Book Title: Laghu Siddhant Kaumudi Part 01
Author(s): Vishvanath Shastri, Nigamanand Shastri, Lakshminarayan Shastri
Publisher: Motilal Banrassidas Pvt Ltd
View full book text
________________
अभानालाय
सामने
हलन्तपुल्लिङ्गाः (घल्लनिधिसूत्रम्) २५२ दादेर्धातोर्घः ८ । २ । ३२ । झलि पदान्ते चोपदेशे दादेर्धातोर्हस्य घर
२५३ एकाचो बशो भष झपन्तस्य स्वोः ८ । २ । ३७ । 'धात्ववयवस्यैकाचो भषन्तस्य बशो भए , से ध्वे पदान्ते च । धुक् , धुग । दुहौ । दुहः । धुग्भ्याम् । 'धुतु। जमि।४ वा द्रुह-मुह-इणुह-ष्णिहाम् ८ । २ । ३३ । ...
एषां हस्य वा घो झलि पदान्ते च । ध्रुक , ध्रुग, ध्रुट् , ध्रुड , द्रुहौ । द्रुहः । ध्रुग्भ्याम् , ध्रुड्भ्याम् । ध्रुक्षु, ध्रुट्सु, ध्रुत्सु । एवं मुह् ।।
सत्यनिधिसूगों) २५५ धात्वादेः षः सः ६।१।६४ . *स्नुक , स्तुग , स्नुट , स्नुड्, । एवं स्निह् ।
२५६ इग्यणः संप्रसारणम् १।१। ४५ । १-धातोरित्यनुवर्तते 'एकाचः' 'झषन्तस्य' इति च धास्ववयवस्य विशेषणम् । एकाच झषन्तश्च यो धास्ववयवः (व्यपदेशिवद्भावेन धातुर्वा ) तस्य (तदवयवस्य) बशः ( ब-ग-ड-दानाम् ) भष् (भ-घ-ढ-धाः ) स्यात्सकारे ध्वशब्दे च (परे) पदान्ते च, इति सूत्रार्थः। २-दुह+सु (पू), हस्य पत्वे चत्वंम् , 'प्रादेशप्रत्यययोः' इति षत्वम् , क्-, संयोगे क्षः। ३-'वा द्रुह ....' इति घस्वाभावपक्षे ढस्वे जश्त्वे व 'ड: सि धुट्' इति वैकल्पिको 'धुट्' भषभावश्च । ४–णुह् धातुः, षस्य सस्वे 'निमितापाये नैमित्तकस्याप्यपायः' इति तस्य नवम् । ___ २५२-उपदेश में दादि धातु के अवयव हकार को घकार होता है झल् परे रहते और पदान्त में।
२५३-धातु का अवयव जो एकाच झलन्त, तदवयव बश् को भए होता है, सकार और ध्वशब्द परे रहते और पदान्त में ।
२५३-द्रुह, मुह , घणुह, ठिणहू के ह को घ होता है विकल्प से, झल् परे रहते और पदान्त में।
२५५-धातु के आदि ष को स होता है। २५६-यण के स्थान में हुए इक की संप्रसारण संज्ञा होती है।
