________________
૨૦૦ વર્ષ અગાઉ આ પંથનો ઉદ્ગમ કચ્છમાં થયો. સમયે સમયે આ પંથના આચાર્ય, ગુરૂઓ, સાધુ-સાધ્વીઓએ અહીં આવીને લોકોમાં સંસ્કાર સીંચનનું અભિયાન ચલાવ્યું છે – અને આચાર્ય તુલસીનું નામ આ માટે ખૂબ જ જાણીતું છે. કચ્છમાં એ આવેલા ત્યારે એક ગામડામાં એમના પ્રવચનમાં આવેલા હિરજનો, મુસલમાનો અને જૈનેતરોને દૂર રાખવાની આયોજકોની વ્યવસ્થાને - એમણે પોતાનું પ્રવચન બારણાની વચ્ચે બેસીને આપ્યું - અને સૌને સરખો આદર કરી ભેદભાવ અને અસ્પૃશ્યતા તરફ પોતાનો અગણમો એ રીતે વ્યક્ત કરેલ. એમના પ્રવચને જૈનેતરો પર જે અસર કરી તેના કારણે ઘણા લોકોએ વ્યસનો ત્યજ્યા, અને સ્ત્રીઓએ જુગાર ન રમવાના પ્રત્યાખ્યાન લીધા હતા. કચ્છના તે વખતના સાંસદ લવજીભાઈ લખમશી ઠક્કરે પણ સીગારેટ છોડવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી. સંતોના આવા પ્રભાવના કારણે જ તો કહેવાયું છે કે,
સરવર તરૂવર સંતજન, ને ચોથા વરસે મેહ, પરમારથને કારણે એ ચારે ધરિયો દેહ.
જૈન સંસ્કૃતિમાં - આવા સાધુ-ભગવંતોના સદ્બોધ અને ઉત્તમ આચરણની અસર કચ્છના રાજવીઓ પર પણ પડી છે. એમનાથી પ્રભાવિત થયેલા કચ્છના રાજવીઓએ જૈન ધર્મના આવા વાહકોને હંમેશાં પૂજ્ય ગણીને આદર કર્યો છે- એની વિગતોની વિસ્તૃત માહિતી આપણે આ પુસ્તકમાં જોઈ શકીએ છીએ. કચ્છના રાજવીઓએ માત્ર જૈન સાધુ-ભગવંતોનો જ નહિ, જૈન મહાજનોને પણ માનથી જોયા છે, માનથી સાચવ્યા છે. જૈન ધર્મની આદર્શ પરંપરાને નિભાવવા માટે પર્યુષણના દિવસોમાં કસાઈઓ કે ખાટકીઓ કોઈ જાનવરનો વધ ન કરે અને લોધીઓ માછી પકડે નહિ અને વેચે નહિ તે માટે અગાઉથી ચાલી આવતી પરંપરાને જાળવવા માટે તારીખ ૧૩-૮-૧૯૪૩ના એક ઠરાવ પણ કચ્છ રાજ્યે બહાર પાડેલ- અને તે દ્વારા જણાવેલ કે શ્રાવણ સુદ ૧૨થી તે ભાદરવા સુદ ૫ સુધી કોઈએ કોઈ પ્રકારે જીવહિંસા કરવી – કરાવવી નહિ, લોધીઓએ માછલી પકડવી પણ નહિ, વેચવી પણ નહિ. મુસલમાનો પણ આ પરંપરાનો આદર કરતા. જીવદયાની સાથે વહેવારૂ બનેલ મહાજન - લોધીઓની આજીવિકાની પણ ચિંતા કરતું ને પર્યુષણના આ તમામ દિવસો માટે લોધીઓને શરૂઆતમાં રોજની ૨ કોરી અને તે પછી રોજની ૩ કોરી આપતા.
પુસ્તક માત્ર ધાર્મિક બાબતોની જ ચર્ચા નથી કરતું. જૈનોએ આર્થિક અને સામાજીક ક્ષેત્રે જે પ્રદાન કર્યું છે તેની સાથે સાથે રાજકીય ક્ષેત્રે લોકોએતો
