________________
છે. બિમાર પશુ-પંખીઓની તબીબી સારવાર ઉપરાંત કસાઇવાડે લઇ જવાતા પશુઓને છોડાવીને તેમને પાંજરાપોળમાં રાખવામાં અને સાચવવામાં આવે છે. સ્થાનિકસંઘો તેમજ જીવદયા મંડળી જેવી સંસ્થાઓ આવી પાંજરાપોળનું સંચાલન કરે છે. જૈન સંસ્કૃતિની આ એક આગવી નીપજ છે.પર
૧૮. જૈનધર્મમાં સ્ત્રીનું સ્થાનઃ
મહાવીર સ્વામીએ તીર્થની સ્થાપના કરી, તે તીર્થના ચાર અંગ બનાવ્યાં સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકા, આ તીર્થમાં જેટલું મહત્વ સાધુને છે તેટલું મહત્વ સાધ્વીને પણ છે. અને જેટલું મહત્વ શ્રાવકને છે તેટલું શ્રાવિકાને પણ આપ્યું છે. જૈનધર્મે, સાધ્વી બનીને આત્મશુદ્ધિ, આત્મકલ્યાણ તથા આત્મસાક્ષાત્કાર કરવાનો સમાન અધિકાર આપીને સ્ત્રીઓની પ્રતિષ્ઠા વધારી છે. મહાવીરસ્વામીના સંઘમાં ચંદનાને પ્રવર્તિનીનું સ્થાન આપેલું અને શ્રમણીસંઘનું મૈતૃત્વ એ મહાસતી ચંદનાને સોંપ્યું. આ રીતે જૈનધર્મમાં સ્ત્રી સમાજને ધર્મનો સંપૂર્ણ અધિકાર આપવામાં આવ્યો છે. ઓગણીસમા તીર્થંક૨ મલ્લિનાથ પણ સ્ત્રી હતા.
પુરુષ અને નારી વચ્ચે જરાપણ ભેદભાવ જૈનશાસ્ત્રમાં જોવા મળતાં નથી. સ્ત્રી સમાનતા અને પ્રધાનતાનાં ઉદાહરણોથી જૈનાગમ ભરેલાં છે. આ કાલચક્રમાં સૌથી પહેલાં મોક્ષમાં જનારી એક નારી જ હતી, તે હતી પ્રથમ તીર્થંકર ભગવાન ઋષભદેવની માતા મરુદેવી. ભગવાન ઋષભદેવને ભરત અને બાહુબલી સરખા સો પુત્ર હોવા છતાં તેમણે સૌથી પ્રથમ અક્ષરજ્ઞાન પોતાની કન્યા બ્રાહ્મી સુંદરીને જ આપ્યું. બ્રાહ્મીના નામ પરથી જ લિપિનું નામ પણ બ્રાહ્મી લિપિ પડી ગયું મનાય છે. આ રીતે જૈનધર્મે નારીને તેનું ઉચિત અને આગળ પડતું સ્થાન આપ્યું છે.
૫૩
૧૯. જૈનધર્મ અને ખ્રિસ્તીધર્મમાં સામ્યતાઃ
(૧) ભગવાન મહાવીરના અગિયાર ગણધર શિષ્યો અને એક શિષ્યાભાસ (ગોશાલક) હતા. જ્યારે ખ્રિસ્તીધર્મમાં પણ અગિયાર સુશિષ્ય અને એક કુશિષ્ય હોવાનું નોંધાયું છે.
(૨) જૈનધર્મમાં પચાસમાં દિવસે સંવત્સરીપર્વ જ્યારે ખ્રિસ્તીધર્મમાં પચાસમાં દિવસે જ અગિયાર શિષ્યોનું પ્રવચન.
(૩) જૈનધર્મમાં ૨૪ તીર્થંકરો છે. જ્યારે ખ્રિસ્તીધર્મમાં આકાશમાં સિંહાસન પર બેઠેલા એક પુરુષની આસપાસ ૨૪, પવિત્ર પુરુષો છે.
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ – એક દૃષ્ટિપાત
૧૭
