________________
શત્રુંજયાવતાર શ્રી આદિશ્વર બોતેર જિનાલય મહાતીર્થનું નિર્માણ એ કચ્છની ભૂમિનાં યાત્રાભાગ્યની ભવ્ય નીશાનીરૂપ છે. માંડવીથી ૯ કિમી. દૂર ૯૫ એકર (કચ્છ તારી અસ્મિતા - મૃ. ૧૮૬ માં ૮૦ એકરની નોંધ છે.) ની વિશાળ ભૂમિ પર અષ્ટકોણીય ૭૨ જિનાલય દશ્યમાન છે. આ તીર્થમાં મૂળનાયક તરીકે શ્રી આદીશ્વર ભગવાનની ૭૩ ઇંચની પ્રતિમા બિરાજમાન છે. તે ઉપરાંત ૭૨ જિનપ્રતિમાઓની પણ પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી છે. ૧ લી મે ૧૯૮૭ ના રોજ અહીં ભોજનાલયના ઉદ્ઘાટન પ્રસંગે તે સમયના રાષ્ટ્રપતિ શ્રી ઝેલસિંહ કચ્છ આવ્યાં હતાં ત્યારે આચાર્ય શ્રી ગુણસાગર સૂરિશ્વરજીને સાતમાં વરસીતપનાં પારણા કરાવ્યાં હતાં. આચાર્યશ્રી ગુણસાગર સૂરિશ્વરજીની સમાધિ સ્થળે ગુરુમંદિર પણ આવેલું છે. ૪૧ ભુજનાં જૈન દહેરાસર અને સ્થાનકો -
ભુજનું સૌથી પહેલું નાનું છતાં સુંદર જિનાલય ડાંડાબજારમાં આવેલ મોટી પોશાળનું જિનાલય ગણાય છે. જે ગોરજી માણેકમેરજીના સમયમાં બંધાયેલ છે. એમાં સુપાર્શ્વનાથજી, અંબાજી અને શિવમંદિરનું નિર્માણ થયેલું છે. માતાજીની મૂર્તિ પાસે ખેંગારજીની સાંગ મૂકેલ છે. આમ, જૈન-શૈવશકિતનો સંયોગ ભાગ્યેજ જોવા મળે. અહીં ચૈત્રી અષ્ટમીના ઉત્સવ થાય છે. કચ્છ રાજયે વાણિયાવાડના નાકાથી કરીને નાની પોશાળ સુધીના વિસ્તારમાં જૈનોને વસાવ્યા એટલે એ વિસ્તાર જ આખો અદ્યાપિપર્યત વાણિયાવાડના નામે ઓળખાય છે. ૪૨
(૧) શ્રી આદિશ્વર ભગવાનનું દહેરાસર:
ભુજનાં વાણિયાવાડના ડેલામાં તપચ્છનું દહેરાસર આવેલું છે. તેના જૂના શિલાલેખ મુજબ આ દહેરાસર સંવત ૧૬૦૦ (ઇ.સ. ૧૫૪૪) માં ખેંગારજી પહેલાના યુવરાજ ભારમલજીએ બંધાવ્યું છે. કચ્છના જૈન તીર્થ ધામો' પુસ્તક, પૃ. ૩૧ માં સંવત ૧૬૫૬ ની નોંધ છે.) આ દહેરાસરમાં મૂળનાયક આદિનાથ ભગવાન છે. તે ઉપરાંત ગર્ભગૃહમાં આ પ્રમાણે અન્ય પ્રતિમાઓ છે. (અ) મૂળનાયક ઋષભદેવની ડાબી બાજુ-શાંતિનાથપ્રભુ, મહાવીર પ્રભુ, આદિશ્વર પ્રભુ, મહાવીર પ્રભુ, મુનિસુવ્રત પ્રભુ, નેમનાથ પ્રભુ (બ) મૂળનાયક ઋષભદેવની જમણી બાજુ - અજીતનાથ પ્રભુ, સંભવનાથ પ્રભુ, આદિશ્વરપ્રભુ, શાંતિનાથ પ્રભુ, કુંથુનાથપ્રભુ, સુવિધિનાથ પ્રભુ, શિતલનાથ પ્રભુ.૪૩ આમ કુલ ૧૪ સુંદરમય પ્રતિમાઓ પ્રસ્થાપિત થયેલ છે. (ઉલ્લેખનીય
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દષ્ટિપાત
૧૪૧
