________________
પસંદ કરી ત્યાં મર્યાદા સચવાય તે પ્રમાણે સ્વતંત્રપણે ધોવાણઘાટ બનાવવાની યોજના વિચારી કાઢી અને એકી સાથે જાતજાતના ભેદભાવ વગર ૩૦ થી ૪૦ બહેનો કપડાં ધોઈ શકે અને સ્નાન કરી શકે તેવી સગવડ ધરાવતા ધોવાણ-ઘાટનું નિર્માણકાર્ય કરાવ્યું. આ ધોવાણઘાટ માટેની નાણાંકીય જરૂરિયાત પણ ગામના ભેદા પરિવારે જ પૂરી પાડી હતી. ૧
જૈનધર્મના કચ્છીકોમના મુખ્ય ગોરજી (યતિ)ની ગાદી ભુજપુરમાં હતી એટલે ક્ષમાનંદજી મુખ્યગોરજીના શિષ્યપદે હતા. તેઓ પોતાના ગુરુજીની સ્મૃતિમાં ભુજપુર ગામમાં હાઈસ્કૂલ શરૂ કરાવવા માંગતા હતાં. તેથી તેમણે ભુજપુરીઆને પત્ર દ્વારા પોતાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી અને જણાવ્યું કે તેમની પાસે ૫૦ હજાર રૂપિયા ભંડોળ જમા થયેલું છે. ભુજપુરીઆ તો સેવા માટે હંમેશા તત્પર રહેતાં, તે સમયે ઈ.સ.૧૯૬૦ માં દ્વિભાષી રાજયના બે ભાગ થયા અને કચ્છ ગુજરાત રાજયનો ભાગ બન્યું ત્યારે ભુજપુરની હાઇસ્કૂલ માટેની રકમ ગુજરાતનાં ખાતામાં જાય તેની કાળજી પણ ભુજપુરીઆએ રાખીને કચ્છના તે વખતના ચીફ એજીનીયર શ્રી પી.કે.વોરાને ભુજ મુકામે પત્ર લખીને હાઈસ્કૂલ ના મકાન માટે નકશા તૈયાર કરાવીને મોકલ્યાં અને પ્લાન મંજૂર થતા અંદાજે ૯૦ હજાર ના ખર્ચે હાઈસ્કૂલનું સુંદર વિશાળ મકાન તૈયાર થઈ ગયું. આમ શ્રી ક્ષમાનંદજીની ઈચ્છા મુજબ તેમના ગુરુજી પૂજય જીનેન્દ્રસાગરસૂરિશ્વરજી મહારાજના નામે ભુજપુરમાં હાઇસ્કૂલ શરૂ થઈ. ૨
આમ મુંબઈમાં રહેવા છતાં પોતાના વતન માટે શ્રી ભુજપુરીઆની સેવાપ્રવૃત્તિ ક્ષેત્રે યોગદાન પ્રશંસનીય છે. માત્ર કચ્છ માટે જ નહીં પણ મુંબઇમાં પણ તેની સેવાપ્રવૃત્તિ પ્રશંસનીય રહી છે. તા.૧૭-૬-૧૯૪૪ ના રોજ સ્થાપિત ‘સ્વહિત પૈસાફંડ” અને શ્રેયસાધક સંઘ' વિશિષ્ટરૂપે તેની સુધારક સૂઝના પાસારૂપ ગણી શકાય. એટલું જ નહીં પણ જૈન સ્ત્રીઓના વિકાસ માટેની એકપણ તક તેમણે છોડી નથી. તેઓ વિધવાવિવાહના હિમાયતી હતાં. તેથી તેમણે મુંબઈમાં ‘શ્રી કચ્છી વિશા ઓશવાળ જૈનવિધવા વિવાહ સહાયક સમાજની સ્થાપના ઈ.સ.૧૯૪૦ માં કરી પરંતુ તેમાં સફળતા ન મળી અને અંતે આ મંડળ બંધ થયું પણ સ્ત્રી ઉધ્ધારક તરીકે આગળ આવવાની તેમની હિંમતને જૈનસમાજ માટે એક પથદર્શકરૂપ ગણી શકાય.
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દષ્ટિપાત
