________________
થઈ જતો જેથી આવનાર યાચકને જરાપણ સંકોચ ન થાય.૧૧ જયારે આ દાનવીર મૃત્યુ પામ્યાં ત્યારે દિલ્હીના શાહે ભરસભામાં મુગટ ઉતાર્યો હતો. સિંઘપતિએ બે દિવસ અન્નપાણીનો ત્યાગ કર્યો હતો. અને રાજાઅર્જુનદેવ ચોધાર આંસુએ રડ્યાં હતાં.૧૨
લોકોકિત મુજબ એક વખત સૌરાષ્ટ્રના દક્ષિણ કિનારે કોયલા પહાડીની નજીક જગડૂશાહનું જહાજ થંભી ગયું. એમ કહેવાતું કે મધ્યાન્હ સમયે દેવીની દષ્ટિ વાહન પર પડે તે ભસ્મીભૂત થઈ જાય. આ લોકમાન્યતા સાંભળીને જગડૂશાહ દેવીનાં મંદિરમાં આવ્યાં. અને આસનસ્થ થઇને ત્રણ ઉપવાસ કર્યા. દેવી પ્રસન્ન થતાં આ સંહાર બંધ કરવાની જગડૂશાહે પ્રાર્થના કરી. કથા એમ કહે છે કે દેવીએ કહ્યું કે, મંદિરનાં ૧૦૮ પગથિયાં પર એક એક પાડાને બલિરૂપે રાખવામાં આવે. જગડુશાહે ૧૦૫ પાડા મંગાવ્યાં બીજે પગથિયે પોતાના દત્તકપુત્રને અને પહેલે પગથિયે પોતે ઊભા રહ્યાં. પશુઓનાં સંહારને બદલે પહેલાં પોતાનો બલિ ચડાવવાં માટે પોતાની ડોક પર તલવાર ચલાવવા ગયા, ત્યાંજ કોઇ અદશ્ય શક્તિએ એમનો હાથ પકડી લીધો. જગડૂશાહની જીવદયા અને સાહસની ભાવના જોઈ દેવી પ્રસન્ન થયાં અને કહ્યું ; કે મારા દક્ષિણદિશા તરફના મંદિરને ઉત્તર દિશા તરફનું બનાવી દે. જેથી કોઈ સંહાર ન થાય. આજે સૈકાઓ પછી પણ કોયલા પહાડીની યાત્રામાં દેવીનાં દર્શન કર્યા બાદ જગડૂશાહ અને એમના દત્તકપુત્રની આરતી ઉતારવામાં આવે છે. ૧૩
જે લોકો જગડૂશાહને પોતાના અત્યધિક ધનને વહેંચનાર દાની અને ધનિક વ્યક્તિના રૂપમાં ઓળખે છે અથવા સફળ વેપારીના રૂપમાં જાણે છે. તેઓ જગડુશાહના ખરા સ્વરૂપથી અલ્પપરિચિત છે. જે લોકો જગડુશાહને સંઘપતિના રૂપમાં – એવા સંઘપતિ જે વારંવાર સંઘ લઈ યાત્રાએ જાય છે – નિહાળે છે, તે લોકો તેમને દૂરથી જ જાણે છે જો આપણી પાસે જગડૂશાહનાં અગણિત દયાપૂર્ણ કાર્યો અને માનવતાવાદી પ્રવૃત્તિઓની અધિકૃત માહિતી પ્રાપ્ત હોત તો આપણે જાણી શકત કે તે માનવતાના કેટલા મહાન આદર્શ હતા -પૂજારી હતા, અને તો જ આપણે તેમનું સાચું મૂલ્યાંકન કરી શક્યા હોત ! ૧૪
મુનિશ્રી વિદ્યાવિજયજીએ ‘મારી કચ્છયાત્રા” માં નોંધ્યું છે કે ૨૦મી સદીના દાનવીરો શેઠ નરશી નાથા, શેઠ કેશવજી નાયક, શેઠ નરશી કેશવજી, શેઠ ખેતશી ખમશી, શેઠ હીરજી ખેતશી, શેઠ વસનજી ત્રીકમજી, શેઠ ભીમશી રતનશી, શેઠ જીવરાજ રતનશી, શેઠ વેલજી માણેક, શેઠ શીવજી મોણસી અને
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દષ્ટિપાત
૬૭
