________________
બળે એમનું ઉજ્જવળ ભવિષ્ય ભાખીને જે સાથ અને સાંગ (મોટો તોલદાર ભાલો) આપ્યાં હતાં. તેમણે કચ્છનાં લોહી નીતરતા ઇતિહાસને સુખશાંતિજનક નવો વળાંક આપ્યો હતો. રાઓશ્રી ખેંગારજી પહેલાએ એમને કચ્છમાં ભુજ નગરમાં બોલાવીને એમને માટે ખાસ પોશાળ બંધાવી આપીને અને રાજ્યમાં એમને વંશપરંપરાગત વિશિષ્ટ દરજ્જો આપી પોતાની ઊંડી કૃતજ્ઞતાની લાગણી દર્શાવી હતી. ૨૩
કચ્છ અચલગચ્છની પ્રવૃત્તિઓનું મહત્વનું કેન્દ્ર હોઇને તેનું પાટનગર આ ગચ્છ પ્રત્યે સવિશેષ ભક્તિ દર્શાવે એ સ્વાભાવિક છે. શ્રી દેવસાગરજીએ સં. ૧૬૭૭ (ઇ.સ.૧૬૨૧) માં લખેલા ઐતિહાસિકપત્રમાં તે સમયના કચ્છનું, ભુજનું, રાવ ભારમલનું તથા જૈનસંઘનું વર્ણન કરેલું છે.
શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિ અને કચ્છના રાવભારમલજી (ઈ.સ.૧૫૮૬૧૬૩૨) નો સમાગમ ઇતિહાસ પ્રસિદ્ધ છે. આચાર્યના ઉપદેશથી ભારમલજીએ પોતાના રાજ્યમાં જૈનધર્મના ઉદાતુ સિદ્ધાંતોના પ્રસારાર્થે સહયોગ આપ્યો અને પોતાનાં જીવનમાં પણ કેટલાંક સિદ્ધાંત અપનાવ્યાં હતાં. આચાર્ય કલ્યાણસાગરસૂરિ કચ્છમાં સવિશેષ વિહર્યા હોઈને બન્ને વચ્ચે દીર્ઘસૂત્રી સંપર્ક રહ્યો હોવાથી કેટલાંક વિદ્વાનો માનતા થયા કે રાઓશ્રીએ જૈનધર્મ અંગિકાર કર્યો હતો. ડૉ. કલાટ નોંધે છે કે, “Kalyan sagarasuri converted the king of kachchh.” બન્ને વચ્ચે પ્રથમ પરિચય ક્યારે થયો તે વિશે સ્પષ્ટ કહી શકાતું નથી. પરંતુ સં. ૧૬૫૪ (ઈ.સ. ૧૫૯૮) માં કલ્યાણસાગરસૂરિજી ભુજમાં ચાતુર્માસ રહ્યા તે વખતે બન્ને વચ્ચે પરિચય થયો હશે. પટ્ટાવલીકાર એ વિશે નિમ્નોક્ત પ્રસંગ નોંધે છે : “રાવશ્રી વા ના રોગથી પીડાતા હતા. એ સમયે કલ્યાણસાગરસૂરિ ભુજમાં ચાતુર્માસ હતા. તેમને રાઓશ્રીએ તેડાવ્યાં અને પોતાની વેદના વ્યક્ત કરી. ગુરુએ ધર્મ પ્રભાવનાથે મંત્ર બળે રાજાનો રોગ દૂર કર્યો તેથી રાજાએ તેમને ધન આપ્યું. તેનો અસ્વીકાર કલ્યાણસાગરજીએ કર્યો અને જૈન દર્શનના ઉદાત સિદ્ધાંતો તેને સમજાવ્યાં, જે અનુસરી રાઓશ્રીએ માંસાહારના પ્રત્યાખ્યાન કર્યા, પર્યુષણમાં પોતાનાં રાજયમાં આઠ દિવસ સુધી અમારિ પડદની ઉદ્ઘોષણા કરાવી, ભુજમાં રાજવિહાર નામક જિનપ્રાસાદ બંધાવ્યો. ભારમલજીના રાજ્યાધિકારી વોરાધારસીએ પણ ધર્મ કાર્યો માટે ધન ખર્ચલ. રાવ ભારમલજીના કુંવર ભોજરાજજી પણ આચાર્યના ભક્ત હતા. વાચક વિનયસાગરે રાવ ભોજરાજજીની તુષ્ટિ માટે એમની વિનંતીથી ભોજવ્યાકરણ સંસ્કૃત પદ્યમાં રચ્યું હતું. ૨૫ કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દષ્ટિપાત
૨૯
