Book Title: Jai Jiya Kappo
Author(s): Labhsagar
Publisher: Agamoddharak Granthmala
View full book text
________________ तिन्तिणिकादि: अपात्रम् वा करोति तस्य चतुर्गुरवः / तथा प्राप्तपात्रव्यक्तानां च यो वाचनां न ददाति उद्देशादींश्च न करोति तस्यापि चतुर्गुरवः / अथाप्राप्ताव्यक्तयोः स्वरूपं सुखावसेयमिति तदनभिधायाऽपात्रस्वरूपं सूत्रकृदेवाहतितिणिए चलचित्ते गाणंगणिए अ दुब्बलचरिते / आयरिअपारिभासी वामावट्टे अपिसुणे य // 25 / / ___व्याख्या-तिन्तिणिकः चलचित्तः गाणङ्गणिकश्च दुर्बलचरित्रः आचार्यपरिभाषी आचायपरिभावी वा, वामावर्त्तश्च पिशुनश्च / तत्र तिन्तिणिको द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च / तत्र यदग्नौ प्रक्षिप्तं तिम्बु रुकदारुवद् दह्यमानं सत् त्रटत् त्रटदिति करोति तत् द्रव्यतिन्तिणिकं भावतिन्तिणिकः पुनर्यो गुर्वादिभिः कृताकृतेषु किंभणितो नोदितो वा सम्पूर्णदिवसमपि त्रटत्-त्रटायते / मम संमुखमिदमिदं च जल्पितमेभिरिति झपन्नास्ते इतिभावः / आहारोपधिशय्याविषयोऽपि भावतिन्तिणिकः स्यात् / स च रसतिन्तिणिकोऽपि भण्यते। तत्राहारतिन्तिणिको द्विविधो-बहिःसंयोजनया अन्तःसंयोजनया च / तत्र क्षीरदध्यादि लब्ध्वा कलमशाल्योदनादिना रसगृध्नुतया यदुपाश्रयाद् बहिः संयोजयति सा बहिःसंयोजना / अन्तःसंयोजना पुनरुपाश्रयमध्ये स्यात् , सा त्रिविधा-भाजने हस्ते मुखे च / तत्र भाजने यत्र कलमशाल्योदनस्तत्र दुग्धध्यादि प्रक्षिपति, हस्ते मण्डकादिना गुडशर्करादि हस्तस्थितं वेष्टयित्वा मुखे प्रक्षिपति / मुखविषया तु पूर्व मुखे मण्डकादि प्रक्षिप्य शर्कराखण्डादि प्रक्षिपति / एवंविधां द्विविधामप्याहारसंयोजना लोभाभिभूततया कुर्वन् यदा यदा संयोजनीयवस्तुयोगं न लभते तदा तदा तिन्तिणिकत्वं करोती. त्याहारतिन्तिणिक उच्यते / एवमुपधिशय्यातिन्तिणिकावपि ज्ञेयो, यतः-उपधेरपि संयोजना द्विविधाबहिरन्तश्च / तत्रं बहिःसंयोजना-उत्कृष्टं कल्पं लब्ध्वा चोलपट्टकमप्युत्कृष्टमुत्पादयति, और्णिकं वा कल्पं सुन्दरं लब्ध्वा तदनुरूपमेव सौत्रिकमुत्पोदयति, उत्पाद्य च तदुभयपरिभोगेन संयोजयति / अन्तःसंयोजना पुनः विभूषार्थं श्वेतकम्बल्यां कृष्णदवरकसीवनिकां ददातीत्यादि / शय्या -प्रतिश्रयस्तस्या अपि संयोजना द्विधा-बहिरन्तश्च / तत्र बहिःसंयोजना-अकपाटमुपाश्रयं लब्ध्वा कपाटाभ्यां संयोजयति / अन्तःसंयोजना-शोभार्थं प्रतिश्रयं गोमयमृदादिना लिम्पति सेटिकया वा धवलयति / अथवा शय्याशब्देन संस्तारक उच्यते / ततश्च सुन्दरतरं संस्तारकं प्राप्य यदुत्तरपट्टमपि तदनुरूपमुत्पाद्य परिभुङ्क्ते, सा बहिःसंयोजना / यत् पुनः सुकुमारस्पर्थिं विभूषार्थं वा सुन्दरया भङ्ग्या संस्तारकं प्रस्तृणाति सा अन्तः संयोजना / तदेवमुपध्योदिविषयां संयोजनां कुर्वाणो विवक्षितवस्तुयोगाभावे तिन्तिणिको भवति / 'हा! नास्त्यमुकं वस्तु अत्र स्थण्डिलप्राये संनिवेशे' इत्यादि जल्पतीत्यर्थः / उक्तं च'तिंबुरुअदारुअंपि व अग्गाहिअंतिडितिडेति दिवसंपि / अह दव्वतिन्तिणो भावओ अ आहारुवहिसिज्जा / / अंतोबहिसंजोअण आहारे बाहि खीरदहिमाई / अंतो उ होइ तिविहा भायण हत्थे मुहे चेव / / एमेव उवहिसिज्जा गुणोवगोरी उ जस्स जं होइ / सो तेण जोअयंतो तदभावे तिंतिणो होइ' / एवं तिन्तिणिको व्याख्यातः / अथ चलचित्तः, स च चश्चल उच्यते / स च चतुर्धा-गतिचञ्चलः स्थानचञ्चलो भाषाचञ्चलो भावचञ्चलश्च / तत्र द्रुतद्रुतगामी गतिचञ्चलः / स्थानचञ्चलत्रिविधः-यो निषन्नः सन् पृष्ठवाहुकरचरणादिभिः कुड्यस्तम्भादि असकृत् स्पृशति 1, यो वा निषन्न एवेतस्ततो भ्राम्यति 2, पादौ वो पुनःपुनः सङ्कोचयति प्रसारयति वा 3, स स्थानचञ्चलः। भाषाचञ्चलश्चतुर्धा-असत्प्रलापी 1, असभ्यप्रलापी 2, असमीक्षितप्रलापी 3, अदेशकालपलापी 4 / तत्राऽसत्-अलीकमशोभनं वा प्रलपितुं

Page Navigation
1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182