Jai Jiya Kappo

Author(s): Labhsagar
Publisher: Agamoddharak Granthmala

Page 72

59 चतुर्थमहावतातिचार प्रायश्चित्तम् -- पत्तं वा उच्छेदे गिहि-खुड्डगमादिगं तु वुग्गाहे / निद्धम्मखुड्डगमखुड्डगं व जयउ त्ति एमेव' / सूत्रार्थोभयव्युच्छेदे गृहिणां क्षुल्लकं-बालम् , आदिशब्दोदबालमपि साधर्मिकोऽन्यधार्मिकोणां वा पात्रं सूत्रार्थतदुभयग्रहणधारणक्षम व्युद्ग्राहयेत् - विपरीतं ग्राहयेत् सूत्रार्थोभयव्युच्छेदे शिशुमितरं वा योग्य सन्तमपहरतीत्यर्थः / निर्द्धर्माणः पार्श्वस्थाः तेषां सत्कं क्षुल्लकमक्षुल्लकं वा / एवमेव-यथा गृहस्थानां तथा व्युग्राहयेत् संयमयोगेषु यततामयमित्यालम्बनेन / पार्श्वस्थानां शिष्यं संयमार्थमपहरतीत्यर्थः / ननु यत् सूत्रार्थोभयव्युच्छेदे गृहस्थादिक्षुल्लकाद्यपहरणं तद्युक्तं यत् पुनः पार्श्वस्थशिष्यापहरणं तत्कथं न स्तैन्यम् ? उच्यते-'तेसु उ तमणुण्णायं अणणुण्णायगहणे विसुद्धो उ / किं तेण्णं असंजमपंकेखुत्तं तु कड्ढते ' / तेषु पावस्थेषु तं शिष्यमनुज्ञातं पूर्व गृह्णन्ति / अननुज्ञातग्रहणेऽपि विविधं-सर्वप्रकारेण शुद्धो-विशुद्धः / अत्रोत्तरार्द्धन हेतुमाह-अपि च'सुहसीलतेणगहिए भवपल्लिं तेण जगडिअमणाहे / जो कुणइ कूविअत्त सो वन्नं कुणइ तित्थस्स ' / एवमनया दिशा अदत्तविषया कल्पिकासेवा प्रकल्पादवसेया / इत्यमिहितं तृतीयमहाव्रतातिचारप्रायश्चित्तम् / अथ चतुर्थमहाव्रतातिचारप्रायश्चित्तमोहपडिबद्भसिज्ज दव्वे भावे दव्यंमि पिठवंसाई / पासवणठाणरूवे सद्दे भावे लहुग दव्वे // 83 // .. व्याख्या-इह साधूनां दुरपोहमोहव्यपोहपरायणानामपि कदाचित्कर्मवशेन मोहोदयो भवेत् / स च सनिमित्तोऽनिमित्तो वा स्यात् / तत्र गीतादिविषयशब्दश्रवणेन स्त्रीरूपालिङ्गनादिदर्शनेन पूर्वक्रीडितस्मरणेन च यो मोहोदयो भवति स सनिमित्तः / यस्तु केवलकर्मोदयेनाऽऽहारेण शरीरोपचयेन वा स्यात् सोऽनिमित्तो बाह्यनिमित्तानपेक्षत्वात् / विषयशब्दश्रवणादीनि च मोहोदयनिमित्तानि प्रतिबद्धशय्यादौ भवेयुः / अतस्तत्र न स्थातव्यम् / तत्रावस्थाने च प्रायश्चित्तं तच्चात्र गाथाद्वयेन प्रतिबद्धशय्यास्वरूपप्ररूपणपूर्वक प्रतिपाद्यते, यथा-प्रतिबद्धा-युक्ता संश्लिष्टेन्यर्थः / शय्या-वसतिः / सा च प्रतिबद्धा द्विधा-द्रव्ये भावे च / तत्र द्रव्ये पृष्ठिवंशादि / पृष्ठिवंशो-वलधरणं येन काष्ठेन तिर्यक संस्थापितेन वला ध्रियन्ते तेन प्रतिबद्धा / एकशिखरा लोकगृहैः सहेत्यर्थः। आदिशब्दादपरेण वा केनापि देशेन प्रतिबद्धा / एषा द्रव्यप्रतिबद्धा वसतिरवगन्तव्या / भावप्रतिबद्धा पुनश्चतुर्द्धा-प्रस्रवणप्रतिबद्धा, स्थानप्रतिबद्धा, रूपप्रतिबद्धा, शब्दप्रतिबद्धा च / तत्र प्रस्रवण, प्रस्रवन्ति कायिकां कुर्वन्त्यस्मिन्नित्यधिकरणाऽनटि प्रस्रवणं-कायिकाभूमिस्तेन प्रतिबद्धा / स्थानं यत्र स्त्रियस्तिष्ठन्ति तेन प्रतिबद्धा / यत्र वसतिस्थितैः स्त्रीरूपं दृश्यते सा रूपप्रतिबद्धा / यत्र वसतिस्थितैः स्त्रोणां भाषाभूषणरहस्यशब्दाः श्रूयन्ते सा शब्दप्रतिबद्धा / अत्र द्रव्यभावपदाभ्यां चतुर्भङ्गी स्यात् / तद्यथा-द्रव्यतः प्रतिबद्धा भावतोऽपि प्रतिबद्धा / द्रव्यतः प्रतिबद्धा न भावतः / भावतः प्रतिबद्धा न द्रव्यतः / न द्रव्यतो न भावतः / अत्र चतुर्थभङ्गः शुद्धो द्विधाऽप्यप्रतिबद्धायां वसताववस्थाने दोषाभावात् / दव्वेत्ति / द्रव्यतः प्रतिबद्धा न भावत इत्येवंविधद्वितीयभङ्गे या वसतिः स्यात् तत्रावस्थाने चतुर्लघुकाः प्रायश्चित्तम् / आज्ञानवस्थामिथ त्व विराधनाश्च भवन्ति / इमे चाऽन्ये दोषाः साधूनां संशब्देन विबुद्धा असंयताः पानीयहारिका-पशुपाल