Jai Jiya Kappo

Author(s): Labhsagar
Publisher: Agamoddharak Granthmala

Page 104

पानाहारविषयं प्रायश्चित्तम् 91 शेषास्तु मन्दम् / ततस्तेषामपि मतेन कदाचिन् मिश्रस्याप्यचित्तत्वसम्भावनया ग्रहणप्रसङ्गः / कदाचित पुनरचित्तीभूतस्यापि मिश्रत्वशङ्कासम्भवादग्रहणमिति त्रयोऽप्यनादेशाः / अयं पुनरादेश आगमिकः __जाव न बहुप्पसन्नं ता मीसं एस इत्थ आएसो / होइ पमाणमचित्तं बहुप्पसन्नं तु नायव्वं'। व्याख्या-यावत् तन्दुलोदकं न बहुप्रसन्नं-नातिस्वच्छीभूतं तावन् मिश्रमवगन्तव्यम् / एषोऽत्र मिश्रविचारप्रक्रमे भवत्यादेशः प्रमाणं, न शेषः। यत्तु बहुप्रसन्नमतिस्वच्छीभूतं तदचित्तं ज्ञातव्यम् / तथा चोक्तम् _ 'जं जाणिज्ज चिराधोअं मइए दंसणेण वा / पडिपुच्छिऊण सुच्चा वा जं च निस्संकिअं भवे // ततोऽचित्तत्वेन तस्या ग्रहणे न कश्चिद्दोषः। एवमपरधावनेष्वपि प्रथमद्वितीयतृतीयधावनोदकानि मिश्राण्यवगन्तव्यानि, चतुर्थादीनि तु सचित्तानि / तान्यपि च मिश्रधावनोदकानि उत्स्वेदिमसंस्वेदिममिश्रोदकानि च यदा रसत आम्लरसानि, वर्णतो विवर्णानि, गन्धतोऽन्यगन्धानि, स्पर्शतश्चिप्फिलानि जायन्ते तदा परिणतानि ज्ञातव्यानि / तेषां ग्रहणे न दोषः / ___ एवं पानाहारविषयं प्रायश्चित्तं प्रदर्य खादिमाहारविषयं तदाहखाइमि भावे दव्वे अभिन्नभिन्ने पलंबि चउभंगो / पढमे कालतवगुरू लहुगा बीअम्मि तवगुरुगा॥ तइए कालगुरु लहु चरमे लहु दोहि लहु इअ परित्ते / ते गुरुगणंति खाइमि लवंगपूआइए गुरुगा // ___ व्याख्या-प्रलम्बते-नैरयिकादिकां गतिं प्रति लम्बते येन भुक्तेन जीवः तत् प्रलम्बम् / तच्च दशधा तद्यथा 'मूले कंदे खंधे तया य साले पवोलपत्ते अ / पुप्फे फले अ बीए पलंबसुत्तम्मि दसभेआ'। मूलं, कन्दः, स्कन्धः, त्वक्-छल्ली, शाला-शाखा, प्रवालं-पल्लवः, पत्रं, पुष्पं, फलं, बीजम् / एवं दशप्रकारं प्रलम्बं भवति / सर्वमप्येतत् द्विधा-भिन्नम् अभिन्नं च / पुनः प्रत्येकं द्विधा-द्रव्यतो भावतश्च / तत्र यद् विदारितं तत् द्रव्यतो भिन्नं, जीवेन विप्रमुक्तं यत् तद् भावतो भिन्न तद्विपरीतं त्वभिन्नम् / अत्र चत्वारो भङ्गा भवन्ति / तद्यथा-द्रव्यतो भोवतश्चाऽभिन्नं, द्रव्यतो भिन्नं भावतस्त्वभिन्नं, भावतो भिन्नं द्रव्यतः पुनरमिन्नं, द्रव्यतो भावतश्च मिन्नम् / एतेषु चतुर्वपि भङ्गेषु क्रमेण प्रायश्चित्तं प्रदश्यते / यथा-खादिमे-खादिमाहारमध्ये प्रथमे-प्रथमभङ्गप्रदर्शितप्रलम्बे द्रव्यतो भावतश्चामिन्ने इत्यर्थः / गृहीते भिक्षोश्चत्वारो लघुका मासाः / कथम्भूताः ? कालतपोगुरवःकालेन तपसा च गुरवो भवन्ति / द्वितीये भङ्गे चत्वारो लघुकास्तपोगुरवः-तपसैवैकेन गुरवो न कालेनेत्यर्थः / एतयोर्द्वयोरपि भङ्गयोर्भावतोऽभिन्नतया प्रलम्बस्य सचेतनत्वात् / तृतीये भङ्गे लघुको मासः कालगुरुः-कालेन गुरुन तु तपसा / चरमे-चतुर्थे भङ्गे लघुमासो द्वाभ्यां लघुः। कालेन तपसा च लघुरित्यर्थः। इति-उक्तप्रकारेण परीत्ते प्रत्येकवनस्पतिलक्षणे प्रलम्बे प्रायश्चित्तं भणितम् / अनन्तेऽनन्तकायप्रलम्बे पुनस्तानि प्रायश्चित्तानि गुरुकाणि ज्ञातव्यानि / प्रथमद्वितीययोर्भङ्गयोश्चत्वारो गुरुकाः / तृतीयचतुर्थयोस्तु गुरुमासः प्रायश्चित्तं तपःकालविशेषितं पूर्ववद्वक्तव्यमिति भावः / तथा प्रलम्बानि गृहृता