Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 02

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 404

६०२
० निरपेक्षनयद्वयाभ्युपगमेऽपि मिथ्यात्वम् । એહ વિશેષાવશ્યકઈ સમ્મતિમાં પણિ ધારો રે; ઈમ નથી સવિ સંભવઈ, ભેદ-અભેદઉપચારો રે /પ/દા (૬૦) ગ્યાન. मेड अर्थ विशेषावश्य तथा सम्मतिमi (41) ४६ ७६ - भ पारी. गाथा - 'दोहि वि णयेहि णीअं, सत्थमुलूएण तह वि मिच्छत्तं।
जं सविसयप्पहाणत्तणेण अण्णुण्णनिरवेक्खा ।। (स.त.३/४९, वि.आ.भा.२१९५) अत्रैव प्राचां सम्मतिमाह - 'विशेषे'ति ।
विशेषावश्यके ह्येवं प्रोक्तमपि च सम्मतौ।
इति नयेन सर्वं स्याद् भेदाभेदादिलक्षणम्।।५/६ ।। ___ प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् – एवं हि विशेषावश्यके सम्मतौ च प्रोक्तम् इति नयेन भेदाभेदादिलक्षणं सर्वं स्यात् ।।५/६।।
एवम् = अनेन प्रकारेण हि = एव विशेषावश्यके = विशेषावश्यकमहाभाष्ये सम्मतौ चापि कु प्रोक्तम् । 'अपि'शब्दः समुच्चयार्थोऽत्र दृश्यः “अपि सम्भावना-प्रश्न-शङ्का-गर्हा-समुच्चये। तथा युक्तपदार्थेषु f, कामचारक्रियासु च ।।” (ब.वि.को.) इति बङ्गीयविश्वकोशवचनात् । “चः पादपूरणे” (वि.लो.अव्यय-१२) इति विश्वलोचनकोशानुसारेण चकारो बोध्यः। तदुक्तं तत्र '“दोहि वि णएहि णीअं सत्थमुलूएण तह वि मिच्छत्तं। जं सविसयप्पहाणत्तणेण अण्णोण्णनिरवेक्खा ।।” (स.त.३/४९, वि.आ.भा.२१९५) इति । श्रीअभयदेवसूरिकृततद्वृत्तिलेशस्त्वेवम् “द्वाभ्यामपि = द्रव्यार्थिक-पर्यायार्थिकनयाभ्यां प्रणीतं शास्त्रम् उलूकेन
અવતરણિકા :- “સર્વથા નયાન્તરનિરપેક્ષ નય દુર્નય બની જાય છે' - આ બાબતમાં ગ્રંથકારશ્રી પૂર્વાચાર્યોની સંમતિને દેખાડે છે :
* E-मसमावेश नयसाध्य * શ્લોકાર્થ:- આ પ્રમાણે જ વિશેષાવશ્યકભાષ્ય તથા સમ્મતિતર્ક ગ્રંથમાં પણ જણાવેલ છે. આમ ૨. નયથી ભેદ-અભેદ વગેરે સ્વરૂપ બધું સંભવી શકે છે. (પ/૬)
6 वैशेषिक शास्त्र मिथ्या : संभतिर व्यायार्थ :- गायविश्वओशम “संभावना, प्रश्न, शं51, us, सभुय्यय, युतपार्थो तथा मयार मियामो विशे ‘अपि' श०६ १५२।य" - तेम ४९॥वेल छे. ते भु४५ मही भूण सोनो 'अपि' २०६ સમુચ્ચય અર્થમાં જાણવો. વિશ્વલોચનકોશ મુજબ “ઘ' શબ્દ પાદપૂર્તિ માટે સમજવો. હવે મૂળ વાત કરીએ. આ પ્રકારે જ વિશેષાવશ્યક મહાભાષ્યમાં અને સંમતિતર્કમાં પણ જણાવેલ છે. આ બન્ને ગ્રંથોમાં 'दोहि वि...' त्याहि ॥था में स२५ 3५८०५ थाय छे. तेनो अर्थ मा भु०४५ छ ? 6.3 पन्नेय નયથી શાસ્ત્ર રચેલ છે, છતાં પણ તે શાસ્ત્ર મિથ્યા છે. કારણ કે (અન્ય નયના વિષયના અપલાપપૂર્વક) પોતાના વિષયની મુખ્યતા હોવાથી તે બન્ને નય એકબીજાથી નિરપેક્ષ છે.” સંમતિતર્કપ્રકરણની વ્યાખ્યામાં 1. द्वाभ्यामपि नयाभ्यां नीतं शास्त्रमुलूकेन तथापि मिथ्यात्वम्। यत् स्वविषयप्रधानत्वेन अन्योऽन्यनिरपेक्षौ।।