Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 02

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 427

૧/૮
२५
નય
- ૨
० निश्चय-व्यवहारनयविषयविद्योतनम् । (વલી=) તથા અધ્યાત્મવાચઈ = અધ્યાત્મશૈલીઈ નિશ્ચયનય વ્યવહારનય ઇમ ર જ નય કહિછે. 5} "દ્રવ્યાર્થિકનય ૧, પર્યાયાર્થિક નય ૨, નૈગમાદિ ૭ નય એવં ૯ નય જાણવા. *ઇમ ૬૨ ગાથાનો અર્થ.* I/૫/૮.
अध्यात्मरीतितः = आध्यात्मिकशैलीतः निश्चय-व्यवहारौ द्वौ एव नयौ कथ्यते। प्रकृते तुः । पक्षान्तरसूचकः, तदुक्तं धरसेनेन विश्वलोचने “तु पादपूरणे भेदाऽवधारण-समुच्चये। पक्षान्तरे नियोगे च । પ્રશંસાયાં વિનિગ્રા ” (વિ.નો. વ્યયવ-૨૪/ર૯ પૃ. ૪૦) રૂક્તિા તડુમ્ કાત્તાપદ્ધતી સેવનેન ! “पुनरप्यध्यात्मभाषया नया उच्यन्ते । तावद् मूलनयौ द्वौ - निश्चयो व्यवहारश्च। तत्र निश्चयनयोऽभेदविषयः, म
પણ મૂળ નયના અવાન્તર અઠ્ઠાવીસ ભેદ રણ
ઉપનય દ્રવ્યાર્થિક : દશ ભેદ _-૧ સભૂત વ્યવહાર પર્યાયાર્થિક : છ ભેદ
E૨ અસભૂત વ્યવહાર નૈગમ : ત્રણ ભેદ
છ૩ ઉપચરિત અસદ્ભુત વ્યવહાર સંગ્રહ : બે ભેદ ૫ વ્યવહાર : બે ભેદ
ઋજુસૂત્ર : બે ભેદ -૭ શબ્દ : એક ભેદ -૮ સમભિરૂઢ : એક ભેદ
-૯ એવંભૂત : એક ભેદ = કુલ અઠ્ઠાવીસ (અવાન્તર) ભેદ. | નયના પ્રસ્તુત અઠ્ઠાવીસ ભેદ તથા ઉપનયના ત્રણ ભેદનું નિરૂપણ પ્રસ્તુત પાંચમી શાખામાં તથા છઠ્ઠી અને સાતમી શાખામાં કરવામાં આવશે. આ વાત વાચકવર્ગે ધ્યાનમાં રાખવી.
જ આધ્યાત્મિક શૈલીથી નય દ્વિવિધ . | (અધ્યાત્મ.) આધ્યાત્મિક શૈલીથી વિચાર કરીએ તો નિશ્ચય અને વ્યવહાર ફક્ત બે જ નય કહેવાય છે. મૂળ શ્લોકમાં રહેલ ‘તુ' શબ્દ અન્ય પક્ષને સૂચવવા માટે છે. મતલબ કે પૂર્વે નવ નય વગેરેનો જે પક્ષ = મત જણાવ્યો તેનાથી જુદા પક્ષને દર્શાવવા માટે “તું” શબ્દ વપરાયેલ છે. ‘' શબ્દનો આ અર્થ ધરસેનકવિએ વિશ્વલોચન ગ્રંથમાં જણાવેલ છે. ત્યાં દર્શાવેલ છે કે “(૧) પાદપૂર્તિ, (૨) ભેદ = વિશેષતા, (૩) અવધારણ = જકાર, (૪) સમુચ્ચય, (૫) પક્ષાન્તર = અન્ય પક્ષ, (૬) નિયોગ = આદેશ, (૭) પ્રશંસા અને (૮) વિશિષ્ટ નિગ્રહ - આટલા અર્થમાં “તુ' શબ્દ વપરાય છે.” તેથી આલાપપદ્ધતિ ગ્રંથમાં દેવસેનજીએ જણાવેલ છે કે “વળી, બીજી રીતે અધ્યાત્મભાષાથી નયો કહેવાય છે. સૌ પ્રથમ આધ્યાત્મિક મૂળ નય બે જ છે - નિશ્ચય અને વ્યવહાર. તેમાં આધ્યાત્મિક 8 કો.(૧૨)માં “અધ્યાત્મ” પાઠ... ચિતદ્વયંવર્તી પાઠ પુસ્તકોમાં નથી. કો.(૧)માં છે. *...* ચિતદ્વયમધ્યવર્તી પાઠ પુસ્તકોમાં નથી.ફક્ત લા.(૨)માં છે.