Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 02

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 444

६४२ • स्वापराधस्वीकारः श्रेयस्करः ।
५/१३ अशुद्धात्मद्रव्यग्रहणेनाऽस्याशुद्धत्वमवसेयम् । तदुक्तम् आलापपद्धतौ “अशुद्धद्रव्यमेव अर्थः = प्रयोजनमस्येति अशुद्धद्रव्यार्थिकः” (आ.प.पृ.१८) इति । प प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् – अनेकशो जनो वक्ति यदुत 'अहं किं कुर्याम् ? मदीयः - स्वभावः विषमः। मम स्वभावः क्रोधग्रस्तः। अत्र को मे अपराधः ? स्वभावो मेऽपराध्यतेऽत्र, " नाऽहम्' इति । इत्थं स्वभावात् पृथग्भूय स्वस्य निरपराधितां दर्शयति ।
नैतद् युक्तम् । वस्तुतस्तु प्रकृते कर्मोपाधिसापेक्षाऽशुद्धद्रव्यार्थिकनयाभिप्रायमनुसृत्य निजस्वभावात् श स्वभेदमनुन्नीय ‘क्षाम्यतु माम् । अहं क्रोधी। मया यत् कुपितं तत्तु मेऽपराधः' इत्येवं स्वापराधम
भ्युपगम्य क्षमायाञ्चा कार्या विनम्रतयेत्युपदेशः चतुर्थद्रव्यार्थिकनयाल्लभ्यते।
__इत्थमेव “न वि अत्थि माणुसाणं तं सुक्खं नवि य सव्वदेवाणं। जं सिद्धाणं सुक्खं अव्वाबाहं ण उवगयाणं ।।” (दे.प्र.२९९ + आ.नि.९८० + ती.प्र. १२४७ + औ.४४/१३ + प्र.सू.२/२११/गा.१७१ + आ.प्र.१७२ + का स.क.भव-९, गा.१०३९, १०४९, पृ-८८८/८९३ + वि.सा.८५६ + कु.प्र.प्र.पृ.१६८) इति देवेन्द्रस्तवप्रकीर्णकोक्तम्,
आवश्यकनियुक्ती प्रदर्शितम्, तीर्थोद्गालिप्रकीर्णकदर्शितम्, औपपातिकसूत्रोक्तम्, प्रज्ञापनासूत्रोक्तम्, आत्मप्रबोधे जिनलाभसूरिसूचितम्, समरादित्यकथायां गदितम्, विचारसारप्रकरणे प्रद्युम्नसूरिदर्शितं कुमारपालप्रबोधप्रबन्धे चोद्धरणरूपेण प्रोक्तं सिद्धसुखं सुलभं स्यात् ।।५/१३।।
અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકની વ્યાખ્યા __ (अशुद्धा.) योथो द्रव्यार्थि: अशुद्ध मात्मद्रव्यने AS! ४३ छ. माटे तेने अशुद्ध पो. आपापपद्धतिम કહેલ છે કે “અશુદ્ધ દ્રવ્ય જ જેનું પ્રયોજન હોય તે દ્રવ્યાર્થિક અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય કહેવાય છે.”
(9 ચોથા દ્રવ્યાર્થિકનું પ્રયોજન હશે આધ્યાત્મિક ઉપનય :- ઘણી વાર માણસ કહેતો હોય છે કે “હું શું કરું ? મારો સ્વભાવ જ ખરાબ છે. મારો સ્વભાવ ક્રોધનો છે. મારો સ્વભાવ ચીડિયો છે. એમાં હું શું કરું ? આમાં મારો
વાંક છે ? મારો સ્વભાવ અહીં ગુનેગાર છે, હું નહિ. મારા સ્વભાવનો વાંક છે, મારો નહિ.' આ રીતે પોતાના સ્વભાવથી પોતાની જાતને જુદી દર્શાવીને પોતે નિરપરાધી હોવાનો દેખાવ કરે છે. पा (नैत.) परंतु माj Re! व्या४ी नथी. वास्तवम तो आपस्थणे प्रा२नो क्या ४२वान।
બદલે કર્મોપાધિસાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનયના અભિપ્રાયને અનુસરીને પોતાના સ્વભાવથી પોતાને અલગ માન્યા જાતે વિના “માફ કરો, હું ક્રોધી છું, મેં ગુસ્સો કર્યો એ મારો ગુનો છે' - આ પ્રમાણે પોતાનો અપરાધ સ્વીકારીને વિનમ્રભાવે ક્ષમાયાચના કરવી જોઈએ. આ પ્રમાણેનો ઉપદેશ ચોથા દ્રવ્યાર્થિકનય દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે.
(इत्थ.) । ४ ते वा०४ जणवान दीधे हेवेन्द्रस्त प्र , आवश्यनियुस्तिमi, तीर्थोड्लासिक પ્રકીર્ણકમાં, ઔપપાતિકસૂત્રમાં, પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રમાં જણાવેલ, આત્મપ્રબોધમાં શ્રીજિનલાભસૂરિએ સૂચવેલ, સમરાઈઐકહામાં કહેલ, વિચારસાર પ્રકરણમાં શ્રી પ્રદ્યુમ્નસૂરિએ દર્શાવેલ અને કુમારપાલપ્રબોધપ્રબંધમાં ઉદ્ધત ગાથામાં જણાવેલ સિદ્ધસુખ સુલભ બને. ત્યાં જણાવેલ છે કે “મનુષ્યોની પાસે તે સુખ નથી તથા સર્વ દેવો પાસે પણ તે સુખ નથી, જે સુખ અવ્યાબાધાને પામેલા સિદ્ધો પાસે હોય છે.'(પ/૧૩)
1. नाऽपि अस्ति मानुषाणां तत् सुखं नापि च सर्वदेवानाम्। यत् सिद्धानां सुखम् अव्याबाधाम् उपगतानाम् ।।