Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 02

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 466

६६४
0 परद्रव्यादितो वस्तुनो नास्तित्वम् 0
૧/૧૮ પરદ્રવ્યાદિકગ્રાહકો, નવમો ભેદ તેમાંહી રે; એ પરદ્રવ્યાદિક ચ્યારથી, અર્થ છતો જિમ નાંહી રે ૫/૧૮ાા (૭૨) ગ્યાન. વસ તેમાંહિ = દ્રવ્યાર્થિકમાંહિ, પરદ્રવ્યાદિગ્રાહક નવમો ભેદ કહિઓ છઈ. જિમ અર્થ ઘટાદિક, પર દ્રવ્યાદિક ૪ થી છતો નહીં. પર દ્રવ્ય = સંતુપ્રમુખ, તેહથી ઘટ અસત્ કહીઇ, પર ક્ષેત્ર જે કાશી પ્રમુખ તેહથી, પર કાલ = “જે અતીત-અનાગત કાલ; તેહથી, પરભાવથી = કાલાદિક ભાવઈ વિવક્ષિત નવમં દ્રવ્યર્થક્ષેત્રમાઈ - “ તિ
परद्रव्यादिकग्राही द्रव्यार्थो नवमो नयः।
परद्रव्यादितः सन्न पदार्थो हि यथोच्यते ।।५/१८ ।। मा प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् - परद्रव्यादिकग्राही नवमो द्रव्यार्थः नयः। यथा ‘परद्रव्यादितः - पदार्थः न हि सन् उच्यते' ।।५/१८।। स द्रव्यार्थिकनयेषु दशसु मध्ये खलु परद्रव्यादिकग्राही = परद्रव्यादिसापेक्षनास्तित्वपर्यायग्राहको क नवमो द्रव्यार्थः = द्रव्यार्थिकाभिधानो नयः कथितः। यथा परद्रव्यादितः = परद्रव्य-परक्षेत्र णि -परकाल-परभावलक्षणचतुष्टयतः पदार्थः घटादिः न हि = नैव सन् इति उच्यते । “हि हेताववधारणे”
(વૈ..૮/૭/૬ પૃ.૨9૧) રૂતિ પૂર્વો(ર/ર૧/રૂ)નયન્તીજોશાનુસારેગ ત્રવધારો દિઃ જોયઃ | तन्तुलक्षणपरद्रव्यात्, काशीप्रमुखलक्षणपरक्षेत्रात्, अतीतानागतलक्षणपरकालात्, श्यामादिलक्षणपरभावाच्च અવતરણિકા - હવે ગ્રંથકારશ્રી દ્રવ્યાર્થિકનયના નવમા ભેદને જણાવે છે :
ર પરદ્રવ્યાદિગ્રાહક દ્રવ્યાર્થિક : નવમો ભેદ જ શ્લોકાથી - પરદ્રવ્ય વગેરેને ગ્રહણ કરનાર નવમો દ્રવ્યાર્થિકાય છે. જેમ કે પરદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ પદાર્થ સત્ નથી કહેવાતો” – આવું વચન. (પ/૧૮)
૪ સાપેક્ષ નાસ્તિત્વને ઓળખીએ છે વા વ્યાખ્યાર્થ:- દ્રવ્યાર્થિકનયના દશ ભેદની અંદર જે દ્રવ્યાર્થિકનય પરદ્રવ્યાદિસાપેક્ષ નાસ્તિત્વ પર્યાયનું ગ્રહણ
કરે તે દ્રવ્યાર્થિકનયનો નવમો ભેદ કહેવાયેલ છે. જેમ કે “પદ્રવ્ય, પરક્ષેત્ર, પરકાળ અને પરભાવ - આ ચાર શું તત્ત્વની અપેક્ષાએ ઘટ વગેરે પદાર્થ સત્ નથી જ કહેવાતા' – આ વચન નવમો દ્રવ્યાર્થિકન કહેવાય. “હેતુ અને
અવધારણ અર્થમાં “દિ' વપરાય - આ મુજબ પૂર્વોક્ત (૨/૨+૫/૩) વૈજયંતીકોશસંદર્ભ અનુસારે અહીં અવધારણ અર્થમાં ‘દિ જાણવો. (પાટલિપુત્રમાં, વસંતઋતુમાં બનેલા માટીના લાલ ઘડાનું અસ્તિત્વ શું સર્વ દ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ છે? આ પ્રકારે પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય ત્યારે) “તંતુસ્વરૂપ પરદ્રવ્ય, કાશી વગેરે પરક્ષેત્ર, અતીત-અનાગતસ્વરૂપ પરકાળ અને શ્યામ વર્ણ વગેરે પરભાવ - આ ચારની અપેક્ષાએ વિવક્ષિત ઘટાદિ પદાર્થનું
મ.માં “નવમ” પાઠ. કો.(૩+૪)નો પાઠ લીધો છે. જે કો.(૧)માં “નવ ગુણ પર્યાય છતઈ તે માંહિ રે પાઠ છે. 3 B(૨)માં “કિમ' પાઠ. • પુસ્તકોમાં “જે નથી. કો.(૯) + લા.(૨)માં છે. * મો.(૧)માં “તેરથી પર, પરકાલ’ પાઠ, મૂન પુસ્તકમાં “જે નથી. કો.(૧૨+૧૩)માં છે. જે આ.(૧)માં “ભેદથી’ પાઠ. 1 કો.(૧૩)માં “કાલિક' પાઠ.