Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 978

નેતર
–દ્વિર્ભાવ + ગુ. માં' સા. વિ. ના અર્થના અનુગ.], જોતશ્વેતાં ક્રિ. વિ. [જુએ જોત-જોતામાં;' વર્ત. કુ. દ્વિર્ણાવ ગુ. આં' + સા. વિ. ના અર્થને] જોતાં વારમાં, ક્ષણમાં, પળમાં, જએ છે એટલી વારમાં જ, પલકમાં જોતર, -રું ન. [જુએ સં. થોત્ર-> પ્રા. બોત્તર-મ] ધાંસરી
સાથે બળદના ગળા આસપાસ વીંટાતા વચ્ચે અદ્દામ જેવા ઘાટની ગૂંથણીવાળા પટો કે દેરડું, સાટ ખેતર-ઢાળા યું. [જુએ ‘શ્વેતર’+ ‘ઢાળા‚] ખેતર ખેડી (બળદ ઘેાડા વગેરેને) મુક્ત કરવાની ક્રિયા ખેતર(-રા)-વા ક્ર. વિ. [જુએ ‘શ્વેતર, “રું' + વા.’] એક
જોતરના માપ જેટલે છેટે
જોયામણુ
ોદ્ધો પું. [સં. થોદ-યોદ્ધા, અર્વાં. તદ્ભવ + ગુ. ‘એ’ સ્વાથે ત. પ્ર.], “ષ પું. [સં. ઘોષ, અર્વા, તદ્ભવ] યુદ્ધો, લડનારા વીર, લવેંચે. (જોધ' માત્ર જુવાન જોધ' એવ જોડિયા પ્રયાગમાં જ વપરાય છે.)
જોધપુરી વિ. [‘જોધપુર' મારવાડનું એક નગર + ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.] જોધપુરને લગતું, જોધપુરનું
જોધાર પું. [સં. થોઢ-મોઢાનું અ. વ. થોવરના સાદશ્યુ, અાં. તદ્ભવ] જુએ ‘જોદ્ધો.’ જોધાર-મલ(-લ) વિ., પું. [+સં. મg] ભારે મેટા જોદ્ધો જોનપુરી વિ. [‘જોનપુર' ઉત્તર ભારતનું એક નગર + ગુ. ઈ’ ત. પ્ર.] જોનપુરને લગતું, જેનપુરનું, (૨) શ્રી. એ નામની એક રાગિણી (કાન્હેરા થાટની). (સંગીત.) જેનરી સ્ત્રી. એ નામની જવારની એક જાત જેન્ટિસ પું. [અં.] કમળાના રોગ
જૅબ પું. [અં.] નાકરી-ધંધા માટેના નાનેા માટે હોદ્દો, નાકરીની જગ્યા, ‘પાસ્ટ.' (ર) નાકરી (ન.મા.) જો બ-કામ ન. [+ જઆ કામÖ'], જા`બ-વર્ક ન. [+ અં.] છાપખાનામાંનું નાનું પરચૂરણ નમૂના તેમજ પત્રકા વગેરેનું કામ
.
જોબન ન. [સં. પૌવન>હિં અર્યાં. તદભવ] યુવાવસ્થા, જવાની. [॰ ઊમરવું, ॰ ઊભરાવું (૩. પ્ર.) સ્ત્રીનાં સ્તન દેખાવા લાગવાં. ॰ લૂંટવું (રૂ. પ્ર.) ભાગવિલાસ કરવે] જોબન-માતું વિ. [+≈એ ‘માતું.] જવાનીની મસ્તીથી ભરેલું, ચૌવન-મત્ત
નેખન-જંતું (-વત્તું) વિ. [+ સં. વૃત્ > પ્રા. વૈજ્ઞ-મ-] ચૌવનથી ભરેલું, તદ્ન જુવાન જિમન. (પદ્યમાં.) જોબનિયું ન. [જએ ‘જે’+ ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] રાંજેખર પું. [અં.] દલાલથી ચડિયાતા દલાલી કામને માણસ. (૨) મિલેામાં કામે લાવી આપનારા અને કારીગરો ઉપર દેખભાળ રાખનારા નાકર, (૩) ઊધડ કામ કરનારા કારી
ગર કે કામદાર
૯૩૩
જોતરવું સ. ક્રિ. [જએ ‘જોતર,’-ના. ધા.] ધાંસરીએ (બળદ ઘેાડા વગેરેને) જોડવું. (૨) કંટાળા-ભરેલા કામે લગાડવું, જોતરાવું કર્મણિ, ક્રિ. જોતરાવવું કે., સ, ક્રિ. ખેતરાવવું જ જોતરવું’માં, ખેતરા-વા જ જોતર-વા.’ ખેતરાવું જ એ ‘જોતરવું’માં.
જોતરિયા વિ., પું. [જએ ‘શ્વેતર' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] જેને ગળે જોતર આપ્યું છે તેવે (બળદ.) (૨) (લા.) જેતે કામે લગાડથો છે તેવા (આદમી)
જોતરી સ્ત્રી, [જુએ ‘જોતર’ + ગુ. ‘ઈ ' સ્રીપ્રત્યય.] (જેતરની અદામ જેવી ગૂંથણીવાળા ભાગ સાથેના ખેતરના આકાર હાઈ) (લા.) ગાફણ
Jain Education International_2010_04
નેતરું ન. [.જ‘જોતર' + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘શ્વેતર.' (૨) બે ખારી-ખારણાં વચ્ચે ભરી લેવામાં આવતા દીવાલના ભાગ. (૩) (લા.) ઉપાધિ, લકરું, વળગાડ, ખેો. [॰ ઘાલવું, વળગાડવું (રૂ. પ્ર.) જોતર ખાંધવું. (ર) લપ વળગાડવી. -રાં ઢસડવાં, તાણવાં (રૂ. પ્ર.) બેજે વહન કરવા. -રે જોડાવું (૩.પ્ર.) અનિચ્છાથી કામે વળગવું. (ર) દંપતીએ સંસાર માંડવે!] જોતા(-તે)-દાર વિ., પું. [જુએ જોતું॰' + ફા. પ્રત્યય.], જોતાર, જાતે પું. [સ, પોતુ-યોયતા > પ્રા. નોજ્ઞા દ્વારા ખ.વ. થોવતાઃના સાયે શ્વેતાર,'] ખેડુ, ખેડૂત જોતાં-વારમાં ક્રિ. વિ. [જુએ ‘જોવું’-વત, કૃ, ‘જોતાં' + ગુ. ‘એ’ સા. વિ. ના જૂના પ્ર. + ‘વાર’ (સમય, ઢીલ) + ‘માં’સા. વિ.ના અર્થના અનુગ.], શ્વેતાં-વાં(-i)ત (વત) ક્રિ. વિ. [જુએ ‘જોતાં-વારમાં'નું ‘તાં’+ વાં(મૅ)ત'ના અર્થના શબ્દ.] જએ ‘શ્વેત-જોતામાં.’ [એ ‘જોતા-દાર.’ બેતિયા પું. [જએ ‘જોતા + ગુ. થયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જોતી' સ્ત્રી, [સ- થોત્ર-> પ્રા. નોજ્ઞ + ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.]
જુએ ‘જોતર.' (ર) લગામ, રાશ [(પારસી મેાબેક) ખેતી હું. પુરે હિતને કર્મકાંડ કરાવતાં સહાય કરનારા જોતીશ હું. [જુએ ‘જોતી' દ્વારા.] તાણાના પાછળના છેડે આંટ વરણા સાથે અંધાતા દેરડાના ત્રિકાણાકાર ટુકડા જોતું ન. [સં. થોત્ર-> પ્રા. લોત્તમ-] ધેાંસરું શ્વેતું? વિ. [સૌ., જુઓ જોઇયે, વર્તે. કૃ. ‘જોઇતું'નું વૈકલ્પિક.] જુએ ‘જોઇતું,' જોતે-દાર, જોતા જઆ ‘જોતા-દાર.’
એખરવું સ. ક્રિ. (તુચ્છકારમાં) ખાનું, જમવું જૉખ-વ ન. [અં.] જુએ ‘જૉબ કામ,’ નેખા(-ભા)વું અ. ક્રિ. [જો(-ભે),’–ના, ધા.] મરણની નિશાની-રૂપે ચેતન ગુમાવનું, જોખે આવવે બેલું(-ભું) ન., -આ(-બે) પું.મરણની નિશાની રૂપે આવતી અચેતન અવસ્થા (એ એકથી વધુ વાર પણ આવતી હાય છે.). [-એ(-બે) ચઢ(-ઢ)વું . પ્ર.) વારંવાર જોખાનું આવવું]
જેમ (ૉમ)ન. [અર. *ઝઅમ્] માનસિક શક્તિ-તાકાત-ખળ સત્ત્વ, જસ્સે, ઉકાંટા. (૨) ઉમંગ, ઉત્સાહ જેમ-દાયી (જામ-)-વિ. [+ સં, વાથી પું.] જેમ દેનારું જેમ-દાર (જૉમ-) વિ [+ ક઼ા. પ્ર.], જોમી (જૉમી) વિ. [+]. ઈ* ' ત. પ્ર.] જોમ ધરાવનારું, મવાળું જોય ક્રિ. [સૌ., જુએ ‘જોવું;' જ ગુ. ના ‘જોઈ ’ના વિકાસ] જુએ, દેખે, ભાળે, નિહાળે બેયામણું વિ. [જએ ‘જોવું’ + ગુ. ‘આમણું' રૃ. પ્ર.] જોવા જેવું, સુંદર, રળિયામણું, દર્શનીય, સેહામણું