Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1063

ડુમક-લાસ
હુમક-લાસ ન. ભારે વજન ઊંચકવાને ઊંટડા (ચંત્ર) હુમ-કાગડા છું. કાગઢાના પ્રકારનું એક પક્ષી
૧૦૧૮
હુમ ડ્રમ ક્રિ. વિ. [રવા]‘ડુમ ડુમ' એવા અવાજ થાય એમ (નગારા વગેરેના) [નની ઢાલક. (૨) ઢક્ હુમડુમી સ્રી. [જએ ‘હુમડુમ' + ગુ. ‘ઈ ” સ્રીપ્રત્યય] ડુ(-g)માવવું, ડુ(-g)માથું જએ ‘દમનું’માં. ડુમાસ જએ ‘હુમાસ.’
ડુમેટ ન., ટી સ્ત્રી. એક જાતનું સફેદ કાપઢ હુરટા (ડુરણ્યા) સ્ત્રી. એક જાતનું એ નામનું ફૂલ-ઝાર ટુટા (હુણે) પૂં વાડમાં થતા સફેદ પાનવાળા એક છે. ડુલવાણ વિ. જુએ ‘ફૂલ, '
હુલામણુ ન. [જુએ ‘લવું' + ગુ. ‘આમણ' કૃ×.] (લા.) કરજમાં ડૂબી જવું એ, ભારે દેવાદાર થવું એ હલાવવું, હલાવું જુએ ‘ફૂલવું’માં, ટુવાલ પું. ચાખડી કે ચંપલમાં ઉપરના ભાગે રહેતા કંતાનના કે ચામડાને! પટ્ટો
.
ડુવાળ (બ્ય) શ્રી. ગિગેઢાની જાતનું નાનું જંતું, ઈતરી હુવાળા શ્રી. આંખે ટૂવા જેવું દેખાયા કરવાની પરિસ્થિતિ ડુંગર પું. [કે,પ્રા. હુંરી., ગુ. માં અનુનાસિક ઉચ્ચારણ] પર્વતથી નાના કાંઈક વધુ લંબાઈ ધરાવતા કુદરતી પહાડ. (ર) (લા.) ખબ મેટો ઢગલો. [॰ ટાઢા પાડવે, ॰ નવઢા(-રા)વવા, (-ન:વઢા(-રા)વે), ૦ માનવા (રૂ.પ્ર.) ડુંગર ઉપરનું વન સળગાવી મૂકવું. થવું (રૂ. પ્ર.) ખૂબ વધી પડવું] [રાયેલી ઘાટી ડુંગર-ચાટ પું. [+જુએ ધટ] ડુંગરાઓની લાંબી પથહું ગરમ [+ગુ. ‘હું' ત.પ્ર.] નાના ડુંગર. (પદ્મમાં.) હુંંગર-પ(પુ)રું વિ. ગુજરાતની પૂર્વ સીમાએ આવેલા ‘વાગઢ’ પ્રદેશનું એક નગર ‘ડુંગરપુર’ + ગુ. ‘' ત.પ્ર.] ડુંગરપુરનું વતની. (૨) વડનગરા નાગરોના ડુંગરપુરમાંથી ઊતરી આવેલા એક ફિરકાનું. (સંજ્ઞા.) હુ’ગરપુરી વિ. સૌરાષ્ટ્રમાં જનાગઢ પાસેનું એક ગામ + ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર. ] ડુંગરપુરનું (ખાસ કરી પથ્થર) ડુંગર-કુલ(-ળ) ન. [+સં.] દેવદાલી નામના વૃક્ષનું ફળ (ઘેાડાએ માટેનું ઔષધ)
Jain Education International_2010_04
સૂચવું
ડુંગરું ન. કપાસ વીણવા જનારા મજૂરને નાણાને ખદલે કપાસ આપવામાં આવે છે એ
ડુંગરે પું. [જુ ‘ડુંગર’+ગુ, ‘એ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] નાના ડુંગર, કુદરતી ટેકરા, (૨) એ નામના એક છે.ઢ. (૩) એ નામનું એક ઘાસ
હું (ં)ગલું” ન. સ્નાન હુક્કો
હું ( )ગળી સ્ત્રી. તીવ્ર ગંધવાળા એક વનસ્પતિ ના એ નામના કંદ (શાક તરીકે વપરાતા). [॰નું ફેતરું (રૂ. પ્ર.) લુહાણાને તિરસ્કારમાં અપાતું નામ]
હું (હૂંગળી-ચાર પું. [+સં.] ડુંગળીની ચેરી
માણસ. (ર) (લા.) તુચ્છ વસ્તુ
હું ( ૢ)ગળી-તાળ વિ., પું. [+≈એ ‘તાળવું,'] ડુંગળીના જોખ કરનાર દલાલ. (ર) (લા.) લુહાણાને માટે તિરસ્કારમાં વપરાતા ઉદ્ગાર [પાણકંદો હું (-હૂં )ગા પું. ડુંગળીના જેવાં પાંદડાંનું એક ઘાસ, હું(-હું)(-ધે)` પું. [દે. પ્રા. હુંઘમ, નાળિયેરની વાટકી ઘાટની કાચલી] કાચલી કે માટીના હુશ્નો. (૨) ટૂંકા હાથના નાના કડછેા, (૩) ધેાળવાના ચડે. (૪) (લા.) ઊપસેલા હાડકાવાળા કઠણ ભાગ. [॰ કરવા, ૦ માવેશ (રૂ. પ્ર.) કુચઢાથી ધેાળવું કે રંગ કરવે]
હું (-ડૂ', -દું,)ગે (ધા) પું. [રવા.] માથાલારે ચાર (-)ગો પું. નાની હોડી
હુગર-માળ,-ળા સ્ત્રી. [+ સં. મા] આઢા-અવળા
આગળ-પાછળના અનેક ડુંગરાઓની હાર ડુંગર-વ(-વા)ટ† (-ટય) સ્ત્રી. [+જુએ વાટ.^] ડુંગરા-હૂં એમાં થઈ પસાર થતા માર્ગ, ઘાટી ડુંગર-વટર વિ. |જુએ ડુંગર-વટ.૧] ડુંગરાળ, પહાળી ડુંગરા વિ. [ + ગુ. ‘આઉ’ત. પ્ર.] ડુંગરને લગતું, ડુંગરમાં થતું, પહાડી [થતી મેાથની એક જાત ડુંગરા-મેાથ (-શ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘ડુંગર' + ‘માથ’] ડુંગરમાં ડુંગરાળ, -ળું વિ. [જુએ ‘ડુંગર'+ગુ ‘આળ’-આળું' ત. પ્ર.], ડુંગરિયાળ વિ. [+જુએ ‘ઇયું' + ‘બાળ' ત. પ્ર.], ડુંગરિયું વિ. [જુએ ‘ડુંગર' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.], ડુંગરી1 વિ. [ જુએ ‘ડુંગર’ + ગુ. ’ ત. પ્ર.] જુએ [બેઠા ઘાટના કુદરતી ડુંગર ડુંગરીને સ્ત્રી. [જુએ ‘ડુંગરે’ + ગુ. ‘ઈ ’ સ્ક્રીપ્રત્યય.] નાના
‘ડુંગરાઉ.’
કરનાર
હું (``)ઘલી સ્ત્રી, [જુએ ‘હું(s)ઘણું' + ગુ. ‘ઈ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] નાને ગંધા, હાકલી [જુએ ‘ડુંગો.૧ હું (-)ઘલે પુ. [જુએ વા॰’+ ગુ. લ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ૐ (- ")ઘારિયું ન. વધારેલું શાક [હુક્કો, હાકલી હું (-ડૂ')થી સ્ત્રી. [જુએ ‘હુંધા’+ ગુ, ‘ઈ ’ સ્ક્રીપ્રત્યય ] નાના હું(^^ધું વિ. ઢોંગું, લુચ્ચું (ર) કેવું હૂકરી શ્રી. [જુએ ‘ડ્કરા’+ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્યય.] ડુક્કરની
માદા, ડુક્કરી
['ડુક્કર' (નર),
હૂંકા પું. [જુએ ‘ડુક્કર’ + ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે ત. ×.] જુએ ડૂકવવું જએ ડૂકવુ’માં.
ઝૂકવું . ક્રિ. (ખાસ કરી પાણીના ભરાવાનું) એછું થતું જવું, ખૂટવું. (૨) અટકી જવું, થંભી જવું, ડુકાવું ભાવે, ક્રિ. ડૂકવવું, ડુકાવવું પ્રે., સક્રિ, [ભુલભુલામણી હૂંકાં ન, બ.વ. જુઓ ‘ડૂકવું’+ગુ. ‘' રૃ. પ્ર.] (લા.) હું. [જુએ કહ્યું’+ ગુ. ‘એ'. પ્ર.] ડૂકવું એ, ખૂટી પડવું. (ર) (લા.) ચાલુ પ્રવૃત્તિમાં પઢતા ગાળે ડૂખે પું. એ નામની વીંછીના દંશ ઉપર વપરાતી એક
વનસ્પતિ
હૂગલી વિ. શરીરે પાતળું, રગટીટિયું હૂા સ્ત્રી, ઢાકણ હૂ-હૂં । જુએ ‘ડુંગ’
સૂચ વિ. [જુએ ‘સૂવું.'] (લા.) અકરાંતિયું. (૨) કણબીને માટે તિરસ્કારના ઉદગાર
ડૂચા યું. [જુએ ‘ચે' + ગુ ‘ૐ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જએ ‘Àા.' (૨) કુચડા. (૩) (લા.) મોટા કાળિયા હૂંચવું↑ સક્રિ[રવા.] (પાણીના ઠામને હેઠે લગાડી) પીવું.