Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1079

હાંસવું
૧૦૩૪
ઢાંસવું સ. જિ. [દે. પ્રા. હૃણ ઘસવું] પકે આપ. હંસાવું ઢીબહવું સક્રિ. [રવા. જુઓ ‘ઢિબર ઠ’‘ટિબૅડવું' પણ ]
(ઢસાવું) કર્મણિ, જિ. ઢસાવવું (ઢસાવવું) , સ. ક્રિ. ઢીબનું, સખત માર મારવો. ઢીબઢવું કર્મણિ, ક્રિ. ટિગાટ, ૨૧ . ઢગલે, ગંજ, રાશિ
ઢિબઢાવવું છે., સ.ફ્રિ. ઢિયાર (-૨) સ્ત્રી, મીઠા પાણીની માછલીની એક જાત ઢબવું સક્રિ. [રવા.] સખત માર માર, ડીબડવું, ઢિબહિચકવું વિ. જિઓ ‘ઢીચકું + ગુ. ડ' સ્વાર્થે ત. પ્ર] રડવું. ઢિબાવું કર્મણિ, કિં. ઢિબાવવું છે, સકિ. જુએ “ઢીચકું.”
[ઢીંચણિયે.' ઢીમ (ચ) સ્ત્રી, સેનાની લગડી ઢિચણિયે પું. [જુઓ ઢીંચણ + ગુ, “છયું' ત. પ્ર.] જુઓ ઢીમ, ૦ચું ન. પથ્થરનું મોટું ચોસલું. (૨) ઢીમણું. (૩) ઢિચાવવું, ઢિચાવું જ ઢીંચવું'માં.
વિ. (લા) જાડું મોટું ગણું. [ચું કુટાવું (રૂ.પ્ર) માથું ઢિબઢાવવું એ “ઢીચવું-ઢીબડવું માં.
અફળાવું ઢિબણિયું ન. શુક્રને તારે
ઢીમડ(-) ન. જિઓ ઢીમ' + ગુ. ‘હું' સ્વા., પર્વે ઢિબરવું સ. ક્રિ. રિવા.] જાઓ “ઢીબહવું,' ઢિબરાવું અનુનાસિક સ્વરચારને કારણે “ણું.”] લાકડાને ગ. કર્મણિ, કિં. ઢિબરઢાવવું છે., સ, ઝિં.
(૨) માર લાગવાથી કે કાંઈક અથડાવા-કુટાવાથી યા કાંઈક ઢિબ૨ડાવવું, ઢિબરાવું જુઓ “ઢિબ૨ડવું'માં.
કરડવાથી ઊપસી આવતે શરીર ઉપર ગળાકાર જે ઢિબાવવું, ઢિબાવું જુએ ઢીબવુંમાં.
ઢીમડે . એ નામની ચામાસામાં થતી ભાજીને એક છોડ, ઢિબેવું સકેિ. જિઓ “ઢિબરડવું,”- પ્રવાહી ઉચ્ચારણ.1 મિડિયે, ઢીંબડે જુઓ ઢીબવું,’ હિબૅવું કર્મણિ, કિ બૅિકાવવું ઢીમ-હેમ વિ. મોટું તેમ જોરાવર પ્રે., સ. દિ.
ઢીમણું જ “ઠીંમડું” ઢિબતાવવું, ઢિબેઠાવું જ ઢબૅડમાં.
ઢીમર ૫. સિં. ધીવર] માછીમાર. (૨) પારધી હિંમદિયે . એ “ઢીમડો' + ગુ. “યું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઢીમ ન, [જ એ “ઢીમ + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ એક વનસ્પતિ–ઢીમડાની ભાજી, ઢીંબડ
ઢીમચું' (૨) ઢીમણું. (૩) ખંધ હિમ્મર જ એ “ઢીમર.’
ઢીલ છું. જુઓ “ઢીલું' દ્વારા.] (લા) નપુંસક, હીજડે ટિકલ વિ. ધીમું, મંદ, સુસ્ત. (૨) પિયુ, નરમ, (૩) ઢીલર (-હય) સ્ત્રી, જિઓ “ઢીલું' કાર.] વિડંબની ક્રિયા, (લા.) બંધન વગરનું, (૪) ગંદું, (૫) આળસુ. (૬) ૫. અનુચિત વિલંબ. (૨) લા.) બેદરકારી નપુંસક, પંઢ, હીજડે
ઢીલ (લ્ય) સ્ત્રી. વાળમાંની જ ઢિંગલી ઓ “ઢીંગલી.'
ઢીલ-અંકુશ (ઢીય-અકુશ) . જિઓ “દીલ”+ સં.] ઢિગલું જુઓ ‘ઢી ગલું.”
વિલંબ કરવા ઉપરનું દબાણ, વિલંબ-નિયંત્રણ, ઢિંગલે જ “ઢીંગલે.”
હીલ-ગંદું (-ગ૬) વિ. [જ એ “ઢીલું' + “ગંદું.] (લા.) ઠીક એ “શ્રી ક.'
[એ પ્રકારનો પ્રગ) નરમ સ્વભાવનું. (૨) બીકણ, (૩) હરામખેર, દગાર ઢી(૮)કડું(cણું) વિ. અમુક-તમુક (“ફલાણું ઢીકડું પૂછડું ઢીલ વિ. [ઓ “ઢીલું” + ગુ. “ડ” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (લા) ઢીકલી સ્ત્રી. પથ્થર ફેંકવાનું તેના પ્રકારનું એક સાધન આળસુ
[(લા.) 2-છાટ ઠીક જ ‘ઢીંકવે.”
ઢીલ-ઢાલ (ય-ઢાય) સ્ત્રી, જિએ ‘ઢીલ,૨,'-દિર્ભાવ.] ઢીકા-દ્ધીકી જાઓ ઢીકા-ઢીંકી.”
ઢીલ૫ (ય) સી. [જએ “દીલું' + ગુ. ‘પ’ ત...], ઢીલાઈ ઢીકા-ધંબી જુઓ ‘ઢીંકા-ધંબી.”
સ્ત્રી [+ ગુ. “આઈ' ત. પ્ર], ઢીલાપણ ન. [ + ગુ. ઢીકા-પાટુ જુએ ઢીકા-પાટુ.”
પણ” ત.ક.], ઢીલાશ (-શ્ય) સ્ત્રી. [+]. “આશ” ત.ક.] ઢીકે જુઓ ‘ઢીકે.'
ઢીલાપણું ઢીચ વિ. ઢીમચા જેવું જાડું
ઢીલું વિ. [સં. શિથિ > પ્રા. સિક્કિમ, દિg-] શિથિલ, ઢીચકું વિ. ભર્યા શરીરનું ઠીંગણું, બટકું
મંદ. (૨) પિચું, નરમ. (૩) બરાબર ન બંધાયેલું, તંગ ઢીચણ જુઓ ઢીચણ.”
ન હોય તેવું. (૪) (લા.) કમજોર. -લા હેઠ કરવા ઢીચણ-પૂર જુએ “ઢીંચણ-પૂર’
(રૂ.પ્ર) રડવા જેવું થયું. -લી છાતીનું (૩ પ્ર) હિંમત વિનાનું. ઢીચણ-બૂક જુઓ ‘ઢીંચણ-બડ.” [., સ. કે. -લી દાળનું ખાનાર (ઉ.પ્ર.) કમર, કમતાકાત. ૦ થવું ઢીચવું જુઓ “ઢીંચવું.' ઢિચાવું કર્મણિ, ક્રિ. ઢિચાવવું (રૂ.પ્ર.) નરમ પડવું. (૨) રડી પડયું. ૦ ૫૦૬ (રૂ.પ્ર.) નરમ ઢીચું જ “ઢીંચું'
પડવું. ૦મૂકવું (રૂ.પ્ર.) વિલંબમાં નાખવું. (૨) રાહત ઢીટ, 8 જ “ધીટ.'
આપવી, છટછાટ આપવો]. ઢીઠ (-ડય) સ્ત્રી. આંખમાં પડે
ઢીલું-
૮૨), ઢીલું-હસ વિ. [જુઓ ઢીલું' + “ફકરું ઢિઢિ પું. [રવા.] રાડ પાડી રડવું એ
(રવા.) અને કસ.'] તદ્દન ઢીલું ઢી૫ પું. આંખને ડળે. (૨) માટીનું તેડું
ઢીલું-વીલું વિ. જિઓ “ઢીલું' કે વીલું.'] ઢીલું અને હીતરી હાબ . મેટે પથ્થર, ઢીમચું
ગયેલા મેઢાવાળું. (૨) ગર્વભંગ થયેલું ઢીબ કિવિ. [૨૧] “ઢીબ' એવા અવાજ સાથે
ઠક (ક) જુઓ “ધીક.”