Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1085

ઢાળવું
૧૯૪૦
ણણણે
ઢોળવું સક્રિ. (વાસણને ઊંધું કે આવું કરી એમાંનું) ઢોંગ-સેગ (ગ-સોંગ) પું, બ. વ. [જ એ “ગ' + સં. પ્રવાહી બહાર નીકળી જાય એમ કરવું. (૨) હવા આવે હવા દ્વારા.] ઢોંગી દેખાવ. (૨) (લા.) રમજી કથા, એમ પંખો ફેરવવો. (૩) ઢોળ ચડાવવો, એપ ચડાવો. ઉપવાસ-કથા, ઠઠ્ઠાચિત્ર, કૅરિકેચર' (૨.મ.) (૪) (લા.) આળ કે આપ ચડાવવા-ઓઢાડવાં. [ઢોળી ઢોંગા (ઢેગા) સ્ત્રી, હોડી પાઠવું (રૂ.પ્ર.) આરોપ ચડાવવા] ઢોળાવું કર્મણિ, ફિ. ઢોગીરું (ઢંગી) વિ. [જ એ “ગ” + ગુ, “ઈશું' ત.ક.], ઢોળાવવું પ્રે., સ.કિ.
ઢોંગી (ઢોંગી, વિ. [+ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.], ઢોંગીલું ઢોળવું વિ. [જએ ‘ળવું' દ્વાર.] બેસણી વિનાનું હોઈ (ગીલું) વિ. [+ ગુ. ‘ઈશું' ત...] ઢાંગ કરનારું ઢળી જાય તેવું (વાસણ) (૨) (લા.) અસ્થિર સ્વભાવનું, હો‘ઘરું (ધરુ) વિ. [દે.મા. ઢઘર + ગુ. ‘ઉં' સ્વાર્થે બંને બાજ ઢળી પડે તેવું (માણસ)
ત.પ્ર.] રખડયા કરનારું, ૨ખડુ, ૨ઝળું. (૨) (લા.) કામઢોળાણ ન. જિઓ ઢોળાનું' + ગુ. “અણ” ક.મ.] ઢાળ, ધંધા વિનાનું ઢોળાવ
[‘ઢોળાણ.” (૨) એપ, રંગ ઢોંચ (ઢોંચ) વિ. ધરડું, જીર્ણ, ખખળી ગયેલું ઢોળાવ છું. જિઓ ઢળવું' + ગુ. “આવ' ક. પ્ર.] જાઓ ઢોંચ ઢોંચવું) વિ. જિઓ “ઢોંચ” + ગુ. “હું” સ્વાર્થે ઢોળાવ-ખેતી સ્ત્રી, [+ જ એ “ખેતી.'] ઢાળવાળી જમીન ત.ક.] એ ઢાંચ.” (૨) વાસી થઈ ગયેલું. (૩) ન.
ઉપરનું ખેડાણકામ અને ઉગાડવાની ક્રિયા, રેઈસિંગ ઢેરને માટે રાખેલ એઠવાડ, ધણા ઢોળાવ-દાર વિ. + ફા. પ્રત્યય.] ઢોળાવવાળું, ઢાળવાળું ઢોંચા ઢોંચા) પું, બ.વ. સાડા ચાર પાડે, ઢીંચાં ઢોળાવવું, ઢોળાવું જ ઢળવું'માં.
ઢોંહડો (ડ) પું. [હિ. + “ડવું' + ગુ. “એ” ક. પ્ર.] ઢોળાંસ પું. [એ “કળવું” દ્વારા] ઢોળાવ, ઢાળ-કમ પથ્થર ફેડનારે-ઘડનારો કારીગર, કડિયા, સલાટ ઢોળે છું. (જુઓ ઢળવું' + ગુ, “એ” ક.પ્ર.) એ “ઢળાણ. ઢોડે (ડ) ! [હિં. “ઢેડ' + ગુ. “ઓ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ઢોંક (ઢાંક) ન. પડી જવાય તેવા તદન કરાડ ઢાળ પથ્થર. (૨) (લા.) જખર શરીરવાળે. (૩) મૂર્ખ ઢોંગ (ઢાંગ) પં. બેટા દેખાવવાળું વર્તન. (૨) દંભ, ડાળ. માણસ. (૪) માટે તે ઘરડે બળદ [૦ કરે, ૦ ચલાવ, ૦ માં (રૂ. પ્ર.) ઢેગી વર્તન ઢોઢ (4) ન. કપાસનું ડવું [નાભિ, દંટી બતાવવું]
ઢોંઢા (ઢાંઢી) શ્રી. [જઓ ઢાંઢ’ + ગુ. “ઈ' સીપ્રત્યય.] તો ગતગ (ઢાંગ-) ન., બ,વ, જિએ “ઢોંગ' + “ધતિગ.'] ઢોંઢું () વિ. ભેળું, સાલસ દિલનું ઢોગ-ધતૂરો (ઢગ-) , બ.વ. જિઓ “ઢાંગ' + “ધત ઢાંઢો (àાંઢ) પું. ઊપસી આવેલી ઇંટી દ્વારા.] છેતરપીંડીનાં કામ, ધૂર્તતાનાં કામ, ધ વેડા તો ન, બગલાના આકારનું એક જાતનું વહાણ, ઢઉ ઢોંગ-બાજી (ાંગ-) શ્રી. [+ ફા. પ્રત્યય.] ઢાંગી વર્તન ઢો, - ૫. સિર૦ અર, દેય.'] સ્ત્રી પૂરી પાડનાર ઢીંગલી (દંગલી) સ્ત્રી. ઢોરના શરીર ઉપર બેસતી એ દલાલ, ભડવો, હવે નામની માખીની એક જાત
ઠૌર વિ. મૂર્ખ, બેવકુફ
1 x «
ણ
| ણ
બાહ્મી
નાગરી
ગુજરાતી
ણ પુ. [સં.] ભારત-આર્ય વર્ણમાળાને મર્ધન્ય છેષ મધ્યમાં જેમ વૈદિક કાલથી લઈ સંસ્કૃત સુધીમાં તેમ ગુ. અલ્પપ્રાણ અનુનાસિક વ્યંજન (ખાસ તત્સમ શબ્દોમાં સુધીમાં એકવડે હોય છે. સંસ્કૃતમાં સંયુક્ત બનતાં સંયુક્ત વર્ગીય વ્યંજને પર્વે અનુભવાતોઃ સુષ્પન-લુંઠન, gિgz. વ્યંજનાના અાદિ વર્ણ તરીકે જોવું વગેરેમાં પણ છે, તે પિંડ, તુ03-તુંડ, વઢ-પંઢ, ઉપરાંત ગુ. ટે (ટટ્ટ), કંટાળો ગુ.માં ભ. કુને “યું' પ્ર. લાગે, જેમકે “ગણ્ય' ભણ્ય' (કચ્છાળે) વગેરે)
વગેરે સુર પું. [] ભારત-આર્ય વર્ણમાળાને છેક વૈદિક કાલથી પુકાર . [સં.] બેઉ પ્રકારનો “ણું” વર્ણ. (૨) “ણું” ચાફ આવતો તાલએ કિવા મૂર્ધન્યતર અલ્પપ્રાણ વ્યંજન- ઉચ્ચારણ (બેઉ પ્રકારનું) સંકેત. દુ ની પર્વે અનુનાસિક સવર આવતાં થતું ઉપચા- પુકારાંત (રાત) ૫. [+ સં. મ7] જેને છેડે ‘ણ' વર્ણ રણ સરખા ગુ. ખાંડ (ખાંડઃખાણ), રાંડ (રાંડ= આવેલ હોય તે (શબ્દ કે પદ) [(બેઉ જાતનું) રાણ) વગેરે. આ સંકેત શબ્દારંભે ન આવતાં બે સ્વરેની ગુણણે પું. બેઉ પ્રકારને ‘ણ’ વર્ણ. (૨) “ણું ઉચ્ચારણ