Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1084

હેથાણું
૧૦૩૯
ઢાળવી
હોયણ ન. ઘોડિયાની ઝોળીના છેડા એકબીજાથી સરખા હોલડી સ્ત્રી, જિઓ “ઢોલિયે.' + ગું. “ડી' સ્વાર્થે ત...1નાને
છેટા રાખવા માટે ઉપયોગમાં લેવામાં આવતે બેઉ છેડે ઢોલિયે કાણાંવાળે તે તે દંડીકે, ઢેણું
ઢોલ-લેણ (-મ્ય) . જિઓ “ઢેલી'+ગુ. “અ૮-એ)ણ” હોર ન. ગાય ભેંસ બળદ પાડા ઘોડા વગેરે પાળેલાં પશુ- સ્ત્રી પ્રત્યય.] ઢોલીની પત્ની [પટી ભરેલી ઢેલડી એમાંનું તે તે. (૨) (લા.) વિ. મૂર્ખ, બેવકફ. [૦ જેવું ઢોલણ (
૧ણ્ય) સ્ત્રી. જિઓ “ઢેલણી.'] નાને ઢાલિયે, (રૂ.પ્ર.) મM, ૦ચારી ખાવાં (રૂ.પ્ર.) બુદ્ધિ ન વાપરવી ઢોલણ (-૩) સ્ત્રી. કડવળિયામાં વપરાતું સંઘાડે ઉતારેલું પડે તેવાં કામ કર્યે રાખવાં)
લાકડું. (૨) એક જાતનું સ્ત્રીઓને પહેરવાનું લગડું ઢોર-ઉછેર . + જ ઓ “ઉછેર.'] ઢોરને પાળી ઉછેરવાની ઢોલણ સ્ત્રી, જિ એ “ઢોલિયે.'] જ એ “ઢોલડી.’ ક્રિયા, ઢોરની જાત સચવાઈ રહે કે સુધારી શકાય એ ઢોલણી સ્ત્રી. દેશી ચર ખાના લાકડાના લાઠિયામાંના બાવડાને પ્રકારની ઉછેરણી, “કેટલ-બ્રીડ'
વિશે સંઘાડે ઉતારીને ફેરવવા માટેનું લાકડું ઢોર-જ ન. આસંધને છોડ ઢિોર ચારવાનો ધંધો કરનાર ઢોલર ન. એ નામનું એક પક્ષી ઢોર-ચાર વિ. [જ એ ઢોર' + “ચારવું' + ગુ. ‘ઉ' ક. પ્ર. ઢોલરું' ન. શેરડીનું માદળિયું ઢોર-ચેરી સ્ત્રી. [+જુઓ ચોરી.”] ઢોર છાનાં ચોરી ઢોલ ન. એક પ્રકારની માટી ચકલી જવાની ક્રિયા, “કેટલ-લિસ્ટિંગ
ઢોલ-વગાડ વિ. જિઓ “ઢેલ' + “વગાડવું + ગુ. “ઉ' ઢોર-ઢાંક, ખર ન., બ.વ. જિઓ ઢોર' + “ઢોક,-ખર' ઉ. પ્ર.] ઢોલ વગાડનારું. (ર) (લા.) કેઈ એક પાસે કઈ (સાયેલગે પ્રગ)] સર્વસામાન્ય ઢેર [સખત માર બીજાનાં ગુણગાન ગાયા કરનારું ઢોરમાર પં. જ એ “ઢેર + “માર.] હેરને મરાય તે ઢોલ-વાદક વિ. જિઓ “ઢેલ' + સં.] ઢોલી ઢોર-મેરો . એ નામની એક વનસ્પતિ, પાવરે ઢોલિયાચાકર છું. [જ એ “ઢલિય' + “ચાકર.] રાજા ઢોર-લાંઘણ (-શ્ય) સી. જિઓ “ઢાર' + “લાંધણ.”] (લા.) મહારાજા તવંગર વગેરેના પલંગની દેખરેખ રાખનાર નોકર ઘરધણી કાંઈ નીરે નહિ અને ભૂખ્યું પડયું રહે તે પ્રકારની ઢોલિયે મું. [૨. પ્રાઢોઇને “પતિ'+ ગુ. “યું' ત..] પાટી ભૂખ્યા પડી રહેવાની સ્થિતિ. (૨) સમઝથા વિનાની લાંઘણ ભરેલે હાંડીઓ વિનાને માટે ખાટલ (ઘડેલા કે ઉતારેલા હોરવું સ.. કઠોળના દાણા શિગમાંથી ખંપાળી વતી ભાંગી પાયા અને ઘડેલાં ઈસ-ઊપળાંવાળો)
ટા પાડવા. ઢોરાવું કર્મણિ, કિં. ઢોરાવવું છે., સ.ફ્રિ. ઢોલી છું. [જાઓ ઢોલ + ગુ. “ઈ' ત...] ઢોલ વગાડવા ઢોરશાઈ વિ. [જઓ હેર દ્વાર.] ઢોરના જેવું
ધંધે કરનાર વાદક. [ બેસવા (સવા), બેસાઢવા ઢોર-ઢળિયા પું, બ.વ., -માં ન.. બ.વ. [જ એ “ઢેરો' + (-બેસાડવા) (રૂ. પ્ર.) મંગળ પ્રસંગ આવવા] ળિયે, “યું.'] ખાડાટેકરા
ઢોલ છું. [.પ્રા. ઢોટ્સ-] વર, પતિ. (૨) લા) મર્મ, ઢોરાવવું, ઢોરાવું એ “રવુંમાં.
બેવકફ (માણસ). (૩) ઢંગ વિનાને માણસ. (૪) એદી ઢોરાં ન., બ.વ. [જ એ ઢોર' + ગુ. ‘આ’ ૫.વિ, બ, વ, ઢોલો મું. કાંગનો સાથ ન.નો નો પ્ર.] ધણાં ઢેર, ઢોર-ઢાંખર
ઢોલો કું. લિથ પ્રેસમાં કાગળ ફેરવનાર લર. (૨) ઢોરે પું. રેતી માટી ધૂળ વગેરેનો જામેલો ટેકરો કે ટીંબે. કમાન વાળવા માટે કમાનના આકારને આધાર
(૨) (લા.) વસ્તુમાં રહેલો ટેકરા જેવો દેખાવ. (૩) ગૂમડું ઢોસા !., બ.વ. [તામિળ. ચાખામાંથી બનાવવામાં આવતી ઢોલ પું, કવચિત્ ન. [સં. ઢ> પ્રા. ઢોટ્ટ] લાકડાના એક મદ્રાસી વાની [મહેનત. (૨) ઉપાધિ, ધાંધલ પિલા ઘાટનાં બેઉ બાજનાં મોઢાં ઉપર જડેલી ચામડાની ઢોસા-શેક છું. જિઓ સે' + શેક.”] (લા.) ઘણી પડીવાળું હથેલી તેમજ ડાંડીથી વગાડાતું વાઘ. (૨) પર ઢોએ ન. કુશકું મણમાં બંધાતી લાતુની ગાંઠ. (૩) રેંટિયાનાં કાંગારાંવાળાં ઢોસે મું. જિઓ સા.'] ચુરમું બનાવવા માટે ઘઉંના મોટાં બે માંહેનું તે તે ચક્કર. (૪) શેરડી પીલવાન લેટને હાથથી યા તાંસળી દ્વારા બનાવવામાં આવતું લાકડાના ચિચોડાના વળનું માદળિયું. [૦ ફૂટ (રૂ.પ્ર.) હાજી જાડે ભાખરે. [સા શેકવા (રૂ.પ્ર.) ગરજને લઈ કોઈને હા કરવું. ૦ ફૂટથાકર (રૂ.પ્ર) વખાણ કર્યા કરવાં. ૦ પીટ- ત્યાં સમય ગાળો . -સા ચડી-(-ઢી) જવા (રૂ.પ્ર.) એકદમ વે, ૦ વગાહ (રૂ.પ્ર.) જાહેરાત કરવી. ૦વાગ (રૂ.પ્ર.) થાકી જવું. (૨) નિરાંતે બેસી જવું
ખરાબ પ્રકારની પ્રસિદ્ધિ થવી. -લે વાગતું (રૂ.પ્ર.) જાહે૨] ઢોળ ૫. જિઓ કેળવું.] ઘાતુની ચીજને ચડાવવામાં ઢોલક ન., (-કથ) સ્ત્રી. જિઓ “ઢેલ' + ગુ. “ક” સ્વાર્થે આવતા અન્ય ધાતુનો એપ, ધાતુની ચીજને રસવાની ક્રિયા ત...], -કી સ્ત્રી. [ઓ “ઢોલકું” + ગુ. ” સ્ત્રીપ્રત્યય.] ઢોળ-ઢળ ઢળ્ય-ઢાળ્ય) સ્ત્રી. જિઓ “ઢળવું.” + “ઢાળવું.”] નાના આકારને ઢાલ, (૨) નાની પખાજ. [-કી ટવી, ઢાળીને પાથરી નાખવાની ક્રિયા
કી બજાવવી, -કી વગાડવી (રૂ.પ્ર.) ખુશામત કરવી. (૨) ઢોળ-ના(ના)ખ (ન્ય-ના-નાંખ્ય) સ્ત્રી, જિઓ ટાળવું પક્ષ તાણ. (૩) વખાણ કરવાં] [લકી.” + ‘ના-નાંખવું.'] ઢોળીને ફેંકી દેવું એ ઢોલકું ન. જિઓ ઢોલક' + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જુએ ઢોળ-ફોઢ (ઢાળ્ય-ફેડ) સ્ત્રી. [જ ઢળવું' + “હવું.] ઢોલગતી સ્ત્રી, જિઓ “ઢેલ' + “ગતષ્ણુ“ઈ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ઢાળી નાખીને કેડી નાખવું એ [પડે તેવું નાનું વાસણ (લા.) ઊછળ ઊછળીને વંદન કરવું એ
ઢોળવી સ્ત્રી, જિઓ ઢળવું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ઢળી