Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1064

૧૦૧૯
હિંગળી-તાળ
(૨) (લા) ઠાંસીને ખાવું. ચાલું કર્મણિ, કિ. ડુચાવવું, નારું, ડુબાઉ ચાલ્યું જતું, બક ચિવું છે., સ ક્રિ.
- ડૂમકે . [રવા.) હોળીના તહેવારમાં રાતે ગેરયાઓને ડૂચવું સ.ક્રિ. [જએ “ચે,'-ના.ધા.Jડ માર. ડુચાવુંર એકબીજા લત્તામાં ઓચિંતો હલે લઈ જઈ કરવામાં કર્મણિ, ક્રિ. ડુચાવવું? પ્રેમ, સ..િ
આવતો પડકાર, “મકો' એવો ઉદ્દગાર હૂરું વિ. જિઓ ‘ડચવું' + ગુ. ‘ઉં' કુ.પ્ર.] (લા.) શિક્ષણ ડૂમચી સ્ત્રી. ફિ. મે ] ઘોડાંનું પલાણ કે હાથીની અંબાડી લીધા વિનાનું, અસંસ્કારી, બધું, બોથ૮
ખસી ન જાય એ માટે એની બેડાં કે હાથીના પછડાના ડું છું. [દે.પ્રા. યુવક-] કપડાને કે કાગળને ચૂંથાયેલો મળમાં ભરાવાતી દેરી ટુકડે. (૨) એવો કપડાનો દાટે. (૩) ચાવતાં ન ચવાય ડૂમો છું. એ નામને એક છોડ તે અનાજ લેશે. [-ચા લોઢવા, ચા ઊડી જવા કૂમળ ન. ન. [અર. દુબ] એક પ્રકારનું ગુમડું (રૂ.પ્ર.) ટુકડે ટુકડા થઈ જવા, નાશ પામવું. ચા કાઢવા, ડૂમી વિ મઢ. (૨) કપટી -ચા કાઢી ના(-નાં)ખવાં (રૂ. પ્ર.) સખત કામ કરાવી થકવી ડૂત-૬)માં . લાગણીના આવેગથી છાતીના પિલાણમાં ભરાતે દેવું. ચા. વળવા (ઉ.પ્ર.) ગળે અનાજ ચેટવું. ૦ દે (રૂ.પ્ર.) ધાસન ડો . [૦ ભરા (રૂ.પ્ર.) મંઝાવું પણ રડી ન ગંગળાવવું.૦ બાઝા (ઉ.પ્ર) ગળે અનાજ ચાંટવું. ૦માર શક!
[સાંઠાને કે (રૂ.પ્ર.) બંધ કરવું).
દૂર ન. ઘઉં કે ડાંગર કમેદ વગેરેનું પરાળ, (૨) બાજરાના ચા-પુ છું. જિઓ “,”-દ્વિભવ.] ચ્ચે
ડૂરી સ્ત્રી. નાની જાતનું ચંડાળ પક્ષી ફૂટકે પું. ટુકડા, કટકે [બંધબેસતું ન હોય તેવું ફૂલ' ક્રિ.વિ છેવાઈ ગયેલું, નાશ પામેલું. (૨) ગરકાવ, ડૂચ વિ. દબાયેલું ન હોય તેવું, ઊપડી આવેલું. (૨) મગ્ન, તલીન, બેલું (૩) (લા.) પાયમાલ થઈ ગયેલું. ડૂતી સ્ત્રી. અરસામાં બાંધેલી લાકડાની કટકી, (વહાણ ) [ કરવું (રૂ.પ્ર.) બથાવી-પચાવી પાડવું. ૦ થવું (રૂ. પ્ર.) ડ્રક કિ.વિ. રિવા.] “ફ” એવા અવાજથી એક છેડ ઓવારી જવું. (૨) ખેવું. (૩) નકામું જ ડૂબ (-ભ્ય) સ્ત્રી. જુઓ ‘બવું.'] નદીના વહેણમાં ઊગતે ડૂલ ન. સ્ત્રીઓના કાનનું એક ઘરેણું. (૨) એ નામનું ડૂબક વિ. જિઓ “બ” ને ગુ. “ક” કુ.પ્ર.] બકી મારી ખેતરમાં થતું એક નકામું ધાસ રહેલું, ડુબાઉ ચાલ્યું જતું
ડૂલકી સ્ત્રી, કુતરાની એક ચાલ ડૂબકી સ્ત્રી., કું ન. [ જુઓ “બકુ” + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] ફૂલનું ન. એરણી અથવા દંતાળના દાંતામાં કાંકરી આવી પાણીમાં ડૂબવાની ક્રિયા. [-કી ખાવી, કી મારવી જતાં દાણા ન પડવાથી ખાલી પડી જતા ચાસ. (૨) (ઉ.પ્ર.) બવાની ક્રિયા કરવી. -કી-ડેળ (ડે ) (રૂ. પ્ર.) વાવણી કર્યા વિનાને પડતર કથારે કે જમીનને ભાગ ઉપલક નજ૨. (૨) એ નામની એક રમત. -કી મારી ફૂલવું અકેિ. જિઓ “ડલ, –ન. ધો.] ડૂલ થઈ જવું. જવી-લું (રૂ.પ્ર.) છટકી જવું)
(૨) (લા.) દેવાળું કાઢવું. દુલાવું ભાવે, ક્રિ. ૭,લાવવું ડૂબકીદા છું. [+ જુઓ “દા.”] પાણીમાં ડૂબકી મારી પ્રે., સ. કિ.
સંતાઈ જવાની એક રમત (જેને શોધી કાઢે તે છ ફુ છું. જુઓ “.” (૨) નાળિયેર ફોડતાં અંદરથી નીગણાય.)
કિરવામાં આવતું નાહવાનું કળતું ડખળાયેલું ગંદું ગંધાતું રગડા જેવું પાણી. (૩) નીચે ડૂબકી-સ્નાન ન. [+] પાણીમાં આખું શરીર ડુબાડીને કરેલ કચરો, (૪) જાડું પ્રવાહી, રગડો ડૂબકું ન. જિઓ “બવું' + ગુ. ‘કું ત..] જુઓ “બકી.” ડૂશ -સ (-૨,-સ્ય) સ્ત્રી. એ “શ.” ડૂબત વિ. [ઓ “બ' + ગુ. ‘તું વર્ત. -અવિકારી ડૂસકું ન. [૨વા.] રડતી વેળા રહી રહીને ખેંચાતો કે રૂપ] (લા.) વલ ન થાય તેવું લેણું), ખેટું થાય તેવું શ્વાસ. [-કાં ખાવાં, કાં ભરવાં (રૂ.પ્ર.) રડતાં ગળચિયાં લેવાં (લેણું), સિંકિંગ'
ટૂંક (-કથ) સ્ત્રી. ઝાડને કુમળે ભાગ. (૨) કંપળ, ડંખ. ડૂબત-(-ફડ) છું. [+ જુઓ “ફંડ.'] બતા લેણાની (૩) એક જાતની નાની ઈયળ
ખાતે ચાલુ રાખવામાં આવતી રકમ, ડબત બાકી રકમ ફૂંકે . છોડની પાકેલી ડાળ ડૂબત બાકી સ્ત્રી. [+ જુઓ બાકી.'] ડૂબતા લેણાની રકમ ડંખ (-ખ્ય) સ્ત્રી. ડંક, કંપળ. (૨) ડાંખળી. (૩) રોપવાની ડૂબવું અ.જિ. [જુએ બૂડવું,' એની પૂર્વની બે કૃતિઓને કલમ
[બાધવું વ્યત્યય.] બડવું, ગરક થવું. (૨) વિલીન થવું, દેખાતું બંધ ડુંખરાવવું .કિ. ધમકાવવું, પકે આપવા, વઢવું, લડવું, થવું. (૩) દેવાળું કાઢવું. (૪) (લેણું) વસૂલ ન થવું. [ડૂબી રંગ () સ્ત્રી, પકડી ઉધાર (રૂ.પ્ર.) વસ્તુ ન આવે તેવું લેણું ડૂબી જવું ઢંગતી સ્ત્રી, નાની લાકડી (રૂ.પ્ર.) બીને મરણ પામવું. (૨) મગ્ન થવું. ડૂબી મરવું ડુંગળવવું જ આ ‘હંગળાવું'માં. (૩.પ્ર.) શરમથી તદ્દન ઝાંખું પડવું. ડૂબેલું નાણું (૨.પ્ર.) ગળાવું અ.કિ. હેડ કે વનસ્પતિનું વધતાં થંભી જવું. જુઓ ઉપર “બી-ઉધાર.”] [નીચી જમીન ગળાવવું છે, સ, ક્રિ. ડૂબા શ્રી. જિઓ ડૂબવું' + ગુ “આ” કુ.પ્ર.] પાણીવાળી ગળી જુઓ ‘ડુંગળી.' ડૂબાડૂબ (ભ્ય જુઓ ‘ડુબાડબ.
દંગળી-ચેર જ ‘ડુંગળી-ર.” બિયું વિ. જિઓ બવું' + ગુ, ઇયું' કુ.પ્ર.) બકી માર- ડુંગળી-તળ ‘ડુંગળી-તાળ.'