Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1031

ઠકરાણાં(-ળાં)
'
'
ઠકરાણાં-ળ) ન., બ.વ. [જઓ ઠકરાણું છું.' સામાન્ય લેવું, છીનવી લેવું, પડાવી લેવું. ઠગાવું? કર્મણિ, જિ.
રીતે બ.વ.માં માનાર્થે પ્રયોગ] જુઓ “કરા-છું.” ઠગાવવું છે., સાઝેિ. [છેતરી લૂંટી લેવાના હેવા ઠકરાણું(-ળું) ને. [જ “ઠાકોર" + ગુ. “આણું'- આળું ઠગ-બેઠા પું, બ.વ. [જુઓ ઠગ' + વડા.'] ઠગવાની આદત, ત. પ્ર.], ઠકરાણી સ્ત્રી.[ + ગુ. ઈ' સ્વાર્થે સ્ત્રી પ્રત્યય] ઠગ-વૈદ ૫. [જ “ઠગ' + “વેદ], ધ ૫. [ + સં ] ઠાકરની સ્ત્રી, ઠકરાણાં, ગરાસણી
[ગરાસિયો લેભાગુ વૈઘ, જો ઉઘ ઠકરાણે મું. [જ “ઠકરાણું,'—એના દ્વારા ૫.] ઠાકર, ઠગાઈ સ્ત્રી. [ જુઓ “ઠગ ' + ગુ. “આઈ ' ત. પ્ર.] ઠગવાનું ઠકરાત (ત્ય) સ્ત્રી. જિઓ ઠાકર' + અર. “આત’ બ. વ.- કાર્ય, છેતરપીંડી, વંચના, છલના, “ચીટિંગ’ ને પ્ર ઠાકોરને સમૂહ –દ્વારા] ઠાકોરની જાગીર. (૨) ઠગઢવું જુએ “ઠગ'માં. (આ પ્રચલિત નથી.) ઠાકોરપણું, ઠાકોર તરીકેની સત્તા. (૩) (લા,) શેઠાઈ ઠગારું વિ. [ ઓ “ઠગ' દ્વારા, “આરું' <સ, ફારઠકરાતી વિ. [+ ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ઠકરાતને લગતું
-૮ પ્રા. “માર- - દ્વારા ] ઠગનારું, ધૂર્ત, વંચક, છેતરનારું ઠકરાર ૫. જિઓ ઠક્કર' દ્વાર.] લુહાણાની એક નખ ઠગાવવું.૧૨ ડગાવું? જ “ઠગ૬૧ .માં. અને એનો પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
ઠગાળ વિ. [જુઓ 'ઠગ' + ગુ. “આળ” સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કરાવું અ. કેિ. [જુએ “ઠેકર,ના. ધા.] ઠોકર ખાવી. જ “ઠગારું.” ઠકરાવાવું ભાવે, જિ. ઠકરાવવું છે., સ. કિં.
ઠગી સ્ત્રી. [ ઓ “ઠગ” + ગુ. “ઈ'.ત. પ્ર.] જ “ઠગાઈ.” ઠકરાવવું, ઠકરાવાયું જુઓ ઠકરાવું'માં.
ઠમું વિ. [જ “ઠગ' + ગુ. “ઉ ત. પ્ર. 1 જ “ઠગારું.' ઠકરાળાં જુઓ ઠકરાણાં”
કચરું વિ. [ રવા. ] ધરડું, વૃદ્ધ, ખખડી ગયેલું ઠકરાળું જ “ઠકરાણું.'
ઠચૂક ઠચૂક કિ. વિ. [૨૧.] “ઠચૂક ઠચૂક' અવાજ થાય ક-કાર છું. [સં. “ઠ” વ્યંજન. (૨) “ઠ” ઉચ્ચારણ
એમ, ખોટાંગતું હોય એમ. (૨) ધીમે ધીમે, ખચકાતી ઠકારાંત (-રાન્ત) વિ. [+ સં. મ7] જેને છેડે “&’ વ્યંજન ગતિએ આવેલો હોય તેવું
ઠર વિ. [૨વા. ] જુએ “કચરું.' ઠક્કર ! [દે. પ્રા, વઘુ, “ઠાકોર, ગરાસિયો દ્વારા કરવું સ. ક્રિ. [ જુઓ “ થાટ' દ્વારે.] રાગ ગાવાને
ભાટિયા કે લુહાણાની સામાન્ય ઓળખ અને એ રીતે એને આરંભ કરવો. (૨) રાગને સ્થિર કરવા. કટાણું કર્મણિ, પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
ક્રિ. ઠટાવવું છે., સ. છુિં. ઠક કર છું. (દે. પ્ર.] બ્રાહ્મણની “ઠાકર' અને ભાટિયા- ઠરાવવું, કટાવું જ એ “ઠટવું'માં.
લુહાણાની ‘ઠક્કર” અવટંક સુધારી કરી દે. પ્રા. કરી લેવામાં હટેલ વિ. [૨વા.] ઠઠ્ઠા ખોર, ટીખળી, વિવેદી આવતાં તે તે નખ અને તે તેને પુરુષ (સંજ્ઞા.)
કરેલી સ્ત્રી. [+]. “ઈ' ત. પ્ર. ] ઠો, ટીખળ, વિદ, ઠગ . દિ. પ્રા.] ધૂર્ત, ધુતારો, વંચક, ઠગારો
મશ્કરી, ઠેકડી ઠગઠગાવડા(રા)વવું જુઓ “ઠગઠંગાવમાં,
ઠઠા-કા'S સ્ત્રી. [ રવા.) મકરી, મજાક, ઠેકડી, ટીખળ, ઠગઠગાવવું સ. ક્રિ. [રવા. બરોબર ગોઠવાય એમ કરવું. ઠક*-ઠ્ઠા) જુએ “ઠ છું.'
ઠગઠળવાવું કર્મણિ, કિ. ઠગઠગાવ(રા)વવું છે.સ.કિ. ઠઠા(-80)-ખેર વિ. [ જ “ઠ ઠો(-૩ો) + ફ. પ્રત્યય.] ઠગ-ઠેલ (-૧૫) સ્ત્રી. [૨વા.] વૈતરું, મરી, ઠાંઠ-વેઠ
ઠ8ા કરનાર, વિનેદી, સુગલી ઠગણી વિ, સ્ત્રી. જિઓ “ઠગણું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] ઠડી(-4)-ખરી સ્ત્રી. [ષ્ણુ. “ઈ” ત. પ્ર.] મરકી, ટીખળ 'ઠગનારી સ્ત્રી. (૨) કૂટણી
કડા(-4)-ચિત્ર ન. [ જુઓ “ઠઠા(-કો) + સં. ] મજાક ઠગણું વિ. [જ “ઠગવું’ + ગુ. અણું” ક. પ્ર.] ઠગનારું, આપનારું ચિત્ર, કટાક્ષ-ચિત્ર, “કાન,” કેરિકેચર ” (મુ.મ) ધૂર્ત, ધુતારું, વંચક
૭-ઠા)-પાટણ ન. [ જુઓ “ૐ(૯) '+ “પાટણ.”] ઠગપાટણ ન. જિઓ ઠગ' + પાટણ > પ્રા. gટ્ટ> જે નગરમાં બધાં મકરાં જ રહેતાં હોય તેવું (એક વત્તન=નગર'] મોટે ભાગે જ્યાં ઠગારાઓની વસ્તી હોય કાલ્પનિક નગર, લૌકિક વાર્તાઓમાંનું) તેવું નગર (માત્ર ની વાર્તાઓમાં ઉલ્લેખાય છે.) [૦નું ઠઠા(-8ા)-બાજ વિ. [જ “(-)' + ફ પ્રત્યય.] રહેવાસી રે વાસી) (રૂ. પ્ર.) ધર્તિ, ઠગારું]
જુઓ “ઠટઠા-ખેર.' ખેરી,' “બનરી' (૨. મ.) ઠગબાજી . [જએ “ઠગ' + બાજ.”] ઠગવાની કળા, ઠઠ-૪)બીજી સ્ત્રી. [+ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર. એ “ઠટઠાધર્ત-વિઘા
[કરનાર માણસ, ઢોંગી ભક્ત ઠઠા(-)-મશકરી જી. [ જુઓ “ઠ (-8ા)' + મકરી.” ઠગ-ભગત ૫. જિઓ “ઠગ' + ‘ભગત.'] ભક્તિનો ડોળ સમાનાથી બે શબ્દોને દ્વિર્ભાવ.] મકરી, મસ્તક ઠગલ,લિયું ન [જ ઓ ઠગ' + ગુ. લ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર. + (-૩)-બાજ જુઓ “ઠટઠા-બાજ.' બધું ત. પ્ર.] (લા) શુકને તારે દુર્ત-વિદ્યા હે - બાળ જુઓ છઠજી.” ઠગવિદ્યા સ્ત્રી. [ઇએ “ઠગ’ + સં.] કેમ ઠગી લેવું એની કળા, ઠઠઠ્ઠ) ન. કરછ સિંધની સરહદે આજના પાકિસ્તાનમાં ઠગવું અ. ક્રિ. પુરુષની જનનેંદ્રિયનું અકડ થવું. ઠગાવું નગરપારકર વિભાગનું મુખ્ય નગર. (સંજ્ઞા.) [-ટડા(-4)ની ભાવે, કિ. ઠગાવવું, ઠગાડવું છે, સ. ક્રિ.
ઢાકણ (-શ્ય) (રૂ.પ્ર.) લંપટ સ્ત્રી, વેશ્યા. -(-) ગયું ગવું સ. કિ. [૨. પ્રા., ગુ. માં ના. ધો.] ધતી લેવું, છેતરી (કે ગયેલું) (રૂ. પ્ર.) લાપત્તા થયેલું ].