Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1055

હાધીલું
૧૦૧૦
ડાબા
ધોલું વિ. જિઓ ‘ડાવે' + ગુ. “ઈલું' ત. પ્ર.] ડાઘવાળું કાણું જ દાટણું. હાધુ છું. મડદું રમશાનમાં લઈ જનાર તે તે સગો-સંબંધી. હાટવું જુઓ “દાટવું.' હટાવું કર્મણિ, જિ. હટાવવું પ્રે.સ.ક્રિ, (૨) (લા.) અપશુકનિયાળ માણસ. (૩) કરડા સ્વભાવને ઠાટી જઓ “દાટી.” માણસ
ટાટ જુઓ “દાટે.” હાર્દુ વિ. જુઓ ‘ડાધિયું.” [(૨) (લા.) નેધેલું. ડાગેલું હાટથું-સાટ૬ જુઓ “દાટવું.સાટવું.'
ઘેલ વિ. [જ “ડા' + ગુ. “એલ' ત. પ્ર.] ડાઘાવાળું દાઠા , બ, વ, ઘઉંની એક જાત હાલ વિ. [૪, >પ્રા. ઘ + પ્રા. ઘટ્ટ પ્રા. દ્વારા] ઠાઠા પું, બ, વ, ડાં ન, બ.વ. ચાર-કડબને નીચે દાઝેલું, બળેલું
[ત, પ્ર.] જુઓ ‘ડાઘ.” સકો અને કઠણ ભાગ. [-ઠા દેવા, - દેવાં (રૂ. પ્ર.).કામ હા !. [ફા. ‘હા’-નિશાન “ડાઇ” + ગુ. એ સ્વાર્થે કરતાં કામની ચોરી કરવી, કામને બગડી જાય તેવી હા૨ વિ., પૃ. [ એ “હા.'] જ એ “ડાવિયું.'
સ્થિતિમાં મૂકવું] હા-નૃ . [ઇએ “ ,”-ર્ભાિવ. એકાદ ડાઘ કે હાડિયાં ન., બ. ૧. [ઇએ “કાઠાં’ એનું મૂળ રૂપ “હા” ડબ, ગંદું નિશાન [કહી નાખનારું, હાચા-બળિયું + ગુ. “ઇચું' ત. પ્ર.] જુઓ “કાઠાં.” કાચક વિ. [જ એ “ડાચું'-મેઢ દ્વાર.] આખાબેલું, મઢ હાટ (-%) સ્ત્રી. [૨વા.] વિનંતિ, આજીજી, વિનવણી, દાદ કાચાકર (થ) , [vએ “ડાચું' + “કટવું.'] નકામું ઢાઢવું સ. ક્રિ. [૨વા.] આઇજી કરવી, વિનંતિ કરવી, બેલ બેલ કરવું એ, લવારો
વીનવવું હાચરિયું વિ. [+ ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] કાચા-કૂટ કરનારું હાટિયું ન. [ઇએ “કાઢવું” + ગુ. ઈયું” ક. પ્ર.], ડી કાચા-ઢ વિ. [ઇએ ‘કાચું' + “તેડવું.'] સામાનું જડબું સ્ત્રી, [ + ગુ. ‘ઈ’ક. પ્ર.] આજીજી, વિનંતિ, વિનવણું તેડી નાખે તેવું બેલનારું. (૨) (લા.) સામાને બોલવાનું રહે હાહા-વટી ન. એક પ્રકારનું લેખ નહિ તેવું બોલેલું
હાઢ જુએ “દાઢ.” હાચાફાટ ક્રિ. વિ [જ “હાયું + “ફાટવું.'] મેઢામાંથી ઢાંઢાઈ કે આખા સ્વરૂપનું બેલાય તેમ
ઢાઢરખી જીઓ “દાઢ-૨ખી.”
[એક જાત કાચા-ફાઠ વિ [જ એ “કાચું' + ફાડવું.”] જેમ આવે તેમ હાઠવા સ્ત્રી. કેડીનાર તરફના સમુદ્રમાં થતી માછલીની
બેલનારું, ઢાચા-ફાટ બોલનારું [કરવાનું જોર ઢાઢવાણુ જ દાઢવાણ.” કાચા-બળ ન. [જ “હાચું' + સં. ર૪] જેમ તેમ ક્યા કાઢવું જ એ દાઢવું.' કાચાબળિયું વિ. [+ગુ. ‘ઇયું” ત. પ્ર.] જેમ તેમ બેલવાના કાઢવાદિયું એ દાઢ સવાદિયું.’
જોરવાળું. (૨) બીજાને બોલતાં રોકી બેલ બેલ કરનારું ઢા-રખી રુએ ‘દાઢા-૨ખી.' કાચા-બૂર (૨) સ્ત્રી, ભુજ “હાચું” “બરવું.'] (લા.) હાઢિયાળ જુઓ “દાઢિયાળે.” ચણતરમાં પડેલું મોટું ગાબડું બૂરવાની ક્રિયા
કાઢી ઓ “દાઢી.” હાચિયું ન. [જ એ “ડાચું' + ગુ. “ઈયું' ત. પ્ર.] (લા.) કાઢી-મં ડું જ “દાઢી-મંડું.' ખિજાઈને તોછડાઈથી કહેવું છે. [૨ ના(નાંખવું, ૦ ભરવું ઢાઢી-વાળ જુએ “દાઢી-વાળે.' (રૂ. પ્ર.) તેઢાઈથી કહેવું] , [મેઢાને ભાગ હતું જએ “દાદું.' હાચિય પું. [જ હાચિયું.] (લા) દાદરાને ઉપરનો કાટૂડી જુએ “દાડી.' હાચી સ્ત્રી, જિએ હાચું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ખિજાઈને હા જ દાઢે.' કતરું મેટું આગળ નાખી હાચિયું નાખે છે એ ક્રિયા. (૨) કાઢેડી જ ઓ “દાદ્રોડી.' જુએ “હાચિયું.' [ ૦ ભરવી (રૂ. પ્ર.) જુએ “હાચવું કહેવું જ એ “દાઢેડું.” ભરવું.'
ઢાણ (શ્ય) સ્ત્રી. જુએ “ઢણક.' હાચું ન. (કાંઈક સિરકારના ભાવથી) ૮. [ચાનું સાબદુ ઠાકર (-૨) સ્ત્રી, રિયું ન. [+ ગુ. ‘ઇયું' વાર્થે ત. પ્ર] (૨. પ્ર.) વાડિયું. ચામાં દેવું (રૂ. પ્ર.) તમાચા માર. જુઓ “હારું.’ [ર મારવી (-રયો-), રિયાં મારવાં (રૂ. (૨) સખત રીતે સંભળાવવું. ચામાં બાળવું (રૂ. પ્ર.) પ્ર.) આમતેમ જોયા કરવું] અનાદરપૂર્વક ખાવા આપવું. (૨) લાંચ આપવી. ૦ ફાડવું હાફ-હળ (-ડ:વ્ય) શ્રી. જિઓ હાકું'હળવું.'](લા) (રૂ. પ્ર.) નવાઈ પામવું. (૨) લાંચ માગવી. ૦ ફેરવી દોઢ-દહાપણ, કેઈ બેની વચ્ચે ડહાપણ બતાવવાની દખલ ના-નાંખવું (રૂ. પ્ર.) મેઢા ઉપર સખત તમાચે મારો. હાકું ન. [૨વા.], ફેઢિા-ળિયું ન, જિઓ “હારું' દ્વારા ૦ વકાસી રહેવું (-વૅ મું) (રૂ. પ્ર.) સામું ટગર ટગર જઈ “હા ,-ળ’ + ગુ. “ઈયું' તે. પ્ર] મઢ કાઢવાની ક્રિયા ૨ ડેવું]
કરી કરવા દેવું એ, કરવા મઢ ફાઠવું એ. [૦ મારવું ડોચે પું. તૂટ્યા-ફટા લૂગડાને દાટે
(રૂ. પ્ર.) વઢચકું નાખવું, બચકું ભરવા દેવું) હાટ-૨ જ દાટ.૧-૨,
હાબકે પું. [રવા.] દબાવાથી થતો અવાજ. (૨) દાબીને હાટ-૪૫ટ (હાટ-પટ) જ દાટ-દટ.”
માટીથી લીંપવા જેવી સપાટી કરવી એ. (૩) ઇવાં ફાટવાહાટણ એ “દાટણ.”
થી બહાર નીકળેલો કપાસ. (૪) લાકડા કે પથરને