Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1054

ગક-રસ્ત
ડાક રસ્તા પું. [જુએ ‘ડાકૐ’ + ‘રસ્તા.’]ટપાલ લઈ જવાલાવવાના જાહેર રાજમાર્ગ
૧૦૦૯
ઢાકલિયારું ન. [જુએ ‘ડાકલું' + ગુ. યું' + મારું' ત. પ્ર.] શિખરબંધ મંદિરના ચણતરને ડાકલાના કાટને
ઉપરના પેટા-ન્યુર
ઢાક્રિયા વિ., પું. [જ઼એ ‘ડાકું' + ગુ. ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ડાકા પાડનારા, ધાડપાડું, લુટારા ઢાક્રી વિ. [જએ ‘ડાકિયું.'] જએ ‘ડાાંકેયું,'
ઢાકું પું. [અં. ડૈકેઇટ્ ] બ્રાડ-પાડુ, લુટારા. (ર) (લા.) ઈજ્જત વિનાના માણસ
અપ
ડાકું વિ [જુએ ડાકુ' + ગુ. ‘ઉં' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (લા.) જેને ખટ્ટો લાગ્યા છે તેવું, (ર) ભેઠું' પડેલું, (૩) માનિત થયેલું. (૪) ન. માનભંગ, અપમાન. (૫) દખલગીરી ઢાકણુ (ણ્ય) એ ‘ડાકણ,’ ઢાકા પું, ઘરડા બળદ
ઢાકા પું. [અં. ડેકાઇટ્ ] ડકાર્ટી, ડાકાટી, ધાડપાડુ, લુટારા ઢાકા પું. [અં. ડંકાઇટી] ધાડ, લૂંટ. [॰ પાડવા (રૂ. પ્ર.) એચિંતાં ધાડ પાડી લૂંટ ચલાવવી ] ઢાકાર, ૦૭ ન. [પૂર્વ-પદ સંભવતઃ પ્રા. al ) + સ. પુર્ = ૩પુર્> પ્રા, Shઽર્ + ગુ.
( < સં. ૨]
ખેડા જિલ્લાનું પ્રસિદ્ધ યાત્રાધામ (શ્રીરણછે।ડરાચના મંદિર અને ગેમતી તળાવને કારણે). (સંજ્ઞા.) ઢાકેર-જીૐ, "રાય પું., બ. વ. [જુએ ‘ડાફેર' + ÐÖ'_ રાય.] ડાકાર નગરના મંદિરમાં બિરાજતા શ્રીદ્વારકાધીશ
કા-૬૪
Jain Education International_2010_04
ટ્રાક્ટરી સ્રી. [જુએ ‘ડાકટર’+ ગુ. ‘ઈ ' ત. પ્ર.] ડાકટરનું કામ-ચિકિત્સા, (૨) ‘એલેપથી' વિદ્યા
ઢાક(-ખ)લિયા વિ., પું. [જુએ. ડાકલું' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] ડાકલું વગાડનારા ભૂવાના સાથી ઢાક(-ખ)લી સ્ત્રી. [જુ એ ‘ડાક(-ખ)લું'+ગુ. ‘ઈ' સ્રીપ્રત્યય.] નાનું ડાકલું, ડુગડુગિયું. (૨) સાપ ઉંદર વગેરેના ગળામાંથી નીકળતા ડાકલાના અવાજ જેવા અવાજ.[॰ પહોળા થવી (-પોઃળી-) (રૂ. પ્ર.) મરણ થવું] ઢાક(-ખ)લ ન. [સં. ઢાસ્ત્રી. > પ્રા. ઢ, વજ્ર સ્ત્રી, ન., ગુ. ‘ડાક' + ગુ. ‘લું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] મેલાં દેવદેવીઓને પ્રસન્ન કરવા ભૂવા ધૂણતા હોય ત્યારે વગાડાતું એક નાનું વાઘ, ડમરું, ડુગડુગિયું. [ "લાં એસાઢવાં (-ભેંસાડવાં), -લાં માંડવાં (રૂ, પ્ર) ભૂત-પ્રેતના વળગાડ થયા માની એ
ડાક્ટરી વિ. [જુએ ‘ડાક્ટર’ +ગુ. ‘ઈ’ ત. પ્ર.] ડાક" ટરને લગતું, ડાક્ટરનું [કામ કે ધંધા ઢારું ન. [જુએ ‘ડાક્ટર’+ ગુ. ‘*' ત, પ્ર.] ડાક્ટરનું ઢાખરું વિ. ધીરજવાળું. (૨) હિંમતવાળું રાખણિયા જુએ ‘ડાકલિયે,’ ઢાખેલી જુઆ ‘ડાકલી,' ઢાખલું જુએ. ડાકલું,’ રાખળ, ધાટ્ટુ ત્રિ. [ અસ્પષ્ટ + જ ‘ધાટ' + ગુ. ‘** ત. પ્ર.] ઘટઘટ વિનાનું, બેડોળ [આંકવા એ રાગણી સ્ત્રી. [ જુએ ‘ડાંગવું' + ગુ. ‘અણી' રૃ. પ્ર.] સંબંધ ડાગરા પું. ગાડીનેા કઠાડા
દર કરાવવા ભુવાને માતરવા અને ડાકલું વગડાવી ધુણાવ-રાગલે(-ળે)` પું. ભવાઈના ખેલમાંા વિદૂષક વાની ક્રિયા કરવી] [‘પેાસ્ટલ ડિવિઝન’ ઢાગવું સ. ક્રિ. ફા. ‘દાગ્ ’નિશાન, ના. ધા.] નેધ કરવી, ઢાક-વિભાગ પું. [જએ ‘ડાક” + સં.] ટપાલા વિભાગ, ટપકાવવું ( કેર્ટ-અદાલતમાં વપરાતું ક્રિયારૂપ). ડગાવું ઢાક-વ્યય પું. [જએ ડાકૐ' + સં.] જુએ ડાક-ખર્ચ,’ કર્મણિ, ક્રિ. રંગાવવું પ્રે., સ, ક્રિ. ઢાક-હૂંડી સ્ત્રી. [૪ ‘ડાક ’+ ‘હડી.] ટપાલ દ્વારા થતી પૈસાની હેરફેર, ‘મની-ઑર્ડર' ઢા±t(ઇ)ટી જુએ ‘ડકાટી.’ હાફ્રિની શ્રી. [સં.] જએ ‘ડાકણ,’ ડાક્રિયું વિ. [સર॰ ‘ડાકણું', એમાંથી ‘ડાક’ અંગ માની + ગુ. ‘ઇયું’ ત. પ્ર.] જએ ‘ડાકણું.' (૨) (લા.) ખખ ખાનારું, અકરાંતિયું. (૩) ભૂખાળવું ઢાક્રિયા વિ., પું. [એ ‘ડાકૐ' + ગુ, ‘ઇયું' ત, પ્ર.] ટપાલિયા, ટપાલી, પેસ્ટ-મૅન'
ગળી સ્ત્રી. નએ ડગળા.૧ [॰ દેવી, ॰ મારવી (રૂ. પ્ર.) થીંગડું લગાવવું કે સાંધી ચેાડવું] ઢા(હ)ગાર સ્ત્રી. (કાંઈક હીન અર્થમાં) મગજ. (૨) સમઝ-શક્તિ. [॰ ખસથી, ૦ ચસકવી, ૦ છટકવી (રૂ. પ્ર.) ગાંડું થઈ જવું કે વિચાર-શક્તિ ગુમાવવી. ૦ ઠેકાણે હેવી (રૂ. પ્ર.) વિચાર-શક્તિ હાથી] કાગળા જુએ. ડાગલેા.’
ઢગળા યું. [૪એ ‘ડગળ' સાથે સંબંધ.] દા, ચા, (૨) છાપરા સાથેના નાના મેડા. (૩) મેટું ગાબડું ઢાંગુ છું. બકરાં-ઘેટાંના વૈધ
નાગાબા શ્રી. ધન સાંચવવાનું સાધન, ધન-કાઠી, તિજોરી ઢાગાર (-૨૫) શ્રી. [ સર્॰ મરા, ‘ડાંગેર.'] ગાવાની એક પ્રકારની ખાની, (સંગીત.) [જાત
નાગેાલી આ. એ નામની ચળકતા રંગવાળી માછલીની એક હાથ પું. [ફ, ‘દામ્ '–નિશાન] કાળું કે મેલું નિશાન. કલં૪, દૂષણ, બટ્ટો [‘ડાધા-ડધી.’ ડાઘ-ડૂધ (-ઘ્ય) શ્રી. [ જુએ ‘ડાઘ’–ઢિર્ભાવ.] જુએ ડાઘરું વિ. [જુએ ‘ડાહ્યું.'] (કાંઈ કટાક્ષ કે અણગમાના ભાવથી) મેટા દેખાવનું
ઢાયાહૂધી સ્ત્રી. [જુએ ‘ડાūા,'-ઢિર્ભાવ + ગુ. ઈ.’ત.× ]
વાધીર
રણકાડરાયજી (શ્રીકૃષ્ણ) ભગવાન. (સંજ્ઞા.) ઢાક્ટર પું. [અં. ડોક્ટર ] પશ્ચિમી એલોપથી'ની રીતે તૈયાર થયેલા ચિકિત્સક અને શસ્ત્ર-વૈદ્ય
એક રંગની સપાટી ઉપર પડેલા ડાઘા રાધા-રખી સ્રી. દાઢી આગળ થતું એક પ્રકારનું ગૂમડું ઢાવાળું વિ. [જુએ ‘ઘે’ગુ. આળું’ ત. પ્ર.] ડાધાવાળું રાષિયું વિજિએ ડાધી.૨] ફાડી ખાય તેનું વિકરાળ, (ર) જબ્બર દેખાવનું ( જેમકે ‘ડાધિયા' કૂતરી) દ્રાધી↑ વિ. જુએ ‘ડાધેા' + ગુ. ઈ 'ત, પ્ર.] ડાઘ કે નુકસાનવાળું (કાપડ વગેરે) [જુએ ‘ડાધિયું.’ હાધી વિ. જ‘ઢાછું ' + ગુ. ‘ઈ' સ્વાર્થે ત. પ્ર ]