Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1057

ડામી
[ધાલુ
ડાળ, ખાટા ઠઠારા, દંભ, આડંબર હ્રામકી વિ. [જુએ ‘ડમાક’ દ્વારા.] આડંબરી, દંભી, ડાળડામચિયા પું. [જએક્‘ડામચે’+ ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર.] ગાદડાં ગાદલાં વગેરે રાખવાની માંડણી અને એ રીતે ખડકાયેલા ગેાદડાં ગાદલાંના જથ્થા [ચા ઊઢવા (રૂ.પ્ર.) ઝઘડા વે]
ફાર્માચાર છું. જંગલને મેઢા મચ્છર, ડાંસ ઢામચા યું. ગાડામાંના બેઠકના માંચડા [ડાળ.' રામ-ઢમાક પું. [જુએ ‘ડમાક,’-ઢિર્ભાવ.] જએ ડામકઢામડા (ડા:મડા) પું. [જુએ ‘ડામ' + ગુ. ‘હું’સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ડામ.' [-ઢા દેવા (રૂ.પ્ર.) મહેણાં મારવાં ] ડામણુ
ન. [જુએ ‘ડાબું’ દ્વારા.] વહાણને જમણી તરફ વાળવા સુકાનને ડાબી બાજ વાળવાની ક્રિયા. (વહાણ.) ઢામણુ જ ‘દામણ ’ તામાં જએ દામણાં.’ હામણી જએ ‘દામણી,’ ઢામણું જુએ ‘દામણું.’ ઢામર પું. સર્જની જાતનું એક ઝાડ (સફેદ જાત). (૨) લાકડાં અને ખનેિજ કોલસામાંથી મળતા એક કાળા પ્રવાહી રસ, ડમ્મર, ‘કાલ-ટાર', ‘આસ્ફાલ્ટ' સામરર યું. પૈડાની નાભિને ઊપસેલા ગઠ્ઠો, હમ' ડામરા પું., બ. વ. કૈાસનાં પૈડાંની ધરી રાખવાના ખંડા રામરાં ન., અ. વ. ચિચેાડાના માઢ અને જાંગીના સાંધા મેળવવા નાખવામાં આવતી લાકડાની ચીપ. (ર) રેંટિયાની માળ રાખવા માટે ચક્કરની ઉપર આંટવેલી સૂતરની ઢારી ડામરી સી.જ‘ડામરું' ( જુએ ‘ડામરાં’ખ. ૧.) + ગુ. ‘ઈ ’. પ્રત્યય.] હળના ચવડામાં કાશને ચેટી રહેવા માટે નાખવામાં આવતી લાકડાની કે લેાખંડની વાંકી ખીલી
૧૦૧૨
માળ
ડામેર પું. [સં. વામોર] ચૌલુકય ભૌમદેવ ૧ લાને વાની રાજધાનીમાં સંધિવિગ્રહક (દૂત.) (સંજ્ઞા.) (૨) ભીલ લેાકાની એક શાખ અને એના માણસ. (સંજ્ઞા.)
Jain Education International_2010_04
ડામરેજ ન. [અં. ડૅમરેઇજ] જએ‘હૅમરેજ.’ ઢામવું` (ડા:મનું) સ. ક્રિ. [જ઼એ ‘ઠામ,’ ના, ધા.] ડામ ધ્રુવા, ડંભાણાથી ડામ ચાંપવેા, ડાંભવું. (ર) (લા.) દુખાવવું, આવેશ થંભાવવે, (૩) મર્મવચન કહેવાં ડામવું? સ. ક્રિ. [સં. વામ દ્વારા] દેરડું બાંધવું ડ્રામા-ઢગલાં ન., અ. વ. [જુએ ડગલું‘” દ્વારા.] અઘરણી વખતે ચલાવતાં પાથરેલા લૂગડા ઉપર ગર્ભવતીનાં પગલાં ચલાવવાં એ ઢામા(-ત્રા)-ડાળ (-ડૅાળ) [જુએ ‘ડૅાળ' દ્વારા; સર૦ હિં, ‘ડામાડોલ,’ મરા. ‘ડાભાળ.'] ગૂંચવાયેલું, ચકડોળે ચડેલું, [ખાર. (ર) નાપાક, દુષ્ટ
અસ્થિર
તામીચ,-જ,-સ વિ. ગુનેગાર તરીકે પંકાયેલું રીઢું, હરામ-દ્વારણ ના ભંડડાંએનું ટોળું ઢામેલ (ડાઃમેલ) વિ. જ઼િએ ‘ડામવું' + ગુ. ‘એલ' બી. ભૂ, રૃ. ને! પ્ર.] જેને ડામ દીધેલ છે તેવું. (૨) (લા.) કલંકિત, એભવાળું
ડાયનેમા જુએ ‘ડાઇનેમે,’ [સામાન્ય) હીરા રાય(-ચા)મંઢ, ડાય(-યા)મન્ત (-મણ્ડ) પું. [અં.] (સર્વઢાય(-યા)મંડ જ્યુબિલી ડાય(--યા)મન્ડ જ્યુબિલી (-મણ્ડ-) શ્રી. [અં.] પ્રતિષ્ઠિત વ્યક્તિ કે સંસ્થા યા કાર્યની ૬૦મી જયંતીના ઉત્સવ, હીરક-મહોત્સવ (મણિ-મહાત્સવ ૭૫ મી જયંતીના અને અમૃત-મહાત્સવ ૮૦ મી જયંતીના) ઢાયરશાહી સ્ત્રી. [અં.; ‘ડાયર’ નામના અંગ્રેજ અમલદાર; એણે જલિયાંવાલા બાગ (પંજાબ)માં કરેલી નિર્દોષ પ્રજાજનાની હત્યાને કારણે શબ્દ રૂઢ થયા છે. + એ ‘શાહ' + ગુ.ઈં' ત. પ્ર.] (લા.) જલમી સત્તા, ોહુકમી ફાયરિસ્ટ પું. [અં.] જુએ ‘ડાયરી-કારકુન.’ ડાયરી સ્ત્રી. [અં.] રાજનીશી, દૈનંદિની, દિનકી, નિત્યનેાંધ દ્વાયરી-કારકુન પું. [ + જએ ‘કારકુન,]. ડાયરી-ક્લાર્ક હું. [અં.] દરરાજની વિગતા રાંધનાર ક્લાર્ક, ‘ડાયરિસ્ટ' ડાયરેક્ટર જુએ ‘ડિરેકટર.’ શાસન-પદ્ધતિ ડ્રાયકી સ્ત્રી. [અં.] બે હથ્થુ સત્તાવાળા રાજ્યપદ્ધતિ, દ્વિમુખી ઢાયલ પું. [અં.] ઘડિયાળના ચંદે (જેના ઉપર કાંટા ફરે છે તે, આંકડાવાળા કે નિશાનેવાળે). (૨) ટેલિકેાનનું આંકડાવાળું ચક્ર [બતાવતા નિ ઢાયલ-ટેન પું. [સં.] ટલિકેશન જોડાવા ખુલ્લેા છે એ હાયસ ન. [અં.] સભાગૃહમાંનું ઉચ્ચ સ્થાન (પ્રમુખ વગેરે માટે બેસવાનું), રંગમંચ, લૂંટ-ફ્રેશર્મ' ડાયાગામ પું. [અં.] આકૃતિ, આકાર ઢાયાક્રમ પું. [અં.] આંતરડાં અને હૃદય તથા કેફસાં વચ્ચેના સ્નાયુના પડદા
ઢાયાબીટીસ શું. [અં.] મીઠા પેશાબ (ગ), મધુપ્રમેહ ઢાયામીટર પું. [અં.] વર્તુલની મધ્યરેખા, વ્યાસ. (ગ.) ડાયેટ પું. [સં.] ખાવાનું, ખારાક, ખાદ્ય ડાયેટિંગ (ડાયેટિ) ન. [અં.] અમુક અને એ પણ ચોક્કસ માત્રામાં આરેગ્ય માટે ખારાક ખાવાની પરહેજી રાયેરિયા હું, [અં.] ઝાડાના રોગ, અતીસાર ડાયોક્સાઇડ કું. [અં.] ઑસિઝનના એવડા પ્રમાણનું એનું સંયેાજન (ર. વિ.)
ાર છું. જમીનમાંની સરવણીનું વાવ-કૂવામાંનું ખાટું. (ર) પૃથ્થરમાં સુરંગ માટે દારૂ ભરવાના કરેલા વેહ. (૩) વાંસડા વળા વગેરે ઊભાં કરવા કરેલે સાંકડો ખાડો ઢારર (-૨૫) સ્ત્રી, નીચાણમાંથી ઉપરની જમીનને પાણી આપવાની ક્રિયા. (૨) તળાવમાંથી ખેતી માટે પાણી ઉઠાવવાની ટાપલી
વાપ
હાર ના ભૂંડનાં બચ્ચાંઓનું ટોળું પારકી-હાર ન. હરણિયાંઓનું ટાળું
ચારણ ના છાણાં લાકડાં પાંદડાં વગેરેના પડેલા કચરા. (૨) એરંડિયું વગેરે ભઠ્ઠીમાંથી ઉતારી લેતાં વાસણમાં નીચે જામેલા કદડો. (૩) શાક વગેરેમાં માથે તરી આવતા મસાલાના વધાર [ણીના શબ્દ કહેવા દ્વારલું સ. ક્રિ. [જુએ ‘ડર' દ્વારા.] ધમકી આપવી, હરામદ્વારા પું. [જુએ 'ઢારનું' + ગુ. ‘ઓ' રૃ. પ્ર.] ધમકી,