Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1035

ઠસકે
ઠસકે . [જ “ઠસકવું' + ગુ. ‘આ’ ક. પ્ર.] (લા.) શ્રતિનો દ્વિર્ભાવ ] મકરી, મજાક, ટીખળ, કેળા હસે, રેફ, ભપકે. (૨) મગરૂરીને ઉદ્ધત દેખાવ. (૩) ઠઠી (ઠણઠી) . એ નામનું એક અનાજ ઠમકે, લટકો
4ઠેરવું (ઠઠેરવું) સ. ક્રિ. [૨વા. ] વીંઝી કે હલાવીને ઠસણિયું ન. [જ એ “કસવું + ગુ. “અણું' કૃ + “ઈયું સાંધામાંથી ઢીલું કરીને પાડવું, ઝંઝેડવું. (૨) (લા.) ઠપકૅ ત. પ્ર.] અટકણ, આડખીલી, ઠેસી, ચાંપ
આપવો, વઢવું, ખિજાવું, લડવું. કંડેરાવું (ઠઠેરાવું) કર્મણિ, કસણિયે પું. [જએ “સણિયું.'] ઉલાળે
કિ. ઠઠેરાવવું (4ઠેરાવવું) પ્રે., સ, કિં. ઠસરકે પું. [રવા.) ચાલતી વિળા જોડાને જમીન સાથે ઠારવું (ઠઠેર) સ. જિ. રિવા] જાઓ “ઠેરવું. (૨) ઘસાતાં થતો અવાજ
[ઘરડાય એમ મારવું. (૩) છેતરવું. ઠંડેરાવું (ઠઠેરાવું) કમૅણિ, ક્રિ. ઠસર-૫(-)સર ક્રિ. વિ. [રવા.] ઠસરકે થાય એમ, (જેડા) કંઠોરાવવું (ઠણઠેરાવવું) છે, સ. કિં. ઠસ-રૂપિયે પં. [૨વા. + જ એ “રૂપિયે.'] (લા.) ભાંગેલો કંડોરાવવું, કંટોરાવું (ઠણઠોરા) જાઓ “કંઠાર'માં. કે હલકા પ્રકારનો સિક્કો
6ળી (હોળી) જુઓ “ઠંઢાળી.” ઠ(8)સવું અ. ક્રિ. [રવા. મનમાં બરાબર બેસવું, થાનમાં ઠંહ (હણ૩) સ્ત્રી. [હિં.] જ “ઠંડી.” ઊતરવું, સારી રીતે સમઝાવું. ઠ()સાવું ભાવે, જિ. ઠંડક (ઠંડક) સ્ત્રી. [ જુએ “કંડી.' + ગુ. “ક' ત. પ્ર. ] ઠ(-5)સાઢ(વવું છે, સ. કેિ. આમાં “K-6)સાવવું શીતળતા. (૨) (લા.) શાંતિ, નિરાંત. [ કરવી (રૂ. પ્ર.)
બારણાં વાસવાનો અર્થ પણ આપે છે, ઉપરાંત કે સવ' ગરમી શાંત કરવા માંગ વગેરે ઠંડું પીણું પીવું. ૦ થવી ઢસા(-)-Jસ કિ. વિ. [જ “ઠસવું” ને “સ'ને દ્વિર્ભાવ.] (રૂ. પ્ર.) નિરાંત વળવી. ૦ રાખવી (રૂ. પ્ર.) ધીરજ ઠાંસીને ભરાયું હોય એમ, ખીચે ખીચ
ધરવી. ૦ વબવી (રૂ. પ્ર.) શીતળતા થવી. (૨) શાંતિ થવી. ઠસાડ(-૧)વું, કસાવું જ “સવું'માં.
૦ હેવી (રૂ. પ્ર.) માનસિક શાંતિ હોવી ]. ક(-સે) ૫. [જ એ “સવું’ + ગુ, “એ” ક. પ્ર.](લા) કંઇકિયું (કડ઼કિયું) વિ. [+ ગુ. “ઈયું” ત. પ્ર.] કંડક કરે ભપકાદાર દેખાવ. (૨) રેફ
કે આપે તેવું. (૨) (લા.) ટાઢા કે શાંત મિજાજનું. (૩) કસે-કસ જ કસાકસ.”
[પડાય એમ ન. ઠંડક આપે તેવું ભીનું લૂગડું કે પીણું કલ્સ ક્રિ. વિ. [રવા. આગળ ચાલી ન શકતાં અટકી કંટાઈ (ઠડાઈ) સ્ત્રી, [હિં.] ભાંગ વગેરે પીણું કા -દાર, ઠસ્સા-બંધ (-બન્ધ) વિ. [જ એ “
કસ્સો' + કંઠાશ (ઠડાહ્યી સ્ત્રીજિઓ “ઠંડું + ગુ. “આશ' ત...] ફા. પ્રત્યય, “બ૬.'] કસ્સાવાળું
શીતળતા. (૨) (લા) ઢીલાપણું કસે જ “ઠસે.'
ઠંડી (ઠક્કી) , [જ “ઠંડું' + ગુ. ‘ઈ’ અપ્રત્યય.] ઢળક (-કય) સી. રિવા.] કળકવાને અવાજ, ખળખળાટ. શિયાળાને પ્રકારની શીતળતા. [ ૫૦વી (રૂ. પ્ર) શિયા (૨) ઠસ, લટકે. (૩) લહે કે, છટા
|ળાની ટાઢ પડવી. • લાગવી (રૂ. 4) શરીરે ઠંડીને ઢળક૬ અ. ક્રિ, [ જ એ “ઠળક'ના. ધા. ] “ઢળક' એવો અનુભવ થવો].
અવાજ કરવો, ખળખળવું. ઠળ કાવું ભાવ, ક્રિ. ૭ળ- ઠંડુ (4) વિ. [હિ. ઠંડા] શીતલ. (૨) જેમાંથી ગરમી કાવવું . સ. કિં.
હટી ગઈ છે તેવું, ટાઢું. (૨) (લા.) શાંત સ્વભાવનું. (૩) ઢળકાવવું જ “ઢળકવું'માં.
ઢીલું પડેલું. (૪) સુસ્ત, આળસુ. નિરાલાલીનું (૨. પ્ર.) Aળકાવવું, ઢળકાવાવું જ એ “ઠળકાવું માં.
શાંત સ્વભાવનું. -ડી મદી (રૂ. પ્ર.) નપુંસક. ડી મકરી ઢળકાવું એ “ઢળકjમાં.
(૨. પ્ર.) ચંગ વચન, માર્મિક વિણ, ૦ગાર (૨. પ્ર.) Aળકાવું અ. કે. રિવા.] “ઢળક' અવાજ થાય એ રીતે તદ્દન ટાઢું. ૦ થવું, છે પરવું (રૂ. પ્ર.) મિજાજ શાંત
અફળાવું. ઢળકાવાવું ભાવે., ક્રિ. ઢળકાવવું છે, સ. ક્રિ. પડવો. ૦ પાઉં (રૂ. પ્ર.) રોષ ઉતરાવ, ૦ પાણી ઠળવળિયું વિ. [૨વા. “ઠળવળ' + ગુ. “ઇયુ” ત. મ ](લા.) રેવું (રૂ. પ્ર.) સામાની વાતને શાંતિથી તદ્દન ટાળી ઠાવકું, સારું, રૂડું
નાખવી. -ડે માલ (રૂ. પ્ર.) બગડી ગયેલે માલ] ઠળિયે . ફળમાં બીજરૂપી કઠણ ગઠ્ઠો, ઢીલો કંસવું જ “કસવું.” ઠંગરાવવું, ઠંગરાવાવું જ એ. “ઠંગરામાં .
કંસારવું જુઓ “કસવું'માં. ઠંગરાવવું એ “ડાંગરવુંમાં.
ઠસાવવું, ઠસાવું એ “કસ'માં. ઠંગરાવું અ. ક્રિ. [રવા] કરીને ચોસલું જામવું, ઠીંગરાયું. ઠંસાવવું, કંસાવુંર જાઓ “ઠાંસમાં . (૨) કંગાવું, વધતાં થંભી જવું. (૩) અકડાઈ જવું. ઠસાવું જ “ઠાંસવુંમાં. ઠંગરાવાળું ભાવે., ક્રિ. કંગરાવવું છે, સ. હિં. ઠા !. [એ. આ ધાતુ > પ્રા. 8 દ્વારા ગુ. પ્રયોગ ] ઠંગરાવું એ “ડાંગર'માં.
સ્થિરપણું, સ્થિરતા. (૨) ઠેકાણું, રહેઠાણ. (૩) વ્યવસ્થિતિ. કંઠ (68) વિ. [૨વા.] જકડાઈ ગયેલું (૨) ઠંડું (ડાળાં [ ૯ ન હૈ (રૂ. પ્ર.) મનની અસ્થિરતા-અવ્યવસ્થા હેવી. પાંદડાં વિનાનું). (૩) (લા.) ભૂલ કરનારું
૦માં ગાવું (રૂ. પ્ર.) સવરોને વ્યવસ્થિત બાંધી ગાવું કંઠણ-પાળ (ઠઠણ) જુએ “ઠણઠણપાળ.”
ઠા. વિ., પૃ. [ જુઓ ઠક્કર”- “ઠાકર ઠાકર' વગેરેનું કંઠા(-)ળી (ઠઠા(-ઠે)ળી) સી. [ જ “ઠોળ,'-૧ લી લાઘવ.] (પ્રયોગમાં તે) ભાટિય, તેમજ લુહાણાઓની