Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1049

રખડી
બડી જુએ ‘ડબરી.' બહું જુએ ‘ડખરું.’ બા જુઆ ‘ડમરો.' ઢબર પું. ઇમારતના પથ્થર. (ર) કાંકરી, કપચી, ‘રખલ’ બરૐ પું. ખાબેાચિયું. (૨) ભીનાશવાળી જગ્યા રબર
કામમાં આવે તેવા એક જાતના
૧૦૦૪
થાય એમ.
રહ્યું છે. ન. તુવેરની દાળ સાથેનું લાડુનું જમણ બૂક ક્રિ. વિ. [વા] ‘ડબ' એવે અવાજ (૨) ડૂબવાના અવાજ થાય એમ મૂકવું અ. ક્રિ. [જુએ ડક, ના. ધો.] ડબૂક' અવાજ થાય એમ ડૂબકી મારવી, ઢબુકાવું ભાવે., ક્રિ. બુકાવવું પ્રે, સ, ક્રિ. [ક
મૂકિયું ન. [જુએ ડક' + ગુ. ‘ઇયું' ત. ×] ડ્ખતાનું ખૂચેા પું. [રવા.] કંઠમાંડ્યા . ભરાવે એ. (ર) (લા.) ગંગળામણ. (૩) મેલા કપડાના ફાટેલા ડૂચા ભૂસું ન., સે। પું. વહાણમાં ઉતારુઓને સવા-બેસવા માટેના પાછળના ભાગ. (વહાણ.)
ઢમેરુ વિ. [જુએ ‘ડાબું' દ્વારા] ડાબે હાથે કામકાજ લખવાનું વગેરે કરનારું, ડાખેડિયું, ડાબેરી, ડાખેડી ઢખેડ(-ખા) પું. [ફા. દૃષ્ણહુ-ચામડાના કુલ્લે] પતરાંનેા ઊભા દાબડા. (ર) ઘાસલેટથી બળતે વાટવાળે દીવડો. (૩) ઍલાર્મવાળું કે સાદું નાનું ઘડિયાળ, ટાઇમ-પીસ.' (૪) રેલગાડીના ઉતારુઓને માટે તેમ વળી માત્ર માલસામાન લઈ જવા-લાવવા માટેને મોટા છકડો, વાન.' (૫) હરાયાં ઢારને રાખવાના સરકારી વાડા. (૬) (લા.) ગાળ દડા જેવી અમદાવાદી પાધડી. (૭) બેસ્વાઃ શાક (વધુ પાણીવાળું). [॰ ઊડવેા (રૂ. પ્ર.) દેવાળું નીકળવું. ૦ મારવેા (રૂ. પ્ર.) નાસી છૂટવું]
(-૨૫) સ્ત્રી. દારડાં વીંટવા માટેની ડૅશીવાળી ગાળ
ફરી શકે તેવી ચરખી
ખરી શ્રી, [જુએ ‘ડબરા' + ગુ. ‘ઈ' સ્રીપ્રત્યય.] નાના ડખર, નાનું કટાદાન, દાબડી. (ર) માટીનું પ્યાલું. (૩) (લા.) પેટ [બનાવેલું કુલ્લું, કંપા ખરું॰ ન. [જુએ ‘ડબરો.] ધી તેલ ભરવાનું ચામડાનું ખરુંૐ વિ. ફિક્કું, નિઃસત્ત્વ. (૨) આળસુ, મંદ, સુસ્ત, જડ ઢબરા પું. [સર॰ ડો.'] મેઢું કટાદાન, દાખડા, ડાખલે, ડબે (ખાસ કરી બહાર-ગામ ભાથું લઈ જવાતા) ડબલ વિ. [અં.] એ-ગણું, બમણું. (૨) એવડું
ખલ ગ્રેજ્યુએટ વિ. [અં.] સ્નાતક અને અનુસ્નાતક બેઉ પરીક્ષા પાસ કરી હોય તેવું, (ર) કાઈ પણ બે જુદી શાખાની સ્નાતક-પરીક્ષા પાસ કરી હોય તેવું [એક રમત ડબલ-ઘેાડી સ્ત્રી. [અં. + જુએ ‘ઘેાડી,'] [લા.] એ નામની બલ-બાર હું. [અં] કસરતના એક પ્રકાર બલ-રૂમાલી સ્ત્રી. [અં. + જુએ માલ' + ગુ. પ્ર.] (લા.) એ નામની મગઢળની એક કસરત બલાં-ડૂબલી ન., ખ. વ. [જુએ ‘ડબલું' + ગુ. ‘આં’૧. વિ., બ. વ., પ્ર. અને પ્રિર્ભાવ + ગુ. ‘ઈ` ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] ડખલાં વગેરે ચીજવસ્તુએ, ડાખલા-ડબુલી
'ઈ' ત
ડબલ-રીટી સ્રી. [અં. + šિ.] ભઠ્ઠીની મદદથી મંઢાની કરવામાં આવતી ફૂલતી રેટી, પાંઉ
અલિયા પું. જએ ડબલ' + ગુ. યું' ત. ×.] એકથી
વધુ વાર સર્જા પામેલા કેદી
ઢબલું ન. [જુએ ડો'+ગુ. લું' ત. પ્ર.] નાતા ડો. (૨) ચામડાનું કુલ્લું. (૩) મકાનમાં ઊંચાઈ ઉપરનું દીવાલનું નાનું જાળિયું. [॰ એસવું (ઍસવું) (રૂ. પ્ર.) દેવાળું નીકળવું] [‘ઈ' ત. પ્ર.] જુએ ‘ડફાકાર’ બાહુબ॰ (-૪), -ખી સ્ત્રી. [જુએ ‘ડા,’-દ્વિર્ભાવ + ગુ. આા-ઢબને ક્રિ. વિ. [જુએ ‘ડબ,’-ઢિર્ભાવ.] ‘ડબડબ’ એવા અવાજ થાય એમ, ઝટપટ, એકદમ બ-પૂરી સ્ત્રી. [જુએ ‘ડખે' + પૂરી.’] મેંદાની માટી પ્રી બા-લાદી શ્રી. [જુએ ‘ડો' +‘લાદી.'] મેટા ઘાટની
પથ્થરની લાદી
ઢબી(-Ü) સ્ત્રી. [જુએ ‘ડો(-`!)’+ ગુ. ‘ઈ’ સ્ક્રીપ્ર યય.] ઢાંકણાવાળી બહુ નાની દાબડી. (ર) ચામડાની નાની કુલી ઢબુ(-ભુ) ત. નાના હાથાની ટૂંકી કડછી, બ્રે। બુકાવવું, ઢબુકાવું જએ ‘ડબૂકવુ’માં
બુવા પું. [જુએ ડખે' + ગુ. 'એ' ત, પ્ર.] વાવ-કવામાંથી રેંટથી પાણી કાઢવાનું માટીનું તે તે વાસણ, ઘડ ઢયું` નં. જએ ડજીવા.’ [કમ-અકલ, બેાથું ઢણું?(-હ્યું) વિ. [જુએ ડો.”] (લા.) મુર્ખ, બુદ્ધિહીન,
Jain Education International_2010_04
ડમા
બેચવું સ, ક્રિ. [રવા.] (ખાસ કરી પાણી) એઠું કરવું, ડચીને પીધેલું વાસણ ભેળી એઠું કરવું. ખેંચાવું કર્મણિ, ક્ર. ડએ ચાવવું પ્રે., સ.કિ. ખેચાવવું, ખેાચાલું જએ ‘બેચનું’માં, ઢબઢબ ક્રિ. વિ. (જુએ ‘ઢા,'નંઢર્ભાવ.] ‘બ' એવા અવાજ થાય એમ (૨) ઝટપટ, જલદી, એકદમ ખાવવું સ. ક્રિ. [રવા.] ઝખળેાકવું, ખેાળીને કાઢી લેવું, ઝમેળવું. વાવું કર્મણિ, ક્રિ. વાવવું પ્રે., સ. ક્રિ ખેાાવવું, ખાવાનું જુએ ‘ઢાવવું’માં. બાળવું (ઢોળવું) સ. ક્રિ. [રવા.] પ્રવાહીમાં બેાળવું. મેળાવું (ડબાળાયું) કર્મણિ,ક્રિ. એળાવવું (ડૉોળાવવું) પ્રે., સ. ક્રિ.
ડુબાળાવવું, ખેાળાવું (બાળા) જઆ બેળવું’માં. ડબ્બર પું. બત્તીના ખે રબ્બી જુએ ‘ફબી.’
બ્લ્યુ જુએ તુ..ર, દુખ્ખા જુએ છે.' [ ંભાળ્યું.’ ડભાયણ' ન. [જ ‘ડંભારણુ’,’ પ્રવાહી ઉચ્ચારણ.] જુએ ભુ જ ‘જી.’
હમક ક્રિ. વિ. [રવા.] મરુના અવાજ થાય એમ મકવું અક્રિ. [જુએ ‘ક્રમક,’ તા. ધા.] ડમરુના અવાજ થવે. (૨) (લા.) ભયભીત થવું, ડરી જવું. ઢમકાવું ભાવે., ક્રિ. ઢમકાવવું છે., સ. ફ્રિ [ર. ધાસ્તી ક્રમકારા પું. [૨વા.] ‘હુમ' એવા અવાજ, (૨) (લા.) ભચ, ઢમકાવવું, મકાણું જુએ ‘મકવું’માં, મા` પું. [રવા.] સવારી કે વચ્ચેઢામાં મેખરે ઢા