Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 989

ઝમક
ઝરવું ?
ઝમક ઝી. [રવા, આ શબ્દને સં. મન સાથે સંબંધ શકય] ઝમ(મ)ઝમી સ્ત્રી. જિઓ “ઝમ,”-દ્વિર્ભાવ) (લા) હાથના સવરવ્યંજનોનાં પદ્યના ચરણમાંનાં ચક્કસ પ્રકારનાં આવર્તન, ચાળા સહિતની બોલાચાલી, ધમાધમી, વાચિક ઝઘડે અનુપ્રાસ, (કાવ્ય). (૨) જુએ “ઝમકાર,-.'. (૩) ભભક. ઝમાવવું, ઝમાવું જુએ “ઝમવુંમાં. (૪) નખરાં સાથેની ચાલ
ઝમેટવું સ.જિ. રિવા. સખત માર મારવો, ઝમેટવું કર્મણિ, ઝમકલ(-ળ) વિ. [જ “ઝમક' દ્વારા.3 લાલિત્યવાળું, ક્રિ, ઝમેટાવવું છે., સ.કિ.
સંદર. (૨) આનંદ આપનારું. (૩) (લા.) ચાલાક, ચપળ ઝમેટાવવું, ઝમેટાવું એ “ઝમટવું'માં. ઝમકદાર વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] ઝમકવાળું
ઝમેર-ઝમેર જ “ઝરમર. ઝમકવું અ.ક્રિ. [વા.] ઝમકાર કરવો. (૨) ચમકવું, પ્રકાશ ઝમેલે જુઓ જમેલો.' (૨) પું. ઝઘડો વરવો. (૩) નખરાં કરતાં ચાલવું, ઝમક ઝમક અવાજ અમેલિયું વિ. જિઓ “ઝમેલો' + ગુ, ઇયું? ત.પ્ર.] ઝઘડાસાથે ચાલવું. ઝમકાવું ભાવે, ૪િ. ઝમકાવવું છે., સ.ક્રિ. બાર, ધાંધલ કરનારું ઝમકાર છું. [જ એ “ઝમ' + સં. વાર.'] ઝમ ઝમ એ ઝમેર જ જમેર.'
[‘જમેરિયું.' મધુર અવાજ
ઝરિયું વિ. [જુએ “ઝમેર +ગુ ઈયું તે પ્ર.] જુઓ ઝમકારવું અ.કિ. જિઓ “ઝમકાર'ના, ધા] ઝમકાર કર ઝરકલી સ્ત્રી. એ નામની એક ચોમાસુ ભાજી ઝમકારે છું. [+ જુઓ “ઝમકાર' + ગુ. “એ” વાર્થે ત.પ્ર.] ઝરકિયું ન. પશુ-પક્ષીને બિવડાવવા ખેતરમાં ઊભું કરાતું જુઓ ‘ઝમકાર.”
બનાવટી માણસ, ચાડિયે. (૨) ભૂત-પ્રેત વગેરેની અસર ઝમકાવવું, ઝમકવું જ “ઝમકવું'માં.
કાઢવાની મનાતી એક ક્રિયા ઝમકાળે વિ. [જ એ “ઝમક' + ગુ. “આળું' ત..] ઝમક- ઝરીબ . [કા.] સોનું ટીપનાર માણસ વાળું. (૨) ઝમકારવાળું
ઝરકેબી સ્ત્રી. [જ “ઝરબ’ + ગુ. “ઈ' ત. પ્ર.] ઝમકુ સ્ત્રી. [જુઓ “ઝમક' + ગુ. “ઉ” ત...] (લા.) ગુજરાતી સેનાનાં પતરાં બનાવવાની ક્રિયા
સ્ત્રીઓમાં પડતું એક નામ. (સંજ્ઞા.) [(૨) રણકે, ઠણકે ઝરખ જુઓ “જરખ.” ઝમકે ૫. જિઓ “ઝમકવું' + ગુ. “એ” કુમ] ઝમકાર. ઝરખલા ૫. તાંદળજાની ભાજી ઝમખ-ઝુમખું જ “ઝમખ-ઝમખું.'
ઝરખિયું ન. [જઓ “ઝરખ” + ગુ. ઈયું” ત.પ્ર.] (ઝરખની ઝમ ઝમ ક્રિ. વિ. જિઓ “ઝમ,’-દ્વિર્ભાવ.] ‘ઝમ ઝમ' એવા જેમ પકડતું હોઈ) (લા.) કાંટાને ગળા
અવાજથી. (૨) ઝમઝમાટી થાય એમ, ધીમી ઝણઝણીવાળી ઝરખેલ, ઝરખે કું. [જઓ “ઝરખ' + ગુ, “એલ’–‘એ” બળતરા થાય એમ
ત.પ્ર.) એ “જરૂખ'–‘ઝરખ.” ઝમઝમ પં. [અર. ક મ્] મકાની પાસે આવેલ ઝરમર . ફિ.] સોની ઇસ્લામમાં પવિત્ર ગણાતો એક કૂવે
ઝરગરી સ્ત્રી, [ક] સનીને ધંધો ઝમઝમવું અ ફિ. [ઓ “ઝમ,”- ના.ધા.] અવાજ કરે. ઝરઝરી જી. [અનુ.) પાણીને કેજો (માટીને) (૨) ઝણઝણીવાળી ધીમી બળતરા થવી. ઝમઝમવું ઝરર . [ઓ “ઝરડવું.'] લુગડું ફટતાં થતે અવાજ, ભાવે, જિઝમઝમાવવું છે., સ કિ.
(૨) ઝરડાંના ટુકડા ઝમઝમાટ પું, ટી સ્ત્રી, જિઓ “ઝમઝમવું' + ગુ. “આટ’ ઝરણું જ “ઝડકું.' -“આટી' કુમ.] ઝમઝમવું એ
ઝરકે ઓ “ઝડકે.” ઝમઝમાવવું, ઝમઝમાવું જુઓ “ઝમઝમવું'માં.
ઝરણું સક્રિ. રિવા.] “ઝરડ' એવા અવાજ સાથ (કપડું ઝમઝમી જુએ “ઝમાઝમી.’
કાગળ વગેરે) ફાડવું. ઝરાણું કર્મણિ, ક્રિ. ઝરઢાવવું પ્રે.સ.કિ. ઝમણ ન. જિઓ “ઝમવું' + ગુ. અણુ કુ.પ્ર.] ટપકીને ઝરડાવવું, ઝરડાવું જુએ “ઝરડવું'માં. પાણીનું એકઠા થવું એ
ઝરડી સી., ડું ન. જિઓ “ઝરડવું' + ગુ. “ઈ'-'ઉં' ત.પ્ર.] ઝમ(મેર જિએ “જમેર.'] જુઓ જમેર–હર.” (લા) કાંટાવાળું ઝાંખરું. ડુિં વળગવું(રૂ.પ્ર.) સ્ત્રી પરણવી. અમર-૩)ખ ન. [જુએ “ઝુમ્મર' દ્વારા.] શોભા માટે છતમાં (૨) લફરું વળગવું].
[(૦૨)ડકે.” રંગા બિલેરી કાચના લોલકવાળો કાચની હાંડીને દીવ, ઝરડે કું. [જુઓ ‘ઝરડવું' + ગુ. “ઓ' કુપ્ર.] જુઓ “ઝઝુમ્મર
ઝરણ ન. [જુએ “ઝરવું’ + ગુ. “અણ” ક. પ્ર.] જમીન કે ઝમરખ-દીવ મું. [+ જુઓ “દીવડે.'] ઝમરખ જે તરત પહાડ વગેરેમાંથી પાણીનું ટપકવું એ. (૨) અરે, નિર્ઝર, ઝરણું
ઓલવાઈ જાય તેવો દીવો. (૨) રામણ-દીવો (લગ્ન-પ્રસંગો) ઝરણું સ્ત્રી. [જ એ “ઝરણુંક્યુ, “ઇ” સ્ત્રી પ્રત્યય.] નાનું ઝરણું ઝમરી સ્ત્રી. [અનુ] તેજ, પ્રભા. (૨) આંખે અંધારાં આવવાં ઝરણું ન. [એ “ઝરવું+ગુ, “અણુ” કે પ્ર.] ઝરણથી એ (તેજની અસરથી).
થયેલો રેલો, ઝરે, નિર્ઝર ઝમરૂખ જુઓ “ઝમરખ.”
ઝર૫ છું. કપાસ પાકતાં પહેલાં કરવામાં આવતે સેદે ઝમ ન. એક પ્રકારનું વાજિંત્ર [જાણીતાં નથી.) ઝરપવું અ. જિ. [રવા.] ટપકવું, ચવું, ઝમવું. (૨) વિકસવું ઝમવું અ.ક્રિ. ટપકવું, ચવું (આનાં ભાવે અને છે. ખીલવું, ઊઘડવું. (૩) પીગળવું, એગળી જવું. ઝરપાવું ઝમાકારી સ્ત્રી, જારકર્મ, છિનાળું, વ્યભિચાર
ભાવે, ક્રિ. ઝરપાવવું છે., સ, ક્રિ.