Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1019

ટીપ
૩
ટીપ સ્ત્રી. [જુએ ‘ટીપવું.'] ઈંટ કે પથ્થરની ચણતરમાં સાંધે પૂરવાની ક્રિયા. (૨) (લા.) કેદની સજા. [॰ દેવી (૩.પ્ર.) સાંધાએમાં માટી ચૂના કે સિમેન્ટ ભરવે. જન્મ-ટીપ (રૂ. પ્ર.) આજીવન કેદની સ] ટીપ૪ શ્રી. પાણી ભરવાનું પીપ, પવાલું. (૨) નાની બાલદી ટીપપ ન. [રવા.] ટીપું, છંદ, બિંદુ ટીપ(-)૪ી સ્ત્રી. [દે.પ્રા. fzq1+ ગુ. ‘ક' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ટીલી, ટીલડી, બિંદી (કપાળમાં કરાતી). (૨) સેનેરી કે રૂપેરી ચકી
ટીપઢવું સ.ક્રિ. [જ‘ટીપવુ' + ગુ. ‘ડ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] સખત માર મારવે, ટીપવું. ટીપઢાવું કર્મણિ, ક્રિ.ટિપઢાવવું પ્રે., સ.ક્રિ. [ચામડી પકડી રાખવાનું સાધન ટીપડી સ્ત્રી, સુન્નત કરતી વેળા છેાકરાની ઇંદ્રિય ઉપરની
+ ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્ય,]
ટીપણી સ્ત્રી. જએ ‘ટિપ્પણી,’ ટીપણીને શ્રી. [જુએ ‘ટીપવું' + ગુ. ‘અણું' ક્રિયાવાચક કૃ.પ્ર. +ઈ ' સ્રીપ્રત્યય.] ધાબે, ટીપવાની ક્રિયા ટીપણી સ્ત્રી. [જુએ ‘ટીપણુ કે, ટીપવાનું સાધન ટીપણું' ન. [સં. fટગ્વાલ > ટિપ્પળા- વિવરણ-નાંધ] પંચાંગ, (જ્યેા.)[^ ઉકેલવું, ॰ ઉમેરવું (રૂ.પ્ર.)ઝધડા વગેરેની જૂની વાતા નવેસરથી ઉપાડવી. ॰ તેવું (રૂ.પ્ર.) ટીપણાથી ગ્રહ ગણી કળાદેશ કે મુહૂર્ત કાઢી આપવું. • વાંચવું (રૂ.પ્ર.) લાંબું પીંજણ કરવું] ટીપણુ ર [જુએ ‘ટીપવું' + ગુ. ‘અણું' કતુ વાચક કૃ.પ્ર.] ટીપવાનું સાધન (છે। ધાખા વગેરેનું) ટીપણુંૐ ન. [જુએ ‘ટીપવું' + ગુ. કૃ. પ્ર.] ટીપવાની ક્રિયા
ન.
અણું' ક્રિયાવાચક
ટીપરી સ્ત્રી, [ મરા. ટિપરી ] અડધા શેરના વજનનું માપ (મુંબઈનું અનાજ વગેરેનું એક જૂનું માપ) ટીપલા પું. ખેાજો, ભાર, વજન, (૨) દ્વૈતરું ટીપવું સ.ક્રિ. [રવા., સં. ટિ-ના અર્થ તાકવું છે ] ઢાકીને ખાય એમ કે ચપટ થાય એમ કરવું. (૨) (લા.) માર મારવેા. (૩) કેદની સજા કરવી. [ટીન્થે રાખવું (૩.પ્ર.) પીંજણ કરવું] ટિયાવું કર્મણિ, ક્રિ. ટિપાવવું છે., સ.ક્રિ. ટી-પાર્ટી શ્રી. [અં.] સ્નેહી સ્વજના સંબંધીઓ વગેરેને
માટેના શુભેચ્છાત્મક ચા-પાનના સમારંભ
ટીપું ન. [જુએ ‘ટીપર્પ’+ ગુ. ‘'' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ એ ટીપ." ટીપું-ટયું વિ. જુએ ટીપું' દ્વારા.] એક ટીપા જેટલું. (૨)
ટી-ખાર હું. [અં.] ભઠ્ઠી સાફ કરવાના T આકારના સળિયા ટીમ` ન. ગચિયું, ચેાસલું. (૨) પાપડને પીંડા ટીપવા માટેના લાકડાના ટુકડા
૯૭૪
ટીસલી
ટીમ
સ્ત્રી. [અં. રમનારાઓની મંડળી, ખેલનારાઓની ટુકડી ટીમક ન. ડાળ, દેખાવ, સર્જાવટ (ટામક-ટીમક' એવા પ્રયાગ) ટીમટી શ્રી. એક પ્રકારનું ઇમારતી લાકડું
Jain Education International_2010_04
ટીમણ ન, ભાથું (મુસાફરી દરમ્યાન ખાવા માટેનું). [॰ કરવું (૩.પ્ર.) મુસાફરી દરમ્યાન ભાથું ખાવું] ટીમર (-રથ) સ્ત્રી. ટેકરી, ડુંગરી. (ર) ટીંબે ટીમરુ જુએ ‘ટીંબરુ.'
ટીમનું ન. [જુએ ‘ટીમ’+ગુ. ‘હું’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુએ ‘ટીમ. -’ ટીમી સ્રી, [અનુ.] તેજ, પ્રકાશ ટીયર્-ગૅસ પું. [અં.] તેના ફેલાવાથી માણસેાની આંખમાંથી પાણી નીકળે તેવે સેલ દ્વારા ફેંકાતા કૃત્રિમ વાયુ ટીર (૫) શ્રી. કપડામાં કરેલા ત્રાંસે। કાપ ટીરખી જએ ‘તીરખી,’
ટીલ (ચ) સ્ત્રી. શ્રી, નારી. (૨) કૂકડી ટીલડી શ્રી. [જુએ ‘ટીલી' + ગુ. ‘’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ટીલી, ટીપકી, ભેદી. (૨) મેરનું ચાંલાવાળું પીંછું. (૩) શરીરે
ટીલાંવાળી ગાય કે ભેંસ
ટીલકું વિ. [જુએ ‘ટીલું' + ગુ, ‘''ત.પ્ર.] ટીલું કર્યું હાય તેવું. (૨) શરીરે ટીલાં હોય તેવું. (૩) (તિરસ્કારમાં) બ્રાહ્મણ કે બાવા-સાધુ
ટીલવા વિ., પું. [જુએ ‘ીલવું.') શરીરે ટીલાંવાળા બળદ. (૨) નાનું બતક. (૩) (તિરસ્કારમાં) બ્રાહ્મણ કે બાવેાસાધુ ટાલિયું વિ. જુિએ ‘ટીલું’ + ગુ, ‘યું' ત.પ્ર.] જુએ ‘ટાલવું.’ ટીલિયા વિ.,પું. [જુએ ‘ટોલિયું.’] જ એ ‘ટીલવે (૧)(3).’ (૨) પછવાડે ઘસેલી પીળી કોડી
ચાડું માત્ર
ટીપેા હું, કરજના વધારા
ટી-પેટ પું. [અં.] ચાનું વાસણ, કીટલી
ટીમ સી., ન. ભરતના એક પ્રકાર, કંજેરી સીબકી જ ‘ટીપકી.’ ઢીબહુ ન. થાંભલી ઉપર અને પાટાની વચ્ચે મૂકવામાં ટીસી-સી) . પતાજી, બડાઈ આવતા ઘાટીલા લાકડાના ટુકડા, ભરણું
ટીલી સ્રી. જિઆ ‘ટીલું' + ગુ.‘ઈ' સૌપ્રત્યય.] નાનું ટીલું, ટીલડી, બિંદી. (૨) સેાનેરી ભરતવાળી શાલ. [કાળી ટીલી (રૂ.પ્ર.) કલંક, ડાઘ, લાંછન, બદનામી] ટીલું ન. [સં. તિરુવ દ્વારા., પ્રા.માં નથી.] તિલક, ટીકા, ઊર્ધ્વપુંડ્. (૨) ત્રિપુંડૂ, (૩) ચાંલ્લા. [ કરવું (...) નુકસાનમાં ઉતારવું. ઘસવું (રૂ.પ્ર.) ટીલું કરવા ચંદન ઓરસિયા ઉપર ઉતારવું. ॰ ચાટી જવું (રૂ. પ્ર.) લાભ મેળવવા સામાનું ખાઈ જવું. • તાણવું (રૂ.પ્ર.) દંભી વર્તન રાખવું. (૨) પંચના કરવી]
ટીલું-ટપકું ન. [+જુઓ ‘ટપકું.'] ધાર્મિક રિવાજ પ્રમાણે શરીરનાં અંગા ઉપર કરવામાં આવતું તે તે ટીલું ટીલે વિ.,પું. [જુએ ‘ટીલું.'] ઊભું ટીલું. (૨) (લા.) પાટવી કુમાર, યુવરાજ, (૩) ડામ, ડાધ ટીલા-ટચ પું, કરાએની એક દેશી રમત
ટીપું વિ. વર્ણસંકર [ત, પ્ર.] ટાસી, રેખા ટીશિ(-સિ)યા પું. [જુએ ‘ટીશી,સી’ + ગુ. ‘યુ' સ્વાર્થે ટીશી(-સી)` . [જુએ ‘ટીસા’+ગુ. ઈ’સ્ત્રી-પ્રત્યય.] રેખા, લીટી. (૨) કંપળ, અંકુર. (૩) અણીદાર કળી
ટી(ન્સી)-ખેર વિ. [ જુએ ‘ટીશી,-સારૈ' + ક્રૂા. પ્રત્યય] પતરાજી કરનારું, બડાઈ ખાર
ટીસલી સ્ત્રી. [ જુએ ‘ટીસી' + ગુ. ‘લ' સ્વાર્થે ત, પ્ર, જુએ ‘ટીશા.૧