Bruhad Gujarat kosha Part 1

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 981

જ્ઞાન-કથા
૯૩૬
જ્ઞાનપ્રામાયશાસ્ત્ર
ભાન. (૭) ખબર, માહિતી, મેલેજ.’ (૮) જીવ જગત જ્ઞાન-દીપ, ૦ક છું. [૪] જ્ઞાનરૂપી દી
અને પરમ તત્વના સંબંધ વિશે સાચો ખ્યાલ જ્ઞાન-દીપ્તિ સ્ત્રી. [સં.] જ્ઞાનરૂપી પ્રકાશ, જ્ઞાન મળ્યાની જ્ઞાન-કથા સ્ત્રી. [સં.] બધ-કથા.. (૨) આત્મજ્ઞાનને લગતી ઉજજવલ સ્થિતિ વાત
[ઇમેજિનેશન જ્ઞાન-દષ્ટિ સી. સિં] સમઝવાની ઝીણવટ ભરેલી નજર, જ્ઞાન-ક૯૫ના સ્ત્રી. [ સં.] સભાન ધારણું, “કેગ્નિટિવ સત્યને વિચાર કરવાની સૂઝ દૂધનવાળું, જ્ઞાની જ્ઞાન-કાં« (-કા) ૫. સિં.1 વેદિક સંહિતાઓથી લઈ છેક જ્ઞાન-ધન ન. [સં.] જ્ઞાનરૂપી સંપત્તિ. (૨) વિ. જ્ઞાનરૂપી
પ્રાચીન ઉપનિષદ સુધીના જ્ઞાનને ખ્યાલ આપતો તે તે જ્ઞાન-નિષ્ટ વિ. [સં] જ્ઞાનમાં નિષ્ઠાવાળું, જ્ઞાન-પરાયણ વિભાગ, જીવ જગત અને પરબ્રાના સ્વરૂપ વિશે ચર્ચા જ્ઞાન-નિષ્ઠા જી. [સં.] જ્ઞાન મેળવવાની પરમ શ્રદ્ધા વિચારણા કરતું મુખ્ય પ્રાચીન ઉપનિષદોનું સાહિત્ય જ્ઞાન-પથ પું. [સં] જુએ “જ્ઞાન-માર્ગ.” જ્ઞાન-કેશ(૧) પું. [સં.] જેમાં વિશ્વની નાની મોટી બધી જ્ઞાન-પર, ૦૭ વિ. [સં.] જ્ઞાન-પરાયણ. (૨) જ્ઞાનને ઉદ્દેશીને જ વાતે-વિષ થઈ ગયેલી વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓ અને એમ- રહેલું, જ્ઞાન-વિષયક નાં કાર્યો વગેરેની વિગત આપતો અકારાદિ ક્રમમાં અપા- જ્ઞાન-પરંપરા (-પરમ્પરા) શ્રી. [સં] એક એક ઉપરથી ચેલે માહિતી-ગ્રંથ, વિશ્વ-કેશ, સર્વસંગ્રહ, જ્ઞાનચક્ર, બીજ બીજ વધુ ઊંચા પ્રકારનું જ્ઞાન મળતું રહે એ ક્રમ એન્સાઈકલોપીડિયા”
જ્ઞાન-પરાયણ વિ. સિ.] એ “જ્ઞાન-પર.” જ્ઞાન-કૌતુક વિ. [સે, .] રસને લઈ અભ્યાસ કલા કૌડા જ્ઞાન-પરિ૮-રી)ષહ પું, [સં.] ખાસ પ્રકારનું જ્ઞાન મળતાં વગેરે ખેડનાર, “એએએર' (ન. દે)
ગર્વ ન કર અને પિતામાં જ્ઞાનની ઊણપ હોય તે પિતાને જ્ઞાન-ખલ(ળ) પું. [સં.] જ્ઞાનનો ડોળ કરનાર કે જ્ઞાનનો હલકું ન માનવું એ. (જૈન). [અંશ. (જૈન) દુરુપયોગ કરનાર પુરુષ, પંડિતમન્ય
જ્ઞાન-પર્યાય ૫. [સં.] જ્ઞાનને પુગલ, જ્ઞાનના ભિન્ન ભિન્ન જ્ઞાન-ગમ્ય વિ. [], જ્ઞાન-ગેચર વિ. [સ, પું] જાણ- જ્ઞાન-પંચમી (-પચમી) સ્ત્રી. (સં.), જ્ઞાન-પાંચ-ચેમ વાને પ્રયતન કરવાથી જાણું શકાય તેવું
(-પાંચ(-૨)-મ્ય) સ્ત્રી, [ + જ “પાંચ(-૨)-મ.] કાર્તિક જ્ઞાન-ગેષ્ઠિ(કડી) સી. [સં.1 જ્ઞાન વિશેની વાતચીત સુદિ પાંચમ, લાભ-પાંચમ. (જૈન) જ્ઞાન-ગ્રહણ ન. સિં] સભાનતા, સૂઝ, “કગ્નિશન' (ર. મ.) જ્ઞાનપિપાસા સ્ત્રી. [સ.] (લા.) જ્ઞાન મેળવવાની તલસ જ્ઞાન-ધન વિ. સિં] (લા.) સબળ જ્ઞાની, જ્ઞાનથી પૂર્ણ જ્ઞાનપિપાસુ વિ. [સં.] (લા) જ્ઞાન મેળવવાની તલસવાળું જ્ઞાન-ચક્ર ન. [સં.1 જુએ “જ્ઞાન-કાશ,” “એન્સાઈકપીડિયા.” જ્ઞાન-પુરુષ છું. [સં] પરમ જ્ઞાન ધરાવનાર માણસ (૨. કે. શેઠન)
સિમઝશક્તિ જ્ઞાન-પૂણે વિ. [સં.] જ્ઞાનમય, જ્ઞાની જ્ઞાન-ચક્ષુ ન., સ્ત્રી. [સ. વક્ષસ્ ન.] જ્ઞાનરૂપી આખ, ઊંડી જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિ. વિ. નિ.) જાણું સમઝીને, પૂરી સમઝથી જ્ઞાન-ચર્ચા સ્ત્રી. [.] જુઓ “જ્ઞાન-ગોષ્ઠિ.” [પરાયણ જ્ઞાન-પ્રકાશ પું. [સં] જ્ઞાન પ્રગટી આવવું એ. (૨) જ્ઞાન-ત૫ર વિ. [સં.] [સં] જાણવાને હંમેશાં તૈયાર, જ્ઞાન- જ્ઞાનવાળી પ્રતિભા જ્ઞાનતંતુ (તડુ) પું, ન. [સે, મું.] ઈદ્રિયોની સાથે જ્ઞાન-પ્રક્રિયા સ્ત્રી. સિં] જ્ઞાન મેળવવાની કામક રીત, સંબંધ ધરાવતી મગજમાંની તે તે બારીક નાડી, “સેન્સરી “એપિસ્ટમલોજી' નવે' (પો. ગો), “નર્વ
જ્ઞાન-પ્રબંધક (બધક) વિ. [સં] જ્ઞાન ન થવા દેનારું, જ્ઞાનતંતુરચના (તન્ત-) સ્ત્રી. સિ] જ્ઞાનતંતુઓની મગજ- જ્ઞાન થતું અટકાવનારું માંની ગોઠવણ, “નર્વસ સિસ્ટમ
જ્ઞાન-પ્રદાતા વિ, પું. [સં., ] જાઓ “જ્ઞાન-દાતા.” જ્ઞાનતંતુ-યવસ્થા (-તન્ત) સ્ત્રી. સિં] જુઓ “જ્ઞાનતંતુ રચના જ્ઞાન-પ્રદી૫ છું. [સં.] જ્ઞાનરૂપ દીવ, પ્રબળ જ્ઞાન - નર્વસ સિસ્ટમ' (કિ. ઘ.)
જ્ઞાન-પ્રસાદ પં. [સં] જ્ઞાનરૂપી કૃપ, જ્ઞાન મળવા૨પ જ્ઞાનતંતુશાસ્ત્ર (તન્ત-) ન. [૪] જ્ઞાનતંતુઓની પ્રક્રિયાને મહેરબાની લગતી વિદ્યા, ‘યુરોલેજી” (દકા.શાં).
જ્ઞાન-ઐસાર ૫. [સં.] જ્ઞાનને ભિન્ન ભિન્ન સાધનો દ્વારા જ્ઞાનતંતુ-સંસ્થાન (-તન્ત-સંસ્થાન) ન. [સં.] જુઓ “જ્ઞાન- કરવામાં આવતો ફેલાવો તંત-રચના' (પો. ગો.).
જ્ઞાન-પ્રસારક વિ. [1] જ્ઞાનપ્રસાર કરનારું જ્ઞાન-તૃષા -કણ સ્ત્રી. [સં.] (લા.) જ્ઞાન મેળવવાની ધગશ, જ્ઞાન-પ્રાધાન્યવાદ ૫. સિ.] માનવને ઉચ્ચ કક્ષા પ્રાપ્ત જિજ્ઞાસા
સમઝલું કરવા માટે જ્ઞાન મુખ્ય વસ્તુ છે એવો મત-સિદ્ધાંત જ્ઞાનદગ્ધ વિ. સિં] અડધા-પડધા જ્ઞાનને લીધે ઊંધુંચતું જ્ઞાનપ્રાધાન્યવાદી વિ. સિ., પૃ. જ્ઞાનપ્રાધાન્ય-વાદમાં માનનારું જ્ઞાન-દશ વિ. [સ, પું] સાચી સમઝ આપનારું, જ્ઞાન-બેધક જ્ઞાન-પ્રાપ્તિ સ્ત્રી. સં] જ્ઞાન મેળવવાની ક્રિયા, જ્ઞાનેપલબ્ધિ જ્ઞાન-દશા સ્ત્રી. [સં] ઉચ્ચ પ્રકારની આધ્યામિક કેટિની જ્ઞાન-પ્રામાય ન. [સં] સાચી સ્વાભાવિક સમઝ પ્રમાણ સમઝદારી આવી ગઈ હોય તેવી અવસ્થા
હેવાની સ્થિતિ
[‘જ્ઞાન-પ્રક્રિયા.” જ્ઞાન-દાતા વિ, પું. [સ, ] જ્ઞાન દેનાર ગુરુ, ઉપદેશક જ્ઞાનપ્રામાણ્ય-મીમાંસા (-મીમાંસા) સ્ત્રી. [સ.] જુઓ જ્ઞાન-દાત્રી વિ, સ્ત્રી. સિં, સ્ત્રી.] જ્ઞાન દેનાર સ્ત્રી-ગુરુ જ્ઞાનપ્રામાણ્યશાસ્ત્ર ન. [] જેમાં આત્મ-સઝ એ પ્રમાણ ઝાન-દાન ન. [૩.] જ્ઞાન આપવું એ, ઉપદેશ આપવો એ છે એવું બતાવનારી વિઘા, એપિસ્ટેલ' (આ.બા)