________________
૧૮
આ લક્ષણ સ્થૂલ દૃષ્ટિથી બાંધવામાં આવ્યું છે, પરંતુ મારીકીથી વિચાર કરતાં બ્રહ્મચર્યાંનું લક્ષણ વિષયાભિલાષથી નિવૃત્ત થવુ” તે છે, તેને લીધેજ વીનું સંરક્ષણ થઇ શકે છે; એટલે કેજેટલે જેટલે અંશે વિષયલાલસા નાબુદ થાય છે તેટલે તેટલે અંશે વી સ રક્ષણ થઇ શકે છે, તેથી વીય સ‘રક્ષણને પણ બ્રહ્મચ કહેવામાં આવે તે તે યુક્ત જ છે.
પ્રારંભકાળ.
લાકદૃષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યની શરૂઆત, જ્યારે બાળક લગભગ સાત વર્ષે ભણવાને ચાગ્ય થાય છે, ત્યારે થાય છે; પરંતુ વિચાર કરતાં જણાય છે કે-ખરેખરી શરૂઆત તે બાળક જ્યારે માતાના ગર્ભામાં હાય છે ત્યારથીજ થાય છે. આ વાત નીચેના ઉલ્લેખથી સ્પષ્ટ સમજારોઃ—
આજ સવારે વાવેલા અનાજના કણ ત્રણ દિવસે ફગાના રૂપમાં દેખાય તે પહેલાં-એટલે વચલા વખતમાં ઊગવાની ક્રિયા અધ હતી એમ કોઇ વિચારશીલ નહિ માને. પરતું હરેક સમયે ઊગવાની ક્રિયા ચાલુ છતાં જ્યાં સુધી અંકુરારૂપે અનુભવાતી નથી ત્યાં સુધી તે ક્રિયાને અદૃશ્ય કહેવામાં આવે છે. આંગળી ઉપરના નખ કપાયા પછી પાંચ સાત દિવસે અમુક પ્રમાણમાં વધેલા જણાય છે, તે પહેલાં પણ તેની વૃદ્ધિ અદૃશ્ય રૂપે ચાલુ જ હતી. જન્મેલ બાળકનું નાનકડુ શરીર તરૂણાવસ્થા ને વિશાલ આકારમાં પરિણત થયું તે પહેલાં પણ દરેક સમયે થાડુ' થાડુ' વધ્યુંજ હતું. તાત્પર્ય એ છે કે વસ્તુએની બીજ રૂપે કે કારણરૂપે અદૃશ્યપણે શરૂઆત કયારનીએ થએલી હાય છે, તાપણ તેનું દૃશ્ય રૂપ અમુક વખતે અમુક પ્ર