________________
૧૮૯
દમીને નિયમમાં રાખ્યા ન હોય તે તે જીવને દુર્ગતિના વિષમ માર્ગમાં ખેંચી જાય છે અને તેને બહુ દુઃખદાયક સ્થિતિમાં આણી મૂકે છે આવી કફેડી સ્થિતિ ઘણે ભાગે સઘળા સંસારી છની થતી જણાય છે. ફકત જેમણે કઇ જ્ઞાની-મહાત્માની કૃપાથી આ સંસારભ્રમણનું સ્વરૂપ સારી રીતે જાણ્યું હોય તેઓ જ એ ઈનિદ્ર રૂપ ઉદ્ધત ઘોડાઓને શાસ્ત્રોકત યુક્તિ પ્રયુકિતઓવડે કેવળ-દમીને ઠીક નિયમમાં રાખવા પ્રયત્ન કરે છે.
૩ ઇન્દ્રિ રૂપ ઠગારાઓને લગારે પણ પગ પસાર કરવા દેશે નહિ. કેમ કે તેઓ ઉંદરની જેમ ફેંકી ફંકીને ફેલી ખાય એવા ધૂર્ત છે. તેથી તેમને જરા પણ વિશ્વાસ કરશે નહિ. જે તેમને ક્ષણ એક માર્ગ આપશે તે પરિણામ એ આવશે કે તમારે કોડે વર્ષો સુધી તે બદલ કષ્ટ સહન કરવું પડશે.
૪ ઇન્દ્રિને આધિન થઇ રહેનારનું ચારિત્ર કેવળ અસાર થઈ જાય છે. જેમ ધુણ કાષ્ટને પિલુંભમ કરી નાંખે છે તેમ વિષયાસકિત પણ સંયમને સાર રહિત કરી નાંખે છે. એમ સમજી ધમથી જનેએ ઇન્દ્રિયને જય કરવા દ્રઢ પ્રયત્ન કરવો ઉચિત છે. પ્રયત્નશીલ હોય તે ઇન્દ્રિયોને જય કરી સ્વાત્મ હિત કરી
૫ જેમ કે એક મુગ્ધ માણસ કાગિણુના લાભ માટે કેડ રને હારી જાય તેમ ઇન્દ્રિયેના તુછ વિષયમાં ગ્રુધ બનેલા છે મેક્ષ સુખને હારી જાય છે. વિષયાસક્તિ તજનારજ મોક્ષ સુખ મેળવી શકે છે.
* ૬ તલ માત્ર વિષય સુખ મેળવવા જતાં મેરૂપર્વતના શિખર કરતાં પણ વધારે મોટું દુઃખ સહન કરવું પડે છે અને કોડે ભવ ભમતાં પણ તેને પાર આવતો નથી. હવે તેમાંથી હને પસંદ પડે તે સ્વીકારી લે.
૭ વિષય ભેગ ભેગવતાં મીઠું લાગે છે પરંતુ પરિણામે