________________
૧૦૮ ડયા; તેની ઉપર જયસેન કુમારનું નામ જોઈ ખેદ સાથે શક્તિ થ. નિશ્ચય કરવાને ચટપટી થઈ. તરતજ દત્ત શ્રેષ્ટિને બોલાવીને પૂછ્યું કે “દેવશાલપુરથી હમણાં કેઈ આવ્યું છે ?” તેણે કહ્યું હાજી. દેવીને તેડવા માટે રાજપુરૂષે આવેલા છે અને તેઓ મારે ઘેર ઉતર્યા છે. પ્રસ્તાવના અભાવથી તેઓ આપનું દર્શન નથી કરી શકયા.
એથી વળી વધારે ચિંતા થઈ. તત્કાળ તેઓને બોલાવ્યા અને પુછયું કે “ સુંદર આકારવાળા અને અમૂલ્ય મણિવડે નિમિત અંગદ યુગલ તમે લાવ્યા છે !' તેઓએ કહ્યું “જયસેન કુમારે પ્રેમ પૂર્વક દેવને અર્પણ કરવાને માટે અમને આપ્યા હતા પરંતુ દેવની પાસે અમે આવી શક્યા નહિ, તેથી તે દેવીને અમે આપ્યા છે. તેઓના એમ બેલવા સાથે જ રાજા મૂછી પામી આસન ઉપરથી નીચે પડ.
રાજાને અકાળ મૂછ પ્રાપ્ત થવાથી મંત્રી વિગેરે હાહાકાર પામ્યા અને શીત વસ્તુના ઉપચારથી સચેતન કરવા લાગ્યા.
જ્યારે મૂછથી વિમુક્ત થયે, ત્યારે રાજા ચિત્તને વિષે વિચારવા લાગે. “અહો જુઓ મારૂં અવિવિક્ષત્વજુઓ મારું અજ્ઞાન જાભિત્વ ! જુઓ ઉત્સારિતા ! જુએ નિશ્યમૌલિતા ! જુઓ નિયચિત્તત્વ ! જુઓ કુટબુદ્ધિ! જુઓ કૃતનકારિત્વ ! જુઓ કર્મચંડાલતા ! સ્થિર પ્રીતિવાળા મિત્ર અને ભાર્યાદિ સંપત્તિને હું અગ્ય છું, એમ વિચારી પુનઃમૂછ પામે, તેથી તેવીજ રીતે મંત્રીશ્વરો તેને સજજ કરી પુછવા લાગ્યા “હે સ્વામિન્ ! અકાળે આપને આટલી વ્યાકુળતા થવાનું શું કારણ છે ? રાજાએ કહ્યું “હે અમાત્યો ! પૂર્વે હું નામે શંખ હતે. હવે અર્થથી પણ શંખ થયે. બહાર વિશદ અને મૃદુ વાણુવાળ પણ અંતઃકરણમાં કુટિલ ઠર્યો. વિજય ભૂપતિના હિતને, જયસેન કુમારની વયસ્યતાને, કલાવતીના પ્રેમસ્વૈર્યને અને કુળની નિર્મ