________________
તેમાં છૂપા કોઈ સ્વાર્થનું પોષણ થતું હોય છે.
પચ્ચીસ વર્ષથી કામ કરતા નોકરને તેની પાંત્રીસમી જન્મગાંઠના દિવસે સિલ્વર જ્યુબીલીનો નાનો કાર્યક્રમ ગોઠવી શેઠે જાહેર કર્યું કે કેટલાય વરસોથી આપણા ઘરમાં નોકર રામુ કામ કરી રહ્યો છે. તો આ પ્રસંગે આપ સૌને મારું સૂચન છે કે તેની લાગટ નોકરીના બહુમાન રૂપે આપણે સૌએ આજથી તેને રામુના નામે ન બોલાવી રામચંદ્ર તરીકે બોલાવવો. નોકર રામુ આ સાંભળી જરાય ખુશ ન થયો કારણકે શેઠે ગુણાનુવાદ કર્યો હતો પણ ગુણાનુરાગ નહિ, નહિતો શેઠની જાહેરાતમાં પોતાના કામની કદરદાની રૂપે પગાર વધારાની વાત આવ્યા વગર ન રહેત.
એક વેપારીને વરસાદ માટે મેઘરાજાને મનાવતા જોઈ ખેડૂતે પૂછયું 'ભાઈ! તમારા કેટલા ખેતર છે? તે ક્યાં છે? જે માટે તમે વરસાદ ઝંખી રહ્યા છો?' વેપારી એ જવાબ વાળ્યો 'ભાઈ! હું તારી જેમ ખેડુ નથી પણ છત્રીનો વેપારી છું માટે મેઘરાજાની પ્રશંસા-સ્તુતિ કરી રહ્યો છું.'
ભોળા ભાટે ભોગપ્રેમી રાજાને ખુશ કરવા કાલ્પનિક ગીતો રચી ગાયા, સાંભળતાં જ રાજવી ઓવારી ગયો, ને અતિરેક - ઉતાવડમાં ભાટને પાચં ગામ ઈનામમાં આપી દીધા. બાજુમાં બેઠેલા મંત્રીની મતિ મુંઝાઈ ગઈ કે બે-પાંચ ગીતોની બક્ષિશમાં તે કાંઈ ગામોની ભેટ દેવાય? પણ હવે શું થાય? જાહેરાત જાહેરમાં થઈ ગઈ હતી. તેથી પ્રશંસાના પાત્ર ભાટને ગામ દેવા પડે પણ સાપ મરે ને લાકડી તૂટે નહીં તેવો કોઈ ઉપાય કરી ઇનામ પાછું ખેંચી લેવા કીમિયો શોધી કાઢયો. રાજા સાથે ભાટની ફરી મુલાકાત અટકાવી, રાજા વતી રાજાશાહી સૂરમાં સંભળાવ્યું, "જુઓ ભાટજી! જેમ તમે અમારા રાજાને કલ્પના ગીતો સંભળાવી કર્ણસુખ આપ્યું, તેમ તમને પણ કર્ણસુખ આપવા પાંચ ગામનું ઈનામ જાહેર કરવામાં આવેલ છે, માટે સાચેસાચ ગામ ન મળ્યાનું દુઃખ ન લગાડશો."
બસ આવી સ્વાર્થજનિત, દંભભરેલી, પ્રશંસા-અનુમોદના આત્માને લાભકારી તો ન જ બને ક્યારેક બેઉ પક્ષે નુકશાનકારી બને, કારણકે માયાના મિશ્રણથી અનુમોદનાનું નિમિત્ત જ અનુમોદનાના પ્રતિપક્ષ નિંદાનું નઠારું કારણ બને છે.
જૈન કથાનુયોગનું પર્યાલોચન કર્યો પ્રાપ્ત થયા વગર નહિ રહે કે કેટલીય કથાઓ પ્રત્યક્ષ કે અપ્રત્યક્ષ રૂપે પ્રમોદ ભાવનાની અભિવ્યક્તિ કરતી સુંદર
