________________
પરમાત્માનું ધ્યાન એ કર્મક્ષયનું અસાધારણ કારણ છે. ૭ ગાંઠથી ઘણું છૂટેલા હોવાથી અને શેષ અંશથી સ્વલ્પ કાલમાં જ અવશ્ય છૂટનારા હોવાથી તેઓ પણ શરણ્ય છે.
નિગ્રન્થ અવસ્થા વીતરાગ અવસ્થાને અવશ્ય લાવનારી હેવાથી તે પ્રચ્છન્ન વીતરાગતા જ છે. દયાપ્રધાન ધર્મનું પ્રથમ ફળ નિન્યતા છે અને અંતિમ ફળ વીતરાગતા છે. ચોપશમ ભાવની દયાનું પરિપૂર્ણ પાલન તે નિર્ગથતા છે અને ક્ષાયિક ભાવની દયાનું પ્રકટીકરણ તે વીતરાગતા છે.
નિર્ગસ્થતા (સાધુ ધર્મ) એ પ્રયત્ન સાધ્ય દયાનું સ્વરૂપ છે અને વીતરાગતા એ સહજ સાધ્ય દયામયતા છે. દયા સર્વમાં મુvય છે, પછી તે ધર્મ હો કે ધર્મને સાધનારા સાધુ હો કે સાધુપણાના ફળસ્વરૂપ અરિહંત કે સિદ્ધ પરમાત્મા હો. • ધર્મવૃક્ષના મૂળમાં દયા છે. તેથી ધર્મવૃક્ષના ફળમાં પણ દયા જ પ્રકટે છે. સાધુ દયાના ભંડાર છે, તો અરિહંત અને સિદ્ધ એ દયાના નિધાન છે. દયાવૃત્તિ અને દયાની પ્રવૃત્તિમાં તારતમ્યતા ભલે હો પણ બધાનો આધાર એક દયા જ છે, તે સિવાય બીજું કશું જ નથી. અરિહંત અને સિદ્ધ પરમાત્માનું ધ્યાન એ કમ
ક્ષયનું અસાધારણ કારણ છે. જીવનું રૂપાંતર કરનાર રસાયણના સ્થાને એક દયા છે. તે કારણે તીર્થકોએ દયાને જ વખાણ છે. ધર્મતત્વનું પાલન, પિષણ અને સંવર્ધન કરનારી એક દયા જ છે અને તે દુઃખી અને પાપી પ્રાણીઓનાં દુઃખ અને પાપને નાશ કરવાની વૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિરૂપ છે તથા ક્ષાયિક ભાવમાં સહજ સ્વભાવરૂપ છે.
