________________
કરુણભાવને ઘોતક.
૨૪૩
અહિંસાપૂર્વકની મૈત્રી, સંયમપૂર્વકનો વૈરાગ્ય અને તપ સહિતની અનાસક્તિ એ જ તાવિક છે.
કરુણુભાવને ઘાતક. પ્રભુનાં નામ, રૂપ, દ્રવ્ય અને ભાવ–એ ચારેયમાં કરુણું ભરેલી છે. તેને સાક્ષાત્કાર કરે તે આત્માથીં જેનું કર્તવ્ય છે, અન્યથા કૃતજ્ઞતા અને અભક્તિ પોષાય છે.
દુખી પ્રાણીઓનાં દુઃખનો નાશ કરવાની શક્તિ જેમાં હોય, તે તત્ત્વ કરુણામય કહેવાય.
પ્રભુના નામથી પાપ જાય છે અને પાપ જવાથી દુઃખ જાય છે,
પ્રભુનાં બિલ્બથી પણ પાપ અને દુઃખ જાય છે.
પ્રભુનું આત્મદ્રવ્ય તે કરુણાથી સમત–સમેત છે જ અને ભાવ નિક્ષેપે તે પ્રભુ સાક્ષાત્ કરુણામૂતિ છે.
એ રીતે પ્રભુની કરુણાનું ધ્યાન એ જ ભક્તિભાવની વૃદ્ધિનું સાક્ષાત્ કારણ છે.
કરુણભાવ એ શુદ્ધ જીવને સ્વભાવ છે અને તે નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય તથા ભાવ વડે અભિવ્યક્ત થાય છે–બહાર પ્રકટપણે દેખાય છે.
