________________
તાવિક નમસ્કાર.
૧૨૧ ગત અથવા અનુવૃત્તિ-વ્યાવૃત્તિ (Positive-Negative) અને મળીને જ કાર્ય સિદ્ધિ થાય છે.
સમ્યગદર્શનાદિ ચારને ધારણ કરનાર કોઈ એક પરમેષ્ટિને કરેલ નમસ્કાર તે પાંચેયને નમસ્કાર છે. એ વાત જેમ સત્ય છે. તેમ પાંચેય જે ચારેય ગુણોને ધારણ કરનાર હોય, તે તેમાંથી એકને પણ અનમસ્કારને પરિણામ પાંચેયને અનમસ્કાર રૂપ બને છે. ગુણથી સમાજમાં એકને પણ અનમસ્કાર તે તત્વથી સર્વને અનમસ્કાર છે.
જેમ એક સાધુ, સાધુના ગુણથી સહિત હાય–તેને કરેલા નમસ્કાર અઢી દ્વીપમાં રહેલા સર્વ સાધુઓને પહોંચે છે, તેમ સાધુગુણથી સહિત એકને પણ અનમસ્કારનો ભાવ સર્વને અનમસ્કાર તુલ્ય છે.
પરમેષ્ટિ નમસ્કારના ફળના અથ વડે એક પણ પરમેષ્ઠિની અવજ્ઞા ન થવી જોઈએ. તો જ તે નમસ્કાર સમજણપૂર્વકનો જ્ઞાન-શ્રદ્ધા સહિતને બને છે. ચારેય ગુણેના અથીને પાંચેય પદોને નમસ્કાર આવશ્યક છે, એમ ઉપરોક્ત રીતે વિચારવાથી સ્પષ્ટ થાય છે.
તાત્વિક નમસ્કાર, “તરસ ” આ તાત્વિક નમસ્કાર છે. તેને પ્રયોગ ત્યારે જ થાય, કે જ્યારે ધ્યાતા ધ્યાનાશને પૂર્ણ કરી ધ્યેયાવેશમાં હાય.
