________________
૨૦૮
અનુપ્રેક્ષા
કામ, કૅધ, લોભ, મોહ, મદ, માન એ જ તાવિક પશુત્વ છે. તે જ ભાવશત્રુઓ છે. તે ભાવશત્રુઓનો નાશ પિતાના આત્માની અને જગતના જીની શાતિ માટે અનિવાર્ય છે.
માતૃવત્ત પરy 2 –એ ભાવના કામ અને રાગને શમાવે છે.
ઢોણવત્ કચેy ' * —એ ભાવના લેભ અને મેહને કાબૂમાં લાવે છે.
સામવત્ રમg ” –એ ભાવના મદ, માન, ઈર્ષા-અસૂયાદિ વિકારને શમાવે છે.
શાસ્ત્ર કહે છે કે શાન્ત, દાક્ત અને શાનત આત્માને જ કઈ પણ પ્રાર્થના યા મંત્ર ફલીભૂત થાય છે.
અહિંસાના પાલનથી ક્રોધ જિતાય છે અને ક્ષાત બનાય છે. સંયમના પાલનથી કામ જિતાય છે અને દાન્ત બનાય છે. તપના સેવનથી લભ જિતાય છે અને શાન્ત થવાય છે. ”
કામને જીતવા માટે માતૃવત્ પરાપુની ભાવના કર્તવ્ય છે. લોભને જીતવા માટે “ વત્ વ્રજોપુ ની ભાવના કર્તવ્ય છે ક્રોધને જીતવા માટે “સામવત સ પુની ભાવના કર્તવ્ય છે.
લોભને જીતનાર શાન્ત આત્મા જ સાચે તપસ્વી છે, કામને જીતનાર દાન્ત આત્મા જ સાચો સંયમી છે અને કેને જીતનાર ક્ષાના આત્મા જ સાચો અહિંસક છે.
મંત્રસિદ્ધિની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરવા માટે તે ત્રણેય ગુણ મેળવવા જોઇએ.
