________________
પરમાત્મ-સમાપતિ.
૧૨૯
જ્યારે શરીર રોમાંચિત થાય અને ચક્ષુઓમાં હર્ષનાં આસુની ધારા વહેવા લાગે, ત્યારે સમજવું કે શ્રી અરિહંતની ભક્તિમાં સાતેય ધાતુ અને દશેય પ્રાણુ ઓતપ્રોત થયા છે.
આથી શ્રી અરિહંતની ભક્તિ ત્રિકરણ યોગે કરવાનું વિધાન છે. જ્યારે ત્રણેય રોગ અને ત્રણેય કરણ શ્રી અરિહંતના ધ્યાનમાં પરોવાય, ત્યારે અંતઃકરણ નિર્મળ થાય છે અને નિર્મળ અંતઃકરણમાં અરિહંતતુલ્ય આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ પ્રતિબિંબિત થાય છે.
પરમાત્મ-સમાપતિ, વિષયની સમાપત્તિ અર્થાત્ ત્રણ કરણથી–ત્રણ યોગથી થતું વિષય (0dject)નું ધ્યાન આત્માને તદ્રુપ બનાવે છે, જ્યારે આત્મા(Subject)ની સમાપત્તિ અર્થાત્ ત્રણ કરણથી ત્રણ યોગથી થતું શુદ્ધાત્માનું ધ્યાન આત્માને પરમાત્મસ્વરૂપ બનાવે છે.
- વિહિત અનુષ્ઠાનને પણ શાક્ત વિધાનાનુસાર કરવાથી પરમાત્માની સાથે સમાપત્તિનું કારણ બને છે, કારણ કે શાસ્ત્રોક્ત અનુષ્ઠાન કરતી વખતે શાસ્ત્રના કહેનારા શાસ્ત્રકાર ઉપર પણ બહુમાનગર્ભિત અંતરંગ પ્રીતિ થાય છે તે પ્રીતિ પરમાત્મસમાપત્તિનું કારણ બને છે. વિહિત અનુષ્ઠાન દ્વારા થતું પરમામ-સ્મરણ પરમાત્મ–સમાપત્તિનું કારણ છે, કારણ કે તે મરણ બહુમાનગર્ભિત હોય છે.
