________________
૧૫૮
અનુપ્રેક્ષા
સહજમલ ઘટવાથી પાપનો નાશ થાય છે અને ભવ્યત્વ પરિપકવ થવાથી મંગલની વૃદ્ધિ થાય છે.
સહજમલ ઘટે એટલે ભવ્યત્વ પાકે અને ભવ્યત્વ પાકે એટલે સહજમલ ઘટે, એમ પરસ્પર એકબીજાને સંબંધ છે.
નમસ્કારમાં દુષ્કૃતગહ અને સુકતાનુમોદના રહેલી છે. દુષ્કતગહથી સહજમલ ઘટે છે અને સુકતાનમેદનાથી ભવ્યત્વ પાકે છે.
સુકૃતની સાચી અનમેદના દુષ્કતની ગર્તામાં રહેલી છે અને દુષ્કૃતની સાચી ગહ સુકૃતની અનુમોદનામાં રહેલી છે. ઉભય મળીને શરણું રૂપ સિક્કો બને છે. શરણ રૂપી સિક્કાનું બીજું નામ નમસ્કાર ભાવ છે.
તેનું સાધન એ પંચ મંગલનું ઉચ્ચારણ છે. દુષ્કૃતગહ અને સુકતાનુ મેદના, એ એક જ
સિક્કાની બે બાજુઓ છે જીવની કર્મના સંબંધમાં આવવાની શક્તિ તે સહજમલ છે છે અને કર્મનાં સંબંધમાંથી છૂટવાની શક્તિ તે તથાભવ્યત્વ છે.
ચોગ્યને ન નમવાથી અને અયોગ્યને નમવાથી સહજમલ વધે છે. તેથી વિપરીત પણે ચાગ્યને નમવાથી અને અગ્યને ન નમવાથી તથાભવ્યત્વ વિકસે છે.
ચોગ્યને નમવું અને અચોગ્યને ન નમવું, તેને જ અર્થ - સાચો નમસ્કાર છે.
