________________
૧૬૦
અનુપ્રેક્ષ શ્રી અરિહંતાદિનું શરણ જેમાં રહેલું છે, એવી નમ સ્કારની ક્રિયા સંસારની વિમુખતા કરાવી આપે છે અને મેક્ષની સન્મુખતાને સાધી આપે છે, તેથી તે પુનઃ પુન કર્તવ્ય છે.
વિષયોને નમવાથી સહજમલ બળ વધે છે. પરમેષ્ટિએ નમવાથી તથાભવ્યત્વભાવ વિકસિત થાય છે.
પરમેષિઓ પાંચ છે અને વિષયો પણ પાંચ છે.
નમવું એટલે શરણે જવું. પાંચ વિષને શરણે જવાથી ચાર કષાયે પુષ્ટ થાય છે. " - પાંચ પરમેષ્ઠિઓને શરણે જવાથી આત્માના ચાર મૂળ ગુણ-જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને તપ પુષ્ટ થાય છે.
પુષ્ટ થયેલા ચાર કષાયો ચાર ગતિ રૂપ સંસારને વધારે છે. પુષ્ટ થયેલા જ્ઞાનાદિ ચાર ગુણે ચાર ગતિને છેદ કરે છે. • ચાર ગતિનું કારણ ચાર કષાય છે. જ્ઞાનાદિ ગુણો અને દાનાદિ ધર્મો વડે ચાર પ્રકારના કષાને છેદ થાય છે.
સમ્યગ્દર્શનગુણુ ક્રેધકષાયનોનિગ્રહ કરે છે, સમ્યજ્ઞાનગુણ માનકષાયને નિગ્રહ કરે છે, સચ્ચારિત્રગુણ માયાકષાયને નિગ્રહ કરે છે અને સમ્યક્તપJણ લોભકષાયનો નિગ્રહ કરે છે
દાનધર્મ વડે માન તજાય છે અને નમ્રતા આવે છે શીલધર્મ વડે માયા તજાય છે અને સરળતા આવે છે, તપ ધર્મ વડે લાભ જિતાય છે અને સંતોષ આવે છે તથા ભાવ ધર્મ વડે કેધ જિતાય છે અને સહનશીલતા આવે છે
