________________
• શ્રવણ-મનન-નિદિધ્યાસને.
ss મનને થાય છે. એ રીતે મન, વાણી અને કાયા વડે વીતરાગસ્વરૂપ અને સર્વજ્ઞસ્વરૂપ જ્ઞાનચેતનાને આદર તથા તેને ધારણ કરનાર પુરુષની સતત પૂજા, એ નમસ્કારનો તાત્પર્યાર્થ છે.
પ્રભુની આજ્ઞા વીતરાગતાને પૂજવાની છે. વીતરાગતા સર્વજ્ઞતાનું અવંધ્ય કારણ છે. ભક્તિનું પ્રયોજક અને સેવ્યતાનું અવચ્છેદક વીતરાગત્વાદિ ગુણોનું હોવાપણું છે. પરમેષ્ઠિ–નમસ્કારમાં તે જ વસ્તુ પૂજાય છે. તેથી વિપરીત વસ્તુ અસેવ્ય હોવાથી અપૂજ્ય છે.
નમસ્કારમાં પૂજ્યની પૂજા અને અપૂજ્યની અપૂજા સધાય છે, તેથી તે મહામંત્ર છે. સત્પરૂ વડે તે સેવ્ય છે, આરાધ્ય છે અને માન્ય છે.
શ્રવણ-મનન-નિદિધ્યાસન, આજ્ઞા પદાર્થ આપવચન છે. આd યથાર્થ વક્તા છે. યથાર્થ વક્તાનું કહેલું યથાર્થ વચન તે શ્રવણ પદાર્થ છે.
મનન પદાર્થ યુક્તિને શોધે છે. આશ્રવ હેય છે, કેમ કે તે સ્વ–પર પીડાકારક છે. સંવર ઉપાદેય છે, કેમ કે તે સ્વપર હિતકારક છે.
નિદિધ્યાસન પદાર્થ દંપર્ય બતાવે છે. આજ્ઞાનું એપ આત્મા છે. આશ્રવની હેયતા અને સંવરની ઉપાદેયતાનું જ્ઞાન જેને થાય છે, તે આત્મા જ આજ્ઞાસ્વરૂપ છે.
પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિરૂપ આજ્ઞા હેપાદેયાર્થક છે અને તે આજ્ઞાને વ્યાવહારિક અર્થ છે. આજ્ઞાનો નિશ્ચચિક અર્થ સ્વરૂપમણુતા છે સ્વરૂપદમણુતા એ જ પરમાર્થ શરણભૂત છે.
