Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

Author(s): Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami,
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust

Page 243

॥२२॥
मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः । बेजे मेंठे तह इंदणाग कयउण्ण पुण्फसालसुए। सिवदुमहुरवणिभाउय आहीरदसण्णिलापुत्ते ॥ ८४६॥ ___ व्याख्या-अनुकम्पाप्रवणचित्तो जीवः सामायिकं लभते, शुभपरिणामयुक्तत्वाद्, वैद्यवत् , प्रतिज्ञेयमेव मनाग विशेषितव्या, हेतुदृष्टान्तान्यत्वं तु प्रतिप्रयोग भणिष्यामः-अकामनिर्जरावान् जीवः सामायिकं लभते, शुभपरिणामयुक्तत्वान्मिण्ठवत्, बालतपोयुक्तत्वादिन्द्रनागवत्, सुपात्रप्रयुक्तयथाशक्तिश्रद्धादानत्वात् कृतपुण्यकवत् , आराधितविनयत्वात् पुष्पशालसुतवत्, अवाप्तविभङ्गज्ञानत्वात् तापसशिवराजऋषिवत्, दृष्टद्रव्यसंयोगविप्रयोगत्वात् मथुरादयवासिवणिगद्धयवत् , अनुभूतव्यसनत्वादू भातृद्वयशकटचक्रव्यापादितमल्लण्डीलब्धमानुषत्वखीगर्भजातप्रियद्वेष्यपुत्रद्वयवत् , अनुभूतोत्सवत्वादाभीरवत्, दृष्टमहर्द्धिकरवाशार्णभद्रराजवत् , सत्कारकाशिणोऽप्यलब्धसत्कारत्वादिलापुत्रवत्, इयमक्षरगमनिका, साम्प्रतमुदाहरणानि प्रदर्श्यन्ते-पारवतीए कण्हस्स वासुदेवस्स दो वेजा-धनंतरी वैतरणी य, धनंतरी अभविओ, घेतरणी भविओ, सो साधूण गिलाणाणं पिएण साहति, जं जस्स कायचं तं तस्स फासुएण पडोआरेण साहति, जति से अप्पणो अस्थि ओसधाणि तो देति, धणंतरी पुण जाणि सावजाणि ताणि साहति असाधुपाओग्गाणि, ततो साहुणो भणंति-अम्हं कतो एताणि', सो भणति-ण मए समणाणं अठाए अज्झाइतं वेजसत्थं, ते दोवि महारंभा महापरिग्गहा
द्वारिकायां कृष्णस्य वासुदेवस्य द्वौ वैद्यौ-धन्वन्तरी वैतरणिच, धन्वन्तर्यभन्यो, वैतरणिभन्यः, स साधुभ्यो ग्लानेभ्यः प्रीत्या कथयति, ययस्य कर्तव्यं तत्तसै मासुकेन प्रतीकारेण कषयति, यदि सस्थात्मनोऽस्ति (सन्ति)ौपचामि तदा ददाति, धन्वन्तरी पुनर्यानि सावधानि तानि कथयति मसाधुमायोग्याणि, ततः साधवो भणम्ति-अस्माकं कुत एतानिी, स भणति-न मया श्रमणानामर्थाय वैद्यकशासमधीतं, तौ द्वावपि महारम्भौ महापरिग्रहो यसबाए बारवतीए तिगिच्छं करेंति, अण्णदा कण्हो वासुदेवो तित्थगरं पुच्छति-एते बहूणं ढंकादीणं वधकरणं काऊण कहिं गमिस्संति?, ताधे सामी साधति-एस धण्णंतरी अप्पतिठाणे णरए उववजिहिति, एस पुण वेतरणी कालंजरवत्तिणीए गंगाए महाणदीए विज्ञस्स य अंतरा वाणरत्ताए पञ्चायाहिति, ताधे सो वयं पत्तो सयमेव जहवतित्तणं काहिति, तत्थ अण्णया साहुणो सत्थेण समं धाविस्संति, एगस्स य साधुस्स पादे सल्लो लग्गिहिति, ताधे ते भणंति-अम्हे पडिच्छामो, सो भणति-मा सबे मरामो, वञ्चह तुन्भे अहं भत्तं पञ्चक्खामि, ताहे णिबंध काउं सोऽवि ठिओ, ण तीरति सलं णीणेतुं, पच्छा थंडिल्लं पावितो छायं च, तेऽवि गता, ताहे सो वाणरजुहवती तं पदेसं एति जत्थ सो साधू, जाव पुरिलेहिं तं दहण किलिकिलाइतं, तो तेण जहाहिवेण तेसिं किलिकिलाइतसह सोऊण रूसितेण आगंतण दिहो सो साध, तस्स तं
हा करेंतस्स कहिं मया एरिसो दिहोत्ति, जातीसंभरिता, बारवई संभरति, ताहे तं साधुं वंदति, तं च से सल्लं
च सर्वस्या द्वारिकायां चिकित्सा कुरुतः, अन्यदा कृष्णो वासुदेवस्तीर्थकर पृच्छति-एतौ बहूना हक्कादीनां वधकरणं कृत्वा क गमिष्यतः , तदा स्वामी कथयति-एष धन्वन्तरी अप्रतिष्ठाने नरके उत्पत्स्यते, एष पुनर्वैतरणी कासारवर्तिन्यां (अटयां) गङ्गाया महानद्या विन्ध्यस्य चान्तरा वानरतया मस्यायापति, सदा स वयः प्राप्तः स्वयमेव यूथपतित्वं करिष्यति, तत्रान्यदा साधवः सार्थेन सममागमिष्यन्ति, एकस्य च साधोः पादे शल्यं लगिष्यति, तदा ते भणन्ति-वयं प्रतीक्षामहे, स भणति-मा सर्वे म्रियामहे, ब्रजप्त यूयमहं भक्तं प्रत्याश्यामि, सदा सोऽपि निबन्धं कृत्वा स्थितः, न शक्रोति शल्यं निर्गमितुं, पश्चात् स्थण्डिलं प्रापितः छायां च, तेऽपि गताः, तदा स वानरयूथाधिपतिवं प्रदेशामेति यत्र स साधुः, यावत् पौरस्त्यैसं दृष्ट्वा किलकिलायितं, ततस्तेन गृथाधिपेन तेषां किलकिलायिसमावं श्रुत्वा रुष्टेनागत्य स्टः स साधुः, तस्य संवा ईहापोहौ कुर्वतः क मयेडशो इष्ट इति !, जातिः स्मृता, द्वारिकां संस्मरति, तदा तं साधु वन्दते, तब तस शल्यं पासति, ताहे तिगिच्छं सघं संभरति, ततो सो गिरि विलग्गिऊण सल्लुद्धरणिसल्लरोहणीओ ओसहीओ य गहाय आगतो, ताधे सलुद्धरणीए पादो आलित्तो, ततो एंगमुहुत्तेण पडिओ सल्लो, पउणावितो संरोहणीए, ताहे तस्स पुरतो अक्खराणि लिहति, जधा-अहं वेतरणी नाम वेजो पुषभवे वारवतीए आसि, तेहिंवि सो सुतपुषो, ताधे सो साधू धम्म कथेति, ताहे सो भत्तं पञ्चक्खाति, तिण्णि रातिदियाणि जीवित्ता सहस्सारं गतो ॥ तथा चाऽऽह
सो वाणरजूहवती कतारे सुविहियाणुकंपाए । भासुरवरवोंदिधरो देवो वेमाणिओ जाओ ॥ ८४७ ॥ व्याख्या-निगदसिद्धा। ओहिं पयुंजति जाव पेच्छति तं सरीरगं तं च साधु, ताहे आगंतूण देविढेि दाएति, भणति य-तुज्झप्पसादेण मए देविड्डो लद्धत्ति, ततोऽणेण सो साधू साहरितो तेसिं साधूणं सगासंति, ते पुच्छंति-किहऽसि आगतो, ताहे साहति । एवं तस्स वाणरस्स सम्मत्तसामाइयसुयसामाइयचरित्ताचरित्तसामाइयाण अणुकंपाए लाभो जातो, इतरधा णिरयपायोग्गाणि कम्माणि करेत्ता णरयं गतो होन्तो । ततो चुतस्स चरित्तसामाइयं भविस्सति सिद्धी य ।
पश्यति, तदा चिकित्सा सर्वा संस्मरति, ततः स गिरि विलम्य शस्योद्धरणीशल्यरोहिण्योषध्यौ च गृहीरवाऽऽगतः, तदा शल्योद्धरण्या पाद भालितः, तत एकेन मुहर्तेन पतितं शल्यं, प्रगुणितः संरोहण्या, तदा तस्य पुरतोऽक्षराणि लिखति-यथाऽहं वैतरणिर्नाम वैद्यः पूर्वभवे द्वारिकायामासं, तैरपि श्रुतपूर्वः सा, तवा स साघुर्धर्म कथयति, तदा सभकं प्रत्याख्याति, श्रीन रात्रिन्दिवान् जीवित्वा सहस्रारं गतः॥ भवाधं प्रयुणक्ति यावत्प्रेक्षते तच्छरीरं तं च साधु, सदाऽऽगत्य देवर्षि दर्शयति, भणति च-युष्मप्रसादेन मया देवधिलब्धेति, ततोऽनेन स साधुः संहृतस्तेषां साधूना सकाशमिति, ते पृच्छम्ति-कथमस्यागतः , तदा कथयति । एवं तस्य वानरस्य सम्यक्त्वसामायिकश्रुतसामायिकचारित्राचारित्रसामायिकानामनुकम्पया लाभो जातः, इतरथा नरकप्रायोग्याणि कर्माणि कृत्वा नरकं गतोऽभविष्यत्, ततश्युतस्य चारित्रसामायिकं भविष्यति सिद्धिश्च १ * एगंते