Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

Author(s): Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami,
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust

Page 285

॥२७॥
मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः संघाइयं, उद्धं कयं जाइ, अप्फिडियं नियतं पच्छओमुहं जाइ, ठियपि न पडइ, इयरस्सऽच्चयं जाइ, अफिडियं पडइ, सो आगओ पेच्छइ निम्मायं, अक्खेवेण गंतूण रणो कहेइ, जहा-कोकासो आगओत्ति, जस्स बलेणं कागवण्णेण सके रायाणो वसमाणीया, तो गहिओ, तेण हम्मंतेण अक्खायं, गहिओ सह देवीए, भत्तं वारियं, नागरएहिं अजसभीएहिं कागपिंडी पवत्तिया, कोकासो भणिओ-मम सयपुत्तस्स सत्तभूमियं पासायं करेहि, मम य मञ्झे, तो सबे रायाणए आणवेस्सामि, तेण निम्मिओ, कागवण्णपुत्तस्स लेहं पेसियं, एहि जाव अहं एए मारेमि, तो तुमं मायापित्तं ममं च मोएहिसित्ति दिवसो दिनो, पासाअं सपुत्तओ राया विलइओ, खीलिया आहया, संपुडो जाओ, मओ य सपुत्तओ, कागवण्णपुत्तेण तं सवं जयरं गहिय, मायापित्तं कोकासो य मोयावियाणि । एसेवंविहो सिप्पसिद्धोति ॥ साम्प्रतं विद्यादिसिद्धं प्रतिपादयनादौ तावत् स्वरूपमेव प्रतिपादयति
तसंघटितम्, अवं कृतं याति, भास्फोटितं नियतं पचाम्मुखं वाति, स्थितमपि (स्थापितमपि) पतति, इतरस्यात्ययं बाति, भास्फोटितं पतति, स भागतः पश्यति निर्मितम, मोपेण गत्वा कथयति, यथा-कोकाश भागत इति, यस्य बलेन काकवर्णेन सर्वे राजानो वशमानीताः, ततो गृही. तः, न हम्यमानेनाल्यातं, गृहीतः सह देण्या, भकं बारितं, नागरैरपशोभीतैः काकपिण्डिका प्रवर्तिता, कोकाशो भवितः मम शतस पुत्राणां सप्तभौम प्रासावं कुरु, मम च मध्ये, ततः सर्वान् राजकुले भानावविच्यामि, तेन निर्मितः, काकवर्षपुत्राय लेखः प्रेषितः, पहियावदहमेतान् मारयामि, ततस्वं मातापितरं मार मोचयेरिति दिवसो दत्तः, प्रासाद सपुत्रो राजा विकासः, कीलिकाता , संपुटो जातः, मृतब सपुत्रः, काकवर्णपुत्रेण तत् सर्व नगरं गृहीतं मातापितरौ कोकाश मोचिताः । एष एवंविधः शिल्पसिर इति। इत्थी विजाऽभिहिया पुरिसो मैतुत्ति तबिसेसोयं । विजा ससाहणा वा साहणरहिओ अ मंतुति ॥९३१॥
म्याख्या-त्री विद्याऽभिहिता पुरुषो मन्त्र इति तद्विशेषोऽयं, तत्र 'विह लाभे' 'विद सत्तायां' वा, अस्य वियेति भवति, 'मन्त्रि गुप्तभाषणे' अस्य मन्त्राइति भवति, एतदुक्तं भवति-यत्र मन्त्रे देवता स्त्री सा विद्या, अम्बाकुष्माण्ज्यावि, यत्र तु देवता पुरुषः स मन्त्रा, यथा विद्याराजा, हरिणेगमेषिरित्यादि, विद्या ससाधना वा साधनरहितश्च मन्न इति सारादिमन्त्रवदिति गाथार्थः ॥९३१ ॥ साम्प्रतं विद्यासिद्ध सनिदर्शनमुपदर्शयन्नाहविजाण चकवट्टी विजासिद्धो स जस्स गावि । सिझिज,महाविजा विवासिद्धऽज्जखउडव्य ॥ ९३२॥ - व्याख्या-'विद्यानां' सर्वासामधिपतिः-चक्रवर्ती 'विद्यासिद्ध' इति विद्यासु सिद्धो विद्यासिद्ध इति, यस्य वैकाऽपि सिद्ध्येत् 'महाविद्या' महापुरुषदत्तादिरूपा स विद्यासिद्धः, सातिशयत्वात्, क इव -आर्यखपुटवदिति गाथाक्षरार्थः ॥९३२ ॥ भावार्थः कथानकादवसेयः, तदम्-विजासिद्धा अजखउडा आयरिया, तेसिं च बालो भाइणिज्जो, तेण तेर्सि पासओ विजा कन्नाहाडिया, विजासिद्धस्स य णमोकारेणावि किर विजाओ हवंति, सो किजाचक्कवट्टी तं भाइणेज भरुकच्छे साहुसगासे ठविऊण गुडसत्थं णयरं गओ, तत्थ किर परिवायओ साइहिं वाए पराजिओ अद्धितीए कालगओ
विद्यासिद्धा आर्यखपुटा प्राचार्याः, तेषां च बालो भागिनेयः, तेन तेषां पाश्चात् विद्या कर्णाहता, विद्यासिद्धस्य च नमस्कारेणापि किल विद्या भवन्ति, स विद्याचक्रवती तं भागिनेयं भृगुकच्छे साधुसकाशे स्थापयित्वा गुरुशलं नगरं गतः, तत्र किक परिवाजका साधुभिवादे पराजितोऽत्याः कालगतः
गडसत्थे यरे वडकरओ वाणमंतरों जाओ.तेण तत्थ साहणो सो पारद्धा. तणिमित्तं अजखउडा तस्थ गया. तेण गंतूण तस्स कण्णेसु उवाहणाओ ओलइयाओ, देवकुलिओ आगओ पेच्छइ, गओ, जणं घेत्तूण आगओ, जओ जओ उग्घाडिजति तओ तओ अहिहाणं, रणो कहियं, तेणवि दिडं,कट्ठलट्ठीहिं पहओ, सो अंतेउरे संकामेइ, मुक्को, पटियओ, बडुकरओ. अन्नाणि य वाणमंतराणि पच्छओ उप्फिडंताणि भमंति, लोगो पायपडिओ विनवेइ-मुयाहित्ति, तस्स देवकुले महाविस्संदा दोन्नि महइमहालियाओ पाहाणमईओ दोणीओ, ताओ सो वाणमंतराणि य खडखडाविताणि पच्छओ हिंडंति, जणेण विनविओ, सो वाणमंतराणि य मुक्काणि, ताओ दोणीओवि आरओ आणित्ता छड्डियाणि, जो मम सरिसो आणेहितित्ति मुक्काओ । सो य से भाइणिज्जो आहारगेहीए भरुयकच्छे तच्चणिओ जाओ, तस्स विजापहावेण पत्ताणि आगासेणं उवासगाणं घरेसु भरियाणि एंति, लोगो बहुओ तम्मुहो जाओ, संघेण अजखउडाण पेसियं, आगआ, अक्खायं
समिन् गुग्ने नगरे बृहत्को व्यन्तरो जाप्तः, तेन तत्र साधवः सर्वे प्रारब्धाः (उपसर्गयितुं), तनिमित्तमार्यखपुटास्तत्र गताः, तेन गत्वा तस्य कर्णपोल्पानहायवलगिती, देवकुलिक मागतः पश्यति, गतः, मनं गृहीत्वाऽऽगतः, यतो यत उघाव्यते ततस्ततोऽधिष्ठान, राज्ञे कथितं, तेनापि हं, काहयष्टिभिः प्रहतः, सोऽन्तःपुरे संक्रमयति, मुक्तः पृष्ठतो वृहत्करोऽन्ये च व्यस्तराः पृष्ठत उरिस्फटन्तो भ्राम्यन्ति, लोकः पादपतितो विज्ञपवति-मुद्धति, तस्य देवकुले महाविस्यन्दे दे दोग्यौ अतिमहत्यौ पाषाणमय्यौ, ते स व्यन्तराच खटकारं कुर्वन्तः पश्चात् हिण्डन्ते, जनेन विज्ञप्तः, स व्यन्तराच मुक्ताः, ते द्रोण्यौ मपि अवाक भानीय त्यक्ते, यो मम सरश आनेव्यतीति मुक्ते । स च तस्य भागिनेय आहारगृख्या भृगुकच्छे तचनीको जातः, तस्य विद्याप्रभावेण पात्राणि नाकाशेनोपासकानां गृहेषु भूतान्यायान्ति, डोको सम्मुखो जातः, संघेनार्यसपुटेभ्यः प्रेषितम् , भागताः, माल्यातम्. Jain Edueation International