Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

Author(s): Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami,
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust

Page 284

॥२७३॥ भाषायक हारिभद्रीयवृत्तिः कह-जं सो अवीसमंतो अठ्ठारससहस्ससीलंगनिम्भरं भारंवहइ, जो मएविवोढुं ण पारिओत्ति, धम्मकहा यऽणेण कया, हो महाराय !-वुझंति नाम भारा ते पुण बुझंति वीसमंतेहिं । सीलभरो वोढयो जावजीवं अविस्सामो ॥१॥' राया पडिबुद्धो, सो य संवेगं गओ, अम्भुडिओत्ति, एस कम्मसिद्धोत्ति ॥ साम्प्रतं शिल्पसिद्धं सोदाहरणमेवाभिधातुकाम आहजो सवसिप्पकुसलो जो वा जत्थ सुपरिनिहिओ होइ । कोकासवहईविव साइसओ सिप्पसिद्धो सो॥९३०॥ ___ व्याख्या-यः कश्चिदनिर्दिष्टस्वरूपः सर्वशिल्पेषु कुशलः सर्वशिल्पकुशलः, यो यत्र वा सुपरिनिष्ठितो भवत्येकस्मिमपि कोकाशवर्द्धकिवत् सातिशयः शिल्पसिद्धोऽसौ गाथाक्षरार्थः॥९३०॥ भावार्थः कथानकादवसेयः, तच्चेदम्-सोपारए रहकारस्स दासीए बंभणेण दासचेडो जाओ, सो य मूयभावेण अच्छइ मा णजीहामित्ति, रहकारो अप्पणो पुत्ते सिक्खोवेइ, ते मंदबुद्धी न लएति, दासेण सर्व गहियं, रहकारो मओ, रायाए दासस्स सर्व दिन्नं जं तस्स घरए सारं । इओ य उज्जेणीए राया सावगो, तस्स चत्तारि सावगा-एगो महाणसिओ सो रंधेइ, जइ रुवइ जिमियमेत्तं जीरइ,
-परसोऽविश्वाम्यन् अष्टादशसहस्रशीलामनिर्भर भारं वहति यो मयापि वोढुं न पारितः (सक्तः) इति, धर्मकथा चानेन कृता-भो महाराजन् !साम्ते नाम भाराः ते पुनरुधन्ते विश्राम्यनिः। शीलभरो बोतव्यो यावजीवमविश्रामः॥१॥राजा प्रतिबुद्धः, स च संवेगं गतोऽश्युरिथत इति, एप कर्मसिद इति । २ सोपारके स्थकारख दायां ब्राह्मणेन दासचेटो जातः, सच मूकभावेन तिष्ठति मा शायिषि इति, रथकार आत्मनः पुत्रान् शिक्षयति, ते मन्दयुदयो न गृहन्ति, वासेन सर्व गृहीतं, रथकारो मृतः, राज्ञा दासाय सर्व दत्तं यत्तस्य गृहस्य सारम् । इतश्चोजयिन्यां राजा श्रावकः, तस्य चत्वारः श्रापका:-एको महानसिकः स पचति, पदि रोचते जिमितमात्रेण जीयंति, अहवा जामेणं विहिं तिहिं चरहिं पंचहिं, जह रुच्चइ न चेव जीरइ, विदिओ अभंगेइ, सो तेलस्स कुलवं२ सरीरे पवेसेइ, तं चेव जीणेइ, ततिओ सेज रएइ, जइ रुच्चइ पढमे जामे विबुज्ाइ अहवा बितिए ततिए चउत्थे, अहवा सुवइ घेव, चउत्थो सिरिघरिओ, तारिसो सिरिघरओ को जहा अइगओ न किंचि पेच्छइ, एए गुणा तेसिं, सो य राया अपुत्तो निधिपणकामभोगो पवज्जोवायं चिंतेतो अच्छइ । इओ य पाडलिपुत्ते णयरे जियसत्तू राया, सो य तस्स णयरिं रोहेइ, एत्थंतरंमि य तस्स रणो पुवकयकम्मपरिणइवसेण गाढं सूलमुप्पण्णं, तओऽणेण भत्तं पञ्चक्खायं, देवलोयं गओ, णागरगेहि य से णयरी दिन्ना, सावया सद्दाविया पुच्छइ-किंकम्मया ?, भंडारिएण पवेसिओ, किंचिवि न पेच्छइ, अण्णेण दारेण दरिसियं, रोजावालेण एरिसा सेजा कया जेण मुहुत्ते मुहुत्ते उठेइ, सूएण एरिसं भत्तं कयं जेणं वेलं वेलं जेमेइ, अभंगएण एकओ पायाओ तेल्लं ण णीणियं, जो मम सरिसो सो नीणेउ, चत्तारिवि पबइया, सो तेण तेल्लेण डझंतो कालओ
अथवा यामेन द्वाभ्यां त्रिभिचतुर्भिः पञ्चमिः, यदि रोचते नैव जीर्यति, द्वितीयोऽभ्यजयति, स तैलस्य कुडवं शरीरे प्रवेशयति तदेव निष्काशयति, तृतीयः शय्यां रचयति, यदि रोचते प्रथमे यामे विबुध्यते अथवा द्वितीये तृतीये चतुर्थे, अथवा स्वपित्येव, चतुर्थः श्रीगृहिकस्तारशं श्रीगृहं कृतं यथातिगतो न किचित्पश्यति, एते गुणास्तेषां, स च राजाऽपुत्रो निर्विष्णकामभोगः प्रव्रज्योपायं चिन्तयन् तिष्ठति । इतश्च पाटलीपुत्रे नगरे जितशत्रू राजा, सच तस्य नगरी रुणद्धि, अत्रान्तरे च तस्स राज्ञः पूर्वकर्मपरिणतिवशेन गाढं शूलमुत्पन्न, ततोऽनेन भक्तं प्रत्याख्यातं, देवलोकं गतः, नागरैत्र तस्मै नगरी दत्ता, श्रावकाः शब्दिताः पृच्छयन्ते-किंकर्मकाः, भाण्डागारिकेण प्रवेशितः, किश्चिदपि न पश्यति, अम्येन द्वारा दर्शितं, शव्यापालकेनेशी शय्या कृता येन मुहूर्त मुहूर्त सत्तिष्ठति, सूदेनेशं मक्कं कृतं येन वारं वार जेमति, अभ्यङ्गकेनैकसात् पदस्तैलं न निष्काशितं, यो मम सदशः स निष्काशयतु, चत्वारोऽपि प्रवजिताः स तेन तैलेन दयमानः कृष्णो जाओ, कागवन्नो नाम जायं । इओ य सोपारए दुभिक्खं जाय, सो कोकासो उजेणि गओ, रायाणं किह जाणावेमित्ति कवोतेहिं गंधसालि अवहरइ, कोठागारिएहिं कहियं, मग्गिएण दिठो आणीओ, रण्णा णाओ, वित्ती दिना, तेणागासगामी खीलियापओगनिम्माओ गरुडो कओ, सो य राया तेण कोकासेण देवीए य सम्मं तेण गरुडेण णहमग्गे हिंडइ, जो ण णमइ तं भणइ-अहं आगासेण आगंतूण मारेमि, ते सबे आणाविया, तं देवि सेसियाओ देवीओ पुच्छंतिजाए खीलियाए नियत्तइ जंतं, एगाए वच्चंतस्स इस्साए णियत्तणखीलिया गहिया, तओ णियत्तणवेलाए णार्य, ण णियसइ, तओ उद्दाम गच्छंतस्स कलिंगे असिलयाए पंखा भग्गा, पंखाविगलोत्ति पडिओ, तओ तस्संघायणाणिमित्तं उवगरणट्ठा कोकासो णयरं गमओ, तत्थ रहकारो रहं निम्मवेइ, एगं चकं निम्मवियं एगस्स सर्व घडियालयं किंचि २ नवि, ता सो ताणि उवगरणागि मग्गइ, तेण भणियं-जाव घराओ आणेमि, राउलाओ न लब्भन्ति निकालेजं, सो गओ, इमेण तं
जाता, काकवर्णो नाम जातम् । इतच सोपारके दुर्मिक्षं जातं, स कोकाश उजयिनीं गतः, राजानं कर्य शापयामीति कपोतैर्गन्धशालीनपहरति कोठागारिकैः कथितं, मार्गयनिष्ट आनीतः, राज्ञा ज्ञातो, वृत्तिर्दत्ता, तेनाकाशगामी कीलिकाप्रयोगनिर्मितो गरुडः कृतः, स च राजा तेन कोकाशेन देव्या च समं तेन गल्डेन नभोमार्ग हिण्डते, यो न नमति तं भणति-अहमाकाशेनागत्य मारयिष्यामि, ते सर्वे आज्ञापिताः, तां देवीं शेषा देव्यः पृच्छन्ति-यया कीरिकया निवर्यते यत्रम्, एकया बजत ईय॑या निवर्तनकीलिका गृहीता, सतो निवर्तनवेलावां ज्ञातं, न निवर्त्तते, तत उहामं गच्छतः कलिङ्गेऽसिलतया पक्षौ भनौ, पक्षविकरू इति पतितः, ततस्तसंघातनानिमित्तमुपकरणार्थ कोकाशो नगरं गतः, तत्र स्थकारो रथं निर्मिमीते, एकं च निर्मितं, एकस्य सर्वे,
भटितं किनिस्किधिव, ततः स तानिपकरणानि मार्गयति, तेन भणितम्-यावद् गृहाद मामवामि, राजकुलात् न सम्पन्ते निकासवितुं स गतः, मनेन Jain Education Intemational For Private & Personal Use Only