Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

Author(s): Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami,
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust

Page 286

॥२७५॥ मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः एरिसी अकिरिया उद्वितत्ति, तेर्सि कप्पराणं अग्गतो मत्तओ सो तेण वत्येण उच्छाइयो जाइ, टोप्परिया गया, सबपवरे आसणे ठिया, अन्नत्थ कयाइ एइ, भरिया र आगया, आयरिएहिं अंतरा आगासे पहाणो ठविओ, सबाणि भिण्णाणि, सो चेल्लओ भीओ नहो, आयरिया तत्थ आगया, तच्चणिया भणंति-एहि बुद्धस्स पाए पडिहित्ति, आयरिया भणंति-एहि पुत्ता ! सुद्धोदणसुया वंद ममं, बुद्धो निग्गओ, पाएसु पडिओ, तत्थ थूभो दारे, सोऽवि भणिओ-एहि पाएहिं पडाहित्ति पडिओ, उठेहित्ति भणिओ अद्धोणओ ठिओ, एवं चेव अच्छहित्ति भणिओ हिओ पासल्लिओ, नियंठणामिओ नामेण सो जाओ। एस एवंविहो विजासिद्धोत्ति ॥ साम्प्रतं मन्त्रसिद्धं सनिदर्शनमेवोपदर्शयतिसाहीणसव्वमंतो बहुमंतो वा पहाणमंतो वा । नेओ समंतसिद्धो खंभागरिसुव्व साइमओ॥ ९३३ ॥ ___ व्याख्या-स्वाधीनसर्वमन्त्रो बहुमन्त्री वा मन्त्रेषु सिद्धो मन्त्रसिद्धः, प्रधानमन्त्रो वेति प्रधानैकमन्त्रो वेति ज्ञेयः, स मन्त्रसिद्धः, क इव-स्तम्भाकर्षवत् सातिशय इति गाथाक्षरार्थः ॥ ९३३ ॥ भावार्थः कथानकादवसेयः, तच्चेदम्
विद्यासिद्ध इतिततः, उत्तिष्टेति भागन्ति-भायाहि सर्वाणि
एतादृशी अक्रियोस्थितेति, तेषां कर्पराणामग्रतो मात्रकः स तेन वस्त्रेणाच्छादितो याति, टोप्परिका गता, सर्वप्रवरे आसने स्थिता, अन्यत्र कदाचि. दायाति, भृतानुिरागतानि, आचार्येरन्तराऽऽकाशे पाषाणः स्थापितः, सर्वाणि भिन्नानि, स क्षुल्लकः (शिष्यः) भीतो नष्टः, आचार्यास्तत्रागताः, तचनीका भणन्ति-आयात बुद्धस्य पादयोः पततेति, आचार्या भणन्ति-भायाहि पुत्र! शुद्धोदनसुत! वन्दस्व मां, बुद्धो निर्गतः, पादयोः पतितः, तत्र स्तूपो द्वारे, सोऽपि भणितः-एहि पादयोः पतेति पतितः, उत्तिष्ठेति भणितः अर्धावनतः स्थितः, एवमेव तिष्ठति भणितः स्थितः पार्थावनतो, निर्घन्धनामित इति नाना स जातः । एष एवंविधो विद्यासिद्ध इति ।
गंमि णयरे उकिसरीरा रण्णा विसयलोलुएण संयई गहिया, संघसमवाए एगेण मंतसिद्धेण रायंगणे खंभा अच्छंति ते अभिमंतिया, आगासेणं उप्पाइया खडखडिंति, पासायखंभावि चलिया, भीएण मुक्का, संघो खामिओ। एसेवंविहो मंतसिद्धोत्ति भग्णइ ॥ साम्प्रतं सदृष्टान्तं योगसिद्धं प्रतिपिपादयिषुराहसव्वेवि व्वजोगा परमच्छेरयफलाऽहवेगोऽवि । जस्सेह हुज सिद्धो सजोगसिद्धो जहा समिओ ॥९३४॥ ___ व्याख्या-'सर्वेऽपि' कात्स्येन द्रव्ययोगाः 'परमाश्चर्यफलाः परमाद्भुतकार्याः, अथवैकोऽपि यस्येह भवेत् सिद्धः स योगसिद्धः, योगेषु योगे वा सिद्धो योगसिद्ध इति, सातिशय एव, (यथा)समिता इति गाथाक्षरार्थः ॥ ९३४ ॥ भावार्थः कथानकगम्या,तच्चंदम्-आभीरविसए कण्हा(ण्णा)ए बेन्नाए यणइए अंतरे तावसा परिवति, तत्थेगो पादुगालेवेणं पाणिये चक्कमंतो भमइ एति जाइ य, लोगो आउट्टो, सट्टाहीलिजंति, अज्जसमिया वइरसामिस्स माउलगा विहरता आगया, सडा उवठिया अकिरियत्ति, आयरिया नेच्छंति, भणंति-अजो! किन्न ठाह ?, एस जोगेण केणवि मक्खेइ, तेहिं अहापयं लद्धं, आणीओ, अम्हेऽवि दाणं देमुत्ति, अह सो सावगो भणइ-भगवं! पाया धोवंतु, अम्हेवि अणुग्गहिया होमो
. एकस्मिन् नगरे उत्कृष्टशरीरा राज्ञा विषयलोलुपेन संयती गृहीता, संघसमवाये एकेन सिद्धमन्त्रेण राजाङ्गणे स्तम्भास्तिष्ठन्ति तेऽभिमन्त्रिताः आकाशेनोस्पारिताः खटत्कार कुर्वन्ति, प्रासादस्तम्भा अपि चलिताः, भीतेन मुक्ता संघः क्षामितः । एष एवंविधो मन्त्रसिद्ध इति भण्यते । २ भाभीरविषये कृष्णा(कन्या)या बेनायाश्च नधोरन्तरा तापसाः परिवसन्ति, तत्रैकः पादुकालेपेन पानीये चंक्रम्यमाणो भ्राम्यति मायाति याति च, लोक भावर्जितः, प्राडा हीन्यन्ते, भार्यपमिता ववस्वामिनो मातुला विहरन्त आगताः, श्राखा उपस्थिता भक्रियेति, भाचार्या नेच्छन्ति, भणन्ति-भार्याः ! किं न प्रतीक्षध्वम् ।, एष योगेन केनापि म्रक्षयति, तैरर्थपदं लब्धम् , आनीतः, वयमपि दानं दम इति, अथ स श्रावको भणति-भगवन् ! पादौ प्रक्षालयता, वयमप्यनुगृहीता भवामः, अनिच्छतस्स पाया पाउगाओ य धोयाओ, गओ पाणिए निब्बुडो, उक्किही कया, एवं डंभएहिं लोगो खजइत्ति, आयरिया निग्गया, जोगं पक्खित्ता णई भणिया-हे वियन्ने ! तटा देहि एहि पुत्ता! परिमं कूलं जामि, दोवि तडा मिलिया, गया, ते तावसा पहइया बंभद्दीवगवत्थंवा बंभदीवगा जाया। एस एवंविहो जोगसिद्धोत्ति ॥ अधुनाऽऽगमार्थसिद्धौ प्रतिपादयतिआगमसिद्धो सव्वंगपारओ गोअमुच गुणरासी । पउरत्थो अत्थपरो व मम्मणो अत्थसिद्धत्ति ॥९३५.।। ___ व्याख्या-आगमसिद्धः 'सर्वाङ्गपारगः' द्वादशाङ्गविदितभावः, अयं च महातिशयवानिति, यंत उक्तं-'संखाइए उ भवे साइइ जं वा परोउ पुच्छिज्जा । न य णं अणाइसेसी वियाणई एस छउमत्थो॥१॥'इत्यादि, अर्य गुणराशिरिति । अत्र च भूयांसि सातिशयचेष्टितान्युदाहरणानीति, तथा 'प्रचुरार्थः' प्रभूतार्थः अर्थपरोवा, तनिष्ठ इत्यर्थः, अर्थसिद्ध इति तदतिशययोगादेव, मम्मणवदिति गाथाक्षरार्थः॥ ९३५ ॥ भावार्थस्तु कथानकादवसेयः, तच्चेदम्-तत्थागमसिद्धो किर सयंभुरमणेऽवि मच्छगाईया । जं चिट्ठति स भगवं उवउत्तो जाणई तयंपि ॥१॥ अत्थसिद्धो पुण रायगिहे
अनिच्छतः पादौ पादुके च धौते, गतः पानीये नियूडितः, उत्कृष्टिः (निन्दा) कृता, एवं दम्भैः लोकः खाद्यत इति, भाचार्या निर्गताः, योग प्रक्षिप्य नदी भणिता-हे बेझे! तटमर्पय एहि पुत्रि! पूर्व कूलं यामि, द्वावपि तटी मिलितो, गताः, ते तापसाः प्रव्रजिताः ब्रह्मद्वीपवास्तव्या प्रमाद्वीपका जानाः । एष एवंविधो योगसिद्ध इति । २ संख्यातीतांस्तु भवान्कथयति यद्वा परस्तु पच्छेत् । नैवानतिशयी विजानाति एष छन्मस्थः ॥१॥३ सत्रागमसिद्धः किल स्वयम्भूरमणेऽपि मरस्याद्याः । यचेष्टयन्ति स भगवानुपयुक्तो जानाति तकदपि ॥ अर्थसिदः पुना राजगृहे. * कलकला+देहीत्यन्तं व प्र. Jain Education International