Agam 40 Mool 01 Aavashyam Sutra Niryukti Part 01

Author(s): Haribhadrasuri, Bhadrabahuswami,
Publisher: Bherulal Kanhiyalal Kothari Religious Trust

Page 301

॥२९॥
मावश्यक-हारिभद्रीयवृत्तिः खग्गं मुकं, जाव निगुडि जलोयरणयाए कंचुग मिल्लइ, तावऽणेण खग्गं घेत्तूण दुहाकआ, पच्छा चंदगुत्तोहकारिय चडाविओ. पुणो पलाया, पुच्छिओऽणेण चंदगुत्तो-जं वेलं तंसि सिट्रो तं वेलं किं तमे चिंतियं. तेण भणिय-धयं एवमेव मोहणं भवइ, अजो चेव जाणइत्ति, तओऽणेण चिंतियं-जोगो एस न विपरिणमइत्ति । पच्छा चंदगुत्तो छहाइओ, चाणको तं ठवेत्ता भत्तस्स अइगओ, बीहेइ य-मा एत्थ नजेजामिो डोडस्स बाहिं निग्गयस्स पोट्टं फालियं, दहिकरं गहाय गओ, जिमिओ दारओ । अण्णया अण्णत्थ गामे रत्तिं समुयाणेइ, थेरीए पुत्तगभंडाणं विलेवी वट्टिया, एक्केण मज्झे हत्थो छूढो, दड्डो रोवइ, ताए भण्णइ-चाणकमंगलयं, पुच्छियं, भणइ-पासाणि पढमं घेप्पंति, गआ हिमवंतकूई, पवइओ राया, तेण समं मित्तया जाया, भणइ-समं समेण विभजामो रजं, उपताणं एगत्थ णयरं न पडइ, पविठो तिदंडी, वत्थूणि जोएइ, इंदकुमारियाओ दिवाओ, तासिं तणएण ण पडइ, मायाए णीणावियाओ, पडियं णयर, पाडलिपुत्तं
१ सयो मुक्तः, यावत् शेष मुक्वा जलावतरणार्थाय कनुके ( अधःपरिधानं ) मुञ्चति, तावदनेन खङ्गं गृहीत्वा द्विधाकृतः, पश्चाश्चन्द्रगुप्त आहूयारोहितः पुनः पलायिती, पृष्टोऽनेन चन्द्रगुप्तः यस्यां वेलायां स्वमसि शिष्टस्तस्यां वेलायां किं त्वया चिन्तितं, तेन भणितं-ध्रुवमेवमेव शोभनं भविष्यति, आर्य एवं जानातीति, ततोऽनेन चिन्तितं-योग्य एष म विपरिणमत इति । पश्चात् चन्द्रगुप्तः क्षुधातः, चाणक्यस्तं स्थापयित्वा भक्तायातिगतः, बिभेति च-माऽत्र ज्ञायिष्महि महोदरस्य (भहस्य) बहिर्निर्गतस्योदरं पाटितं, दधिकूरं गृहीत्वा गतः, जेमितो दारकः । अन्यदा अन्यत्र ग्रामे रात्रौ भिक्षयति, स्थविरया पुत्रादीनां रब्बा परिवेषिता, एकेन मध्ये हस्तः क्षिप्तः, दग्धो रोदिति, तया भण्यते-चाणक्याख्यानक (चाणक्यसदृशं), पृष्ट, भणति-पाः प्रथम प्रायाः, गतो हिमवत्कूट, पार्वनिको राजा, तेन समं मैत्री जाता, भणति-सर्व समेन विभजावो राज्यं, उपागच्छतो(लुण्टतो)रेका नगर न पतति, प्रविष्टनिदण्डी, वस्तूनि पश्यति, इन्द्रकुमार्यो दृष्टाः, तासां सरकेन (प्रभावेण) न पतति, मायया अपनायिताः, पतितं नगरं. पाटलीपुत्रं + मोटोहस्स रोहियं'.नंदो धम्मबारं मग्गड. एगेण रहेण जंतरासे तं नीणाहि, दो भज्जाओ एगा कण्णा दवं च णीणेइ, कण्णा चंदगुत्तं पलोएइ, भणिया-जाहित्ति, ताहे विलग्गंतीए चंदगुत्तरहे णव अरगा भग्गा, तिदंडी भणइ-मा वारेहि, नवपुरिसजुगाणि तुज्झ वंसो होहित्ति, अइयओ, दोभागीकयं रजं । एगा कण्णगा विसभाविया, तत्थ पवयगस्स इच्छा जाया, सा तस्स दिण्णा, अग्गिपरियंचणे विसपरिगओ मरिउमारद्धो भणइ-वयंस! मरिजइ, चंदगुत्तो रंभामित्ति ववसिओ, चाणक्के भिउडी कया, णियत्तो, दोवि रज्जाणि तस्स जायाणि। नंदमणुसा चोरियाए जीवंति, चोरग्गाहं मग्गइ, तिदंडी बाहिरियाए नलदामं मुइंगमारणे दडुं आगओ, रण्णा सद्दाविओ, आरक्खं दिण्णं, वीसत्था कया, भत्तदाणेण सकुडंबा मारिया। आणाए-वंसीहि अंबगा परिक्खित्ता, विवरीए रहो, पलीविओ सबो गामो, तेहिं गामील्लएहिं कप्पडियत्ते भत्तं न दिण्णंतिकाउं। कोसनिमित्तं पारिणामिया बुद्धी-जयं रमइ कूडपासएहिं, सोवण्णं थालंदीणाराणं भरियं, जो जिणइ तस्स एयं, अहं जीणामि एगो दीणारो दायवो । अइचिरंति अन्नं उवायं चिंतेइ, णागराण भत्तं देइ मज्जपाणं च, मत्तेसु
रुद्धं, नन्दो धर्मद्वारं मार्गयति, एकेन रथेन यत् शक्नोषि तनय, द्वे भार्य एकां कन्यां द्रव्यं च नयति, कन्या चन्द्रगुप्तं प्रलोकयति, भणितायाहीति, तदा विलगत्यां चन्द्रगुप्तरथे नवारका भन्नाः, त्रिदण्डी भणति-मा निवारीः, नव पुरुषयुगानि तव वंशो भविष्यतीति, अतिगतः, द्विभागीकृतं राज्यं । एका कन्या विषभाविता, तत्र पर्वतकस्वेच्छा जाता, सा तस्मै दत्ता, अग्निप्रदक्षिणायां परिगतविषो मर्तुमारब्धो भणति-वयस्य ! मरामि, चन्द्रगुप्तो रुणध्मि इति ब्यवसितः, चाणक्येन भृकुटीकृता, निवृत्तः, द्वे अपि राज्ये तस्य जाते। नन्दमनुष्याश्चौरिकया जीवन्ति, चौरमाहं मार्गयति, त्रिदण्डी शाखापुरे नलदाम मरकोटकमारक दृष्ट्वाऽऽगतः, राज्ञा शब्दितः, भारक्ष्यं दत्तं, विश्वस्ताः कृताः, भक्तदानेन सकुटुंबामारिताः । आज्ञायां-वंशीभिराम्राः परिक्षेप्तव्याः, विपरीते रुष्टः, प्रदीपितो ग्रामः समग्रः, तैमियकैः कार्पटिकरवे भक्तं न दत्तमितिकृत्वा । कोशनिमित्तं पारिणामिकी बुद्धिः-धूतं रमते कूटपाशकः, सौवर्णः स्थालो दीनारभृतः, यो जयति तस्यैषः, अहं जयामि एको दीनारो दातव्यः । अतिचिरमिति अन्यमुपायं चिन्तयति, नागरेभ्यो भक्तं ददाति मद्यपानं च, मत्तेषु पणच्चिओ,भणइ-दो मज्झ धाउरत्ता कंचणकुंडिया तिदंडं च रायाविय वसवत्ती एत्थवि ता मे होलं वाएहिं' अण्णो असहमाणो भणति-गयपोययस्स मत्तस्स उप्पइयस्स जोअणसहस्सं पए पए सयसहस्सं एत्थवि ता मे होलं वाएहिं । अन्नो भणइतिलआढयस्स वृत्तस्स निप्फरणस्स बहुसइयस्स तिले तिले सयसहस्सं ता मे हालं वाएहि अण्णो भणइ-नवपाउसंमि पुण्णाए गिरिणईयाए सिग्घवेगाए एगाहमहियमेत्तेण नवणीएण पार्लिं बंधामि एत्थवि ता मे होलं वाएहि, अन्नो भणइ-जच्चाण नवकिसोराण तद्दिवसेण जायमेत्ताण केसेहिं नहं छाएमि एत्थवि ता मे होलं वाएहि, अन्नो भणइ-दो मज्झ अस्थि रयणा सालि पसूई य गद्दभिया य छिन्ना छिन्नावि रुहंति एत्थवि ता मे होलं वाएहि, अन्नो भणइ-*सयसुक्किलनिच्चसुयंधो भज्ज अणुषय नत्थि पवासो निरिणो य दुपंचसओ एत्थविता मे होलं वाएहिं, एवं णाऊण रयणाणि मग्गिअण कोठाराणि सालीण भरियाणि, गद्दभियाए पुच्छिओ छिन्नाणि२ पुणो पुणो जायंति, आसा एगदिवस जाया मग्गिया एगदिवसियं णवणीयं, एस पारिणामिया चाणकस्स बुद्धी ॥ थूलभद्दस्स पारिणामिया-पिइम्मि मारिए गंदेण भणिओ
प्रणर्तितः, भणति-द्वे मम धातुरक्ते काञ्चनकुण्डिका त्रिदण्डं च राजाऽपिच वशवी अत्रापि तन्मे झल्लरी वादय, अन्योऽसहमानो मणति-गजपोतम मत्तस्योत्पतितस्य योजनसहस्रं पदे पदे शतसहस्रं अत्रापि तन्मे झल्लरी वादय, अन्यो भणति-उप्तस्य तिलाढकस्य निष्पन्नस्य बहुशतिकस्य तिले लिले शतसहस्र तम्मे सल्लरी वादय, मन्यो भणति-नवप्रावृषिपूर्णाया गिरिनद्याः शीघ्रवेगाया एकाहमथितमात्रेण नवनीतेन पाली बन्नामि अत्रापि तन्मे झल्लरी वादय, अन्यो भणतिजात्यानां नवकिशोराणां तदिवसजातमात्राणां केशै भइछादयामि अत्रापि तन्मे झल्लरी वादय, अन्यो भणति-द्वे ममास्ति शालिव-प्रसूतिश्च गर्दभिका च, छिन्न। छिना भपि रोहन्ति, अत्रापि तन्मे मालरी वादय, अन्यो भणति-सदाशुक्लो नि त्यसुगन्धो भार्या अनुवर्तिनी नास्ति प्रवासो निणश्च द्विपञ्चशतिकः अत्रापि तन्मम मल्लरी वादय, एवं ज्ञात्वा रत्नानि मार्गयित्वा कोष्ठागाराणि शालीभिर्भूतानि गर्दभिकया पुच्छिको (धान्यभाजन विशेषः) छिन्ना छिन्ना पुनः पुनर्जायन्ते इति, अश्वा एकदिवसजाता मार्गिताः, एकदिवसर्जनवनीतं, एषा पारिणामिकी चाणक्यस्य बुद्धिः। स्थूलभद्रस्य पारिणामिकी-पितरि मृते नन्देन भणित:-*सुय०प्र०