Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 21

अगरसञ्जीवनी टीका अ. १ अनुयोगशब्दार्थः
५
(६) अनु- भगवदुक्तार्थेन सह योगः = कथनम् अनुयोगः । इह साहित्यं चाविरोधित्वरूपानुकूलत्वमेव ।
(७) अनु = परिपाटया - तीर्थङ्करपरम्परारीतिमनुसृत्य योग := कथनम् अनुयोगः । अनुशब्दस्य - सादृश्यं, लक्षणं, वीप्सा, इत्थम्भावः, सह, परिपाटी, एतेऽर्थाः शब्दकल्पद्रुमे प्रदर्शिताः ।
यद्वा - प्राकृतभाषानिबद्धस्य 'अणुओग' शब्दस्य 'अनुयोगः' 'अणुयोगः ' इत्युभयं संस्कृतं भवति, तत्र प्रथमो व्याख्यातः, द्वितीयो व्याख्यायते - १ साहित्यं - सहितस्वम् ।
शारीरिक मानसिक क्लेश पहुँचाना चाहिए, न परिताप उपजाना चाहिए, और न प्राणोंसे मुक्त करना चाहिए" वैसा ही योग अर्थात् कथन करना अनुयोग है ।
(३) अनु- भगवान् द्वारा प्रतिपादित अर्थ के साथ योग-कथन करना अनुयोग है । यहां 'साथ' का अर्थ अविरोधी अर्थात भगवान् के कथन के अनुकूल, यह समझना चाहिए ।
(७) अनु - तीर्थकरों की परम्परा की रीति के अनुसार योग-कथन करने को अनुयोग कहते हैं ।
' शब्दकल्पद्रुम' कोष में 'अनु' शब्द के यहाँ बताये हुए सादृश्य, लक्षण, वीप्सा, इत्थम्भाव, सह और पारिपाटीरूप अर्थों का उल्लेख है ।
प्राकृत भाषा में 'अणुजो (ओ) ग' शब्द है । इस के संस्कृत भाषा में दो रूप बनते हैं - एक 'अनुयोग' दुसरा 'अणुयोग' । इनमें શારીરિક-માનસિક કલેશ પહોંચાડવા ન જોઇએ, પરિતાપ ઉપજાવવા ન જોઇએ, અને પ્રાણથી મુકત કરવાં ન જોઇએ, ”-એવા યેગ અર્થાત્ કન કરવું, તે અનુયોગ છે. (૬) અનુ-ભગવાન્ દ્વારા પ્રતિપાદિત અર્થની સાથે ચેગ-કથન કરવું તે અનુયેગ છે. અહીં · સાથે' ના અર્થ અવિરાધી અર્થાત્ ભગવાના કથનને અનુકૂળ એમ સમજવું જોઇએ.
6
(૭) અનુ-તી કરોની પરંપરાની રીતિને અનુસરીને યાગકથન કરવું, તેને મનુયાગ કહે છે.
6
'भ'मनु' शहना गड़ीं मतावेला सादृश्य, लक्षण,
વીસા, ઇત્થભાવ, સહુ અને પરિપાટી રૂપ અથેના ઉલ્લેખ છે. - પ્રાકૃત ભાષામાં અણુને (એ)ગ’ શબ્દ છે સંસ્કૃત ભાષામાં કે તેની બે રૂપ
ઉપાસક દશાંગ સૂત્ર