Book Title: Prabuddha Jivan 1992 Year 03 Ank 01 to 12
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525977/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1992 | rSa : 3 aMka : 1 0 tA. 16-1-1992 Regd. No. MH. By/ South.54 Licence No. : 37: - 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 'LLI 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa00 vArSika lavAjama rU. 30 000 - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha - rANakapura 1 hamaNAM pharI eka vAra rANakapuranI yAtrA karavAno avasara sAMpaDayo joIne je varNavyAM che te parathI te samayanI samRddhi keTalI badhI haze teno to. koNa jANe kema paNa rANakapuranuM AkarSaNa ane vizeSa rahyuM che. rANakapuranA vAstivika khyAla Ape che. kavi lakhe che ke bhagavAnanA karakamalamAM sonAnuM jinamaMdiranI pratiSThA karavAnAra yugapradhAna jainAcArya zrI somasuMdarasUrinA bijoruM. mUkavAmAM AvatuM ne kesaranA piMDanI jema evuM AkarSaka lAgatuM ke - haste pratiSThita thayelAM eka dhAtu pratimA kalyANa pArzvanAtha bhagavAna muMbaimAM mAro manarUpI bhramara tyAMthI khasato nahi. ' copATInA derAsaramAM mULa nAyaka tarIke birAje che. e pratimAnA darzana- kavie varNavelAM AbhUSaNo ane suvarNamaMDita kaLazo ane pUjA karatI vakhate zrI somasuMdarasUrinuM ane e dvArA rANakapuranA jinamaMdiranuM suvarNamaMDita daMDa A badhuM kyAM gayuM? kyAre gayuM? zA mATe gayuM? ItihAsanI avazya smaraNa thayA kare che. kevo bhavya haze e jamAno ! kevI samRddha haze badhI kaDIo maLatI nathI, paNa auragaMjhebanAM AkramaNo daramiyAna ane . e prajA ! ane kevA bhAvika haze e samayanA rAjAo ane maMtrIo ! tyAra pachI dakALa vagerenI paristhitimAM emAMthI ghaNuM lUMTAI gayuM haze. caDatI-paDatI-caDatInuM cakra mAnavajIvananA itihAsamAM kevuM cAlyA kare che. keTaluMka kadAca bhaMDArI devAmAM AvyuM haze. paDatInA divaso cAlu thayA haze! rANakapuranI pharI caDatInA divaso cAlavA lAgyA che ema have lAge che. tyAM maMdirane kAraNe ja pAse vasAveluM samRddha nagara rANapura bhagnAvazeSa banI cAlIseka varSa pahelAM rANakapura gayo hato tyAre sAdaDIthI DuMgarALa kAcA gayuM haze. Aje e nagaranuM nAmanizAna nathI rANakapuranI AsapAsanI raste jIpamAM besIne javAnuM thayuM hatuM. maMdirathI eka kliomITara dUra jIpamAMthI dharatInuM khodakAma thAya to aneka avazeSo maLI AvavAno saMbhava che. UtarI page cAlI, nadInA pANImAM ane kAMkariyALI retImAM cAlI sAme rANakapuranA maMdira vize enI pratiSThA pachI lakhAyelI eka kavitA . kinAre derAsaramAM gayA hatA. AkhA divasa daramiyAna ame pAMceka yAtrIo pramANe temAM cotrIsa hajAra jinapratimA hatI. ekAda saikA pachI kavi hatA. bhojana levAnA hoie to lakhAvavuM paDe ane to cUlo saLage. koi samayasuMdare varNana karyA pramANe tyAM be hajAra jeTalI pratimA hatI. AkramaNa 5 divasa to evA hoya ke jayAre AkhA divasa daramiyAna koI yAtrI ane aMdhAdhUdhInA kALamAM keTalIye pratimAone bhaMDArI devAmAM AvI haze, AvyAM ja na hoya. tyAra pachI vAraMvAra rANakapuranI yAtrAe javAnuM thayuM che, athavA anyatra khaseDI levAmAM AvI haze athavA naSTa thaI gaI haze. ghaNIvAra mArA mitra zrI zaileza koThArI sAthe. kAraNake mArI jema emane paNa samRddhi pachI paDatIno kALa Avyo. tyajI devAyelA e maMdiranI AsapAsa rANakapuranuM AkarSaNa ghaNuM che. mArA bIjA eka mitra zrI rAjendra dhIAto gIca jADI UgI nIkaLI, rastA vikaTa banI gayA. cora lUMTAruMone mATe vIseka varSathI divALI rANakapuramAM ja kare che. Aje jema zaMkhezvara ane anya saMtAi javAnI e jagyA banI gaI. avAvaru maMdiramAM divase aMdhArAmAM keTalAMka tIrthonI pUnamanI yAtrano mahimA che tema rANakapuranA maMdiranI rahevA mATe cAmAcIDiyAoe vAsa karyo. maMdira aMdhakAramAM DUbI gayuM. pratiSTha pachI enI pUnamanI yAtrAno mahimAM pracalita thaI gayo hato. e rANakapuranuM maMdira vidharmIonA AkramaNa kALa daramiyAna ghaNA samaya divasomAM baLadagADAM sivAya anya vAhano khAsa nahotAM ane ekaladokala sudhI emane ema rahyuM sadbhAgye vidharmIo taraphathI A maMdiranA sthApatyane musApharI karavAmAM coralUMTArunA jokhamo rahetAM tyAre loko saMdha kADhIne jatAM. ane klAkArIgIrIne khAsa bahuM khaMDita karAyuM nathI. DuMgarAonI ane dara pUname rANakapuramAM ghaNA saMgho ekatra thatA. koI eka kavie vi. saM. jhADIonI vacce maMdira AvyuM hovAne kAraNe dUrathI tarata e dekhAI Ave 1557 pahelAM rANapuramaMDana caturmukha AdinAtha phAga' nAmanI racanA karI evuM paNa nathI. keTalAya varSo sudhI maMdira ujajaDa ane apUja rahyuM. ' che. temAM teo lakhe che : - pAMceka dAyakA pahelAM maMdiranI sApha saphAI ane jIrNoddhAranuM kAma aThottarasu deharI e harI laI moruM cIMta, zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI hastaka AvyuM. tyAre A cAmAciDiyAone sihari sovana daMDa klasa e, vilasae dhaja lahayaMti maMdiramAMthI kevI rIte kADhavAM te ahiMsAne varelA jaino mATe moTo prazna hato. cihuM disi tuM saMdha Avae UlaTi, ulaTiyA anaMta re dhUNI karIne cAmAciDiyAMne kADhavAnuM yogya lAgatuM nahotuM. ema kahevAya che pUnima yAtrA mani ANI, jANI vizeSa vasaMta re.' ke zeThe kasturabhAi lAlabhAie keTalAka sAdhu bhagavaMto sAthe vicAra vinimaya kavie varNavyA pramANe ane anya kavioe noMdhyA pramANe karIne evuM nakkI karyuM ke maMdiramAM Akho divasa jorathI Dhola nagArAM vagADatAM raNakapuranA jinamaMdiranI 108 devakulio suvarNadaMDa ane suvarNa kaLazathI rahevuM. nagArAnA moTA avAjane lIdhe divase bahAra cAlyA gayelAM cakatI hatI, kavie bhagavAnanAM mugaTa ane anya AbhUSaNo, najare - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-92 cAmAciDiyAM mekrame ochA thatAM gayAM ane ema karatAM chevaTe maMdira delAvADAnAM maMdironI mulAkAtanuM AkarSaNa paNa hamaNAM hamaNAM vadhatuM ja rahyuM cAmAciDiyA rahita thaI gayuM. - rANakaparanI caDatInA divaso karI AvyA. pAMceka dAyakAmAM to tAjamahAla ane rANakapuramAM zilpa sthApatyanI draSTie mahatvano bheda : yAtrALuonI saMkhyA ghaNI badhI vadhI gaI. dezavidezathI ghaNA yAtriko - e che ke tAjamahAla bahArathI, dUrathI jovAnI eka sarasa kalAkRti che. enI pravAsIo AvavA lAgyA. yuropa, amerikA, jApAna, tathA anya ghaNA manorama AkRti, enI vizALatA, enI saMracanA darzakane prabhAvita karI de dezonA hajAro yAtriko have rANakapura AvavA lAgyA. zilpa sthApatyanI evI che. nadI kinAre prakRtinA suramya manohara vAtAvaraNane sohAvatI ane daSTie rANakapuranI khyAti AMtararASTrIya stare ghaNI badhI vadhI gaI che. sabhara karI detI te eka uttama racanA che. paraMtu tAjamahAlamAM. bahArathI ' videzIone paNa Azcaryamugdha karI de evI enI ajAyabI che. keTalAka joyA pachI aMdara khAsa mahatvanuM vizeSa jovAnuM nathI. to khAsa rANakapara jovA mATe ja videzathI bhArata Ave che. eka nAnI tAjamahAlane bahArathI jotAM jeTalo AnaMda ane saMtoSa thAya che sarakhI banelI ghaTanA parathI eno khyAla Avaze. teTalo aMdarathI jotAM thato nathI. tAjamahAlane aMdarathI samRddha karavAnA keTalAMka varSa pahelAM, amerikAnI kornela yunivarsiTImAM kapyuTara savizeSa prayAso thayA nathI. tAjamahAla vyakitaniSTha kalAkRti che. rANakapura sAyansamAM Ph. D. nI DigrI mATe abhyAsa karavA gayelA mArA putra prabhuniSTha kalAkRti che. tAjamahAla eka vyaktinI eka kabara che. rANakapura ci. amitAbhe pahoMcIne thoDA divasamAM ja phona karyo ke nAtAlanI rajAomAM eka maMdira che. tAjamahAlanuM preraka baLa ghampatyaprema che. rANakapuranuM prerakabaLa huM bhArata AvavAno chuM ane mAre rANakapuranA ApaNA maMdiranA darzana prabhu prema che. ' avazya karavAM ja che. mATe te pramANe mArA yAtrA pravAsanI vyavasthA karazo.' rANakapuranA maMdiramAM bahAranI bhavyatA nathI ema nahi kahI zakAya. amitAbhe duniyAnA ghaNA dezono pravAsa karyo che ane bhAratamAM paNa eNe enI eka AgavI viziSTa mudrA che. paraMtu tAjamahAlanI tole e na Ave. mahatvanAM ghaNAM badhAM sthaLo joyAM che, paraMtu rANakapuranuM jaina maMdira jovAno bIjI bAju rANapuranA maMdiranI aMdara jevI zilpasamRddhi che tevI zilpa ene avakAza maLyo na hato. kornela yunivarsiTImAM abhyAsanI zarUAta samRddhi tAjamahAlamAM nathI. rANakapuranA maMdiramAM gayelI sAmAnya vyakti, karatAM eka divasa enA eka prophesara sAthe vAta nIkaLI. pote bhAratathI paNa enI aMdaranI bAMdhaNI ane enI zilpAkRtionA sauMdaryamAM mu. AvelA jaina vidyArthI che e jANIne enA prophesara enI AgaLa rANakapuranAM thaIne eTalI to DUbI jAya che ke e badhuM jotA e dharAtI nathI, to pachI maMdiranA bahu vakhANa karyA. e prophesara rANakapuranuM maMdira jevA mATe khAsa kalArasika marmajJa vyaktinI to vAta ja zI! eka apekSAe tAjamahAlanI amerikAthI bhArata AvyA hatA ane rANakapuranA maMdiranA zilpa sthApatyathI bAhyA sauMdarya samRddhi karatAM rANakapuranI AMtarika sauMdaryasamRddhi caDhI jAya teo atyaMta prabhAvita thayA hatA. amitAbhe rANakapuranuM maMdira joyuM nathI che. , e jANIne emane navAi lAgI. eka amerikana adhyApake rANakapuranuM tAjamahAlamAM mAtra sthApatyanuM sauMdarya che, rANakapuramAM sthApatyanA maMdira khAsa bhArata AvIne joyuM hoya ane bhAratathI tyAM gayelA jaina sauMdarya uparAMta zilpakkAnuM saudarya che. tAjamahAlanA sauMdaryane mANavA vidyArthIe e joyuM na hoya e kevuM kahevAya ? eTale amitAbhe tarata sAmAnya draSTi cAle. vizeSa jANakArInI e mATe bahuM apekSA na rahe saMkalpa karyo ke bhArata AvIne sauthI paheluM rANakapuranuM maMdira javuM. e . rANakapuranA zilpasaudaryane vadhu sArI rIte mANavA mATe vizaSe jANakArInI pramANe rajAomAM jayAre bhArata AvIne eNe rANakapuranuM maMdira joyuM tyAre apekSA rahe. ene lAgyuM ke pravAsarasika, ItihAsarasika, kalArasika, zilpa- parijada, minArA, killA, rAjamahela vagerenA vizALa pAyA uparanAM sthApatyarasika vyaktie jo rANakapuranuM maMdira na joyuM hoya to eNe bAMdhakAmo mogaloe bhArata para caDhAI karatAM pahelAM samarakaMda bukhArA jIvanamAM avazya kazuMka gumAvyuM che. A vAta taddana sAcI che. eTalA mATe vagere sthaLe bAMdhelAM hatAM. enA bhavyabhagna avazeSo Aje paNa jovA ja rANakapuranA maMdiranuM nirmANa thayuM tyArathI eka lokokita pracalita banI maLe che. samarakaMdanI vizALa ane uttuMga masjida jovAthI sthApatya klAmAM gaI che. ke mogaloe potAnA jamAnAmAM keTalI pragati karI hatI teno khyAla maLI rahe zatruMjayano mahimA ane tAraMgAnI uMcAI, ' ' : che. (alabatta, bhAratamAM to te pUrve saikAothI sthApatya kalAno vika AbunI koNI ane rANakapuranI bAMdhaNI; thayelo hato) aphaghAnistAnanI uttare AvelA e pradezamAM Arasa nahoto kaTaku baTaku khAje, paNa rANakapura jAje. ane ethI e prAcIna aitihAsika ImArato ArasathI baMdhAyelI kyAMya na poSAya to khAvA pIvAmAM karakasara karIne mANase paisA bacAvavA jovA maLatI nathI. mogalo bhAratamAM AvyA tyAre potAnI sAthe potAnI joie ane rANakapuranA maMdiranA darzana avazya karavAM joIe. akabara sthApatya kalA paNa letA AvyA hatA, mogala bAdazAhonA vakhatamAM bhAratamAM bAdazAhanA vakhatamAM zrI hIravijyasUrinI preraNAthI rANakapuranA maMdirano zilpa sthApatyanI klAne ghaNo vega maLyo hato. pattharanA vizALa, uttega jIrNodrara thayo hato. kavi RSabhadAse hIra vijyasUri rAsa nI racanA karI bAMdhakAmo Thera Thera thavAM lAgyAM hatAM. paraMtu akabaranA samaya sudhImAM che. temAM rANakapurano mahimA darzAvatAM kavi lakhe che : rAjyAzrayathI je bAMdhakAmo thayAM temAM Arasa vaparAyo nahoto. mogala yuga gaDha Abu navi pharasiyo, na suNyo hIrano rAsa, pahelAM, Abu, rANakapura ane anya sthaLonAM maMdironAM bAMdhakAmamAM Arasa rANakapura nara navi gayo, trie gotavAlI Aje thoDIka paNa vadhe che e vAta akaLa vaparAyo che ane ethI ArasanA bAMdhakAmamAM TakAupaNA sAthe suMdaratA rANakapuranI suvarNamaMDita daMDa-kalazovALI jAhojalAlI Aje thoDIka paNa vadhe che e vAta akabara bAdazAha sudhI pahoMcelI hatI ane tethI ja paNa nathI rahI tyAre paNa A lokokita sAcI lAgatI hoya to jayAre tyAra pachI akabaranA pautra zAhajahAMe baMdhAvelA tAjamahAlamAM Arasa maMdiranI pratiSTha thaI haze ane roja hajAro bhAviko darzana karavA AvatAM va5rAyo. haze ane bAjunA rANapuranagaramAM hajAro jaina kuTuMbo sukhasamRddhi mANatAM zilpa sthApatyAdi vividha kalAomAM eka bIjI prajA ke saMskRtino haze te vakhatanA rANakapuranuM drazya kevuM haze te paraspara kevo prabhAva paDe che te AvA udAharaNo uparathI joI zakAya che. chellA traNeka dAyakAthI rANakapuranI mulAkAte AvanArA videzI akabara bAdazAhe ane zAhajahAMe rANakapuranuM maMdira jijJAsA khAtara paNa yAtrikonI saMkhyA vadhatI ja rahI che. eka vakhata evo hato ke bhArata joyuM hatuM ke nahi tenI mAhitI sAMpaDatI nathI, paNa rANakapuranA maMdiramAM Avelo videzI yAtrika tAjamahAla avazya jue tAjamahAlanuM AkarSaNa haju akabaranA samayamAM eka staMbhamAM akabara bAdazAhanI nAnI zilpAkRti, paNa eTaluM ja rahyuM che, paraMtu enI sAthe rANakapura, jesalamera, Abu kaMDAravAmAM AvelI che te noMdhavA jevI mahatvanI ghaTanA che. (kamaza.) D ramaNalAla cI. zAha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tA. 16-1-92 prabuddha jIvana namo loe savva sAhUNaM DpU. munizrI kIrtiyazavijayajI A saMpatti-dhana-yauvana Adi kyAre nAza pAmaze e khabara nathI. A manuSya jIvanano kyAre aMta Avaze enI paNa khabara nathI. e nAza pAme te pahelAM e jIvananuM sAcuM phaLa meLavavAnuM che. mAnavajIvananuM sAcuM phaLa mokSa che. paNa sAdhupaNA vinA mokSa zakya che kharo ? mAnavajIvananuM phaLa sAdhupaNu ane sAdhupaNAnuM phaLa mokSa che. aMtakALa pUrve sAdhupaNAno bhAva na thAya, sAdhune joI sAdhu thavAnA vicAra na Ave to te jIvanano artha zo ? atyAra sudhImAM ApaNe keTalIya vyaktione smazAnamAM mUkI AvyA, bALI AvyA. eka divasa mane paNa A rIte hAtha paga bAMdhIne laI jaze ane mAre javuM paDaze evo vicAra ApaNane kadI Avyo che kharo ? mArA zarIra para maNamaNa bhAranA lAkaDA mUkaze. jene meM janma Apyo, sAcavyo, moTo karyo te mAro potAno ja dIkaro mArA zarIrane agni cAMpaze. saMsArano A te kevo niyama che ke sago dIkaro potAnA bApane bALe che ? tamane Avo kadIya vicAra Ave che kharo ? tame koIne maratAM juo to 'huM kaMI rIte na maruM' teno vicAra karo cho. koInI saMpatti cAlI jatI juo to `mArI saMpatti kaI rIte sacavAI rahe' teno ja vicAra karyA karo cho. manuSya tAnuM jIvana pUruM thAya e pUrve ja enuM phaLa meLavI levAno nirdhAra karI levo joIe. A manuSya janma mATe zAstrakAroe tyAM sudhI kahyuM che ke sakAma nirjarA jeno sAra che evuM vrata rUpI phaLa pAmavA mATe A manuSya janma maLyo che. jema potAnA mAnava jIvanane saphaLa karavAno nirNaya karavo jarUrI che tema potAnA parivAra mATe paNa A ja nirNaya karavo jarUrI che. jIvanamAM cokasAI bI rAkhavI jarUrI che. dIkSA ApatAM pahelAM barAbara cokasAI na rAkhe to guruo paNa gunegAra gaNAya. paNa zuM karmano udaya naDe ja nahi ? khuda bhagavAna mahAvIrasvAmInA hAthe dIkSita thayelA muni naMdISeNa paNa paDayA hatA ke nahi ? mahAjJAnI yugapradhAna AcArya paNa sAthe rahelA vinayaratnane oLakhI zakayA na hatA. vinayaratne veralevA dIkSA lIdhI. bAra bAra varSa pALI. odhAmAM charI rAkhI. roja paDilehaNa karyuM. koIne khabara na paDavA dIdhI. evo vinaya karyo ke vinayaratna nAma rAkhyuM. paraMtu manamAM to rAjAne mAravA mATeno ja bhAva hato. siMha guphAmAM rahelA munine jotAM siMha kevo zAMta thaI gayo ! kevI yogasiddhi ! AvA samartha sAdhaka paNa kozAne jotAM mohamAM phasAI paDayA. bhagavAna neminAthanA bhAI rathanemi ane ArdrakumAra *Na strI mohamAM lubdha banyAnAM udAharaNo che. badhA sAdhuo pahelethI kAMI siddha hotA nathI, sAdhaka hoya che. sAdhaka jema caDhe tema paDe paNa che ! eka vAta cokkasa che ke jeo dIkSA laIne paDavA Ave, AvIneya paDavAnA ja dhaMdhA kare, game tema varte, maryAdAhIna bane eno bacAva thaI zake nahi. paNa jeo karmodayathI ja paDe tenI vAta judI che. subAhukumAra jayAre potAnI mAtA pAse saMyama dharma levA mATe rajA mAgavA gayA tyAre emanI mAtAe cAritradharmanAM badhAMya onuM varNana karyuM. A sAMbhaLI subAhukumAre kahyuM ke huM badhAM ja kdo sahana karIza. tyAre mAtAe ene pahelAnA draSTAMto ApyA. tyAre subAhukumAre potAnI mAtAne kahyuM ke he mA, tArI badhI vAta sAcI paNa zuM tane mAtra paDelA sAdhuo ja dekhAya che? caDhelA eka paNa dekhAtA nathI ? tuM mAre mATe AvI kalpanA kema kare che? Aje sAdhu paDe che kema ? mAre kahevuM che ke emAM doSa mAtra eklA sAdhuno nathI. gRhasthono paNa sAthe eTalo ja doSa che. vAta kaDavI lAgaze paraMtu satya haMmezAM kaDavuM hoya che. ghaNIkharI vAra to saMsArI lokoe ja sAdhuone pADayA che. saMsAranI vAta mATe, svArthanI vAta mATe teo sAdhu pAse jAya che. ane sAdhupaNAnI maryAdA bahAranA kAma teonA svArtha mATe sAdhu pAse karAve che. pachI sAdhu na paDe to thAya zuM ? sAdhuo paDe che temAM saMsArIo ochA javAbadAra nathI jemane potAnA gurue guccha bahAra ke samudAya bahAra karyA hoya tevA sAdhuone vAjA vagADIne pAchA laI AvanArA saMsArIo ja che. temane pUchIe to teo kahe ke game tema hoya paNa veza to vItarAgano che ne ?' AvI rIte patita sAdhuono bacAva kare che. teonI zithilatAnI vAta koI kare to kaheze ke veza to paMcamahAvratadhArIno che ne ?' Ama potAnA svArtha mATe ayogya sAdhuone poSanArAo pAchA bahAra jaIne te ja sAdhuonI niMdA kare che. keTalAka svArthI bhakto Ama jAheramAM prazaMsA ane khAnagImAM niMdA ema beya bAju bolIne daMbhI nATaka karatA hoya che. dravya ke bhAvathI ema ekeyathI AvA patita sAdhuone vaMdana na thAya. dharmazAstromAM spaSTa lakhyuM che ke eka hajAra varSa sULI para viMdhAvuM sAruM, paNa AvA kuliMgIono paDachAyo paNa levo nahi. kALA phaNIdharanA moDhAmAM hAtha nAkhavo sAro, paNa AvA kuguruno paDachAyo paNa levo nahi. jema vezyAvADAmAMthI pasAra thayelA sadAcArI gRhasthane paNa loko zaMkAnI najare jue che. tema AvA bhraSTa sAdhuono paDachAyo levAthI dharmIo paNa laMkita bane che. jo sAdhuone paDatA aTakAvavA hoya to dharmasthAnamAM AvatA dareke nirNaya karavo joIe ke saMsAranA koI paNa kAma mATe sAdhu pAse na ja javuM. ghara-bAra, kuTuMba-parivAra, roga-zoka, Apatti vagerenA game tevA prasaMgo Ave to paNa te mATe maMtra-taMtra, dorA- dhAgA, mAdaLIyAM, rakSApoTalI, zaMkha levA temaja saMsAranA prasaMgonA muhUrta jovA-jovaDAvavA, dIkarA-dIkarInuM ThekANuM paDe e mATe bhalAmaNa karavI ItyAdi sAMsArika kAryo mATe kadApi sAdhu pAse na javuM. Aje sAdhu je mAMge che te keTalAka gRhastho bhaktibhAvathI lAvI Ape che. paraMtu bhraSTa thayelA sAdhu pAsethI kevI kevI sAdhunA AcArane ayogya vastuo nIkaLe che te jANo che ? e badhI vastuo kyAMthI AvI ? zuM sAdhuo bajAre gayA hatA ? dukAnomAM caDhayA hatA ? ajJAnI bhoLA gRhastha bhaktoe lAvI ApI tyAre ne ? pachI to A badhu nIkaLavAnuM ja ne ! baheno paNa aneka prakAranI apekSA laIne temanI pAse jAya. puruSo karatAM bahenomAM camatkAranI zraddhA vadhAre tethI temano paNa geraupayoga karavAvALA sAdhuo maLI jAya. AmAM koI vyaktino savAla nathI. savAla jaina zAsanano che. jIva to . i karmAdhIna che. Aje caDhayo, kAle paDayo ane pharI pAcho kadAca caDhaze, paNa DAgha to zAsanane ja lAgaze. tethI ghaNA adharmane pAme ane mArga naSTa thaI jAya. jo mArga naSTa thaI jAya to mArgane AdhAre rahelA ghaNAno dhAna thaI jAya. paramAtmanA zAsananI bhavya kIrtine AvA kissAthI keTaluM nukasAna thAya che teno ApaNane khyAla Avavo joIe. A badhu sAMbhaLI dareke nirNaya e karavo joIe ke sAdhu pAse koI paNa sAMsArika kAma mATe na javuM. sArA sAdhuone bagADavA ane bagaDelA sAdhuone poSavA e jevuM tevuM mahApApa nathI. enAthI gADha mohanIya karma baMdhAya che. enAthI bhavAMtaramAM jinano mArga- samyakatva cAritra badhu ja durlabha thaI jAya che. mATe koIe potAnA svArtha mATe koI sAdhune bagADavA joIe nahi, ane bagaDelA sAdhuone kadI paNa poSavA nahi, eno paDachAyo paNa levo nahi. sarva sAdhune vaMdana namaskAra karo emAM huM paNa saMmata chuM, paNa sAdhu sAdhu hovA joIe. mAtra vezadhArI nahi, veza viDaMbaka paNa nahi, sAdhu sAdhu hoya to namavuM ja joIe. ene na namavAnI nA pADanArano saMsAra vadhI jAya. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArye yogazAstramAM sAdhunuM varNana karyuM che : mahAvrata dharA dhIrA bhaikSamAtrApa jivinaH ' sAmAyikasthAdharmopadazakA guravo matAH pI sAdhu kone kahevAya ane kone na kahevAya tenuM varNana karatAM hemacandrAcArye AgaLa lakhyuM che : parigrahArabhamagnAstAraye yu : kathaM parAnA svayaM daridrau na paramIzvarI katu' mIzvaraH mahAvratone dhAraNa karanArA joIe, mana, vacana, kAyAthI hiMsA na karavI, na karAvavI, na anumodavI. mana, vacana, kAyAthI asatya na bolavuM, na bolAvavuM, bolanArane anumodana na ApavuM mana, vacana, kAyAthI corI na karavI, na Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-92. karAvavI, karatAne anumodana na ApavuM. tame khoTuM karIne paiso kamAo sAdhuo tela, niMdA koInI karazo nahi. jIva karmAdhina che paNa tamAre sAvaceta tene anumodana Ape to ? anyAyathI prApta karelI tamArI zrImaMtAI joI jarUra rahevAnuM che. eka saMnyAsInI vAta Ave che. A saMnyAsIe eka ThekANe sAdhune Adara karavAnuM mana thAya to ? to sAdhunuM bIja mahAvrata Take nahi.. comAsu karyuM. cAturmAsa bAda vihAra karyo. bhaktoe bhegA thaI vicAryuM ke rAtIpAInI vasta. taNakhalA jevI paNa tame na Apo tyAM sudhI sAdhuthI levAya mahArAje sarasa comAsuM karyuM che mATe ApaNe temanA mATe kaMIka karavuM joIe. nahi. tame TeksanI corI karIne saMpatti bacAvo to tenI anumodanA sAdhuthI badhAe bhegA thaI mahArAjanuM bAvalu banAvyuM. ane mUkyuM. pachI koIke kahyuM. thAya kharI ? ane je sAdhu anumodanA kare to sAdhunuM trIjuM mahAvrata' Take ke bAvalA nIce mahArAjanuM koI sUtra lakhIe to sAruM. eTale zuM lakhavuM te kharuM? have cothA mahAvratanI vAta pace IndriyonA viSayo, zabda, rUpa, raMga, pUchavA mahArAja pAse gayA. temaNe mahArAjane A mATe koI sUtra lakhI Apo rasa, gaMdha ane sparzanA anukULa viSayo mana vacana kAyAthI bhogavavA nahi, tevI vinaMtI karI. sAdhue temane pUchyuM, huM lakhI ApuM ne tame lakhazo ? mogarAvavA nahi ane bhogavanArane anumodana ApavuM nahi e cothu mahAvrata bhaktoe kahyuM zA mATe nahi ? sAdhue badhAnI bAheMdharI laI eka kApalI . che. have koI vyakti sAdhu pAse AvIne kahe ke 'mahArAja sAheba, mArI A para lakhI ApyuM... badhAne bhalAmaNa karuM chuM ke mArA bhaktothI khAsa cetatA. ja raheje.' chokarInuM ThekANuM paDatuM nathI. to sAdhuthI temAM paDAya kharuM? ThekANuM pADavAno Aje ghelA bhaktoe dATavALI nAkhyo che. sAdhuone caDhAvanAra paNa rasto je sAdhuo batAve to temanuM cothuM mahAvrata stulita na thAya? eja ane pADanAra paNa eja ! amArA gurubhagavaMte amane bhArapUrvaka kahyuM che jenuM lagna na thatuM hoya tenA ThekANA pADI Ape, te mATe vAsakSepa ke paga dabAvavA AvanAra bhaktothI cetIne raheje. paga dabAve te bhakta nAkhI Ape. patra putrI thatAM na hoya to mAdaLiyuM karI Ape, te mATenA jApa kahevAya, paNa AvA ghaNA bhaktooe sAdhuone pADayA che. karI Ape, rAkhaDIo kare -eka raMganI, be raMganI, pAMca pAMca raMganI, rezamanI, sAdhuo sAmAyikastha hovA joIe. eTale haMmezAM sAmAyikamAM - cAMdInI, sonAnI, ratnanI rAkhaDIo sAdhu potAnI pAse rAkhe ane e koIne samabhAvamAM rahenAra hovA joIe. sAdhu sAvadya yogavALI, pApamukta pravRttio Ape-apAve. jo AvuM badhuM kAma sAdhuo kare ke karAve to teonuM cothuM kadApi na kare. jemAM AraMbha-samAraMbha ane hiMsAno saMbhava hoya evI eka mahAvrata rahe ke jAya? aNuvrata ane mahAvrata baMne judI vastu che. A vastuonuM paNa pravRtti sAdhu na kare, na karAve ane karanArane anumodana paNa na Ape. gRhasthathI jo anumodana thaI jAya to gRhasthanI pratijJA na bhAMge paNa yuvaka derAsara-upAzrayanA Ayojana karavA, nakazAo taiyAra karavA jamIno vatI laData karIne Ave ane mAdhao sakhI bAva' evA AchIdo sodAo karavA, karArakhata tapAsI javA e badhuM sAdhuonuM kAma nathI. sAdhunuM to temanuM sAdhupaNa lAje. kArya to eTaluM ja ke zrAvaka tarIke zrAvakanuM zuM zuM kartavya che te tenA hita mATe tamane prazna thaze ke to pachI bhaktAmara vagere stotromAM larumI vagere zAstrAdhAre batAvavuM ' tuM ATalA lakhAva, tuM ATalA bola, tuM Ama kara, tuM maLe evA maMtro kema banAvyA che ? teno uttara e che ke e yogya adhikArI tema kara AvuM badhuM sAdhuthI na karAya. je pravRttimAM bhagavAnanI ane zAstranI AzAno lopa thato hoya te pravRttine 'sAro mArga kadI na kahevAya. sAdhuo sAdhaka mATe che. A badhA zAstro jenA tenA hAthamAM nathI mUkavAnA. Aje to AvI badhI pravRttio laIne bese to sAdhu mArgano nAza thAya che. Aje to * lhANInI jema ne vahecAya che. zAstra paNa gItArtha mahAtmAonI mUDI che. sAdhuo moTA moTA projekaTa laIne beThA che eTale pagalAM karIne paisA udharAvavA AcAryanI mAlikInA che. game tevA adhikArI Aje zAstronA mAlika thaI paDe che, dAtAo ane dAnanI rakamanI yAdIo karavI paDe che, hisAbo rAkhavA, beThA che. tethI jaina zAsanane pArAvAra nukasAna thayuM che. have pAMcamA mahAvratanI paDe che. TrasTomAM potAnuM nAma paNa mukhya TrasTI tarIke rakhAvAya che ane tenI vAta joIe. mana, vacana ane kAyAthI rAtIpAIno parigraha sAdhu na rAkhe, kalamomAM potAno 'vITo pAvara paNa rakhAvAya che. A badhAmAMthI sAdhuono ne bIjA pAse rakhAve ane rAkhanArane jarAya anumodana na Ape. mahAvratonuM vinipAta sarjAya che. . A varNana sAMbhaLyA pachI lAge che ke sAdhuo paisA rAkhI zake ? benkamAM sAdhu mahAvratonuM zuddha pAlana karanAra hoya, bhikSAthI ja dhIra banIne sAdhunuM khAtuM hoya ? gRhasthonA ghare ke ophise sAdhunA nAmanA paisA jamA nirvAha karanAra hoya ane sAmAyikamAM ja sthira hoya eTaluM paryApta nathI, hoya ? are, gRhastha potAne mATe je paisA rAkhe che tenI anumodana paNa potAnA AcAranI jema sAdhunI potAnI prarUpaNA paNa zuddha hovI joIe. sAdhuo karI zake ? ane jo kare to temanuM mahAvrata khaMDita na thAya ? A AcaraNa badhuM sAruM hoya paNa AjJAviruddha prarUpaNA je sAdhuo karatAM hoya vastu bahu sUkSma vicAra mAgI le che. to temane 'adi kalyANakAro kahyA che. eTale emanuM darzana paNa nahi karavAmAM lobhIyA hoya tyAM dhUtArA bhUkhe na mare ! lobhIyA ane dhUtArAono A ja kalyANa che. ema zAstrakAroe kahyuM che. yogIrAja AnaMdaghanajIe paNa e, meLa barAbara jAme. zAsana Aje cALaNIe caLAI rahyuM che ema kahevAya che. ' kahyuM che. 'pApa nahi koI usUtra bhAsaNa jimyo'. je utsutra prarUpaNA kare te have tame samajayAM hazo ke vaMdana karatI vakhate mAtra kapaDAM na javAya paNa namo loe savva sAhUNaM padamAM kevI rIte Ave ? pariNati jovAya. sAdhuo gRhasthanA saMsArano vicAra kare to emanA mahAvrato malina thAya ane chevaTe khaMDita paNa thaI jAya. . - sAbhAra svIkAra to prazna e thAya che ke zuM sAdhu mAtrane vaMdana na karavA ? je sAdhu . | ' D AtamajJAnI zramaNa kahAve * le. kumArapALa desAI * mAtrane vaMdana na karavAnuM hoya to 'namo loe savva sAhaNa no artha zo thAya? pRSTha-168 * mUlya rU. 20/- + prakAzaka : zrI mahAvIra jaina ArAdhanA sAdhumAtrane vaMdana karavAnI nA nathI, paNa ApaNe pahelAM e vicAravAnuM che. kendra mu. kobA. (ji. gAMdhInagara) pIna-382009 ke sAcA sAdhu koNa ? vyavahAramAM to sAdhuno veza dhAraNa karanAra darekane sAdhu | | AcArya padhasAgarasUrijI - eka paricaya (hindImAM) kahevAmAM Ave che, paraMtu zAstro to kahe che ke je mahAvratadhArI hoya, enA * le. muni zrI vimalasAgarajI * mUlya - ni:zUlka * prakAzaka : aSTamaMgala pAlana mATe dhIra hoya, nirdoSa bhikSAthI ja jIvana nirvAha karatA hoya, phAunDezana, ena/5, meghAlaya phaleTasa, saradAra paTela kolonI pAse, nAraNapura, sAmAyika-samabhAvamAM sthira rahetA hoya ane dharmatatvano ja upadeza ApatA amadAvAda-380014. " hoya teone ja sAdhu kahI zakAya. dhIra tene kahevAya jene koI mArgathI DagAvI D jAgate raho * le. zrI ema. je. desAI * pRSTha-44 prakAzaka : na zake. game tevA pralobhanomAM paNa mahAvratathI calita na thAya. nirdoSa caryAthI | S |- zrI jayaMtIlAla prabhudAsa zAha, 352/54, gIragAma roDa, muMbaI- 400 bhikSA meLave. sAdhunuM kabATa kholo to temAMthI mevA miThAInA paDIkAM ke bIjuM 0i02. khAvAnuM na nIkaLe. zAstramAM kahyuM che paikI mAtrA jIvita sAdhune pANInuM zrI anuyoga dvAra sUtra * le. paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI - TIpuya levuM hoya ke anAjano dANo paNa joIto hoya to zAnA ghare javuM [kumArazramaNa * pRSTha-496 * mUlya rU. 35/- + prakAzaka :- zrI jagajIvanadAsa paDe. paraMtu ghare Ave, pagalAM kare ane paisA mAMge ane je te kema cAle ? kisturacaMda zAha mu. po. sAThaMbA (gujarAta) pIna-383340. Aje AvA keTalAka AcAryonA, paMnyAsonAM tathA sAdhuo vagerenA pagalA | | ApaNI vAta * le. raNajita paTela- anAmI' * pRSTha-160 karavAnA judA judA bhAva bolAya che. jaina zAsananI A moTI zarama che! * mUlya rU. 50/- + prakAzaka:- anAmI prakAzana, 22/2, aruNodaya sosAyaTI, vaDodarA-390005. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-92 prabuddha jIvana lekhanazakti D 'satsaMgI' sarosa kovasajI-Saros Cowasjee nI TUMkI vArtA zIrSakavALI eka TUMkI vArtA vAMcI. AmAM eka lekhaka TUMkI vArtA lakhavA mATe TAIparAITaramAM eka svaccha kAgaLa caDAve che, tyAM vArtAnuM zIrSaka ApavAmAM mUMjhavaNa anubhave che eTale badhAM pArmAnA naMbara Ape che. trIza svaccha pAnAmAM vArtA sarasa lakhAze evo AnaMda te mANe che. eka pAnAMnA traNa Dolara maLe evI gaNatarIthI ane lekhaka tarIkenI svIkRti maLe eno harSa anubhave che. sArI evI mathAmaNane aMte "A Short Story' evuM te zIrSaka Ape che. vaLI navalakthA lakhavAnA vicAre caDI jAya che ane te mATe kAgaLa ochA paDe tethI teNe puSkaLa kAgaLa kema na kharIdyA ema te vicAre che. 'lekhakone salAha' evo lekha lakhIne pUratA kAgaLa hovAnuM te samajAvaze evA vicAromAM te aTavAI jAya che. Akhare te nATakIya DhabanI zarUAta to kare che. paraMtu zarUAta maulika hotI nathI tethI te karyAthI lIdhI e bIjAne khabara paDaze evI te zaMkA seve che ane Akhare lakhavAnuM baMdha kare che. tene zarUAta gamatI nathI. te strIone bAkAta rAkhavA mAge che. tene ploTa joIe chIe, gUMcavADo nahi. te potAnA nAnapaNanA vicAro vAgoLe . teNe eka vakhata caklI mArI hatI. te mATe tene tenA pitA pAse laI javAmAM Avyo hato. temaNe tenA kAna AmaLyA. tyArathI tenA jamaNA kAnamAM tene baherApaNuM lAgatuM hatuM. bIjA koIe tenA kAna AmaLyA hota to teNe 50000 Dolarano dAvo mAMDayo hota. eTalA paisA tenI pAse hota to tene lakhavuM paDayuM na hota. tevI ja rIte tene bhUtakALanA banAvo yAda Ave che, paNa kyo prasaMga levo te te pasaMda karI zakato nathI. te mitronI salAha levA mAge che eTale phonanA naMbara joDe che. chevaTe meriana tene javAba Ape che. meriana tene phona para vArtA vAMcavAnuM kahe che. paNa A lekhake Ama traNa ja zabda TAIpa karyA hoya che tethI lekhaka merianane bahAra AvavAnuM kahe che. merianane eka lekha lakhavAno hoya che tethI bIje samaye AvavAnuM kahe che. tyAre to bIjI vArtA haze ema kvIne lekhaka phona mUkI de che. chevaTe TAIparAITaramAMthI kAgaLa bahAra kADhIne teno goLo banAvIne lekhaka gharathI dUra pheMkI de che. sarasa navuM TAIparAITara hoya, khUba sArI guNavattAvALA kAgaLano Dhagalo paDayo hoya, chekavA mATenuM sarasa rabbara-eraserhoya, sarasa cakacakti bIDiyAMnI thappI paDI hoya ane judI judI zAhInI rIphIlovALA, sarasa kiMmatI bola pena hoya mATe vArtA, nibaMdha, navalakathA ke kAvya lakhAI jAya evuM nathI. bAhya sAmagrI lekhakane mATe uddIpana bane, paNa bAhya sAmagrI che tethI ja lekhanazakti bahAra Ave evuM nathI. lakhavArthI potAnI zaktino svIkAra thAya, khyAti thAya e prerakbaLa bane paNa mAtra evA khyAlathI lekhanazakti sphUratI nathI. puraskAra lekhakanAM lekhanakAryanI kadara che, je prerakabaLa jarUra gaNAya. paraMtu sAro puraskAra maLaze tethI lekhanazakti vyakta thAya ja evuM nathI. jayorja IliyaTa he che tema lekhakanI mUDI magaja che. lekhanazaktine magajazakti sAthe saMbaMdha che, bAhya sAdhanasAmagrI, svIkRti, khyAti, puraskAra vagere sAthe nahi e satya lekhaka banavAnI AkAMkSA dharAvatA yuvAnoe khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM rahe che. lakhatAM zI rIte AvaDe ? lekhaka kema thavAya ? AvA prazno yuvAnone avazya thAya. vAliyo lUMTAro hato. tenA para nAradaRSino prabhAva paDayo. teNe nArada RSinI AjJA mAnIne rAmanAmano jApa karyo. Akhare te vAlmIki RSi banyA. temaNe rAmAyaNa lakhyuM je uttama sAhityakRti banI, paNa sAthe sAthe evI kRti banI ke jeNe bhAratanAM samAjajIvanane aneruM cetana ApyuM ane ApatI rahI che. mahAkavi kAlidAsa vizenI daMtakathA evI che ke teo nAnapaNamAM buddhihIna hatA, paNa devInAM varadAnathI temanI jIvA para sarasvatI vasyAM. Adhunika samayamAM ravIndranAtha TAgore 14 varSanI uMmare abhyAsa sAva choDI dIdho. bhaviSyamAM temane temanA kAvyasaMgraha 'gItAjaMli' mATe nobela prAIjha maLyuM ane te dvArA temane kavi tarIkenI AMtararASTrIya khyAti maLI. gujarAtI sAhityanAM kSetramAM pannAlAla paTele khAsa abhyAsa karyo nathI, paraMtu temanI sAhityika zakti badala temane sAro evorDa paNa maLyo che. IMdulAla gAMdhI sAmAjika dRSTie sAmAnya varganA hatA, paraMtu teo gujarAtI sAhityamAM kavi tarIkenuM sthAna pAmyA che. A sArasvato mATe bAhya sAmagrI, khyAti, puraskAra vagerenAM prerakabaLo mukhya nathI, paraMtu mukhya che temAM magajanI mUDI. AvA mahAkavio ke pratibhAsaMpanna lekhakonI lekhanazakti temanA pUrvajanmanAM sukarmonuM phaLa gaNavAmAM Ave athavA pUrvajanmanA saMskArone lIdhe lekhavAmAM Ave. tethI sau koI pAse temanA jevI magajanI mUDI na hoya evI dalIla thAya. pUrvajanma saMbaMdhI A mAnyatAomAM jarUra satya che, paraMtu teno artha ema nathI ke jemane lekhana pravRtti priya hoya temaNe lakhavAno puruSArtha na karavo. je khAsa khyAlamAM rAkhavAnuM che te e che ke teo vAlmIki, kAlidAsa, TAgora, nhAnAlAla ke meghANI ke tolsatoya bane to ja teo kiva ke lekhaka banyA gaNAya tevA vicArane poSavo na ja joIe. temaNe potAnI zakti pramANe abhyAsa ane lekhana dvArA sarasvItInI upAsanAno niSThApUrvaka puruSArtha karatA rahevuM joIe. keTalAka loko lekhana zaktine vArasAgata bakSisa gaNAve evuM paNa bane mAtApitAnA guNo saMtAnone vArasArUpe maLe che e sAcuM, to paNa vArasAnA muddAne sarvasva gaNavo e vaijJAnika vicAraNA nathI. dalapatarAma kavi hatA ane temanA putra nhAnAlAla gujarAtanA mahAvi thayA. tevI ja rIte guNavataMrAya AcArya navalakathAkAra hatA. temanI putrIo sArI lekhikAo banI che. ahIM ApaNe vArasAne eka kAraNa khuzIthI gaNAvIe. paraMtu saghaLA lekhako ane kavionAM saMtAno lekhako ane kavio banyAM nathI. pitA kavi ke lekhaka hoya ane teno putra sarakArI ophisamAM junIyara klArka tarIke tenI kArakirdI zarU kare, samaya jatAM te mAmalatadAra ke klekTara paNa bane enrIko kesTejyuvAnI The Theorem of Pythagoras' zIrSakavALI eka TUMkI vArtA che. temAM pitA potAnAM vidyArthIjIvanamAM pAyathAgorAsanA pramayane lIdhe parIkSAmAM anuttIrNa thAya che ane tethI abhyAsa choDI de che. jayAre tenA putrane pAyathAgorAsano prameya zIkhavAno che evI pitAne khabara paDe che tyAre tene ciMtA thAya che, ke tenA putrane paNa tenI jema abhyAsa choDI devo paDaze ? putrane e prameya AvaDe che ke nahi ema pitA tene pUche che tyAre putra to pAyathAgorAsano siddhAMta ekathI vadhAre rIte sAbita karavA taiyAra hoya che. putrane bhaviSyano nyUTana gaNIne pitA dimUDha thaI jAya che. sAAza e che ke pUrvajanma ane vArasAnI dalIlonAM nAma para lakhavA mAMgatA lokoe nirAza na thavuM joIe, tema puruSArtha paDato na ja mUkavo joIe. lekhanazakti mATe taMdurasta AzAvAda ane puruSArtha pAyAnI bAbato che. lekhanazaktinuM jharaNuM kayAre vahevA mAMDe ? keTalAMka mANaso evA hoya che ke temane koI prasaMga yAda Ave ke koI vicAra Ave te teo anyane kahyA vinA rahI zake nahi. AvA loko lekhaka thAya ja evuM ahIM samIkaraNa nathI. paraMtu AvuM je valaNa che tene lekhanazaktinAM jharaNAMnuM mULa kahI zakAya. pachI AvI vyaktine duniyAnA anubhavo thatA jAya, duniyA jovAnI dRSTi thatI, jAya, thoDo vadhAre abhyAsa thAya, jemAM DigrI meLavavI anivArya nathI, paraMtu zravaNa, vAMcana ane manana thAya. A badhAM dvArA je mAnasika ghaDatara thatuM rahe ane sAthe sAthe judA judA prazno saMbaMdhI magajamAM je vicAro AvyA kare te koIne kahevAnI khUba AturatA thAya, tethI mitro sAthe vicAronI Apale satata cAlatI rahe. AvAM mAnasa mATe evI zakyatA che ke potAnAM magajamAM UbharAtA vicArone kAgaLa para mUkavAnI adamya tAlAvelI lAge. jevI rIte zarIramAM caLa Ave to janoI paheratA loko janoIthI vAMso khaMjavALavA lAge, tema karyA vinA rahI zakAya nahi. tevI ja rIte lakhavAnI jANe hAthamAM caLa Ave evuM lAge arthAt potAnA vicAro ke sarjanAtmaka kRti lakhyA vinA rahI zakAya nahi, lekhanazaktinAM jharaNAnAM mULanI kaMIka AvI vAta gaNAya. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana A sAthe manano eka bIjo guNa saMvedanazIlatA savizeSa hoya to lekhanazaktimAM madadarUpa thAya che. mANasane sukhada dazya, prasaMga ke paristhiti nihALatAM sukha-AnaMdanI ane du:khada paristhiti nihALatAM karuNAnI savizeSa lAgaNI thAya to tene tevI lAgaNIne zabdadeha ApavAmAM sArI madada maLe. eka evo mata che ke je lekhake potAnAM jIvanamAM kaMIka du:kha anubhavyuM hoya tene duniyA ane jIvananI samaja vizeSa AvI hoya tethI tenuM lekhana vadhAre asarakAraka bane. je vyaktine haMmezAM anukULatAo ja rahI hoya tenA vicAromAM kalpanAnAM uDDayano hoya ane pAMDitya paNa hoya, paNa karuNatA ane AMsusabhara daniyAmAM dharatI para cAlavAnI vAta na hoya. zArIrika, mAnasika ke Arthika du:kha vinA mANasanuM ghaDatara ekapakSI thAya che ane pariNAme vicAromAM paripakavatA hotI nathI. Ama jenAmAM lakhavAnI adamya laganI ane saMvedanazIlatA hoya ane sAthe sAthe te vyaktine kaMIka du:khano anubhava thayo hoya to tenAmAM rahelI lekhanazakti eka yA bIjAM svarUpamAM vyakta thAya arthAt kAvya, navalikA, navalakathA, nibaMdha, nATaka, hAsyalekho vageremAM AviSkAra pAme ane tenAM te lekhanamAM jarUra kaMIka sattva hoya. lakhavuM zA mATe ? paisA mATe ? ahIM thobhavuM jarUrI che. A saMbaMdhamAM jeNe bhAre vasamA mAnasika ane Arthika AdhAto sahana karyA evI IMglenDanI strIsAhityakAra jyorja IliyaTa (merI ena IvAnsa)nA vicAro pratye khAsa dhyAna ApavAnI jarUra che, teo kahe che ke lakhanAra vyakti lokamAnasanA zikSaka ke asarakartA tarIkenuM sthAna dharAve che. ghaDIbhara keTalAka lekhako ema kahe ke teo manoraMjana mATe lakhe che, to paNa temanuM lakhANa naitika ruci ( moral taste)ne temaja bauddhika rIte asara kare che e hakIktathI teo bacI zake nahi, mAnanIya DaoN. ramaNalAla cI. zAha 'prabuddha jIvana'nA 16-3-89nA aMkamAM temanA taMtrIlekhamAM lakhe che, "koI lekhakanuM lakhANa acAnaka jagatamAM kevo utpAta macAvI de che tenuM draSTAMta tAjetaramAM salamAna razadInI 'Satanic Verses' nAmanI navalakathAe pUruM pADayuM che." teozrIno A lekha 'lekhakano zabda' lekhakanAM svAtaMtrya, javAbadArI vagere aMge suMdara prakAza pADe che. jayorja IliyaTa kahe che ke bajAramAM poSAka ane rAcaracIluM jAtajAtanI DhabanAM hoya ane lokonI raheNIkaraNImAM A udyoganI kazI asara na thAya e zI rIte bane ? je lekhako kevaLa potAnI Avaka khAtara ja manoraMjana mATe lakhe teo lokonAM Arogyane nukasAna kare tevo mAla vecIne dhanavAna bananAra vepArI jevA che. tethI IliyaTa manoraMjana mATenAM kharAba prakAranAM sAhityane Spritual gin - AdhyAtmika dArU kahe che. tA. 16-1-92 svIkAratAM nathI ane cetavaNI Ape che ke skoTano dAkhalo anukaraNIya nathI. skoTa jevA pratibhAsaMpanna lekhakanA dAkhalAnuM anukaraNa sAmAnya lekhako mATe ucita na bane evuM temanuM maMtavya che. vartamAna bhAratIya sAhityamAM musApharImAM ke sAva navarAzanA saMjogomAM samaya pasAra karavA mATenI kRtio khUba bahAra paDe che. AvI kRtione keTalAka loko nazIlI davAonI upamA Ape che. AvI kRtio vAMcakone manoraMjana Ape, paNa vAcakanAM mAnasa para ayogya asara kare e paNa spaSTa che. vyasananI jema AvI kRti vAMcavAnuM vAMcakane vyasana thAya che, paraMtu vAcanathI je vikAsa thAya, je keLavaNI maLe tene badale AvI kRtionAM vAcanathI viparIta asaro thAya che. alabatta, lekhakone paisA maLe che, temanAM bilo cUkvAya che ane teo dhanavAna paNa bane; jayAre lakhavA pAchaLanI AvI vRttithI nathI to sAhitya samRddha banatuM ke nathI banato samRddha vAcakavarga. lekhakane sArI Avaka thAya te mATe IliyaTano talabhAra virodha nathI. zaktizALI lekhanI je kRti bahAra paDe tene mATe tene mAnapUrvaka sArI kiMmata maLe te tadRna ucita ja che. paraMtu lekhake paisAdAra banavA mATenA vepAranA nizcayathI lekhakano vyavasAya na ja apanAvavo joIe ema teo bhArapUrvaka kahe che. tethI lekhake potAnI kRtio bahAra pADavAmAM utAvaLa na karavI joIe. nAmanA thaI jAya mATe paisA khAtara kRtio bahAra pADaye javI e temanA mate sAhityakAra, sAhitya ane vAcakonAM hitamAM nathI. suMdara kRti javAbadArI pUrNa che. temaja vaicArika zrama mAgI le che. je lekhaka zuddha ane umadA aMtarAtmA dharAve che. teNe paisAdAra banavAnuM dhyeya na ja rAkhavuM joIe. tethI IliyaTa tyAM sudhI kahe che ke lekhake tenuM kharca nIcuM rAkhavuM joIe ane bilo cUkavavA mATe rakamo kamAvAnI teNe tIvra jarUra na ja banAMvavI joIe. vinobA bhAve paNa lekhakonI kevaLa paisA kamAvavAnI vRttithI nArAja hatA. lekhakane paNa samAjanuM RRNa hoya che e teNe na bhUlavuM joIe. samAjane sArA prakAranI kRtio ApavI ane kevaLa paisAnuM dhyeya na rAkhavuM e lekhakanI samAja pratyenI pharajo che. A dalIla sAme aMgrejI sAhityamAM sara volTara skoTano dAkhalo TAMkavAmAM Ave che. skoTane paisAnuM jarUranuM dabANa rahe evI paristhiti hatI. pariNAme, teo temanI kRtio bahAra pADaye jatA hatA ane vAMcakone khUba nirdoSa AnaMda ane tethI sArI asaravALo AnaMda maLyo. jo skoTane paisAnI jarUra na hota to Avo AnaMda vAMcakone na maLyo hota. IliyaTa A dalIla zikSaNano vistAra vadhato ja rahyo che. zikSitone lekhakanA vyavasAya pratye jarUra AkarSaNa rahe che. jeo sArI rIte zikSaNa pAmyA hoya teo nibaMdho sArI rIte lakhI zaktA hoya che. tethI teo lekhananA vyavasAya mATe niraMkuza rahe ema IliyaTa mAnatAM nathI. IliyaTa suzikSito mATe sAmAjika pharajano ucca Adarza ane sAmAnya saMskRti je prakriyAthI AgaLa dhape che temAM yogadAna ApavuM evuM niyaMtraNa lekhakanA vyavasAya mATe Ape che. A batAve che ? lekhaka mATe vAcana, abhyAsa ane manana satata jarUrI che. IliyaTe I.sa. 1880mAM duniyA choDI. agiyAra dAyakA pahelAM temaNe A vicAro lekhananA vyavasAya mATe darzAvyA che je Aje paNa eTalA ja mananIya, upayogI ane lAbhadAyI che. kevaLa paisA khAtara ja lakhavuM ucita nathI, tema nAmanA-prasiddhi mATe ja lakhavuM paNa anucita che. vyaktine anya loko jANe, svIkAre evI lAgaNI tenAmAM avazya rahelI che. nAmanA meLavavAnI lAgaNIno atireka vyakti mATe hAnikAraka paNa nIvaDe. prasiddhi preraka baLa tarIke rahe tyAM sudhI barAbara che, paNa aMtima kAraNa bane to e lekhaka mATe hitAvaha nathI. anya loko potAne jANe evI vRttithI lakhIne niSphaLa lekhaka banavA karatAM svastha daSTithI lekhanakAryamAM pravRtta rahevuM e sarvathA taMdurasta rIta che. bIjA zabdomAM kahIe to lekhakanA vyavasAyamAM gAMbhIrya, javAbadArI ane udyama mahattvapUrNa che. lekhanazakti jeTalI AkarSaka ane pralobhanakArI che teTalI ja tapasAdhya che. lekhake potAnA naitika ane baudhika vikAsa mATe haMmezA apramatta rIte pravRtta rahIne abhyAsa, vAcana ane manana karatAM karatAM paisA ane nAma gauNa banAvIne kalamane khoLe mAthuM mUkavAnuM che. potAnAM lakhANothI vAcakanI naitika ruci hIna na bane te lekhake khAsa jovAnuM che. lekhaka svataMtra che e sAcuM paNa 'svataMtrano artha ghaNo gahana che, jyAre A niyaMtraNa svacchaMdatA para che. AvI sAdhanA karatA rahetA lekhake bhUtakALanA ke samakAlIna mahAna lekhakonAM lakhANo sAthe potAnAM lekhananI sarakhAmaNI karavAnI jarUra nathI. je saMvedana, anubhava, AghAtopratyAghAto vagere kahyA vinA rahI zakAtuM nathI temane akSaradeha ApavAnuM kArya lekhake karavAnuM che. zubhabhAvathI ane sahRdayatAthI vyakta thatA zabdo lokapriya thaze ke nahi tevI naciMtatA lekhakanuM bhUSaNa che. lokapriyatA maLe to potAnAM jIvananI dRSTie vadhu sAvadha banavuM paDe. potAnuM kartavya - potAno lekhakadharma mukhya che ane aham gauNa che evI Atma keLavaNI na rahe to patana ane pAyamAlInI pUrI zakyatA rahelI che. lokapriya kalAkAro anidrAnA roganA bhoga bane che evA dAkhalAo che. lakhavAnI kaLAnA vikAsa sAthe dharmaparAyaNatAno vikAsa sAdhavo anivArya che. bhAratamAM garIbI, berojagArI, potAno svIkAra thAya te mATenI vadhu paDatI caDasAcaDasI, kadara karavAno abhAva, kAlpanika sAhitya vAMcavAnI vAMcakonI rasavRtti vagere kAraNone lIdhe lekhakone mATe paisAmAM pralobhanomAM taNAI javuM svAbhAvika paNa gaNAya; paraMtu sAdAI apanAvIne lekhako vAMcakavargane suMdara vastusAmagrI pIrase temAM lekhakadharma rahelo che. und Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-92 prabuddha jIvana navakAramaMtranI zAzvatatA ramaNalAla cI. zAha navakAramaMtrane nitya, zAzvata, anAdi sidhu, sanAtana, avinAzI tarIke arihaMta, siddha vagere paMcaparameSThi anAdi kALathI na hoya to pachI namavAnI oLakhAvavAmAM Ave che. kriyAnuM ke navakAramaMtranuM koI prayojana rahetuM nathI. enA uttaramAM zAstrakAro zuM navakAramaMtra kharekhara zAzvata che? ene zAzvata' kahevAmAM atizayokita paMcaparameSThinI zAzvatatA to samajAve che, paraMtu te pahelAM je vaDe A vidha to nathI thatI ne ? ene nitya kahevAmAM jainadharmanuM mithyAbhimAna to nathI baneluM che e mULabhUta dravyonI nityatA paNa samajAve che. rahyuM ne? navakAramaMtranI bhASA to ardhamAgadhI che. ardhamAgadhI bhASA to traNa Avazyaka cUrNamAM kahyuM che, nahIM para sthiTyA divA parva hajAra ke tethI thoDAM vadhu varSa jUnI che. to pachI navakAramaMtra ethI vadhu jUno namuvAro vi ' arthAta jema pAMca astikAya nitya che tema namaskAramaMtra kevI rIte hoI zake? AvA AvA prazno thavA svAbhAvika che. paraMtu e vize paNa nitya che. jainadharma pramANe A vizvamAM dharmAstikSaya, adharmAstikAya, zAMta citte, pUrvagraharahita thaIne, vizvanA vizALa phalaka upara ane kAlanA AkAzAstikAya, pudagalAstikAya, jIvAstikAya ane kAla e cha dravyo che. anaMta pravAhanA pariprekSyamAM vicArathI A badhA saMzayo TaLI jaze. temAMthI dharma, adharma, AkAza, pudgala ane jIva e pAMca astikAya (pradezono - nitya eTale haMmezanuM, kAyamanuM. jenuM astitva kAyama ke satata rahayA samUha) gaNAya che. samagra vizvamAM A pAMce dravyo guNathI nitya che, anAdi kare te nitya kahevAya, zAzvata eTale jeno kayAreya nAza thavAno nathI. anAdi ane anaMta che. teno kayAreya nAza thayo nathI, thato nathI ane thavAno nathI. ple Adi vagara jeno AraMbha kyAreya thayo nathI ke AraMbha jeno zAre tevI ja rIte navakAramaMtra nitya che. teno kayAreya nAza thavAno nathI. Ama thayo te karI zakAya e AraMbha vinA eTale anAdi AmakAle teno cUrNikAre navakAramaMtranI nityatA paMcAstikAyanuM udAharaNa ApIne darzAvI che. AraMbha thayo ema kahIe to te anAdi gaNAya nahi ane asaMgatino doSa namaskArala prakaraNamAM kahyuM che : khAve. sanAtana eTale prAcIna kALathI cAlyuM AvatuM, avinAzI, nizvala. Ama eso aNAikAlo aNAijIvo aNAijiNadhammo / nitya, zAzvata, sanAtana, avinAzI, anAdi e badhA zabdo najIka najIkanA taiyA vi te par3hatA, isucciyajiNanamukkAro // arthavALA che. [A kALa anAdi che, A jIva anAdi che ane A jaina dharma paNa anAdi che. jayArathI e che tyArathI A jina namaskAra (navakAramaMtra) bhavya navakAramaMtrane nitya, zAzvata anAdisiddha tarIke oLakhAvavAmAM rahasyapUrNa yathArtha prayojana rahyuM che. namavAnI yiA A vizvamAM sarvatra jevA jIvo vaDe bhaNAya che.] maLe che. vaijJAnika ane bhaugolika draSTithI joIe to keTalIka vastao bhArathI, Ama A gALAmAM kahevAmAM AvyuM che te pramANe kALa anAdi che. jIva namI jAya che. vRkSo, latAomAM ema thavuM sahaja che. gurutvAkarSaNanA niyamane anAdi che, jainadharma anAdi che ane te pramANe navakAramaMtra paNa anAdi che, lIdhe namavuM, nIcA thavuM e padArthano svabhAva banI jAya che. vAdaLo nIce have kALanI bAbatano vicAra karIe. kyAreya ema nahi kahI zakAya varase che, pANI nIcANamAM vahe che, nadIo parvatomAMthI nIkaLI, nIce vahetI ke amuka ke amuka vakhate kALanI zarUAta thaI. je ema kahIe to te pahelAM zuM hatuM vahetI samudrane maLe che. svecchAe bhAvapUrvaka namavuM evI miA paNa judI judI ane zA mATe tema hatuM tevA prazno UbhA thaze ane teno koi tarkayukta koTinA jIvomAM jovA maLe che. buddhigamya javAba nahi ApI zakAya. mATe kALane AraMbha vagarano anAdi pazupaMkhIomAM paNa potAnA saMtoSa ke AnaMdane vyakata karavA mATe, mAnavo paDaze. potAnA upara thayelA upakAranA svIkArano bhAva vyakata karavA mATe beThaka evI ja rIte jIvane arthAta AtmAne paNa anAdi, nitya mAnavo zArIrika ke vAcika yiA karAya che. manuSyanuM uttamAMga te enuM mastaka che. paDaze. jaina dharmamAM AtmA vize cha pada gaNAvavAmAM Ave che : (1) AtmA - potAnA bhAvone darzAvavA mATe, jemake hA- nA, svIkAra-asvIkAra, saMtoSa che. (2) AtmA nitya che (3) AtmA karmano kartA che. (4) AtmA karmano asaMtoSa ityAdi bhAvo darzAvavA mATe mastakanA halanacalananI kriyA kudaratI bhoktA che (5) mota che ane (6) mokSano upAya che. A 5Ta sthAnaka vize rIte thaI jAya che. svIkAra mATe, vaDIlo ke gurujano pratye pUjyabhAva darzAvavA zAstrakAra kahe che : mATe, pote upakRta thayA che evo bhAva batAvavA mATe mastaka namAvavAnI asthi jio so nicco, kattA bhottA ya punapAvANaM / miA Adi kALathI cAlI AvI che. evI miA amuka kALa pachI baMdha thaI atthi dhuvaM nivvANaM, taduvAA atthi chaThANe // jo ema kahI zakAya nahi. Ama vizvamAM namana kriyAnuM nityava, sAtatya Ama jIvane AtmAne) nitya mAnavAmAM Avyo che. amuka kALe AtmA jovA maLe che. eTalA mATe namaskAranI skUla kriyA vizvamAM zAzvata che ema utpanna thayo ane amuka kALe AtmA nAza pAmaze ema kahevuM asaMgata kare kahI zakAya. kyAreka manamAM namavAno bhAva na hoya paNa aupacArikatA khAtara, che. AtmA nitya eTale zAzvata, anAdi, anaMta che. zarIrano nAza thAya che, viveka khAtara, dekhAdekhIthI, svArthanA prayojanathI namavuM paDe che. evo skUla paNa AtmAno kyAreya nAza thato nathI. AtmA nityasvarUpano che e sakhyAdi namaskAra te mAtra dravya namaskAra che. kayAreka manamAM namavAno bhAva sahaja, hiMda darzano paNa svIkAre che. mATe ja zrImad bhagavadgItAnA bIjA adhyAyamAM sAco hoya paNa zArIrika ke saMjogonI pratikULatAne kAraNe athavA sahaja tevI AtmAnAM lakSaNo darzAvatAM kahevAyuM che : na jAyate mriyate vA kadAcinnapi bhUtvA bhavitA na bhUyaH / sthatine kAraNe tema thaI zakatuM nathI. evo namaskAra te dravya namaskAra nahi ajo nityaH zAzvatoDayaM purANo na hanyate hanyamAne zarIre // paNa mAtra bhAva namaskAra che. namaskAranA A rIte traNa prakAra jovA maLe che - te (AtmA)janmato nathI ke marato nathI. athavA te pUrve nahoto ane : (1) mAtra dravya namaskAra, (2) bhAva sahita dravya namaskAra ane (3) mAtra pachI paNa nahi hoya evuM paNa nathI. AtmA aja (jeno janma thato nathI te) . bhAva namaskAra e traNa prakAranA namaskAra saMsAramAM satata jovA maLatA rahe ' nitya, zAzvata ane purAtana che. jayAre zarIra haNAya che tyAre paNa AtmA ' che. Ama namana karavAnI kriyA vizvamAM anAdi kALathI che, te nitya che ane haNAto nathI.] zAzvata che. jevI rIte kALa ane AtmA anAdi, nitya, zAzvata che, tevI rIte jaina navakAramaMtramAM arihaMta, siddha, AcArya upAdhyAya ane sAdhu e dharma paNa zAzvata che. ahIM jaina dharmano ekAda utsarpiNa ke avasarpiNInI paMca parameSThine namaskAra karavAmAM AvyA che. have koI kAca prazna kare ke : draSTie ke enA vartamAna athavA tatkAlIna AcAra dharmanI draSTie nahi paNa namavAnI kriyA A vizvamAM anAdi kALathI cAlI AvI che e sAcuM, paraMtu Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 mULa mokSamArga ane enI sAdhanAnI sUkSma draSTie tathA sanAtana cAlyA karatA kALa pravAhanI draSTie vicAra karavAno che. jayAM sudhI jIva che, manuSya gati che, mokSamArga che ane siddhdazA che tyAM sudhI eTale ke anAdi - anaMta kALane vize jainadharma paNa che, jema kALa, jIva ane jainadharma anAdi che tema jinezvarane namaskAra arthAta, navakAramaMtra paNa anAdi, nitya, zAzvata che. mATe ja kavi kuzaLalAbha vAcaka kahe che : prabuddha jIvana Age covIsI hui anaMtI, hoze vAra anaMta, navakAra taNI koi Adi na jANe, ema bhAkhe arihaMta, covIsa tIrthaMkaronI covIsI kayArathI zarU thai ? jema vartamAna avasarpiNI kALanI covIsI che. tema gata ke anAgata utsarpiNI ane avasarpiNIkALanI covIsI paNa hatI ane haze. mahAvidehakSetramAM jema hAla vIsa tIrthaMkaronI vIsI che tema gata temaja anAgata vIsI paNa hatI ane haze. Ama jayAre kALanI gaNanA karIzuM tyAre tIrthaMkaronI gaNanA karavI ja paDaze. paraMtu kALa to anAdi che, anaMta che. mATe ja kavi kuzaLalAbhe kahyuM che ke anaMta covIsIo thai gai ane anaMta covIsIo thaze. eTalA mATe arihaMta paramAtmA, jinezvara bhagavAnanuM pada anAdi anaMta che. navakAramaMtramAM koi eka ja tIrthaMkara bhagavAnane namaskAra nathI, paNa anAdi - anaMtakALanA sarva kSetranA sarve tIrthaMkarone namaskAra che. jevI rIte arihaMta paramAtmAnuM pada ane svarUpa zAzvata che tevI ja rIte siddha bhagavaMta, AcArya bhagavaMta, upAdhyAya bhagavaMta ane sAdhu bhagavaMtanA pada ane svarUpa paNa zAzvata che, anAdi-anaMta che. navakAramaMtramAM arihaMta uparAMta siddha, AcArya, upAdhyAya ke sAdhune karAtAM namaskAramAM paNa koi eka ja nizcita vyakitane namaskAra nathI, paNa anAdi anaMta kALanA te sarvene namaskAra che. eTale jayAM jayAM ane jayAre jyAre A paMca parameSThI hoya tyAM * tyAM ane tyAre tyAre te sarvane namaskAra che. eTalA mATe ja kavi kuzaLalAbhe kahyuM che ke 'navakAra taNI koi Adi na jANe. Ama navakAramaMtra anAdi kALathI siddha thayelo zAzvata maMtra che. mATe ja kuzaLalAbha vAcaka navakAramaMtranA chaMdamAM eno mahimA varNavatAM kahe che : nitya japIe navakAra, sAra saMpatti sukhadAyaka, siddha maMtra e zAzrvato, ema jape zrI jaganAyaka. pravacanasAroddhAra vRttimAM kahyuM che : sarvamantraratnAnAmutpattyAkarasya, prathamasya kalpitapadArtha karaNaika kalpadrumasya, viSaviSadhara zAkinI DAkinIyAkinyAdinigraha niravagraha svamAvasya sakalajagaddha karaNAkRSTayAhAvyabhicArI prauDha prabhAvasya caturdazapUrvANAM sArabhUtasya pagcaparameSThi namaskArasya mahimADatyeya bhUtaM varivartate trijagatyatkAlameti niSpratipakSametat sarvasamayavidAm / ahIM vRttikAre sarva zAstrakArone saMmata evA navakAra maMtranA bhinna bhinna vizeSaNo darzAvyAM che. (1) navakAramaMtra anya sarve maMtra rUpI ratnone utpanna thavA mATe khANa samAna che. (2) namakAramaMtra prathama che. eTale navakAra maMtra mULa maMtra che, anAdi kALano maMtra che. (3) sarva manovAMchita padArtho ApavA mATe kalpavRkSa samAna che. (4) navakAra maMtra sarva viSa, viSadhara, zAkinI, DAkinI, yAkinI vagereno nigraha (parAbhava) karavAvALo tathA niravagraha (asara thaI hoya to temAMthI mukta karAvavAno) svabhAvavALo maMtra che. (5) sakala jagatanuM vazIkaraNa ane AkarSaNAdi karavAmAM saphaLa ane prauDha prabhAvavALo che. (6) navakAramaMtra caudapUrvanA sAra jevo che. AvA mahAmaMtrano mahimA traNe jagatamAM anAdikALathI adbhuta varte che. vRttikAre ahIM mAru' zabda prayojayo che. AkAla eTale jayAre kALa zarU thayo tyArathI. paraMtu kALa to anAdi che. mATe AkAlano artha ahIM anAdi evo thAya che. tA. 16-1-92 koikane kadAca ema prazna thAya ke navakAramaMtra anAdi che te to samajAya che, paraMtu te nitya che, anaMta che, zAzvata kALa mATe raheze ema kahevAya kAraNa ke A avasarpiNIno pAMcamo Aro pUro thayA pachI chaThThA ArAmAM jo dharma ja nahi rahe, to navakAramaMtra karyA raheze ? chaThTho Aro pUro thayA pachI pharI utsarpiNI kALa Ave tyAre mAno ke navakAramaMtra pharIthI cAlu thAya to paNa eTalo kALa to eno viccheda thayo eTale ke enuM sAtatya tUTayuM ema na kahI zakAya ? to pachI enI nityatA, zAzvatatA kyAM rahI ? A praznano uttara e che ke navakAramaMtranI nityatA ke zAzvatatA je kahevAmAM AvI che te cauda rAjalokanI draSTie kahevAmAM AvI che. chaThThA ArAmAM bharatakSetra ane airAvata kSetrarmothI eTalo kALa navakAramaMtrano viccheda thaze, paraMtu mahAvidehotra ke jayAM sadAya cothA ArA jevI sthiti prarvate che, jayAM kAyama tIrthaMkara paramAtmAo vicare che ane jayAM mokSamArga, kevaLajJAna, nirvANa mATenAM dvAra niraMtara khullAM ja che. tyAM navakAramaMtrano kyAreya viccheda thato nathI. tyAM zAzvatakALane mATe navakAramaMtra vidyamAna ja che. mATe ja Avazyaka cUrNImAM kahyuM che : jadA hi bharaheravaehiM vucchijjati tathA vi mahAvidehe avacchinno / (jayAre bharata ane airAvatakSetromAMthI te viccheda pAme che, tyAre paNa mahAvideha kSetramAM te avicchinna rahe che.) mahAvideha kSetramAM navakAramaMtra nitya bolAya che, bhaNAya che, 'namaskAra phala prakaraNa' nAmanA graMthamAM enA kartA eTale ja kahe che : saThThiyaM vijayANaM pavarANaM jattha sAsao kAlo / tattha vi jiNa navakAro iya esa paDhijjara niccaM // [ekaso sATha vijayo (mahAvidehakSetranI) ke jayAM kALa zAzvata che tyAM paNa A jinanamaskAra nitya bhaNAya che.] navakAramaMtra arthathI ke bhAvathI anAdi che e haju samajAya, paNa zabdathI anAdie kevI rIte mAnavuM ? kAraNa ke bhASA to satata parivartanazIla mAdhyama che. paraMtu zAstrakAro kahe che ke navakAramaMtra jema artha ke bhAvathI nitya che tema zabdathI paNa nitya che; A pRthvI upara manuSya jIvananI utpatti amuka karoDa varSa ke amuka abaja varSa pahelAM thai evuM keTalAka vaijJAniko anumAna kare che, to paNa te mAtra anumAna che. gata zatakamAM keTalAka vaijJAniko kahetA ke A pRthvI upara amuka lAkha varSa pahelAM mAnavajIvananI utpati thai hatI. paraMtu vaijJAniko have karoDo ane abajo varSanI vAta para AvyA che. paraMtu enA vivAdamAM na UtaratAM eTaluM ja kahIe ke jainadharma mAtra A pRthvI pUratI ja vAta nathI karato. samagra brahmAMDa, cauda rAjalokanI vAta jaina dharma kare che. jainadharmanI draSTie cauda rAjalokano madhyabhAga athavA tirAloka e manuSyaloka che. (mahAvideha kSetramAM paNa manuSyo vase che. ApaNI pRthvInI bahArano A pradeza che.) eTale jainadharma pramANe manuSya A vizvamAM anAdi kALathI che ane anaMtakALa raheze. ApaNI A pRthvI upara paNa manuSya hato, che ane raheze. manuSyanI AkRti nAnI moTI hoi zake, eno varNa bhinna bhinna hoi zake, paraMtu enI dehAkRti (be hAtha, be paga, mukha, be AMkha, be kAna, nAka, jIbha vagere sahita) manuSyanI ja rahevAnI. eTale enA dhvaninA uccAraNanA avayavo-kaMTha, jIbha, svarataMtrI paDajIbha, tALavuM, hoTha vagere AvA ja rahevAnA. amuka kALa pachI A svara-vyaMjana cAlyA jaze ane bIjA navA svara-vyaMjana Avaze ema tarkayukata rIte nahi kahI zakAya. kAgaDo anAdi kALathI kA.....kA..... kare che ane anaMta kALa kA......ja karaze. tevI ja rIte manuSyanAM dhvani uccAraNo, varNAkSaro AvA ja raheze. koika svara ke koika vyaMjana amuka dezakALamAM pracalita hoya ane amuka dezakALamAM lupta thai jAya ema bane. (jema ke '' svara ke 'lU' svara atyAre lupta che.) keTalAka kaSToccArya svara vyaMjanonI bAbatamAM ema banI zake, paraMtu te paNa bharata, airavata ke mahAvideha kSetranI samagra draSTie na kahI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * tA. 16-1-92 prabuddha jIvana zakAya. saraLatAthI uccArI zakAya evA varNonI bAbatamAM tevo saMbhava nathI. navakAramaMtra arthathI kahyo che ane gautamasvAmI vagere gaNadharoe ene zabdathI ane navakAramaMtramAM to saraLa varNAkSaro ja che. eTale mAtra varNAkSaranI draSTie gUMthI lIdho che. mATe navakAramaMtra vadhumAM vadhu bhagavAna mahAvIrasvAmInA samaya vicArIe to navakAramaMtranA varNAkSaro cauda rAjalokamAM enA e ja rahevAnA che. jeTalo prAcIna hoI zake. paraMtu ema kahevuM yathArtha nathI, kAraNa ke AvI rIte eTale ke te nitya che, zAzvata che. navakAramaMtramAM varNamALAnA badhA ja akSarone navakAramaMtrane arthathI kahevAnI ane zabdathI gUMthavAnI kriyA to dareka tIrthakaranA nathI maLyuM eno artha ja ke kALanA anaMta pravAhamAM vakhatovakhata samayamAM thatI hoya che. prathama tIrthakara rASabhadevanA samayamAM paNa e pramANe luma thaI javAnA svabhAvavALA varNAkSaro navakAra maMtramAM anAdikALathI thayuM che, ati covIsInA tIrthaMkaronA samayamAM paNa ema thayuM che. ane e svAbhAvika rIte sthAna pAmI zakya nathI. A rIte anaMta covIsInA anaMta tIrthakaronA samayamAM e ja pramANe thayuM che. have prazna e thAya ke zuM navakAramaMtranA zabdonA enA e ja artha mA , i navakAramaMtra ane dvAdazAMgI vacce ATalo pharaka samajavo jarUrI che. raheze? kAraNa keTalAye zabdomAM pheraphAro thAya che ane keTalAya zabdonA arthomAM ka dvAdazAMgI mATe paNa ema kahevAya che ke tIrthakara bhagavAna arthathI dezanA Ape che ane emanA gaNadhara bhagavaMto e dvAdazAMgIne sUtrathI gUMthI le che. to pachI paNa pheraphAra thAya che. eno uttara e che ke bhASAmAM keTaluMka tatva parivartanazIla che ane keTaluMka tattva nitya che. vartamAna samayamAM upalabdha prAcInatama, bhASA , A zuM anAdi kALathI dareka tIrthaMkara paramAtmAnA gaNadhara bhagavaMtoe zabdathI gUMthelI te vedakAlIna saMskRta, prAkRta bhASA che. emAM keTalAye zabdonA artha badalAI ' dvAdazAMgI eka ja sarakhA zabdovALI, zabdAnupUrvavALI haze ? ApaNe joyuM tema keTalAka zabdo hajAro, lAkho varSa sudhI enA e ja svarUpe rahe che to gayA che, to bIjI bAju ItahAsakAro, draSTie pAMca dasa hajAra varSa pasAra bIjI bAju keTalAya zabdonA artha badalAya che ane keTalAka artha mATe bIjA thaI javA chatAM keTalAye zabdo vedakALamAM je rIte bolAtA hatA ane eno je artha thato hato te ja rIte te zabdo Aje paNa bolAya che. ane teno e ja zabdo pracalita banI jAya che. eTale samagra dvAdazAMgInA zabdomAM ane artha thAya che. A eka sAduM udAharaNa batAve che ke keTalAka zabdArthane dasa zabdAnupUrvImAM pharaka paDavAno saMbhava rahe che. dvAdazAMgInA viSayo, padArtho ane rahasyabodha to sarva tIrthakaronA samayamAM e ja pramANe rahe che, paraMtu tenI hajAra ke tethI vadhu varSa sudhImAM kazo ja ghasAro lAgyo nathI. kayuM evuM tattva :ze ke jene lIdhe ene kALano kazo ghasAro lAgato nathI ? e akSaro ane bhASAmAM pharaka paDI zake che. paraMtu navakAramaMtranI bAbatamAM to akSaro, e zabdomAM potAnAmAM ja evuM koI daivI tatva che ke je kAlAtIta che. eTalA akSarAnupUrvI ke zabdAnupUrvImAM paNa pharaka paDato nathI kAraNa ke te maMtra svarUpa mATe avinAzI evA eka eka akSaranuM, mAtRkAnuM dhyAna paNa ghaNuM moTuM phaLa che ema zAstrakAro kahe che. mATe ja mahAvIrasvAmInA samayanI pUrve paNa navakAra maMtra e ja svarUpe hato. eTale ja pArzvanAtha bhagavAne baLatA nAgane navakAramaMtra ApanAruM che. - zAstrakAroe navakAra maMtrane matAhi mUrumaMtroDayam kahyo che. saMbhaLAvyo hato. tevI ja rIte munisuvratasvAmInA samayamAM siMhaladvIpanA kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya yogazAstranA AThamAM prakAzamAM padastha dhyAnanuM rAjadarabAramAM Avelo koI zrAvaka vepArI chIMka AvatAM 'namo arihaMtANI svarUpa samajAvatAM navakAra maMtrane teo anAdi saMsiddha tarIke oLakhAve che, zabdo bolyo tyAre e sAMbhaLIne rAjakanyA sudarzanAne jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM ane pUrvanA potAnA samaDInA bhavamAM koI muni mahArAje saMbhaLAvelA juo : dhyAyatoDanAdisaMsiddhAn, vargAnetAnyathAvidhi / navakAramaMtranuM smaraNa thayuM hatuM. ' naSTAdiviSaye jJAnaM dhAturatpadyate kSaNAt / / saikAo pUrve jayAre mudrita graMtho nahotA ane abhyAsa ane saMzodhananI [anAdisiddha evA A vargonuM vidhipUrvaka dhyAna karanArane naSTa vagere sarva sAmagrI sulabha nahotI, tyAre eka saMpradAyamAM eka mata evo pravarte hato ke navakAramaMtra sau prathama pakhaMDAgama graMthamAM jovA maLe che, mATe e thayeluM jJAna kSaNavAramAM utpanna thAya che.] hemacaMdrAcArya padastha dhyAnanuM lakSaNa. varNavatAM kahe che : , graMthanA racayitA puSpadantAcArye navakAramaMtranI racanA karI che. paMratu pauramya ane pAmAtya vidvAnoe gaI sadImAM hasta prato, zilAlekho ItyAdinA AdhAre yatpadAni pavitrANi samAlamdhya vidhIyate / . . je adhikRta saMzodhana karyA che te darzAve che ke navakAramaMtranA ullekho ethI tatpadasthaM samAravyAtaM dhyAnaM siddhAntapAragaiH / / paNa prAcInakALanA maLe che. eTale puSpadantAcArye navakAramaMtranI racanA karI [pavitra maMtrAlarAdi padonuM avalaMbana laIne je dhAna karAya tene che evo mata have svIkArya rahyo nathI. ' siddhAMtano pAra pAmelA mahAtmAo padastha dhyAna kahe che.) A to upalabdha sAmagrInI vAta thaI, paraMtu kaLanA pravAhamAM naSTa A padastha dhyAnamAM svaro ane vyaMjanonuM - mAtRkAkSaronuM dhyAna dharanAra thaI gayelI sAmagrInuM pramANa anekagaNuM che. mATe ja kavi kuzaLalAbha vAcake yogI zrutajJAnano pAragamI thAya che. . kahyuM che tema navakArataNI Adi koI na jANe ' eTalA mATe anAdi siddha evA A vargonuM vidhipUrvaka dhyAna karanArane Ama, jinazAsananA ane cauda pUrvanA sArarUpa, paMcamaMgalamahAzrutaskaMdha, bhUta, vartamAna ane bhAvikALanuM jJAna kSaNavAramAM utpanna thAya che. navakAramaMtranA A avinAzI mAtRkAkSaromAM ATaluM sAmarthya raheluM che. maMtraziromaNi navakAramaMtra anAdisaMsiddha, nitya, zAzvata ane avinAzI che. AthI pratIta thaze ke navakAramaMtranA akSaro to anAdi siddha che, paraMtu e akSaro je krame Ave che te paNa anAdi siddha che. eTale navakAramaMtranI sva. caMdulAla mohanalAla jhaverInA smaraNArthe | akSarAnupUrvI ane arthasahita zabdAnupUrvI paNa anAdi siddha, zAzvata che. A A navApuramAM netrayajJa samajavA mATe draSTinI vizALatA ane vyApakatAnI sAthe sAthe gahana ciMtana- saMghanA upakrame zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI ceriTebala manananI UMDI anuprekSAnI AvazyakatA rahe che. navakAramaMtranI akSarAnupUrvI TrasTa taraphathI maLelA Arthika sahayogathI sva. caMdulAla mohanalAla ane zabdAnupUrvI zAzvata na hoya to navakAramaMtra sAMbhaLavAthI jAtismaraNa jhaverInA smaraNArthe navAgAma (tA. mAtara - ji. kheDA) khAte zanivAra, jJAna thayAnI vAto bahu parimita kALanI mAnavI paDe. navakAramaMtranA akSaro tA. 7mI mArca, 1992nA roja zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI ane zabdo badalAtA hoya to te sAMbhaLavAthI jAtismaraNa jJAna thAya nahi. hospiTala-cikhodarA dvArA netrayajJanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. tenA paraMtu vastuta: navakAramaMtranA akSaro ane zabdo e ja kame rahe che ane tethI uddadhATanano kAryakrama baporanA 2/30 kalAke rAkhavAmAM Avyo che. ja anaMta bhavabhramaNamAM jIvane pUrve sAMbhaLelA navakAramaMtrathI jAtismaraNajJAna A prasaMge tyAM padhAravA sarvane nimaMtraNa che. thavAnI saMbhAvanA rahe che. jema dvAdazAMgI mATe kahevAya che tema ema paNa kahevAya che ke navakAramaMtrane rasikalAla laheracaMda zAha nirubahena esa. zAha arthathI arihaMta bhagavAna kahe che ane zabdathI gaNadhara bhagavAna guMthe che. * saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha eTalA mATe Ano artha koI kadAca ema kare ke bhagavAna mahAvIrasvAmIe maMtrIo Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI potA ja te AvA AmaMtraNathI Arya tathA che. bhagavAna buddha badhAnI vAta zAMti NamAM paDI jAta. vezyAne tyAM prabuddha jIvana tA. 16-1-92 sthUlibhadra samakakSa eka sAketa bhikSu | | DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA jaina mahApuruSono ItihAsa jANanAra pratyeka jinanA anuyAyI ArAdhanA ke tenA sAMnidhyathI potAnA jIvananuM parivartana thaI jaze ! sAdhu potAnI zakti niSTha jaina nIcenA zlokathI suparicita hoya che : para mustAka che; vezyA potAnI bhAvanAmAM ! maMgalaM bhagavAn vIro, maMgalaM gautama prabhuH / / bhikSu tenA AvAsamAM je bhojana vezyA karatI te bhojana karato; vezyAe maMgalaM sthUlibhadrAdyA, jaina dharmostu maMgalam / / potAnuM pota prakAzya. nRtya ane gItano prAraMbha karyo. ardhanagna avasthAmAM maMtrI zakaTAlano A jayeSTha putra kozA vezyAnA pAsamAM jakaDAIne nAcavA lAgI. badhA prayatno bhraSTa karavA AdaravA mAMDyA. zaNagAro sajaya, mAtA-pitA-bhAI-benano tyAga karI vezyAne tyAM bAra bAra varSo sudhI paDayo avanavA hAvabhAva karyA, vividha AkarSaka mudrAo raju karI chatAM te sAdhanAmAM pAtharo rahe che. jyAre nAno bhAI raktaraMgI nAgI talavAra hAthamAM jhAlI bhAIne aDoLa rahyo. vezyAno eka paNa prayatna tene vikSubdha na karI zakyo. tenI . saMbo che tyAre tenI AMkha khUlI jAya che ane rAjAne AlocavAnuM kahI ceSTAmAM na rasa banAvyo, na utsukatA batAvI. AMkhomAM baMdhana karI tenI loca karIne dharmalAbha kahetA UbhA rahe che. tyAra pachI pharI sthUlibhadra gurunI dareka yiAno udAsIna sAkSI banI rahyo. AjJAnusAra kozAne tyAM cAturmAsa rahI, aNIzuddha cAritra jALavI pAchA phare cAturmAsa hemakhema pasAra thaI gayuM. bhikSuo parezAna, ciMtita, asvastha, che tyAre duSkara, anidakara' kahI guru tene navAje che. tethI coryAzI covIsI saMdehazIla banyA. teo rojaroja navI navI khabaro phelAve che. prabhu ! khabara sudhI yUlibhadrane yAda karato samAja zraddhAMjali arpaNa karato raheze. AnI sAme che tamane ke bhikSu ardhanagna vezyAno nAce jato hato ? prabho ! vezyA tene cakalA-cakalInuM maithuna joI Apa meLe prAyazcita karanAra lamaNA sAdhvI eMsI roja vividha prakAranA mevA miSTano jamADe che, ane te AnAkAnI karyA vagara coryAzI sudhI gartamAM pheMkAI jAya che. premathI khAya che. koI kahetA : bhagavan! vezyA tene jAtajAtanA suMdara rezamI sthUlabhadranA prasaMga jevo ja eka prasaMga buddhanA samayano joIe. eka vastro Ape che. koI tejoSathI garjI uThatA : nAtha ! zAsananI badhI maryAdAo sAketa (bauddha) bhikSune eka vezyAe cAturmAsa mATe AmaMtraNa ApatAM kahyuM bhraSTa thaI gaI che; niyamo naSTa thaI rahyA che. ke ApanA sAMnidhyamAM mAruM mana khUba saMtoSa ane AnaMda pAmaze.' bhagavAna buddha badhAnI vAta zAMtithI sAMbhaLatAM; tame niSkAraNa muMjhAo sAdhAraNa koTino koI paNa bhikSu AvA AmaMtraNathI Azcarya tathA cho. bhilunI ciMtAmAM tame tamArI sAdhanA kema bhulI jAo cho ? je te bhraSTa vimAsaNamAM paDI jAta. vezyAne tyAM comAsAnI vAta keTalI behudI, visaMgata thaze to te thaze, te gumAvaze, buDaze to te buDaze. tame zA mATe niSkAraNa ane apavAda bharelI hatI ! parezAna thAva cho? te mATe tamArI AturatA zA mATe ? vezyAnA manamAM nimaMtraNa svIkAravA vize zaMkA, saMzaya hato, kAraNa ke cAra mAsa pachI bhikSu bhagavAnanA caraNamAM upasthita thayo. te ekalo kayAM sAdhunuM sadAcaraNa ane kayAM vezyAnI nArakIya sRSTi ! baMnenA jIvana na hato. tenI sAthe bhiluNI hatI. vezyA jayAre potAnI koI kaLA bhikSu para vacce meLa na hovAthI nimaMtraNa svIkAraze teno vizvAsa na hato. kAraNa kayo ajamAvI na zakI tyAre bhilue potAnI adhyAtma sAdhanAnI kaLA, dharmakaLA, tuM ane kayAM huM ? kayAM tArI kakSA ane kayAM mArI ? tArI raheNIkaraNI, tenA para ajamAvI ane pariNAma svarUpa tenuM jIvana parivartana thaI gayuM ! rItabhAta, rasama ane jIvanapaddhati sAthe mAro meLa kyAM jAya? te vezyA maTI bhikuNI banI gaI. vAta, sAcI che ke 'sava #aa thappA vAta UlaTI banI bhikSue tarata ja nimaMtraNa svIkArI lIdhuM. mahApunAM nirchuM.' vyaktitvane, mahAnatAne divyatAne samajavuM muzkela che. svIkRtithI vezyA sthUlabhadde paNa rUpakozAne bAra vrata aMgIkAra karanArI sAcI zrAvikA AzcaryamAM paDI gaI. teNIe kahyuM ke Apa nimaMtraNa svIkAro cho paNa bhagavAna banAvI baMne draSTAMtomAM kevuM adbhuta sAmaMjasya ane sAdagya raheluM che. buddha nA pADaze to? munie teTalA ja vizvAsathI pratyuttara vALyo ke tame ciMtA na karo. bhagavAna buddha AjJA Apaze evo vizvAsa hovA chatAM paNa sva. gaNapatalAla maganalAla jhaverI | temanI AjJA mArA mATe anivArya che. AjJA maLI jaze tenI mane khAtrI che. - zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryavAhaka samitinA sabhya ane sakriya teno nirNaya AvatI kAle. sAdhunI maryAdA pramANe keTalAMka aupacArika ane kAryakara zrI gaNapatalAla maganalAla jhaverInuM 78 varSanI vaye thoDA vyAvahArika niyamo aparihArya che. bhagavAna buddhane mArAmAM saMpUrNa vizvAsa che AjJA maLaze ja. maMdira ke vezyAnuM ghara mArA mATe samAna che; mArI vRttiothI divasa pahelAM muMbaImAM avasAna thayuM che. temanA avasAnathI saMghane bhAre khoTa| bhagavAna buddha sujJAna che. paDI che. bIje divase bhagavAna buddhane vIMTaLAIne bhikSuonI pariSada bharAI | mu.zrI gaNapatabhAI milanasAra svabhAvanA hatA. sAhitya, saMgIta ane hatI. tyAre A bhie UbhA thaI vaizyAnA nimaMtraNanI vAta karI. buddha tene kalAmAM temane ghaNo UMDo rasa hato. teo kavitA lakhatA ane vividha viSayo oLakhatA hatA tethI kahyuM ke AzAnI zI jarUra che? vezyAthI saMnyAsI bhaya upara abhyAsapUrNa lekho lakhatA. vyavasAye teo jhaverI hatI paraMtu nivRti | pAmato hoya to vezyA balavattara che. bhaya pAmanAra mArA mate saMnyAsI nathI. pachInAM varSo temaNe sAmAjika pravRtiomAM gALyAM hatAM. avAranavAra teo vezyA jo sAdhune sAdhanAthI bhraSTa kare to sAdhanA sAcI sAdhanA nathI. jAo, potAnA ghare lokasAhitya ane saMgItanA kAryakramo yojatA ane navodita mArI AjJA che ke tame tyAM cAturmAsa zAMtithI karazo. kalAkArone protsAhana ApatA. teo judIjudI saMsthAo sAthe sakriyapaNe AjJA maLatAM bIjAM bhikSuo dhrUjI UThayAM. kemake A vezyA sAdhAraNa saMkaLAyelA hatA ane keTalAkamAM mahattvano hoddo dharAvatA hatA. samayanI na hatI. rAjAo paNa jenA sauMdaryathI mugdha thatA tevuM lokottara tenuM saudarya anukULatA hoya to jAhera kAryakramomAM teo avazya hAjarI ApatA. hatuM. keTalAMka bhikSuo bhikSAnA bahAne tenA sauMdaryane nihALavA, tenA nivAsethI aMgata rIte mu. zrI gaNapatabhAI jhaverI mArA eka vaDIla, murabbI hatA eka bhilue virodha karyo : he prabhu, A anucita che, A kakSAnI ane temanI pAsethI mane vAraMvAra protsAhana ane mArgadarzana maLatuM. rIta, emAM zAsananI zI zobhA bahoLuM kuTuMba dharAvanAra mu. zrI gaNapatabhAI jhaverInA svargavAsathI bhagavAne kahyuM ke jo tuM AvI AjJA mAMge to huM tane na ApuM kAraNa |. che temanA kuTuMbIjanone je bhAre khoTa paDI che te mATe ame dilasojI darzAvIe ke tuM bhaya pAme che. paraMtu A saMnyAsInI sAdhanAnI kasoTIno avasara che. * chIe. . saMnyAsI hArI jAya to sAdhanAnI kiMmata koDInI paNa na rahe. vezyAne saMdeha sadgatanA AtmAne mATe zAMti prArthIe chIe.... " nathI ke sAdhu potAnA jIvanane AmULa pheravI nAMkhaze, tema bhikSune bhaya nathI taMtrI mA maTI bhikaNI samajavuM muzkela che. mahApurUonAM ja vizvAsa vAsa hovA chatAtrA che. \, baddha A vela maLI jaze tenI cArika ane kAryakara zrI gaNe gaNapata nA rathane chetemanA kuTuMba Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcovIsIo ane vikramanA che ahi te potirdhara che. emanA kALa , prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM mATe upadezapamAM che haribhasUri tA. 16-1-92 prabuddha jIvana ' upAdhyAya zrI yazovijyajI kRta upadezarahasya 0 ramaNalAla cI. zAha "jJAnasAra, 'adhyAtmasAra, dravyaguNaparyAyano rAsa, jaMbUsvAmI rAsa, tyAra pachI upAdhyAyajI mahArAja graMtharacanAnuM maMgalAcaraNa karavA tarapha savAso gAthA, doDhaso gAthA ane sADI traNaso gAthAnAM stavano traNa vaLatAM prathama gAthAmAM bhagavAna mahAvIra svAmIne namaskAra karatAM lakhe che : stavanacovIsIo ItyAdi suprasiddha kRtionA racayitA upAdhyAya zrI, majhA vaiddhamataM puSTha vamaLa vIratA[ T. yazovijayajI mahArAja vikramanA sattaramA-aDhAramA zatakanA eka mahAna sammaM guruvaiThaM uvaesarahassamukkiTheM / jyotirdhara che. emanA kALadharma pachI adyApi paryana evI bahumukhI [zrI vardhamAnasvAmIne namaskAra karIne bhavya jIvone pratibodha karavA vidgapratibhA jovA maLI nathI. emaNe saMskRta, prAkRta ane gujarAtI bhASAmAM mATe utkRSTa ane samyapha prakAre gusthI upadiSTa upadezanA rahasyane kahIza.] zatAdhika graMthonI racanA karIne te te bhASA uparanA ane te te viSaya uparanA ''upadezapadaMmAM zrI haribhadrasUrie graMthanA AraMbhamAM lakhyuM che ke asAdhAraNa prabhutvanI pratIti karAvI che. emaNe jema gahana, sUkSma dArzanika manuSyabhavanI durlabhatA samajIne kuzaLa puruSoe dharmamAM udyama karavo joIe. viSayo pasaMda karyA che tema sAmAnya bodhanA saraLa viSayo paNa pasaMda kya che ane e baMnemAM emanI lekhinInI pravAhitA anubhavAya che. . sammaM niyujiyavvaM kuzale hi sayAvi dhammami // nabanyAyavizArada upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje potAnI samartha Ai bhavasamudramAM ati durlabha manuSyapaNuM koI paNa rIte pAmIne kuzaLa racanAo dvArA jaina paraMparAmAM evuM mahatvanuM sthAna prApta karI lIdhuM che ke jethI puoe haMmezAM dharmamAM udyama karavo joIe. upAdhyAyajI mahArAje e emanA nAmanA paryAya jevuM banI gayuM che. emane je upAdhyAyajI mahArAja zrI haribhadrasUrine anusarIne manuSyabhavanI judAM judAM birudo ApavAmAM AvyAM hatAM temAMnuM eka 'ladhu haribhadrasUri che. durlabhatA ane dharmAcaraNa vize samajAve che, paraMtu teo gAthA potAnA zabdomAM upAdhyAyajI mahArAjanI keTalIka dArzanika kRtio vAMcatAM emane ApavAmAM Ape che. juo : AveluM A biruda keTaluM yathArya che. enI saghapratIti thAya che. vastuta: laDhUNa mANusattaM sudullahaM vIyarAgapaNNatti / upAdhyAyajI mahArAje zrI haribhadrasUrinI keTalIka kRtione prAkRta ke gujarAtImAM banne pavayitraM rihiM sugophare utAravAnuM sarasa kArya karyuM che. [sudurlabha evo manuSyajanma prApta karyA pachI nipuNa mANasoe sUtrokata 'upadezarahasyae upAdhyAyajI mahArAjanI e prakAranI kRti che. zrI AjJApramANe vItarAgapraNIta dharmamAM udyama karavo joIe.] haribhadrasUrikRta 'upadezapada' nAmanA graMtha uparathI upAdhyAyajI mahArAje A manuSyabhavanI durlabhatA batAvI upAdhyAyajI mahArAja prama kare che ke 'upadezarahasya' nAmanA graMthanI prAkRta bhASAmAM racanA karI che, ane chatAM e parama dharma zuM che? ahiMsAnuM yathAmati pAlana ke jinAjJAnuM pAlana ? sAmAnya anuvAda nathI. upAdhyAyajI mahArAjanuM e svataMtra anusarjana che. mANasonI daSTie ahiMsA ja parama dharma che, paraMtu upAdhyAyajI mahArAja 'upadezaraha e prApta bhASAmAM AryA chedamAM 203 gALAmAM zAstranA AdhAre kahe che ke hiMsA ane ahiMsAnuM vAstavika sahama svarUpa lakhAyelI kati che. enA upara upAdhyAyajI mahArAje pote ja saMta bhASAmAM samajayA vinA jIva hiMsAne ahiMsA ane ahiMsAne hiMsA samajI levAnI TIkA lakhI che. A 203 gAthAmAM emaNe 450 thI vadhu viSayono parAmarza bhUla karI bese evo saMbhava che. eTalA mATe jJAnanI pahelI AvazyakatA che. karyo che. 203 gAthAnI 406 paMktio thAya. emAM ATalA badhA viSayono mATe ja kahevAyuM che ke 'paDhamaM nA to tyAM eTale ja jinAjJA upara bhAra samAveza kevI rIte thAya ? tarata mAnavAmAM na Ave evI A vAta che. paraMtu mUkavAmAM Avyo che. jinAjJAno yathArtha bodha thAya ane tenuM yogya pAlana thAya " 'upadezarahasyanI navI pragaTa thayelI AvRttimAM enA saMpAdaka ane eno to ja pariNAmavizuddha ane zAstrasuvihita evuM ahiMsAnuM pAlana thaI zake. mithyAtvAdi mohanIya karmanA yopazama vinA bAhya ane aMtaraMga evI tAtpayArtha lakhanAra pU. munizrI zrI jayasuMdaravijayajIe A viSayonI jenirdezikA nidarika pariNAmavizuddhi zakya nathI. TIMkAmAM upAdhyAyajI mahArAja dazavaikAlika sUtranI "pApI che te vAMcavAthI A vAtanI tarata pratIta thAya che. eTale lAdhava e eka gAthA TAMkIne kare che ke reta apa ane anabaMdha e paDe. upAdhyAyajI mahArAjanI zailIno eka mahattvano guNa che. pratyeka gAthAnI pratyeka ahiMsAnI zuddhi tapAsavI joIe. pramAda athavA ayatanA ne hiMsAno hetu paMktine ucita zabdapasaMdagI dvArA emaNe arthasabhara banAvI dIdhI che, ane che; prANavinAza te hiMsAnuM svarUpa che ane pApakarmanA baMdhathI bhAvimAM prApta teno arthavistAra TIkAmAM karIne pUrI spaSTatA karI ApI che. Ama chatAM A thatAM duHkho e hiMsAno anubaMdha che. mATe yatanA (jamaNA) e ahiMsAno hetu eka gahana dArzanika kRti che ane ethI ja utAvaLe vAMcanArane te tarata che; koInA paNa prANavinAzathI nivRtta thavuM e ahiMsAnuM svarUpa che ane samajAya evI nathI. : - mokSasukhano lAbha e ahiMsAno anubaMdha che. Ama, ahiMsAnA zAstrasuvihita A graMthanI racanAno AraMbha karatAM pahelAM upAdhyAyajI mahArAja pAlana mATe, pariNAma vizuddhi mATe zAstrIya jJAnanI AvazyakatA che. paraMtu vAgevatA sarasvatI mAtAnuM smaraNa kare che. teo lakhe che : zAstro ghaNAM gaMhana, kaThina ane jaTila hoya che. mAtra zabdazanathI tenA UMDA che. IM{ taii kRtvA vAdvatAM vipuSavazvAn . . marma ane rahasyane jANI zakAtuM nathI. e mATe jarUra che sugurunI. eTalA mATe nijamupadezarahasya vivRNomi gabhIramarthena / / ... upAdhyAyajI mahArAja guruparataMtratA ane gurukulavAsa upara bahu bhAra mUke che. tyAra pachI gadyapaMktiomAM teo jIvanuM parama kartavya zuM che te ekAkI vihAra karanArA svacchaMdI munio pogya mArgadarzananA abhAve pote samajAvatAM lakhe che : unmArge jAya che ane anyane paNa unmArge dorI jAya che. alabatta gItArtha mahApuruSo ekaThI vihAra karI zake che. iha hi vipulapuNyaprArabhAralabhyamavApya manujatvaM, saMsevya ca - tyAra pachI upAdhyAyajI mahArAja sUtra ane artha ubhayanuM mahatva che gurukulavAsaM, parijJAya ca pravacanAnuyogaM samyak svaparahitArthitayA mArgopadezAya prayatitavyamityayamupakramastatreyamAdyagAthA - samajAve che, mokSa ane mokSAMganuM svarUpa samajAve che ane mokSa javane yogya (vipula puNyarAzinA saMcaya vinA alabhya evuM manuSyapaNuM prApta karIne, evA judI judI koTinA jIvonAM lakSaNo darzAve che. - jaina darzanamAM mokSaprApti mATenA mArgamAM gati karanArA paraMtu jude jude gurukuLavAsanuM sevana karIne, jinapravacananA anuyogane (vistRta gUDhArthone) tabakake rahelA jIvo mATe mArgAnusArI, samyaka daSTi apunabaMdhaka, dezavirati, yathArthapaNe jANavA joIe ane aparahita mATe sanmArganA upadezane vize sarvavirati, ItyAdi pAribhASika zabdo vaparAya che. upAdhyAyajI mahArAje te ucita udyama karavo joIe.] darekanAM spaSTa lakSaNo darzAvyA che. u.ta. apunabaMdhaka jIva mATe teo lakhe che: so apuNabaMdhago jo No pAvaM kuNai tivvabhAveNaM / bahu maNNai. Neva bhavaM sevai savvattha uciyaThiI / / - nAka ' Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana je jIva tIvrabhAve pApa na kare, bhavanuM bahumAna na kare, ane sarvatra ucita sthitinuM sevana kare te apunabaMdhaka che.] apunarbaMdhaka eTale e jIva ke je saMsAramAM paribhramaNa karatAM karatAM have e sthitie Avyo hoya ke pote have saMsAramAM hoya tyAM sudhI pharIthI (puna:) utkRSTa sthitino baMdha kare nahi. avakjhAmI athavA RRjugArI jIvanAM lakSaNo jaNAvatAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che : maggasArI saDDho pannavaNijjo kriyAvaro ceva / guNarAgI jo sakkaM Arabhai avakagAmI so // [je mArgAnusArI hoya, zraddhAvAna hoya, sukhabodha hoya, kriyAmAM tatpara hoya, zayamAM udyamavaMta hoya te avalgAmI che . duniyAnA tamAma dharmomAM sAdhusaMnyAsI thanArI badhI ja vyaktio aMta:karaNanA zuddha tyAgavairAgyanA bhAvathI ja thAya che ema ekAnte kahI nahi zakAya. jaina dharmamAM paNa evA sAdhuo hoI zake che ke jemaNe mAthe muMDana karAvyuM hoya paraMtu hRdayamAM tyAga vairAgyano bhAva na hoya. evA mAtra vezadhArI sAdhuothI dUra rahevA mATe upAdhyAyajI mahArAja kahe che. juo : disaMti bahU muMDA dusamadosavasao sapakkheDavi / te dUre mottavvA ANAsuddhesu par3ibaMdho || [svapakSamAM paNa duSamakALanA doSI ghaNAya mAthuM muMDAvanArA dekhAya che. teono dUrathI ja parihAra karavo ane ane vizuddha AjJAnuM pAlana karanArAomAM bahumAnano bhAva rAkhavo.] keTalAkanA manamAM evo bhrama hoya che ke A duSama ArAmamAM, paDatA kALamAM sArA, sAcA sAdhuo hoya ja karyAthI ? upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke A pAMcamA ArAmAM game teTaluM kaSTa AvI paDe to paNa bhagavAna mahAvIranuM zAsana pAMcamA ArAnA aMta sudhI cAlavAnuM che ane tyAM sudhI paMcAcAranuM zuddha pAlana karanArA sAdhuo rahevAnA. teo lakhe che : evaM khu dussamAe samiyA guttA ya saMyamujjuttA / pannavaNijjAsaggarahiyA sAhU mahAsattA // [duSama kALamAM paNa samiti-gutivALA, saMyamamAM udyama karanArA, sukhabodhya, asaGgaharahita tathA mahAsattvazALI sAdhuo vidyamAna che.] sthUla kyiA ane mananA bhAva e baMnenI daSTie- dravya ane bhAvanI dRSTie vividha sthitionI jaina darzanamAM chaNAvaTa karavAmAM AvI che. dravya kthiA hoya ane bhAva hoya, dravya kyiA hoya paNa bhAva na hoya dravya kriyA na hoya paNa bhAva hoya ane dravya yiA paNa na hoya ane bhAva paNa na hoya evI caturkIMga batAvavAmAM Ave che. dekhInI rIte ja dravya kyiA karatAM bhAvanuM mUlya vadhAre che. sAdhuo dravyakyiA karatAM bhAvavizuddhi prati vadhu AgaLa vadhelA hovA joIe. jinezvara bhagavAnanI ArAdhanA dravya kriyAthI ane bhAvathI thaI zake che. paraMtu bhAvamAM AgaLa vadhelA sAdhuo potAnAthI nIcI kakSAnI evI gRhasthonI dravyayiAnI anumodanA karI zake ? upAdhyAyajI mahArAja kahe che ke hA, avazya karI zake. teo la" che : aha hINaM davyatthayaM aNubhAgajjA NaM saMjao tti maI / tA kassavi suhajogaM titthayaro NANumaNNijjA | [jo tamArI buddhi ema kahetI hoya ke UtaratI kakSAno hovAthI dravyastavanI sAdhue anumodanA na karavAnI hoya to tIrthaMkara bhagavAna koInA paNa zubhopayoganI anumodanA karaze nahi.] ahIM upAdhyAyajI mahArAje eka ja dalIla ApIne zaMkAnuM sarasa nivAraNa karI ApyuM che. Ama, upAdhyAyajI mahArAje 'upadezarahasya'mAM je bhinna bhinna viSayo mImAMsA karI che temAM dravyacaritra, dravyAApAlana, dezavirati ane sarvavirati ane tenA peTA bhedo, dravyastava ane bhAvastava, dravyastavanI AvazyakatA, vinayanA bAvana bhedo, vaiyAvacca, dravya ane bhAvanI caturthaMgI, samAna karyu chatAM phaLamAM taratamatAnuM rahasya, samyagadaSTinI svabhAvata: hitapravRtti, vyavahAra naya ane nizcayanaya, aniyata svabhAvavALA karma upara mAlika : zrI muMnaI jaiva yuvaka saMgha - mudraka, prakAzaka : mI cImanalAla phona : 350296, mudraNasmAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69, khAMDiyA tA. 16-1-92 puruSArthanI asara, karma ane puruSArtha ubhayanuM mahattva, samyagadaSTi ane mithyAdaSTinAM sukhadu:kha, abhigraha, upadezanI paripATI, mahattA ane saphaLatA, upadezakanI yogyatA, sUtraniSThA, ekAntavAda ane anekAntavAda, syAdavAda vinA upadezakanI AtmaviDaMbanA, svAdhyAya, jJAna ane zraddhA, jayaNA, utsarga ane apavAda, hetuvAda ane AgamavAda, adhyAtma ane dhyAnayoga, sahajAtmasvarUpanI bhAvanA, zuddhabuddha AtmasvarUpanuM dhyAna ItyAdi aneka viSaya upara suMdara prakAza Apyo che. A graMthanI racanA karatAM pUrve upAdhyAyajI mahArAje pratyeka viSaya, vicAra ke muddA vize keTaluM mananaciMtana karyuM haze ane keTalA badhA graMthonuM adhyayana karI lIdhuM haze tenI ane temanI bahuzrutatA keTalI badhI che tenI pratIti graMthanI mULa gAthAo tathA tenA uparanI TIkA vAMcatAM sthaLe sthaLe thAya che. upAdhyAyajI mahArAje potAnI A racanAmAM mukhya AdhAra zrI haribhadrasUrino lIdho che eTale zrI haribhadrasUriSkRta 'upadezapada' uparAMta 'yorgAbandu', yogadRSTisamuccaya', 'SoDazaka', 'paMcAzaka' ItyAdi. graMthonI gAthAo emaNe AdhAra mATe TAMkI che. taduparAMta bhagavatIsUtra, uttarAdhyayanasUtra, dasavaikAlikasUtra, mahAnizItha, sthAnoMga, AcArjIMga, anuyogadvAra, Avazyakaniryukti, vizeSAvazyaka bhASya, vyavahArabhASya, tattvArthasUtra, sanmatitarka, pravacanasAra, zrAvakaprajJati ItyAdi graMthomAMthI emaNe ApelAM pramANo uparathI emanI daSTi keTalAM badhA zAstragraMtho upara pharI vaLI che ane emanI grahaNazakti keTalI badhI sUkSma che tenI sarasa pratIti thAya che. ATalA badhA judA judA viSayonI sUkSma chaNAvaTa karyA pachI temAMthI jIve grahaNa karavA jevuM zuM che ane ArAdhaka jIvanuM lakSya zuM hovuM joIe te vize graMthano upasaMhAra karatAM upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke kiM bahu iha jaha jaha rAgadosA lahuM vilijrjjati / taha taha paTTiavvaM esA ANA jiNiMdANAM // [ghaNuM zuM kahIe ! je je rIte vahelAmAM vahelo rAgadveSano vilaya thAya te te rIte pravartavuM e jinendra bhagavAnanI AjJA che.] vaLI teo aMte zubhakAmanA vyakta karatAM vinamratAthI lakhe che : aNusariya juttigaSyaM puvvAyariyANa vayaNasaMdaSmaM / ri kAumiNaM laddhaM puNNaM tatto havau siddhi // yuktinA marmone anusarIne meM pUrvAcAryomAM ja vacanonuM ahIM gUMthana karyuM che. te karavAthI je puNyanuM upArjana thayuM tenAthI svapara bhavya jIvo paramapadane prApta karo] pa.pU. paM. zrI pradyumnavijayajI mahArAje lakhyuM che, ' pUjyapAda upAdhyAyajI mahArAje 'upadezapada'nA viSayone vadhu suvAcya zailImAM A graMthamAM rajU karyA che 'upadezarahasya' e 'upadezapada'no sAroddhAra lAge chatAM A graMtha nirUpaNana dRSTie maulika che, svataMtra che; sAce ja teozrI prAcIna graMthone pI-pacAvIne navIna graMtha nIpajAvavAnAM varadAnane varelAM che... syAdavAdaparipUrNa rocaka zailImAM A graMtha lakhAyo che. koI paNa zramaNe upadezadAna devAnI kaLA haratagata karavA mATe eTale ke bhavabhIru gItArthe munivare paNa svapara kalyANa kAje upadezaka banatAM pahelAM A graMthano abhyAsa avazya karavo joIe. mArgadarzakanI javAbadArIno vicAra karIe tyAre khyAla Ave ke upadezakaLA mATe kevI ane keTalI sajjatA apekSita che. yathArtha upadezaka thavuM te ghaNuM agharuM kArya che. upAdhyAya zrI yazovijayajIkRta A 'upadezarahasya' graMthanuM jema jema pharI pharI vAra vAMcana-adhyayana karavAnuM thAya che tema tema navo navo arthaprakAza sAMpaDato jAya che. ane ethI emane bahumAnapUrvaka natamastake baddha aMjali namaskAra karavAnuM mana thAya che. emaNe A ane AvA bIjA aNamola graMthonI racanA karIne ApaNA upara keTalo moTo upakAra karyo che e vicAratAM bhAvavibhora thaI javAya che ! tattvajJAnagarbhita, dArzanika, jaTila viSayone prAkRta bhASAmAM paghamAM utArI tene kAvyatvanI koTie pahoMcADavAnuM duSkara kArye upAdhyAyajI mahArAje kevI anAyAsa lIlAthI karyuM che ! DD je. zAha, " sthaLa 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004 sTrITa, muMbaI-400008. phoToTAipaseTiMga : mudrIkana, muMbaI-400092. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 3 0 aMka : 1 0 tA. 16-2-1992 Regd. No. MH. By / South 54 Licence No. :37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 prabhu& QUOG 00 prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa 00 vArSika lavAjama rU. 30 000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ' lagnotsava lagna eka utsava che ane utsavano AnaMda avazya mANavo joIe. kanyA ane enI sAhelIo sAmasAme ekabIjAnI sAthe TIkhaLakaTAkSa vagere potAnA AnaMdamAM bIjA ghaNA badhAne sahabhAgI paNa banAvavA joIe. karavAmAM eTalAM badhAM magna hoya che ke vidhimAM zuM cAlI rahyuM che tenI paNa - gRhastha jIvana jIvanAra vyakti satata nIrasa, lUkhuM jIvana lAMbo samaya temane khabara ke paravA hotI nathI. jIvI na zake; jIvavuM paNa na joIe. utsavano AnaMda jIvanamAM baLa pUranAruM AvI gauravahana paristhitine lIdhe ja keTalAka draSTisaMpanna, suzikSita, moTuM preraka, cAlaka tattva che. saMskArI yuvaka-yuvatIo have sajAga banavA lAgyA che. jainomAM zAstrIya, utsavapriyA: khalu manuSA: ema je kahevAyuM che te sAcuM ja che. sAmAjika, gauravabharI jaina lagnavidhithI lagna karAvavAnI bhAvanA have vadhavA lAgI che. dhArmika ItyAdi utsavo nizcita samaye Ave che. lagnano utsava sthaLa, kALanI amArA putranAM lagna jaina lagnavidhithI ame karyAM hatAM tyArathI e vidhi mATe potAnI anukULatA anusAra UjavI zakAya che. keTalAka mitrono Agraha cAlu thayo che. eka kacchI udyogapati mitre potAnI hajAro varSathI samagra duniyAmAM mAnavajAta lagnano utsava mANatI putrInA lagna mATe mArI pAse jaina lagnavidhinI pustikA taiyAra karAvI ane AvI che. yuvaka yuvatI mahAjananI sAkSIe prabhutAmAM pagalA mAMDe che te pramANe maMgaLamaya pavitra vAtAvaraNamAM saue ekAgra citta e vidhi nihALI samAjavyavasthA ane jIvanavyavasthAnI draSTie jarUrI che. Ama chatAM bIjI hatI. muMbaImAM keTalAka divasa pahelAM bIjA eka zrImaMta ughogapati mitre prathAnI jema lagnanI prathAmAM ane enI UjavaNImAM atizayatA ke vikRti potAnI putrInA lagna bahu ja nAnA pAyA upara ane jaina lagnavidhithI karAvyo. AvyA vagara rahe nahi. kazo khoTo Azaya na hoya to paNa keTalAka rItarivAja baMne pakSa taraphathI phakata potAnA atyaMta nikaTanA snehI-svajanone lagna prasaMge sahaja krame jUnA ane kAlagrasta thayA vagara rahe nahi. eTale lagnanA keTalAka nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. rivAjomAM pheraphAra karavAnI AvazyakatA have UbhI thaI che. cAMllo, paherAmaNI, potAnA baMgalAnA kampAunDamAM ja sAdAIthI chatAM suzobhita ane daheja, vAMkaDo, dharmAdAnI rakamanI AgrahapUrvaka jAherAta vagerenA rivAjo jayAre maMgala vAtAvaraNamAM saMgIta sAthe jaina lagnavidhi evI rIte goThavavAmAM AvI cAlu thayA haze tyAre te zubhApayogI ane jarUrI haze, paraMtu jyAM jJAtinA hatI ke sau koI dhyAnathI e lagnavidhi jotA- sAMbhaLatA hatA. eka pavitra baMdhano have rahyAM nathI tyAM AvA rItarivAjo nirarthaka banavA lAgyA che, eTaluM vAtAvaraNa jevuM anubhavAtuM hatuM. varapakSa paNa sukhI ane saMpanna hato. chatAM, Lja nahi, paraspara asaMtoSa, maheNAMToNA, vaimanasya vageremAM nimitta banI rahyAM baMne pakSe sAthe maLIne, khAsa to vara ane kanyAe daDha nirNaya karIne A che. kayAreka bahu dhAmadhUmathI UjavAyelAM lagna AvA rItarivAjonA saMgharSamAMthI rIte lagnavidhi yojavAnuM nirdhAryuM hatuM. cAMllo, bheTa, page lAgyAnAM kavara, lagnavicchedamAM pariName che. kAlagrasta banelA evA rivAjone vahelI take samAje paherAmaNI vagere na levAno makakama saMkalpa karyo hato. eka navo cIlo pADavA tilAMjali ApavI ghaTe. enI zarUAta pratiSThita vyaktiothI thAya to samAja mATe varakanyA ane temanAM mAtApitA abhinaMdananA adhikArI banyAM hatAM. upara eno vadhu prabhAva paDe. keTalIkavAra eka pakSane pheraphAra karavo hoya che, thoDA samaya pahelAM bIjA eka zrImaMtane tyAM lagna prasaMge ame gayAM paNa bIjA pakSanI asaMmati thatAM lAcAra thaI javAya che. vara, kanyA, varanAM hatAM. lagna maMDapa mATe ghaNI vizALa jagyA rAkhavAmAM AvI hatI. Thera Thera mAtApitA ane kanyAnAM mAtApitA ema cArenI samajaNapUrvakanI sahakArabharI suzobhano hatAM. raMgaberaMgI lAITo karavAmAM AvI hatI. varakanyAne satkAra saMmati sadhAya to kArya saraLa thAya che. sagAI pUrve ja AvI keTalIka spaSTatA samAraMbha mATe UbhA rahevA mATenA maMcanI jagyA ne koI rajavADI mahela jevuM thAya to ethI paNa vadhu saraLatA rahe che. drazya banAvyuM hatuM. kalAko sudhI satata viDiyo philma UtaratI hatI. bhAtabhAtanI moTAM zaheromAM koI koI vakhata evuM jovA maLe che ke lagna prasaMge vAnagIo jamavAmAM hatI. jANe koI moTo meLo bharAyo hoya evuM drazya lAgatuM lagnavidhinuM koI gaurava sacavAtuM nathI. padhArelA mahemAno ToLe maLIne vAto hatuM. jamavAmAM saMskArI dhakkAdhakaDIno pAra nahoto. badhuM maLIne be-traNa karoDa karavAmAM magna hoya che, kAraNa ke dUra dUra rahetA hovAne lIdhe lagna maMDapa rUpiyA kharcAyA haze evI vAta sAMbhaLavA maLatI hatI. lokone yAda rahI jAya emane mATe milanasthAna banI jAya che. lagnanI vidhimAM gora mahArAja vadhu evI rIte lagna karavAnI emanI mahattvAkAMkSA pAra paDI hatI. ke ochA loko bolIne vidhi jhaDapathI patAvI Ape che. dakSiNA levAnI AjakAla moTA zaheronA zrImaMtomAM lagna prasaMge dhananuM varavuM pradarzana utAvaLamAM teo hoya che, kAraNake eka divasamAM bIjAM keTalAMka lagno paNa karavAnI evI caDasAcaDasI vadhatI cAlI che ke koIe karyuM na hoya evuM emane karAvavAnAM hoya che. bIjI bAju keTalIkavAra vidhikArane potAne sarasa potAne tyAM thavuM joIe. lagnanI vADImAM rAjamahela, killo, maMdira jevI vizALa vidhi karAvavI hoya che, paraMtu varakanyA ke temanAM mAtApitAne temAM bahu rasa racanA philmI duniyAnA konTrAkaTaro pAse karAvavAmAM Ave che. eka mitranA hoto nathI. bolAtI vidhimAM zuM cAlI rahyuM che tenI paNa temane samajaNa ke majAkamAM kahevA pramANe rANI elijhAbetha jo saMmati Ape to eka dhanapatinI khabara nathI hotI. varakanyA vatI saptapadI- paNa gora mahArAja ja bolI jatA mahecchA potAnI putrInA lagna prasaMge bakiMgahAma pelesa jevI racanA karavAnI hoya che. koI koI sthaLe to vidhi daramiyAna va2 ane enA mitro nathI ane cArTara vimAnArA laMDanathI pelesanA gArsane bolAvavAnI che.. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-92 lagna prasaMge khAdya vAnagIonuM vaividhya uttarottara vadhatuM jAya che. vArtAmAM lagna prasaMge hAjarI ApavA ke koIkanI khabara kADhavA ke anya prakAranA sArA AvatI batrIsa pakavAnanI vAto have vAstavika banavA tarapha che. zrImaMtonA mAThA prasaMge ekAda divasa mATe paNa videzamAM AMTo mArI AvatA hoya che. ahaMne poSavA keTararI navI navI vAnagIo banAvavA lAgyA che. thoDA vakhatamAM AvA keTalAya lokone potAne tyAM jyAre lagna prasaMga Ave che tyAre videzathI maracAMnI baraphI, rIMgaNAnI bAsuMdI, kArelAMno AIsakrIma, cokaleTanAM bhajiyAM, bhAratIya uparAMta videzI mahemAno paNa notaravAmAM AvyA hoya che. AvA saMtarAnI chAlanI kaDhI, jevI navI navI vAnagIo zodhI kADhI keTararsa mAMsAhArI videzI mahemAnone lagna prasaMge je hoTalamAM utAravAmAM AvyA hoya dhanapatione AkarSe to navAI nahi! che te hoTalamAM teo mAMsAhAra karatA hoya che. videzanA mahemAnone nimaMtraNa moTA zaheromAM zrImaMta varga vacce moMghI lagnapatrikA kADhavAnI spardhA ApanI vakhate dharmapremI jaina gRhasthoe A bAbatano gaMbhIrapaNe vicAra karavo divase divase vadhatI cAlI che. patrikA banAvavAnA vyavasAyamAM paDelA mANaso ghaTe. AmAM kazuM anucita nathI evuM mAnavAvALo paNa eka varga che. lagna navI navI kalpanA doDAvIne navA navA prakAranI moMdhIdATa lagnapatrikAo taiyAra prasaMge jamaNavAramAM moTI paMcatAraka hoTalomAM keTalAka jaina dhanADhayo videzIo karIne dhanADhayone AkarSe che. koI koI lagna mATe to eka eka lagnapatrikA mATe mAMsAhArano kAunTara thoDe dUra rAkhe che. A paNa eka vicAraNIya gaMbhIra so doDhaso rUpiyAnI kiMmatanI thatI hoya che. hajAro rUpiyAno dhumADo mAtra bAbata che. AvuM javalleja bane che, paraMtu sarvathA nathI banyuM ke nathI banatuM moMghI lagnapatrikA pAchaLa thAya che. lagna pUrI thAya eTale ghaNI kharI ema nahi kahI zakAya. lagnapatrikAo, bhale game teTalI moMdhI hoya to paNa saravALe kacarAmAM, gaTaramAM videzIo mATe keTalAka jaino maryAdita saMkhyAmAM zarAbanI mahephIlo paNa ja jAya che, kAraNake tenI bIjI koI upayogitA hotI nathI, ' yoje che. mAMsAhAra karatAM zarAbanI mahephIlonuM pramANa ghaNuM vadhAre che. videzI keTalAka zrImaMta mANasa pAse eTalI aDhaLaka saMpatti hoya che ke eka mahemAno na hoya to paNa potAnA mitro ane sagA saMbaMdhIo mATe sImita divasano lagnotsava emane mATe ocho paDe che. sAmAjika pratiSThA paNa temane svarUpanI zarAbanI mahephIlo keTalAka jaina dhanADhayo lagna nimitte yoje che. satAve che. junA vakhatamAM jAnane sAta divasa jamADavAmAM AvatI. e ghaTatAM [anya prasaMge yojAtI mahephIlonI vAta to vaLI judI ja che.] AvI mahephIlomAM ghaTatAM eka divasa ane eka TaMka upara vAta AvI gaI. paraMtu e prathA have ghaNuM kharuM zarAba pInArane ja nimaMtraNa apAya che. mahilA varga paNa emAM navA svarUpe AvI che. zrImaMta mANaso potAne AMgaNe Avela lagna prasaMgane sAmela hoya che. AjakAla zarAba pIvo e pahelAM jeTaluM dhRNAspada gaNAtuM mATe eka divasano nahi paraMtu pAMca cha ke tethI vadhu divasanA utsava tarIke nathI. zarAba pIvAnI chUTavALI vyaktionI saMkhyA jaina samAjamAM paNa divase ujave che. keTalAka mATe A ' aThThAI (ATha divasano) mahotsava banI jAya divase vRddhi pAmatI jAya che. videzanA ghaNA jainomAM e ziSTAcAra rUpe paNa che. saMgItanI, nRtyanI, rAsa garabAnI, DAyarAnI, zAyarInI evI jAtajAtanI hoya che, je ke parApUrvathI jainadharmamAM madyapAnano niSedha pharamAvAyelo che. sAta mahephIlo lagna pahelAM goThavAya che ane temAM caDhatA UtaratA krame ochI ke vyasanamAMnuM e paNa eka vyasana che. A saMjogomAM vyaktigata zarAba pIvo vadhu nimaMtraNa patrikAo mokalAya che. phakta sagAM saMbaMdhI sahita mitra vartuLa, e eka bAbata che ane lagna prasaMge zarAbanI mahephIla yojavI te bIjI jJAtijano, vepArI varga ane aparicita Amavarga sudhI noMtarA pahoMcADAya che. bAbata che. emAM koIne kadAca moTo anartha na dekhAto hoya to paNa paraMparAthI koIkane eka, koIkane be, koIkane traNa-cAra ema jadA judA kAryakramonA noMtarAnAM sAcavelA saMskAranuM je ullaMdhana thatuM jAya che te samaya jatAM anAcAra tarapha kArDa maLe che. dhAryA karatAM potAne ochAM kArya maLyo che ane bIjAne vadhu na dorI jAya e pratye lakSya rAkhavuM jarUrI che. mAtra moTAIna, AdhunikatAnA kAryakramonAM kArDa maLyAM che enI khabara paDatA tevA lokono kacavATa lagna ke pragatizIlatAnA dekhAvo karavA mATe AvI mahephIlo yojAtI hoya to temAM agAu ja cAlu thaI jAya che. jayAre eka lagna nimitte jAta jAtanA utsavo bahu aucitya raheluM nathI. yojAya che tyAre temAM hAjarI ApanArA badhA ja dareka vakhate utsAhapUrvaka keTalAka moTA dhanapatione lagna prasaMge game teTaluM kharca thAya teno pahoMcI jatA hoya evuM banatuM nathI. pharaja rUpe parANe hAjarI ApavI paDatI prazna hoto ja nathI. lAkho rUpiyA temane kharco ja nAkhavAnA hoya che. samAjane hoya evuM paNa keTalAMkanI bAbatamAM bane che. ghaNA badhA divasanA utsavo potAnI moTAI batAvI zake e mATe potAne ghare AvelA lagna prasaMge vadhumAM rAkhIne keTalAka zrImaMta mANaso to potAnA sagAMsaMbaMdhI ane mitravartuLa upara vadhu mANaso hAjara rahe e emano zokhano viSaya banI jAya che. vyavasAyamAM trAsa gujAratA hoya che. temanA potAne kAne evI vAta AvatI nathI hotI. potAnA pratispardhIo karatAM potAnA prasaMge ghaNA vadhu mANaso padhAryA hatA moDhe to mAtra prasaMzA ane ahobhAvanA udgAro ja nIkaLatA hoya che, paraMtu e batAvavA mATe zakya teTalI badhu nimaMtraNa patrikAo teo pahoMcADe che. potapotAnA aMgata vartuLomAM tenI ghaNI TIkA thatI hoya che. moTA zaheromAM sAro rasto to e hoya che ke pote jeTalI jeTalI saMsthAo ' je keTalAka dhanapatio lagna prasaMge eka sAthe ghaNA badhA utsavo sAthe saMkaLAyelA hoya te badhI saMsthAonA sabhyone sAgamaTe notaravAma, Ujave che teo keTalIka vAra eka prakAranI mAnasika tANamAMthI pasAra thAya Ave. A kAma to emanA karmacArIoe ja karavAnuM hoya che. judI judI che. potAnA ghare lagnotsava che eTale apAra AnaMda to hoya ja, paraMtu nAnI saMsthAonI chApelI taiyAra yAdIo maMgAvIne te pramANe nimaMtraNo karmacArIo nAnI vyavasthAonI ciMtAno bhAra ghaNo moTo hoya che. te tarata jaNAto nathI. dvArA ravAnA thAya che, pachI emAMnI keTalIya vyaktione pote oLakhatA hoya thoDIka gera vyavasthA UbhI thatAM mAnasika tANa cAlu thAya che. sagAMsaMbaMdhIonAM ke na oLakhatA hoya AvA prasaMge je bhAIbaheno pAMca cha saMsthAmAM sabhya rIsAmaNAM, keTarara- DekoreTaranI luccAI, ke aprAmANikatA, InkamaTekSanA hoya ke kamiTimAM hoya temane AvA mahAnubhAva taraphathI TapAlamAM pAMca cha ke mANasonI tapAsa, khUTI jatI khAdya vAnagIo ke evI bIjI samasyAone vadhu nimaMtraNa patrikA maLe che, chatAM vyaktigata oLakhANa ke saMbaMdha jevuM kazuM lIdhe koIka vAra to evA paNa kissA banyA che ke lagnotsavanI tANane lIdhe ja hotuM nathI. ethI emane kautuka jevuM thAya che. maphatanuM mahAlavA maLatuM hoya vara ke kanyAnA pitAne hRdayarogano humalo thayo hoya athavA mRtyu paNa thayuM to jatuM zA mATe karavuM evI prakRtinA ghaNA loko lagnanA mAMDave mitramaMDaLa hoya. AvA utsavo yojavAnuM vicAratI vakhate umaMga ghaNo hoya che, paraMtu jema sahita dhasI jatA hoya che ane mijabAnI uDAvI, varakanyA ke enAM mAtApitAne jema divasa najIka AvatA jAya che tema tema ciMtA, vyagratA, ujAgarA vadhatA maLyA vagara (kAraNake koI oLakhatuM hotuM nathI) peTa para hAtha pheravatA pheravatA. jAya che ane tenI mAThI asara zarIra upara thAya che. vara kanyAnAM mA-bApa pAchA phare che. sAmAnya rIte evI prauDha uMmare pahoMcelAM hoya che ke jayAre temanuM zarIra ane mANasa dhanavAna hoya ane AvA lagna prasaMge e hoMzathI dhana vApare mana A mAnasika bojo sahelAIthI uThAvI zakatuM nathI. enA mAThAM pariNAma ane potAnA ghare AvelA prasaMgane yAdagAra banAve temAM khoTuM zuM che? Avo pachInA vakhatamAM cAlu thavA lAge che. eTale ja keTalIkavAra keTalIka vyaktionI prama keTalAka karatA hoya che. keTalAya loko AvA prasaMge hAjara rahIne, mahAlIne bAbatamAM lagnotsava AzIrvAdarUpa nahi, paraMtu zAparUpa nIvaDe che. dhanyatA anubhave che ane zrImaMtonI prasaMzAmAM sarI paDe che. bahu moTA zrImaMta mANasa bhale potAne na oLakhatA hoya to paNa potAne moTA gharanuM nimaMtraNa AjakAla keTalIya vyaktionA deza-videzanA aneka loko sAthe vepAra maLyuM che ethI keTalAya loko dhanyatA anubhave che ane bI kahetA pharatA udyoganA saMbaMdho vadhyA che. videzanI avarajavara paNa vadhI che. bhAratIya loko hoya che. paraMtu A AnaMda ane abhimAnanuM mUlya thoDA vakhatamAM ja visarAI AkhI duniyAmAM patharAyelA che eTale sagAMsaMbaMdhane hisAbe paNa vyAvahArika jAya che. vaLI AvuM dhanapradarzana samagra dezanI vartamAna sAmAjika ane Arthika prasaMge videzamAM javAnuM sAmAnya banI gayuM che. keTalAka dhanADhaya loko mAtra (anusaMdhAna pRSTha - 8) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 -2 -92 prabuddha jIvana zuM prajA eTalI badhI gamAra che ke... D vijyagupta maurya divALI Ave che...AvI... ane AvIne gai paNa kharI, paraMtu phaTAkaDAnA paDaghA ane AtazabAjInA dhUmADA hajI zamyA nathI. have mAtra divALI upara ja nahi, bIjA parvonA prasaMge ke lagna jevA sAmAjika ke dhArmika prasaMge paNa A ghoMghATIyA prasaMga ujavAya che. varaghoDAmAM paNa phaTAkaDAnI taDAphaDI hoya. ApaNA jIvanamAM A badhuM evuM rUDha thaI gayuM che ke AkhI rAta ane divasa dhUmadhaDAkA thAya ane lAuDa spIkaro upara, kAnane baherA karI nAkhe evA rAgaDA gavAya temAM bahu ajUgatuM thAya che, evuM bhAna paNa ApaNe bhUlI gayA chIe. ApaNe evA nirmAlya banI gayA chIe ke kAyadAe (kevaLa kAgaLa upara) A anartha sAme rakSaNa ApyuM hovA chatAM, ApaNe phariyAda paNa karatA nathI ! divALI to gai paNa ApaNA dezamAM judA judA dharmomAM ane saMpradAyomAM eTalA badhA parvo Ave che ke temAM kazuM khoTuM thAya che teno khyAla lokone raheto nathI. e parvo hajI ochA hoya tema vevizALa, lagna, sabhAsaraghaso, zobhAyAtrA, pUjA ane rASTrIya parvo paNa ghoMdhaTathI bharacaka rahe che. bALako UMdhI zakatA nathI, vidyArthIo bhaNI zakatA nathI. ApaNuM jJAnataMtra ghoMghATathI taMga banI jAya che. tethI A carcA haMmeza mATe prAsaMgika ja che. dhArmika, sAmAjika ane rAjakIya parvo Ave che ne jAya che ane phaTAkaMDA ane AtazabAjI temanI pAchaLa ghaNo vinAza verI jAya che. ApaNA dezamAM karoDo mANasone peTa pUrato ke poSaNa pUrato khorAka maLato nathI. garIba loko, khAsa karIne AdivAsIo parvo ujavavA, aMga DhAkavA jeTaluM kapaDuM na hovAthI kapaDA bhADe lAve che. AvA garIba dezamAM phaTAkaDA, AtazabAjI, pataMgo, mAMjo, hoLInA raMgo, corAyalA lAkaDA, vagere pAchaLa daravarSe karoDo rUpiyA veDaphAya che. temAMthI thoDuM nANuM paNa bALako ane mAMdAo mATe, dUdha mATe, bALakonA bhaNatara mATe, mAMdAonI mAvajata mATe vaparAtuM hoya to kevuM sAruM ! parvo AnaMda mATe che. cAritranA ghaDatara mATe che, vicAronI Apa-le mATe che, vijJAnanA vinImaya mATe che. parvone bhale ApaNe AnaMda maMgaLathI ujavIe, paraMtu corI, zarAbI, labADI, milkata ane svAsthyane thatAM nukazAna ane prANahAnI jevA gaMbhIra akasmAtothI bacavuM jaiie, paraMtu kema bacavuM tenI sAdI samaja paNa ApaNAmAM nathI ? divALI hoya ke sarprata hoya, ke hUtAzinI hoya, A vizALa dezamAM ghaNA baLelA zaba, gaMbhIrapaNe dAjhelA zarIro, bhAMgelA hADakA, asmAta ke bedarakArIthI AgamAM baLI gayelI karoDo payAnI milkato A parvonI AsUrI ujavaNI potAnI pAchaLa mUkI jAya che. tame AvA saparamAM divase evA kuTuMbonA ghara jozo ke jemaNe, svajano, gaMbhIra chatAM TALI zakAya evA akasmAtothI jhUMpaDAM, raheThANo, dukAno, makAno ke bIjI milkata gumAvI hoya. roTalAno raLanAra ke khoLAno khuMdanAra bALaka thoDA paisAno mAMjo ke pataMga pakaDI levA mATe jAna gumAvI beTho hoya. A karuNa ghaTanAo mATe koNa javAbadAra che ? pahelA gunegAra mAbApa che. jeo potAnA saMtAnomAM zista ane niyamabaddhatA ThasAvavAmAMnI pharaja cUkyA che. bIjA gunegAra zikSaka ane sarakAra pote che. samAjane pIDanA aneka aniSTomAM have sinemAnuM aniSTa umerAyuM che. pahelA thieTaromAM ja philmo hatI. Aje TI.vI ane viDiyo ghaNAM gharomAM ane gharamAM na hoya to paDozamAM paNa jovA-sAMbhaLavA sulabha banI gayA che. ane joie tevI aniSTa philma paNa viDiyo para jovA bhADe maLe che, philmo jayAre thieTaro pUratI maryAdita hatI tyAre paNa gunegAro adAlatamAM bUla karatA hatA ke temaNe karelo guno kema karavo te teo philma joine zIkhyA hatA. have jayAre TI.vI. ane viDiyo lagabhaga Teliphona jeTalA ja sulabha che, tyAre mArAmArIthI mAMDIne jAtIya uzkeraNI jagADanAra atyaMta hina prakAranI philmo bhADe maLe che ane samayane kema veDaphI nAkhavo te tame jANatA na ho to, bhaNatara bhUlIne viDiyo ramato jovAmAM tallIna rahetI ugatI prajAnI manodazA jojo. TI.vI ane bhADe maLatI raMgIna philmo jhUMpaDapaTTI sudhI pahoMcI che. e joIne ema lAge ke sinemAnA 3 thieTaro khAlI rahetA haze, paNa evuM nathI. vasatI vadhI che. tema mojazaoNkhanI vastuonI mAga vadhI che ane gunAkhorI paNa vadhI che. jamAnAno cepa mAbApane paNa lAge che. teo potAnA saMtAnone "MODERN " banAvavA mAMge che. rakhaDa ane vaMThela chokarAM paNa maoNrDanamAM khape. keTalAka kissA paoNlisanI pothImAM ane adAlatonA mukadamAmAM noMdhAya che, temAMthI jANa mATe be-cAra kIssAthI paNa paricita thaie to AdhAta lAge. thieTaronI TikiTabArIo para TikiTa meLavanArAonI lAino paNa lAMbI thatI jAya che. ... viDiyo-philmo ane thieTaromAM ati moMdhI thai gayelI TikiTo kharIdavA mATe maoNrDana chokarIo paisA karyAMthI kADhe che ? have mAbApa pAsethI POKET-MONEY maLI rahe che. na maLe to corI kema karavI te philmo zIkhave che. paisA karyAthI AvyA, ane kema AvyA te pUchavAnI kone paDI che? ugatI prajAne vaziSTa ke cANakya vize pUcho to tenuM tene kAMI jJAna nahi hoya, paNa sinemAnA abhinetAo ane abhinetIo vize pUcho to temanA khAnagI jInava viSe paNa badhuM kahI deze ! navI philma Ave tyAre ughaDatA zonI TikiTa game te bhAve kharIdIne paNa jovI e maoNrDana mAnasa che. bIje divase e vAsI kahevAya. evA eka kissAmAM mArAmArI thatAM mAbApanA ekanA eka putre jAna gumAvelo. takSazIlA ane nAlaMdAnI ApaNI prAcIna vidyApIThonuM nAma paNa keTalA chokarAoe sAMbhaLyuM che ? AjanI kaoNlejo premanA pATha zIkhavAnA paTAMgaNo che. keTalAka evA kissA paNa tAjetaramAM noMdhayA che jemAM, chokarInA 'cAhako' vaccenI hariphAimAM khUna thayA hoya . kaoNlejamAM bhaNato navayuvAna chokarInI hatyA kare e khyAla paNa kevo bhaDakAvanAro che ! keTalIka chokarIo paNa phaeNzana ane abhinayanA nakharA vaDe potAnuM mUlya vadhAre che. jo mAbApa philmI duniyAnA raMgavaDe thoDAghaNA paNa raMgAyA na hoyato potAnA saMtonone aniSTa mArge javAmAM protsAhana maLe evI rIte varte nahi, paraMtu ghaNA mAbApa ema samaje che ke potAnA saMtAnone zALAmAM dAkhala karyA ane daramahine phI cUkavI eTale saMtono pratyenI temanI pharaja pUrI thai, saMtAno roja zuM bhaNI AvyA, zuM thavA mAge che, temanI vRtti kevI che, temanA mitro kevA che, zALAmAM temanI hAjarI-gerahAjarI keTalI che, temanA zikSakono abhiprAya kevo che, temAMthI kazuM jANavAnI koine kAMi paDI hotI nathI. atyaMta kharcALa keLavaNI ane atyaMta kharcALa jIvanadhoraNa dekhAdekhInuM paNa pariNAma hoya che. saravALe zikSako paNa jeo cAra AMkaDAnI Tayuzana phI kharcI zake temanA vize ja vicAre che. hoTela, cA-nAstA, philmo, DrAivaina sinemA, philmI-phezana, vagere pAchaLa dekhAdekhInuM mAnasa paNa hoya che. vaDIlone kamAvA mATe keTalo zrama ane samaya vAparavo paDe che teno vicAra ja Avato nathI, tethI ugatI prajA kAMkarAnI jema paisA kharce che. gharamAM game evA ane game teTalA sArA kapaDa hoya, paNa navuM kApaDa nIkLa, navI phaeNzana nIkaLe to ugatI prajAne tenA vinA cAle nahIM . AzcaryanI vAta e che ke amerikAmAM eka phaeNzana zarU thai to tene muMbai-amadAvAda ke dilhI pahoMcatA vAra lAgatI nathI. A navI phezanamAM nAcagAna hoya tyAM sudhI to ThIka paNa kephI padArthonuM sevana hoya e to bahu gaMbhIra vAta che. temAM baLavattara thatI jatI "leDI nikoTInavALI" sigAreTathI mAMDIne heroina ane kokeinanA injekazananano samAveza thAya che. ApaNe ke ApaNA bALakoe temanuM nAma paNa na sAMbhaLyuM hoya to te nAma sAMbhaLIne ApaNe bhaDakI jaie nahIM. paraMtu jANakAro jaNAve che ke A khataranAka vyasana phelAtA jAya che. temano karoDo DolaranI kiMmatano AMtararASTrIya dANacorIno vepAra cAle che ane amerikA sauthI moTuM yuddha A dANacorI sAme laDI rahela che. pAkistAna A dANacorInA kendramAM che ane tenAM nANA zastro kharIdavAmAM vApare che, teno irAdo ApaNI saMrakSaNa senAmAM A badI phelAvIne tene nirmAlya banAvI devAno che ane kAzmIra, paMjAba, vagere rAjyomAM pAkttiAna tenI mabalakha kamANIno mabalakha kharco kare che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-2-92 vicAra Ave che ke, je dezanI svataMtratA meLavavA je peDhIe eka saika mATe kazo prema nathI. jeo kevaLa majazaikha mANavAmAM mAne che, dezamAM ane sudhI potAnuM sarvasva homIne phanAgIrI vahorI lIdhI hatI, te deza ApaNe kevI duniyAmAM je kAMI banI rahyuM che tenuM abhyAsanI daSTie nirIkSaNa karazo to prajAne soMpI javAnA chIe ? A navI prajAmAM AjanA tapasvI vidyArthIo jaNAze ke koI varga bhraSTAcArathI mUkata rahI zakyo nathI. netAo, pradhAno, paNa che, ane AvatI kAlanA mahApuruSo paNa che, paraMtu teo laghumatimAM che. zikSaNakSetro, udyogo, vepArIo ane saMpradAyothI mAMDIne sainiko sudhI paNa yunivarsiTIo, kaoNlejo ane zALAo evA vidyArthIo vaDe paNa ubharAya che bhraSTAcArano saDo vyApelo che. gAMdhIjI ane bhagatasiMha jevA dezabhakatono ke jemane vidyA sAthe kAMI nAto nathI, temanA mATe keLavaNI kSetro pArake paise jamAno have AthamI gayo che athavA AthamI javA Avyo che. je sainiko ane maoNja mANavAnA kSetro che. temAM ujaLIyAta varganA saMtAno paNa che, je senApatio pAsethI dezanA saMgaThThana, ane svAtaMtrya mATe potAnA prANa sahita apekeTa-manIM pUro na thAya tyAre pAkiTamAra paNa banI zake che ! jayAre sarvakAMInuM balidAna ApI devA tatpara hoya evI apekSA ane zraddhA rAkhI AjhAdInI laDatamAM bhAre bhoga ApanArAone badalo vALI ApavAnI yojanA zakAya temAM paNa dANacoro, dezadrohIo, duzmanonA jAsusa bananArAo vagere rAjIva gAMdhInI sarakAre jAhera karI tyAre, evA mANasoe paNa teno lAbha aniSTa pAkayA che. bhAratIya saMghanA visaMrjananI pravRtti keTalAye rAjayomAM zarU lIdho ke jeo AjhAdInI laDatamAM jelamAM gayAM nahotAM, mAra khAdho na hato, thaI gaI che athavA zarU thaI rahI che. jyAM eka nahi be mahAnubhAva vaDApradhAnonI milkata gumAvI na hatI. ane chatAM khoTAM pramANapatro meLavIne Aje prajAne hatyA thaI gaI hoya, evo bIjo koI deza bhArata uparAMta zodho maLe che paise maoNja mANe che! kharo ? dezamAM sarvatra jayAre AdhyAtmika, dhArmika, samAjika, rAjakIya ane ApaNe A deza kone soMpI jaIzuM ? yAda rAkhajo ke prajAmAM ApaNA jAherajIvananA mUlyono jhaDapathI kSaya thaI rahyo che tyAre A sarvavyApaka saDA saMtAno paNa che jemane zista ane saMskAranI dhAra upara calAvavAmAM ApaNe sAme ati kare evI ekamAtra AzA tarIke yuvAvarga pratye mITa maMDAya che, pote paNa niSphaLa gayA hoi e doSa ane bhUlo zodhavAnI zarUAta ApaNAthI tyAre Aje zuM jevA ke sAMbhaLavA maLe che ? philmI gIto, amerikana zRMgAra karavI joie. nRtyo, DIsko - rAsagarabA vagere. temAM evI navI prajA che, kadAca bahumatimAM zuM prajA evI gamAra thaI gaI che ke te Atma nirIkSaNa karI zakatI che, ke jemane zikSako pratye mAna nathI, ane zikSakone tenA mATe kAMI paDI nathI. nathI ane bIjAnA apakRtyo ane dukRtyo pratye ATalI badhI abhAna che temAM evI navI prajA paNa che ke jene mAtApitA mATe kazo prema nathI, janmabhUmi zrAvaka bhImasiMha mANeka D gulAba deDhiyA jJAna saMdharavAnI zarUAta saghaLuM kaMThastha rAkhIne thaI hatI. jyAre lipi zrAvaka bhImasiMha mANekano janma kacchI dazA osavAla jaina kuTuMbamAM nahotI zodhAI tyAre badhuM kaMThopakaMTha jJAna pharatuM rahetuM hatuM. pachI zilA, lAkaDuM, AjathI doDhaso varSa pahelAM thayo hato. emanuM vatana kacchamAM abaDAsAmAM hAthIdAMta, vAMsa, tADapatra, jhADanI chAla, mATInI takatIo, tAmapatra, cAmaDu, DumarA ane nArAyaNapura gAmanI pAse Avela maMjala relaDiyA nAmanuM nAnakaDuM rezama, kApaDa, linana, perisa ane kAgaLa pAse jJAna saMdharavAnI yAtrA aTake gAma. te vakhate A gAmamAM dazA ane vIsA osavAla jaina kuTuMbonI 50 -60 che. Aje mAIkro philma, kaoNpyuTara ane kaeNseTa sudhI e yAtrA pahoMcI che. gharanI vasatI hatI. atyAre maMjala relaDiyAmAM dazA ane vIsA jJAtinA ekAda-be atyAra sudhI vadhumAM vadhu jJAna kAgaLamAM saMdharAyuM che. kAgaLane to ghara sama khAvA pUratA khullA che. ApaNe deva mAnavo paDe. mAnava jAta para kAgaLanA upakAra asIma anaMta - saMpAdaka ane prakAzaka banyA pahelAM bhImasiMha abhyAsI banyA. emaNe saMvata 1921mAM muMdrAnA kezavajI nAmanA zrAvakane prAcIna hastalikhita have najIkanA bhUtakALa sudhI jaIe. jaina zrata tADapatranI hastapratomAM graMtho kharIdavA pUrva pradezomAM mokalyo hato. kezavajI, gujarAta, mAravADa, kAzI saMgharAtuM hatuM. mudraNa calaNamAM AvatAM chApelAM pustako AvyAM. gujarAtI bhASAmAM vagere pradezomAM pharIne rUpiyA dasa hajAranA jaina graMtho kharIdI eka varSe pAcho jaina dharmanA pustako prakAzita karI jJAna pIpAsuo para upakAra karanAra, so pharyo hato. savAso varSa pahelAMnA dasa hajAra rUpiyAne Ajane hisAbe gaNIe varSanA gALAmAM mukhya saMsthAo nIce mujaba hatI. amuka saMsthAo Aje paNa to keTalI moTI rakama kahevAya ! kAryarata che. amuka navI umerAI che. A prakAzako jemaNe paccIsa ke vadhu pustako A badhA graMthonuM cIvaTapUrvaka adhyayana karIne bhImasiMha mANeke te prasiddha karyA che. prakAzita karavAnI yojanA ghaDI. te samayanA muMbaInA jaina agresara ane zreSThi gujarAtImAM jaina pustako pragaTa karavAmAM bhAvanagara agresara hatuM. jaina kezavajI nAyakano Arthika sahayoga prApta thatAM bhImasihe graMtha prakAzananA zrIgaNeza dharma prasAraka sabhA, buddhi-vRddhi karpara graMthamAlA, jaina sastI vAcanamAlA, karyA ane emane saphaLatA paNa maLI. AtmAnaMda jaina sabhA, zrI yazovijayajI jaina graMthamALA (prathama banArasa), jaina chavIsa varSa jeTalA gALAmAM bhImasiMha zrAvake traNaso jeTalAM pustakonuM patra, A badhI saMsthAo bhAvanagaranI che. paM. hIrAlAla haMsarAja -jAmanagara, prakAzana karyuM hatuM. jaina pustakomAM vasaMta RtuM beThI hatI. emano AyuSyakALa jaina zreyaskara maMDaLa - mahesANA, jaina graMtha prakAzaka samiti - amadAvAda, siMdhI paMcAvana varSanI AsapAsa hoya ema jaNAya che. jaina graMthamAlA-amadAvAda, bhAratIya vidyAbhavana-muMbaI, gAyakavADa te samayamAM dharmazAstronA pustako chapAya te mATe badhAno rAjIpo orienTala sirijha-vaDodara, zeTha devacaMda lAlAbhAI jaina pustakodvAra nahoto. virodhanI vacce kharI hiMmatathI ane jJAna prasAranI kharI dhagazathI emaNe phaMDa-surata, ArAmodaya samiti-surata, zrI adhyAtma jJAna pracAraka maMDaLa-muMbaI, je kArya karyuM che te jotAM zrAvaka bhImasiMha pratye ApaNane ahobhAvanI lAgaNI zrI AtmAnaMda jaina TrekaTa sosAyaTI-aMbAlA, agaracaMda bherodAna zeThiyA jena thAya. pAramArthika saMsthA-bIkAnera, zrI mahAvIra jaina vidyAlaya -muMbaI, ela.DI. emanI prastAvanAmAM vIra narmada jevI jossAdAra bhASAno raNako InsTITayUTa-amadAvAda. saMbhaLAya che. loko jJAna prApta kare e emanI UMDe UMDenI tIvra IcchA hatI. A ane emanA jevI bIjI prakAzana saMsthAo dhArmika TrasTa jevI hatI. teo mazAlacI banyA hatA. Arthika rIte saddhara hatI. AjathI savAsoeka varSa pahelAM jaina zruta prasAraka zrI mohanalAla dalIcaMda desAIe jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa' kSetramAM eka eklo mANasa praveze che. anya dhArmika prakAzana saMsthAomAM pustakanA trIjA prakaraNamAM bhImasiMha mANekanA kAryanI prazaMsA karI nIce mujaba bIjA kSetromAMthI dhana upArjana karIne phaMDa UbhuM kareluM hatuM. jayAre bhImasiMha noMdha lIdhI che. tADapatra pachI lUgaDA para ne kAgaLa para hAthethI lakhavAnI mANeke agAu agAu be vakhata vyApAramAM khoTa karI hatI. teo A khoTanA kaLA aDhAramA zataka sudhI kAyama rahI. ogaNIsamI sadImAM zilAchApano vyavasAyamAM pravezyA ane akhUTa jJAnazrI lUMTAvI gayA. sAcA zrAvaka banI pracAra thatAM temAM thoDAM rAsa-copAI-pUjA Adi chapAyo. pachI vIsamI sadImAM gayA. zrAvaka jevI mAnabharI upAdhi bhImasiMha mANekanA nAma sAthe kAyama rahI. mudraNakalAno vizeSa AviSkAra thayo ne te kalAno Azraya laI dharmapustako Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-92 prabuddha jIvana . chapAvavAmAM pahela karanAra kacchI baMdhu zA. bhImazI mANeka hatA. temaNe eka kare che chatAM zrAvaka bhImasiMha hiMmata nathI hAratA. e pustakanI prastAvanAmAM lAkha rUpiyAnA kharce 'prakaraNa ratnAkara cAra bhAgamAM chApavAnI yojanA karI. lakhe che, ' mahAruM lakhavAnuM tathA chApavAnuM kAma baMdha rAkhIne temanI pAse teno prathama bhAga saMvata 1932 jeTha suda bIja ne guruvAre nirNayasAgara jaI vinaMtI karIne saMkhyAbaMdha pustakonI madata laIne pachI A pustakanA cothA nAmanA muMbaInA prasiddha mudrAyaMtramAM chapAvI prasiddha karyo prastAvanAmAM e tathA pAMcamA bhAgamAM samasta udAratA darzAvanArA mahAna janonAM nAma dAkhala paNa jaNAvyuM ke 'evA vakhatamAM (kAlAMtare lakhavAnI mahenatane lItha graMtho karI mArA manane AnaMda pamADIza.' lakhavAno vyApAra ocho thavA lAgyo te samayamAM) vartamAna kAlAzrita potAnA manane AnaMda pamADavAmAM A samaju mANasane bhAre kaSTa paDe yuktipUrvaka jJAnarakSA athavA vRddhinAM je je sAdhano hoya, teonuM grahaNa karIne che. kAraNake pustaka chapAtuM hatuM tyAra sudhImAM 175 jeTalA ja AgotarA grAhaka tenA upayoga vaDe e zubha kRtya karavAmAM koI paNa pramAda karavo nahi. cAlatA thayA hatA. samayamAM jJAnavRddhinuM sarvotkRSTa sAdhana mudrAyaMtrakalA che. e klAno mUla pAyo AzAvAdI bhImasiMha be hajAra prata chapAve che paNa emAM nAma pragaTa jo ke yuropa dezamAM anya dharmIonA hAthathI paDayo che, to paNa te sarva nathI karyA kAraNa nAma AvyAM hoya to kare ne ? tyAre klamane majabUta karI lokone ati upayogI hovAthI teno tiraskAra na karatAM, sarva jJAnanI vRddhinI bhAre haiye lakhe che, mAtra mahArI zrI jinadharma saMbaMdhi pustakono uddhAra thavAnI IcchA karanArA manuSyoe aMgIkAra karavo joIe. hareka sarvopayogI vastunI abhilASA. pUrNa thavA mATe e pustakamAM je paNa mahArI garIba avasthAne utpatti game tyAM thaI hoya, to paNa tene niSpakSapAtathI grahaNa karI levI e lIdhe mane ghaNuM ja saMkaTa veThavuM paDaze te saMbaMdhi darakAra na karatAM prathama lakhelA nIti che. mATe pustaka mudrita karavAnI ati utkRSTa ane sahuthI sahelI rItane cha bhAga maLe 2400 pRSTha chApavAnI IcchA che. na grahaNa karavAne lIdhe jJAnanI jUnanArUpa mahAhAnI karI levI nahIM paNa zrAvaka bhImasiMha kathA ratnakoSamAM jaina dharmanI anupama vArtAothI jema bane tema jJAnanI vRddhinAM sAdhanone upayogamAM ANIne te udyogano zobhatA paMdara bhAga pragaTa karavAnI IcchA hatI. je pUrNa na thaI. ATha bhAga AraMbha, karavo, temAM kaMI doSa nathI paNa moTo puNyAnubaMdhI puNya che. kemake pragaTa karI zakyA. e vArtAo kevI rasika che enuM mAtra eka ja nAnakaDuM sUma draSTie vicAra karIe to ethI jJAnano vinaya thAya che; kAraNake moTA udAharaNa laIe. -- zramethI paropakAra buddhithI pUrvAcAryoe je graMtho karelA che, tene apamAna ApI 'rANI dAsIne pUche che, 'eka sthaLe eka hAthanuM maMdira che. jemAM cAra koIne upayogamAM paNa na Ave evI rIte chAnA rAkhI mUkavA karatAM bIjuM hAghanI pratimA sthApita karavAmAM AvI che. A kaI rIte bane ?' dAsIne vadhAre rUDuM kAma koI paNa jaNAtuM nathI. mArA vicAra pramANe to je prakAre graMtho javAba nathI sUjhato, tyAre rANI hasIne kahe che, 'cAra hAthanI pratimA eTale chapAvIne prasiddha karavA joIe, jethI aneka bhavya jIvo jJAnane pAme ane cAra bhujAvALI pratima' jJAnanI vRddhi thAya kemake eka vakhata chapAI gayelo graMtha haMmezAM kAyama rahe ' teramAMthI aDhAramAM saikAmAM thaI gayelA sAdhu bhagavaMto racita sajajhAyono che; teno ghaNA kAla sudhI viccheda thato nathI. tema chatAM je alpa buddhivALA, saMgraha 'sajajhAyamAlA bhAga-1 bhImasiMha mANeka pragaTa kare che. A sajajhAyo avicArIo e kRtyano dhikakAra kare che, teo mUrkha, jJAnanA premI ane ajJAnI vAMcavAthI zo lAbha thaze te paNa teo A zabdomAM jaNAve che, 'A sajajhAyo jANavA. evA manuSyonI kAMI paNa paravA na karatAM meM A pustaka chApavAno vAMcatAM ApaNI buddhine khIlave che. mana zAMtine pAme che. sAthe mahApunA AraMbha karIne teno pahelo bhAga samApta karyo che, ane bIjA traNa bhAga paNa cAritranI ghaTanA batAve che. ApaNI pUrvanI jAhojalAlInuM bhAna karAve che. jJAnInI kRpAthI koI viddha na paDatAM samApta thAo tathAstu.' ' manovRttine dabAve che. dharmanuM spaSTIkaraNa karAve che. temaja vairAgyavRtti tarapha saMvata 1932-33-34 ane 37mAM prakaraNa ratnAkara'nA cAra bhAga dorave che. para1 sajajhAyono abhyAsa karavA vAcakane AvA saraLa zabdomAM chapAvI bhImasiMhe pragaTa karyA e samaye amuka sAdhuo ane zrAvakomAM jJAnanI bhImasiMha salAha Ape che. AtanA thavAnA bhaye pustaka chapAvavA pratye virodha hato. emaNe pustako zAstrI akSaro (devanAgarI)mAM chapAvyo che. teno Azaya zrAvaka bhImasiMha te samaye Adhunika vicAranA TharyA haze, teo lakhe batAvatAM lakhe che. sAdhu- sAdhvI temaja mAravADa tathA dakSiNa vagere dezomAM che, hAlanA samayamAM graMthono jIrNoddhAra karavAnA jevA sAdhano maLI Ave che. nivAsa karanAra amArA sAdharmi bhAIo temaja bAIone zAstrI akSaronA tevAM AgaLa koI vakhate paNa nahotA. hAla vidyAbhyAsa karIne navA navA graMtho vAMcavAno paricaya hoya che.' graMthonI racanA karavI to eka kore rahI, paNa chatI zaktie purAtana graMthonI A prakAzana pravRtti pAchaLa bhImasiMha mANekanI jema eka ja hatI ke rakSA karavAno yatna nahIM karIzuM to ApaNe ja jJAnanA virodhI TharIzuM. kemake je saMskRta ke prAkRta na jANanAra jaino paNa A jJAnanuM pAna kare ane Atma jenI rakSA kare nahi te teno virodhI athavA ahitakara hoya che, e sAdhAraNa kalyANa kare. . niyama ApaNI upara lAgu paDaze.' bhImasiMha mANeke prakAzita karelA pustakomAM bhArobhAra vaividhya che. ' bhImasiMha mANekanI najara dUra sudhI pahoMcI hatI. jJAnanuM mUlya teo kalpasUtra-bArasAsUtra (mULa), sUtrakRtAMga sUtra (mULa) TIkA sameta bhASAMtara, samajatA hatA. zrAvakone jJAnanA prasAra kAryamAM joDAvA teo AvAne Ape prakaraNa ratnAkara bhAga 4, nava smaraNa-mULa, jamazekharasuri kRta jaina kumArasaMbhava, che. prakAzana mATe Arthika sahakAranI paNa jarUra che e vAta prakaraNa ratnAkara prAkata vyAkaraNa- DhaMDhIyAvRtti, jIvavicAra sAthe, devavaMdanamAlA, navatatva bhAga-2nI prastAvanAmAM jaNAve che, 'zrAvaka bhAIo, purAtana graMthono jINoddhAra praznottara, chavIsa jeTalAM vividha rAsanAM pustaka, salokA saMgraha, pAMDava caritra, karyAthI te graMthonuM avalokana thaze, vidyAbhyAsa thaze, rasa utpanna thaIne jJAna tharI, rasa utapanna thaIne zAna paMca pratikramaNa sUtra sArtha, jaina kathAnakoSa bhAga 8, sAmudrika zAstra mAtara, saMpAdana karavAnI aMta:karaNamAM utkaMThA thaze. zuddha dharma upara prIti vadhaze, , aDhI dvIpanA nakazAnI hakIkatanuM sacitra pustaka jevAM traNasoeka pustako pragaTa abhiruci eTale puna: puna: jJAna meLavavAnI IcchA thaze, ane udyoga pramukha sarva jJAnanAM sAdhano to sahaja prApta thaze. udyoga e sarva padArtha meLavavAnuM karI bhImasiMha mANeke jaina samAja para moTo upakAra kAyama karyo che. athavA vRddhi karavAnuM mukhya sAdhana che; paraMtu amastA ughamathI ja kAMI thaI vIra narmada jevI vANImAM zrAvaka bhImasiMha mANeka kahetA, 'jayAM sudhI zakatuM nathI tenI sAthe dravyanI paNa sahAyatA joIe che. dravya je che te mAruM zarIra vidyamAna raheze tyAM sudhI huM jaina graMtho chAkhA sivAya bIjo koI . sarvopayogI padArtha che. mATe dravyavAna purUSoe avazya e kAma upara lakSa ughoga karanAra nathI. jJAnanA phelAvA mATe khuzIthI khuvAra thavAmAM bhImasiMhe devuM joIe. kemake teonI e pharaja che ke jema bane tema jJAnanI vRddhi karavI zrAvakakartavya mAnyuM. ' joIe. te A pramANe - sArA sArA paMDitonI mAraphate prAcIna graMtho sudhArI jaina dharmanA pustako ane upakaraNonI muMbaInI jANItI peDhI megharAja lakhAvI athavA chapAvIne prasiddha karavA. teno bhAvika lokone abhyAsa karAvavo, ' pustaka bhaMDAranA kuTuMbIjana zrAvaka bhImasiMha mANeke jJAna prasAranuM kArya karatAM ItyAdika zAstromAM kahyA pramANe sarva prakAre jJAnanI vRddhi karavI. evA hetathI karatAM saMvata 1947nAM jeTha vada pAMcama ne guruvAre deha choDayo. ' ja meM A graMtho chapAvavAnuM kAma hAthamAM lIdhuM che.' * teo ni:saMtAna hatA, paraMtu traNaso jeTalA mAnasaputronA janaka potAnI | "zrI jaina kathA ratnakoSanA paMdara bhAga prasiddha karavA hatA. bhImasiMha jyAre AMkha mIMcAtI haze tyAre potAnAM pustaka parivAranI lIlIvADI joI temAMthI prathama ATha bhAga prasiddha karI zakyA. pahelo bhAga sane 1890mAM saMtoSa anubhavyo haze. e traNaso dIvaDAnI jayota TamaTamatI haze. pragaTa thayo che. paisAnI kheMca paDe che. potAnI e vAta duHkha sAthe jAhera paNa zrAvaka bhImasiMha mANekane hRdayapUrvaka vaMdana hoje ! Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ramatagamatamAM 'lava prema ke Q pravINacaMndra jI. rUpArela ramatagamatane kSetre bhArata have AMtararASTrIya spardhAomAM paNa kaMika nAma dharAvatuM thayuM che. chatAM ekaMdare A kSetre ApaNe tyAM sAmAnya prajAjana haju emAM joie teTalo rasa leto nathI. je che temAM ApaNe tyAM sauthI vadhu rasa TamAM levAya che. haoNkImAM ApaNI sArI evI pragati chatAM sAmAnyajanane temAM khAsa rasa nathI. TenisamAM chellAM keTalAMka varSothI rasa jAgato jAya che kharo, jayAre TebalaTenisa (piMgapoga)tathA beDamiMTanamAM zALAjIvanathI rasa levAya che paNa pachI bahu ochAmAM e rasa jaLavAi che. A badhI ramato ApaNe tyAM paradezathI thayelI AyAta che. Tenisa, TebalaTenisa ne beDamiMTana, lagabhaga sarakhA prakAranI ramato kahI zakAya. AmAM ramatA be pakSomAM, sAmI bAju jeTalIvAra cUkI jAya, bhUla kare teTalAM poMiTa A bAju ramanArane maLe che. je bAju amuka nizcita saMkhyAnA poMiTa pUrA thAya te bAju vijaya gaNAya che. A ramato daramiyAna bolAtuM bhale koipaNa bhASAmAM hoya paNa AvA poMiTanI gaNatarI to sAmAnya rIte aMgrejI saMkhyAmAM ja thatI hoya che. jayAre jayAre poMiTa thAya tyAre baMne pakSanA poMiTa sAthe ja bolIne gaNatarI cAlatI hoya che. 'phora-Tu' eTale ramanAra pakSanA cAra poMiTa ane sAmA pakSanA be poMiTa. ramatanA prAraMbhamAM svAbhAvika rIte eka ja pakSe poMiTa zarU thAya ; eTale tyAre bIje pakSe zUnya poMiTa hoya Ama hoya tyAre gaNatarImAM zUnya mATe 'lava' bolAya che, jemake 'vana-lava! ramanAra pakSe traNa poMiTa thayA hoya ne sAme pakSe zUnya poMiTa hoya to thrI-lava' bolAya che. aMgrejImAM zUnya mATe jhiro,' 'sAiphara ke vyavahAramAM bolAtA naoNTa ke 'o' zabdo paNa che ja. chatAM A ramatomAM e nathI bolAtA. ramatano prAraMbha sAmAnya rIte baMne pakSe zUnya poMiTa hoi 'lava oNla' bolIne thAya che. koi eka pakSa sAmA pakSane eka paNa poMiTa ApyA vinA jItI jAya tyAre AvA ja arthamAM e 'lava- geima' kahevAya che. tyAre aMgrejImAM ye 'zUnya'nA arthamAM Avo premanA arthano 'lava' zabda zI rIte vaparAto thayo haze. enuM Azcarya thAya e svAbhAvika che. eno koi uddeza kharo ? prema zUnya che ? zUnya jevo che ? khAlI che ? evuM kaMi kharuM? jene pakSe ekke poMiTa jamA nathI thayo. tene mATe zUnya hevuM e aziSTa lAge, tochaDuM lAge mATe 'prema'-lava' kahevuM evuM kaMi kharuM ? hItamAM aMgrejImAM 'prema'nA arthamAM vaparAtA 'lava' (LOVE) joDe, AvI ramatomAM 'zUnya' mATe vaparAtA 'lava' zabdane kaMi ja- saMbaMdha nathI ! hA, baMnenI joDaNI sarakhI ja LOVE che, e kharuM ! zabdakozo to mAtra A zabdanA evA arthano ullekha karIne ja aTakI jAya che. zUnya paNa ene mATe je khulAso maLe che te jANavo atyaMta rasaprada thaI paDe evuM che. vyavahAramAM 'zUnya' nA arthamAM mAtra 'zUnya' nathI bolAtuM. tene mATe 'zUnya' no artha sUcavAya evA, bIjA arthanAM nAmo paNa bolAtAM hoya che. khAsa karIne zALAnA bALakomAM, guNAMkamAM zUnya maLe to 'bhamaraDo' maLyo bolAya che, pArasI vidyArthIomAM e mATe 'papeTo' (baTATuM) bolAya che, marAThImAM e mATe bhopaLA (koLuM eTale ke moTuM mIThuM) bolAya che, hiMdImAM ? kayAreka ene mATe 'laDu' ne kyAreka 'aMDA' paNa bolAya che, aMgrejImAM bALako AvA mIMDAne gujha eMga ke 'Daksa ega' (haMsa ke batakanuM IMDuM) nAme oLakhe che. tA. 16 -2 -92 A badhuM ja nAmavALI vastu ekaMdare goLa ke laMbagoLa AkAra jevI hovAthI zUnya eTale ke 'mIMDA' nA AkArane maLatI hovAthI, emanA sAmyane anusarIne ja Ama e nAmo ADaktarI rIte mIMDA mATe vaparAtAM thayAM che. phrenca bhASAmAM IMDA mATe LOEUF zabda che. eno uccAra kaMika 'la (a-6) pha' jevo thAya che. vyavahAruM lokabolI (slaeNga)mAM, phrenca bhASAmAM paNa zUnya mATe IMDAnA arthano A LOEUF zabda vaparAto rahyo che uccAramAM thoDo thoDo badalAto raheto aMte e aMgrejImAM paNa zUnyanA arthamAM LOEUF rUpe sthira thayo che. ne e ja have ramatagamatamAM zUnyanA arthamAM `lava' rUpe pracAlita thai gayo che. zabdArthanuM A 'IMDuM' ramatagamatanI vyavahAru bhASAmAM Ama 'prema' pUrNa sthAna pAmyuM che. ramatagamatamAM sAme pakSe zUnya hovA chatAM eno ullekha 'prema ' thI karavAmAM Ameya kheladilI to varatAya ja ne ! sAbhAra svIkAra D jinadarzana ane manodaihika rogo * lekhaka : zrI nemacaMda gAlA * pRSTha-134 * mUlya rU. 45/- * prakAzaka : zrImatI jayazrI kAMtilAla zAha, 563, DaoN. I. mojhIjha roDa, jeba sarkala, sAta rastA, muMbaI-400 011. A badhuM gujarAtImAM bolavuM hoya to zuM bolavuM ? Tu-lava' hoya to ? be-zUnya ? ke bene zUnya'! yA, be ne mIDuM' ! ema bolI zakAya kharuM ? paNa A ramatomAM e phAvatuM Ave evuM lAgatuM nathI. karyA 'zUnya' ! D jayabhikhkhu : vyaktittva ane vADmaya * lekhaka : zrI naTubhAI Thakkara * pRSTha-432 * .mUlya : rU. 90/- * prakAzaka : zrI 'lava' zabdano ja anuvAda karavo hoya to ApaNe eno je pracalita jayabhikhkhu sAhitya TrasTa, caMdranagara sosAyaTI, jayabhikhkhu mArga, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-380 007, artha jANIe chIe te rIte to ene mATe 'prema' (ke pyAra, sneha, vahAla ) bolavuM paDe ne ! e rIte 'Tu-lava' ema bolavuM hoya to 'be ne prema' ke 'be ne vahAla' evuM kaMika bolavuM paDe ne 'lavageima'nuM gujarAtI ? premanI ramata' ke 'prema- ramata ? kevuM vicitra lAge ? aMgrejImAM pazcimI bhASAomAM, mIThuM moTe bhAge UbhA laMbagoLa AlahamAM lakhAtuM hoya che eTale AkAranI dRSTie paNa e IMDAne ThIkaThIka maLatuM Ave che ; eTale mIMDA' mATe Ama IMDAnuM nAma vaparAya e samajI zakAya evuM che. paNa ramatagamatamAM 'zUnya' mATe vaparAtA e lava' zabdane mULa to phrenca bhASA joDe saMbaMdha che. jo ke mAnisika abhigama to 'zUnya' nA AkArane maLatA AvatA 'iMDA' pratyeno ja che. AnaMdaghanajInAM stavano-bhakti saMgIta ane pravacanano kAryakrama saMghanA upakrame AnaMdaghanajInAM stavanono bhakti saMgIta ane pravacanano kAryakrma nIce pramANe yojavAmAM Avyo che. bhakti saMgIta : zrImatI pUrNimAbahena sevaMtIlAla zeTha pravacana : DaoN. ramaNalAla cI. zAha divasa : budha, guru, zuka tA. 11,12,13, mArca, 1992 samaya : baporanA 3-30 thI 4-30 sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, muMbaI - 400 004, pratyeka divase pasaMda karelAM be traNa stavananuM bhakti saMgIta sahita gAna thaze ane tenuM rahasya samajAvavAmAM Avaze. zrotAone stavananI nakala sabhAmAM ApavAmAM Avaze. sarvene padhAravA vinaMtI che. ramAbahena vorA saMyojaka nirubahena esa. zAha pravINacaMdra ke. zAha maMtrIo Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2 -92 prabuddha jIvana eka jaina muninI anokhI smaraNa-kathA D ramaNIka somezvara "mArA sAdhu jIvananAM saMsmaraNo" e jaina muni zrI kalyANacaMdrajInI (1896-1971) eka anokhI smaNakathA che. ahIM eka bahuparimANI vyakti-pratibhAnA darzana thAya che, vizALa daSTikoNa dharAvatA satyAnveSI, spaSTavakatA, sadAya utsAha dharAvatA, nirADaMbara, nikhAlasa, nirbhIka ane samAjasevI sAdhujIvanano ahIM ApaNane paricaya maLe che. sAdhusamAjamAM bhAgye ja jovA maLe evo rASTrabhAva ane samAjabhAva paNa ahIM mUrtimaMta thAya che. A saMsmaraNo vAMcatAM eka abhyAsaniSTha, vidvAna muninI chabi ApaNA mAnasapaTa para aMkti thatI rahe che. ane chatAM vidrAno kazo bhAra ahIM varatAto nathI. A saMsmaraNonI bhASA- zailI mANavA jevI che. lekhaka jANe mAMDIne vAta karavA beThA hoya tevI saraLa-sahaja bhASAmAM, aneka kahevato ane lokoktio dvArA grAmya parivezane jIvaMta karatI pravAhI zailImAM AkhI vAta kahevAi che. ane eTale jANe muni kalyANacaMdrajIne sAMbhaLatA hoie evo bhAva pustakanA pRSThomAMthI pasAra thatAM anubhavAya che. pustakamAM mukhyatve muni kalyANacaMdrajInA sAdhu jIvananAM saMsmaraNo nirUpAyAM che. A saMsmaraNonI AsapAsa tatkAlIna samAjanuM citra, jainonA zrAvaka samAjamAM temaja sAdhusamAjamAM pravezaluM rUDhi-dAsya, kudaratI Aphato, grAmya jIvanano dhabakAra vagere aneka vAtonA tANAvANA ahIM gUMthAtA cAlyA che. keTalAMka anokhA pAtronuM citraNa temaja vividha prasaMgonI gUMthaNIthI suMdara rIte nirUpAyelI A smaraNathA koi navalakathAnI jema vAcakone jakaDI rAkhe che. bacapaNathI ja kalyANacaMdra kaMika viziSTa vyakitva dharAve che. emanuM bacapaNa tophAnamastImAM vItyuM che. nirbhIkatA ane sAhasavRtti emanI bALaramatomAM dekhAya che. anya bALakonI jema vaDIlone anusarI dharmasthAnomAM javuM ke dhare vahoravA AvatA sAdhuone mAna ApavuM e A bALakane paMsada nathI. teo pote bacapaNa vize lakhe che. vAstavika satya to e che ke huM baDo AjhAda ane tophAnI hato. ane AzcaryanI vAta e che ke A tophAnI ane AjhAda bALaka nava varSanI kAcI vaye guru ratnacaMdrajI mahArAja tarapha AkarSAya che ane e kumaLI vaye enAmAM acAnaka sAdhu thavAnA koDa jAge che. A eka adbhUta yogAnuyoga che. pAchI A bALakanI daDhatA paNa kevI che ! aneka prakAranI lAlaco, mArAjhUDa, dhAkadhamakI kazuM ja ene sAdhu thavAnA nirNayamAMthI caLAvI zakyuM nathI. hA, emAM mAtR-saMskAranuM baLa paNa moTuM che. pustakamAM nirUpAyela kalyANacaMdrajInI dharmaniSTha mAtAnuM udAtta vyaktitva dhyAnAkarSaka che. jaina sAdhu tarIke dIkSA lai jaina samAjamAM pUjyabhAva prApta karanAra A muni kaMika judI ja mATIthI ghaDAyA che. jude jude sthaLe cAturmAsa karavA nimitte teo aneka pradezo khUMdI vaLyA che ane eka jAgRta praharInI jema tatkAlIna samAja ane paristhatino kayAsa meLavatA AvyA che. nirbhIkatA ane spaSTavakatA paNuM A anubhava samRddha sAdhunA pramukha lakSaNo che. teo kle che, 'potAnA manathI satya samajAyA pachI tene gopavavAmAM huM pApa samajuM chuM ane eTale ja jayAM jaryA satya samajAyuM tyAM tyAM e kaDavuM lAge to paNa satya kahetAM teo acakAyA nathI. ene kAraNe emane ghaNIya vAra khaTapaTonA bhoga banavuM paDayuM che ane aneka prakAranA virodhono paNa sAmano karavo paDayo che. paNa ahIM DagaluM bharyuM ke nA haThavuM nA haThavuM nA nyAye teo satata jhajhUmatA rahyAM che. potAnI hRdaya-vyathA vyakta karatAM eka sthaLe teo lakhe che. ` AjanI paristhatithI bhAgye ja koi ajJAta haze. paraMtu zAsananI viDaMbanAnA bhaye koi paNa kaMi bolI ke lakhI zakatA nathI. sAdhusamAjamAM gacchegacchamAM sthAnakavAsI ke derAvAsI samAjamAM Apasa-ApasamAM dAgraha ane ahaMtA bhArobhAra poSAi rahela che. ekabIjAthI zreSTha kahevaDAvavA khAtara ekabIjA para sAcA vA jUThA AkSepo mUkI zAsanane hAni pahoMce ema karatAM acakAtA nathI. gRhastha samAjamAMthI dinapranidina jJAnanI hAnI thatI jAya che. dharmanI sAcI jijJAsA saratI jAya che. AvI paristhati jinezvaradeva zrI mahAvIrasvAmInA zAsananI cAle che. enAthI jo jAgRta thai sAcI zAstrasaMmata doravaNI sAdhusamAja Apato thAya ane zrAvasamAja sAcI doravaNIne jhIlIne jo zAsananI sevA kare to ja dharmano vikAsa thavA saMbhava che' AvA jAgRtinA bhAva sAthe hRdayanI vizALatAno mahimA teo haMmezA gAtA AvyA che. ane RgvedanA pelA sUtranI jema 'AnA madrA : vRMtavo yantu vizrvata' dareka dizAethI teo zubha vicArone AvakAre che. potAnA A dRSTivikAsano yaza teo emanA gurune Ape che ane kahe che, 'mArA gurudeva mane koi paNa dharmanA pustaka vAMcavAnI manAi na karatA. A kAraNathI mArI daSTi vikAsa pAmatI gai ane pratyeka dharma pratye huM sadbhAva dharAvato thayo' emanI vizALa dharmabhAvanA ane mAnavabhAvanAnAM udAharaNo pustakamAM aneka jagyAe jovA maLe che. muni kalyANacaMdrajIne rUDhidAsya gamatuM nathI navA vicArone teo haMmezAM AvakAre che. sAthe sAthe teo e paNa jANe che ke samAja to junA vicAro ane junI praNAlikAothI TevAyelo che. ane navA vicArone ema jaldIthI svIkArI zake tema nathI. chatAM samayanI mAga pramANe navA vicArone AvakAravA anivArya che. tethI ja zikSaNa, pustakAlayapravRti, yuvApravRti, A badhAmAM teo sanata parovAyelA rahe che. dareka bAbatamAM emanA vicAra maulika che ane emanA pragatizIla vicArone kAraNe samAjanA saMkucita valaNo sAme emane haMmezAM Takkara levI paDe che. samAjanA vikAsa mATe teo ekatA para bhAra mUke che ane saune potApotAnA aMgata vicAro ane matabhedo bhUlI jai samAjamAM pesI gayelA anicchanIya saDAone nAbUda karavA mATe kamara kasavA hAkala kare che. zikSaNa emano pramukha rasa che. eTale ja zikSaNa mATe teo satata mathatA rahyAM che. mADavI (kaccha)mAM jaina saMskRta pAThazALAnI sthApanA mATe teo pUrI jahemata uThAve che. pustakAlayo ane yuvAmaMDaLo mATe paNa teo pUrI sajAgatAthI satata pravRtta rahe che. AgaLa jatAM emanI mahenata ane sUjhathI sonagaDhamAM sthApAyelA zrI mahAvIra jaina cAritra ratnAzramamAM teo chAtronA zikSaNa paratve vizeSa dhyAna Ape che. tana ane mana baMnenI keLavaNIne teo eka sarakhuM mahatva Ape che. potAnA vizALa anubhavane AdhAre teo kahe che ke zikSaNasaMsthA mATe khetI ane gaudhana ati Avazyaka che. vidyArthIone zuddha khAna- pAna maLe, teo khetIviSayaka sAmAnya jJAna meLave. saMsthA Atmanirbhara rahI zake ane bhArata jevA khetI pradhAna dezamAM AjanA samayamAM jyAre khetIne agrasthAna ApavuM Avazyaka che tyAre khetI mATe vidyArthIomAM sadbhAva Ubho thAya e mATe paNa zikSaNa saMsthA mATe khetI anivArya che. vaLI zikSaNa saMsthA Arthika rIte pagabhara hovI joie e aMgenA potAnA vicAro paNa teo spaSTapaNe vyakta kare che taduparAMta rojagAralakSI keLavaNInI vAta paNa teo e samayamAM bahu spaSTa rIte rajU kare che. eka sthaLe teo lakhe che, Aje to sArA sArA udyogonI tAlIma saMsthAomAM pharajiyAta dAkhala karavI joie. saMsthAnI bahAra nIkaLyA pachI koi paNa vidyArthI roTI meLavavAnI phikaramAM gorthA na khAya ane koinA upakAra vinA potAnuM gujarAna sahelAithI calAvato jAi jAya evo ene banAvavAnI Aje pahelI jarUra che. pustakamAM nirUpAyela aneka prasaMgo dvArA muni zrI kalyANacaMdrajInI saMvedazIlatA paNa pragaTa thatI rahe che. emAM paNa plega ane chappaniyA duSkALanA citro hRdayadrAvaka che. pleganA rogathI pIDAtA lokonI vedanAnuM varNana bhAvArdra zailImAM karavAmAM AvyuM che. sAthe sAthe munizrInuM ciMtana paNa cAle che. pleganA samaye lokomAM AtaMka phelAyo ja hato paraMtu saMsArane asAra samajI virakata thayelA sAdhumahAtmAo paNa pleganI chAyAthI dUra bhAgatA. A vAtanuM varNana karatAM teo lakhe che. 'kharI rIte sAdhumahAtmAo paNa AvA samayamAM sAdhutA jALavI zakyA na hatA. evo paNa AphatamAM AvI paDelAne AzvAsana suddhA paNa ApI zakatA na hatA. ame paNa roga vihoNA gAmomAM ja pharatA rogavALA gAma pAsethI pasAra paNa thatA na hatA. chappaniyA duSkALanA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16 -2 -92 varNanamAM lokonI pIDA sAthe kayAMka lokonI khumArInAM darzana thatAM rahe che. tethI ja teo eka viziSTa saMsthA sthApavAnI mahatvAkAMkSA seve che.atuTa zraddhAM ekaMdare AvI ghaTanAo sahadaya sAdhunA hRdayamAM vadhune vadhu karuNAbhAva janmAve ane vizvAsanA baLe teo cAritravijayajI jevAne navA yuganA keLavaNIprayoga che. ane lokonI sevA karavI e ja sAcA sAdhano dharma che evo bhAva emanA mATe prerI zake che ane sonagaDhamAM zrI mahAvIra jaina cAritra ratnAzramanI hRdayamAM daDha thato jAya che. lokone paNa teo samajAvatA rahe che ke mAnavasevAnA sthApanA kare che. emanI bhAvanA to A saMsthA emanA vatana kacchamAM kholavAnI kAryomAM dravyano upayoga karavo e AjanA samayanI tAtI AvazyakatA che. che, paraMtu saMyogonI sAnukULatA na sadhAtA emanA zabdomAM kahIe to mAtAno munizrInA nirbheLa vyakitvano loko para ajaba prabhAva che. A prabhAvanA khoLo mUkIne mAzInA khoLAmAM saMsthA kholavAno yoga prApta thAya che. dAMtarUpa aneka prasaMgo A smaraNakathAnAM pRSTho para jovA maLe che. cAturmAsanA rASTrIya caLavaLa sAthe saMlagna muni zrI kalyANacaMdrajI gAMdhIjInA potAnA vyAkhyAno daramyAna teo lokojAgRtinuM kAma karatAM rahe che emanA vicArothI AkarSAyA che. gAMdhIvicAra vize teo lakhe che. gAMdhIjInA vicAro satyaniSTha vyAkhyAnonI asarathI kayAreka vaMthaLI jevA gAmamAM loko vyasanarahita je mahAvIra prabhunA vicArothI susaMgata na hota to huM ne jarUra na mAnata, thAya che ane hoTalo suddhAMne tilAMjali Ape che, to emanA upadezanI asarathI paraMtu e mahApasAnA vicAro mane to paNa zrI mahAvIranA vicArgone saMmata cinubhA jevA aphINanA bhAre baMdhANI garAsiyA aphINano tyAga kare che AvA ja lAge che. ethI ja emanA vicAronuM anukaraNa karuM chuM ane bIjAone ema aneka prasaMgo ahIM nirUpAyA che. karavA samajAvuM chuM. A gAMdhIvicAranA prabhAve teo emanI saMsthAmAM A pustakamAM nirUpAyelA keTalAMka vyakitacitro ApaNuM vizeSa dhyAna kheMce che. potAnA jIvanamAM UMDI chApa mUkI gayelI keTalIka vyaktionuM zrI reMTiyAzALA zarU kare che, AzramamAM bhAratadevInI mUrtinuM sthApana kare che, rASTravAdI kalyANacaMdrajIe surekha bhASAmAM tAdaza citrAMkana karyuM che. emAM pavitratAnI pravRtiomAM sakriya rasa le che ane samAja jAgRtino nAda. gajAvatA rahe che. amITa chApa mUkI jatA sAdhumahAtmAo kalyANacaMdrajInA guru, dAdaguru temaja cAritravijayajI mahArAja saMgItanA rasajJa che. emanA nAdathI saMsthAmAM saMgIta cAritravijayajI mahArAja jevA vyakti vizeSanA caritro to anivArya paNe Ave ane saMgItakArone teo Adara Ape che. to kavitA pratye emane bacapaNathI ja che paraMtu sAthe sAthe anya keTalAMka pAtronuM paNa tAdaza nirUpaNa ahIM thayuM ja bhAva che. teo e vize lakhe che. kharekhara zabdonI ane temAM paNa kavitAnI che. emAM jemanA taraphathI emane athAga vahAla maLyuM che ane jemane teo tAkAta adbhuta che. bALapaNathI ja mane kavitAnI laganI lAgelI.' mAtRsvarUpa samaje che evAM jIvImAnuM rekhAcitra dhyAnAkarSaka che. to vedAMta sAdhujIvananI smaraNakathAnAM A pRSThomAM ekaMdare eka karmayogI svAmInA rasiyA khojA kuTuMbonI vAta karatAM karatAM akSarajJAna nahIM paNa AtmajJAnane ApaNane darzana thAya che. teo cAritravijayajIne ghaNIvAra rAjasaMnyAsI tarIke AdhAre bhajano racatAM jIvIbAInuM suMdara rekhAcatri ahIM jovA maLe che. ahIM oLakhAve che paraMtuM emanA vyakitvane jotAM AvA rAjasaMnyAsInA darzana jainetara samAja sAthenA munizrInA bahoLA saMparkano paNa paricaya thAya che. kalyANacaMdrajImAM paNa ApaNane jovA maLe che. eka kuzaLa vahIvaTakAra paNa kacchanA rAyaNa gAmanA pustaka saMcAlanamAM bALaaMdha monajInI adabhUta emanA vyakitvamAM chupAyelo che. Ama vizALa daSTikoNa dharAvatA, rUDhibhaMjaka, AvaDatanuM Alekhana karI emaNe eka vizeSa vyaktitvano paricaya Apyo che. utsAhI, bahAdura muninI surekha chabi ApaNe A pustakanA pRSThomAMthI jhIlI emanA vidyAga rAjArAma dIkSitanI paMDita pratibhA. gabhAI galAbacaMdajIno zakIe chIe. sAthe sAthe te samayanA samAjanuM darzana ane samayanA paDakAro kavitAprema, karUNAmayI sAdhI raLIyAtabAi vagerenA surekha Alekha dvArA muni temaja sudhArAnI AbohavAno sparza paNa ahIM anubhavAya che. ahIM khUbInI kalyANacaMdrajInI pAtranirUpaNa zaktino paricaya thAya che. vAta e che ke potAnI ja kathA kahetA hovA chatAM daSTAbhAve anya koinI eka tarapha muninI meghAvitAnAM darzana thAya che to bIjI tarapha keTalAMka vAta karatA hoya e rIte saraLa bAnImAM AkhI vAta kahevAya che. zrI jayaMta camatkArika prasaMgonAM varNano paNa ahIM jovA maLe che. rUpacaMdrajI mahArAjanA koThArInA zabdo sAthe samApana karatAM kahIe 'munizrI kalyANacaMdrajInAM A coDhALiyAM gAtI vakhate prasaratI sugaMdha, emanA pustakAlayamAM prasaratI sugaMdha saMsmaraNo emanA preraka jIvananI kathA che. te uparAMta emAM samayanuM dastAvejI vagere camatkArika prasaMgonI vAta ahIM Ave che. gurudevanA koI prakAre na vigatasabhara citra che. samAja ne sAdhujIvananA AcAra vicAronI mArmika samIkSA UtaratA tAvane utAravAno upacAra yati zrI nAraNajI rSi gurudevane svapnamAM che, jenetara samAja sAthenA emanA vizALa saMbaMdhonuM Alekhana che ne A badhuM AvI batAvI jAya che. AvA keTalAka camatkArika prasaMgonuM varNana munizrInI evI nikhAlasa premabharI saraLa vANImAM thayuM che ke je vAMcaze ene e avazya AsthAno paricaya ApI jAya che. sparzI jaze.' D]. | munizrInI gurubhakti paNa anupama che. gurunuM emanA pratyenuM vAtsalya (lagnotsava - pRSTha-2 thI cAlu) paNa anokhuM che. gurunI uttarAvasthAmAM paNa munizrI emanA khoLAmAM mAthuM rAkhIne sUtA evuM vAtsalyavarNana A pustakamAM daSTi gocara thAya che. guru paristhitinA saMdarbhamAM sarvathA anucita che. je samAje ane je rAjaya vyavasthAe potAne ATaluM badhu dhana kamAvA mATe anukULatA karI ApI che e samAja zrI ratnacaMdrajI mahArAjanA dehAvasAna samayano munizrIno karuNa vilApa hRdayadrAka. pratye dhanikonuM uttaradAyitva ghaNuM moTuM che. samAjamAM asaMkhya loko garIbanI. che. ahIM nirupAyela anya avasAna prasaMgomAM dAdAguru vrajapAlajI mahArAja rekhA nIce jIvatA hoya eve vakhate lagna prasaMge bhoga vilAsanA AvA bhAre temaja bApA cAritravijayajInA dehAvasAna prasaMgonuM nirUpaNa adbhUta che. sAcA jalasA yojavA e naryo samAja droha che. eka rIte kahIe to, bhale kAnUnI nahi sanyAsInA maMgaLamaya mRtyunuM pavitra vAtAvaraNa ahIM khaDuM thatuM anubhavAya to paNa sAmAjika prakArano e guno (Social Crime) che. AvI ghaTanAonI tAtkAlika pratikriyA ane pariNAmo jaNAtAM nathI hotAM paraMtu lAMbe aneka prakAranA anubhavomAMthI pasAra thatAM gurusevA karatAM karatAM gALe samAja upara enI avaLI asara vizeSata: samAjanA garIba varga upara adhyAtma ciMtananuM bhAthuM bAMdhatA muni kalyANacaMdrajI zrImad rAjacaMdranI paDayA vagara rahetI nathI. zrImaMto garIbonA chUpA dhikkArane pAtra vadhu ane vadhu vicAradhArAthI prabhAvita thayA che. sAthe sAthe emanuM AgavuM adhyAtma ciMtana banatA jAya che. samagra bhAratamAM garIba lokomAM vadhatI jatI gunAkhorInA mULamAM paNa satata cAlatuM rahe che. sAkAra ane nirAkAra aMgenI emanI ciMtanakaNikA ekaladokala zrImaMtonAM thatAM khUnamAM ke apaharaNamAM ajANapaNe Avo sAmAjika ApaNe udAharaNa svarUpe joie. sAkAra bhAvanA pahelI avasthAnI che, visaMvAda rahelo che. nirAkArabhAvanA bIjI avasthAnI che. ubhaya bhAvanA satya che. eke khaMDana samAjamAM zrImaMtonI vadhatI jatI sAmAjika gunegArIne koNa aTakAvaze? karavA yogya nathI. ubhaya bhAvanA jIvane upakAraka che. jayAM sudhI jIvabhAva vaDIlo rUDhicusta hoya eTale emanI pAsethI evI apekSA rAkhavI vyartha che. che tyAM sudhI ja A mArAmArI che. AtmabhAve emAnuM kaI che ja nahi. ATalo A dizAmAM yuvAnoe pahela karavAnI jarUra che. zrImaMtonAM keTalAMka alpazikSita jo vicAra karAya to saheja paNa rAgadveSa thavA kAraNa na rahe. paraMtu jyAM ke draSTihIna saMtAno no e ja jUnI ghareDamAM taNAvAnA. suzikSita yuvakamata-mamatvane ja dharma mAnatA hoya tyAM mArAmArI sivAya bIjuM hoya paNa zuM? yuvatIoe daDha pratijJApUrvaka dhananA AvA varavA pradarzanane aTakAvI potAnI Ama mata-mamatvathI sadA dUra rahenAra munine jaina muni tarIkenuM vartuLa lakSmIne sAmAjika kalyANanA mArge vALavAno samaya have AvI pahoMcyo che. sAMkaDuM paDatuM jaNAya che. emanA manamAM to hiMdabharanA sAdhuonI ekatA AvatI peDhInA svapnazIla yuvAnomAM AvAM kAntikArI pagalAM mATe ApaNane sAdhavAnA koDa che. sAMpradAyika matabhedone bhUsI nAkhI gharagharanA coka miTAvI akhUTa ane zraddhA AzA hovI ghaTe. daI samagra vizvano eka mahAna coko banAvavAnI bhAvanA emanA hRdayamAM che. je DramaNalAla cI. zAha camatkArika .nino zALAno paricaya thAya che ja Alekha dra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 -2 992 prabuddha jIvana , rANakapura K D ramaNalAla cI. zAha [gatAMkathI saMpUrNa teo dharaNAzAha pAse vAraMvAra AvavA lAgyA ane teo varNana kare te utArI, rANakapuranuM maMdira vikramanA paMdaramA zatakamAM mevADanA kuMbhArANAnA maMtrI levA lAgyA. te pramANe teo judA judA nakazA taiyAra karatA. Ama depA zilpIe zeTha dharaNAzAhe baMdhAvyuM hatuM. na taiyAra karelA judA judA nakazAomAMthI eka nakazo dharaNAzAhane pote svapnamAM rANakapuranA jainamaMdiramAM vi. saM. 1496mAM mahAna jainAcArya zrI joyelA nalinI gulma devavimAna jevo AbehUba lAgyo ane te emaNe svIkAryo. somasuMdarasUrinA haste prasiddha thaI hatI. maMdirano zilAnyAsavidhi saM 1434 AcArya somasuMdarasUrinI saMmati maLatAM te pramANe maMdira bAMdhavAnuM nakkI thayuM. mAM (athavA anya mata pramANe saM. 146 mAM ) thayo hato. A maMdira pa. pU. somasuMdarasUrinI preraNAthI dharaNAzAhe A vizALa jainamaMdiranA baMdhAtAM pAMca ke cha dAyakAthI vadhu samaya lAgyo hato. A maMdiranI tyAre ja nirmANanuM kArya upADayuM. emAM kharcavA mATe jarUrI nANAMno prazna no mahatvano khyAti evI baMdhAI hatI ke e vize somasaubhAgya kAvya, 'rANigapura caturmukha hato ja paraMtu A maMdiramAM UMDo pAyo khodI jarUrI bhoyarAM banAvI, vizALa prAsAda stavana, rANapuramaMDana caturmukha AdinAtha phAga vagere kAvyakRtionI phalaka upara ATalI badhI kotaraNIvALI sthApatya racanA karavI e ghaNAM badhAM racanA thayelI che. A kRtione AdhAre, zilAlekhane AdhAre, paraMparAthI cAlatI varSonuM kAma gaNAya. yuvAna dharaNAzAha ane yuvAna somasuMdarasUri baMne A AvelI kiMvadanIone AdhAre rANakapuranA jaina maMdira vize ThIka ThIka mAhitI jainamaMdiranA nirmANa mATe utsAhI ane AzAvAna hatA. maMdira bAMdhavA mATe sAMpaDe che. game teTalA vadhu mANaso kAme lagADIe to paNa keTaloka samaya to anivAryapaNe zeTha dharaNAzAha rAjasthAnanA nAMdiyA gAmanA vatanI hatA. ane pachIthI pasAra thAya. aDhI hajArathI vadhu kArIgaro kAme lAgyA hatA chatAM rANakapuranuM teo mAlagaDha gAmamAM jaIne vasyA hatA. emanA pitAnuM nAma kurapAla ane A jaina maMdira baMdhAtAM pacAsa karatA (anya mata pramANe 62 varSa karatAM vadhu mAtAnuM nAma komalade hatuM. dharaNAzAhanA moTA bhAInuM nAma ratnAzAha hatuM. varSa vItI gayAM ane chatAM kAma pUruM thayuM na hatuM. dhAraNAzAhanI umara tyAre temanuM kuTuMba bahu ja dharmapriya, udAra, ane saMskArI hatuM. baMne bhAio kuzAgra cokkasa keTalA varSanI thaI haze tenI mAhitI maLatI nathI. paraMtu trIsa-paMtrIsa buddhinA ane tejasvI pratibhAvALA hatA. dharaNAzAhanI buddhimattAthI prabhAvita varSanI uMmare A kAma cAlu karyu hoya to paNa emanI eMzI, paMcAzI ke nevuM thayelA kuMbhA rANAe emane yuvAna vaye rAjayanA maMtrI banAvI rAjayakArabhAra varasanI uMmare paNa maMdiranuM bAMdhakAma haju thoDuM bAkI hatuM. dharaNAzAhanI tabiyata soMpyo hato. - thoDI narama garama rahetI hatI. eMzI paMcAzInI uMmara vaTAvI cUkelA | vikramanA paMdaramAM zatakamAM thaI gayelA mahAna jainAcAryomAM AcArya somasuMdarasUri paNa have vayovRddha thayA hatA ane eTale ja vi. saM. 1496 mAM bhagavaMta zrI somasuMdarasUrinuM nAma ghaNuM mahattvanuM che. emanA haste ghaNe sthaLe pratiSThA karAvavAno nirNaya levAmAM Avyo. A jaina maMdironA nirmANa ane pratiSThanA prasaMgo ujavAyA che. rANakapuranA AcArya somasuMdarasUri ane zeTha dharaNAzAhe e baMne mahApuruSo pratiSTha jainamaMdiramAM bhagavAna RSabhadevanI pratimAnI pratiSThA paNa emanA haste thai karAvavAnA samaya sudhI vidyamAna rahyA te ghaTanA A baMne mahApuruSo keTalA che. A bhavya jinAlayanA nirmANamAM emanI preraNAe mukhyatve kArya karyuM che. puNyazALI hatA teno khyAla Ape che. dharaNAzAhanA svargavAsa pachI maMdira cAlI AvatI anuzrati pramANe zeTha dharaNAzAhane dharma tarapha vALanAra soma pUruM karAvavAnI javAbadArI emanA moTAbhAI ratnAzAhe upADI hatI. eno suMdarasUri hatA. emanI preraNAthI ja dharaNAzahe tIrthAdhirAja zatruMjayanI jAtrA artha e thayo ke ratnAzAhe paNa dIrdhAyuSya bhogavyuM hatuM. karIne tyAM RSabhadeva bhagavAna samakSa batrIsa varSanI yuvAnavaye batrIsa judAM somasuMdarasUri vi. saM. 1498 mAM kALadharma pAmyAno ullekha maLe che. judAM nagaronA ekatra thayelA saMgho taraphathI saMdhatilaka karAvI, IndramALa paherI eTale pratiSThA pachI be varSa teo jIvyA hatA ema jaNAya che. dharaNAzAha AjIvana cothA vratanI-brahmacaryavratanI bAdhA lIdhI hatI. e yuvAna vayathI ja pratiSThA pachI keTaluM jIvyA haze teno koI nirdeza haju sudhI maLyo nathI, paraMtu emaNe tIrthayAtrA, jIrNoddhAra tathA dAna puNyanAM ghaNAM kAryo kyAM hatAM. vaLI saMbhavata: ekAda varSathI vadhu teo vidyamAna nahi rahyA hoya. RSabhadeva bhagavAnanuM eka bhavya jinAlaya potAnA pradezamAM baMdhAvavAnI emane maMdiranA mukhya praveza dvAranA uparanA bhAgamAM eka hAthInI pAchaLa utkaTa bhAvanA thaI hatI ane ene lIdhe ja ema kahevAya che ke cazvarI bIjA hAthInI AkRti che ane tenA upara dharaNAzAha ane temanAM patnI tathA mAtAe dharaNAzAhane eka divasa svapnamAM svargalokanA nalinIgulma vimAnanuM ratnAzAha ane temanAM patnI ema cArenI zilpAkRti teo bhagavAnanI sanmukha darzana karAvyuM hatuM. AthI teo nalinI gulma devavimAna jevuM maMdira baMdhAvavAnuM besIne caityavaMdana karatAM hoya tevI mudrAmAM mUkavAmAM AvI che. maMdiranA dakSiNa svapna sevavA lAgyA hatA. emaNe potAnA anubhavanI A vAta somasuMdarasUri dizAnA praveza dvAra pAse maMdira pUruM karAvanAra moTAbhAI ratnAzAhanI judI mUrti mahArAjane karI. AcArya bhagavaMtanI preraNA tathA anumodanAthI maMtrI dharaNA mUkavAmAM AvI che. zAhe nalinI gulma devavimAna jevuM maMdira baMdhAvavAno saMkalpa karyo. rANakapuranuM A jainamaMdira dharaNAzAhe baMdhAvyuM hovAthI te dharaNavihAra' nalinI gulma devavimAnanI vigato zAstromAM bahu maLatI nathI. eTale tarIke oLakhAya che. naMdIzvarIpanA avatAra jevuM ane traNe lokomAM dedIpyamAna dharaNAzAhe potA svapnamAM je pramANe devavimAna joyuM te pramANe tenI vigatonuM evuM A maMdira hovAthI enuM bailokyadIpaka evuM nAma sakhavAmAM AvyuM hatuM. varNana AcArya bhagavaMta pAse karyuM. e varNananA AdhAra pramANe maMdira bAMdhavA nalinI gulma vimAnanA AkarAnuM A maMdira hovAthI te 'nalinIgulma vimAna mATe dharaNAzAhe judA judA zilpIone bolAvyA ane potAnA varNana anusAra tarIke paNa oLakhAya che. A maMdiranA garbhagRhamAM mULanAyaka tarIke zrI nakazA banAvavAnuM kahyuM, paraMtu koI nakazAthI temane saMtoSa thato na hato. potAnA AdinAtha bhagavAnanI cAra pratimAo comukhI tarIke birAjamAna che, ane rAjayanA muMDArA gAmanA rahevAsI depA (dipAka-dIpA) nAmanA zilpIne paNa maMdiranA cAra dvAra che eTale te caturmukha jina prasAda tarIke paNa oLakhAya bolAvavAmAM AvyA. depA zilpI zilpakaLAmAM, sthApatyakaLAmAM asAdhAraNa che. maMdiramAM pratiSTha samayanA zilAlekhamAM tralodI5 ane zrI pratibhA dharAvanAra hatA. teo sAdhAraNa Arthika sthitinA hatA. temaja saMtoSa caturmukhayugAdIghara vihAra' e be nAmono nirdeza che. mAnatA. teo saMnyAsI jevuM pavitra jIvana jIvatA. thoDuM paNa uttama koTinuM maMdira bAMdhavA mATe jagyAnI pasaMdagIno jyAre nirNaya levAyo haze tyAre kAma karavuM evo emano jIvanamaMtra hato. maMdira baMdhAvanAra paNa yogya vyakti nakkara jamInanI sAthe prakRtinA suramya vAtAvaraNano paNa khyAla karAyo haze. hoya to ja tenuM kAma hAthamAM levuM evo paNa emano niyama hato. jayAre maMtrI eka bAju khaLakhaLa vahetI nAnakaDI nadI maghaI ane bIjI bAju viMdhyAcalanA dharaNAzAhanI darakhAsta AvI tyAre emanI dharmaparAyaNatAthI ane udAratAthI (aravallInA) DuMgaro e benI vaccenI mAdrI parvatanI taLeTInI jagyAnI depA zilpI prabhAvita thayA ane maMtrI dharaNAzAhanuM kAma karavAnuM temaNe svIkAryuM. pasaMdagI karavAmAM AvI hatI. A jinamaMdiranI mAMDaNI aDatAlIsa hajAra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16 -2 -92 DegaranI TekarI upara DhaLatI , gokhalA jevI AkRti ja je Aje paNa joI zaka corasa phUTanA vistAramAM karavAmAM AvI hatI. traNa bAju taddana pAse AvelA dizAmAM che pacIseka pagathiyAMvALuM cAlIseka phUTa UMcuM A praveza dvArA pahelethI DuMgarothI enI mohakatA vadhI hatI. kavi meha lakhe che te pramANe A maMdirano che. ema bAkInAM traNa praveza dvAronI racanA sAthe sarakhAvatAM spaSTa jaNAya . pAyo sAta mAthoDA UMDo khodavAmAM Avyo hato. maMdiranI racanA je rIte che. vaLI kotaraNIno vadhumAM vadhu bhAgamAM pazcima dizAnA pravezadvAra pAse ja karavAmAM AvI che te jotAM dharaNAzAhanI bhAvanA to mukhya garbhadvara upara jovA maLe che. pUrva dizA ke uttara dizAmAM pravezadvAromAM pramANamAM eTalI sAta majalAnuM zikhara bAMdhavAnI hatI, paraMtu potAno aMtakALa najIka Avato kotaraNI jovA maLatI nathI. jANIne emaNe A zikhara traNa majalAnuM karAvyuM hatuM. ane pauthI zikharanA DuMgaranI TekarI upara DhaLatI jagyAmAM A derAsara bAMdhavAmAM AvyuM uparanA bhAgamAM bAkInA mALAnA pratIkarUpa mAtra gokhalA jevI AkRti ja hovAthI mukhya pravezadvAra pUrva dizAmAM ja rAkhavAmAM AvyuM hoya to pazcima karavAmAM AvI hatI, je Aje paNa joI zakAya che. dizA jeTalI uMcAi tene maLe nahi. pravezadvAranI UMcAI e A derAsaranI - aDhAramAM saikAmAM rANakapuranI yAtrAe AvelA zrI jJAnavimalasUri bhavyatAnuM eka mahattvanuM lakSaNa che ane eTalA mATe derAsaranuM mukhya pravezadrArA potAnA rANakapura tIrtha stavanamAM kahe che: nalinI gulma vimAnanI mAMDaNIvALuM pazcima dizAmAM rAkhavAmAM AvyuM che. pUrva dizAmAM TekarImAM khodakAma karIne A maMdira bahu UMcu che. pAMca meru, cAre tarapha moTo gaDha, brahmAMDa jevI bAMdhaNI, pravezadvAra UMcuM karI zakAya, paraMtu tema karavAmAM binajarUrI khodakAma karavuM paDe. 84 derIo, cAre tarapha cAra poLo, 1424 thAMbhalA, eka eka dizAmAM nIce khaDako nIkaLe to paNa prazna Ubho thAya ane kRtrima sapATI acAnaka batrIsa-batrIza toraNo, cAre dizAe cAra vizALa raMgamaMDapa, sahastrakuTa, karavA jatAM naisargika sauMdaryane hAni paNa pahoMce. vaLI A derAsara mATe najIkamAM aSTApada, navabhoMyarA ane aneka jainabiMba, rAyaNanI nIce pAdukA, adabadamUrti nagara paNa vasAvavAmAM AvyuM hatuM. nagara sapATa bhUmimAM vasAvI zakAya. ane vagere yukta traNa mALanuM A maMdira che. ahIM 34000 jina pratimAonI nagarathI lokone maMdire javA mATe A pazcima dizAnuM pravezadvArA ja najIka ane pratiSThA karavAmAM AvI che. e ja saikAnA zrI samayasuMdara gaNie A tIrthamAM anukULa paDe. maMdira mATe jagyAnI pasaMdagI jayAre karavAmAM AvI haze tyAre 100 toraNa, 2000 staMbha ane 4000 pratimAno ullekha karyo che. Ama vAstu zAstranI draSTie, bhUkhaMDanI draSTie, naisargika havAmAnanI draSTie ema samayasuMdara ane zrI jJAnavimalasUrinA A varNana uparathI maMdiranI vizALatA, ghaNI judI judI draSTie pUro pukhta vicAra avazya karavAmAM Avyo haze ane unnatatA ane bhavyatAno paricaya maLI rahe che. te pachI ja maMdiranuM mukhya praveza dvAra pazcima dizAmAM rAkhavAnuM nakkI thayuM haze. rANakapuranA jainamaMdiranA bAMdhakAmanamAM AjathI sADA pAMcaso varSa pUrve A maMdiranI pratiSThA thaI te vakhate cAre dizAnA dvAra pAse zuM zuM hatuM navANuM lAkha rUpiyAno kharca thayo hato. eka hastapratamAM nodha maLe che ke te varNavatAM meha kavie lakhyuM che ke pazcima dizAnA dvAranA maMDapamAM "dhane poravADa vinAnu ru dravya chAyo ! eka ja vyakitae Apelo A nATaka-occhava thAya che, uttara dizAnA dvAramAM bhojaka-bhATa vagere bese che, kharca che : e divasomAM rAjazAhI hatI. karaverAnA kAyadAo judA prakAranA hatA pUrva dizAmAM DuMgara pAse lokono vAsa che ane dakSiNa dizAnA dvAranI bahAra ane mANasa game teTaluM dhana vArasAmAM meLavI zakato. pote game teTalI kamANI vizALa pauSadhazALA che. karI zakato ane ekatra karI zakato hato. dharaNAzAha pote rAjAnA maMtrI hatA. rANapuranA jaina maMdiramAM 1444 (athavA 1424) staMbha che evI eTale emanI Avakane koI maryAdA hoya nahi. potAnI saMpattino AvaDo mAnyatA cAlI Ave che. A maMdiramAM staMbhonI bahulatA che e to prathama moTo hisso jinamaMdiranA nirmANa mATe vAparavAnI bhAvanA thavI e vAta najare jotAM ja dekhAya che. caturmukha jinaprasAda karavo hoya ane pharatI UMcI sahelI nathI. dharaNAzAhe potAnI saMpattino kevo sarasa sadupayoga karyo ke jethI devakulikAo karavI hoya to ghaNA vadhu sthaMbha karavA paDe e dekhItuM che. vaLI AvA bhavya-ramaNIya maMdira dvArA aneka loko dharma pAmI zake, aneka lokonI rANakapuranA jinamaMdiramAM eka karatAM vadhu zikhara, ghummaTa, ane sAmaraNa che. dharma pratye abhiruci jAge ane koI paNa dharma ke saMpradAyanI vyaktine jotAnI vaLI mukhya zikhara ghaNuM UMcuM che. eTale pattharano ATalo boja jhIlavA mATe sAthe ja Azcarya sahita AdarabhAva thAya. jaina maMdironA nirmANamAM khAtamUrhata vadhu sthaMbho hovA jarUrI che. paraMtu maMdirano nazo evI sarasa rIte taiyAra karyo vakhate jamInamAM sonuM rUpuM vagere kImatI dhAtuo tathA hIrAmANeka vagere ratno che ke jethI sthaMbhothI UbharAtA A derAsaramAM te eTalA khIcokhIca thaI padharAvavAnI praNAlikA cAlI Ave che. anya keTalAka dharmomAM paNa e pramANe gayelA jaNAtA nathI. maMdiramAM pravezatAM ja enA staMbhonI bahulatA AgaMtukane paraMparA che. jyAM tIrthaMkara paramAtmAnI pratimA mULanAyaka tarIke gAdInazIna mATe dhyAnAkarSaka banI rahe che. enI bahulatA khaTakatI nathI, paNa enI karavAnI hoya tyAM tenI nIce paNa dharatImAM suvarNAdi kImatI dhAtuo ane ramatAmAM vRddhi kare che. kImatI ratno bharavAmAM Ave che. maMdira baMdhAvanAra parivAra uparAMta anya A staMbhone ADI ane UbhI evI judI judI hAramAM evI yojanApUrvaka zrAvakone paNa potAnI bhAvanA ane zakti anusAra tyAM AvA kImatI dravyo goThavavAmAM AvyA che ke jethI AkhA maMdiramAM koI paNa sthaLe UbhelI vyaktine padharAvavAnI chUTa rahe che. rANakapuranA A maMdiramAM e to thayuM ja che, paraMtu eka nahi to bIjI dizAmAM bhagavAnanAM acUka darzana thayA vinA rahe nahi. te uparAMta maMdirano pAyo vaja jevo majabUta rahe, dharatIkaMpa, vIjaLI, pUra vagerenI eTale maMdiranA staMbho maMdiranA sthApatya- sauMdaryamAM abhivRddhi kare che ane asara ene na thAya e daSTie paNa A jaina maMdiranA pAyAmAM sAta prakAranI chatAM e staMbho prabhudarzanamAM aMtarAyarUpa banatAM nathI dhAtu depA zilpIe dharaNAzAha pAse nakhAvI hatI. eTale maMdiranuM A bAMdhakAma A maMdiramAM zuM kharekhara 1444 staMbha haze ? staMbhonI racanA evI kiMmatI dhAtuo ane ratnanI draSTie paNa atyaMta samRddha che. e dravyo nAkhatI rIte karavAmAM AvI che ke koipaNa vyakti svAbhAvika rIte gaNatarI karavA vakhate maMdira baMdhAvanAra vyaktinI udAratA keTalI badhI che teno paricaya paNa jAya to te saraLatAthI gaNI zake nahi. temAM bhUla paDavAno saMbhava rahe kAraNa zilpIne maLI raheto. dharaNAzAhe dhAryA karatAM ghaNuM dravya khAtamuhUrta vakhate ke keTalAye khaMbha ekasarakhA lAge che. koIka vyakita dareka staMbha upara saMkhyAMka jamInamAM padharAvyuM tethI dIpA zilpIne ullAsapUrvaka khAtarI thaI hatI ke lakhI nizAnI kare ane gaNavA jAya to jarUra gaNI zake. paraMtu A maMdiranA dharaNAzAha maMdiranA bAMdhakAmamAM ane kotaraNImAM kharcanI karakasara nahi kare. staMbho gaNI zakAya ema nathI ema kahevA pAchaLano eka Azaya e che ke e vAta sAcI TharI hatI. vaLI maMdira baMdhAtuM hatuM te daramiyAna ane pratiSTha maMdiranA mukhya bhAgamAM ke uparanA majale staMbhonI gANanarI to haju vakhate to khAsa kImatI bheTa sogAdo majUrone, kArIgarone ane bIjA zilpIo cokkasAipUrvaka karI zakAya, paraMtu maMdiranA bhoyarAnI aMdara ane maMdiranA tathA vyavasthApakone ApavAmAM AvI hatI. pASAmAM karavAmAM AvelA staMbhonI gaNanA to thaI zake ema nathI, 1 444nI rANakapuranuM A derAsara caturmukha prAsAda che. sAmAnya rIte derAsaranuM saMkhyA e nIce bhoMyarAomAM ane pAyAmAM karavAmAM AvelA staMbho sahita mukha pUrva dizAmAM athavA uttara dizAmAM hovuM joie caturmukha prAsAda hoya che e bhUlavuM na joIe. to tenAM cAra vara cAreya dizAmAM hoya che. eTale temAM pUrva ane uttara dizA A jinamaMdiramAM jemAM 84 devakulikAo che tema 84 bhayarA hatAM ema paNa AvI jAya che. Ama chatAM A jaina maMdiranuM mukhya praveza dvAra pazcima manAya che. vizALa jinamaMdiramAM pAyo nIce sudhI levAno hoya che eTale moMyarA zrAvakone bharavAmAM Ave che. mahinAmAM suvarNAdi kImatI dhAtuo jAya to te khAnane llAsapUrvaka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-92 prabuddha jIvana karavAnI anukULatA rahe che. bhoMyaruM e jaina maMdiranI lAkSaNikatA che. ApattinA kALamAM pratimAjI padharAvI devA mATe enI upayogitA che. cAlu divasomAM pratimA sanmukha besI dhyAna dharavA mATe paNa evA zAnta, ekAnta sthaLanI upayogitA che. pachInA kALamAM bhoMyarA ahIM pUrI devAmAM AvyAM haze. hAla pAMca bhoMyarA che emAM suMdara pratimAo che. maMdira mATe A sthaLanI pasaMdagI thayA pachI tyAM pAse ja nagara vasAvavAno paNa nirNaya levAyo hato. e mATe kuMbhA rANAe vizALa jamIna phALavI ApI hatI. kuMbhA rANAnA sahakArathI tyAM nagara vasAvavAmAM AvyuM hatuM. eTale 'rANA' nAma parathI te nagaranuM nAma rANApura' rakhAyuM hatuM. e mATe tyAre lokomAM rANapura- rANigapura, rANikapura, rANakapura jevAM nAmo paNa vaparAvA lAgyAM hatAM. samaya jatAM 'rANakapura' nAma vizeSa pracalita banI gayuM hatuM ane Aje eja nAma pracalita rahyuM che. paMdaramI sadInA aMtamAM rANakapura ghaNuM AbAda ane samRddha nagara banI cUkyuM hatuM. e samaye mAtra jainonAM ja traNa hajAra jeTalAM gharo tyAM hatAM A tIrthasthaLAnI yAtrA karanAra meha kavie saM . 1499nI AsapAsa racelA 'rANigapura caturmukha prAsAda stavanamAM nagaranuM varNana karatAM kahe che ke rANakapura joine atyaMta ullAsa ane saMtoSa thAya che. A nagara aNahilapura pATaNa jevuM che, tenA gaDha, maMdira ane poLo atyaMta suMdara che. vacce saritAnAM salila vahe che. tyAM kUvA, vAva, vADI, hATa ane jaina maMdira ghaNAM che. temAM aDhAra varNanA loko, lakSmIvaMta vepArIo ane puNyazALI mAnavIo vase che. temAM yazasvI dAnIzvara dharahiMda (dharaNA) nAmano saMghavI mukhya che. te jainamaMdirano uddhAraka che, A varNana uparathI rANakapuranI samRddhino vAstavika paricaya maLe che. vaLI, eja kavie racelI 'tIrthamALA' pramANe A sthaLe nAnAM moTAM sAta jinamaMdiro hatAM. saMbhava che ke ekAda be maMdiro pachInA samayamAM na rahyA hoya; kAraNa ke traNeka saikA pachI ahIM yAtrAe AvelA zrIjJAnavimalasUri tathA paM ke mahimAvijayajIe ahIM pAMca jinamaMdira hovAnI noMdha potAnI tIrthamALAmAM karI che. Aje to alabatta ahIM traNa ja jinamaMdiro che. rANakapura nagarI ane cAreka jinamaMdiro kayAre nAza pAmyAM haze teno koi kaDIbaddha vigatavAra itihAsa maLato nathI. ema kahevAya che ke mogala bAdazAha auraMgajheba ghaNo jhanUnI hato ane enA AkramaNonA kALa daramiyAna A vizALa ane samRddha nagara naSTa thavA lAgyuM hatuM. taduparAMta dukALa vagere paDatAM ane anya suvidhAo ochI thatAM tathA salAmatIno abhAva thatAM nagaranI vastI krame krame sthaLAMtara karI gai hatI ane e rIte kALakrame AkhA nagarano vidhvaMsa thai gayo hato. ghaNAye avazeSo daTAi gayA haze. A vistAramAM khodakAma thAya to jaina pratimAo ane anya bIjA avazeSo maLI AvavAno saMbhava che. rANakapuranA A devavimAna samAna maMdiramAM jayAre pratiSThAmahotsava saM. 1496 mAM UjavAyo hato tyAre zrI somasuMdarasUri potAnA pAMcaso ziSyo sAthe paryAyA hatA. emanA ziSyomAM cAra AcArya bhagavaMta ane nava upAdhyAya mahArAja hatA. teo badhAne UtaravA mATe sarasa pauSadhazALAnuM bAMdhakAma karavAmAM AvyuM hatuM. A pratiSThA mahotsavanI sAthe zrI somasuMdasUrie potAnA eka ziSya vAcaka zrI somadevane AcAryanI padavI ApavAno utsava paNa joDI dIdho hato. jinamaMdiranI pratiSThA ane AcArya padavIpradAna ema baMne utsavamAM zeTha dharaNAzAhe puSkaLa dravya kharyuM hatuM. mukhya maMdiranA gabhArAmAM zrI RSabhadeva bhagavAnanI pAMca phUTa. UMcI evI zveta svaccha ArasanI cAra suMdara manohara pratimAnI cAra dizAmAM parikara sAthe sthApanA karavAmAM AvI che. emAM traNa pratimA upara saM. 1498 nI ane eka pratimA upara saM. 1679 nI sAla vaMcAya che. saMbhava che ke sattaramA saikAmAM zrI hIravijayasUrinA sadupadezathI maMdirano jIrNodhdhAra thayo tyAre A eka pratimAjI navAM padharAvavAmAM AvyA hoya. (ANaMdajI kalyANajInI peDhI dvArA jayAre jIrNodhdhAra karavAmAM Avyo tyAre cAre parikara navAM karAvavAmAM AvyAM hatAM.) A gabhArAmAM eka khUNAmAM A maMdiranI pratiSThA karavanAra, : 11 zeTha dharaNAzAhanA gurubhagavaMta zrI somasuMdarasUrinI eka nAnI pratimA birAjamAna che. pazcima dizAnA mukhya garbhadvAranI bahAra, bArasAkha pAsenI bhIMtamAM pratiSThA samayano saM. 1496 nI sAlano zilAlekha kotarelo che, je spaSTa vAMcI zakAya evI sthitimAM haja rahyo che. A zilAlekhamAM gohilavaMzI rAjAonI kuMbhArANA sudhInI ekatAlIsa jeTalI peDhInI vaMzAvali ApavAmAM AvI che. musalamAna sulatAnono paNa temAM ullekha che. zeTha dharaNAzAha mATe 'parama Arhata' evuM biruda emAM vaparAyuM che. zilAlekhamAM darzAvyA pramANe te samaye nagaranuM nAma rANapura' hatuM. (rANakapura pachIthI thayuM.) A zilAlekha uparathI jaNAya che ke zeTha dharaNAzAhe ajArI (ajAharI), piMDavADA (piMDaravATaka), sAlera vagere keTalAMka sthaLe navIna jinAlayonuM nirmANa karAvyuM hatuM tathA prAcIna jainamaMdirono jIrNoddhAra karAvyo hato. zrI somasuMdarasUrino ullekha bRhat tapagacchanA zrI jagatacaMdrasUrinA samayathI karyo che. dharaNAzAhanAM patnI dhAralade tathA putro jAjA ane jAvaDano tathA moTAbhAi ratnAzAha ane emanAM patnI ratnAde tathA putro lAkhA, majA, sonA ane sAligano ullekha paNa A zilAlekhamAM karavAmAM Avyo che. RRSabhadeva bhagavAna mULanAyaka tarIke A jinamaMdiramAM che ane maMdira caumukhInA prakAranuM che. eTale RSabhadeva bhagavAnI cAra pratimAM cAre dizAnI sanmukha rahe e pramANe sthApavAmAM AvI che. RSabhadeva bhagavAnanI pratimA mULanAyaka tarIke hoya evA keTalAka vizALa maMdiromAM mULa gabhArAnI bahAra hAthI upara aMbADImAM marudevA mAnA beThAM hoya ane RSabhadeva bhagavAnanAM darzana karatAM hoya evI zilparacAnA karavAmAM Ave che. rANakapuranA A jinamaMdiramAM traNa dizAmAM traNa hAthInI marudevA mAtAnI sAthe racanA karavAmAM AvI che. cothI dizAmAM racanA karavAmAM kema nahi AvI hoya evo prazna thAya che. saMbhava che ke maMdiranA pAchaLanA bhAganuM bAMdhakAma pachIthI utAvaLe pUruM karavAmAM AvyuM hoya ane ene lIdhe cothA hAthInI racanA karavAnI rahI gai hoya, athavA karI hoya paraMtu avAvaru avasthAmAM e khaMDita thai hoya ane pahelA ke bIjA jIrNoddhAra vakhate te kADhI nAkhavAmAM AvI hoya. ! eka hAthI upara to saM. 1724no lekha che eTale jIrNoddhAra thayo hovAnI khAtarI te karAve che. A maMdiranI vizALatA ane uMcAIne lakSamAM rAkhIne enA sabhAmaMDapanI racanA evI rIte karavAmAM AvI che ke tevI anyatra karyAya jovA maLatI nathI.. cAre dizAmAM cAra UMcA meghamaMDapa ane te pratyakanI kalAkArIgIrI tarata darzakanuM dhyAna kheMce che. meghamaMDapa (athavA meghanAdamaMDapa) enA nAmane sArthaka kare evA advitIya che. ahIM mukhya raMgamaMDapamAM eka ghummaTanI aMdara bIjo ghummaTa soLa staMbha upara karavAmAM Avyo che. je mukhya ghummaTa che temAM navagraha tathA soLa vidyAdevIonI mUrtio goThavavAmAM AvI che ane atIta, vartamAna ane anAgata evI traNa covIsInA boMtera tIrthaMkaronI nAnI pratimA vartuLAkAre kotaravAmAM AvI che. maMdiranA mukhya garbhadrAranI bahAranI bAjumAM dikpAlonI mUrtio che ane pazcima bAjunA mukhya garbhAranI bahAranI bAju bhairava yakSa ane yakSiNInI mUrti che. maMdiramAM sabhAmaMDapamAM pravezatAM ja enA UMcA UcarcA jhINA kotarakAmavALA staMbho tathA Thera Thera hAthI, haMsa, ghoDA, UMTa, asuramukha, vividha prakAranAM phUlanI vela tathA vartuLAkAra ke ardhavartuLakAra AkRtionI UbhI ke ADI hAramALA bArIka nakazIkAma sAthe jovA maLe che je prekSakane AzcaryamAM garakAva karI de che. rANakapuranA A maMdiranA suzobhananI bIjI eka viziSTatA e jayAre baMdhAyuM tyAre e hatI ke atyaMta bArIka tathA ArapAra kotarakAmavALAM ane eka paththaramAMthI banAvelAM manohara toraNo . staMbha upara vacce evI rIte goThavavAmAM AvyAM hatAM ke jethI maMdiranA saudaMrSamAM te atyaMta vRddhi kare. AvAM phakata traNa toraNa atyAre sabhamaMDapamAM che. maMdira jayAre baMdhAyuM hatuM tyAre evAM kula 108 toraNo hatAM ema kahevAya che. anya eka ullekha pramANe Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16 -2 -92 dareka dizAmAM 32 toraNo hatAM. e pramANe to 128 toraNa thAya. kAusagga mudrAmAM che ane 20 pratimA dezAnA mudrAmAM che. eTale mArA anumAna klAkArIgIrIvALA ane Abu-delavADAnAM toraNonI yAda apAve evAM 128 pramANe vartamAna covIsInA covIsa tIrthaMkaronI covIsa pratimA kAusagna jo toraNa hoya to ATalA badhA staMbha sAthe maMdiranI klAsamRddhi keTalI badhI mudrAmAM che eTale ke nirvANa avasthAmAM che. kAraNa ke vartamAna covIsInA koI haze enI have to mAtra kalpanA ja karavAnI rahI paNa tIrthaMkara atyAre vidyamAna nathI. badhAM ja nirvANa pAmyA che. mahAvideha toraNonI jema ghUmaTamAM vacce laTakatAM jhUmaro (lolako)nI kotaraNI paNa kSetramAM vicaratA vIsa tIrthaMkaro atyAre vidyamAna che. ane samavasaraNamAM navInatAvALI ane AkarSaka che. besIne dezanA Ape che. eTale temanI pratimA judI darzAvavA mATe dezanA A jinamaMdiramAM meghamaMDapanI ucAI cAlIsa phUTathI vadhAre che ane mudrAmAM mUkavAmAM AvI che. (jo ke ghaNe sthaLe viharamAna jinezvaranI pratimA cAre bAju pharatI UMcI UMcI devakulikAonI saMkhyA paNa botera jeTalI che. kAusagga mudrAmAM hoya che. ane temAM paNa jinamaMdiramAM pUjA arthe pratiSThA Ama chatAM prakAza ane havAnI draSTie A maMdiranI racanA evI rIte karavAmAM karAvI hoya to tevA sImaMdharasvAmI vagere tIrthakaronI pratimA kAusagga mudrAmAM AvI che ke jethI vahelI paroDhathI TheTha sAMja sudhI ema Akho divasa maMdiramAM hoya che.) - sAruM ajavALuM rahyA kare. maMdiramAM vadhu paDato taDako paNa na thAya ane bhara A rIte A kALamAM vizeSa ArAdhya evA ane ApaNI sauthI vadhu unALAmAM Akho divasa ThaMDaka rahyA kare evI rIte racanA karavAmAM AvI che. najIkanA evA 24 + 20 = 44 tIrthakaronI pratimA A viziSTa racanAma tema chatAM divasa daramyAna sUryanI badalAtI jatI dizA ane gati anusAra mUkavAmAM AvI che. A racanAmAM sauthI uparanI caumukhImAM cAra tIrthakaro maMdiramAM prakAza ane chAyAnI milAvaTa thoDe thoDe samaye badalAya kare che. A kAusagga mudrAmAM che. te cAra zAzvata tIrthaMkaronA pratIkarUpe paNa laI zakAya. drazyo cittane prasanna kare evAM che. vaLI enI nIcenI be racanAomAM vartamAna covIsI ane vIsInA tIrthakarone A maMdiramAM pravezatAM ja sabhAmaMDapamAMnA meghamaMDapanA eka staMbhamAM maMtrI sarakhI saMkhyAmAM mUkI zakAya che. eTale ke A Ayojana bahu draSTipUrvakanuM dharaNAzAhanI nAnI sarakhI UbhI zilpAkRti kotaravAmAM AvI che. A AkRtimAM thayuM che. be hAtha joDIne dharaNAzAha UbhA che. temanI draSTi bhagavAnanI sAme che.' traNa gaDhanI nIce ATha pagathiyAM upara 6 + 6 + 6 + 6 + = 4 dharaNazAhanI bhAvanA evI hatI ke pote koIne paNa darzanamAM aMtarAyarUpa na pratimA dezanA mudrAmAM che. paraMtu bArIkAIthI jotAM te tIrthaMkaranI pratimA nathI. thAya evI rIte tathA koinuM jaladI dhyAna na kheMcAya e rIte eka khUNAmAM temanA mastakamAM pAchaLanA bhAgamAM odhAnI AkRti kotaravAmAM AvI che, je UbhA rahIne pote jayAre bhagavAnanA darzana kare te vakhate temane paNa koInI pAse besIne dhyAnapUrvaka jovAmAM na Ave to khyAla Ave evuM nathI. oghAnI aMtarAya na thAya. eTalI UMcAIe A zilpAkRti karavAmAM AvI che. pote AkRti che e batAve che ke te tIrthaMkaro nathI, paNa gaNadhara bhagavaMto che. Ama niraMtara bhagavAnanA darzana karyA kare evI rIte A staMbhamAM eTalI UMcAIe covIsa tIrthaMkaranA covIsa gaNadhara bhagavaMtanI AkRti sAva nIce kotaravAmAM A mUrti kotaravAmAM AvI che ane A meghamaMDapa vacce keTalAka staMbho Ave AvI che. e mUrtiomAM paNa cAra mUrtio saheja judI judI mudrAmAM che. eTale che, tema chatAM tenI vacce rahelI jarAka jeTalI jagyAmAMthI dharaNAzAhanI draSTi ke vIsa mUrtio ne viharamAna vIsa tIrthaMkaranA gaNadhara tarIke laI zakAya. sIdhI bhagavAna upara paDe che. A mUrti pratye je prekSakanuM dhyAna kheMcavAmAM na Ama nIcenI covIsa mUrtiomAM 20 ane 24 no samanvaya karavAmAM Avyo Ave to tenI jaladI khabara paDe tema nathI hoya ema jaNAya che. ' AvIja rIte maMdiranA dakSiNa dizA bAjunA meghamaMDapanA eka staMbhamAM A garbhagRhanI bahAra eka bAju zilApaTa mUkavAmAM Avyo che. emAM dIpA zilpInI hAthamAM gaja tathA kamaMDala sAthe AkRti kotaravAmAM AvI che. zatruMjaya, giranAra vagere tIrtho e darakenI lAkSaNikatA sAthe kotaravAmAM AvyA mULanAyaka tarIke AdIzvara bhagavAnanI sthApanA AvA moTA tIrtha jevA che. emAM eka bAju giranAramAM eka hAthamAM odho ane eka hAthamAM muhaspatti maMdiranI aMdara karavAmAM Ave eTale rAyaNa pagalAnI racanA paNa karavAmAM sAthe sAdhvI rAjImatinI suMdara AkRti kaMDAravAmAM AvI che. Ave. A jinamaMdiranA aMdaranA bhAgamAM garbhadvAra ane bhamatInI vacce eka A jinamaMdirane naMdIzvara dvIpanA avatAra jevuM banAvavAnuM hovAthI varo sthaLe rAyaNa pagalAMnI racanA karavAmAM AvI che. tyAM rAyaNanuM vRkSa ugADavAmAM mukhya garbhagRha sAthe cAra dizAmAM (vidizAmAM) cAra vizALa ujajavaLa AvyuM che. rAyaNanuM A vRkSa maMdiranI racanA vakhatanuM saLaMga 550 varSa jeTaluM mahAdharaprAsAda (bhadraprasAda) banAvavAmAM AvyA che. cAre bAju pharatI 36 purANuM che. devakulikAo uparAMta AvI moTI bIjI moTI devakulikAo maLIne 84 rAyaNa pagalAMnI pAse eTale ke uttara dizAnA praveza dvAra pAsenA eka devakulikAo A jinamaMdiramAM banAvavAmAM AvI che. 84nI saMkhyA paNa sUcaka gabhArAmAM eka anokhI racanA jovA maLe che. kyAMka eno samovasaraNa tarIke che. to kayAMka eno aSTApadajI tarIke ullekha thayo che. kayAMka eno, karatAM karatAM rANakapuranA jinamaMdiramAM je keTalIka svataMtra, viziSTa benamUna adhUrA rahI gayelA samavasaraNa tarIke ullekha thayo che. samovasaraNanI jema zilpakRtio che, temAM maMdiramAM pravezatAM ja meghamaMDapanI chatamAM mUkavAmAM AvelA A racanAmAM traNa gaDha che, ane upara caumukhajI che, chatAM te samavasaraNa kalpavRkSanA pAnanI AkRti dhyAna kheMce evI che. A prakAranI racanA anyatra nathI, kAraNa ke temAM kevalI bhagavaMto, devo, manuSyo, pazupakSIo nathI. racanAmAM koI jainamaMdiramAM jovA maLatI nathI. kalpavelInI A AkRtimAM je vaLAMko sAva nIce nAnAM nAnAM ATha pagathiyAM kotaravAmAM AvyAM che. chatAM te aSTApadajI ane rekhAo sAthe jhINI jhINI vigato kotaravAmAM AvI che. te badhAMnuM eka nathI kAraNa ke aSTApajImAM 4,8,10 ane 2 e kame pratimAo hoya che. prakAranuM ramaNIyatApUrNa sUcaka sauMdarya che. A mukhya AkRtimAM nA AkArano ahIM samavasaraNa ane aSTApadajI baMneno AbhAsa utpanna thAya ane AbhAsa thAya che. eTaluM ja nahi tenI jhINI jhINI pAMkhaDIomAM, kuMpaLomAM samanvaya thAya evI rIte A racanA thayelI che. u5ra caumukhI che ane traNa ane nasomAM paNa nI AkRti jovA maLe che. AvI ghaNI badhI AkRtione gaDha paNa che eTale samavasaraNa jevuM lAge. vaLI keTalIka jina pratimAo lIdhe jANe kAranA satata raNakAravALuM A parNa hoya tevuM jaNAya che. jonArAne samavasaraNanI dezanA mudrAmAM che. keTalIka kAusagnanI mudrAmAM che. badhI jaina te maMtramugdha karI de che. enI eka eka rekhA samapramANa che. ane samagra pratimAo gaNI jotAM 4 + 12 + 28 = 44 jaina pratimAo emAM che. AkRtinuM eka viziSTa sauMdarya anubhavAya che. emAM vartuLAkAra ane laMbagoLa A pratimAomAM sauthI uparanI cAre pratimAo kAusagga mudrAmAM che. pachI rekhAonuM manohara sAmaMjasya anubhavAya che. nIce bAra pratimAmAM cha pratimA kAusagga mudrAmAM che ane cha pratimA dezanA A maMdiranI eka bIjI viziSTa, svataMtra AkRti te sahastraphaNA mudrAmAM che. jemAM eka paga nIce rAkhavAmAM Avyo hoya tevI mudrAmAM) tyAra pArzvanAtha bhagavAnanI che. lagabhaga sADA pAMca phaTanA vyAsavALI akhaMDa pachI enI nIcenI hAranI 28 pratimAomAM 14 pratimA kAusagga mudrAmAM vartuLAkAra zilAmAM A AkRtimAM karavAmAM AvI che. emAM vacce pAnAtha che ane 14 dezanA mudrAmAM che. A rIte 44 pratimAmAM kula 24 pratimA bhagavAna kAyotsarga dhyAnamAM che. emanI AjubAju dharaNendra ane padmAvatI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana che. emAM sahastraphaNA (1000 phaNA)vALA nAganuM chatra pArzvanAtha bhagavAnanuM kAra sarakho raNakAra atyaMta madhura che ane enuM guMjana paNa ThIka ThIka samaya mastaka DhaMkAya evI rIte upasAvavAmAM AvyuM che. nAgendra ane nAgiNInI sudhI rahyA kare che. jethI jo A ghaMTa vagADavAmAM Ave to teno raNakAra traNa pUMchaDI evI rIte pharatI jAya che ane aMdaro aMdara gUMthAtI jAya che ke teno kilomiTara sudhI sAMbhaLI zakAya che. baMne dhaMTa upara maMtrAkSaro. uparAMta cheDo kayAM Avato haze tenI samaja na paDe. AkhI zilpAkRtimAM pArzvanAthanI maMtrAkRtio kotaravAmAM AvI che. A be ghaMTanI viziSTatA e che ke eka ghaMTa cAre bAju vartuLAkAre pUMchaDInI A gUMthaNI karavAmAM AvI che. koI paNa vyakti ne naraghaMTa che ane bIjo ghaMTa te mAdATa che. baMne ghaMTane vArApharatI vagADIne samaya kADhIne saLaMga te pUchaDIne anusare to te kyAM jAya che ane kevI rIte tenA avAjanI parIkSA karavAthI A rahasya samajAya che. AratI TANe jyAre gUMthAya che te joIne Azcaryamugdha banI jAya. ema karatAM karatAM pUchaDIno cheDo baMne dhaMTa sAthe jorathI vAgatA hoya che tyAre e ghaMTAravano nAda koIka judo chevaTe mULa jagyAe AvIne ja temAM evI rIte samAI jAya che ke jenAranI viziSTa anubhava karAve che. najaramAM tarata te Ave nahi, evI khUbIpUrvaka ane kalAkRtinuM svarUpa dhAraNa lagabhaga pAMsaTha varSa sudhI cAlelA maMdiranA bAMdhakAmane lIdhe pachIthI kare tevI rIte pUchaDInI ahIM gUMthaNI karavAmAM AvI che. A zilpAkRti maulika, keTaloka bhAga sAdA staMbhothI calAvI levAyo che ane keTaleka sthaLe paNa samapramANa, kautukamaya, bhaktibhAvathI sabhara ane kalAkRtinA eka advitIya keTaluMka kotarakAma pratiSTha pachInA samayamAM karavAmAM AvyuM che. rANakapuranA utkRSTa namUnArUpa che. A zilpAkRti maMdiranA AraMbhanA kALanI che ke pachIthI A maMdiranI eka aitihAsika viziSTatAe che ke emAM mogala bAdazAha samrATa bahArathI lAvIne ahIM besADavAmAM AvI che tenI koI AdhArabhUta mAhitI akabaranI mUrti eka khaMbhamAM kotaravAmAM AvI che. akabara bAdazAhe jIvananI maLatI nathI. enA upara enA pachInA samayano lekha aspaSTa che. paraMtu uttarAvasthAmAM zrI hIravijayasUrinA upadezathI mAMsAhArano tyAga karyo hato. sthApanAsamayano che ke jIrNodvAranA samayano che te vize paNa AdhArabhUta jainadharma pratye bAdazAha akabaranI lAgaNI pUrA sadbhAvanI rahI hatI ene mAhitI maLatI nathI. lIdhe jaina mahAjanomAM bAdazAha akabaranuM sthAna mAnabharyuM rahyuM hatuM. musalamAno zilpAkRninI navInatA ane viziSTatAno eka suMdara namUno uparanA mUrtipUjaka nahi paNa mUrtibhaMjaka gaNAyA che paraMtu akabaramAM e prakAranI kaTTaratA majale eka ghummaTanA aMdaranA bhAgamAM jovA maLe che. emAM ghummaTa chatamAM nahotI. ane ethI ja zrI hIravijayasUrinA upadezathI amadAvAdano saMdha saM. phalavelanI eka AkRti evI rIte karavAmAM AvI che ke prathama draSTie tenI 1651mAM rANakapuranI yAtrAe Avyo hato ane maMdirano jIrNoddhAra paNa viziSTa khUbI najaramAM na Ave. ema lAge ke phalavelanI nAnI moTI vartuLAkAra karAvyo hato tyAre tenI yAdagIrImAM eka staMbhamAM akabara bAdazAhanI AkRti, judI judI pAra karavAmAM AvI che, paraMtu dhArIne jovAmAM Ave to judI judI spaSTa zilAlekha sAthe kotaravAmAM AvI che. khuda akabara bAdazAhe pote A velanI ne hAra nathI, paraMtu eka ja velanI saLaga AkRti karavAmAM AvI che. maMdiranI mulAkAta lIdhI hatI ke nahi te vize mAhitI maLatI nathI, paraMtu zilpIe draSTi bhramano sarasa prayoga ahIM karyo che. akabara bAdazAha utsukatA khAtara paNa je A maMdiramAM padhAryA hoya to tethI dakSiNa dizAnA meghamaMDapamAM eka staMbha vAMko goThavavAmAM Avyo che. navAI na thAya. zrI hiravijayasUri A maMdiranI yAtrAe padhAryA hatA ke nahi utAvaLe jonAranI najaramAM te Ave evo nathI, paraMtu dhyAnathI jotAM tenuM teno paNa spaSTa ullekha maLato nathI, paraMtu dilhI jatAM AvatAM teo A vAMkApaNuM jaNAya che. A staMbha vAMko hovA chatAM meghamaMDapanA sauMdaryamAM ethI sthaLanI yAtrA na kare evo saMbhava nathI. kazI harakata AvI nathI. A staMbha kema vAMko rAkhavAmAM Avyo haze tenA mULa maMdiranA bahAranA bhAgamAM uttara dizAnI bhamatInI eka koi sAcA kAraNanI samaja paDatI nathI, paraMtu judA judA anumAna thAya che. devakulikAnA garbhagRhamAM kasoTInA pattharamAMthI banAvelI nAganI phaNAvALI maMdiranuM bAMdhakAma jema jema AgaLa cAlatuM gayuM haze tema tema uparanA bhAgano evI be pratimAonI sthApanA bAju bAjumAM karavAmAM AvelI che. barAbara bhAra jhIlavAnI draSTie athavA mApamAM kaMI pharaka paDavAnI draSTie A staMbha dhyAnathI na joIe to phaNAne AdhAre baMne pratimA pArzvanAtha bhagavAnanI haze vAMko karavAmAM Avyo haze. athavA dharatIkaMpa vagerenI draSTie bhAra jhIlavA - ema mAnI levAnI bhUla thavAno saMbhava che, paraMtu emAMnI eka pratimA mATe kadAca A khaMbha vAMko rAkhavAmAM Avyo haze. athavA zilpa sthApatyanI pArzvanAtha bhagavAnanI che ane bIjI pratimAM supArzvanAtha bhagavAnanI che. avanavI khUbIo jema A maMdiramAM darzAvavAmAM AvI che temAM eka vadhu supAnAthanI pratimA koI koI maMdiramAM nAganI phaNAvALI hoya che. supArzvanAtha khUbI tarIke zilpIoe A staMbha vAMko rAkhyo haze. athavA dakSiNa dizAnA bhagavAnanuM lAMchana svastika che. A lAMchananA AdhAre e pratimA supAnAtha deva yamarAjA che . enI najara na lAge eTalA mATe A staMbha vAMko rAkhavAmAM bhagavAnanI che e spaSTa jaNAya che. (baMne bhagavAnI phaNAnI saMkhyAmAM paNa Avyo haze. A badhAM anumAna che, paraMtu tenA sAcA karaNanI AdhArabhUta pharaka karavAmAM Avyo che.) mAhitI koI sAMpaDatI nathI. ' A garbhagRhamAM bAjumAM zeTha dharaNAzAhanI pAghaDI, khesa, AbhUSaNovALI. dakSiNa dizAnA dvAranA uparanA bhAgamAM sAmasAme be moTI zilAo tathA hAthamAM mALAvALI eka nAnI pratimAnI sthApanA karavAmAM AvI che. goThavavAmAM AvI che. tenA upara naMdIzvara dvIpanI paMtrAkAre kotaraNI karavAmAM A pratimAnI sthApanA pachInA vakhatamAM thaI hovAno saMbhava che.' AvI che. A zilApaTa pAchaLathI ahIM lAvavAmAM AvyA haze evuM anumAna maMdiramAM nIcenA bhAgamAM jeTaluM kotarakAma thayuM che teTaluM uparanA bhAgamAM nathI thayuM, sivAya ke meghamaMDapanA ghumaTanI aMdara je thayuM che te. uparanA majale maMdiranI uttara dizAmAM kuMbhArANAnI cokI kotaravAmAM AvI che. daMtakathA caumukhI pratimAo che. bIjA, trIjA majale javAnAM pagathiyAM paNa sAMkaDAM ane ema kahe che ke kuMbhArANAne paNa A maMdiramAM potAnA taraphathI staMbha jevI UMcA che. paraMtu bIjA trIjA majale maMdiranI pavitratA sAthe bahAranA naisargika eka zilpAkRti karAvatI hatI ane pote rANA che eTale dharaNAzAhanI zilpAkRti vAtAvaraNanI ramatAno anubhava viziSTa ja che. tyAM mAtra jevA khAtara janArane karatAM potAnI zilpAkRti caDiyAtI thAya evo emanA manamAM bhAva hato, jeTalo AnaMda thAya tenA karatAM tyAM kaMIka vAra zAMtithI besavAthI viziSTa paraMtu ema kahevAya che ke kotaraNa karelA divase je pattharo caDAvavAmAM AvatI anabhava thAya che. dhyAna mATe paNa e UMcA, ekAna ane preraka sthaLanI te rAtanA paDI jatA. koI daivI prakopa thayA karato hato ane ene lIdhe chevaTe upayogitA dhaNI che. pa. pU. sva. paMnyAsajI mahArAja zrI bhadraMkaravijayajI tyAM e racanA pUrI karavAnuM mAMDI vALavAmAM AvyuM hatuM. bIje mata evo che ke ghaNI vAra dhyAnamAM besatA nA bAMdhakAmanA pAchalAM varSomAM karAvavAmAM AvelI A AkRti kharca vadhI jatAM nANAMne abhAve adhUrI rahI hatI. A adhUrI racanA Aje paNa kuMbhArANAnI zilpanI navInatA ane darzakane mugdha kare evI cAturI banAvavAnI draSTie keTalIka AkRtio viziSTa prakAranI karavAmAM AvI che. emAM eka smRtine tAjI karAve che. sthaLe chatamAM kIcakanI AkRti karavAmAM AvI che. ene mukha eka ja che ane maMdiramAM be vizALa ghaMTa garbhadvAranI DAbI ane jamaNI bAju rAkhavAmAM enAM judAM judAM zarIra judI judI dizAmAM batAvavAmAM AvyAM che. koI sthaLe AvyA che. baMne dhaMTa aDhIso aDhIso kilogrAmanA vajanavALA che. eno oma AvA paMcazarIrI vIranI AkRti paNa jovA maLe che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-92 prabuddha jIvana chatamAM eka sthaLe nAgadamaNanI AkRti paNa jhINavaTapUrvaka doravAmAM khAsa karIne bhArata bahArathI AvelA musalamAnonAM hindu-jaina maMdiro upara AvI che. AkramaNo thayAM tyAre AvAM kAmabhoganAM zilpo maMdiranI bahAra je karavAmAM jaina maMdironuM bAMdhakAma hindu zilpIonA hAthe thatuM ane teonI pUrva Avyo hoya to khaMDita karavA mATenuM A dharmasthAnaka nathI evI chApa sainikomAM zaratane kAraNe temaja baMdhAvanAranI udAratAne kAraNe tathA e jamAnAmAM hiMdu paDe. vaLI lazkaramAM lAMbA samayathI ekalA rahelA ane jAtIya jIvana mATe ane jaina vacce evI koI saMkucitatA na hatI ene kAraNe bhAratanA ghaNA bhUkhyA thayelA yuvAna sainiko AvAM zilpo joIne temAM rAce ane maMdirane jinamaMdiromAM hindu devadevIo ane rAmAyaNa-mahAbhAratanA prasaMgonI naSTa karavAnuM mAMDI vALe. kAmabhoganI zilpAkRtiovALAM AvA keTalAka maMdiro AkRtio jovA maLe che. jaina rAmAyaNa ane jaina mahAbhArata jevI jaina paraMparAnI vidharmIonA hAthe naSTa thatAM bacI gayAM che e uparathI paNa AvuM eka ' kRtio hovAne kAraNe paNa jaina maMdironA zilpa sthApatyamAM tene sthAna maLyuM anumAna karAya che. che. eka rIte kahIe to madhyayugamAM jaina maMdironuM zilpa-sthApatya eTale bhAratIya zilpaparaMparAmAM dharmasthaLomAM nagnatAnuM Alekhana bahu prAcIna dharmanirapekSa vividha paraMparAno samanvaya ane saMgama. emAM grIka, romana ane kALathI cAlyuM Ave che. paraMtu naisargika nagnatA ane kAmabhoganI nagnatA IrAniyana zilpa-sthApatyanI asara paNa joI zakAya che ane IslAmanA vacce bheda karavAno raheze. pAzcAtya dezomAM paNa saikAo pUrve vinasa, epolo zilpa-sthApatyanI asara paNa joI zakAya che. vagerenI nagna mUrtio jovA maLe che. mAIkala enjalo ane anya citrakAroe * madhyakAlIna bhAratIya hiMdu-jaina maMdironAM zilpasthApatyanI eka dorelAM vizALa bhIMtacitro ke chatacitromAM nagnatAnuM nirUpaNa thayeluM che. lAkSaNikatAe jagatabharanA kalAvidone Azcaryacakti karI dIdhA che. e prakRtimAM nagnatA sahaja che. bALaka nagnasvarUpe janme che. pazu paMkhIo lAkSaNikatA che nagna, azlIla kahI zakAya evI kAmabhoganI - ratiDAnI nagna svarUpe ja hoya che. mAnava saMskRtinA AdikALamAM manuSya nagnasvarUpe ja zilpAkRtio. A lAkSaNikatA gujarAta, rAjasthAna ane madhyapradezamAM vizeSapaNe raheto, vicarato hato. Aje paNa keTalIka AdivAsI jAtiomAM strI-puruSa jovA maLe che. khajurAhonAM maMdiro ene mATe vadhu prasiddha banI gayA che. moDherA, nagna svarUpe rahetAM jovA maLe che, kAraNa ke nagnatA emane mATe sahaja ane rANakapura, ane anya keTalAMka sthaLonAM hiMdu-jaina maMdiromAM paNa kamabhoganI svAbhAvika paristhiti che. zilpAkRtio jovA maLe che. bhAratIya saMskRtinAM hindu ane jaina maMdironI sthApatya kalAmAM nagna zuM rANakapuranA AdinAtha bhagavAnanA mukhya maMdiramAM paNa AvI zilpAkRtio vize ghaNAne prazna thAya che. bhAratIya saMskRti duniyAnI prAcInatama AkRtio che? hA, temAM paNa che. dharaNAzAha jevA 32 varSanI vaye AjIvana saMskRti che ane eNe jIvananI sarva avasthAno savigata ane samatola. brahmacarya vrata dhAraNa karanAra saMyamI puNyAtmA potAnA maMdiramAM AvI zilpAkRti parAmarza karyo che. ethI ja eNe kevaLa naisargika zArIrika nagnatA ane zRMgAra karAve kharA? na ja karAve, jo potAnuM ekalAnuM ja cAle to; chatAM temane tema rasika jAtIya jIvananI nagnatAne judAM judAM pariprekSyamAM tapAsI che. Arya karAvavuM paDyuM che to tenAM kAraNo paNa haze ja. saMskRti ane draviDa saMskRtino saMgama thayo e kALa daramiyAna drAviDonI rANakapuramAM mukhya maMdira 'dharaNa vihAra uparAMta pazcima bAju je bIjAM liMgapUjA Aryoe svIkArI lIdhI hatI. eTale zaMkara bhagavAnanA maMdiromAM nAnAM maMdiro che temAM neminAtha bhagavAnanuM zikharabaMdhI derAsara che. emAM parikara yoni (thALuM) sahita liMgapUjA hajAro varSathI cAlI AvI che. kudaratamAM paNa sahita neminAtha bhagavAnanI be phUTa UMcI zyAmavarNI pratimA che. taduparAMta evAM keTalAMka sthaLo kudaratI rIte nirmAyelAM maLyAM che je jyotiliMga tarIke nAnI moTI pAMtrIseka jeTalI pratimAo hAla che. emAMnI keTalIka upara saM. oLakhAya che. evAM bAra jayotiliMga bhAratamAM judAM judAM sthaLe jovA maLe 144mAM pratiSThA thayAno ullekha che. eno artha e thayo ke kAM to rANakapuranuM che. hajAro varSathI cAlI AvatI A paraMparAne lIdhe bhAratIya janajIvana mATe maMdira baMdhAtuM hatuM te daramiyAna athavA rANakapuranA maMdiranuM bAMdhakAma cAlu zArIrika nagnatA dharmakSetre paNa svAbhAvikatAthI svIkArAyelI che. prajotpatinA thayuM tenI pahelAM A maMdiranI pratiSThA thaI hatI. A maMdiramAM parikaranI racanA eTale ke saMsAra sAtatyanA pratIkarUpa liMgapUjAthI bhAratIya prajA kayAreya kSobha tathA bahAra devAMganAo vagerenI AkRtio bArIkAIthI sarasa kaMDArelI che. anubhavatI nathI. A maMdiranI bahAranI bAju strIpurumanI ratikrIDA karatI najare paDe evI nagna bhagavAna mahAvIranA samayathI ane tethI paNa pUrvenA samayathI-hajAro zilpAkRtio che. A maMdira somala poravADe bAMdhAvyuM hatuM evo ullekha eka varSathI digambara AmnAya pracalita che. hiMduomAM nAgAbAvAnI paraMparA cAlI hastapratamAM maLe che : tire pAvatI Teva ?omaDha vADa #Ayo utA AvI che. bhagavAna mahAvIra potAnI sAdhanAnA sADA bAra varSa daramiyAna nAnI pUtI hai A somala poravADa ne dharaNAzAnA munIma hatA evI ane kevaLajJAna pachI dezanAnA trIsa varSa daramiyAna saMpUrNa nagna svarUpe ja mAnyatA che, mULa moTuM maMdira baMdhAtAM ghaNAM varSa lAgavAnAM hoya tyAre tyAM vicaryA hatA. bhagavAna mahAvIranA samayathI cAlI AvatI digambara sAdhu AvIne vaselA loko mATe darzana-pUjAnI vyavasthA karavAnA hetuthI AsapAsa samAjanI akhaMDita paraMparAmAM Aje paNa seMkaDo digambara sAdhuo vicare che. pahelAM eka nAnuM maMdira baMdhAvavAnI prathA cAlI Ave che. e rIte A maMdiranI ? emanI pAse ekatra thayela bhakta strI puruSone jarA paNa kSobha thato nathI, pratiSThA vahelI thaI gaI haze ! paraMtu emAM nagna pUtaLIo che ethI Azcarya balake temanA pratye pUjaya bhAva rahe che. bhAratamAM zramaNa belagoDA, muDabidarI, thavAno saMbhava che, paraMtu enA artha ja e ke darzana-pUjA karavA AvanAra ' kArakala vagere aneka sthaLe bAhubalijInI vizALa UMcI nagna pratimA jevA seMkaDo, hajAro lokoe tathA rANakapuranA mukhya maMdiranuM bAMdhakAma cAlatuM hatuM maLe che. e pratimA pAse jatAM ausukyano bhAva kadAca janme, paNa kAmavikAra te jovA AvanAra musApharoe, khuda dharaNAzAhe ke kuMbhArANAe A nagna janmato nathI. UlaTuM, kAmabhAva janmyo hoya to te tyAM uparzata thaI jAya pUtaLIo sAme vAMdho nahi lIdho hoya ke uhApoha nahi macAvyo hoya. temanI che. eTale jayAM jayAM nagnatA tyAM tyAM kAmavAsanA evI vyakti badhI-zAya saMmati vagara Ama banI zake nahi. jo Ama hoya to samagra paristhitino nahi. bhAratamAM seMkaDo digambara maMdiromAM hajAro bhAviko rojeroja nagna pratimAnAM utAvaLathI vicAra karavA karatA sApekSa draSTibiMduothI UMDANathI vicAra karavo darzana pUjana pUrepUrI sAhajikatAthI kare che. joIe. vaLI bhAratIya saMskRtimAM kAmecchAne sahaja naisargika dehadharma tarIke - neminAtha bhagavAnanA A maMdiramAM kaMDAravAmAM AvelAM kAmabhoganAM e oLakhAvyo che. cAra puruSArthamAM kAmane sthAna ApavAmAM AvyuM che. eTalA zilpo pratye pachInA paDatInA kALamAM ghaNA lokone napharata thaI hatI. mAravADa mATe je gaMbhIra draSTithI 'kAmasUtra lakhanAra vAtsyAyanane bhagavAna tarIke rAjayakA ItihAsaM' nAmanA graMthamAM neminAtha bhagavAnanA A maMdirane loko oLakhavAmAM AvyA che. vezyAnA maMdira tarIke oLakhAvatA hatA evo ullekha che. bhAratIya janajIvanamAM zraddhA ke aMdhazraddhA paNa ghaNo mahattvano bhAga ' maMdiromAM kAmabhoganA zilponI paraMparA madhyayugamAM ane temAM paNa bhajave che. samagra duniyAnI grAmINa prajAomAM AvI kaMIka vahema bharela pazcima bhAratamAM vizeSapaNe pracalita thaI. jyAre vidharmIonAM ane temAM paNa mAnyatAo hoya che. kAmabhoganA zilpa mATe eka mAnyatA evI che ke, ela yA) sahita karI lIdhA pAMtrIseka jeTalI phUTa UMcI thAmavA ja che. emAM parikara keTalIka vAra ena Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 prabuddha jIvana tA. 16-2-92 zilpIoe pote sarasa ramaNIya maMdiranuM bAMdhakAma karyuM hoya te pachI te , koI koI maMdiromAM te baMdhAvanAranI potAnI ja zRMgArarasikatA athavA maMdirane koInI najara na lAgavI joIe eTalA mATe maMdiranA bahAranA bhAgamAM zilpIonI potAnI zRMgArarasikatA rahelI hoya evuM samajAya che. koIka teo kAmabhoganI thoDIka zilpAkRtio IrAdApUrvaka mUkatA. bhAratamAM nAnAM zilpAkRtiomAM zilpIonI ke te baMdhAvanArA rAjavInI vikRta manodazAnuM bALakane nevarAvIne, suMdara vastro paherAvIne, sArI rIte sajaja karIne pachI pratibiMba paDayuM hoya evo vahema jAya che. sAMskRtika adhaHpatananA e kALamAM mAtA enA kAna pAse ke kapALe ekAda sthaLe kALuM TapakuM (maso) kare che ke Ama banavuM svAbhAvika che. jethI potAnA dekhAvaDA bALakane koInI najara na lAge, keTalAka mANaso potAnAM keTalIka vikRta zilpAkRtiomAM zilpIono evuM batAvavAno saMniSTha saMtAna jIvatAM na rahetAM hoya to te pachInA bALakanuM nAma gAMDAlAla, kacarAlAla, Azaya paNa hoI zake ke manuSya potAnA bAhya jIvanamAM vadhumAM vadhu adhama bhIkhAlAla, godaDadAsa ke evuM koI vicitra nAma Aje paNa pADe che. bhAratIya kakSAe keTalo badho pahoMcI jAya che ! tyAMthI eNe maMdiranI aMdara rahelA paraMparAnI A khAsiyata che. ethI ja bhAratIya zilpa sthApatyanI paraMparAmAM bhagavAna sudhI pahoMcavAnuM che. maMdiranA bahAranA bhAgamAM pArthiva, prAkRta paNa suMdara maMdirane koInI najara na lAge eTalA mATe AvI nikRSTa zilpAkRtio maMdiranA bahAranA bhAgamAM ja mUkavAmAM AvatI ke je jotAM ja prekSakane maMdiranI , vAstavika evI manuSyanAM jAtIya jIvananI adhamatA batAvavAmAM AvI che. e prakAranI truTi manamAM khaTakavA lAge. ethI suMdara maMdirane enI najara - tyAMthI eNe zikharanI Toca sudhI UMce caDavAnuM che. adhamamAM adhama jIvana lAge. maMdirane je koInI najara na lAge to vIjaLI, Aga, dharatIkaMpa, para, to tyAM sudhInuM hoI zake che ke jemAM manuSya pote tiryaMca gatinA jIvo sAthe dukALa vagere kudaratI Apatti maMdirane naDe nahi ja evo vahema madhyakALamAM ratikrIDA kare. koIka maMdiromAM kALabhoganAM zilpomAM pazu sAthenI manuSyanI pracalita thaI gayo hato. ratikrIDA paNa darzAvavAmAM AvI che. rANakapuranA dharaNavihAra maMdiramAM paNa e eka mata evo che ke mAnavajIvananA AdikALanI yugalika tarIkenI che. prAkRta avasthAnuM e zilAvidhAna che. e sthUla, prAkRta, vAstavika paraMtu nikRSTa rANakapuranA dharaNavihAra derAsaramAM pagathiyAM caDhatAM sauthI pahelI je avasthAmAMthI mAnave tyAga, saMyama ane upazama dvArA maMdiranI aMdara rahelA nAnI chata Ave che temAM DAbI bAju eka nAnI sarakhI penalamAM, tarata najare bhagavAna sudhI pahoMcavAnuM che, mATe ja maMdiranA aMdaranA bhAgamAM ke garbhagRhamAM na Ave evI kaMIka aspaSTa rIte kAmabhoganI keTalIka nadana nAnI nAnI kAmabhoganuM zilpavidhAna kayAMya jovA nahi maLe. zilpAkRti kaMDAravAmAM AvelI che. zilpInI zarata sacavAya ane chatAM AvA kAmabhoganuM zilpa maMdiranA phakta bahAranA bhAgamAM thoDuMka paNa kaMDAravuM bhavya jinamaMdiramAM gaurava ane aucitya paNa barAbara sacavAya e rIte A joIe evI vaMzavArasAgata paraMparA pachI to zilpIomAM pracalita banI gaI zilpAkRti karavAmAM AvI che. maMdiramAM aMdara mukhya garbhadvAranI bahAra jamaNI hatI, peDhI dara peDhI e paraMparA UtaratI AvI hatI. pachI to koI paNa bAju bhairava pakSa ane yakSiNIne nagna avasthAmAM batAvavAmAM AvyAM che. maMdiranA bAMdhakAmanI darakhAsta Ave tyAre zilpIo pote ja maMdira baMdhAvanAra alabatta temAM zaMgArano bhAva nathI. paNa te sahejakRti che. paNa zilpIonAM rAjA ke zreSThinI sAthe evI pUrva zarata ja karatA ke je thoDuvatuM kAmabhoganuM pAraMpArika deva-devI tarIke ja ne mUkavAmAM AvyAM che. vaLI tenI pUjA karavAnI zilpa temane karavA devAmAM Ave to ja teo maMdiranuM baudhakAma hAthamAM laI paraMparA maMdiranA pUjArIomAM Aja divasa sudhI cAlI AvI che. A kAmabhoganuM zake. 'amArA kuLadevatAnI A ANa che ema paNa keTalAka kahenA. AraMbhamAM vizvA chI zilpa nathI. paNa sahabhAvasthAnuM zilpa che. e paNa dharaNAzAhe pote nahi karAvyuM hindu maMdiro mATenI zilpIonI A pUrva zarata samaya jatAM jaina maMdiro mATe ) hoya, paraMtu zilpInI e zarata haze ema lAge che ! paNa thavA lAgI kAraNa ke jaina maMdiro hiMdu zilpIo, vizeSata: somapurAo neminAtha bhagavAnanA maMdira pAse zrI pArzvanAtha bhagavAnanuM maMdira che. dvArA baMdhAyelA che. sArAmAM sArA zilpI pAse je kAma karAvavuM hoya to ATalI zarata to mAnya rAkhavI ja paDaze evuM amuka kALe to anivArya banI gayuM te uttarAbhimukha che. maMdiranI bAMdhaNI sarasa che. pA nAtha bhagavAnanI trIsa hatuM. pariNAme keTalAka rAjavIo ke zreSThio zilpalAnI draSTie sAdAM maMdiro phUTa UMcI suMdara pratimA che. taduparAMta bIjI ghaNI pratimAo temAM che. A baMdhAvavA tarapha vaLyA hatA, ane madhyama kakSAnA zilpIothI calAvavA lAgyA maMdiranI sthApanA pachInA kALamAM thaI haze. dharaNavihAranI sthApanA thaI tyAre hatA. rAjasthAnamAM tapagacchano vizeSa pracAra hato. pachIthI kharataragacchano pracAra keTalAka rAjavIo ke zreSThioe sArA zilpIo pAse maMdiro baMdhAvavA vadhyo. eTale potAnA gacchanuM juduM maMdira baMdhAvavAnI bhAvanA thaI haze kAraNake mATe emanI pUrva zaratanI bAbatamAM keTalAka bAMdhachoDanA upAyo paNa zodhI A maMdira kharataravasahI tarIke oLakhAtuM hatuM. kharataragacchanI kavi samayasuMdare kADhayA hatA. keTalAka evI zarata karatA ke kAmabhoganuM zilpa bhale karavAmAM 'kharataravasahI khAtasu re lAla ema potAnI eka racanAmAM gAyuM che. Ave paNa te maMdiranA sAva pAchaLanA bhAgamAM ja karavAmAM Ave ke jethI kakta rANakapuranA maMdirathI eka kilomiTaranA vistAramAM jIrNa hAlatamAM eka maMdiranI bahAranI pradakSiNA karanArA lokonI ja tyAM najara jAya. keTalAka evI maMdira che. e zikharabaMdhI maMdiramAM cazvarI devInI mUrti che. taduparAMta eka zarata karatA ke bahAranA bhAgamAM jayAM khUNA ke khAMcA Ave tyAM ja tevI sUryamaMdira paNa che. e paNa dhvasta thaI gayeluM che. zilpAkRtio karavI. keTalAka evI zarata karatA ke kAmabhoganA zilpo chUTAchavAyAM Ama, rANakapuranA maMdirano ItihAsa rasika preraka ane Azcaryamugdha nAnAM nAnAM kadanAM karavAM ane enI AsapAsa devadevIo ke kulavelanAM vadhu karI de evo che. jANe AkAzamAM viharatA A devavimAnamAM dharmabhAvanA ane moTAM kadanAM dhyAnAkarSaka zilpa karavo ke jethI kAmabhoganAM zilpo upara lokonI saundaryabhAvanA ekarUpa thaIne ArasamAM kavitArUpe avatarI che. puNyAtmA ochI najara jAya. keTalAka evI zarata karatA ke evAM zilpo eTalAM UMce dharaNAzAhe svapnamAM joyA pramANe karAvelI nalinIgulmanI A racanAmAM pharatAM karavA jethI mANasa je UMcI najara kare to ja tene te jovA maLe. koIka vAra pharatAM ApaNe jANe svapnasRSTimAM garakAva thaI jaIe chIe. be mATI penalanI vacce eka nAnI penala tarIke kAmabhoganAM zilpa mUkI devAmAM AvatAM, to koIvAra evI zilpAkRtio evI saMdigdha ke aTapaTI netrayajJa rIte kotaravAmAM AvatI ke jethI dUrathI jonArane judo AbhAsa utpanna thAya. amane jaNAvatAM AnaMda thAya che ke sva. caMdulAla jesaMgalAla ane mAtra najIkathI jhINavaTapUrvaka jonArane ja kAmabhoganuM zilpa samajAya. bhaNazAlInA smaraNArthe netrayajJanuM Ayojana karavA mATe emanA Ama vividha rIte kAmabhoganA zilpanI racanAnI bAbatamAM zarato thatI. athavA parivAranA sabhyo taraphathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhane rUA. 15,000/ (paMdara hajAra)nuM dAna maLyuM che. . zilpIo paNa svecchAe tevI tarakIbo karatA. kAraNake badhA zilpIone tema 'A netrayajJa saMghanA upakrame ane zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI karavuM gamatuM nathI. keTalAka kuLanAthanA bhayathI tevuM zilpa kotaratAM. hospiTala-cikhodarAnA sahayogathI mArca mahinAmAM yojavAmAM Avaze. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 - 2 - 2 prabuddha jIvana : manodaihika rogo pro. tArAbahena 2. zAha ' mAnava zarIra eka prakAranuM yaMtra che. yaMtrane jema ghasAro lAge che, emAM manodaihika rogonAM kAraNo ane tenA nivAraNanA upAyonI savigata carcA karI kharAbI utpanna thAya che ane eka divasa yaMtra kAma ApatuM baMdha thAya che che. tevuM mAnava zarIranuM paNa che. pAMca Indriyo ane mananA vyApAro paraspara mAnavazarIramAM Indriyo, mana ane AtmA rahelAM che. jayAM sudhI AtmA evA saMkaLAyelA che ke tenI eka bIjA upara asara paDayA vagara rahetI nathI. che tyAM sudhI ja mana ane IndriyomAM kAma kAma karavAnI zakti hoI zake che. mAnavazarIramAM skUla vyApAro uparAMta sUkSma vyApAro paNa ghaNA badhA che. ene AtmA vagara mana ane Indriyo mRta banI jAya che. jaina dharme A viSayamAM lIdhe mAnavazarIranA rogonI saMkhyA paNa aparimita che. duniyAmAM jeTalA rogo gahana ciMtana karyuM che. jaina dharme mana, vacana ane kAyAnA yogonI, vyApAronI atyAre jANItA che temAM navA rogono umero thaze nahi ema kahI zakAya nahi. sUkamatama vicAraNA karI che. jaina dharma mananA dravya mana ane bhAva mana evA ' sukhasagavaDanI navI navI vaijJAnika zodho thatAM ane teno prabhAva jIvana be vibhAgo kare che. AtmA bhAva manane Adeza Ape che. bhAva mana dravya upara paDatAM keTalAka navA navA rogo vize jANavA maLe che. tabIbI kSetre chellAM manane Adeza Ape che ane dravya mana Indriyo pAse te pramANe kArya karAve cAreka dAyakAmAM ghaNuM badhuM saMzodhana thayuM che. keTalAye rogo upara tabIbI vijJAne che. baLavAna Indriyo kayAreka dravya manane vivaza karI nAkhe che. mATe ja vijaya meLavyo che . marakInI jema moTA baLiyAno roga duniyAmAMthI nAbUda AtmAe satata jAgRti mATe puruSArtha karavAnI jarUra che. thayo che. kSayaroga have rAMjaroga rahyo nathI, bALalakavAnA kissA ochA thatA jaina dharme cittanI aMdara UThatA vividha bhAvo, vicAro, athavasAyone gayA che, bIjI bAju eITsa' jevA navA cepI roge duniyAne ciMtAmAM dhakelI zubha ane azubha prakAranA batAvyA che ane azubhanuM vargIkaraNa cAra mukhya dIdhI che. kaSAyomAM -bedha, mAna, mAyA ane lobhamAM karyuM che. e darekanI taratamatA cittanI dazAnI deha upara asara thayA vagara rahetI nathI. vadhu paDato batAvavAmAM AvI che ane te pramANe je azubha karmo baMdhAya che tenI paNa avAja, vadhu paDato prakA, vadhu paDatI gati vagerenI asarane kAraNe navA navA vicAraNA karavAmAM AvI che. jaina darzanamAM cittanA adhyavasAyo anusAra dravya mAnasika rogo vadhavA lAgyA che. mananI zarIra upara paDatI asarane lIdhe manamAMthI nIkaLatA sUma raMgonI paNa vicAraNA karI che. ene lezyA kahevAmAM tevA prakAranA zArIrika rogo paNa thavA lAgyA che. tabIbI vijJAnanA kSetre Ave che. kRSNa, nIla, kapota, pIta, paddha ane zukla e cha prakAranI legyAno manodaihika (Psychosomatic) rogonI vicAraNA ane tenA saMzodhano zarIra upara ane Atmapradezo upara kevo kevo prabhAva paDe che tenI mImAMsA have vadhu thavA lAgyA che. jaina dharmamAM karavAmAM AvI che. cha vezyAnI jaina darzananI vicAraNA enI maulika 1cittanI svasthatA hoya, Avego ochAM hoya, vyagratA ochI hoya, vicAraNA che ane tevI vicAraNA anya koI darzanamAM jovA maLatI nathI. samatA hoya, samatula draSTibindu hoya to keTalA badhA manodaihika rogomAMthI manodaihika rogono vicAra karatI vakhate lezyAono vicAra karavo anivArya bacI zakAya che! duniyAnA dareka dharmamAMthI mAnasika sAMtvana mATenA koIne che. koI upAyo avazya jaDI AvavAnAM. jaina dharme manuSyanA mananuM UMDuM avagAhana jaina dharmamAM ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca karyuM che ane tene pariNAme jaina dharme keTakeTalA niyamo ane AcAro evA mahAvratono upadeza Apyo che. zarIrane nirAmaya banAvavA ane samAjanI aMdara darzAvyA che ke je vaDe dharmapAlana dvArA cittanI zAMti uparAMta kauTumbika, sAmAjika paNa zAMti, sahakAra ane paryAvaraNanI zuddhi jALavavA mATe sadAcAranA A ane vaizvika zAMti ane sukhAkArI prApta karI zakAya che. niyamo mAnavajAta mATe bahu ja upayogI che. je mANasa AvAM vratonuM pAlana keTalAka divasa pahelAM kacchamAM bidaDA sarvodaya TrasTanA upakrame bidaDAmAM karI sadAcArapUrNa jIvana jIve che te svastha, zAMta ane nirbhaya banI zake che. Do. ramaNalAla cA. zAhanA pramukhapada nI, data vagara mATenA unA tathA jaina dharmamAM anazana, uNodarI vagere cha prakAranAM bAhya tapa tathA prAyazcita, vividha rogo mATenI nidAna zibiranA udghATana samAraMbhamAM bhAIzrI nemacaMda | vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, kAusagga, dhyAna jevAM AvyaMtara tapa batAvyAM gAlAnA jina darzana ane manodaihika rogo nAmanA navA pustakanuM vimocana che. bAhya tapathI dehazuddhi ane AtyaMtara tapathI cittazuddhi thAya che ane sAthe karavA mATe mane TrasTanA pramukha zrI bacubhAI rAMbhiyA ane saMcAlaka zrI sAthe karmanI nirjarA thAya che. jaina dharme sAthe sAthe maitrI, pramoda, karUNA ane 5nAlAla Ara. zAha taraphathI nimaMtraNa prApta thayuM hatuM. A prasaMge sarva zrI mAdhyastha e cAra bhAvanA tathA saMyama dayA, kSamA, samatA, sahiSNutA, udAratA dAmajIbhAI enkaravAlA, kezavajIbhAI cheDA, zAmajIbhAI vorA, amaracaMdabhAI gAlA, ke. ke. zAha, vizanajI kuriyA, lIlAdhara gaDA, lAyana DaoN. jatIna zAha, vagereno bodha Apyo che. lAyana pravINabhAI ke. zAha, DaeN. Ara. ke. zAha, nemacaMda gAlA vagere mahAnubhAvo asaMtoSa, ciMtA, bhaya, saMtApa, bredha, tIvra kAmavAsanA, hatAzA, ahaMkAra, tathA niSNAta DaoNkaTaro ane sevAbhAvI kAryakartAo vagere upasthita hatA. igyo, Dha, nidA, asatya, aprAmANikatA, vizvAsaghAta, luccAI, laMpaTatA AphrikA, laMDana vagerethI keTalAka mahemAno padhAryA hatA. graMthavimocana nimitte vagerethI zarIra ane cittanI zaktino kSaya thAya che. ane mAthAno duHkhAvo, zrI nemacaMda gAlAnuM pustaka vAMcI javAnI ane jaina dharma nathI manodaihika rogo pitta, caMdu, kabajiyAta, lakavA, hRdayaroga, madhuprameha lohInuM dabANa vagerene vize vicAravAnI mane taka maLI hatI. zrI nemacaMda gAlA jaina dharmanA abhyAsI lagatA haThIlA dardIne notare che. zArIrika ane mAnasika zubha ughama, sadvicAra, che. teo vyavasAye vakIla che. navalakathA, TUMkI vArtA vagerenA teo lekhaka che. prArthanA, prabhusmaraNa, jagata ane jIvanane udArabhAve jovAnI anekAnta draSTi "zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI vize temaNe sarasa adhyayana karIne pustaka lakhyuM ane prANI mAtra pratye karuNAbharI AtmIyatAthI citta nirmaLa rahe che. jIvanamAM che. emanuM lakhANa tarkayukta, buddhigamya, muddAsaranuM ane vAMcavuM game evuM dareka kAryanI zubha zarUAta karatAM pahelAM prArthanA ane navakAramaMtranuM smaraNa hoya e svAbhAvika che. A navuM pustaka paNa emaNe ghaNuM adhyayana karIne vipula zakita pUrI pADe che. " lakhyuM che. emaNe potAnA vizALa vAMcanamAMthI vividha prasaMgo TAMkIne tathA | zrI nemacaMda gAlAnuM A mAhitIsabhara, ciMtanazIla pustaka saue ane dezavidezanA niSNAta dAkataro tathA samAjaciMtako ane tatvaciMtakonA abhiprAyo khAsa karIne moTAM zaheromAM vyasta, vyagra ane tANayukta jIvana jIvatI ApIne manodaihika rogonA viSayane yogya nyAya Apyo che. jaina dharmamAM vyaktioe avazya vAMcI javA jevuM che. kaSAyo, lekSAo vagerenI je vicAraNA karavAmAM AvI che tenI draSTie emaNe mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMpa 0 mudrA, prakAzaka : zrI thImanalAla je. zAha, sthaLa H 385. saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004 phona : 350ra 96, mudramaracAna rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 28, khAMDiyA sTrITa, muMbaI 400008, proToTAipaseTiMga mudrAMkana, muMbaI 40009 | Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 3 aMka : 3 7 tA. 16-3-1992 7 Regd. No. MH. By / South 54 Licence No. : 37 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra che prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa 7 7 vArSika lavAjama rU. 30 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTala kevaLa lokahitArthanI bhAvanAthI prerAIne jIvananAM bhinna bhinna kSetromAM lokakalyANanAM kAryo karatI, arvAcIna tIrthadhAma jevI je keTalIka saMsthAo gujarAtamAM jude jude sthaLe AvelI che temAM cikhodarAnI 'ravizaMkara mahArAja AMkhanI haoNspiTalane paNa avazya gaNI zakAya. ekAda be ni:svArtha, saMniSTha, sevAparAyaNa vyaktio jayAre koI eka saMsthAne potAnuM samagra jIvana samarpita karI de che tyAre saMsthAnAM teja ane suvAsa keTalAM badhAM vardhI jAya che tenu pratyakSa darzana, AvI saMsthAonI -lAkAta laIe chIe tyAre thAya che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zanivAra, tA. 7mI mArca, 1992nA roja cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTala dvArA mAtara tAlukAmAM raDha mukAme sva. caMdulAla mohanalAla jhaverInA smaraNArthe zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverInA parivAranI Arthika sahAyathI netrayajJanuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge saMghanA lagabhaga pacAseka sabhyone cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTala-ANaMdanuM AMkhanuM davAkhAnuM tathA ANaMdanI darabAra gopALadAsa TI. bI. haoNspiTalanI mulAkAta levAnI taka sAMpaDI hatI. cikhodarAnI 'ravizaMkara mahArAja AMkhanI hospiTalanA sUtradhAra DaoN. ramaNIlAla dozI ane emanA sTAphanA sabhyoe amAruM bhAvabhInuM svAgata karyuM hatuM. zanivAre savAre sAta vAge ame haoNspiTalanA prAMgaNamAM pahoMcI gayAM hatAM ane tyAM hariyALI ane pakSIonA klaravayukta khuzanumA vAtAvaraNano anubhava karyo hato. DaoN. dozIe amArA sarva mATe haoNspiTalanA atithigRhamAM sarasa suvidhA karI hatI. cikhodarAnI A haoNspiTalano itihAsa rasika ane preraka che. eka be saMniSTha sevAbhAvI vyaktio potAnA jIvanakArya tarIke ekAda pravRtti upADI le to tenA -vAM subhaga pariNAma Ave che te A haoNspiTalanA nirmANa uparathI joI zakAya che. keTalAMka varSa pahelAM eka sarvodaya kAryakartA ane amArA pADozI-mitra zrI kIrtinaMbhAI dhAriyA eka divasa DaoN. ramaNIkalAla dozIne laIne amArA dhare maLavA AvyA hatA. DaoN. dozIno tyAre mane pahelovahelo pratyakSa paricaya thayelo. emanuM nAma to dhaNAM varSathI sAMbhaLyuM hatuM, paraMtu paricaya karavAnI taka maLI nahotI. sevAnA kSetre mahattvanuM kArya karanAra dAnavIra zeTha mu. zrI maphatalAla mahetAe eka vakhata mane kahyuM hatuM ke 'ramaNabhAI, tamAre cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanI eka vakhata jarUra mulAkAta levA jevI che ane DaoN. ramaNIkalAla dozIne maLavA jevuM che" mu. maphatakAkA jayAre pote koI saMsthAnI bhalAmaNa kare tyAre e eka pramANapatra jevI gaNAya, kAraNa ke temaNe e saMsthAnI jhINI jhINI vigatono avazya abhyAsa karyo hoya. eTale DaoN. dozI jayAre amArA ghare maLavA AvyA tyAre amArA mATe kharekhara e divasa atyaMta AnaMdano ane dhanyatAno banI gayo hato. DaoN. dozIno paheraveza ane dekhAva jotAM muMbaInA loko tarata mAne nahi ke A AMkhanA eka moTA sarjana che ane hajAro oparezana emaNe karelAM che. amArA gharethI DaoN. dozI sIdhA bombe senTrala jaI Trena pakaDI ANaMda javAnA hatA. sTezana para pahoMcavAno samaya emaNe amane jaNAvyo hato, paraMtu vAtavAtamAM eTalo rasa paDato gayo ke amAre kahevuM paDyuM ke tamAre Trena pakaDavAmAM moDuM nahi thAya ?' emaNe kahyuM, 'nA, moDuM nahi thAya. eka nahi to bIjI Trena pakaDIzuM.' ame svAbhAvika prazna karyo ke 'paNa rijharvezana kaI TrenamAM che ? emaNe kahyuM, 'koI TrenanuM nathI. sTezana para jaIzuM tyAre TikiTa laIne je Trena maLatI haze temAM besI jaIzuM.' ame kahyuM, 'to pachI tamane TrenamAM sUvAnI sagavaDa nahi maLe. emaNe kahyuM, 'chellI ghaDIe jaIe eTale rijharvezana vinAnA DabbAmAM ja besavAnuM hoya. beThaka para besavAnuM maLe to ThIka nahi to nIce besI javAnuM. mArI pAse A thelA sivAya bIjo koI sAmAna nathI ane mane beThAM bea UMdha AvI jAya che.' DaoN. ramaNIkalAla dozI A rIte 75 varSanI uMmare paNa AvI hADamArIvALo pravAsa lokahitArthe kare che te jANIne amane emane mATe khUba sadbhAva ane Adara thayo. saraLatA ane vinamratA jema emanA sAdA paheravezamAMthI nItare che tema emanA svabhAvamAMthI paNa vahe che. mAtra traNa joDa vastro rAkhavAM, rAtribhojanano tyAga karavo, bhojanamAM gaNatarI mujaba thoDIka ja vAnagI levI ane Akho divasa kAma karavuM ane samagra bhAratamAM, relavenA sAdA bIjA vargamAM rijharvezana vagara pravAsa karavo - gAMdhIyuganA sAcA pratinidhinI jema jIvana jIvavuM e vartamAna yugamAM jevI tevI vAta nathI. DaoN. ramaNIkalAla dozI (dozIkAkA) kharekhara, arvAcIna yuganA eka saMtapuruSa che. cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanA nirmANamAM mukhya phALo DaoN. ramaNIkalAla doIno che. eka nAnA vicAra bindumAMthI sevA-pravRttino vikAsa keTalo moTo thAya che tenA eka uttama udAharaNa rUpa cikhodArAnI AMkhanI haoNspiTala che. pU. dAdA ravizaMkara mahArAje potAnuM samagra jIvana gujarAta ane gujarAta bahAra loksevAne arthe samarpita karI dIdhuM hatuM. teo ochuM bhaNelA chatAM draSTisaMpanna tejasvI puruSa hatA. gujarAtanA bahAravaTIyAonA jIvanamAM parivartana lAvanAra, mANasAinA dIvA pragaTAvanAra ravizaMkara mahArAjanA nAmathI koNa aparicita hoya ? gujarAtanA judA judA jillAomAM temanI sevA pravRtti satata cAlatI rahetI. ekavAra teo dhanapuramAM hatA tyAre tyAMnA lokonI muzkelIono vicAra karatA hatA. rAdhanapura vistAramAM pANInI taMgI ghaNI hatI ane dUSita pANI pIvAne lIdhe lokonI AMkhone bhAre nukasAna thatuM hatuM. lokone pIvAnuM svaccha pANI maLe e mATenI yojanAo karavA emaNe sarakArane tathA sAmAjika saMsthAone anurodha karyo hato. paraMtu te uparAMta lokonI bagaDelI AMkho mATe teo te samaye AMkhanA suprasiddha niSNAta gaNAtA DaoNkaTaro hIrAbhAI paTela ane ramaNIkalAla dozIne rAdhanapura laI gayA. DaoNkTaroe lokonI AMkho tapAsIne te mATe oparezana ane bIjA upacAra karavAnI bhalAmaNa karI. paraMtu garIba mANaso evI sAravAra levA mATe karyA jAya? eTale DaoNkTaroe pote sthaLa para AvIne sAravAra Ape to ja lokone lAbha thAya. ravizaMkara dAdA sAthe DaoNkaTaroe vicAraviniyama karyo. oparezana mATe DAkaTaro dardI pAse jaI zake ke kema ? jo DaoNkaTaro javA taiyAra hoya to sAmUhika oparezana mATe zI zI vyavasthA karavI joIe tenI vicAraNA thaI. A nirNayamAMthI rAdhanapuranA netrayajJano vicAra sphUryo. I. sa. 1949mAM A rIte gujarAtamAM sauthI pahelo netrayajJa rAdhanapuramAM yojAyo. te vakhate 'EYE CAMP' jevo zabda vaparAyo hato. tene mATe 'AMkhanI zibira' ke evA zabdo prayojAyA. paraMtu DokaTaronI mAnad sevA sahita ghaNA badhAMnI tyAga, sevA ane sahakAranI bhAvanAthI A maphata sAravAra thatI hovAthI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-3* dura ravizaMkara dAdAe 'EYE CAMP'ne mATe netrayajJa jevo zabda Apyo. e zabda karI de che evI paNa emaNe saharSa jAherAta karI. emanA jIvanamAM A eka moTuM jhIlAI gayo ane cAra dAyakAthI have e ja zabda samagra bhAratamAM rUDha thayelo rahyo parivartanazIla ane dhaMtikAraka pagaluM hatuM. emAM emanAM patnI bhAnubahenano sahakAra pUra umaMgathI hato. temaNe paNa potAnA patinA pagale jIvanane sAdAI, sevA ane rAdhanapuranA A netrayajJamAM sAteka hajAra rUpiyA jeTalo kharca thayo ane sahakArathI maghamaghatuM karI dIdhuM.. lokone AMkho mATe ghera beThAM sAravAra maLI. A netrayajJa prasaMge dAdAe oparezana 3. dozI daMpatInA A bhAgabharyA nirNayano paDagho ghaNo moTo paDayo. DaoN. karanAra DaoNkaTarone emanA mahenatANA mATe phI levAnuM kahyuM, paraMtu DaoNkaTaroe kazuM ja dozI jo potAnuM samagra jIvana samarpita karI devA taiyAra thayA che to maMDaLa AMkhanA svIkAryuM nahiM. 5. ghadAe bahu ja AvAha karyo paraMtu DaoNkaTaro makkama rahyA. ethI tamAma rogo mATe Adhunika sagavaDavALI koI haispiTala UbhI kare to gujarAtanA dAdAnA mana upara ghaNI sArI chapa paDI. loko jo potAnA dAnano pravAha vahAvaDAve keTalAka lokone uttarapradezamAM tyAMnI jANItI sitApuranI hospiTalamAM je javuM paDe ane DaoNkaTaro jo potAnI mAnad sevA Ape to gujarAtamAM Thera Thera AvA netrayajJa che te javuM na paDe. A vicAre vega dhAraNa karyo. nANAbhaMDoLa paNa ekatra thavA lAgyuM. yojI zakAya. taduparAMta koI ekAda sthaLe pAkuM makAna bAMdhIne tyAM phakta AMkha mATe pU. ravizaMkara dAdA, paMDita . meghAvrata ane DuM. dozInI sevA pravRttio mukhyatve haspiTala karavAmAM Ave to te sthaLe kAyamI dhoraNe netrayajJa yojI zakAya. tathA kheDA jillAmAM hatI eTale AMkhanI hospiTala kheDA jillAmAM karavI evo nirNaya bAre mAsa bIjA dardIone paNa lAbha maLato rahe. pU. dAdAe e mATe potAnA levAyo. enI jAherAta thatAM kheDA jillAnA keTalAMka gAmonA nAgarikoe potAnA vatana bocAsaNano ja vicAra karyo. pU. dAdAnA putra zrI meghAvrata paNa AMkhanA veMkaTara gAmamAM je haoNspiTala karavAmAM Ave to jAtajAtano sahakAra ApavAnI ophara karI. thayA hatA. (badhA emane paMDitajI kahIne bolAve che. teo atyAre 82 varSanI A badhI je darakhAsto AvI temAM cikhodarAnA vatanI ane taMbAkunA moTA vepArI uMmare paNa oparezana kare che.) A rIte bIjo netrayajJa bocAsaNamAM karavAnuM nakkI zrI becarabhAI somAbhAI paTele cikhodarAmAM haoNspiTala karavA mATe Arthika sahakAra thayuM. daramiyAna De ramaNIkalAla dozI jeo amadAvAdamAM potAnuM AMkhanuM davAkhAnuM sahita ghaNo badho utsAha banAvyo. gAmanA pATIdAra lokoe potAnI jamIna maphata calAvatA hatA ane sArI kamANI dharAvatA hatA temane ravizaMkara ghAe bocAsaNa ApavA mATe tatparatA batAvI. AthI haspiTala cikhodarAmAM karavAno nirNaya levAmAM najIka ANaMda zaheramAM AvIne davAkhAnuM cAlu karavAnuM kahyuM. DaoN. ramaNIklAla dozIe Avyo. gAmanA lokoe potAnI mAlikInI aDhAra ekara jeTalI jamIna maphata ApI e pramANe ANaMdamAM AvIne potAnuM AMkhanuM davAkhAnuM cAlu karyuM. ane doDha lAkha rUpiyA jeTalI rakama paNa ekatra karI ApI, je e samayanI daSTie khAdIdhArI rDo deza upara mahAtmA gAMdhIjInI ghaNI moTI asara hatI . ghaNI moTI rakama hatI. A rIte I. sa. 1973mAM cikhodarAnI vaeNspiTalanuM nirmANa - AMkhanA sarjana tarIke dhana kamAIne dhanavAna thavA karatAM garIbonI sevA karavAnI thayuM. 3 choTubhAI paTela ane bIjA DaoNkaTaro sevAbhAvanAnI tatparatAthI temAM emanAmAM rahelI bhAvanA uttarottara vadhu prabaLa banatI jatI hatI. ANaMdamAM vasIne joDAyA. A oNspiTalamAM 120 jeTalA bichAnAM che ane DaoNkaTaro sahita 30 temaNe bIjA pheMkaTaro tathA pU. ravizaMkara ghadA ane babalabhAI mahetA sAthe vicAra mANasono sTApha kAma kare che. ahIM dardIo pAsethI oparezana mATe ke rahevA jamavA vinimaya karyo. pariNAme 1950mAM gujarAta netra rAhata ane Arogya maMDaLaM' nAmanI mATe kazI ja phI levAmAM AvatI nathI. eTaluM ja nahi pratyeka dardI sAthe AvelA saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI. enA pramukha tarIke ravizaMkara mahArAjanI sarvAnumate eka saMbaMdhI (baradAsa)ne mATe paNa eka rUpiyAmAM rahevA-jamavAnI vyavasthA karavAmAM varaNI thaI. A rIte 1950thI mAtra AMkhonI sAravAra ja nahi paraMtu samagra Ave che. ArogyanI daSTie 5 ghadAnI AgevAnI heThaLa eka moTI jhuMbeza UpaDI. enA cikhodarAnI A haispiTala Adhunika sAdhanothI susajaja che. ahIM motIyo mukhya sUtradhAra tarIke DaoN. ramaNIkalAla dezI rahyA A sevA pravRttinI havA samagra ane jhAmara uparAMta trAsI AMkha, nAsura navI kIkI besADavI, reTinAnuM oparezana gujarAtamAM eTalI jhaDapathI prasarI ke potAnA gAmanI aMdara netrayajJa yojavA mATe vagere prakAranAM oparezano thAya che. A hospiTalamAM bhAratanA keTalAka khyAtanAma ghaNe ThekANethI mAMgaNI AvavA mAMDI sarjano AvIne dara mahine eka be vakhata oparezana karavA mATe potAnI mAnad netrayajJanuM Ayojana e koI nAnIsUnI vAta nathI. keTalAka pasaMda karelAM sevA ApatA AvyA che. A AsapAsanA gAmaDAomAM mahinA agAuthI pheMkaTaro jaIne dardIonI AMkho tapAse; I. sa. 1973mAM A haoNspiTalanI zarUAta thaI tyAre vArSika sarerAza 300 motIo, jhAmara vagerenA dardIonA oparezanano nirNaya kare; netrayajJanA sthaLe thI 400 oparezana thatAM hatAM te vadhatAM vadhatAM have vArSika lagabhaga 3500 thI dagone laI AvavAmAM Ave tyAM kAmacalAu oparezana thieTara UbhuM karavAmAM vadhu oparezano thAya che. ahIMyA oparezana mATe ane tyAra pachInI sAravAra mATe Ave; palaMga, gAdala vagere jarUrI sAdhanasAmagrI lAvavAmAM Ave, rasoDAmAM bhojana eTalI kALajI levAmAM Ave che ke jethI saphaLatAnuM pramANa atyaMta UMcuM rahyuM che. vagerenI vyavasthA karavAmAM Ave-A badhuM kAma vahIvaTI sUjha mAMgI le che. vaLI e De. dozInI bhAvanA evI rahyA karI che ke pAMca paMdara dardIonAM oparezana moDAM mATe nAnAmoTA paracUraNa kAmo karanAre saMkhyAbaMdha svayaMsevakonI paNa jarUra paDe thAya teno vAMdho nahi, paraMtu utAvaLa ke bedarakArIne kAraNe koI dardInI AMkha jAya dardIo, baradAsIo, svayaMsevako vagere paNa zistabaddha rIte kAma kare te mATe dekharekha rAkhanAranI paNa jarUra paDe e mATe zrI pazAbhAI amIna, zrI goradhanabhAI paTela to te moTuM nukazAna che. vageree netrayajJonI vahIvaTI javAbadArI paNa sArI rIte upADI lIdhI hatI. ethI vaLI, OM dezIe joyuM ke bhAratamAM ghaNA badhA loko aMdha bane che, kAraNa gujarAtamAM prati varSa sArI saMkhyAmAM netrayajJa thavA lAgyA. ke bALapaNamAM ekathI cha varSa sudhImAM poSaka khorAka maLato nathI. AthI emaNe Ama, gujarAtamAM rAdhanapura, bocAsaNa, sojitrA, karamasada, kora, peTalAda, aMdhatvanivAraNanI yojanA paNa potAnI haispiTalamAM ghakhala karI che. tevA daI ANaMda, dAhoda, godharA, viramagAma, dahegAma, pATaNa, mahesANA, cANasmA, visanagara, bALakone poSaka AhAra - auSadhiyukta sukhaDI ApIne temanI sAravAra karavAmAM vaDanagara, pAlanapura, aMkalezvara, rAjapIpaLA, IDara, kheDabrahmA, bAraDolI, vyArA, Ave che. vaDhavANa, dhrAMgadhrA, bilimorA, vApI, jevAM saMkhyAbaMdha gAmo uparAMta kacchamAM bhacAu, 5, ravizaMkara dAghanI preraNAthI netrayajJanI pravRtti gujarAtamAM moTA pAyA upara maMdA, DamarA vagere sthaLoe tathA DAMga jillArmA AhavAmAM netrayajJo yojavAmAM AvyA. ' cAlI e bhAvanAthI prerAIne cikhodarAnI oNspiTalane ravizaMkara mahArAjanuM nAma vaLI AvA netrayajJanI saphaLatA ane upayogitAthI prabhAvita thaIne gujarAta bahAra ApavAnI darakhAstane maMDaLe svIkArI. tyArathI cikhodarAnI vaeNspiTala ' ravizaMkara paNa netrayajJa yojavA mATe mAMgaNI thavA lAgI. te mujaba bihAra baMgALa, AsAma, mahArAja AMkhanI haspiTala tarIke oLakhAya che. netrayajJanA kSetre A maMDaLa ane orissA, rAjasthAna, uttara pradeza, madhya pradeza, mahArASTra vagere sthaLoe paNa netrayajJo hospiTala dvArA chellA cAra dAyakAmAM bhagIratha kArya thayuM che. atyAra sudhImAM yojAyelA yojavAnuM zarU thayuM. emAMnA keTalAka sthaLoe to kAyamI dhoraNe prativarSa netrayajJa 600 thI vadhu netrayajJomAM hajAro dardIoe lAbha lIdho che. yojavAnI pravRtti cAlI. vaLI bIjI keTalIye sAmAjika saMsthAone paNa preraNA maLI bhArata vizALa deza che. bhAratanI vasatIno kaMI pAra nathI. garIbI, bekArI ane teoe paNa netrayajJanI pravRtti upADI lIdhI. A karuNAsabhara pravRtti mATe gaMdakI vagerenI samasyAo ghaNI moTI che. dezanA tamAma nAgarikone * eka eka dAnano pravAha paNa avirata vaheto rahyo. vyaktine ArogyanI saghaLI suvidhAo, dhanADhaya dezonI jema, sarakAra dvArA pUrI maMDaLa taraphathI ekasomo netrayajJa sUrata jillAnA bArA gAmamAM yojavAmAM pADatAM to haju eka ke be saikAthI paNa vadhu samaya lAgavAno saMbhava che. eTale ja Avyo. De. dozI have netrayajJanI pravRttithI bahu raMgAyA hatA. lokasevAnI emanI bhAratamAM lokopayogI sAmAjika sevAbhAvI saMsthAonA mUlyavAna yogadAnanI eTalI dhagaza uttarottara vRddhi pAmatI jatI hatI. emanA manamAM eka sadavicAra karyo ja jarUra rahevAnI che. aneka zaktisaMpanna lokonA vividha sahakArano pravAha enA ANaMdamAM potAnuM aMgata mAlikInuM AMkhanuM davAkhAnuM che te have potAnI aMgata mAlikInuM na rAkhatAM maMDaLane samarpita karI devAnuM emaNe jAhera karyuM. vaLI pote tarapha D ramaNalAla cI. zAha potAnI aMgata koI kamANI nahi kare ane potAnuM samagra jIvana saMsthAne samarpita Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana ziSyAta Icchata parAjayama DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA guru-ziSyano saMbaMdha, gaurava tathA pratiSThAdine sarva sAhityamAM gauravaprada paNa A zuM ? mane jovA chatAM nathI UbhA thatAM, nathI sAme AvatAM.' sthAna apAyuM che. gItArtha guru pratye pratipatti, samarpaNa tathA vaiyAvaccane jaina zItalAcArya vicAramAM paDI gayA. vinaya to dharmano prANa che. ApaNe jANIe - sAhitya jagatamAM prathama paMktinuM sthAna maLyuM che. gurue paNa ziSya pratye chIe ke munivaro to kevaLI che. - kALajI, vAtsalya tathA huMpha pUrvaka jJAna vitaraNa karavuM joIe. ziSyano paNa saheja cIDAIne AcArye munione kaTAkSamAM kahyuM; huM tamane vaMdana karuM? dharma thaI paDe che ke AvA guru pratye Adara, vinaya, samarpaNa tathA ahobhAva javAba maLyo, jevI tamArI bhAvanA. teo coMkI gayA, stabdha thaI gayA. hovo joIe. eka prasiddha AcAryanA cAra ziSyoe vividha vidyAzAkhAmAM ' zItalAcArye gussAmAM vaMdana karyuM tyAre teo bolyA : 'tame dravaMdana prAvINya meLavyuM paNa guru taraphathI protsAhita na thavAthI tathA anAdara, upekSA, karyuM che.' tiraskAra, dhRNA vagerethI pAMce potAnA pathathI pracalita thayA. ' 'zI rIte jANyuM ?' bhagavAna mahAvIrasvAmInA svahaste dIkSita thayelI chatrIza hajAra jJAnathI sAdhvIonA agrasara hatAM caMdanabALA. ekavAra bhagavAnanA samavasaraNamAM kayA jJAnathI ? teo potAnI ziSyA mRgAvatI sAthe gayAM hatAM. te prasaMge sUrya-caMdra potAnA apratipAti... zAnathI maulika vimAnomAM upasthita thayA hatA. sUryAsta thaI gayo paNa mRgAvatInuM sAMbhaLatAM ja zItalAcAryane vajughAta thayo. hai! meM kevaLInI AzAtanA dhyAna e tarapha na gayuM. devonI hAjarIthI tema banyuM. caMdanabALA yathA samaye karI ! aho ! keTaluM mane pApa lAgyuM? kevo huM ghora pApI !' eka joradAra svasthAne pAchuM pharyA, paNa mRgAvatI moDA AvyAM. caMdanabALAe mRgAvatInuM AMcako lAgyo. emano karmano mahela kakaDabhUsa thaI tUTI gayo. temaNe kevaLI te tarapha lakSa doryuM tathA kahyuM ke sArA kuLanI strIo mATe A yogya nathI bhagavaMtonA caraNomAM bhAvavaMdanA karI, AMsuthI paga pakhALatAM sUri mahArAja thayuM. zikhyA mRgAvatIne A mITho Thapako ghaNo Akaro lAgyo ane potAnI paNa kevaLI thayA. kahevAya che " vaMdanA pApa nikaMdanA, bhAvapUrvaka vaMdanAthI A bedarakArI pratye UMDuM ciMtana karatAM karatAM rAtri daramiyAna bhAvanAnA karmonuM nikaMdana nIkaLI gayuM. uccattama zikhare AruDha thaI kSapakazreNie karmakSaya karatAM karatAM kevaLajJAna trIjo prasaMga caMDasTrAcAryano laIe. nAma pramANe A AcArya durvAsAnA prApta karyuM. avatAra samAna khUba bredhI hatA. tethI temanuM caMDasTrAcArya evuM nAma paDI te rAtre gADha aMdhakAramAM caMdanabALA jyAM sUtAM hatAM tyAMthI kALo sarpa gayuM hatuM. AcArya hovAthI vizALa ziSya parivAra hato. potAnA svabhAvathI sarakI rahyo hato. nidrAdhIna caMdanabALAno hAtha UMco karI sApane sarakavAno suparicita AcArya haMmezAM ziSyothI jarA cheTe rahetA. eka vakhata eka gAmamAM mArga karI Apyo. tethI caMdanabALA jAgI gayAM tathA Ama karavAnuM mRgAvatIne jayAM sthiratA karI rahyA hatA tyAM kutUhalavRttithI prerAIne eka yuvAnanuM ToLuM kAraNa pUchyuM kALo sarpa pasAra thato hato tema mRgAvatIe jaNAvyuM. caMdanabALAe guru mahArAjanA darzana-vaMdana mATe AvI caDhayuM. te yuvAnomAM eka yuvAnanAM pUchayuM ke aMdhakAramAM sApa kevI rIte joI zakAyo. mRgAvatIe kahyuM ke tamArA tAjAM lagna thayelAM hatAM. yuvAnoe TIkhaLa karatAM kahyuM; Ane dIkSA Apo.' pratApathI meLavelA jJAnathI.' vAraMvAra kahevAthI kupita thayelA AcArye te tAjA paraNelA yuvAnane mAthethI . kevA prakAranuM jJAna ? pratipAti ke apratipAti' ? mRgAvatIe kahyuM ke pakaDI loca karI nAMkhyo. hasavAmAMthI khasavuM thaI gayuM. bIjA yuvAno paristhiti 'apratipati.' jANI raphucakkara thaI gayA. A yuvAne vicAra karI paristhitino mukAbalo apratipAti eTale pAchuM cAlyuM na jAya. caMdanabALA saphALA beThA thaI karavAno daDha nizcaya karI, guru mahArAjane tyAMthI vihAra karI javA jaNAvyuM kemake gayAM. temaNe jANyuM ke mRgAvatIne kevaLa jJAna thayuM che. pote kevaLInI AzAtanA je tenA kuTuMbIjano jANaze to kaMIka navAjUnI thaze. karI tethI pazcAttApanA punita jharaNAmAM temaNe DUbakI lagAvI. ucca bhAvanA rAta aMdhArI hatI. Apaddharma tarIke vihAra karavo paDayo. rasto bhAvatAM bhAvatAM temane paNa kevaLajJAna thayuM. A rIte mRgAvatI ziyA gusaNI khADA-TekarAvALo aparicita hato, chatAM paNa gurune potAnA khabhe besADI AryA caMdanabALA karatAM eka DagaluM AgaLa nIkaLI gayAM hatAM. nUtana ziSya karmanA vipAkano vimarza karato karato jaI rahyo hato. bIjo prasaMga zItalAcArya ane tenA bhANeja zigono che. vaMdananA mahimA khADA-TekarAvALI jamInane lIdhe gusse AMcakA khamavA paDatA hatA. krodhAyamAna para zItalAcAryanuM drazaMta prasiddha che. temanA bahena karmavazAta saMsArI hatAM. guru vAraMvAra zipane tAjA muMDelA mAthAmAM dADAthI prahAra karatA. ziSya temane cAra putro hatA. saMsAramAM hovA chatAM bhAInA cAritra pratye anurAga samatApUrvaka karmakSayanA zubha bhAvathI sahana karI leto. A rIte zubha bhAva hato. zItalAcAryanA bahena pratidina potAnA putrone cAritradharmanI vAta kare. bhAvatAM bhAvatAM. lapakazreNie ArUDha thaI teNe kevaLajJAna upAjavuM. have mAmI mahArAjanA guNonuM hararoja anumodana kare. cAre bhAInA manamAM bIja aMdhArAmAM rasto dekhI zakavAthI ziSa sArI rIte cAlI rahyo hato. guru pUche ropAI gayuM. bIja aMkurita thaI eka samaye saMyamanuM phaLa manorathanA vRkSane che, kema soTI vAgavAthI have bhAna thayuM ne? AvyuM. cAre bhANiyAoe guru bhagavaMta pAse dIkSA lIdhI. ziSa kahe che : 'ApanI kRpAthI saMyamadharmanI pariNatI thatAM eka divasa cAre bhANiyAone mAmA- 'rasto kevI rIte jaNAya che? gurune vaMdana karavAnI bhAvanA thaI. vihAra karyo. jayAM mAmA hatA te sthAne jatA 'ApanA prabhAvathI thayelA jJAnanA baLe' hatA. rastAmAM rAtri thatAM rokAI javuM paDayuM. potAnA AgamananA samAcAra kevuM jJAna ? pratipAti ke apratipAni ' AcArya mahArAjane mokalAvyA ke kAle prabhAte vaMdana karavA teo Avaze. 'apratipAni ! teo rAtre pratikramaNa karI eka ja bhAvanA bhAvatA rahyA ke AvatI caMDasTrAcArya tarata ziSanA khabhethI nIce UtaryA kevaLI thayelA zivanA kAle prabhAte AcArya bhagavaMtanAM darzana-vaMdana karI kRtakRtya thaIzuM. temanI caraNamAM vaMdana karyA, kSamA mAgI. kevaLInI AzAtanAthI pazcAtApanA pAvaka bhAvanAnI dhArA zukala dhyAnanI dhArAmAM badalAI gaI ane cArene kevaLajJAna agnithI bALI nAkhyA che karmo jeNe tevA caMdrAcAryane paNa A rIte zivanA , utpanna thayuM. mATe ja "dharma prati mUla bhUtA vaMdanAM ema kahevAya che. teo mAdhyamathI kevaLajJAna thayuM. kyAMthI kayAM pahoMcI gayA, mAtra vaMdanAnI zubha bhAvanAthI ! tethI bhAve anya prasaMga pupacUlAno che. tenA rAjavI mAtApitA putrI pratyenA kevaLajJAna kahyuM che.' anahada premathI AkarSAI tenuM lagna sagA bhAI sAthe kare che. sAcI paristhitinuM saMdezo maLI jatAM zItalAcArya cArenI rAha juve che. ghaNo samaya thaI yathAsamaye bhAna thatAM udvigna thayelI pupacUlAne dIkSA levAno bhAva thAya che. gayo manivaro na AvatAM suri sAme AvyA, paNa koI bhANeja UbhA na thayAM bhAI-patine dIkSA levAno potAno IrAdo jaNAve che. tenA pati eka zarate Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-92 nAstika upAya zodhI kADhayo. rAtanA 15) karmavipAkodaya tathA karyA. lata na thavAya te dura hatuM. chatAM paNa e nevI ane teTalI jeTaluM joIe teTalA samajavAthI, A dIkSA ApavA saMmati Ape che. zarata e che ke puSpacUlAe haMmezAM e nagaramAM IrSAno mAryo nAstika Arta ane raudra dhyAnamAM rame che. munine kevI rahevuM ke jethI pratidina te tene joI zake. saMyamanA patha para pragati karavAnI rIte mArI nAkhuM, e vicAre, caDhI te munine khatama karavAno peMtaro race che. bhAvanA hovAthI puSpacUlAe te zarata maMjura karI che. paraMtu rANI hovAthI sAdhvI nAstika upAya zodhI kADhayo. rAtanA UpaDayo e udyAnamAM lAkaDAM thayA pachI lokonA AdarAdithI vicalita na thavAya te duSkara hatuM. chatAM paNa bhegAM karI muninI AsapAsa goThavI dIdhA. lAkaDAM saLagAvI gharabhego thaI karmavipAkodaya tathA karmanI balihArI jANI ne zarato svIkArI le che. gayo. hAza ! have muni saLagI jaze. loko yAda paNa nahIM kare. mAro kAMTo jemanI pAse dIkSita thaI hatI te guru bhagavaMta AcArya aNikAputra te gayo.' gAmamAM vRddha hovAthI sthiratA kare che. puSpacUlA temanI yogya sAra saMbhALa muninI rAkha jevA te harakha anubhavI rahyo che. paraMtu A zuM? tyAM le che. AhArAdi yogya samaye yogya pramANamAM lAve che. tathA vRddha guru ne tyAM munine rAkhanI vacamAM dhyAnamAM UbhelA joI stabdha banI gayo. A mahArAjanI yathocita vaiyAvacca kare che. zuM? muni baLyA nahIM? ekavAra varasatA varasAdamAM gocarI lAvI puSpacUlA guru samakSa rajU kare tapanA prabhAva para nAstikane Azcarya ane dharma buddhi thAya che. lalitAga che. potAne dararoja jeTaluM ane jevI gocarI joIe tevI ane teTalI kevI rIte muninI rakSA thaI e joI asaMmata diDamUDha thaI gayo. kevo tapAdino prabhAva puSpacUlA lAve che te na samajavAthI; arzikAputra pUche che ke mAre javuM ane tathA paraco. be asaMbhavita kAryono paripAka jeI (nadIno pravAha kazuM na karI jeTaluM joIe teTaluM kevI rIte lAvI zakAya che? pappAlA kahe che ke ' tamArA zakayo, tathA agni bALI na zakayo) A kevuM samajI na zakAya tevuM Azcarya! prabhAva ane pratApathI' 'zuM tenAthI jJAna thayuM che ? jJAna pratipAta che ke pama sivAya ahI kayuM tattva kArya karI gayuM, kayuM tattva kAryarata thayuM ! apratipAti ?' Aja sudhI je dharmane pote nirarthaka gaNato, viTaMbaNAkArI gaNato teno 'puSpArlAe kahyuM : 'apratipAti.' Avo prabhAva ane paraco joI ne have kaMIka khaMcakAyo. zuM te kudaratanA niyamane guru prasanna thayA vaMdana karyuM. kevaLI pAsethI guru jANavA mAMge che paNa AMbI zake ? uthalAvI zake ? be kudarata virodhI ghaTanA joyA pachI potAne AvuM jJAna kayAre prApta thaze ? teo puSpacUlAne pUche che. puSpacUlA nAstikane pArAvAra pastAvo thayo. ThIka ja lakhyuM che ke : kahe che, 'nadI pAra karatAM.' "hA pastAvo vipula jharaNuM svargathI utareluM gocarI bAju para rAkhI guru nadI pAra karavA taiyAra thaI jAya che. , pApI temAM DUbakI daIne thAya che puNyazALI hoDImAM besI nadI pAra karatA hatA. te vakhate eka duSTa deva bhAlAnI aNI tyArabAda, nAstika asaMmatane samartha dharmane sAdhanArA mahAtmA pratye para temane UMce kaMgoLe che. garunA zarIramAMthI lohI Tapake che. potAnA TapakanA IrSA, dharma ane dharmI pratyeno prema ane droha mATe pArAvAra pazcAttApa, jAgyo raktanA biMduthI apakAyanA jIvonI thanArI hiMsAno vicAra teo karI rahelA ane te tatvoe AtmA, paramAtmA, puNya, pApa, svarga, naraka, mokSa vagere para hatA e mATe pazcAtApa karatAM karatAM guru mahArAjane paNa kevaLajJAna pachIthI zraddhA UbhI karI. dharmAtmA muni baMne saMkaTo tarI zakyA na DrakhyA, na baLe e emanA dharmane AbhArI hatuM. uparanA A cAra prasaMgonI samakakSa anya daSTibiMdathI lalitAga muni zarIra jaDa che, paulika che, AtmAM viziSTa tattva che, puSya, pApa, ane asaMmata nAstikano prasaMga nihALIe. lalitAMga muni cAritra laI dharmAdi che. meM AtmAne bhUlI mAtra zarIra pratye daSTi rAkhI tethI jIvanane ArAdhanAmAM lAgI gayA. nitya gurusevAmAM rahI zAstrAdhyayana, mahAvratonuM gojhAro apakRtya-dukRtya bharyuM banAvyuM. tenA jIvanamAM pariNatI thaI, pApa pAlana, bAre prakAranA tapanI bhavya ArAdhanA karavA lAgyA. lalitAga muni pazcAttApathI dunya bIja naSTa thayuM. ' vicAre che ke jo bhUtakALamAM meM pApa sevavAmAM bAkI rAkhI nathI, to have basa, asaMmata nAstika manathI kAyA ane kAyika sukhAdinI parAdhInatA dharmArAdhanAmAM zA mATe pIchehaTha karavI? vicaratAM vicaratAM lalitAga eka evA tyajI, AtmAnuM kharekharuM svAtaMtrya ajamAvI vIrSollAsa pragaTAvyo. azubha nagaramAM AvI paDe che ke jayAM eka asaMmata nAmano nAstika rahe che. te sagA bhAvanAthI AtmAne alaga karI, alipta karato karato te zubha bhAvomAM caDhayo. mA-bApane gaNakArato nathI. te pApa- puNya-paraloka vagere kazAmAM mAnato zarIra-AtmAno bheda samajato, anAsakta bhAvamAM caDhI ciMtanamAM citta parovI, nathI. tene kutarka bahu AvaDe che. zubha bhAvamAM ArUDha thaI zukla dhyAna lAgatAM, kRpaka zreNi mAMDatAM, prathama je koI jogI, bAvA, saMnyAsI sAdhu Ave tenI te khabara laI nAMkhato. mohanIya karmano tyArabAda bAkInA jJAnAvaraNIyAdi samasta ghAtI karmano sarvathA lalitAMgane asaMmata viSe loko mAhitagAra kare che. lalitAMga vicAre che ke nAza karI tene kevaLajJAna prApta karyuM. 'Avo nAstika mANasa vAdavivAdathI sudhare nahI" uparanA pAMca prasaMgo joyA pachI vaidika dharmamAMthI kaMIka judo evo lalitAMga muni kAyotsarga dhyAnamAM rahevA lAgyA. kAusagnamAM khaDA ekalavyano prasaMga joIe. khaDA rahI vacana ane kAyAne vIsarAvI devAnI, kAyAne sthira rAkhI jarApaNa " ekalavyanI jAtine lIdhe guru dhanurvidyA zIkhavavA saMmata thatA nathI. halAvavAnI nahIM AMkha aDadhI mIMcI rAkhavAnI, daSTi nAsikAnA agrabhAge ekalavya tethI hatAza thayA vagara niSThA ane khaMtapUrvaka dhanurvidyAmAM pAraMgata para sthira karI bahAranuM jovAnuM baMdha, hAtha sahaja bhAve laTakatA choDI mUkavAnA thavA droNAcAryanI mATInI mUrti banAvI. teNe jANe ke sAkSAt bhAvabharyA have rahyuM mana. tene cokakasa prakAranAM dhyAnamAM saMlagna karavAnuM. kAyotsargamAM umaLakA sAthe mATInA gurumAM sAcA gurunI pratiSThA karI dhanurvidyAmAM ekako upavAsa sahitanAM cha tapa che. banI gayo. brAhmaNa droNAcAryathI nimna koTi ane jAtinA eklavyanI A Ama cha prakAranA ta5mAM muni maharSi lIna bana gayA ekvAra nadImAM siddhi sahana na karI zakavAthI vidyA zIkhavavAnI phI tarIke tene jamaNA hAthano , pUra jabarajasta caDhI AvyuM. emanA tapano jabbara prabhAva juo ke UMcA nagaramAM aMgUTho kApI ApI gurudakSiNAmAMthI mukta thavA jaNAvyuM. savAyA arjuna jevA pANI na caDhayuM paraMtu ughAna para pANI pharI vaLyuM. mAthoDA pANImAM vRkSo banelA ekalavya koIpaNa prakArano kacavATa vagara potAno aMgUTho kApIne guru DUbADUba thaI gayA cAre tarapha jaLabaMbAkAra paraMtu muni dhyAnamAM ja che. te vakhate samA dharI daI guru pratyenA aNaAMthI mukta thaI eNe guru karatAM potAnI koI AkarSAyelo vyaMtara deva temane pUra na aDake evuM nirmANa kare che. loko pratiSThA tathA potAnuM gaurava sadA mATe vadhArI dIdhuM. Ama, bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM guruno mahimA ghaNo moTo che . nagaranA killA parathI maharSinA aDaga dhyAnanI prazaMsA kare che; pUra zamI gayuM lokonA AcAryano pAra nathI. loko muninI prazaMsA ane nAstikanI niMdA kare sAcA vatsala guru potAnA karatAM paNa potAnA ziSyo AgaLa vadhe, vadhu siddhi prApta kare, tevI aMtaranI sAcI bhAvanA dharAvatA hoya che ane evI AziSa che. munie asaMmatane vAdathI cUpa karavAne badale munie tapathI sAdhanAnA ApatA hoya che. potAnA karatAM potAnA ziSyo vadhu pragati kare to tethI temane mArge AkarSavA prayatna karyo paraMtu nAstikane dharma mAnavo ja nathI; pachI Teka ke matsara thato nathI, paNa apAra harSa thAya che. potAnA karatAM potAnA Atarazatra sAthe laDavAnuM ane bahAranA sAthe sahiSNutAnuM zikSaNa karyAthI ziSyane potAnI upasthitimAM vaheluM kevaLajJAna thAya to guru tevA kevaLa saMbhave ? muninI prazaMsA te kema sahI zake ? IrSA kema rokI zake ? munie ziSyanA carAgamAM vinayapUrvaka bhAvapUrvaka mastaka namAvI katatyatA anubhave nAstikanuM kazuM bagADyuM nathI. IrSA kevI gojhArI che. muninI prazaMsA ane che. guruziSyanA A saMbaMdhanA vinayanuM tattva uzyapakSe raheluM che. nAstikanI niMdA loko kare che. temAM munino zo vAMka? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana sAdAI 0 satsaMgI tha, ghaNAM varSa pahelAM huM eka saMsthAmAM nokarI karato hato. eka vakhata pariNAme, jIvana yaMtravaTa banavA pAme che, tethI DAIniMga Tebala para saMsthAnA pramukhazrIe mArA khabaraaMtara pUchayA. pachI temaNe mane kahyuM, "kapaDAM jamavAno AnaMda kharekhara keTalo maLe e prazna bane che. tevI ja rIte phIja, jarA ThIkaThAka pahero. Ama kahevA pAchaLa temano bhAva sAro hato. mArI draSTie sophAseTa, phona vagere meLavavA mATe mANasanAM tanAvamAM umero thato rahe che. mArAM sthAna ane saMjogo pramANe huM mArA poSAkane yogya gaNato hato. tema jema dIvAlo makAna banAve che, paNa ghara nahi; tema pharnicara ane suvidhAovALAM chatAM teozrInAM sUcanane meM amalI banAvyuM. pramukhazrI dhanapati to hatA; makAnane susajaja makAna kahevAya paNa dhara nahiM : ghara mATe to anivArya tatva paNa ghaNAM kuzaLa, pratiSThita ane sevAbhAvI paNa hatA. pradhAno khAdInAM sAdAM prema che , pachI makAna bhale tadana sAduM hoya e na ja bhUlavuM ghaTe kapaDAM pahere te pratye teo nArAjI batAvatA. sattAnI khurazI para beThelA loko eka nUra AdamI hajAra nUra kapaDAM e jAmaka ukatane satya mAnIne AvAM sAdAM vastro paridhAna kare, tethI temano yogya prabhAva na paDe evI mANasa dehanI sajAvaTa mATe bhAre jahemata uThAve che. calacitrono abhinetAtemanI mAnyatA hatI. paraMtu Aje to ApaNA dezamAM evuM parivartana AvI abhinetrIothI samAja aMjAI jAya che e sAcuM ane temanuM anukaraNa kare gayuM che ke sAdAInAM uccAraNa pratye paNa tiraskAra bharyuM hAsya jovA maLe che e paNa sAcuM paraMtu tethI keTalI vyaktionI pratibhA asarakAraka banI? sAmAnya sthiti dharAvanArane paNa sAdAIno khyAla sparzI zakato nathI. amitAbha baccana tenI vezabhUSAthI dIpe che ke tenI viziSThaabhinaya kalAthI? zaherI samAjamAM mANasane ThAThamATha ane bhabhakAnA drazyo pratye ja amitAbhano poSAka tenA vyaktitvane upasAvato nathI, paratuM tenA vyaktitvane AkarSakaNa thAya che, jayAre zaheromAM khUNekhAMcare tene sAdAinAM drazyomAM bhayaMkara je upasAve che te che tenA abhinayanI zakti. e ApaNe khullA manathI nahi garIbI ane tadanurUpa vedanAnAM darzana thAya che. zaherI ThAThamATha ane bhabhako vicArI zakIe ? satya e che ke mANasanAM viziSTa zakti ane guNonA gAmaDAMmAM paNa pahoMcyo che, bhale gAmaDAM vAtAvaraNanI maryAdAmAM Aje mANasane vikAsathI tenA vyakitatvanuM nirmANa thAya che, jevA guNo vikasyA hoya te pramANe raheNIkaraNIno je khyAla baMdhAvA pAmyo che temAM sAdAIne sthAna nathI: aicchika tenAM vyaktitvanI chApa paDe che. yogya hetu mATe kAma karatI vyaktine mobho, sAdI raheNIkaraNI to javalle ja jovA maLe. ' chApa pADavI vagere kahevAtI bAbato aMge prazno thatA hotA nathI. zahero ke ApaNA dezanA lokomAM sAdAi svabhAvagata hatI, paraMtu sAdAInuM spaSTa gAmaDAMmAM rahetI svastha vyaktionA paricayathI A satyano anubhava thAya. ane jIvaMta svarUpa mahAtmA gAMdhIjIe potAnAM jIvana dvArA sacoTa rIte manovaijJAnika rIte vicArIe to, mANasane potAmAM kaMI khAmI jaNAnI samajAvyuM paraMtu Aje gAMdhIyuga kAlagrasta banyo che. mojazokha, vaibhava ane hoya che, tethI te potAno prabhAva pADavA mATe bAhya vastuo jevI ke vezabhUSA, ezaArAma jIvananuM dhyeya gaNAya evo pratyAghAta .vartamAna samAjajIvanamAM pharnicara vagereno Azraya le che. Ano artha evo nathI ke pravartamAna raheNIkaraNI jovA maLe che. bhautika draSTie sukhasagavaDo maLe eTale ja jIvana yogya ane pramANe rahetA badhA ja potAnAmAM khAmI anubhave che. je mANasone potAnI sukhI gaNAya evI aMdhazraddhA pedA thaI che. pariNAme, sAdAIne vediyAveDAmAM zakti temaja maryAdAono spaSTa khyAla che, ane potAnAM jIvananAM sthAnathI khapAvavAmAM Ave evuM vaibhavanuM sAmrAjya AkarSaka ane sarvasva gaNAvA lAgyuM. ekaMdare saMtoSa che teo bhabhakAdAra poSAka ane pharnicarane anivArya gaNatA che. sAdAI apanAvanArA pratye lokone roSa paNa che. bAhya sAdAi dAkhavanAra nathI. teo sAduM kAma paNa svAbhAvika rIte ja karavA lAge che. AInsaTAIna loko temane dhUrta lAgatA rahyAM che. tethI temane sAdAjIvana pratye ghUghavATa rahe jevA mahAna vaijJAnike potAnA poSakane kadI mahatva ApyuM nathI.' che. teo roSapUrvaka ThAThamATha ane bhabhakAvALuM jIvana yogya gaNe che. ane te ahIM kevaLa bAhya sAdAInI vAta nathI. bahAra sAdAI ane gharamAM mATe zakya teTalA sakriya rahe che. lokamAnasanA AvA vAtAvaraNamAM sAdAInI ThAThamATha evA virodhAbhAsane sthAna nathI. bahAra sAdAi paNa manamAM ThAThamATha vAta karavAmAM upahAsa vahoravAnuM pUratuM jokhama raheluM ja che. ane vaibhavanI tRNA evI sAdAInI vAta nathI. bahArathI sAdAI paNa dravyano sAdhu vAsavANInAM lakhANothI prabhAvita thaIne eka phreMca saMgrahastha parigraha karyA karavo e sAdAI gaNAya ja nahi. sAdAI eTale pAradarzaka sAdAI, temane maLavA AvyA. temanA oraDAmAM eka sAdaDI, DhALiyuM ane pustake tanathI ane manathI, dhanaprApti thAya to te dhana loke dharmAbhimukha bane ane joIne sahastha temane pUchyuM, ApanuM pharnicara kayAM che ? samAjanI sukhAkArI rahe te mATe vAparavAnuM hoya, tevI ja rIte pharajIyAta sAdAI sAdhu vAsavANIe saddagRhasthane pUchayuM, karatAM aicchika sAdAi zreSTha che arthAta garIbane to pharajIyAta sAdAI apanAvavI tamAruM kyAM che? - paDe, paraMtu khAdhepIdhe sukhI loko ane zrImaMto sAdAI apanAve te kharI sadagrahasthe kahyuM, mAruM pharnicara phAnsamAM mAre ghare che. ahIM to huM mAtra sAdAI gaNAya. Arthika rIte sukhI zrI TIjI.zAha ane temanAM patnI musAphara chuM. sAdhu vAsavANIe mRdutAthI javAba Apyo, caMcaLabahene aicchika sAdAI apanAvI hatI. A aMge mAnanIya DaoN. ramaNalAla huM paNa tevo ja chuM. cI. zAhe temanA vize aMjalirUpe 16-1-84nA prabuddha jIvananA aMkamAM saMta vinobA paNa AvI sAdAIne varelA hatA. aparigrahI jaina vigatathI lakhyuM che je sAdAIno marma spaSTa kare che ane preraNAdAyI che. sAdhu sAdhvIjIo sAdAInuM custapaNe pAlana karatAM AvyAM che. ' sIdhI sAdI vAta che ke mojazokha, ThAThamATha, aghatana sagavaDo vagerene AjanA mANasane sAdAI zA mATe pasaMda nathI ? mANasamAM pratibhA, sarvasva gaNanArane e pramANenI Avaka meLavavI ja joIe. AvI Avakano vyaktitva, mobho vagere vize bhrAmaka khyAlo ghara karI gayA che. jevA ke, adhatana prama zrImaMtone mATe paNa jaTila che. moTI Avaka vinA to dhanapatinA bhaMDAra Dhabano poSAka hoya to ja prabhAva paDe, potAnA hoddA pramANe poSAka, gharanI paNa khUTI jAya. moTI Avaka mATe to ItihAsa sAkSI pUre che tema nabaLA sajAvaTa vagere anya para sArI chApa pADe evAM hovAM joIe. je samUhamAM vargonuM zoSaNa AvIne UbhuM ja rahe. tevI ja rIte lAMcarUzvata ane bhraSTAcAra rahevAnuM hoya te samUhanI raheNIkaraNI pramANe rahevAya to ja te sUmahamAM vyApaka ja bane. A prakAranAM aniNe samagra vizvamAM pravartamAna che jenAthI ApaNo yogya svIkAra thAya ane tadanurUpa lAbho maLe vagere vagere. A sAcA sAdhusaMto ane sajajano kevaLa trAsa anubhave che. eka bAju samajapUrvakanI khyAlomAM duniyAnI rItarasamanI draSTie satya hoya to paNa potAnAM vyaktine aicchika sAdAI ane bIjI bAju A prakAranAM anize AmAMthI zuM pasaMda kRtrima prakAranuM banAvavuM paDe che. keTalIka vAra to duniyAnA pravAhamAM taNAvAthI karavuM ucita gaNAya? A praznano javAba vAcaka vicAre te ja ucita lAge Arthika boja savizeSa sahana karavo paDe che. dAkhalA tarIke, DAiniMga Tebala che. mATe sArA evA paisA kharcavA paDe che. te mATe alaga khaMDa athavA pUratI adyatana DhabanI raheNIkaraNI zrImaMto, netAo, abhinetAo ane jagyA joie. A mATe vadhAre Avaka meLavavI joIe. abhinetrIo, mora amaladAro vagere rAkhe che, tethI anya loko te ' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-92 raheNIkaraNInuM anukaraNa kare che. A prakArano mAnavasvabhAva gItAmAM spaSTa eka prazna evo paNa thAya ke jo mANaso sAdAI apanAve to mojazokha rIte batAvyo che : , ane vaibhavanI vastuo utpanna karanArA kayAM jAya ? tevAM kArakhAnAMnA keTalA yadyadAvarati zreSThastattadevetaro janaH badhA kAmadAro bekAra bane tenuM zuM? AvA prazno karanArane ApaNe A prama sa yatpramAraNaM kurute lokastadanuvartate // pUchavAno rahe che : atyAre je loko mojazokha ane vaibhavanI vastuo kharIde arthAt zreSTha manuSya je je AcaraNa kare che tenuM anukaraNa bIjA loko che teo A vastuonA utpAdako ane temanAM kArakhAnanA kAmadAro para kare che, ke jene pramANa banAve che te anusAra loko varte che. paropakAra karavAnA bhAvathI kharIde che. ? utpAdako AkarSaka padArtho bajAramAM jo dhanapatio, netAo vagere loko sAdAI apanAve to sAmAnya mUke che, loko AkarSAya che.ane temanAM khissAne paravaDe te pramANe teo te mAnavIno vaLAMka avazya badalAya. paraMtu A moTA loko koIne kaMIja kahI padArtho kharIde che. lokonI mAMga pramANe padArtho bajAramAM dekhAtA rahe che, paNa zake ema nathI ane balake temane moMdhI raheNIkaraNI mATe uttejana paNa ApavuM paDe che, temaja te pramANenAM Ayojana ane nItio racavAM paDe che. pariNAme, lokonI mAMga na rahe to A padArtho bajAramAM drazyamAna banatA nathI. Aje SimunionAM bhAratamAM sAdAInuM uccAraNa raNamAM rUdana barAbara banyuM udyogapatio paNa samayanI rUkha pramANe potAnA dhaMdhAnuM yogya Ayojana karI ja leto hoya che. kharo prazna e che ke ApaNe haLavA thavuM che ke taMga sthitimAM - bhAratavAsI pazcimI anukaraNa ane dhanasaMcayanI lokavRttinI evI rahevuM che? jo haLavA thavuM ja hoya to sAdAi AnaMdathI apanAvavI joie. sajajaDa pakaDamAM AvI gayo che ke sAdAInA AhalAdakatA ane tAjagI tenI mojazokha ane vaibhavanI vastuo utpanna karanArAonI ciMtA karavA karatAM samajamAM AvatAM ja nathI. je mANase samajIne svecchAthI jarUriyAto ochI samagra draSTie samAjano vicAra karavo yogya che. sAdAI apanAvavAthI samAjanI rAkhavAmAM AnaMda mAnyo che teno naciMtatA, haLavAza ane sahaja anubhavonI sukhAkArInI AzA kAlpanika bAbata nathI. tadana sAdo dAkhalo rojiMdA jIvanano AnaMda amerIkAnA abajapati karatAM taddana judI guNavattAno ane zabdAtIta laie. ApaNI khAdyasAmagrImAM ApaNe tela ochuM laie je tabIbI draSTie che. dhanavAno potAno vaibhava vadhato rahe, TakI rahe te mATe satata tanAva paNa hitAvaha che, to telanA bhAva AsamAne gayA che te nIcA Ave je saune anubhavatA rahe che, jyAre sArA mANasano vaibhava sAdAI che je mATe tanAvanI rAhata thAya evI spaSTa vAta che. moTAM zaheromAM aMgata vAhana anivArya koI zakyatA rahetI ja nathI. vaibhavane varelA mANasonuM svAcya thoDA apavAdo banyuM che, chatAM paNa je paga cAlavA mATe maLyA che teno upayoga paNa samaya sivAya rDokaTaronI satata sahAya para avalaMbita rahe che. je mANase jIvananA pramANe karIe to svAthya sAruM rahe ane peTrola ochuM vaparAya. AvI sAdAI samagra vyavahAramAM sAdAI apanAvI che te taMdurastInuM citra banI zake che. jeo mATe atyAranuM vAtAraNa paNa Ama to ApaNe pharaja pADe tevuM che. Ama ThAThamATha ane sajAvaTanuM dhyeya rAkhe che teone vastusAmagrI vaividhyane poSe te samagra raheNIkaraNImAM sAdAI apanAvAya to potAnA kuTuMbanA nibhAvanI bUmane rIte ThIka ThIka pramANamAM rAkhavI paDe che. pariNAme, temane moMghIdATa vastuo badale saMtoSa rahe, dekhAdekhI ghaTe ane tanAva ochA rahe evuM zAMta ane corAI javAno bhaya raheto hoya che, jayAre sAdA mANasanAM gharamAM cora AvI caDe to tene pastAvuM paDe. phezanebala strIpuruSone kAma para athavA bahAra jatAM bharyuMbharyuM samAjanuM vAtAvaraNa rahe. A ocho lAbha che? pahelAM taiyAra thatAM paNa sAro evo samaya lAge che, jayAre sAdAI priya sAdAI eTale sAdhu thavuM evo artha nathI, paraMtu mojazokha, ThAThamATha strIpuruSono A saMbaMdhamAM amUlya samaya veDaphAto nathI, temane nathI lAgato vagere tarapha je valaNa thai gayuM che tyAMthI samajapUrvaka pAchA vaLavAnuM che. zrama ke nathI hotI meciMganI bhAMjagaDa ke nathI raheto koI prakArano tanAva. mahemAnonuM svAgata jarUra thAya ane pArTIo dvArA temanuM Atithya paNa jarUra Adhunika raheNIkaraNIvALA lokonI eka dalIla evI AvavAnI ke karAya, paraMtu A badhAmAM pazcimI Dhaba pramANe adyatana ThAThamAThano je atireka AvA sAdA mANaso jyAM mAtra sAda pANIthI svAgata kare tyAM koNa temane thAya che e ApaNA deza mATe kRtrima ane ekaMdare hAnikAraka che. svAgata maLavA jAya? tethI temanuM mitra maMDaLa na thAya ane tajajanya lAbho na maLe. mATe hRdaya mukhya che, ThaThamATha nahi; Atithya mATe bhAva mukhya che, sAmagrIono vaLI, saMtAnonAM sagapaNano prazna ghaNo vikaTa bane. Aje muMbaInI tAjamahAla bhabhako nahi. AjanA amerikano mojazokha ane vaibhavane bhale yogya gaNatA hoTalamAM khANIpINI sAthe moTA vepArIo vepAranI carcA-vicAraNA kare che. hoya, paratuM sAdAinA himAyatI ane vicAraka tarIke jANItA banelA temanA vAstavamAM je mANase samajapUrvaka sAdAI apanAvI che tenI svArthavRtti sahaja pUrvaja henrI DeviDa thoroe (I. sa. 1817 - I. sa. 1862) Ama lakhyuM 22 areal 14. del Bellu milli lala mi dei vigilij 2014 20"Simplify instead of three meals a day, if it be neassary, anubhavanArA AnaMda anubhave e bhUlavuM na joIe. phezanebala mANasanI eat but one; instead of hundred dishes, five; and reduce pArTImAM javuM priya lAge to paNa te mANasanA svArthano Dara rahe, nahitara chellI other things in proportion. arthAta tamAruM jIvana sAdu karo bAkI potAne AvI pArTI mATe taiyAra rahevuM paDaze evo tanAva to tene jarUra banAvo. dararoja traNa vakhata jamavAne badale jarUra paDe to eka ja vakhata jamo; rahe. sAdAI apanAvanAra vepArInI vepAra paddhati nirALI ja hoya che. prAmANika eka so vAnagIone badale pAMca vAnagIothI calAvo; ane pramANano khyAla puruSArthathI vepAra karavAmAM tene AnaMda ane saMtoSa hoya che, tethI lAkho karoDo rAkhIne bIjI vastuo ghaTADo rUpiyA kamAvA mATe binajarUrI mAthAkuTa karavAno tene prazna thato nathI. tema ApaNA dezanI arthavyavasthAnI kaTokaTIbharI sthiti jAhera thaI gaI che. chatAM tene prAmANika puruSArthathI lAkho karoDonI kamANI thAya to potAnI ochI A paristhitinI bhUmikA para ja dezanuM vArSika bajeTa rajU thayuM che. A koi jarUrato pUratuM dhana rAkhIne bAkInuM vadhArAnuM dhana dhArmika ane sAmAjika kSetramAM te vAparato rahe che. tenAM saMtAnonAM sagapaNa-lagna aMge vartamAna samayanI je palAya rAjakAraNanI bAbata aMzamAtra nathI, paraMtu dareka nAgarikane sparzatI bAbata che. ApaNA dezanuM vartamAna arthataMtra pratyeka bhAratavAsIne spaSTapaNe gaNatarIo che te draSTie avazya muzkelI paDe. paraMtu sAdAIne varelo mANasa kahe che, "sAdAI anivArya che. sva. munazIjIe temanA nAnAkaDAM pustaka dunyavI gaNatarI pramANe tenAM saMtAnone paraNAvavA mAgato hoto nathI. je 'Warnings of History mAM Ama lakhyuM che, ApaNo deza garIba che. yuvakayuvatIne sAdAI mAnya hoya tenI sAthe potAnAM saMtAnone te paraNAve ApaNe pazcimanA bhautika sukhasagavaDonI kakSAe kadI pahoMcazuM nahi. ane che. tenAM saMtAnonuM lagnajIvana du:khI nIvaDaze ema mAnavuM tadana bhUlabhareluM che. je mANasa sAdAI apanAve tenAmAM ane tenA parivAramAM prema, sadbhAva, to paNa ApaNe AtmasaMyamI jIvananI prazaMsA karavAnI, tenuM mUlya AMkavAnI ke tevuM jIvana gALAvAnI zakti gumAvI rahyA chIe jo te ApaNe kyAranI zubhecchA, Atithya, sneha, maitrI vagerenI lAgaNI buThThI thaI hoya ema mAnavAmAM gumAvI dIdhI na hoya to. sAdA mANasane anyAya ja thayo gaNAya e bhUlavuM na ghaTe. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana vasudevahiMDI Q DaoN. raNajita paTela (anAmI) 'isapanI vAto,''paMcataMtra,' 'hitopadeza,' arebiyana nAiTasa (arabarAtrio) siMhAsana batrIzI' 'kathAsaritsAgara' vagere kathAgraMtho tathA 'laghurAmAyaNa' 'laghumahAbhArata' ApaNe jarUra rasapUrvaka vAMcyAM haze ! paraMtu ApaNA eka alpaparicita adbhUta-virala graMthanuM nAma che 'vasudeva-hiMDI zrI saMdhadAsagaNi vAcaka enA kartA che. emanA jIvana saMbaMdhe jhAjhuM jANavA maLatuM nathI paNa lagabhaga sADA daza hajAra zloka-pramANano A daLadAra graMtha, AMtarabAhya pramANone AdhAre kahI zakAya ke temaNe vikramanA chaThThA dAyakA karatAMye ekAda-be zatAbdI pUrve racyA lAge che. Ama to zrI saMdhadAsagaNi vAcaka-viricita A prAkRta -graMthanA anuvAdanI prathama AvRtti I.sa. 1946mAM pragaTa thayelI. keTalAka mudraNadoSovALI e prathama AvRttinuM saMskaraNa karIne gujarAta sAhitya akAdamI, gAMdhInagare i. sa. 1988mAM enI dvitIyAvRttinuM prakAzana karyuM che. Ama lagabhaga 43 sAlathI anupalabdha rahela vasudevahiMDInuM saMskaraNa-prakAzana karIne sAhitya akAdamIe tathA DaoN. bhogIlAla sAMDesarAe gujarAtI kathAsAhityanI mUlyavAna sevA bajAvI che. varSo pUrva, A graMthanA prathama khaNDanA saMpAdako paikInA eka pUjaya puNyavijayajI mahArAja, je DaoN. sAMDesarAnA vidyAguru thAya, temanI pAse anuvAdake prAkRta bhASAonA abhyAsa aMge 'vasudevahiMDInuM vAcana kareluM tyAre ja e virala graMthanuM bhASAntara karavAno temaNe saMkalpa karelo. ag atyAra sudhImAM A graMtha mATe meM traNekavAra 'vila' vizeSaNano upayoga karyo tenAM aneka kAraNo che. i. sa. prathama yA dritIya zatAbdImAM paizAcI prAkRtamAM racAyelI guNADhaya kavinI luma 'bRhatkathAnI racanA paddhati jevI asAdhAraNa racanA-paddhati A graMthanI paNa che. somadevakRta 'kathAsaritsAgara' ane kSemendra kRta 'bRhatkathAmaMjarI ' jevI bhAratIya kathA sAhityanI viziSTa kRtio paNa guNAyanI bRhatkathA'nI RRNI che. vasudevIhiMDI, paNa temAM apavAdarUpa, nathI; chatAM enI racanApaddhati sAceja viziSTa che. bIjuM, 'kathAsaritsAgara' ane 'bRhatkathAmaMjarI' jevA saMskRta kathA graMtho ane prAkRta kathAgraMtha 'vasudevahiM' kuLa rUpe, raMge samAna lAge paNa kathAnake bhinna ane keTalIka bAbatomAM upayurNata saMskRta-kathAgraMthonA pUraka paNa lAge. trIjuM, tulanAtmaka lokasAhityanA adhyayana mATe vasudeva- hiMDI' anivArya lAge to navAi nahIM. cothuM vasudeva-hiMDI jaina sAhityanA sarva upalabdha Agametara kathAgraMthomAM prAcInatama che. eTale bhASA zAstranI draSTie paNa enuM mahatva vizeSa che. pAMcamu, emAMthI prApta thatI sAmAjika-sAMskRtika mAhitInuM aitihAsika mUlya sa-vizeSa che. chaThTha, A graMthamAM bRhatkathA jevI zRMgArakathAo hovA chatAM zRMgArakathAnA vyapadezathI emAM bhArobhAra dharmopadeza saMbharyo che ane chelle kahuM ke koI mahAvinI adAthI A kthAo kahevAi che. saMkSepamAM kahuM to, jayAM jayAM taka maLI tyAM tyAM kartAe aneka dharmakathAo, lokakthAo ane vAdasthaLo temaja tIrthaMkaro, dharmaparAyaNa sAdhuo ane dhArmika puruSonAM caritro tathA bIjI aneka vastuonuM nirUpaNa karIne kvacita sAhityika sapramANatAno bhoga ApIne paNa A graMthane eka mahAkAya dharmakathA tarIke rajU karyo che. vasudevahiMDInI vAta to sAva sAdI che. yogezvara zrI kRSNanA pitA vasudeva potAnA vaDila bhrAtA sAthe laha karI yuvAvasthAmAM ja gRhatyAga karI paribhramaNa Adare che. e paribhraNa daramiyAna teo aneka mAnava ane vidyAdhara kanyAonA paricayamAM Ave che ano asAmAnya parAkrama karI aneka kanyAo sAthe lagna kare che. paribhramaNa bAda gRhAgamana TANe jANavA maLe che ke satyabhAmAnA putra subhAnuM mATe 108 kanyAo ekatra karavAmAM AvelI temanuM lagna rukimaNInA putra sAMba sAthe thayuM: A baMne ghaTanAone tulanAvIne pradyumna dAdAne ToNo mAre che: "Arya ! tame so varSa sudhI bhamyA tyAre amArI dAdIone meLavI paNa sAMbanA aMta:puramAM juo; subhAnu mATe ekatra karelI kanyAo ekI sAthe sAMbane paraNI gaI' (pR. 172) A ToNAno yathAyogya 7 pratyuttara ApatAM vasudeva pradyumnane kahe che, 'sAMba kUvAnA deDakAnI jema sahelAithI prApta thayelA bhogathI saMtuSTa thayelo che. huM to mAnuM chuM ke meM paribhramaNa karatAM karatAM je sukha athavA du:kha anubhavyAM che te bIjA koI puruSe bhAgye ja anubhavyA haze' (pR. 172) pachI vasudeva pradyumnane emanAM sAhasika paribhramaNo ane asAmAnya parAkramanI kyA are AtmakathAja kahone-he che te ramya bhavya vRttAnta te vasudeva-hiMDI. zabdomAM prAkRtta hiMDa' dhAtu che. prAcIna jaina sAhityamAM hiMDI' zabdamAM 'paribhramaNakakthAnA arthamAM pracalita ane suparicita che...matalaba ke 'vasudeva-hiMDI' eTale vasudevanuM paribhramaNa. AtmAthArUpe e paribhramaNa nirUpAyu hoya ati pratItikara lAge che. paNa dAdAne mukhe pautrone kahevAtI keTalIka zRMgArakthA e vakhate keTalAkane aucityabhaMga samI lAge to navAi nahIM ! huM A graMthamAMthI keTalIka upamAo ane utprekSAothI mugdha chuM ane emAMnAM aneka varNano kavi bANanI smRti jagave tevAM che. keTalAka alaMkAro ane ekAda varNananA nidarzanathI mAruM vaktavya vadhu spaSTa thaze. dA.ta. 'A sAdhu ghI vaDe chaMTAyelA agni jevA pratApI ane manohara zarIravALA dekhAya che' ziraparanA zveta keza joine patnI kahe che' svAmI ! A dharmadUta Avyo che. je navI mAtAnuM dUdha pIvA icchatA hoya te mArI AgaLa Ave' 'navI zIkhelI vidyA, jo teno abhyAsa cAlu rAkhavAmAM na Ave to tela vagaranA dIvAnI jema nAza pAme che,' kuTuMbanuM vipula dhana daivayoge jema sUkI ane jhINI retI mUThThImAM bharatAM ja sarI paDe te pramANe nAza pAmI gayuM. " ALasaunA phUla jevI kALI tIkSNa talavAra' `zuSka koTaravALu vRkSa jema dAvAnaLathI saLage tema manamAM ja dAjhavA mAMDI' ' varSAkALamAM praphullita thayelA kadaMbavRkSanI jema mAruM zarIra atyaMta romAMcita thayuM, pADo..-aDadanAmoTA DhagalA jevo, kSauNa karmavALA AtmAo jema nirvANamAM jAya tema e mAchalAM paNa zIghratAthI pANImAM pesau gAM, medhanI ghaTA jema morane ce tema,' 'vanahastI jema vanalatAne upADe tema,' 'mogarAnA phUlanI mALA samAna dhavala pAMcajanya vagADayo' 'navA meghane AliMgana karatI jANe ke vighullatA,' 'nIlakamalanAM patronA rAzi jevA zyAma gaganamAM nArada uDayA,' 'padyumnane prItithI jANe ke pItA hoya tema UbhA rahyAM, 'menA jema popaTane zIkhave tema, teNe sAMbane zikSita karyo, priyanA vacanAmRta jevuM madhura ane gurunA vacana jevuM pathya te pANI pIdhuM" jANe zvAsa letI hoya joyuM" "raja vagaranA AkAza jevo tejasvI deva tyAM Avyo' vRSabhane joi : zuM tevI kusumanI zaiyA meM joI ` saMdhyAnA rAgavizeSa jevuM pILuM rezamI vastra paDeluM A hAlatocAlato rUpAno parvata haze athavA dhavala medha haze' ? " ni:zIla ane nivrata evo te astrAnI dhAranI jema atyaMta krUra hato' pachI te rAjA siMha jema baLatI guphAmAMthI bahAra nIkaLe tema tvarApUrvaka nIkaLyo' 'nIlakmala ane palAza samAna zyAma gaganamAM UDI' kapaDAnA cheDA para vaLagelA tRNanI mAkka rAjyalakSmIno tyAga karIne dIkSA lIdhI 'bAhubali, vRkSanA ThUMThAnI jema RtunI nalinInI jema te vizeSa zobhavA lAgI' 'naiRRtyanA pavananI jema meM eka saMvatsara sudhI UbhA rahyA' 'dakSiNa dizAnA pavana vaDe vIMjAyelI vasanta tenuM nivAraNa karyuM. jenI dorI tUTI gai che evA indradhvajanI jema te acetana thaine dharatI upara paDayo' te vahANa, apuNyajananA manorathanI jema nAza pAmyuM". ... pADAnAM siMgaDA gaLI ane aLasInA phUla jevI nIla prabhAvALA AkAzamAM te UDI. 'samudranA jaLanAM mojAM athaDAvAthI vaLelI nadInI jema, pAchI vaLIne nagaramAM pravezI' 'lakSmI jema padmasaramAM praveze tema e svayaMvaramAM pravezI. 'dhruvaDa pakSI jema sUryodaya jovAne mATe ayogya che, koraDu maga jema rasoine mATe ayogya che, ane ghaNA kAMkarAvALA bhUmibhAganI mATI jema ghaDo banAvavA mATe ayogya che tema mokSamArgane mATe ayogya hoya temane mATe A saMsArano cheDo nathI, 'durjananA hRdayanI jema (bahArathI) jANI zakAya nahIM evI pallImAM huM gayo, 'jIva, dIvo jema tailAdinuM grahaNa kare che tema, karmone grahaNa kare che.' Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabudhdha jIvana alaMkAranA A to keTalAka achaDatA dAkhalA ja ahIM ApyA paNa temAM ya amarta bhAva ke vastune tAdza rIte mUrta karavAnI, upamAna- upameyanI - yathArtha aucityapUrNa pasaMdagI hRdayaMgama che. eka paNa pRSTha AvA alaMkAra vinAnu vAMcavA nahIM maLe ane kavinI varNana karavAnI zakti ane chaTAnAM to aneka dRSTAMto ApI zakAya. laMbANane bhaye ekksa draSTAMta paryAma thaze. nAyika padmAno pitA abhagnasena vasudevanuM varNana A pramANe kare che: lokonI draSTi vaDe jenI suMdaratA jovAtI hatI evo, mukuTanA sthAnarUpa tathA chatranA jevI AkRtiyukta mastakavALA, bhamarAonA samUha jevA kALA, vAMkA dakSiNAvarta ane snigdha kezavALA, zaraRtunA pUrNacaMdra jevA saumya vadanacaMdravALA, aSTamInA caMdra jevA lalATavALA vinAM kiraNothI vikAsa pAmelA kamaLa jevI AMkhavALA, suMdaranA nAsikAvALA, indragopa ane paravALAM jevA rAtA hoThavALA, sarpanI bahAra kADhelI jIbhanA samAna varNayukta jIbhavALA, kamaLamAM mUkelI mogarAnI kaLIonI mALA samAna dAMtavALA, jenA upara kuMDaLa laTakI rahyAM che evA ramaNIya zravaNavALA, moTI haDapacIvALA, trilekhAthI yukta zaMkha samAna dAna ApavAnuM eka navuM kSetra sUryakAMta parIkha jeoe haju bhAratIya saMskAronI paraMparA jALavI rAkhI che teo potAnI kamANImAMthI keTaloka bhAga samAjanA klyANa mATe ane vikAsa mATenA kAmomAM kharce che. chellA 20-25 varSamAM ApaNA dezamAM keLavaNIkSetre thayela aneka zALA, mahAzALAo, judA judA rogonA nidAna mATenA kempo, te aMgenI suzruSA mATenI hospiTalo, davAkhAnAo vageremAM karoDo rUpiyA sukhI saMpanna lokoe potAnI kamANImAMthI judA kADhIne kharyA che ane samAjanA vikAsamAM teNe ghaNo bhAga bhajavyo che. A aMgeno sarve karavAnI jarUrata che ke jethI khabara paDe ke sarakAranA rU. 100 kharcavAthI je sagavaDo samAjamAM thaI hoya tenI sAme lokonA 25-30 rUpiyAnA kharcathI eTalI ja sagavaDo samAjamAM thaI zakI che. dhArmikakSetre navA maMdiro banAvavAnI bAbatane tathA jUnA maMdironA jIrNoddhAranI bAbatanI vAta karIe to to abajo rUpiyA ApaNA dezamAM kharcAya che, ane sarakAra tevI bAbatamAM eka pAI paNa kharcatI nathI. dAnanA A pravAhanI sagavaDa mATe sarakAranA kAyadAomAM paNa anukULatA karavAmAM AvI che, ane teno lAbha khUba dhana kamAnArA loko le che te sArI bAbata che. tA. 16-3-92 DokavALA, uttamaNinA zilAtala samAna, vizAla vRkSa: sthaLavALA, jenA prakASTha tathA zarIranA sAMdhAo suzliSTha evA,nagaranI bhogaLa jevI dIrgha bhujAovALA, uttamalakSaNothI aMkita ane puSTa hastamaLavALA, manohara romarAjithI vyAsa ane hAthanA paMjAmAM grahaNa karI zakAya evA madhyabhAgavALA, vikAsa pAmatA padma samAna nAbhivALA, uttama azvanA jevI goLa kaTivALA, hAthInI sUMDha jevA ramya ane sthira UruvALA (mAMsala snAyuomAM) DhaMkAyelA jAnuvALA hariNanA jevI ghUMTIvALA, zaMkha, cakra ane chatra vaDe aMti, komala ane kUrma jevA AkArayukta caraNavALA masta vRSabha jevI lalita gativALA, zravaNamanohara, uttama arthayukta ane ribhita vANIvALA, tathA AkhA mahItalanuM pAlana karavAne yogya evA tene (vasudevane) meM joyA' - saMkSepamAM kahuM to vasudevaMheMDImAM bIjAM ghaNA AvAM nakhazikha varNano vAMcavA maLaze. A uparAMta jaina dharmane sAcI rIte samajavA mATe paNa 'vasudeva-hiMDI' jevo virala kathAgraMtha vAMcavo joie. pun Aje bhAratamAM "vikAsa"no je artha che tene najara samakSa rAkhIne "dAnano pravAha" bIjI eka dizA tarapha paNa vALavAnI jarUrata che. paryAvaraNaenvAyaramenTa e bahu mahattvano viSaya banI rahyo che. temAM pANI, havAnA praduSaNo vadhatA jAya che. khAsa karIne zaheramAM to te sthiti vadhu kharAba thatI jAya che. svacchatAnI bAbatamAM moTA zaheronI sthiti rojeroja kharAba thatI jAya che. kacarAnA DhagalAo cAre tarapha khaDakAya che. muMbaI zaheramAM marInaDrAIva, carcageTa ke pareDa para rahenArAone khabara nathI ke temano kacaro cheka 30-40 kilomITara dUra muMbaInI khADIomAM ThalavAya che, ane tyAM rahenArAo mATe te roga phelAvanAra sAbita thAya che. bhAratanA ghaNAM zaheramAM ane muMbaImAM paNa roga phelAvanAra eka bIjI bAbata che te che khullAmAM roja hajAro mANaso zaucakthiA kare che. tene kAraNe varasAda paDatAM tenA pANInI sAthe mAnavamaLa AsapAsanI jagAomAM pANInI sAthe nIce Utare che ane eka ke be Ta UMDAIethI jatI pIvAnA pANInI naLIo jo kAMka kohAI hoya to tyAMthI te pIvAnI pANImAM jAya che ane pIvAnA pANIne praduSita kare che, te pIvAthI aneka jAtanA rogo phelAya che. jeo pAse Arthika saddharatA hoya che teo pANIne zuddha karavAnuM sAdhana vasAvI zake che, ukALIne pI zake che. paraMtu hajAro loko te pramANe karI zakatA nathI. teo pacAsa jAtanA pANInA praduSaNathI pedA thatA rogonA bhoga thAya che. zuM Ano IlAja zakya che ? te prazna svAbhAvika rIte ja ApaNA jevA prabuddha nAgarikone thAya che. Adhunika vijJAnanA vikAsa sAthe e vAta nakkI che ke teno IlAja che. te IlAja lAkho loko mATe nAhavAnI ane zaucAlayanI suvidhA pUrI pADavAno che. temAM vacalo koI mArga nathI. ApaNA rojiMdA jIvananI sAthe vaNAI gayela zauca-suvidhAo aMge atyAra sudhI vicAra ja na thayo hoya, paraMtu satata viksatA zaherI samAjamAM tene mATe vicAra karyA vagara chUTako ja nathI. jeo samAjanA vikAsa mATe aneka prakAranA dAna kare che, ane jeone prajAnA jAhera Arogya aMge ciMtA che teoe temanA dAnanI dizAmAM thoDA pheraphAra karavAnI jarUrata che. pANI vahI jAya te pahelAM pALa bAMdhavI tenA jevI ja zikhAmaNa che ke roga thatAM aTake evuM paryAvaraNa taiyAra karIe. je ApaNA hAthamAM che, tenAthI zarUAta karI zakIe ane te che AvA kAmo mATe udAratAthI dAna ApavuM te. amadAvAdamAM nezanala senITezana ImprumenTa phAunDezana (gavArA sTrITa, rIlIpha sInemA sAme, amadAvAda-1) nAmanI saMsthA A dizAmAM sAruM kArya karI rahI che. bhAratamAM garIbI, bekArI, gaMdakI, guMDAgIrI, AMtakavAda vagerenI vividha samasyAo che. dareka kSetre sAmAjika stare sevAkArya karatI saMniSTha saMsthAone prajA taraphathI jo poSaNa ane protsAhana maLe to ghaNuM sAruM racanAtmaka kArya thaI zake ! lokoe dAnanA pravAha mATe vividha abhigama apanAvavAnI jarUra che. pun (rajisTrezana opha 1. 2. 3. 4. 5. prabuddha jIvana nyujha peparsa rUlsa 1956nA anvaye) (phorma naM. 4) 'prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigato pragaTa karavAmAM Ave che. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. : dara mahinAnI soLamI tArIkha. : cImanalAla je. zAha E. prasiddhino krama mudrakanuM nAma kayA dezanA ThekANuM prakAzakanuM nAma kyA dezanA ThekANuM taMtrInuM nAma kyA dezanA ThekANuM : bhAratIya : rasadhArA ko. o hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. : cImanalAla je. zAha : bhAratIya : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. : DaoN. ramaNalAla cI. zAha : bhAratIya : rasadhArA ko. o. hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mAlikanuM nAma ane saranAmuM : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigato mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. 16-3-1992 ramaNalAla cI. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana sva. paMDita hIrAlAla duggaDa " QramaNalAla cI. zAha keTalAka samaya pahelAM jaina dharmanA vidvAna paMDita hIrAlAla gaDanuM paMDita hIrAlAla dugaDano A rIte mane pahelI vAra paricaya thayo 87 varSanI vaye dilhImAM avasAna thayuM.' | hato. tyAra pacha ame baMne samAnarasane lIdhe ghaNIvAra maLyA chIe ane paM. hIrAlAla duggaDanuM nAma dilhI, uttara bhArata ane paMjAbanA jainomAM paraspara patravyavahAra karyo che. jeTaluM jANItuM che eTaluM gujarAtamAM ke bhAratanA anya rAjyonA jainomAM jANItuM paMDita hIrAlAla duggaDano janma I.sa. 1904mAM (vi. saM. 1961 nathI. jeTha vada-5) paMjAbamAM gujarAnavAlA (hAla-pAkistAna)mAM thayo hato. pa. pU. paM. hIrAlAla dugaDa eka virala pratibhA dharAvanAra prAcIna paripATIna, AtmArAmajI mahArAjanI svargArohaNanI e bhUmi paM. hIrAlAla duggaDanA pitAnuM gaI peDhInA vidvAna hatA. nAma caudharI dInAnAtha duggaDa hatuM. temanI mAtAnuM nAma dhanadevI hatuM. putra , paM. hIrAlAla duggaDa sAthenI mArI pahelI mulAkAta kaMIka judI ja rIte hIrAlAlane janma ApyA pachI navame divase mAtA dhanadevInuM avasAna thayuM thaI hatI. keTalAMka varSa pahelAM navI dilhIthI thoDe dUra vallabha smArakanI racanA hatuM. kuTuMba upara ethI eka moTI Apatti AvI paDI hatI. potAnA dohitra - mATe khAtamuhUtano utsava mahattarA sAdhvIzrI mRgAvatIzrIjInI nizrAmAM jayAre UcheravA mATe dhanadevanI mAtA hIrAlAlane potAnA ghare laI gayAM ane tyAM pojAyo hato tyAre mAre paNa tyAM javAnuM banyuM hatuM. vizALa khullI jagyAmAM temane ucheravA lAgyAM. bhara yuvAnImAM vidhura thayelA dInAnAtha AgaLa bIjA taMbuomAM rahevAnuM hatuM. paMjAba, uttara pradeza, rAjasthAna, gujarAta, muMbaI vagere lagna mATeno prastAva Avyo. e kanyA ne dhanadevInI ja nAnI bahena hatI. sthaLethI ghaNA loko utsava mATe ekatrita thayA hatA. e prasaMge jaina dharmanA lagna karyA vinA chUTako nahoto. dInAnAthanAM bIjAM lagna A rIte thayAM hatAM. graMtho, bhajanonI keseTa vagere vecavA mATe keTalAka nAnA nAnA sTola paNa bALaka hIrAlAla mATe potAnI mAzI te potAnI sAvakI mAtA banI. jo ke karavAmAM AvyA hatA. te vakhate eka camAdhArI kRzakAya sajajana khAdInuM bALaka hIrAlAla no potAnI nAnI pAse UcharavA lAgyA hatA. codharI paheraNa, suravAla, baMDI ane mAthe kALI TopI paherIne hAthamAM eka pustakanI dInAnAthanAM A bIjAM lagna daseka varSa TakayA. emanI bIjI patnInuM paNa keTalIka naklo rAkhIne vecavA mATe pharatA hatA. pustakanuM nAma hatuM 'madhya avasAna thayuM. A patnIthI emane be saMtAna thayAM hatAM. paristhiti anusAra eziyA aura paMjAbameM jaina dharma.' caudharI dInAnAthane trIjAM lagna karavAM paDayA. e lagna thayAM gujarAnavAlAnA | utsavamAM padhArelA sAmAnya lokone AvA daLadAra, gaMbhIra, zreSThI lakSmaNadAsanI putrI mAyAdevI sAthe. mAyAdevIthI emane be saMtAno thayAM saMzodhanAtmaka pustakamAM bahu rasa na paDe e svAbhAvika hatuM. paraMtu e pustaka hatAM. emanA hAthamAM jotAM ja mane emAM rasa paDayo. meM e pustaka kharIdavA mATe caudharI dInAnAthanI Arthika sthiti ghaNI ja nabaLI hatI teo emanI pAsethI lIdhuM. pacAsa rUpiyAnI kiMmatanuM pustaka hatuM. meM emane pacAsa gujarAnavAlAmAM tAMbApittaLanAM vAsaNono vepAra karatA hatA, paraMtu e vepAramAM rUpiyA ApyA. to temaNe mane pAMca rUpiyA pAchA ApyA. emaNe kahyuM ke A emane khAsa kaMI kamANI thatI na hatI. vepAramAM vAraMvAra khoTa AvavAne utsava prasaMge je koI pustaka kharIde tene huM dasa TakA kamizana ApuM . e lIdhe tathA mAthe thoDuM devuM thaI javAne lIdhe temane potAnA vAsaNano vepAra sajanano sAdhAraNa veza jotAM mane ema thayuM ke A koI selsamena taDakAmAM baMdha karavAnI pharaja paDI hatI. tyAra pachI temaNe anAjanI dalAlI cAlu karI pharI pharIne pote pustaka vecavAno prayAsa kare che to mAre emanI pAsethI hatI. temAM paNa bahu ochI kamANI thatI eTale emanA kuTuMbanuM gujarAna mAMDa kamizananA pAMca rUpiyA pAchA na levA joIe. eTale meM pAMca rUpiyA pAchA pUruM thatuM. garIbImAM kaSTamaya divaso emanA kuTuMbanA pasAra thatA rahyA hatA. ApyA. ethI emane Azcarya thayuM 'pAMca rUpiyA kema pAchA Apo cho ? AvA kaparA saMjogomAM paNa dInAnAthe ane hIrAlAlanI dAdImAe ' evo prazna emaNe karyo. tyAre meM kahyuM, AvA daLadAra pustakanI nakalo UMcakIne hIrAlAlane meTrika sudhIno abhyAsa karAvyo. e divasomAM meTrikanI parIkSA taDakAmAM Apa vecavA prayatna karo cho to ApanI kamANI mAre ochI na pAsa karavI e ja ghaNI moTI vAta hatI. kaeNlejanuM uccattara zikSaNa javalleja karavI joIe.' koIka leta. soLa varSanI umare meTrikanI parIkSA pAsa karIne hIrAlAla potAnA emanI pAsethI pustaka laI tyAM UbhA UbhA ja huM e pustaka upara pitAnI vAsaNanI dukAnamAM joDAyA hatA. paraMtu e dukAnamAM vakaro bahu thato najara pheravavA lAgyo. mane lAgyuM ke A eka samartha, vidvadabhogya saMzodhanAtmaka nahi. Akho divasa besI rahevAnuM thatuM. hIrAlAlane e gamatuM nahi. eTale " graMtha che. paMDita hIrAlAla duggaDano e graMtha hato. meM e sajajanane kahyuM, "aho, teo phAjala samayano upayoga graMtho vAMcavAmAM karatA. dukAnamAM dhaMdho sAro paMDita hIrAlAla duggaDano A graMtha sarasa che. A rathanA lekhaka che A cAlato na hovAthI ane temAM hIrAlAlanI kaMI jarUra na hovAthI tathA hIrAlAlane kAryakramamAM AvyA hoya to mAre temane maLavAnI IcchA che. tame mane emano vAnI IcchA che. tame mane emano potAne paNa emAM bahu rasa paDato na hovAthI tathA hIrAlAlane khAvApIvAnA paricaya karAvazo?' emaNe kahyuM, 'A graMthanolekhaka huM pote ja chuM. huM hIrAlAla kharca sAthe ziSyavRtti maLatI hovAthI chevaTe kaoNlejanA abhyAsa mATe mokalavAnuM duggaDa chuM.' nakkI thayuM. gujarAnavAlAnI AtmAnaMda jaina gurukuLanI kaeNlejamAM teo dAkhala - eka kSaNa no mane ema lAgyuM ke teo majAka to nathI karatAne? thayuM. tyAM pAMca varSa sudhI rahIne emaNe saMskRta bhASA sAhitya, vyAkaraNa temano paheraveza ane dekhAva joIne koI kahe nahi ke A lekhaka mahAzaya vagereno abhyAsa karyo. emaNe snAtakanI padavI meLavI. taduparAMta emaNe jaina Agama sAhitya tathA darzanazAstrano abhyAsa paNa karyo. e karIne emaNe pote haze, paraMtu thoDI vAtamAM ja khabara paDI ke teo graMthalekhaka pote ja che. 'vighA bhUSaNanI upAdhi prApta karI. A rIte emaNe saMskRta tathA prAkRta meM sahAnubhUtipUrvaka kahyuM, 'tame AvA moTA paMDita cho ane tamArA graMthanI bhASAono paNa saMgIna abhyAsa karyo. taduparAMta jema jema anukULatA maLatI nakalo tamAre jAte vecavA mATe pharavuM paDe che e joIne mane duHkha thAya che. gaI tema tema emaNe hindI, baMgALI, gujarAtI, paMjAbI, urdu, aMgrejI vagere emaNe kahyuM, 'bhAI, A pustaka meM ghaNA loko pAsethI Arthika sahAya laIne bhASAono paNa sarasa abhyAsa karyo. A rIte yuvAna hIrAlAla zAstrI chapAvyuM che. ane gharanA gAMThanA paisA paNa aMdara bahu nAkhyA che. AvuM agharuM thayA. pustaka emane ema to koNa levAnuM hatuM ? je pharuM ane pAMca paMdara nakala hIrAlAle tyAra bAda ekAda varSa pachI kalakattA yunivarsiTInI saMskRta vecAya to mAro Arthika bojo eTalo haLavo thAya.' bhASAnA viSayanI nyAyazAstranI parIkSA ApI. temAM sArA mArkasa meLavI eka samartha jaina vidvAnane potAnA graMthanI nakalo vecavA mATe taDakAmAM pAsa thatAM temane nyAyatIrthanI upAdhi maLI hatI. tyAra pachI bIje varSe AMTA mAravA paDe e ghaNI zocanIya sthiti mane lAgI. emaNe vaDodarAmAM gAyakvADa sarakAre sthApelI senTrala lAIbrerInA viSayane Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 - prabuddha jIvana tA. 16-3-92 lagatI parIkSA pasAra karI. tyAra pachI emaNe ajameramAM yojAyelI tRtva eka paMDita ke zAstrI tarIke potAnI kArakirdhana vikasAvavA IcchatA hatA. - spardhAmAM bhAga laI sarasa vyAkhyAna ApyuM. emAM ghaNI sArI saphaLatA prApta UgatI yuvAnImAM dhana tarapha na AkarSAvuM e saraLa nathI. jJAnasaMpattino sAco karavA mATe ajameramAM bharAyelI akhila bhAratIya vida pariSadamAM emane paricaya jene hoya te ja vyakti bhautika saMpatti pratye udAsIna rahI zake. vyAkhyAna divAkaranuM biruda ApavAmAM AvyuM. Ama, vidyAnA kSetre paMDita Ama, hIrAlAlanuM mana vAsaNanA ke anAjanA vepAramAM rahyuM nahi. bIjI hIrAlAla zAstrInI uttarottara caDatI thavA lAgI. , bAju anAjanI dalAlImAM sarakhI kamANI na thatAM caudharI dInAnAthe potAno 5hIrAlAlane dhArmika vAraso emanA dAdA mathurAdAsajI zAstrI pAsethI e vyavasAya baMdha karyo. tyAra pachI teo tathA temanA dIkarAo gujarAnavAlAmAM tathA vizeSata: dAdAnA moTAbhAI karmacaMdra (karamacaMda) zAstrI pAsethI maLyo judI judI nokarIe lAgI gayA. bajAranI koI nokarI ke kArakUnI karavA karatA hato. paMjAbamAM e divasomAM jainadharma ane zAstrajJAnanA kSetre kamacaMdra zAstrInuM vidyAvyAsaMga dvArA paMDita ke zAstrI tarIke je kaMI AjIvikA prApta thAya temAM nAma ghaNuM ja moTuM hatuM. emano janma ane uchera gujarAnavAlAmAM thayo hato. potAnuM gujarAna saMtoSapUrvaka calAvavAnuM hIrAlAle nakkI karyuM. emanA e yuvAna vaye teo potAnA pitAnA sonAcAMdInA-zarAphInA vyavasAyamAM joDAyA jamAnAmAM A rIte jIvana nirvAha karavo e ghaNI kaparI vAta hatI. ema chatAM hatA. karmacaMdra svabhAvathI ja atyaMta prAmANika hatA. sonAcAMdInA vyavasAyamAM 5. hIrAlAla potAnA saMkalpamAMthI jIvanabhara calita thayA nahotA. sAdhAraNa teo bhAvatAlamAM ke dhAtunA mizraNamAM jarA paNa aprAmANikatA karatA nahi, Avakane kAraNe potAnI jIvana zailI paNa emaNe eTalI sAdAIbharI karI teo tathA gujarAnavAlAnA badhA ja jaino DhaDhaka mata-sthAnakavAsI mArgane nAkhI hatI. hAthe dhoyelAM sAdI vastro teo paheratA. karakasara bharyuM jIvana anusaratA hatA. karmacaMdrajI sthAnakavAsI hatA. eTale emaNe batrIsa Agamono teo gujAratA. potAnA lekho, graMtho, vyAkhyAno vageremAMthI je kaMI najIvI ghaNo UMDo abhyAsa karyo hato. teo sAdhu sAdhvIone ni:svArthapaNe, sevAnI kamANI thAya temAMthI teo potAnuM gujarAna calAvatA hovA chartA potAnI bhAvanAthI adhyayana karAvatA hatA. eTalA mATe teo zAstrI' tarIke oLakhAtA paristhiti mATe pote kayoya aphasosa ke asaMtoSa vyakta karatA nahi, badhe hatA. temanA hastAkSara bahu sarasa, maroDadAra hatA. e divasomAM mudita graMtho khumArIthI teo AnaMdamAM mastIbharyuM potAnuM jIvana jIvatA. potAnI pAse je nahotA. eTale teo pote sAdhusaMtone zAstragraMthonI hastapratonI nakla karI jJAnasaMpatti che eja sadbhAgyanI ghaNI moTI vAta che ema teo mAnatA. ApatA. AgamonA potAnA UMDA abhyAsane kAraNe emanI pratiSThA paMjAbamAM e jamAnAmAM kizora vaye lagna thaI jatAM, paraMtu hIrAlAlanI lagna tyAre eTalI moTI hatI ke koIpaNa sAdhusaMtane jainadharma vize kaMI paNa zaMkA karavAnI IcchA nahotI. zAstrAbhyAsa karavAnI ane karAvavAnI emane vadhAre thAya athavA vizeSa jANavuM hoya to te vize karmacaMdra zAstrIne pUchatA ane laganI hatI. Ama chatAM kauTumbika saMjogAnusAra emane lagna karavAM paDayAM chevaTe emano javAba mAnya raheto. hatAM. paraMtu emanAM lagna emanA jamAnAnI draSTie tikAraka hatAM. hIrAlAle paMjAbamAM e vakhate sthAnakavAsI agraNI sAdhuomAM baTerAyajI 27 varSanI uMmare lagna karyA tyAre emanA samAjamAM ghaNo khaLabhaLATa macyo mahArAjanuM nAma ghaNuM prakhyAta hatuM. teo paNa kamacaMdra zAstrI pAse ghaNIvAra hato. daDha pati prathAnA e junA divaso hatA. lagna mATe jJAtinAM baMdhano ghaNAM adhyayana karavA athavA potAnI zaMkAonuM samAdhAna karavA mATe AvatA. bhAre hatAM. hIrAlAla paMjAbanA vatanI hatA. teo mahetAmbara samudAyanA ane zAstronA UMDA adhyayanane lIdhe karmacaMdra zAstrIne evI khAtrI thaI gaI hatI temAM osavAla (bhAvaDA) jAtinA hatA. emaNe paMjAbanI bahAra uttarapradezanI, ke jinapratimAno niSedha sthAnakavAsI paraMparA dvArA khoTI rIte thayo che. e digambara samudAyanI ane poravADa jJAtinI kanyA kumArI kalAvatIrANI sAthe aMge emaNe taTastha bhAve badhA Agamono ane anya graMthono jhINavaTapUrvaka lagna karyo hato. eTale dekhItI rIte emanA lagnajIvanamAM samavazvanI abhyAsa karyo. ethI emane daDha zraddhA thaI ke jinapratimA ane tenI pUjA bhAvanA rahelI hatI. jainadharmane saMpUrNapaNe mAnya che. batrIsa AgamonI pothIomAM jinapratimAnA I.sa. 1947nI 15mI ogasTe jyAre hindustAnanA be TUkaDA thayA pATha jANI joIne chekI nAkhavAmAM AvelA che. A viSayamAM emaNe zrI ane bhArata tathA pAkistAnamAM deza vibhAjita thayo te vakhate dInAnAtha duggaDa buTerAyajI mahArAja sAthe nikhAlasa carcA karI. buTerAyajI mahArAjane potAne ane tenuM kuTuMba gujarAnavAlAmAM hatuM. gujarAnavAlA pAkistAnamAM ja tyAMnA paNa keTalAMka saMzayI thayA hatA. ethI ja baTerAyajI mahArAjane jina pratimA jaino gharabAra choDIne, nirAzrita thaIne * bhAratamAM bhAgI AvyA. hatA. 5. pUjA tarapha vALavAmAM mukhyatve karmacandra zAstrIno ja phALo hato vijyavallabhasUri te vakhate gujarAnavAlAmAM hatA. temanI sAthe gujarAnavAlAthI kamacaMdra zAstrI bAravratadhArI zrAvaka hatA. 5. buTerAyajI mahArAja ghaNA jeno bhAratamAM AvyA hatA. teone dhaNI takalIpha paDI hatI. gujarAtamAM jaI betAmbara mUrtipUjaka paraMparAmAM navesarathI saMvegI dIkSA dhAraNa 1947nA ogasTa-sapTembaramAM lAkhonI saMkhyAmAM hindu-muslimanI ryA pachI jyAre paMjAbamAM pAchA pharyA ane mUrtipUjAno upadeza Apavo zarU bhAratamAMthI pAkistAnamAM ane pAkistAnamAMthI bhAratamAM ema hijarata thaI karyo tyAre sthAnakavAsI zrAvakomAMthI buTerAyajI mahArAjanA prathama anuyAyI hatI. e vakhate thayelAM moTAM ramakhANomAM aneka lokonI katala thaI. je loke zrI karmacaMdra zastrI banyA hatA. karmacaMdra zAstrIne buTerAyajI mahArAja pAse nirAzrita tarIke bhAratamAM AvyA teo potAnA gharabAra ane mAlamilkata nirbhayatApUrvaka ane niSThapUrvaka jAheramAM svIkArelA mUrtipUjaka dharmano prabhAva choDIne jIva bacAvIne bhAgI AvyA hatA. dInAnAtha duggaDa 1947nA ghaNo moTo paDayo. ene lItha paMjAbamAM asaMkhya sthAnakavAsI kuTuMboe sapTembaramAM gujarAnavAlAthI potAnA parivAranA sabhyo sAthe bhAgIne amRtasara matipana svIkArI. vakhata jata zrI AtmArAmajI mahArAja tathA zrI vallabhasUri AvI pahoMcyA hatA. paraMtu rastAmAM lAhoramAM emanA cAlIza varasanI uMmaranA mahArAjanA sadupadezathI samagra paMjAbamAM jaina komamAM ghaNI moTA DhAMti thaI putra lamIlAlanI musalamAna hullaDakhoroe katala karI nAkhI hatI. hatI. A ninA Adya praNetAomAM sAdhuomAM jema buTerAyajI mahArAja hatA | dInAnAtha duggaDa amRtasarathI potAnA sagAMne tyAM AgarA pahoMcyA. tema zrAvakomAM karmacandra zAstrI hatA. tyAM rahetA keTalAka zrAvaka bhAIoe emane sArI madada karI. teoe emane Ama, gujarAnavAlA nagaramAM hIrAlAlane potAnA dAdA mathurAdAsajInA tathA emanA dIkarAone kAmadhaMdhe lagADayAM. samaya jatAM emanA eka putra moTAbhAI kamacaMdra zAstrI pAse niyamita besIne jaina dharmanuM adhyayana karavAnI sArI taka sAMpaDI hatI. karmacaMdra zAstrInA saMyamazIla jIvana ane zAstrIya mahendralAle sonA cAMdInI dukAna karI ane bIjA putra zAdIlAle vAsaNonI adhyayanano prabhAva temanA upara dhaNo moTo paDyo hato. vaLI potAnA bAra dukAna karI. Ama emanA dIkarAoe AgarAmAM AvIne dhaMdhAnI sArI jamAvaTa vratadhArI dAdA mathuradAsajInA jIvananI asara paNa hIrAlAla upara ghaNI vadhI karI. dInAnAtha gaDanuM 67 varSanI uMmare AgarAmAM avasAna thayuM. paDI hatI. AthI ja yuvAnImAM pravezatAM hIrAlAlane vepAradhaMdho karI sAruM dhana pAkistAnathI AgarA AvyA pachI paM. hIrAlAla duggaDane potAnA kamAvAmAM rasa paDayo na hato. paraMtu zAstragraMthonuM adhyayana karavAmAM, sAhitya bhAIo sAthenA vepAra dhaMdhAmAM eTalo rasa paDyo nahi, eTale teo potAnA graMthonuM vAMcana karavAmAM ane lekhana kArya karavAmAM vadhu rasa paDyo hato. teo kuTuMba sAthe gvAliyara rAjapanA bhiMDa nAmanA gAme rahevA gayA. tyAM temaNe jANatA hatA ke vidyAnA ke arthaprApti khAsa thavAnI nathI ane sAdAIthI zAstrI tarIke vyavasAya cAlu karyo. tyAra pachI teo potAnA parivAra sAthe jIvana jIvavuM paDaze. paraMtu teo te mATe manathI sajaja thaI gayA hatA ane dilhI rahevA cAlyA gayA ane jIvana paryaMta tyAM rahA. gaQAtamAM jaI zvetAmbara mana ane mUrtipUjAno upadeza sAthe hatI. e vakhate thayela Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana paM. hIrAlAle jaina tathA hindu ane bauddha dharmagrathonuM UMDuM adhyayana karyuM hatuM. jainadharmamAM paNa zvetAmbara ane digambara ema baMne paraMparAnA sAhityano temano abhyAsa ghaNo gahana hato. teo madhyastha daSTinA hatA. digambara paraMparA pratye temane koI pUrvagraha nahoto, kAraNake temanAM patnI digambara saMpradAyanAM hatAM. teo pote paNa digambara AcAryo ane munionA satata saMparkamAM rahetA. I.sa. 1935mAM ajameramAM eka moTo vivAda Ubho thayo hato. ajamenivAsI eka digambara vidrAne zvetAmbara paraMparA viruddha cAlIsa prazno upasthita karyA hatA. e vakhate paM. hIrAlAle ajamerathI pragaTa thatA jainadhvaja nAmanA sAmAhikamAM e cAlIsa praznonA evA sacoTa tarkayukta ane AdhAra sahita uttaro ApyA hatA ke jethI e digambara vidvAna niruttara thaI gayA hatA. paM. hIrAlAle e prasaMge potAnI je vidratA ane tarkazaktino paricaya samAjane karAvyo tethI prabhAvita thayelA jaina ane jainetara vidvAnonI bhalAmaNathI ayodhyA saMskRta kAryAlaya taraphathI `nyAyamanISI'nI padavI ApIne emanuM moTuM sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. paM. hIrAlAla pratye zvetAmbara tathA digambara ema baMne paraMparAnA samAjane ghaNo Adara hato ane tethI ja keTalIka vAra jayAM sAdhu-sAdhvIno yoga na hoya tyAM paryuSaNa parva daramiyAna vyAkhyAno ApavA mATe jema emane zvetAmbaro taraphathI niyaMtraNo maLatAM tema digambaro taraphathI paNa dasa lakSaNI parva prasaMge vyAkhyAno ApavA mATe nimaMtraNo maLatAM, keTalAMka varSa pahelAM keTalAka ajaina vidvAnoe bhagavAna mahAvIre mAMsAhAra karyo hato evo AkSepa karyo hato tyAre paM. hIrAlAle e AkSepano evo to sacoTa radiyo vedapurANo, upaniSado tathA Agamo ane AyurvedanA graMthono AdhAra laIne Apyo hato ke e vize koInA paNa manamAM zaMkA rahe nahi. emanA A graMthathI ja prabhAvita thaIne uttara bhAratanI AtmAnaMda jaina mahAsabhAe I.sa. 1965mAM hastinApuramAM akSaya tRtIyAnA divase bahu moTo samAraMbha yojIne emanuM puraskAra sahita bhavya sanmAna karyuM hatuM. I.sa. 1966mAM paM. hIrAlAlanAM dharmapatnI klAvatIrANIno svargavAsa thayo. vidhura thayelA paM. hIrAlAle tyAra pachI AcArya bhagavaMta pU. vijaya samudrasUri pAse jaIne AjIvana brahmacarya vrata aMgIkAra karI lIdhuM hatuM. taduparAMta teo niyamita pratikramaNa, jinapUjA, sAmAyika, abhakSma tyAga, rAtri bhojanatyAga vagerenA niyamo svIkArIne eka sAdhu jevuM jIvana jIvavA lAgyA hatA. I.sa. 1976mAM himAcala pradezamAM kAMgaDAtIrthamAM jainadarzana mATe eka zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A zibiranA mukhya sUtradhAra tarIke paM. hIrAlAlane nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. e vakhate emaNe vidyArthIone potAnI vaktRtva zakti ane tarkazaktithI Azcaryacakti karyA hatA. vidyArthIonI vividha prakAranI zaMkAonuM samAdhAna temaNe sarasa rIte karAvyuM hatuM. jaina darzana uparAMta anya darzanonA emanA jJAnI paNa vidyArthIo bahu ja prabhAvita thayA hatA. paM. hIrAlAla duggaDanA cArlIseka jeTalA graMtho prakAzita thayA che. emAMnA keTalAka potAnA maulika saMzodhananA prakAranA che, keTalAka saMpAdananA prakAranA che, keTalAka anuvAdanA prakAranA che. 'nirgandha bhagavAna mahAvIra tathA mAMsAhAra parihAra', 'vallabhajIvana jayoti caritra, 'vallabhakAvya sudhA (saMpAdana), 'hastinApura tIrthaMkA ItihAsa', 'saddharma saMrakSaka muni buddhivijayajI, ` madhya eziyA aura paMjAbameM jaina dharma vagere graMthomAM emanI abhyAsaniSTha saMzodhana daSTi jovA maLe che. madhya eziyA aura paMjAbameM jainadharma nAmano emano daLadAra graMtha to emanI tejasvI vidvad pratibhAno sarasa paricaya karAve che. bahu ja parizramapUrvaka ghaNI mAhitI ekatra karIne emaNe A graMthanI racanA karI che. emAM ghaNI ghaNI bAbato upara emaNe navo suMdara prakAza pADayo che.. bhagavAna mahAvIranA jIvana vize emaNe bIjA be graMthonI paNa racanA karI che. ekamAM bhagavAna mahAvIranA janmasthAnanI vicAraNA karavAmAM AvI che. bIjA eka graMthamAM emaNe bhagavAna mahAvIra vivAhita hatA ke nahi enI carcA vicAraNA karI che. A viSayamAM saMzodhana karIne emaNe pramANo ApIne 11 batAvyuM che ke bhagavAna mahAvIra vivAhita hatA. A baMne graMthomAM emaNe bhagavAna mahAvIra vizenA digambara matano parihAra karIne zvetAmbara matanuM samarthana karyuM che. paM. hIrAlAla duggaDe paMcapratimaNasUtra, navasmaraNa, navatattva jIvavicAra, AtmajJAna pravezikA vagere prakAranA zAstragraMthonuM saMpAdana-saMklana paNa karyuM che. emaNe ' jinapUjAvidhi' tathA 'jina pratimA pUjA rahasya' vagere vize paNa zAstrIya graMtho lakhelA che. paM. hIrAlAla duggaDe zAstrIya prakAranA anya keTalAka je graMthonI racanA karI che temAM 'zakuna vijJAna', 'svarodaya vijJAna,'svapnavijJAna, 'jayotiSa vijJAna, sAmudrika vijJAna, 'praznapRcchA vijJAna,' yaMtra maMtra taMtra tpAdi saMgraha, 'auSadha aura toTakA vijJAna vagere prakAranA graMtho che. emanA graMtho parathI joI zakAya che ke paM. hIrAlAla duggaDa jayotiSa, Ayurveda, yogavidyA, maMtra taMtra, svapnazAstra vagere bhinna bhinna zAstronA UMDA abhyAsI hatA. prAcIna bhAratIya zAstronI vibhinna zAkhAonA teo ghaNA sArA jANakAra hatA. emanI sAthe vAtacIta karatAM A vAtanI tarata khAtrI thatI. emanI sAthe koIpaNa viSayanI vAta karIe to e viSaya upara abhyAsapUrvaka ane adhikArapUrvaka temane kazuMka kahevAnuM hoya ja. emanI sAthe goSThI karavAthI ghaNI navI navI vAto jANavA maLatI. sametazikharamAM pa. pU. zrI guNasAgarasUrijI tathA pa. pU. zrI klAprabhasAgarajInI nizrAmAM bhagavAna mahAvIranI janmabhUmi vize eka vidroSThinuM Ayojana thayuM hatuM. emAM upasthita rahI mAre paNa eka nibaMdha vAMcavAno hato. e vakhate paM. hIrAlAla duggaDa paNa dilhIthI padhAryA hatA. anya vidvAno to hatA ja, paraMtu e vakhate be vaDIla vidrAno zrI bhaMvaralAlajI nAhaTA ane paM. hIrAlAla duggaDa sAthe eka ja rUmamAM traNeka divasa sudhI sAthe rahevAnuM prApta thayuM hatuM. mAre mATe e atyaMta AnaMdanI vAta hatI. e vakhate phAjala samayamAM sAthe besIne vAto karavAmAM mane e baMne vidvAno pAsethI jaina sAhitya, ItihAsa vagerene lagatI ghaNI mAhitI maLI hatI. paM, hIrAlAla duggaDa svabhAve ane raheNIkaraNImAM keTalA badhA sAdA ane saraLa hatA tenI tarata khAtarI thaI hatI. dilhImAM vallabhasmArakamAM pa. pU. mahattarA zrI mugAvartIzrIjInI nizrAmAM kayAreka saMkrati parvanA kAryakramo tathA kyAreka anya jAhera kAryakramo yojAtA. koI koI vAra mane emAM upasthita rahevAnI ane paM. hIrAlAlane sAMbhaLavAnI taka maLI hatI. paM. hIrAlAla atyaMta saraLa svabhAvanA hatA. potAnA jJAnano . ahaMkAra temanAmAM jarApaNa nahoto. teo sabhAmAM AvIne eka sAmAnya jananI jema zrotAo vacce game tyAM besI jatA saMcAlakonuM jo temanA para dhyAna paDe ane temane AgrahapUrvaka bolAvIne maMca upara besavA kye to teo tyAM besatA. temane potAnuM vaktavya rajU karavAnuM jo kahevAmAM Ave to teo zrI jayaprakAza nArAyaNa ane DaoN. rAmamanohara lohIyA vizenAM vyAkhyAno saMghanA upakrame nIce mujabanAM be vyAkhyAnono kAryakrama yojavAmAM Avyo che. vyAkhyAno hiMdI bhASAmAM raheze. ) somavAra, tA. 23mI mArca, 1992 vyAkhyAtA : zrI kAMti zAha (taMtrI : bhUmiputra) viSaya : zrI jayaprakAza nArAyaNa: rAjakAraNanA kSetre eka saMta D maMgaLavA2, tA. 24mI mArca, 1992 vyAkhyAtA : zrI gaNeza maMtrI (taMtrI : dharmayuga) viSaya : DaoN. rAmamanohara lohiyAnuM krAMti darzana Q sthaLa : InDiyana maracanTas cembara, kamiTirUma, muMbaI-20. D baMne divasano samaya : sAMjanA 6/15 kalAke DaoN. ramaNalAla cI. zAha A kAryakramanuM pramukhasthAna leze. sarvene mitramaMDaLa saha padhAravA vinaMtI che. amara jarIvAlA subodhabhAI ema. zAha saMyojako nirubahena esa. zAha prathINacaMdra ke. zAha maMtrIo Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 samaya maryAdA mA bolavAnuM na bharavAnI hovAne kAra maLI hatI. AthI jIvananA A Lprabuddha jIvana tA. 16-3-92 ApelI samaya maryAdA pramANe bolatA. sabhAmAM bolavA mATe teo kAMNA pAchaLathI kazI ciMtA na hatI. eTale marajI mujaba vadhu ke ochA divasa rokAI darzAvatA nahi ke sUcana karatA nahi. bolavAnuM na maLe to teno teo raja paNa zake ema hatA. potAnuM kAma patyuM tyAre dilhI pAchA pharyA hatA. e vakhate rAkhatA nahi. jUnI peDhInA mANasa ane gujarAnavAlAnA vatanI hovAne kAraNe paM. hIrAlAla sAthe vividha jaina viSayonI jJAnagoSThi karavAnI mane sArI taka pU. zrI vijayavallabhasUrinA ghaNA aMgata saMsmaraNo teo kahetA. paMjAbanA e maLI hatI. pradezanA pote vatanI hovAne kAraNe zALAmAM teo urdu bhASA paNa zIkhelA Ama, janmathI jIvananA aMta sudhI paM. hIrAlAla duggaDanuM jIvana hatA. urdU lipimAM lakhavuM vAMcavuM emane mana svAbhAvika hatuM. pU. vallabhasUri eTale eka Arthika saMgharSamaya jIvana. ochI kamANIne kAraNe ane pachI to vizenAM keTalAMka aMjalirUpI pado emanI DAyarImAM urdU lipimAM lakhelAM rahetAM svabhAvagata banI gayelI Tevane kAraNe temano paheraveza ane temanI raheNIkaraNI ane keTalIkavAra sabhAmAM teo urdU lipimAM lakhelI e DAyarI vAMcIne rajUAta atyaMta sAdAIbharI hatI. hAthe dhoyelAM, IstrI vagaranAM sAdhAraNa kapaDAM paherelAM karatA e sajajanAnI, pahelIvAra jonAranA mana upara e bahu moTA vidvAna che evI keTalAMka varSa pahelAM huM jyAre muMbaImAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayano tarata chApa na paDe. bAlyakALamAM ane yuvAnImAM garIbIne kAraNe je laghutAgraMthi maMtrI hatA tyAre eka divasa paM. hIrAlAla duggaDano patra Avyo hato. emaNe jIvanamAM AvI te emanA jIvananA aMta sudhI rahI hatI. paraMtu svabhAve lakhyuM hatuM ke pote je eka viSayanuM saMzodhana karavA Icche che e viSayanI teo atyaMta bhalA, bhoLA, saraLa ane nikhAlasa hatA. emanI sAthe nirAMte hastaprato zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM che. e mATe pote muMbaI AvIne traNa besIne vAto sAMbhaLIe to ja khabara paDe ke temanI pAse vividha prakAranI cAra divasa rahIne e hastaprato jovA Icche che. potAnA rahevA mATe jo kaMI mAhitIno ane zAstrIya jJAnano keTalo moTo khajAno che. emaNe potAnA prabaMdha thAya to karI ApavA mane vinaMtI karI hatI. eMzInI umara vaTAvI jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. A cUkelA A vidrananI dhagaza joIne mane bahu AnaMda thayo. meM tarata patra lakhyo paMDita hIrAlAla duggaDanA jIvanamAMthI samAje potAnA kartavya aMge ane temane jaNAvyuM ke teo muMbaI padhAraze to amane bahu ja AnaMda thaze. preraNA levA jevI che ! emanA rahevA tathA jamavA mATe zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM prabaMdha karavAmAM na zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Avyo che ema paNa emane jaNAvyuM. patra maLatAM paM. hIrAlAla muMbaI AvI pahoMrayA ane vidyAlayamAM UtaryA. e uMmare paNa teo dilhIthI TrenamAM Arthika sahAya rijharvezana vagara beThA beThA muMbaI pahoMcyA hatA. bombe senTralathI cAlatA saMghane nIce pramANe Arthika sahAya judA judA hetu mATe prApta thaI che cAlatA teo potAnI be joDa kapaDAnI thelI laI vighAlayamAM gayA hatA. teno sAbhAra svIkAra karIe chIe. potAnA AgamananA koI samAcAra emaNe agAuthI vidyAlayane jaNAvyA rU. 20,000/- zrImatI kalAbahena zAMtilAla mahetA ane emanA nahotAM, nahi to bombe senTrala sTezana para temane levA jaI zakAyuM hota. parivAra taraphathI - anAja rAhata mATe . teo AvyA hatA to traNa cAra divasa mATe, paraMtu vidyAlayamAM hastaprato . rU. 10,000/- zrI tArAbahena caMdulAla jhaverI TrasTa taraphathI netrayajJanA ane prAcIna pustakono khajAno joIne teo harSa vibhora thaI gayA hatA. muname anAja vitaraNa mATe cAra divasane badale lagabhaga ekavIsa divasa teo vidyAlayamAM rokAyA pustako rU. 10,000/- zrI vasubahena caMdulAla bhaNazALI ane temanA parivAra tathA hastaprato joIne noMdha karatA rahyA hatA. teo ekalA hatA ane AgaLa taraphathI netrayajJanA mukAme anAja vitaraNa mATe rU. 7,000/- zrI kalpAbahena hasamukhabhAI zAha tathA temanA parivAra sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA taraphathI cikhodarA AMkhanI haoNspiTala mATe bALa aMdhatva nivAraNanI yojanA prerita heThaLa eka gAma dattaka levA mATe vidyAsatra | rU. 5,000/- zrI vasubahena caMdulAla bhaNazALI maMdabuddhinA bALakonA (varSa - 16) vikAsa mATe sahayoga mukyajJa TrasTa - rAjendranagara rU. 1500/- zrImatI tArAbahena vADIlAla gosalIyAnA parivAra saMghanA upakrame zanivAra, tA. 28mI mArca, 1992nA roja sva. taraphathI cikhodarA AMkhanI haoNspiTala dvArA bALa aMdhatva nivAraNanI sukhaDI maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. A vidyAsamAM DaoN. nareza veda (prAdhyApaka : saradAra paTela rU1001/- sva. vijayAlakSmI premajI parivAra taraphathI cikhodarA, yunivarsiTI) be vyAkhyAno Apaze. kAryakramanI vigata nIce pramANe che. AMkhanI haoNspiTala dvArA bALa aMdhatva nivAraNanI sukhaDI mATe te prathama vyAkhyAna : rU. 1001/- sva. vijyAlakSmI premajI parivAra taraphathI - sahayoga viSaya: 2maNalAla vasaMtalAla desAI : jIvana ane sAhitya kuyaza TrasTa - maMdabuddhinA bALako mATe samaya : sAMjanA 4-30 thI 5-30 rU. 1001/- sva. premajI jeThAbhAI parivAra taraphathI - sahayoga kuSThayA ppaMdara miniTano virAma TrasTa mATe udvitIya vyAkhyAna: rU. 1001/- sva. premajI jeThAbhAI parivAra taraphathI - darabAra viSaya : dhUmaketu-jIvana ane sAhitya gopALadAsa TI.bI. haoNspiTala - ANaMda mATe samaya : sAMjanA 5-45 thI 6-45 rUA. 501/- zrI narezabhAI vADIlAla gosaliyA taraphathI - sahayoga sthaLa : InDiyana maracanTasa cembara, kamiTirUma,] carcageTa, muMbaI- 400 02 0. kuSThayajJa TrasTa mATe | D maMtrIo A kAryakramanuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha saMbhALaze. sarvene upasthita rahevA vinaMtI che. sAbhAra svIkAra 3 jAnI kavi akhAkRta ane gItA * saMzodhaka - saMpAdaka: De. tArAbahena 2. zAha - nirubahena esa. zAha zivalAla jesalapurA * pUcha * 120 * mUlya rU. 25-00 % prakAzaka : zabdaloka prakAzana, 1760/1, gAMdhImArga, bAlA hanumAna sAme, amadAvAda-380001. saMyojaka * pravINacaMdra ke. zAha . maMtrIo 5. zrI lADakacaMda mANekacaMda vorA zikSAmRta * saMyojaka : zrI sadgaNAbahena sI. yu. zAha * pRSTha * 219 * mUlya : ni:zulka ke prakAzaka : zrI rAjasobhAga satsaMga maMDaLa, mu. sAyalA (saurASTra) ji. surendranagara-363430. mATe Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabuddha jIvana mohanalAla dalIcaMda dezAinuM jAherajIvana DyaMta koThArI mohanabhAInI samiAtA ane sevAnAM kSetro traNa : jAherajIvana, esosiezina oNpha inDiyAmAMthI rAjInAmuM ApyuM che, chatAM teo bAkInI patrakAratva ane sAhityalekhana. jAherajIvananA kSetramAM emanI kAmagIrInI zI saghaLI saMsthAomAM sabhAsada che, eTale lAgavaga dharAve che. teoe potAnA vizeSatAo hatI ane emanuM pradAna kevuM mUlyavAna hatuM te joIe. heralDamAsikamAM potAnA mitra rA rA vADIlAla motIlAla zAhanA ghaNA mohanabhAInuM jAherajIvana zuddha sevAbhAvanAno eka Adarza ApaNI lekho pragaTa karyA che ane rA. ra. vADIlAlabhAIe potAnA A vaphAdAra mitranI samakSa mUke che. emAM niSThA hatI. pote je saMsthA sAthe saMkaLAyA hoya tenI A sevAnI kadara bUjhI potAnA hastakanA vidyArthIgRhanA kArobArI khAtAmAM saghaLI kAryavAhImAM e acUka bhAga le, enAM sabhAsaMmelanomAM acUka hAjarI ra. rA. mohanalAla dalIcaMda dezaInI nimaNUka karI che. (jaina rivya, me-jUna Ape; emAM jAtasaMDovaNI hatI e niSi sabhya banI na rahe, potAnA 1918, pR.54-55) vicAro nirbhIkatAthI rajU kare ane javAbadArI vahana karavAnI Ave ne premapUrvaka dharmadhvaje paNa mohanabhAIne motIcaMdabhAI makhkhA pArTInA membara evI. ane zramapUrvaka paNa vahana kare; emAM sthAnamAnanI kazI apekSA nahotI- gALa ApelI. Ama, A tripuTI ane mammI pArTI keTalAka lokonI AMkhe sAmAnya kAryakartA tarIke kartavya banAvavAnuM hoya toye e AnaMdathI bajAve. paDelI ema spaSTa dekhAya che. jaina ribUe je TIkA karI che te mohanabhAIne motIcaMdabhAi iMglenDa gayelA tyAre tyAMthI mohanabhAIne lakheluM ke tamArI kanpharasansanA nararI AsisTanTa janarala sekreTarI tarIke nimaNUka niSkAma sevA ghaNI vAra yAda Ave che. AvI nirmaLa jAhera sevAvRtinA dAkhalA ApavAmAM AvI tene anulakSIne karavAmAM AvI che. emAM prathama kAraNa to bahu virala hoya che. kadAca ema paNa kahI zakAya ke mohanabhAinI A vaidhAnika che. kAraNa vIgate mukAyeluM che te samajavA jevuM che. nirmaLatAne kAraNe jAhera sevAmAM emaNe je bhoga Apyo che enA pramANamAM gayA eprila mAsamAM kaeNnpharansanA onararI AsisTanTa janarala emanuM gaurava thaI zakyuM nathI. sekreTarI tarIke rA, ra, makanajI jUThA baeNrisTare rAjInAmuM ApyuM eTale hAlanA mohanabhAI vizALa jAherajIvana sAthe paNa saMkaLAyelA hatA. koMgresa, baMdhAraNa pramANe A nimaNUka pUravAnuM kArya kaeNnpharansanI sTenDiMga kamiTa para sAhitya pariSada, sAhityasasaMda vagerenA e sabhya hatA. paNa tyAM khAsa kazo AvyuM. A nDiMga kamiTImAM dhaMNA sabhAsado che ane temAM rA. rA. mohanalAla asarakAraka bhAga bhajavavAnuM emane AvyuM hoya ema jaNAtuM nathI. emaNe dalIcaMda dezAI paNa eka sabhAsada che. kaeNnpharansanuM saghaLuM kAma A sTenDiMga asarakAraka bhAga to jaina samAjano prakomAM bhajavyo che ane ghaNIbadhI jaina kamiTI, AsisTanTa janarala sekreTarI mAraphate kare che. kaoNnpharansanA sadhaLA saMsthAomAM e mahatvanA kAryakartA tarIke chavAyelA rahyA che. A hakIkatanuM khAtAo, kaeNnpharansanA phaMDo ane kaeNnpharansanA hodedAro para para dekharekha sacoTa citra to TIkAtma bhAve levAyelI eka noMdhamAM jaDe che: rAkhanAruM A sattAdhikArI maMDaLa che. eka niyamanI khAtara tethI kaeNnpharansanA "rA rA dezAI muMbaInI saghaLI AgevAna saMsthAonIM karobArI kArobArI odAranI nimaNUka sTenDiMga kamiTImAM nahIM ja thavI joIe, temaja kamiTInA sabhAsada che. muMbaimAM AvuM mAna je koibI dharAvatuM hoya to A sTenDiMga kamiTInA koibI sabhAsadano kaoNnpharansanA koibI khAtAmAM nararI 'tripaTa' che. A tripuTI' traNa nAmacIna jaina grahasthonI banelI che. A ke pagAradAra odhA para nahIM ja nImavAmaM AvavA joie. A niyama , 'tripuTIMnA rA. rA. mohanalAla dalIcaMda dezAi, rA. rA. makanajI jUThA baeNrisTara jALavavAmAM Ave to ja ane to ja kaeNnpharansanI eNnDiMga kamiTI ane De. nAnacaMda kasturacaMda modI sabhAsado che. dareka takarArI bAbatomAM A konpharansanA nAnAmoTA khAtAo para asarakAraka ane cAMpatI dekharekha rAkhI 'tripuTI haMmezAM ekamata ja che. ane A tripuTI'kyAM nathI ? muMbai mAMgalora zake ane koI paNa khAtAnI niraMkuza rAjanIti aTakAvI zakeM ane niyamamAM jaina sabhA, muMbaI mahAvIra jaina vidyAlaya, jaina esosiezana opha rAkhI zake. hiMdanA AgevAno nyAyakhAtuM ane kArobArI khAtuM ja rAkhavAnI InDiyA-dareka ThekANe, dareka kamiTImAM A vakIla, baeNrisTara ane dAktaranI je laMDana varasothI calAve che te A ja mudAsara calAve che. eka bAju jayAre tripuTI kAMI ora ja camatkAra karI batAve che. koi ThekANe. kaeNnpharansanA pramukhanA mATe AmaMtraNa karavA DepyuTezana jAya to temAM paNa mukhya sabhAsado ApaNA lokanAyake nyAyakhAtuM ane kArobArI khAtuM juduM pADavA sakhata tarIke A tripuTI ja najare paDaze. jaina grejyueTsa esosiezana, kaeNnpharansa, hilacAla kare che tyAre ApaNI kaoNnpharansa jevI saMsthA A laDate Teko ApavAne ejyukezana baoNrDa vagere vagere nAnA ke moTA ke sArA ke khoTA koibI agatyanA badale laDatanA mukhya mudA tarapha bedarakArI batAve che e aphasosabhareluM ja khAnAne A tripuTInA TekA vagara jIvavuM ke nabhavuM muzkela jaNAya che. A gaNI zakAya. sTenDiMga kamiTIe rA. rA. makanajI baeNrisTaranI jagAe rA. rA. tripuTI vagara koI sabhA zobhatI nathI ane koi hilacAla vajanadAra banatI mohanalAla dalIcaMda dezAInI nimaNUka karI eka gaMbhIra bhUla karI che, kAraNake nathI. muMbaInA rAjadvArIo sara phirojazAha mahetA, nAmadAra jasTisa mi. telaMga rarA. dezAi kaeNnpharansanA vAjiMtrarUpa manAtA heralDa mAsikanA taMtrI che. ane mi. badarUdIna taiyabajInI tripuTI jema muMbaInI rAjadurI tavArIkhamAM kaeNnpharansanA ghaNA khAtAo che, ane temanuM eka khAtuM heralDa che. A amara che tevI rIte muMbaInI sAMprata jaina tavArIkhamAM A tripuTI paNa tevuM khAtA para dekharekha rAkhavAnI heralDanI rAjanIti kaeNnphansanA Azayo ane ja agatyanuM nAma melI jAya to ApaNe ajAyaba thaizuM nahIM. A tripuTInA TharAvathI vegaLI na jAya te jovAnI konpharansanA AsisTanTa janarala sekreTarInI sabhAsado tethI vyAjabI rIte ekabIjAnI paDakhe haMmezA UbhA rahI, ekabIjAne ghaNI karamAMthI mukhya karaja che. je heralDanA taMtrI. ane kanpharansanA Teko Ape che. ane tema karI ekabIjAne jAheramAM AgaLa pADe che. tripuTInA prinTa janarala senA be oppAna kArya eka ja mANasa che to dareka sabhAsadamAM baLa che, kAraNake tripuTInA bAkInA sabhAsadonA TekAnI ne . 'heralDanI rAjanIti para aMkuza rAkhavAnuM kArya pahelAM karatAM ghaNuM ja muzkela , sabhAsadane khAtarI che. atyAre muMbaInI jaina komamAM A tripuTI' je sattA bane ane banyuM che....jo AsisTanTa janarala sekreTarIno oLo rA. rA. ane lAgavaga dharAve che tenuM kAraNa upara jaNAvyuM te che. muMbaI mAMgalora jaina sabhA jayAre A tripuTInI madadathI bhASaNazreNI taiyAra kare che. tyAre tripuTIno mohanalAlane Apavo hato to heralDa nA taMtrI tarIke teone rAjInAmuM eka sabhAsada vaktA to bIje pramukha ane bIjo vaktA to trIjo pramukha So ApavAnI pharaja pADavI ja joItI hatI." (pR. para-pa3). ane trIjo pramukha to pahelo vaktA A pramANe suMdara goThavaNa bhASaNazreNamAM dalIla no dhaNI tArkika che, paNa paNa e binavivAdAspada nathIkhAsa thAya che. ane viparIto eka sabhAsada jayAre eka bIjAnI tArIM hai che. karIne rAjyataMtranI be svataMtrakalpa ghaTakonI paddhati jAhera sevA saMsthAmAM hovI tyAre ghaNI vakhate hasavAnuM rokavuM azakya thaI paDe che. te joIe ke kema e matabhedano viSaya bane. jAhera sevAsaMsthAomAM AvI ra. rA. mohanalAla dalIcaMda dezAinI lAyakAta tapAsatAM jaina kome jANavuM paddhatino Agraha Ajeye jovA maLato nathI. nararI hodedAra mATe to nahIM joie ke ra. rA. dezAI A baLavAna tripuTInA eka agragaNya sabhAsada che ja, sTenDiMga kamiTInA sabhAsada kArobArI hodo dharAvato hoya to enA para ane hAlamAM jeke tripuTInA eka rA. ra. makanajI baeNrisTara sAthe teoe jaina sTenDiMga kamiTIno aMkuza na ja rAkhI zake ema mAnavA mATe kazuM kAraNa jaNAtuM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana nathI, agatyanI vAta to e che ne ke mohanabhAinI nimaNUka thaI che to kaoNnpharansanA baMdhAraNa anusAra ja-mAtra jaina rivyu' vizeSa niSkramo sUcava che. mohanabhAInI nimUNaka thai mATe ja AvI dalIla karavAmAM AvI hatI ke kema e to ApaNe jANatA nathI. kadAca AvI dalIla karavAno A pahelo ja prasaMga upasthita thayo hoya paraMtu ' jaina rivyU' e AgaLa vadhIne evuM paNa kahyuM che ke A baMdhAraNIya jogavAinI upara kaoNnpharansa sabhAno adhikAra hovo joie ane sabhAmAM TharAva rajU karavA devAmAM na Avyo e khoTuM thayuM che; TharAva para mata levAyo hota to mohanalAla dezAinI nimaNUka kadI thAta ja nahIM. eTale aMte vAMdho to mohanabhAinI sAme kliMgana ja AvIne Ulmo rahe che. tA. 16392 vibheda ke vidveSa na janme enI khAsa ciMtA kare. munazInI ke pATaNanI prabhutA tathA rAjAdhirAja e navalakathAnAM jaina sAdhuonAM nirUpaNIthI jaina samAjamAM khaLabhaLATa thayelo te prasaMgoe mohanabhAie je bhUmikA svIkArelI te A dRSTie jovA jevI che. pATaNanI prabhutA 1916mAM 'ghanazyAma'nA nAmathI pragaTa thayelI. mohanabhAI emAM AnaMdasUri kRtinA nirUpaNamAM rahelA aitihAsikatAnA doSo batAve che, lekhakane jaina paraMparA vize jJAna nathI ema spaSTapaNe kahe che, potAnA samarthanamAM indulAla yAjJika vagere jainetara taTastha vicArakonAM maMtavyo TAMko che ane aMte jaina vidvAno ane saMsthAoe A aMge carcA jagAvavI joie ema kahe che. (heralDa, jUna 1916) mohanabhAi carcA jagAvavI joie eTaluM ja kahe che ne kazA vizeSa AMdolananI jikara karatA nathI e khAsa noMdhapAtra che. keTalAka jainoe munazIne adAlatamAM dhasaDI javAno irAdo sevelo ne munazI ethI gabharAyelA paNa kharA. paNa evuM kaMi thayuM nahIM. mohanabhAi no evuM sUcana karatA ja nathI. munazIprakaraNa ugra bane che 1927mAM 1922mAM pragaTa thayela " rAjAdhirAja'mAM hemacaMdrAcAryAnuM je rIte nirUpaNa thayeluM tenI sAme jainono ghaNo asaMtoSa hato. 1927mAM munazI jayAre yunivarsiTI grejyueTonA pratinidhi tarIke dhArAsabhbhAnI cUMTaNImAM UbhA rahyA tyAre jainone emane bhiDAvavAnI taka maLI gai. munazI jo jainonI mArUM na mAge to grejyueToe emane dhArAsabhAnI cUMTaNImAM mata na Apavo joie evo eka vicAra vaheto thayo. jainonI proTesTa sabhAmAM evA TharAva paNa thayo. paNa motIcaMda kApaDiyA jevA agraNIe munazInA nirUpaNa sAthe pote asaMmata hovA chatAM A prakAranA 'jhanuna' ne ane rAjadvArI bAbatane dhArmika prazna sAthe sAMkaLavAnI bAbatane ayogya gaNI. jaina agraNIono matabheda, A rIte, jAhera thayo ane munazI nirvighna dhArAsabhAmAM cUMTAI gayA. mohanabhAi A prasaMge 'pATaNInI prabhutA ane rAjAdhirAja'mAMnAM munazInAM skhalano vIgate batAve che. munazIe jainonI lAgaNI saMtoSavAnuM TALyA karyuM che enI vIgato Ape che ane 'gujarAtI' patrano abhiprAya uSkRta kare che ke " * svapnadraSTA'mAM hajharata pAka pegaMbara sAhebanA saMbaMdhamAM islAmIone Azcaryacakti tvarAthI saMtoSavAnuM yogya vicAryuM che. paraMtu jainono paNa evo vAMdho hovA chatAM temane ghaTato saMtoSa ApavAmAM asAdhAraNa vilaMba lagADayo che, tethI kudaratI rIte jainomAM ghaNo kacavATa utpanna thayo che. paNa munazIne mata na ApavAnA TharAvanI yogyAyogyatA vize matabhedano e svIkAra kare che, ' gujarAtI' patrano e abhiprAya paNa e uddhRta kare che ke " saMbaMdhamAM amAre klevuM joie ke jainonuM A pagaluM sahaja che teTaluM ja avasarane yogya nathI. dhArmika caLavaLane rAjakIya caLavaLa sAthe bheLavI devAmAM bhUla thai che" ane potAnuM draSTibiMdu A pramANe rajU kare che: "ame hRdayapUrvaka jaNAvIe chIe ke 'lokasamUha' UchaLI jAya e svAbhAvika che. cUMTaNInA samayano moko lai mi. munazIne mata na ApavA bAbatano TharAva karavo enI yogyAyogyatA mATe matabheda hovA chatAM rA. munazI jevAe to samaju thai AkhI komanI kSubdha lAgaNIne mAna ApI tene yogya rIte saMtoSavI ghaTe ane eka sAkSara tarIke teoe te prakAranI prAmANikatA batAvavI 'jaina rivyU' mohanabhAine evI vyakti tarIke varNave che je nAnA hoddAo ane nAnA khAtAomAM paNa niSphaLa nIvaDela che. ' heralDa'nI, ejyukezana baoNrDanI ane sukRta bhaMDAranI kAmagIrIne e niSphaLa gaNAve che. kharI hakIkata e che ke kaoNnpharansane potAne jaina samAjano haMmazA yogya sahakAra maLyo nathI. e saMsthA sarvamAnya banI nathI ane ethI kaoNnpharansanI pravRttiomAM vega tathA maMdatA, enA samraga itihAsakALamAM AvyAM karyA che. kaoNnpharansano eka TIkAkAra varga haMmezAM rahyo che. cheka 1913mAM konpharanso nakAmI che ema khI enI viruddha bumarANa karanArA ane enA hastakanA sukRta bhaMDAramAM cAra AnA nahIM ApavAnI hilacAla calAvanArA kahevAtA AgevAno (khAsa karIne amadAvAdIo)nI noMdha koi patrakAre lIdhI che. (heralDa, DiseM. 1913) Ama chatAM mohanabhAi to AvI TIkAo tarapha udArabhAve ja jue che ne lakhe che ke "jaina zve. mU. konpharansanA kAryavahana sAme TIkAnI sakhtAi sadarahu kaoNnpharansa vakhate thayelA phaMDanI 'khoghA DuMgara aura pAyA chachuMdara' jevI sthiti jotAM geravyAjabI na gaNato A mitrabhAve lakhAyelA sarve lekhomAM chupAi rahelAM zubha tattvo AdaraNIya lAge to grahaNa karavAmAM samAjane lAbha che." (heralDa, oNgasTa-oNkTombara 1916) mohanabhAi cAvIrUpa hoddA para to ghaNo thoDo samaya rahyA che eTale konpharansanI je kaMi niSphaLatA koinI draSTie hoya emAM emano phALo ghaNo alpa gaNAya. kharekhara to kaoNnpharansanuM kAma ghaNuM kaparuM hatuM. jaina samAjanAM aneka taDAMne sAthe rAkhavAM ane navA yuganI havA phUMkAtI hatI tenI sAthe tAla milAvavo e eka paDakAra hato. rUDhicusta varga taraphathI AmAM aneka avarodho Ave e svAbhAvika hatuM. paraMtu A paristhitimAM paNa kaoNnpharansa je kaMI karI zakI emAM je keTalAka mahAnubhAvono phALo hato temAM mohanabhAi avazya eka hatA. mohanabhAI ekatAnA prakhara himAyatI hatA ane kaoNnpharansa sarvamAnya saMsthA bane enI jira emaNe UMDI dAjhathI vAraMvAra karI che. ejyukezana baoNrDanA e sekTarI hatA tyAre dhArmika zikSaNano je abhyAsakrama taiyAra thayelo emAM cAritryaghaDataranI vizALa draSTi jovA maLe che ane enuM mUlya ochuM AMkavA jevuM nathI. dhArmika parIkSAnuM taMtra paNa UbhuM karavAmAM AveluM, bhale e ekasarakhI saphaLatAthI lAMbo samaya cAlyuM na hoya. kaoNnpharanse aneka pragatizIla TharAvo karelA ane vidyAkIya pravRttio AraMbhI emAM jemane mammA pArTI ke tripuTInA sabhyo tarIke gALa ApavAmAM AvI che e mahAnubhAvonuM kartRtva ghaNuM hatuM. paNa dekhItI rIte ja rUDhicusta vargone AmAMnuM ghaNuM pasaMda na hatuM. mohanabhAie calAvelA mAsikonI ugra TIkA e varga dvArA thai che. mohanabhAie pote sAme cAlIne be vAra taMtrIpada choDayuM temAM A TIkAo paNa javAbadAra jaNAya che paNa eka vAra mohanabhAie taMtrIpada choDayA pachI mAsika cAlI na zaktAM mohanabhAIne ja pharI taMtrIpada soMpavu paDayu emAM emanI zaktinuM ane emaNe bajAvelI sevAnuM mUlyAMkana thaI jAya che. jAherajIvanamAM mohanabhAInI kAryarIti zAMta samajAvaTanI hatI. kaoNnpharansa bharavA aMge jaina' patra virodhI saMlApa apalApa zarU kare che tyAre mohanabhAi kevI vinamratA, viveka kheladilI ane samajAvaTabharI bhASAmAM enI carcA kare che ! (jAnyu. phebru. 1913, heralDa) mohanabhAi paristhitinuM taTasthatAthI vizleSaNa kare, hakIktone chAvare nahIM, potAnA abhiprAyo spaSTatArthI mUke paNa AtyaMtika upAyono sAmAnya rIte pakSa na kare ane .... ame to A prakaraNa sarva pakSane saMtoSa maLe te rIte pUrNa thAya e ja ane e ja icchIe chIe. ema thaze mATe Avezamaya na thavuM e vAta to uparokta proTesTa sabhAmAM ame vyakita karI hatI." (jainayuga, phAgaNa 1983) mohanabhAi munazIne mata ApavAnA TharAva sAthe potAnI spaSTa saMmati ke asaMmAMta darzAvatA nathI, paNa jainonI lAgaNInI sAthe to e che ja. to pachI AMdolanano mArga kyo hoya zake ? mohanabhAine iSTa AMdolano mArga kaoNnpharansa nImelI munazI kamiTI, jenA mohanabhAI paNa eka sabhya hatA tenA TharAvamAM sUcavAyelo che ema kahI zakAya : jaina-jainetara viddhAnonA abhiprAyo meLavI pragaTa karavA, munazI saMtoSakAraka khulAso na kare to temanI navalakthAnI samAlocanA karavI, sabhAo dvArA virodha rajU karavo, munazInI kRti pAThayapustaka tarIke mukarara thAya te sAme caLavaLa karavI vagere. A TharAva sAthe paNa motIcaMdabhAie - e kamiTInA eka sabhya hatA ja - potAnI asaMmati darzAvelI, ema kahIne ke "surucinI maryAdAmAM arasaparasa vicArono Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-92 prabhu vinimaya ane patravyavyahAra iSTa hetu prApta karI zake." (jainayuga, jyeSTha 1983) motIcaMdabhAie kamiTInA TharAva aMge gerasamajaNa-UbhI karI che ema kahI tenA khulAsA rUpe zA TIkATippaNa vagara A mAhitI mohanabhAi jAheramAM mUke che te parathI temano abhiprAya jaNAi Ave che ke A prazna paratve lokamata Ubho karavAmAM ane yogya sattAmaMDaLo samakSa rajUAta karavAmAM kazuM anucita nathI, balake e Avazyaka che. A TharAvamAM munazIne mata na ApavAnI to koi vAta ja nathI. mohanabhAine iSTa A mArga bauddhika samAjane zobhe evo eka taMdurasta mArga nathI ema koNa kaheze ? ane A mArganuM sUcana paNa munazIe A prazna paratve gaMbhIratAthI lakSa nahotuM ApyuM tethI ja thayuM hatuM e bhUlavuM na joie. pAlItANAnA darabAre 1926mAM zatruMjaya para yAtrA vero nAkhavAnuM nakkI karyuM tyAre enI sAme jainoe AMdolana upADayuM. A AMdolana yAtrAtyAga sudhI pahoMcyuM hatuM ane mohanabhAi e yAtrAtyAganA anumodaka - protsAhaka hatA, emane to emAM gAMdhIjIe UbhA karelA vAtAvaraNano prabhAva jaNAyo hato. zatruMjayanA prazna paratve ANaMdajI kalyANajInI peDhI taraphathI je kAryavAhI karavAmAM AvatI hatI te ghaNAMne DhIlI lAgatI hatI ane peDhI tathA kaoNnpharansa vacce keTaluMka aMtara UbhuM thayuM hatuM. vAyasaraoNyanI madhyasthIthI thayelu aMtima samAdhAna paNa pUratuM saMtoSakAra nahotuM. A badhA prasaMgoe mohanabhAi badhI hakIkatone taTasthatAthI joi, kazA pUrvagraha vinA, anAkula bhAve potAnAM maMtavyo rajU kare che ane jaina samAjanI ektAne hAni thAya evuM kazuM pasaMda karatA nathI. zatruMjaya tIrthanA praznane kAraNe peDhIe kaoNnpharansanuM adhivezana bharavA sAme virodha karelo ane adhivezana mulatavI rAkhavuM paDeluM te saMbaMdhe mohanabhAinA uddagAra juo : "AvI rIte adhivezana bharavA sAme virodha batAvanArA sarvane kaoNnpharansanA zatru nahIM kahI zakIe. temane vighnasaMtoSIo paNa kema kahevAya? judAjudA draSTikoNathI jonArAne juduMjuduM pratibhAse ane e juduMjuduM ekatrita karI vicAravAmAM vyAvahArika buddhi che. tethI ja satyazodhana thAya che. amane to eka bAjuthI adhivezana na bharAyuM tethI eka mahA taka gumAvavAmAM AvI che evuM jaina samAjano bhaviSyano itihAsakAra jarUra lakhaze ema lAge che. bIjI bAju A adhivezana nahIM bharavAmAM kudaratano koi gupta saMketa haze to ? evo prazna hRdayamAM thAya che." (jainayuga, jayeSTha 1982) mulatavI raheluM khAsa adhivezana, pachI to, bharAyuM, peDhIno sahakAra paNa maLI rahyo, ane jaina samAjanI ektA TakI rahI. emAM mohanabhAi jevA taTastha vicArakonI draSTino vijaya hato. 1927mAM kesariyAjI tIrthamAM digaMbaro ane zvetAmbaro vacce jhaghaDo thAya che tyAre mohanabhAI aitihAsika hakIkatonI spaSTatApUrvaka zvetAmbarono pakSa le che paNa digambaronI rajUAto pratye mana khulluM rAkhe che ane A prazna paratvenA potAnA ahevAlamAM motIcaMdabhAie digaMbara muni mATe ekavacana vAparyu hatuM teno aNagamo vyakta kare che. (jainayuga, vaizAkha 1983) chevaTe to mohanabhAi jainonA badhA phAMTAo ekabIjAnI najIka Ave ane jaina ekatA siddha thAya e mATe mathanArA puruSa hatA. badhA phirakAo mATenI saMyukta jaina haoNsTelanI emaNe himAyata karelI ane vADIlAle evuM vidyArthIgRha sthApyuM tyAre ene Teko Apyo. 1936mAM sthAnakavAsI muni mizrIlAlajIe jaina sAdhu- sAdhvIonI ekatA mATe upavAsa karyo tyAre e aMge maLelI sabhAmAM mohanabhAi hAjara rahyA hatA ane ekatAnA TharAvane Teko Apyo hato.kaoNnpharansanuM nAva aneka vAra hAlakaDolaka thayuM che. eve prasaMge ene sthira karavAmAM je keTalIka vyaktioe bhAga bhajavyo che. emAM mohanabhAinuM paNa sthAna che. 1925mAM kaoNnpharansanA pAyA hacamacavA lAgyA hatA tyAre zeTha mohanalAla hemacaMda jhaverI, zrI motIcaMda giradharalAla kApaDiyA solisiTara, sAkSaravarya zrI mohanalAla dalIcaMda desAi ane makanajI jUThAbhAi mahetA baeNrisTara ane zeTha devakaraNa mULajIe hiMmatapUrvaka A nAjuka jIvo paristhitino sAmano karI zeTha kastUrabhAi lAlabhAinA pramukhapaNe kanvezana bolAvI kaoNnpharansano Dagamagato paga sthira karyo hato." ( zrI jaina zvetAmbara kaoNnpharansano itihAsa, pR. 197) 15 mohanabhAInuM mahattvanuM kAryakSetra to vidyA ane sAhityanuM hatuM ane svAbhAvika rIte e kSetre emaNe kaoNnpharansane sakriya karI ane pote konpharansa dvArA AgavuM pradAna karyuM. banArasa hindu yunivarsiTImAM jaina cera sthApavAno vicAra amalI banyo emAM mohanabhAino hisso hato. paMDita sukhalAlajI A bAbatamAM taTastha hatA, to mohanabhAie emanI pAsethI kAzInI sthiti jANI kaI zarato mUkavI joie te jANyuM ane patravyavahAra karI e zarato kabUla karAvaDAvI. pachIthI yogya mANasane abhAve jaina ceranuM taMtra DAmADoLa thayuM tyAre 1933mAM paMDita sukhalAlajI kAzI javA taiyAra thayA tenI pAchaLa, emanA kahevA mujaba ja, "baLa hatuM kaoNnpharansanuM ane kaoNnpharansa eTale mArI draSTie te vakhate sajIva kAryakartA be mohanabhAi : eka dezAi ane bIjA jhaverI. emaNe sukhalAlajI mATe badhI vadhArAnI sagavaDa karI ApavAnuM bIDuM jhaDapyuM. AnAM dUragAmI pariNAmo AvyA. kALakrame jaina cerane poSaka evI pArzvanAtha vidyAzrama jevI saMsthAo paNa tyAM UbhI thai ane varSo sudhI adhyayana-adhyApana, lekhana, saMzodhana ane prakAzananI ghaNI mahattvanI pravRttio thai. "jaina zvetAmbara kaoNnpharansanA kAryane paMDita sukhalAlajI kahe che tema "sthAyI kIrtikaLaza caDAvanAra kAMi hoya to te mohanabhAinI kRtio ja che. A kRtio eTale mohanabhAie calAvelAM kaoNnpharansamAM mAsiko - 'heralDa' ane 'jainayuga. emAM emaNe lakhelA saMkhyAbaMdha lekho ane kaoNnpharansa dvArA prakAzita emanA jaina sAhityano saMkSipta itihAsa' tathA 'jaina gUrjara kavio' e graMtho. samaya pasAra thAya tema jenuM mUlya vadhe evI A kRtio che. A Ama to, gaNAya mohanabhAinI sAhityasevA (jenI have pachI, vIgate vAta karavAnI che), paraMtu ahI e ullekhanIya eTalA mATe bane che ke mohanabhAinI sAhityasevA jAhera sevA rUpe pragaTa thai che - emAM jaina saMpradAya ane samAja emanI najara sAme rahyA che tathA potAnI e sevA emaNe kaoNnpharansa jevI saMsthAne arpita karelI che. A thayuM kaoNnpharansa jevI saMsthA dvArA samAjasevAnA eka mahAna yajJamAM mohanabhAie kevo phALo Apyo hato enuM digdarzana. jAherajIvananA bIjA ghaNA prasaMgoe paNa mohanabhAIno abhiprAya mArgadarzaka banelo dekhAya che. dharmavijyajI sojhatamAM hatA ane harmana jekobI emane tyAM maLavA janAra hatA tethI jaina sAhitya saMmelana sojhatamAM bharavAnuM vicArAyuM tyAre mohanabhAie evA nAnA gAmamAM sAhityasaMmelana bharavAmAM muzkelIo raheze ane eno hetu saraze nahIM ema spaSTa abhiprAya Apelo. saMmelana, pachIthI, jodhapura rakhAyuM emAM mohanabhAi jevAnA draSTibiMduno svIkAra hato. A saMmelanane saphaLa banAvavA mohanabhAi keTalAka TharAvonI bhalAmaNa paNa kare che- e dvArA karavA yogya kAmonuM sUcana kare che. sanniSThA, svasthatA ane niSkAmatA e mohanabhAinI jAhera sevAnAM atyaMta noMdhapAtra lakSaNo che. ***. netrayajJa sva. caMdulAla jethaMgalAla bhaNazAlInA smaraNArthe temanA parivAra taraphathI netrayajJa mATe rU. 15,000/-nI rakama zrI vasubahena bhaNazAlI hastaka maLI che teno sAbhAra svIkAra karIe chIe. A netrayajJa saMghanA upakrame zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI haoNspiTala - cikhodarAnA sahayogathI zanivAra, tA. 4-4-1992nA roja vAlIA (ji. bharUca) mukAme yojavAmAM AvanAra che. D maMtrIo Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-92 saMgha-Ayojita be mulAkAta 2 cImanalAla kalAdhara ' zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA prativarSa paryuSaNa vyAkhyAnamALA vakhate vijApura mukAme ame sau pahoMcyA hatA. ahIM samAdhimaMdiranA blokamAM amAro rAtri mAnavasevAnA kAryo karatI koipaNa eka saMsthAne sahAya karavAno projekaTa hAtha dharAya nivAsa goThavAyo hato. che te mujaba gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna zrI sureza sonI saMcAlita bIjA divase, ame tIrthadhAma mahuDI tarapha prayANa karyuM. tyAM darzana karI bAra sahayoga kukyA TrasTa (rAjendranagara tA. hiMmatanagara) ne sahAya karavA aMgeno projekaTa vAge ame zrI sureza sonInI tapobhUmi rAjendranagara pahoMcyA. ahIM vasatA sI hAtha dharAyo hato ane jANe camatkAra thayo hoya tema A saMsthA mATe jotajotAmAM bhAI-bahenoe amAruM uSmAbharyuM svAgata karyuM. ame saue ahIMnA kuSThayajJa AzramanI rUpiyA dasa lAkha jevI mAtabara rakama ekatra thaI gaI hatI. saMgha taraphathI ghatAo, mulAkAta lIdhI ane temanI sevA pravRttione najare nihALI. daramiyAna, suMdara evA zubhecchako ane samitinA sabhyone AvI saMsthAonI mulAkAta karAvavAno kAryakrama arthInA nAnakaDA sabhAgRhamAM kAryakrama Ayojita thayo hato. jANItA lekhaka ane paNa yojAya che. te mujaba tA. 7-8- mArca, 1992nA roja sahayoga kuSpajJa TrasTa saMsthAnA eka TrasTI zrI rajanIkumAra paMDayAe saunuM svAgata karatA jaNAvyuM hatuM ke, (rAjendranagara- sAbarakAMThA) nI mulAkAtano kAryakrama yojAyo hato. taduparAMta va caMdulAla A saMsthA sAthe zarUAtathI ja huM saMkaLAyo chuM ane have to saMsthAnA parivArano mohanalAla jhaverInA smaraNArthe zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI ceriTebala TrasTa : sabhyo banI gayo chuM. tame badhA TheTha muMbaIthI A tIrtha jovA AvyA cho, Apa taraphathI maLelA Arthika sahayogathI saMghanA upakrame zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI saunuM svAgata karatA mane kharekhara atyaMta AnaMda thAya che. zrI surezabhAi sonI to haoNspiTala cikhodarA (ANaMda) dvArA mAtara tAlukAnA hu gAme yojAyela netrayajJanI ahIMnA saSi che ane A saMsthAnA prANa che. A saMsthAnuM kAma eka izvarI saMketa * udghATanano kAryakrama paNa sAthe sAthe yojavAmAM Avyo hato. che ane tamArA jevA zreSThionI temAM sahAya paNa maLe che teno AnaMda che.' vaDodarA ekaspesa Trena dvArA tA. 7mI mArcanA savAranA cha vAge vaDodarA zrI surezabhAi sonIe potAnA vaktavyamAM kahyuM hatuM ke jaina yuvaka saMgha ane pahoMcI basa mAraphata cikhodarA mukAme ame sau pahoMcyA hatA. ahIM snAnAdi kArya De ramaNabhAI zAhe amane sahayoga ApI NI banAvyA che. A saMsthAmAM 15ra karI cA-nAsto laI ame sau cikhodarAnI zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI haispiTala, karogIone vasAvavAmAM AvyA che. temAM 100 apaMga ane bAvana ardha apaMga ANaMdanI haoNspiTala ane darabAra gopAlaghasa TI.bI. haoNspiTalanI mulAkAta lIdhI che, 16 khetI kare che, 17 aMbara carakhA calAve che, ane 15 paracUraNa kAma kare hatI. nabaLI AMkhovALA bALakone apAtI sAravAranuM paNa ame nirIkSaNa karyuM hatuM. che. ahIM 30mI jAnyuArIthI maMdabuddhinA 18thI uparanI uMmaranA purUSonuM kendra A saMsthAonA praNetA ane mukhya sUtradhAra samA, The. ramaNIkabhAI dozI jevA paNa ame zarU karyuM che. temAM 17 jeTalA bhAio atyAre che. AjIvana sevAvratadhArI DaoNkaTaranA A vistAramAM thatA sevAkAryathI ame sau prabhAvina - saMghanI samitinA sabhya zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAhe uddhodhana karatAM thayA hatA. baporanuM bhojana laI thoDo ArAma karI ame sau zrI ravizaMkara mahArAjanAM jaNAvyuM hatuM ke bhagavAna kevA svarUpe Ave che tenI ApaNane khabara nathI. paraMtu janmasthaLa raDha mukAme javA UpaDyA. surezabhAI ahIM je rIte kAma karI rahyA che te jotAM lAge che ke jenuM koI nathI tenA sAMjanA cAra vAgyAnI AsapAsa ame sau 29 gAma pahoMcyA. ahIM zrImatI surezabhAI che. yoga evo Ubho thayo che ke surezabhAI ane temanI A saMsthA sAthe tArAbahena caMdulAla jhaverInA Arthika sahakArathI Ayojita netrayajJanuM ame nirIkSaNa mATe saMkaLAvAnuM banyuM che. ane emAM paNa kaMI izvarano saMketa mane jaNAya che. karyuM. A vistAranA judAM judAM gAmonA 500 dardIonI eka mahinA daramiyAna prA. tArAbahena 2. zAhe vakatavya karatA jaNAvyuM hatuM ke ahIM ame eka tapAsaNI thaI hatI ane temAMthI oparezana karavA yogya dardIonAM oparozana maMdiranA darzana karavA AvyA chIe. surezabhAIne mArA sAdara vaMdana che ke jemaNe ahIM raddhanA netrayajJamAM thayA hatAM. tarachoDAyelA, vikhUTAM paDelA mAnavone jIvana jIvavAnuM eka navuM parimANa ApyuM ahIM ramaNabhAI zAhe maMgaladIpa pragaTAvI kAryakramanuM udaghATana karatAM che. surezabhAIne sarakAranA padmabhUSaNa ke padmazrI jevA IlkAbanI jarUra nathI. khuda jaNAvyuM hatuM ke AMkha e mAnava jIvananuM sauthI caLakatuM kiMmatI ratna che. netrayajJanuM surezabhAI ja niSkAma sevA kSetranA bhUSaNa che. kArya pU ravizaMkara mahArAjanI preraNAthI Thera Thera cAlyuM ane gujarAta mATe ane samagra saMdhanA maMtrI zrI nimbahena esa.zAhe jaNAvyuM hatuM ke 'tamAro badhAno Adara deza mATe te AzIrvAdarUpa banyuM. AjanA kaparA samayamAM dareka bAbatamAM sarakAra satkAra pAmI amArAthI gadgadita thaI javAyuM che. jIvanamAM mAnavIne prema sivAya para AdhAra na rAkhI zakAya. AvA sevA kAryo mATe sAmAjika saMsthAoe AgaLa zuM joIe? Apa saune joine amane Aje Izvarano ane ImAranA premano anubhava AvavuM joie. 5. . dozIkAkAe potAnuM jIvana A sevAyajJamAM samarpita karI thayo che.' dIdhuM che. emanA jIvanamAMthI anekone preraNA levA jevI che. DaoN. ramaNalAla cI. zAhe potAnA vakatavyamAM kahyuM hatuM ke saMsthAnI mulAkAta pra. tArAbahena 2. zAhe temanA vakatavyamAM kahyuM hatuM ke ' yAtrAnA bhAvathI letAM khUba ja AnaMda thAya che. eka vyakti dhAre to potAnA saMkalpathI kevuM uttama ame ahIM AvyA chIe. tamArA badhAnAM darzana karI ame badhA dhanya banyA chIe. kArya karI zake tenuM udAharaNa zrI surezabhAi sonI che. surezabhAi yunivarsiTImAM mAnava duHkha ochuM karavAnI taka maLatI hoya eve vakhate e darzana pavitra hoya che. adhyApananuM kArya cheDI sevAnA kSetramAM AvyA che. temanI pAse pratibhA che. bhAvanA saMdhanA maMtrI zrI nirubahena subodhabhAI zAhe ubodhana karatA jaNAvyuM hatuM ke AMkhanA che, niddha che, dharmabuddhi ane prAmANikatA che ane tenuM pratyakSa pariNAma Aje A ranananuM jatana ApaNe kaMi rIte karI zakIe te pU. DekaTara dozIdAdAe ApaNane saMsthAmAM jovA maLe che. taduparAMta sarvazrI vasubahena bhaNasALI, dhIrajabahena vorA, sArI rIte samajAvyuM che. Apa saune maLavAnuM sadbhAgya prApta thayuM teno AnaMda che. nemacaMda gAlA, pravINabhAI maphatalAla zAha, sudhAbahena dalAla, aruNAbahena coksI, 3. ramaNIkalAla dozIe potAnA vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM ke ahIM Aje traNa Da. navInabhAi modI vageree A prasaMge prAsaMgika vaktavya karyuM hatuM. nArAyaNono samanvaya thayo che. pahelA nArAyaNa che darIdranArAyaNa, bIjA buddhinArAyaNa kAryakramanuM saMcAlana saMsthAnA sevAvratadhArI kAryakartA ane TrasTI zrI ane trIjA che lakSmInArAyaNa. gAmaDAnA garIba lokone - darIdranArAyaNone jeo subhASabhAie karyuM hatuM. temaNe keTalAka AzramavAsI azikSita gabharu bhAI-bahenone AMkhanA oparezana mATe kharca karI zake tema nathI temane A netrayajJano lAbha maLI khAsa tAlIma ApIne temanI pAse gujarAtI, marAThI, hiMdI, baMgALI, kannaDa, teluga, rahyo che. gAmanI bhaNelI vyaktio, AcArya, zikSako, vidyArthIo vagere buddhinArAyaNa malayAlama vagere potapotAnI bhASAmAM AbhAra ane AzIrvAdanAM vacano bolAvyAM che. ane teoe A netrayajJane saphaLa banAvavA mahenata uThAvI che. muMbaIthI padhArelAM hatAM. tathA maMdabuddhivALA eka yuvAna pAse pazupakSIonA avAjanI sarasa nakala mahAnubhAvo ke jemanA dAnathI A Tu gAmamAM netrayajJa yojI zakAyo che te badhA karAvI hatI. lakSmInArAyaNo che ane temano ApaNe jeTalo AbhAra mAnIe teTalo ocho che. Ama sahayoga kuSThayajJa TrasTanA A AzramanI mulAkAtathI sau atyaMta - A prasaMge saMghanI samitinA sabhya zrI rasikalAla laheracaMda zAha tathA zrI prabhAvita thayA hatA. ahIM zrI surezabhAI sonI ane temanA dharmapatnI indirAbahenuM maphatalAla bhIkhAcaMda zAha atithivizeSa tarIke upasthita rahyAM hatA. sarva zrI vasubahena sevAkArya kharekhara sevAkSetranI eka ujjavaLa yazogAthA samuM jaNAyuM. bhaNasAlI, dhIrajabahena vorA, namacaMda gAlA, sarapaMca zrI ratanasiMha, pRthvIsiMha vAghelA, A pravAsanA AyojananI javAbadArI zrI yogezabhAi tathA caMdrikAbahene saharSa ratibhAi suthAra vageree prAsaMgika pravacano karyA hatAM. huM zALAnA AcArya zrI bhaTTa upADI lIdhI hatI. Ama, cikhodarAnI haspiTalanI mulAkAta, netrayajJanuM udghATana sAhebe kAryakramanuM saMcAlana ane AbhAravidhi karI hatI, tathA sahayoga kuSTha yajJa TrasTanA AzramanI mulAkAtanA kAryakramanI eka sarasa chApa netrayajJa pachI sau basamAM goThavAyA hatA ane rAtrInA sADAdasa AsapAsa amArA manamAM aMkita thaI hatI. yoganiSTha jainAcArya zrImad buddhisAgarasUrijI mahArAjanA janma ane kALadharmanA gAma * * * mAlika : zrI muMbaI jana yuvaka saMdha 0 mudraka, prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAd. * maLa : 385, saradAra vI.pI. raoNDa, muMbaI- 40000 4 che. phona : 3502 26, padasarathAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69, khoDiyA sTrITa, muMbaI 400008 phITITAImaseTigara kana, muMbaI. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 3 0 aMka : 4 tA. 16-4-1992 7 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 7 prabuddha jIva prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha caitra suda terasa ane tA. 15 mI eprile carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIrasvAmInA janmakalyANakanI ujavaNI nimitte emaNe prabodhelAM vacano vAMcatA vartamAna samayane paNa savizeSa lAgu paDe evA u52nA eka vacananuM smaraNa thayuM. sthAnAMga sUtranA chaThThA adhyayanamAM (kaMDikA 529mAM) bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM che H moIite sa--vayANa vaNimaMthU arthAt mukharatAthI satyavacanano ghAta thAya che. moharite saccavayaNassa palimaMthU sthAnAMga sUtramAM dasa adhyayana che. temAM eka, be, traNa, cAra ema anukrame dasa adhyayanamAM te pratyekamAM tenI saMkhyAnusAra tevI tevI vastuo gaNAvavAmAM AvI che. chaThThA adhyayanamAM cha cha nA prakAro batAvavAmAM AvyA che. A kaMDikAmAM mANasa kaI cha vastuono ghAta kevI kevI rIte kare te batAvavAmAM AvyuM che. emAM kahyuM che ke mukharatAthI mANasa satyavacanano ghAta kare che. mukharatA eTale vAcALapaNuM, bahu bolabola karavuM, baDabaDa karavuM, bUmarANa macAvavI athavA bolIne ghoMghATa karavo. bolavuM e eka vAta che ane bolabola karavuM e bIjI vAta che. vicArapUrvaka, saMyamapUrvaka, yogyatAnusAra mANasa potAnI vAtane vANIdvArA rajU kare e sArI vAta che. potAnI vANIne divyatA sudhI mANasa pahoMcADI zake che. tIrthaMkara 52mAtmAnI vANI uttama prakAranA pAMtrIsa guNathI yukata hoya che. sAmAnya mANasonI vAta karIe to keTalAka mANasonuM bolavuM ApaNane game che ane keTalAkanuM bolavuM gamatuM nathI. koyalano TahUkAra priya lAge che ane kAgaDAno avAja karkaza lAge che. mukharatA eTale kAgaDAnA avAjanA jevI karkazatAmAM sarI paDatI vANI evo paNa eka artha thAya che. Regd. No. MH.By / South 54 Licence No. : 37 ekanI eka vAtanuM punaruccAraNa e mukharitatA nathI. keTalIka sArI, sAcI vAta pharI pharI kahevA jevI hoya che ane pharI pharI te sAMbhaLatAM mANasane cIDa caDatI nathI. gIta-saMgItamAM keTalIye paMkitao pharI pharI gAvAmAM Ave che. dhruvapadanI paMkitao to vAraMvAra gavAya che, jo punakita e vAcALapaNuM gaNAya to samagra zAstrIya saMgIta upara vAcALatAno doSa Ave. paraMtu teno tevo doSa gaNAto nathI, balake tenI gaNanA zAsrIya kalAmAM thAya che. ' keTalAka mANasone bIjAnI sAthe vAta karatI vakhate mUMgA besI rahevA karatAM ekanI eka vAta betraNa vA2 ka2vAnI Teva hoya che. keTalAkane vismRti doSane kA2Ne ekanI eka vAta betraNa vA2 ka2vAnI Teva paDI jAya che, paNa e mukharatA nathI. paraMtu keTalAka mANasano svabhAva ja evo hoya che, teo kAraNa vagara bola bola karyA karatA hoya che. kayAreka ekanI eka vAta eka ja rIte bolabola karyA karatA vArSika lavAjama rU. 30 -- bhagavAna mahAvIra hoya che, to keTalIka vAra eka ja vAta vaLI vaLIne judA judA zabdomAM bolyA karatA hoya che. bIjAnuM sAMbhaLavAnuM temane gamatuM nathI. emanI vANI askhalita vahyA kare che. vacce pUrNavirAma ke ardhavirAma jevuM hotuM ja nathI ke bIjAne vAta karavAnI taka maLe. vaLI pote bole che te bIjAne game che ke nahi athavA bIjA dhyAnathI sAMbhaLe che ke nahi te jovA jANavAnI temane darakAra hotI nathI. potAnA bolavAnI kevI pratikriyA thaze, potAnI pratiSThAnI keTalI hAni pahoMcaze tenI paNa teone ciMtA ke khevanA hotI nathI. AvA mukharI mANasono anubhava ghaNAne thato hoya che. jema eka bAju mUMgA ke ochAbolA ane mIMDhA mANaso anartha upajAve che tema mukharI mANaso paNa anartha upajAve che. bhagavAna mahAvIra kahe che ke teo satyano ghAta kare che. zAMstrakAroe kahyuM che ke be Indriyo upara vijaya meLavavAnuM ghaNuM ja duSkara che H eka jivA ane bIjI upastha. IndriyomAM svAdendriya ane vratomAM brahmacarya vrata upara vijaya meLavavA mATe moTo puruSArtha ka2vAnI jarU2 2he che. jIbha eka che ane eNe kAma be ka2vAnAM hoya che - khAvAnuM kAma ane bolavAnuM. mANasane khAtAM na AvaDe to peTa bagaDe ane bolatAM na AvaDe to saMbaMdho bagaDe, jIvana bagaDe. bagaDelA peTane sudhAratAM vAra nathI lAgatI, paNa bagaDelA saMbaMdhane sudhAratAM ghaNI vAra lAge che. arthayukata vANI e bIjA prANIo karatAM manuSyanI vizeSatA che. potAne maLelI A viziSTa zakita keTaluM badhuM kArya karI zake che eno jayAre vicAra karIe chIe tyAre visyama thAya che. potAne maLelI zakitano mANasane vAraMvAra upayoga karavAnuM mana thAya e dekhItuM che. nAnuM bALaka thoDAka zabdo ke vAkayo bolatAM zIkhe che tyAre e ghaNuM bolavA lAge che. e bolavAmAM ekanA eka prakAranA zabdo ke vAkayonuM punaruccAra ghaDIe ghaDIe kare che. vANI e abhivyakitanuM mAdhyama che ane nAnA bALakane potAnI jAtane vyakata karavA mATe vANIno upayoga karatAM AvaDI jAya ethI ene atizaya AnaMda ane vismaya thAya che, potAnI e zakitano prayoga te vAraMvAra ka2vA lAge che. nAnA bALakanI vANImAM mukhastA Ave che, paNa te madhura hoya che. tenI mukharatAno bIjo koI Azaya hoto nathI, mATe te priya lAge che. Ama, mukharatAnuM lakSaNa manuSyamAM enA bAlyakALathI ja AvI jAya che. paraMtu e ja bALaka pAMca - paMdara varSanuM thayA pachI e ja rIte bolabola kare to svajanone te doSarUpa lAge che. mukharano eka artha bahu avAja karavo evo thAya che. saMskRta kavioe paganA jhAMjharamAM mukharatAno guNa rahelo che ema varNavyuM che. jhAMjharanI ghUgharIo polI hoya che ane polI hovAthI te vadhAre avAja kare che. AthI jayAM vadhu avAja hoya tyAM polANa hoya tevo Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. prabuddha jIvana tA.16-4-92 eka niyama batAvavAmAM Ave che. jema jhAMjharanI bAbatamAM tema atizaya saMyamI hoya tevA mANasane selsamena tarIke jaladI nokarI manuSyanI bAbatamAM paNa kahevAya che. je mANaso bahu bolabola karatA maLe nahi. judI judI kaMpanIonA ejanTone potAnA vyavasAyanA hoya che te mANaso aMdarathI polA hoya che. keTalIkavAra potAnA pracAra mATe asatyano Azaro levo ja paDato hoya che. pachIthI to polANane DhAMkavA mATe ja mANaso bolabola karatA hoya che, ane ema asatya bolavAmAM emanI zarama nIkaLI jatI hoya che. vImA kaMpanInA karavAne kAraNe pote zuM ane kevuM bole che tenuM emane bhAna rahetuM nathI. ejanTo mUMgA mUMgA kAma karIne vadhu polisI lAvI zake nahi. koI tethI emanA ja bolavAmAM visaMgati AvavA lAge che ane visaMgati paNa prakArano pracAra cAlu thAya eTale eka athavA bIjA svarUpanuM asatyane noMtare che..khalila jibrAne kahyuM che ke In much talking asatya AvI ja jAya. yuddha vakhate mukharatAnI - pracAranI bahu thinking is half murdered. . AvazyakatA rahe che. tyAre pracAramAM asatya AvI jAya che ema - je vAcALa mANaso hoya che te jo kaMI bolavAmAM bhUla kare to kahevA karatAM asatyano ja pracAra thAya che ema kahevuM vadhu yogya che. potAnI bhUlane DhAMkatAM ke pheravI toLatAM paNa teone AvaDatuM hoya mATe ja kahevAya che ke Truth is the first casualty in che. jema eka asatya bIjA asatyane notare che tema eka prakAranI mukharatA bIjA prakAranI mukharatAne notare che. AvI rIte mukharatAnI- jema vyavasAyamAM tema vyavahAramAM paNa keTalAka puruSone, vizeSataH vAcALapaNAnI paraMparA cAle che ane emAM rahelAM keTalAMka asatya strIone bhAvatAla karatI vakhate dukAnadAra sAthe, nokaro ke Azrito vacanone kAraNe te ghaNA anatha upajAve che. sAthe athavA saMtAno ke anya svajano sAthe bahu kacakaca karavAnI Teva | mukharatA athatui vAcALatA kayAre dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI paDI jAya che, pariNAme satyanuM teo khaMDana kare che ane potAnuM gaurava dRSTie satyanI maryAdA oLaMgI jaze ane asatyanI hadamAM pravezI ghaTADe che. jaze te kahI zakAya nahi. satya ane asatyanI.vacce bhedarekhA eTalI vANInI mukharatA sAthe mAdakatA jayAre bhaLe che tyAre vANI vadhu sUkSma hoya che ke vAcALa mANasa e bhedarekhA oLaMgIne asatyanA khIlavA lAge che. keTalAka mANasone na bolavuM hoya to paNa temanI vADAmAM pUrAI jaze enI ene potAne paNa khabara paDatI nathI. pAse jayAre bolAvavuM hoya tyAre bIjAo dvArA tene mAdaka pINuM mukharatAnI sAthe bIjAnA sadguNo pratye dveSano bhAva Ave to pIvaDAvavAno prayoga thAya che. mAdakapINAno nazo jayAre caDhe che tyAre tevI mukharatA to ethI paNa vadhu bhayaMkara che. upAdhyAya zrI mANasanI jIbha chUTI thaI jAya che. zarUAtamAM te kaMI cabarAkI bhareluM yazovijayajI mahArAje aDhAra pApasthAnakanI sajajhAyamAM kahyuM che ke - ane bIjAne hasAve evuM vAcALa bolavA lAge che. paNa pachI jema je bahu mukharI re vaLI guNa - matsarI, abhyAkhyAnI hoya che, jema nazo caDhato jAya che tema tema evA vAcALa mANasa vadhu vAcALa pAtaka lAge re aNakIdhAM sahI, te kIdhuM savi khoyajI.' bane che ane na bolavAnuM bolI bese che, kayAreka azlIla zabdo paNa keTalAka mANaso bahu bolakA hoya che. bolakA mANaso sArI bolavA lAge che. mANasanA AMtaramanamAM potAnA svajano, sagAMo, saMgata jamAvI zake che. ajANyA mANasane paNa AvA taDAkA jayAre saMbaMdhIo dhaMdhAdArI ke sAmAjika ke rAjadvArI saMbaMdho vize potAnA cAlatA hoya tyAre tevA ToLAmAM joDAIne sAMbhaLavAnuM game che. bolakA aMtaramanamAM paDelA gupta abhiprAyo ke vicAro te pragaTa karI de che. mANasonI jayAre prasaMzA thAya che tyAre te ora khIle che. ane vadhu tenA manano badho kacaro bahAra Ave che. keTalIkavAra mANasanI. ane vadhu bolavA lAge che. paraMtu jema jema e vadhu bole che tema tema khAnagI vAta kaDhAvavA mATe ene vadhu zarAba pIvaDAvI devAmAM Ave tenA vacanomAM, tenI vANImAM atizayokitarUpI asatya praveze che che. ethI ja rAjadvArI netAo ekabIjAnA dezamAM vATAghATo karavA uparAMta abhimAna, ISya, dveSa, daMbha vagere durguNo paNa tenI vANImAM mATe jayAre jAya che ane zarAba pIvAnA teo zokhIna hoya che to te pravezavA lAge che. kayAreka eve vakhate evA mukharI manuSyanuM AMtaramana pIvAmAM temane bahu saMbhALavuM paDe che. duniyAnA ghaNA dezomAM sAMje ajANato kharA svarUpe pragaTa thAya che.. bhojana pahelAM zarAba pIvAnI prathA hoya che, kAraNake zarAbanA ghena ' vAcALa mANaso zarUAtamAM sArI sobata jamAve che ane pachI mANasa ghasaghasATa UMghI jAya che. AthI keTalAka kaMpanIonA mitravartuLa vAhavAha karavA lAge che, paraMtu samaya jatAM mitrosobatIo ejanTo jayAre videzamAM sodA karavA jAya che tyAre sAMjanA zarAba paNa tene oLakhI jAya che ane khapa pUratI ke svArtha pUratI ene sahitanA bhojana pachI koI dhaMdhAdArI vATAghATa na karavAnI salAha sobata ApI pachI dUra cAlyA jatA hoya che, bahu bolakA mANasa temanI kaMpanI taraphathI ApavAmAM Ave che, kAraNake zarAba pachI. mATe eka cInI lekhaka cuAMgase kahyuM che ke A dog is not vAcALatA cAlu thAya to utsAhamAM AvI jaIne ejanTa game te considered a good dog because he is a good darakhAsta kabUla karI nAkhe je kaMpanIne mATe nukasAnakAraka hoya. barker. je mANaso vAcALa hoya che e mANasone vRddhAvasthAmAM emanI mukharatAno eka moTo avasara te rAjadvArI cUMTaNIonA pracAra vAcALatA jo rogarUpe pariName che tyAre te ghaNA anartha phelAve che. vakhatano che. dareka umedavAra potAne mata maLe te mATe sthaLe sthaLe teo jayAre anaupacArika vartuLamAM bolabola karatA hoya che tyAre bhASaNo karato, sabhAone saMbodhato phare che. satata bolavAno ane temanA svajano ke mitro aTakAvI zake che. paraMtu AvI vyakita jAhera evo mahAvaro thaI jAya che ke te pachI kaI sabhAmAM pote zuM bolyA jIvanamAM hoya ane maMca uparathI bolavAnI hoya tyAre pote kevuM ane tenuM paNa tene smaraNa rahetuM nathI. cUMTaNI pracAra vakhate lokone keTaluM bole che tenuM emane potAne paNa bhAna rahetuM nathI. emanA jAtajAtanAM vacano apAya che, paraMtu pachIthI e vacanonuM pAlana thatuM magajamAM vicAro satata ubharAyA karatA hoya che ane bolatAM teo nathI ke IrAdApUrvaka karavAmAM AvatuM nathI. potAnuM boleluM na pALavuM thAkatA nathI. keTalAka sArA vyAkhyAtAo potAnI yuvAnImAM potAnA e paNa eka prakAranuM asatya che. rAjadvArI puruSo asatyano keTalo sarasa vakatavyane kAraNe TheraThera prasaMzA pAme che, paraMtu e ja badho Azraya le che ane satyano keTalo badho ghAta kare che te ApaNA vyAkhyAtAo vRddhAvasthAmAM bolavA UbhA thAya tyAre temanA lAMbA jAhera jIvanamAM ApaNe joI zakIe chIe. vakatavyanA kAraNe temane adhavaccethI besADI devAmAM Ave che. keTalAka mANasoe emano vyavasAya vAcALa banavAnI pharaja kAryakramanA vyavasthApakonI ciThThInA teo vAraMvAra bhoga bane che. rANI, pADe che. bole tenA bora vecAya e jUno rUDha prayoga Aje paNa eTalo vikaToriyAe gleDasTana mATe abhiprAya ApatAM kahyuM hatuM ke He ja sAco che. potAnI cIjavastuonI prasaMzA vepArIone vAraMvAra Speaks to me.as if I am a public meeting. karavI paDe che paraMtu ene lIdhe ja e prasaMzAmAM asatyano aMza AvI | mukharI mANasone eka Teva evI paDI jAya che ke jayAre teo jAya che. potAnI cIja vastuo gharAkone vecavA mATe je prasaMzA karavI prazaMsA karavA bese che tyAre temAM atizayokitano pAra nathI hoto. paDe che athavA te levA mATe bIjAnA manamAM ThasAvavAnA AzayathI kAraNa ke jIbhamAM hADakuM hotuM nathI. teo niMdA karavA bese che to temAM vAraMvAra bolavuM paDe che e prakAranI mukharatAmAM asatyanA aMzo AvyA paNa atireka eTalo ja thato hoya che, keTalAka mukharI mANaso prazaMsA vagara rahe nahi. je mANasa svabhAve ochAbolo hoya ke vANIno ane niMdA baMnemAM atyaMta kuzaLa hoya che ane prasaMgonusAra kAM to Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-92 prabuddha prazaMsAno ane kAM to niMdAno dhodha eka ja vyakita ke viSayane mATe teo vahevaDAvI zake che. AvA mukharI mANasonA sAcA abhiprAyane pAmavAnuM ke enA AMtaramanane samajavAnuM ke pArakhavAnuM agharuM hoya che. keTalIkavAra to teo pote potAnI jAtane barAbara samajI zakayA. che ke nahi tenI temane potAne khabara hotI nathI, keTalAka ciMtako kahe che ke jo koI vyakita tamAre moDhe tamArI atizaya kRtrima prazaMsA ka2vA lAge to samajavuM ke enA hRdayamAM ke asaMprajJAta cittamAM (subconcious mind mAM) tamAre mATe eTalo ja dhikakAra paDelo che. e dhikakArane chUpAvavA mATe tenuM vAcALapaNu prazaMsArUpe pragaTa thAya che. mATe evA mANasothI sAvadha rahevAnI ane emanI prazaMsAthI bhoLavAI na javAnI salAha ApavAmAM Ave che. je mANasa ghaDIkamAM prazaMsA ane ghaDIkamAM niMdA ema baMne rIte potAnI vANIne vAparI jANe che evA mANaso be jIbhavALA kahevAya che. sarpane be jIbhavALo dvijiva kahevAmAM Ave che kAraNa ke sApanI jIbhamAM phATa hoya che. paraMtu saMskRta subhASitakAre kahyuM che tema sApa to kayAreka ja karaDe che. paraMtu be jIbhavALo durjana vAcALa mANasa to Dagale ne pagale karaDe che ane satyanuM khaMDana kare che. mukharI mANasane cAvI caDhAvavAnuM saheluM hoya che. keTalAka svArthI, mIMDhA mANaso pote bolatA nathI hotA, paraMtu vAcALa mANasanI khuzAmata karIne, pralobhano ApIne, cAvI caDhAvIne enI pAse potAnI IcchA pramANe bolAvaDAve che. eve vakhate vAcALa mANasone, pote bIjAnA hAthA banI jAya che eno khyAla Avato nathI. mIMDhA mANasa mUMgA rahIne potAnA svArthanuM kAma vAcALa mANaso pAse karAvI le che akSara vyAkaraNanI kaLa che. akSara brahma sakaLa che. to ye kSara jIvanamAM, akSara AtmA akaLa che. akSara vyAkaraNanuM mUla che. akSara adhyAtmanuM kula che. akSaramAM rata bhAratamAM, nirakSaratA jIvananuM zUla che. jIvanane ApaNe bhinna bhinna svarUpe nihALyuM che ane bhinna bhinna rUpakothI navAjayuM che, alaMkRta karyuM che. jIvana vRkSa che, jIvana RRkSa che. jIvana pravAsa che, Iza taNo AvAsa che. jIvana kavitA che, jIvana saritA che. jIvana naiyA che, bhulabhulaiyA che. jIvana raMgamaMca che, naTava2no prapaMca che. jIvana krIDAMgaNa che, jIvana samarAMgaNa che. jIvana vajrakuMja che, jIvana jayotipuMja che. jIvana saMgIta che, jIvana uddagItha che. jIvana darpaNa che, jIvana kRSNArpaNa che. jIvana samIkaraNa che, jIvana vyAkaraNa che. atha gadhyAtman / samIkaraNa eTale jIvanamAM samatva sthApavuM. A samatva adhyAtma - yoganuM 'ananvaya * alaMkaraNa che. adhyAtma - jIvananuM anavadya upakaraNa che. adhyAtma eTale (gAtmAnam dhikRtya) AtmavidyA 'kiMvA brahmavidyA ene akSarAdhyAtma paNa kahe che. 1 adhyAtma - jIvananuM vyAkaraNa : akSara brahma paramam E hemAMginI vI. jAI gItAnA AThamA adhyAyanA prAraMbhika zlokamAM arjune kRSNa 52 praznonI jaDI varasAvI che. brahma zuM che ? adhyAtma zuM che ? adhibhUta zuM che ? adhideva zuM che ? adhiyajJa zuM che ? ane ATalA prazno ochA hoya tema pharI pUche che, maraNanI kSaNe tamAruM smaraNa saMyamI kevI rIte kare che ? ekI zvAse ATalA badhA ane ATalA gaMbhIra prazno pUchavAno jIvana 3 paraMtu jayAre kharAba pariNAma bhogavavAnAM Ave che tyAre vAcALa mANasano bhrama tUTI jAya che. satyanA paNa hita, mita ane pathya evA guNo batAvavAmAM Ave che. satya hitakArI, mitasvarUpI ane bIjAne te grAhya tathA pathya hoya evuM bolavuM joIe. jaina sAdhu bhagavaMto mATe bhagavAne pAMca samiti ane traNa gupti -nA pAlana 52 bahu bhAra mUkayo che. e AThane aSTa pravacana mAtA tarIke oLakhAvAmAM Ave che. sAdhu bhagavaMtoe saMyamanI ArAdhanA mATe A samiti-guptinuM bahu jayaNApUrvaka pAlana karavAnuM hoya che. emAM vANInuM mahattva keTaluM badhuM che te samiti ane gupti ema baMnemAM ene sthAna ApavAmAM AvyuM che te 52thI joI zakAze. pAMca samitimAM eka samiti te bhASA samiti che ane traNa guptimAM eka gupti te vacanagupti che. Ama bhASA ane vacananA saMyama upara bhagavAne sAdhu bhagavaMto mATe savizeSa bhAra mUkayo che. vaLI bhagavAne zuM ka2vAthI pApakarma na baMdhAya e mATe ApelA bodha mATenI arthAt ' jayaNA ' vizenI suprasiddha gAthAmAM ' nayam muMbato khAsaMto pAvam mam na va{ / ' ema kahyuM che. bhAsato eTale bolato. mANasa jo jayaNApUrvaka bole to te pApa karma bAMdhato nathI. Ama, bhagavAna mahAvIre eka vAkayamAM ja vANInA saMyamano mahimA samajAvI dIdho che. D ramaNalAla cI. zAha vikrama koIe toDayo jANyo nathI ! zrI kRSNanA javAbo sacoTa che, sUtrAtmaka che. eka vaiyAkaraNIne chAje tevuM lAghava temAM che. vaiyAkaraNI ardhamAtrAnuM paNa jo lAghava karI zake arthAt aDadhI mAtrA ochI karI zake to tene putranA janma jeTalo AnaMda thAya che. ardhamAtrA chApavena putrotsavaM manyate taiyAra lAghavanI (brevity) bAbatamAM adhyAtmazAstra vyAkaraNazAstrane ya TapI jAya. sarvavyApaka, sarvagata akSarabrahmane adhyAtmazAse eka akSaramAM samAvI lIdhuM. A ekAkSara brahma te OM kAra. gomitteAkSara vrajJa (gItA 8.13) arjunanA anekAneka praznomAMno pahelo prazna che ji tat brA mithyAtman ! brahma zuM che ? adhyAtma zuM che ? eno zrIkRSNe Apelo lAghavayukata lAjavAba javAba juo. akSaraM brahma paramam svabhAvo'dhyAtmamucyate // arthAta, akSara parabrahma che, brahmano sva-bhAva te adhyAtma. bhAva ane svabhAvamAM bheda che. rUpa ane svarUpamAM aMtara che. bALapaNanI najAkata ane nirdoSatA yauvanamAM nathI ane yauvananuM sauSThava pAkaTa vaye hotuM nathI. avasthAe avasthAe daihikarUpa badalAya che, paraMtu AtmarUpa, sva-rUpa zAzvata che. prasaMge prasaMge bhAva badalAya che paNa AtmabhAva - sva-bhAva akSara che, avinAzI che. brahmano A sva-bhAva te adhyAtma. adhyAtma eTale akSaranI anubhUti vyAkaraNa eTale akSaranI saMbhUti. akSara eTale a thI kSa sudhInA varNonI abhivyakita. akSararUpe vyAkaraNa ane adhyAtma banne 5ramAtmAnA vibhUtimatvathI vyAvRta che, paripluta che. vyAkaraNa eTale vyAkAravuM. nirAkAra akSarabrahmano bArAkSarI (bArAkhaDI) rUpe sAkAra AviSkAra - vyAkAra eTale vyAkaraNa: sAkAranI sahAyathI punaH mUlasrota sudhInI mUlAkSara' dhAma sudhInI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAna paratva pAmavAnI jhaMkhanA, tatyu ve danA gokhavA jevI bAbata sAhityanI kabara kahe che prabuddha jIvana tA.16-4-92 avirata zAzvata gati te adhyAtma. hajAra nAmavALA harinA anaMta ' paNa che ane druta vilaMbita " paNa. emAM zArdUlanI vikIDitA paNa nAma ane sarvanAmathI AraMbhIne nAmane vihAraparvatanI avicaLa che ane hariNI ' nI bhIrutA paNa. kavacit brahmagirinI zikhariNI, anAmI brAhmI sthitinI prApti te adhyAtma. ' parathI pathvI, dharA ' para sravatuM brahmatatvanuM amRta paNa emAM che. muMDaka upaniSadano (3.2.8) zloka che - - adhyAtma - jIvanamAM AtmarAyAnA viyogamAM jhUratA haiyAnuM maMda yathA nadyaH syandamAnAH - maMda AkaMda (maMdAkrAntA) paNa che, ane chatAM ya akSara sAthe meLa astaM gacchanti nAmarUpe vihAya / Icchato AdhyAtmano chUTayo chUTe nahIM tevo akSarameLa chaMda paNa che. - tathA vidvAnA svAdimu : * jIvananI vasaMtamAMya saMtonI bhIDa vacce raghuvIrane kareluM gosvAmI parAtparaM puruSamupaiti divyam / tulasIdAsajInuM tilaka' paNa che. (vasaMtatilakA). saMskRtamAM pANIne bIvana kahe che. adhyAtma-jIvana paNa upara citrakUTa ke ghATa para bhaI saMtana kI bhIra, varNavelA zlokanI jema avirata vahetI nadInA pANI jevuM che, je nAma- tulasIdAsa caMdana ghase tilaka kare raghuvIra. rUpatyajIne samudramAM tadrupa thaI jAya che. tevI rIte nAma-rUpathI vimukata mAnava jayAre AnaMdamAM AvI jAya tyAre AtamapaMkhI kalabalavA vidvAna parAtpara puruSane kSara akSarathI pare puruSottamane pAme che. lAge che. lalalalA.... saMskRta vyAkaraNanI jema dasa "laMkArathI A tapuruSa ne pAmavAnI jhaMkhanA, tapuruSamAM nadInI jema kalabalatuM jIvana kalA paNa che ane kavacitA vyAkaraNa zIkhavA - samAI javAnI 'samAsa' nI utkaMThA, adhyAtmajIvananI sahaja saMvedanA gokhavA jevI balA paNa. che. bhautika jIvanamAM sukha-duHkha, lAbhAlAbha, jaya-parAjayanA 'ndro keTalAka vyAkaraNane sAhityanI kabara kahe che. vyAkaraNanI 'nI vacamAM paNa tapuruSAya dhImahino mannapara ja5 Atmarata avirata jaMjALane kAraNe sAhityano rasa mANavAnuM cUkIe evuM ALa teo raTato ja hoya che. ' mUke che, chatAM ya sAhityakAranI abhivyakita vyAkaraNa vinA bara vyAkaraNanI jema jIvanamAM samAsa paNa che ane vyAsa AvatI nathI te nitAMta 'satya che. sAhitya eTale satya, ziva, suMdara, vistAra,paridhive paNa che, sandhi paNa che ane viccheda paNa. mAnavanI samanvita kRti. sAhitya eTale - dareka kriyA karmano darajajo prApta kare tevI karmadhAraya ' hotI nathI, 1. sacikhAvam = sahabhAvanA tethI vyAkaraNanA kriyApadanI jema mAnavanI kriyA, sakarmaka paNa che. 2. - hita athavu hitakara, ane akarmaka paNa. vyAkaraNanA abhyAsanA abhAve kadAcituM ahita thAya evAM gItA no zloka che azuddha rUpono viniyoga thavAnI zakayatA nakArI zakAya nahI. - * * * - * * * * yajJa: rmasamudrava: | eka udAharaNa ApuM. baMgALIomAM 'sa ' ne sthAne ' za" no karma brahmodravaM viddhi brahmAkSara samudabhavam // prayoga vadhAre. koIke eka baMgALIne navA varSanI mubAraka bAdI ApI tamAtsarvajavaM brahma nitya thaze pratiSThitam || (3, 14, 15) enA pratyuttaramAM baMgALI sagRhastha kahevA mAgatA hatA Same . yajJano uddabhava karmamAM che, karmano uddabhava brahmamAM che, brahmano to you uig GALY - Shame to you. samudabhava akSaramAM che tethI sarvagata brahma yajJamAM satata pratiSThita che. saMskRtamAM eka zloka che. pitA putrane kahe che -4 putra vyAjamu. - jIvana-yajJa satata cAlyA ja kare che. sAtatya, sAdhamya, sAmIpya, bIjAM badhAM zAstro bhaNe ke na bhaNe paNa. vyAkaraNano abhyAsa to kara sArUkha, sAyujaya, sAhacarya ane sAmya - A sAta svarUpamAM vibhakata ja. nahIM to tenA abhAve koI bezuddha thAya evA azuddha rUpI vAparIza. adhyAtma - jIvana bhakitanuM 'harigIta ' che, yajJanuM udgItha che, jemAM svajanane zvajana (kUtarAM) kahIza ke sakala (saghaLuM) ne zakala (khaMDa, adhyAtma - zakita " dhvanita che. TukaDo) kahIza. AvuM aniSTa pariNAma na Ave mATe he putra! vyAkaraNa. vyAkaraNanI sAta vibhakitaomAM SaSThI sivAyanI badhI ja zIkha. vibhakitao kAraka - vibhakitao che.SaSThI vibhakita eTale dareka bhASA - sAhityanuM vyAkaraNa che tevI rIte adhyAtma - possessive athavA genitive case, SaSThI eTale taya - Utaya, sAhitya ke adhyAtma - jIvananuM paNa vyAkaraNa che. sAhitya eTale mana - tava, mAruM - tAruM. jIvanamAM jeNe A mamatva choDayuM ane samatva saMhati. vANI ane artha samAM pArvatI ane paramezvara - ardhanArInaTezvara, apanAvyuM tene 'kAraka' ke kAraja kazuM zekha - avazeSa hotuM nathI. paNa . - jevI saMskRkita. vyAkaraNamAMya saMhati che prakRti ane pratyayanI, pada bhUlecUke jo mamatva (possessiveness) bAMdhyuM to janama - maraNanA ane padArthanI jenI pariNati che adhyAtma - jIvanamAM hitakara pherA (gentiveness) mAMthI Aro nathI. paramapadanI prAptimAM. vikArayukata prakRtithI pare akSara puruSottamanI. A duniyAmAM laDAI - jhaghaDA, mArAmArInuM mULa che mArA - saMskRtimAM. bhakata narasaiyAnA zabdomAM kahuM to ' prema - padyaratha ' nI tArAmAM. prAptimAM. vyAkaraNanA saMyukatAkSara jevI akSara puruSa saha yuti - sAruM te badhuM mAruM adhyAtma - jIvananA vyAkaraNanI parA gati che. ane temAMya kaTha upaniSidanA zloko che (3.10, 11) tAruM je sAruM te badhuM mAruM indriyebhyaH parA hyA arthebhyazca paraM manaH / A mAruM - tAre, emAMthI pachI mAruM mAruM (potIkuM - mArajhUDa) manasastu parA buddhi buddherAtmA mahAnpara : // aMte mArA - mArI mahataH paramavyaktamavyaktagatpuruSaH paraH / kauravonA kuLa ane mahAbhAratanA mULamAM A mana ane tava ja che. puruSAnna paraM kizcit sA kASThA sA parA gatiH / / gItAno Adhazloka tapAso. je kSaNe sthaLa dehano ghaTasphoTa thAya che kSara deha paMcatattvomAM bhaLI dharmakSetre kurukSetre samavetA yuyutsavaH / jAya che, akSara AtmA paramAtmAmAM, parama puruSamAM maLI jAya che. mAmakAH pANDavAzcaiva kimakurvata sajjaya / / vyAkaraNamAM ya sphoTa che, zabdono. A sphoTa dhvanyAtmaka ane mAmA ane vAH nI vacce mamatvanA sthAne dhRtarASTra jo nityanAzarahita che. ene kAraNe ja to 'akSara' zabdanI sArthakatA che. samatva jALavI jANyuM hota to vidhAtAne mahAbhAratanI "SaSThI" nA jIvanane aMte A nazvara deha rUpI ghaTano sphoTa che ane akSara lekha dhRtarASTrane mAthe lakhavA paDayA na hota! ' dehe enA AtmAnI amaratA che. dhRtarASTranI cAlane mahAbhAratamAM sarpagati kahI che. sapanI gati akSara ajara amara che. na kaLAya paNa DaMza kaLAya. jema nadI zatrumitra che, vRkSa zetrumitra che, akSara brahma parama che tema sarpa paNa zatrumitra che. ti akSaradhdhAbham II adhyAtma - jIvananI gati kuMDalinI sarpiNI samI bhujaMgaprayAta Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-92 prabuddha jIvana abhivyakitanI svataMtratA ane maryAdA D pannAlAla 2. zAha abhivyakitanA svAtaMtryanA A yugamAM pratyeka vyakitae e khyAla rAkhavo jarUrI che ke koI paNa pakSe jayAre mata baMdhAya teno udbhava haMmezAM pUrNa satyamAMthI ja thato hoya tema banatuM nathI. kAraNa je te vastu te vyakitanI samajaNa ane vivekazakita tema ja tenI cittanI zuddhi 52 ghaNuM kharuM AdhArita hoya che. maMtavya ghaDatI vakhate rAga-dveSa yukata mAnasa hoya to teno raMga paNa temAM bhaLato rahe che. vaLI, cokakasa prasaMganA pratyAghAto maMna para jhIlAtA hoya tyAre cittanI svastha asvastha kaI bhUmikA che tenI chAyA paNa maMtavyo para paDatI hoya che. eTale koI paNa maMtavyo ke mAnyatA taddana nirapekSa ke nirALA na hoI zake. ekane je lAgyuM te bIjAne juduM lAge; trIjAnuM maMtavya ethI nirALuM Ave A badhA sAthe vicAra vinimaya karIne manane keLavIe ane zakaya teTalA khullA dilathI vicA2 ka2I samanvaya karIe to cittakaleza ocho thAya. ane sAmI vyakitane anyAya thavAno bhaya ghaTe temaja matamatAMtara rahe ane chUTA paDavAnuM thAya tyAre kaDavAzanI lAgaNI ghaTe eTaluM ja nahi paraMtu prArabdha ke nimitta ke aMjaLane AgaLa lAvIne temAM IzvarI saMketa samajIne mananuM samAdhAna paNa sAdhI zakAya. abhivyakitanuM svAtaMtrya mAnanAre AthI khUba ja javAbadArIpUrvaka vartavuM joIe evuM emAM IMgita che. vaicArika ddaSTie satata jAgRti, satata apramatta avasthA e abhivyakitanI svataMtratAnI pUrvazarata che. bhagavAna mahAvIre gautama gaNadharane eka kSaNa paNa pramAda na sevavAno vAraMvAra upadeza Apyo che te abhivyakitanI svataMtratAnA bhogavaTAnA sadarbhamAM satata smaraNamAM rAkhavA yogya che. eka sarjakanI mulAkAta levAmAM AvI. emane ghaNAM rasaprada prazno pUchavAmAM AvyA. temAM eka prazna Avo hato; 'tanAvayukata dazAmAM ApanA moDhethI gALa sare kharI ?' sarjake bedhaDaka kahyuM * hA, ethI tanAva mukata thavAya che ane e nirdoSa che.' sarjakano Avo uttara emanI pramattatAno ghotaka che. tanAvayukata dazAmAM mAnavInA moDhethI apazabda sarI paDe e enI maryAdA che eno svIkAra sahya jarUra bane. paNa vANInA asaMyamathI mAnavI tanAvamukata thaI zake ane e saMyama nirdoSa che evuM arthaghaTana karavAmAM abhivyakitanA svAtaMtryanI javAbadArI 52 janoIvaDha ghA samAna lekhAvI zakAya, sarjaka jayAre AjanA samUha mAdhyama dvArA potAnA vicAro rajU kare che tyAre e lAkho vAcako ke darzako sudhI pahoMcavAnA eTale enI pAse jAgRti ane apramattatAnI vizeSa apekSA rahe che, enA vicAronI vyApaka samAja 52, vyakitanA ghaDatara 52, enA citta 5ra kevI asara paDaze eno vicAra karIne, zabdone toLI toLIne satata apramatta avasthAmAM rajU karavAM joIe. anyathA vANInA asaMyamathI zarU thatAM hiMsAnA dorathI samAja kevI avanati pAmaze enI kalpanA karavI duSkara che. samUha mAdhyamonA A yugamAM dUradarzana para keTalAka uttama kAryakramo audyogikagRho sponsara kare evI cAla ApaNane have to koThe paDI gaI che. prinTa mIDiyA eTale ke akhabAro ane sAmayikomAM uttama lakhANonA sponsara tarIke have audyogika gRho AgaLa Ave to navAI nahIM. ApaNane e prathama dRSTie e AvakArya lAge. paraMtu abhivyakitanA svAtaMtryanI dRSTie, e lAMbe gALe jokhamI ke tIvrapaNe kahevuM hoya to ghAtaka puravAra thAya. ' vANI svAtaMtryanI dhrUjatI divAlo' e zIrSaka heThaLanA potAnA eka lekhamAM zrI harIndra davee eka sarasa udAharaNa ApyuM che. koI kaMpanInA vyavahA2 - vepArane jenI sAthe levAdevA na hoya evA lekhane kevaLa uttama sAhityane uttejana ApavA sponsa2 ka2vAmAM zrI I.bI. vhAITe asaMmatino avAja UThAvyo hato. eNe kahyuM hatuM H * koI moTI kaMpanI ke zrImaMta vyakita koI sAmayikamAMnA lekhane potAnI rajUAta tarIke gaNe che tyAre citra badalAI jAya che. e sAmayikanI mAlikI eTalA pUratI nAza pAme che. A rIte sponsara karAtAM lekhanI bAbatamAM e sAmayika sponsara karanAra udyoga - gRhanI dayA para jIvatuM sAmayika banI rAhatanuM paheluM dAna meLavatuM hoya tevuM lAge che. taMtrI e lekhanI saMpUrNa javAbadArI svIkAratA hovA chatAM taMtrI e lekhanA paisA cUkavatA nathI. jayAre paisA hAtha badale e sAthe ja kazuMka badalAtuM hoya che. sAmayika sponsara2 ane lekhaka sAmayika tathA temanA sponsa22 kaMpanInA oziMgaNa bane ja che. akhabAromAM sponsarazipa bhraSTAcAra tathA durupayogane nimaMtraNa ApavA samAna che. AvA pralobhano ghaNAM che ane pratyeka vADanI pAchaLa eka takavAdI chupAyelo hoya che, bahArathI cukavAIne maLato lekha be cheDA ekaThAM karavA mathatA sAmayika mATe mITho koLiyo banIne Ave che ane lekhaka mATe niyama karatAM vadhAre puraskAra lAvatuM miSTAnna banI jAya che, samAcA2nI, kaTAromAM jagA kharIdavA - vecavAno roga eTalI hade vakaryo che ke e prinTa mIDiyAno nAza karIne ja jaMpaze. DhagalA baMdha nANAM ApI koI udyoga-gRha lekha lAvI Ape e karatAM taMtrI ane prakAzaka potAnI meLe je meLavI zake ane jeno puraskAra cUkavI zake e abhivyakitanA svAtaMtryanI dRSTie jarUrI ane mahattvanuM che. have to pracchanna rIte akhabAramAM lekho sponsara thAya che. eTale abhivyakitanA svAtaMtryano ATalo sUkSmarIte vicAra karatAM eka paNa jAhera khabara vinA calAvAyelAM 'navajIvana' 'harijana baMdhu ' ke 'prabuddha jIvana' pAchaLanI ArSa ddaSTi ane Agraha ethI saMtarpaka banI rahe che. abhivyakitanA svAtaMtryamAM maLelI mAhitIno yogya viniyoga e mahattvanuM pAsuM che. enI carcA ApaNane eka tarapha sAdhana zuddhi ane bIjI tarapha enA viniyoganA yogya samaya tarapha dorI jAya che, ahIM sAdhanazuddhino eka rasika prasaMga yAda Ave che. sva. jhINAbhAI desAIe emanI AtmakathA ' sAphalyaTANu' mAM A prasaMga noMdhyo che. teo lakhe che. * saradAra e vakhata bAraDolIthI potAnA badhAM kAryo karatA. AthI amAre emanA saMtata saMparkamAM rahevuM paDatuM. sarakArI taMtromAM koMgresane mATe sahAnubhUti dharAvatA keTalAka adhikArIo amArI mA2phata sa2dA2ne keTalIka khAnagI mAhitIo pahoMcADatA. e paikI suratanA eka adhikArI amArI sAthe parokSa rIte saMbaMdhamAM rahetA. temane maLatI, temanA dvArA AvatI keTalIka gupta mAhitI amane pahoMcADatA. e vakhate mane vAraMvAra thatuM ke naitika rIte A keTaluM ucita lekhAya ? ame A mATe koI nANAM veratA nahIM, koI pralobhana ApatA nahIM. deza mATenI potAnI bhakitathI prerAIne ja A bhAIo e kAma karatA hatA. paraMtu ethI emanI pharajamAMthI e calita nahotA thatA ? nirbheLa satya kevaLa virAka vyakita ja AcarI zake ane te paNa badhA svArtha ane rAgadveSathI para hoya tevI ja, ahIM mAhitI meLavavA mATenA sAdhana zuddhino savAla che. gAMdhIjI kahetA ke yukita - prayukitathI mAhitI meLavavI ke ughADI pADavI temAM patrakAranI saphaLatA nathI. hAthamAM Ave te jAhera mAdhyama dvArA prasArita karavuM temAM mAdhyamanI saphaLatA nathI. sAcI vigato hovA chatAM jAhera hitano vicAra karI, te je pragaTa karato nathI te sAco patrakAra. saurASTranI rAjadvArI vAta che. tyAMnA eka poliTikala ejanTe kAMIka pagaluM bharyuM haze ane jAheramAM eNe enI nA pADI. eka vyakitae e gorAno eka khAnagImAM maLelo kAgaLa gAMdhIjIne batAvyo, jenA uparathI pelA poliTikale ejanTanuM juThANuM saheje ughADuM pADI zakAya tema hatuM. gAMdhIjIe A patra pragaTa karI zakAya nahIM ema kahyuM. khAnagImAM maLelo kAgaLa Ama jAhera na karAya. pelo mANasa juThuM bolIne bhale jItI jAya. ApaNe sahana karIzuM paNa khAnagI rIte maLelo kAgaLa ApaNAthI pragaTa na ja karAya. barAbara ethI UlaTo dAkhalo che. sarakArano eka khAnagI paripatra gAMdhIjInA hAthamAM Avyo. jAhera mahattvano hato eTale gAMdhIjIe potAnA chApA dvArA pragaTa karyo. sarakAre kesa karyo. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.16-4-92 gAMdhIjIe eka ja vAta pakaDI kahyuM ke jo mane khAtarI thaI jAya ke meM cAlI rahI hatI. e daramiyAna tA. 27-9-1944nA gujarAtanA korTanuM apamAna karyuM che to huM jarUra mAphI mAgIza. meM je pagaluM bharyuM che. vartamAnapatromAM tA. 15-4-1944 thI tA. tA. 26-9-1944 sudhImAM. te jAhera hitanuM ja che ane umeryuM ke The court certainly does gAMdhIjI ane jhINA vacceno patra vyavahAra pragaTa thayelo. A bane. Int wont on insincere apology ' eTale ke mArI pAsethI prajA nAyakonI saMmati vinA zaMkAspada upAyo vaDe prApta kareluM ati khoTI mAphI maMgAvavAnI korTanI IcchA ja na hoI zake. rasaprada bAbata agatyanuM ane dezanA gaMbhIra praznane sIdhI rIte sparzatuM patra sAhitya e che ke gAMdhIjInA AvA agavaDabhaya savAla AgaLa zuM karavuM te pragaTa karavuM ke nahi te praznano vivAda cagyo hato. bIje divase gAMdhI korTane sUjhayuM nahIM ane mukaddamo mulatavI rAkhyo. gAMdhIjInA gayA jhINA maMtraNA bhAMgI paDI ane akALe pragaTa thayelAM patra-sAhityanA pachI cakAdo Apyo ke gAMdhIjIe korTanuM apamAna karyAno guno karyo prakAzanathI nukasAna thavAnI zakayatA rahI nahi. A ghaTanA uparathI. che ane emane pharI AvuM na karavAnI cetavaNI ApI choDI daIe dhaDo levo joIe ke jAhera mAdhyamoe ane vyakitae samAcArochIe. mAhitI meLavavAnI ane teno viniyoga karavAnI ghelachA upara saMyama gAMdhIjI ane kAyade Ajhama mahamadaalI jhINA vacce vATAghATa ane viveka keLavavo ghaTe. I D jaja sAmayikamAM enuM eka kSetre aneka para thI UMcI hiMdI sAhityanI eka ananya pratibhA zrI mahAdevI varmA |pravINacandra jI. rUpArela eka saMpana, zikSita ane vidvAna parivAramAM janmelI bALA, "sAMdhyagIta'nI emanI viziSTa AvRtti, tyAre hiMdI sAhitya jagatamAM sAhitya, saMgIta ane citrakaLAmAM UMDI ruci dharAvatI thAya emAM eka aneruM pradAna hatuM. 'dIpazIkhA" nAM badhAM kAvyo hastAkSaramAM prakaTa kadAca kaMI navuM nathI, paNa pachI viziSTa kAvya ddaSTi, dArzanika ciMtana, thayAM che, e vaLI anya anokhuM pradAna ! A kAvyomAM satata vaheto karuNA, sahAnubhUti ne sevAbhAva vagerethI sabhara evuM AgavuM vyakitatva saMgItano AMtarika pravAha emanI racanAomAM kAvya, citra ne saMgItanI keLavI je sAmayikamAM enuM prathama kAvya prakaTa thayuM tenI saMpAdikA bane,. triveNI saMgama race che ! nIhAra, rami, nIrajA ane sAMdhyagIta, e. zikSaNa kSetre padArpaNa karI aneka kSetre aneka puraskAro prApta karI cAre saMgrahonuM saMyukata prakAzana 1939mAM yAmAM' nAme prakaTa thayuM jene mahilA vidyApIThanI AcArya bane, aneka kAvyasaMgraho racI UMcI bhAratanA sAhitya kSetre sarvocca gaNAtuM doDha lAkha rUpiyAnuM jJAnapITha pratiSThA dharAvatuM pAritoSika prApta kare, hiMdI sAhityamAM atyaMta pAritoSika enAyata thayuM che. mahattvanuM ucca sthAna dharAvatI apratima kavayitrI nIvaDe eTaluM ja hiMdI sAhityamAM pracalita chAyAvAdanA cAra staMbha samA nahIM, Adhunika hiMdI sAhityamAM svargIya gItonI zreSTha gItakAra ne kaviomAM prasAda, paMta ane nirAlA joDe mahAdevI varmAnuM sthAna paNa - gAyikAnuM biruda paNa pAme, e hiMdI sAhityamAM ja nahIM, paNa samasta che. A chAyAvAdanA aMtargata svarUpa samAM rahasyavAdamAM to mahAdevI sAhitya jagatamAM eka ullekhanIya ghaTanA gaNAya. pramukhasthAna dharAve che. dezabharamAM utsAhapUrvaka UjavAtA hoLInA parvane dine, 24 mI mahAdevInAM kAvyo mULagata rIte AtmakendrI che. emane mArca, 1907 nA dine uttara bhAratanA pharUkhAbAda zaheramAM janmelI racanAo suMdara sajIva prakRtithI sabhara che to praNayanI madhura bhAvanAthI A bALA, e parivAramAM cAra bhAIbahenomAM sauthI moTI hatI. paNa samRddha che. viraha, vedanA, vyathA duHkha emanA kAvyomAM prANarUpa lADapyAramAM UcharelI A bALA mahAdevInA vikAsapara prAraMbhathI ja banyAM che. kALajIpUrvaka dhyAna apAyuM hatuM. e sAta varSanI hatI tyArathI ja meM nIra bharI duHkhUkI badalI citrakaLA, saMgIta hiMdI ane urdU zIkhavavA ghera zikSako AvatA vidvAna vistRta nabhakA koI konA, prophesarapitAe e jamAnAmAM paNa dIkarIne aMgrejI mAdhyamanI zALAmAM mere na liye apanA honA dAkhala karI. vaiSNava saMpradAyanA parivAramAM UcharatI A bALA pachI paricaya ItanA ItihAsa yahI, IlAhAbAdanI garlsa kolejamAM ne pachI prayAga vizvavidyAlayamAM umaDI kala thI, miTa Aja calI abhyAsa karI 1932mAM saMskRta viSaya laI ema.e.mAM prathama vargamAM A kalAtmaka kAvyagItanI aMtima paMkitaomAMno viSAdabhAva sarvaprathama AvI. emanI samagra kAvyapravRttinA aMtastalamAM satata dhabakato rahe che. zALAjIvanathI ja enAM kAvyo vartamAna patro tathA sAmayikomAM - ajJAta priyatamanI pratIkSAmAM, nizvAsanA doramAM svapno parovI prakAzita thatAM rahyAM hatAM. mahAdevI ema.e. thayAM ke tarata prayAganI e vedanAnuM toraNa bAMdhe che. saMdhyAnI sonerI AbhAmAM, duHkha bharI mahilAvidyApIThamAM AcArya tarIke nimAyAM. A pahelAM ja emanA be saghana ghaTAmAM, rAtrImAM ne prabhAtanI. ramaNIyatAmAM ene e ajJAta. | kAvyasaMgraho to prakaTa thaI cUkayAM hatAM. eka ja saMsthAmAM varSothI satata priyatamanAM avyakata astitvanI jhAMkhI thAya che. sevA ApanAra A zikSaNa premI mahilA A ja saMsthAmAM 1960 mAM "avani aMbara kI rUpehalI sIpameM, vAIsa cAnselaranuM AdaraNIya sthAna pAmyA hatA. tarala motI-sA jaladhi jaba kAMpatA....." zikSaNa kSetre AvuM mahattvanuM pradAna karanAra A viduSIe samAja "....surabhi bana, jo thapakiyAM detA mujha, sevA tathA rASTrIya bhAvanAnI jAgrati ne kSetre paNa noMdhanIya pradAna karyuM. nIMda ke ucchavAsasA vaha kauna hai?" yuga yugathI e ajJAta priyatamanA ciravirahamAM A preyasI paNa mahAdevI varmAnuM sauthI mahattvanuM pradAna to sAhitya kSetre che. vyathita che. vikaLa che. zAMti mATenI enI azAMti ane satata hiMdI sAhityamAM savAdhika pratibhAvAna kavayitrI ane gadyakAra tarIke akaLAvyA kare che ne chatAM e akaLATa, e vikaLatA, e vyathA ene emanuM sthAna ananya che. priya che. priyatamane paNa e duHkha rUpe AvavAnuM kahe che -- emanA zALA jIvanathI prakaTa thatAM emanAM kAvyo e hiMdI * " tuma duHkha bana, Isa pathase AnA!" kAvyajagatanuM dhyAna kheMcyuM ja hatuM. A maulika pratibhAsaMpanna kavayitrI - ne kayAreka emanI paMkitaoprathama kAvya saMgraha "nIhAra' emanI 23 varSanI umare 1930 mAM prakaTa "...mere prItamako bhAtA hai thayo ne te pachI prakaTa thayelA emanA 'rami', 'nIrajA' tathA 'sAMdhyagIta" - tama ke parade meM AnA ! " kAvyasaMgraha sAhityamAM emane nizcita ucca sthAne pratiSThita karyo: - urdU zAyarInA Izka hakIkInI jhAMkhI paNa karAvI jAya che. emanI thoDA ja varSo pachI emano pAMcamo kAvya saMgraha "dIpa zIkhA' prakaTa racanAomAM gUMthAyelI prakRti emanA kAvyajIvananuM eka aparihAya thayo. aMga banyuM che. e emanA kAvyone zaNagAre che, emanA mana joDe kAvyaracanA, citrakaLA ane saMgIta A traNe kaLAmAM mahAdevInI sahAnubhUtisabhara tAdAtma sAdhe che ne emanA A priyatama tarapha sAdhanAe hiMdI sAhityamAM eka viziSTa keDI kaMDArI che. kAvyasaMgrahomAM pote dorelA citro e kAvyaprakAzanomAM eka navI ja zailI zarU karI che. (anusaMdhAna pRSTha - 15) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 . . tA. 16-4-92 prabuddha jIvana gata zatakanA mahAna digaMbara AcArya pa. pU. sva. zrI zAntisAgarajI mahArAja | | ramaNalAla cI. zAha jainonA digaMbara saMpradAyanI paraMparAmAM chellA eka saikA lagna levAyAM hatAM. e lagnanA prasaMge sagAMsaMbaMdhIo ghare AvyAM daramiyAna sudIrgha cAritrapayi, ugra tapazcayI, saMyamanI ucca hato. lagnaprasaMga UjavAto hato. lagna maMDapamAM badhAM ekatrita thayAM. ArAdhanA, zAstrAbhyAsa , kiyoddhAra, zrutasaMrakSaNa, sthaLe sthaLe hatA. A vakhata navA varSanA bALaka sAtagauDA potAnI dharmaprabhAvanA ane 83 varSanI vaye saMlekhanApUrvaka samAdhimaraNa e varSanI dIkarI sAthe ramatA hatA. e baMnane sAthe ramatAM joIne keTalAMka badhAMnI daSTie AcArya zrI zAntisAgarajI mahArAjanI tole koI na sagoe sUcana karyuM ke A chokarA - chokarInI joDa sArI lAge che. Ave. emane "cAritracakravartI' nuM biruda yogya rIte ja apAyuM hatuM. mAmA-phaInA dIkarA-dIkarI vacce lagna karavAno rivAja e jJAtimAM I.sa. 1955mAM emanA kALadharma prasaMge jaina-jainetara evI aneka hato. eTale vATAghATo thaI ane tarata ja nirNaya levAyo ane nAmAMkita vyakitaoe emane bhAvapUrvaka zraddhAMjali arpI hatI. bhImagauDAnA be dIkarAonI sAthe trIjA dIkarA sAtagauDAnAM lagna bhagavAna mahAvIranA nivaNa pachI, zrI bhadrabAhusvAmInA paNa e lagna maMDapamAM thaI gayAM. lagnavidhi patI gaI paraMtu baMne kALathI dakSiNa bhAratamAM jaina dharmano khUba pracAra thayo. rAjayAzraya bALakone tenI kaMI khabara nahotI. sAtagauDAnI koI potAnI dIkarI maLatAM jaina dharmano prabhAva saikAo sudhI vistarato rahyo. kaNaTika, sAthe potAne gAma pAchI pahoMcI gaI. paraMtu bhAvi kaMIka judI ja rIte Adhrapradeza ane tAmIlanADumAM jaina dharmanA aneka avazeSo Aje goThavAyuM haze tema cha eka mahinAmAM ja samAcAra AvyA ke e kanyAnuM paNa jovA maLe che. maLabitI, kArakala. zravaNa belagoDA jevAM koIka bImArImAM acAnaka avasAna thayuM che. A ghaTanA jANe ke dhamakendroe rAjayasattAnI sAthe sAthe dharmasattA sthApI hatI. A bhAvinA eka saMketarUpa hoya evI rIte banI gaI. ' saikAo daramiyAna kuMdakuMdAcArya, samantabhadrAcArya, amRtacandrAcArya bALaka sAtagauDAne zALAmAM dAkhala karAyA hatA, paNa pachI vIrasenAcArya, jinasenAcArya, akalaMka bhaTTAraka, pUjayapAda svAmI, trIjA dhoraNamAMthI ja uThADI levAno vicAra emanA pitAjIe karelo. nemicaMdrAcArya, vidyAnaMdAcArya vagere mahAna AcAyoe samartha gAmanA keTalAka loko bhImagauDAne pUchatA ke sAtagauDA to bahu zAstragraMthonI racanA karIne jaina dharma paraMparAne avicchinna rAkhavAnuM hoMziyAra che. tame ene kema bhaNAvavA IcchatA nathI?' to bhImagauDA adUbhuta kArya karyuM che. samagra bhAratanA bhinna bhinna pradezomAM digaMbara kahetA ke amAre to gharano dhIkato vepAra sarasa khetI che. amAre kayAM munio ane bhaTTArakonI paraMpara sauthI vadhu sabaLa dakSiNa bhAratamAM enI pAse nokarI karAvavI che ke jethI ene vadhu bhaNAvavAnI jarUra adyApi paryata jovA maLI che. beeka saikA pahelAM zithila thatI e paDe.' ' paraMparAne vadhu zuddha, sabaLa ane cetanavaMtI banAvavAnuM bhagIratha kArya eka vakhata sAtagauDAne bIjA chokarAonI sAthe khelakUda karatAM zrI zAntisAgarajI mahArAje karyuM che. emanuM jIvana aneka ghaTanAothI karatAM hAthamAM vAgyuM ane nizALe javAnuM thoDA divasa baMdha thayuM. e sabhara ane preraka che. nimitta maLatAM kudaratI rIte ja emanuM nizALe javAnuM chUTI gayuM. jo - karNATakamAM belagAMva jillAnA cIkoDI tAlukAnA bhoja nAmanA ke A vyAvahArika zikSaNanI sAtagauDAne bahu jarUra na hatI. emane nagaranI pAse vaLaguDa nAmanuM eka nAnuM sarakhuM gAma AveluM che. e potAnuM mana paNa. tyAra pachI dhArmika zikSaNa tarapha vadhu lAgI gayuM hatuM.' gAmamAM vi. saM. 1929 (I.sa. 1873) nA jeTha vada - 6 nA roja tada . nA roja . sAtagauDAne dharmanA saMskAra emanAM mAtApitA pAsethI maLyA budhavAre rAtre AcArya zAMtisAgarane janma thayo hato. emanA pitAnuM hatA. pitAzrI paiseTake bahu sukhI hovA chatAM saMyamI ane nAma bhImagauDA pATIla ane mAtAnuM nAma satyavatI hatuM. bALakanuM tyAgavRttivALA hatA. teo UMcA, dekhAvaDA ane pratibhAzALI hatA. nAma sAtagauDA pADavAmAM AvyuM hatuM. bhImagauDA pATIla bhoja gAmanA kSatriya rAjakumAra jevA teo dekhAtA. temanI mukhAkRti zivAjI vatanI hatA. mAtA satyavatInuM piyara yaLaguDa hatuM. sAtagauDAno janma mahArAja jevI che evuM loko kahetA. muni bhagavaMtonI sevA cAkarI mosALamAM thayo hato. paraMtu emanuM bALapaNa ane emano uchera bhoja teo ghaNA utsAhathI karatA. gAmamAM thayo hato. bhoja gAma dUdha gaMgA ane veda gaMgA e be nAnakaDA bhImagauDAnAM samagra parivAramAM dharma saMskAranI asara ghaNI nadInA pavitra saMgama sthAna para AveluM che. ene lIdhe bhoja gAma prabaLa hatI. khuda bhImagauDA pote paNa eka dharmaparAyaNa puruSa hatA. zAMta ane ramya naisargika vAtAvaraNa dharAve che. teo jaina muniono satsaMga karatA ane dharmazravaNamAM ruci dAkhavatA. * kaTikamAM "gauDA' zabda samAjanA ucca ane sattAdhArI varga sAtagauDA potAnA pitAnI jema ja UMcA, dekhAvaDAM ane sazakata mATe vaparAto zabda che. mahArASTra, kaNaTika vagere keTalAka pradezomAM hatA. teo potAnA khetaramAM sakhata majUrI karI zakatA; bhAre sAmAna pATIla, caudharI, dezamukha vagere zabdo jema potapotAnA samAjanA UMcakIne doDI zakatA. potAnA khetInA vyavasAyamAM taMbAkunA puDA, ucca, uparI varga mATe vaparAtA AvyA che tema karNATakamAM " gauDA' bAMdhavA athavA goLanA ravA taiyAra karavA vagerene lagatAM bhAre zabda paNa vaparAto Avyo che. zramabharelAM kAmo karavAmAM paNa sAtagauDA ghaNA capaLa hatA. bhoja - A gauDA loko jenadharma pALanArA che. temano mukhya vyavasAya gAmanI pAse vedagaMgA ane dUdhagaMgA nadIono saMgama Avelo che. khetIno rahyo che. khetI sAthe saMkaLAyelA evA anAja, goLa, masAlA e nadIomAM ane saMgamamAM ghUMTaNa sudhInAM pANI rahe. eTale bhoja vagere anya vyavasAyomAM tathA kApaDa, sonAcAMdI, zarAphI vagere gAmamAM AvelA sAdhu saMtone A nAnakaDI nadI ke saMgama pAra karavAnuM vyavasAyomAM paNa karNATakanA jaina loko joDAyelA rahyA che. keTalIkavAra muzkela banI jatuM. digambara munio hoDIno upayoga bALaka sAtagauDAnuM nAma enI prakRti anusAra rAkhavAmAM AvyuM kare nahi. paraMtu sAtagauDA eTalA sazakata hatA ke jayAre koI munio hatuM. karNATakamAM kannaDa bhASAmAM " sAta " zabda ' zAMta. ' nA arthamAM tyAMthI AvavA ke javAnA hoya tyAre gAmanA loko sAtagauDAne vaparAya che. sAtagauDAnI prakRti zAMta hatI. eTale enI prakRti bolAvI lAvatA. sAtagauDA potAnA khabhA upara munine besADIne anusAra tenuM nAma "sAtagauDA' rAkhavAmAM AvyuM. ' eka kinArethI bIje kinAre, nadI pAra karIne mUkI AvatA. ramata. - bhImagauDAne pAMca saMtAno hatAM cAra dIkarA ane eka dIkarI gamata ane khelakUdamAM paNa sAtagauDA gAmamAM bIjA chokarAo karatAM emAM sAtagauDA trIjA naMbaranA hatA. emanA be moTAbhAInAM nAma zakitazALI hatA. paMdareka phUTano lAMbo kUdako mAravo e emane mana anukrame AdagauDA ane devagauDA hatAM. emanA nAnAbhAInuM nAma kuma ramata vAta hatI. gauDA hatuM. emanI bahenanuM nAma kRSNAbAI hatuM. ' sAtagauDAnA pitAzrIne dhArmika graMthonA vAMcanano rasa hato. * e jamAnAmAM bALalagnano rivAja hato. sAtagauDA. jayAre nava A pAtAnA gharamAM janaghama -AdA' nAmanA eka graMthamAyA rAja varSanA thayA hatA tyAre emanA moTAbhAI devagauDA ane AdagauDAnAM niyamita thoDuM thoDuM vAMcana karatA hatA. e jamAnAmAM koI rAvajI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.16-4-92 nemacaMda zAha nAmanA paMDite marAThI bhASAmAM lakhelo e graMtha hato. e. nAnAbhAI kumagauDA dukAnamAM hoya tyAM sudhI teo vepAranI vakhate saMskRta ke ardhamAgadhI bhASA gharamAM koIne AvaDatI na hatI. vAtacItamAM rasa letA nahi ane gharAko sAthe mAthAkUTa karatA nahi. paraMtu sAtagauDAne jena tattvajJAnamAM rasa paDavA lAgyo. eTale teo potAnA nAnAbhAI kumagauDAne ja teo kahetA ke ' tame ja dukAnano potAnI meLe saMskRta ane ardhamAgadhI bhASA samajavAno prayatna karatA. badho kArabhAra calAvo. mane emAM rasa nathI.' koIkavAra dukAnamAM. jarUra paDe to teo koI koI vakhata AsapAsanA koI paMDitanI madada pitAjI ane nAnAbhAI na hoya ane koI gharAka AvyuM hoya to teo paNa letA. ema karatAM karatAM sAtagauDA potAnI meLe saMskRta ane gharAkane kahetA ke juo bhAI, A kApaDanA tAkAo paDayAM che. emAMthI ardhamAgadhImAM dhArmika graMtho vAMcatA zIkhI gayA hatA. temaNe AcArya tamane je kApaDa game te tAkAmAMthI tamArI meLe mApIne ane kApIne guNabhadra kRta ' AtmAna-zAsana' ane AcArya kuMdakuMdakRta 'samayasAra kApaDa laI lo. eno je bhAva lakhyo che te pramANe hisAba karIne je ' jevA gahana tattva jJAnavALA graMthonuM parizIlana karyuM hatuM. e graMthonI paisA thatA hoya te gallAmAM nAkhI do. jo tamAre udhAra laI javAnuM emanA jIvana upara ghaNI moTI asara paDI hatI. sAtagauDAne hoya to A copaDo paDayo che temAM tamArA hAthe lakhI lo.' A rIte nAnapaNathI ja vairAgyanA saMskAra hatA ane yuvAnImAM pravezatAM AvA sAtagauDAnI prAmANikatA ane dhaMdhAnI bAbatamAM nispRhatA joIne kaThina dharmagraMtho svayameva vAMcI zakavAnI zakita prApta thaI hatI. e gharAkone zarUAtamAM Azcarya thatuM. paraMtu pachIthI badhA gharAko mATe teo poteema mAnatA hatA ke pUrvajanmanA koI kSayopazamane sAtagauDAnI prakRtithI ane emanA dhaMdhAnI A prazasya rItathI. kAraNe teo ATalI tattvaruci dharAvatA thayA hatA. sumAhitagAra thaI gayA hatA. sAtagauDAnA jIvana upara rudrAppA nAmanA emanA eka sAtagauDAne gRhastha jIvananI udAsInatA eTalI badhI hatI ke bAlamitranI ghaNI moTI asara rahI hatI. bhoja nAmanA gAmanI aMdara potAnA sagAsaMbaMdhIonA koInA ghare lagna prasaMga hoya to temAM teo baMne jayAre rahetA hatA ane zALAmAM sAthe abhyAsa karatA hatA teo jatA nahi. emanI vayanA bIjA chokarAo jayAre sarasa vastro tyAre A rudrAppAnI dostI temane gamI gaI hatI. rudrApyA hindu 'paherIne lagnamAM mahAlavA nIkaLatA ane lagnanA jamaNavAramAM rasa liMgAyata komanA hatA ane teo zuddha zAkAhArI hatA. eTale temane letA te vakhate sAtagauDA to zAMtithI ghare besIne potAno svAdhyAya ghare javA AvavAnuM sAtagauDAne gamatuM. AzcaryanI vAta to e che ke karatA. emanI A udAsInatAnI parAkASThA to tyAM sudhI hatI ke e nAnI uMmare raddhAppAne paNa tattvajJAnamAM rasa paDato hato. cAtumasa potAnI sagI nAnI bahena kRSNabAInAM lagna hatA tyAre ane potAnA daramiyAna rudrAppA paNa sAtagauDAnI sAthe jinamaMdire jatA. jenA sagA nAnAbhAI kumagauDAnAM lagna hatAM tyAre sAtagauDAe e dharmasiddhAnta ane AcArano prabhAva temanA upara ghaNo paDayo hato. lagnomAM hAjarI suddhAM ApI nahotI. teo ghare ja potAnA svAdhyAyamAM. rudrAppAe sAtagauDAnI jema rAtri bhojanano tyAga karyo hato. rUdrAppA lIna rahyA hatA. lagna vagere prakAranA sAmAjika prasaMgothI sAtagauDA atyaMta zrImaMta kuTuMbanA putra hatA, chatAM mojazokhamAM emane rasa na taddana vimukha hatA. paraMtu bIjI bAju dhArmika utsavomAM teo eTalo hato. khAvApIvAmAM paNa temanA jIvanamAM sAdAI hatI. ghaNIvAra teo ja sakriya bhAga letA hatA. koI dhArmika parvanI ujavaNI hoya, gharamAM ekalA besIne Atma ciMtana karatA. A baMne mitra keTalIka jinamaMdiramAM khAsa koI utsava hoya, gAmamAM koI munibhagavaMtanI vAra gAmanI bahAra dUra vagaDAmAM jaI koI vRkSa nIce besI zAstra carcA padharAmaNI hoya ke evA bIjA koI dhArmika prasaMgo hoya tyAre karatA. sAtagauDAnA tyAgavairAgyane poSavAmAM A liMgAyatI komanA sAgagauDA temAM agresara rahetA. vedAMta premI paraMtu jenatattvanA AcArathI prabhAvita evA rudrAppAnI bhImagauDAnA eka putra devagauDAe digambara muni pAse asara ghaNI paDI hatI. durbhAgye gAmamAM jayAre marakIno upadrava phATI. kSullakanI dIkSA grahaNa karI hatI ane teo anukrame digambara muninA nIkaLyo tyAre rudrApyA teno bhoga banyA hatA. emanA e aMtima pada sudhI pahoMcyA hatA. temanuM nAma vardhamAnasAgara rAkhavAmAM AvyuM divasomAM sAtagauDA divasarAta emanI pAse besI rahetA ane emane hatuM. bhImagauDAnA bIjA eka putra kumagauDAnI paNa dIkSA levAnI. navakAra maMtra saMbhaLAvatA tathA "arihaMta ' 'arihaMta' evo jApa bhAvanA hatI. temanAM lagna nAnapaNamAM thaI cUkayAM hatAM. paraMtu gRhastha karAvatA. radrAppA bhAvapUrvaka arihaMtano jApa karatA. jApa karatAM karatAM jIvanamAM temane rasa nahoto. teo paNa digambara munionI ane samAdhipUrvaka emaNe potAno deha choDayo hato. khAsa to potAnA vaDIla baMdhu vardhamAna sAgaranI sevAmAM vadhu rahetA zALA choDayA pachI sAtagauDA potAnA pitAzrIne anAjanI hatA. durbhAgye dIkSA levAno emano saMkalpa pAra paDe te pahelAM to tathA kApaDanI dukAnamAM kAma karavA lAgyo hato. dukAna para pote ekalA temanuM avasAna thayuM hatuM. A beThAM hoya tyAre temane evI paddhati rAkhI hatI ke je koI gharAka Ave sAtagauDAne kizorAvasthAthI ja dIkSA levAno bhAva janmyo hato. ane dharmanI vAta saMbhaLAvavA taiyAra hoya tene ja teo mAla ApatA. potAnA eka vaDIla baMdhue dIkSA lIdhI hatI ane potAnA kuTuMbanA teo AvelA gharAkane pahelAM koI eka dharmagraMthamAMthI ekAda pAnuM dharmanA saMskAra hatA e to kharuM ja, paraMtu emane potAnA hRdayamAM paNa vAMcI saMbhaLAvatA athavA ekAda gAthA samajAvatA athavA koI saMyamanI ruci janmathI ja hatI. bAlyAvasthAmAM teo zALAe bhaNavA mahAtmAnA jIvanamAMthI ekAda preraka prasaMga kahetA. samayanI nirAMtanA jatA, paraMtu zerImAM chokarAo sAthe ramavA jatA na hatA. bALavaye e divaso hatA eTale dukAne besIne gharAko sAthe vyavahAra karavAnI thayelAM emanAM aupacArika lagnanI vAta to have jUnI thaI gaI hatI. A emanI nityanI paddhati thaI gaI hatI. sAtagauDAnI kizorAvasthA pUrI thavA AvI te vakhate mAtApitAe - sAtagauDA potAnI dukAnamAM eka ja nizcita bhAva rAkhatA. gharamAM emanI sagAI aMge vicAraNA cAlu karI. e vakhate teo koIne chetaratA nahi. Ama chatAM jo koI koI gharAka evA sAtagauDAe spaSTa zabdomAM mAtApitAne jaNAvI dIdhuM ke "juo, huM Ave ke je bhAva tAlamAM bahu kacakaca karavA lAge to sAtagauDA tarata koI divasa lagna karavAno nathI. huM AjIvana brahmacArI rahevAno chuM. tene choDIne potAno dharmagraMtha vAMcavA besI jatA. ane mArA manamAM dIkSA levAnI bhAvanA che.' teo jayAre potAnA khetaramAM kAma karavA jatA tyAre tyAM paNa sAtagauDAnI A spaSTa jAherAtathI mAtAne AghAta lAgyo. phAjala samayamAM dharmavAta karatA. temanAmAM kapaTabhAve bilakula nahoto. mAtA dharmaparAyaNa hatI, paraMtu mAtRsahaja vAtsalyane kAraNe dIkarAne teo vairAgyanI mUrti jevA hatA ane ethI keTalIka vAra emanI dukAne paraNelo jovA ane gharamAM vahu ANavA te utsuka hatI. pitA taTastha ke emanA khetaramAM keTalAka loko emanI sAthe dharmagoSThI ke satsaMga hatA, kAraNa ke teo vadhu dharmaparAyaNa hatA. sAtagauDAnA nirNayathI. karavA mATe ja khAsa AvatA. temane jarA paNa AghAta lAgyo nahi, balake AnaMda thayo. temaNe kahyuM,' A sAtagauDA A rIte potAnA mAtApitA sAthe gharamAM ekAMtapriya beTA ! ApaNA gharanA dhArmika vAtAvaraNa anusAra dIkSA levAnA tArA ane aMtarmukha banIne rahevA lAgyA hatA. teo gharamAM paNa khapa pUratI nirNayathI mane bahu AnaMda thayo che. tuM jo dIkSA leze to huM mAnIza ke ochI vAta karatA. teo ADozI - pADozI sAthe paNa ToLaTappAM mAruM jIvana sArthaka thayuM che. tuM tArA dIkSAnA nirNayamAM aDaga raheje. karatA nahi. teo potAnI pitAnI sAthe dukAne jatA ane gharamAM ane amArA jIvanane ujajavaLa banAvaje.' Ave tyAre potAno samaya vrata, saMyaya ane svAdhyAyamAM pasAra karatA. mAtAnI mAnasika avasthA judI hatI. temanI IcchA evI hatI teojayAre dukAne jAya tyAre tyAM paNa jayAM sudhI pitAjI ane ke dIkaro na paraNavAno hoya to bhale na paraNe, paraMtu pote hayAta hoya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-92 prabuddha jIvana tyAM sudhI gharamAM rahe to sAruM. pitAne paNa potAnI kApaDanI dukAnamAM karAvI dIdhuM hatuM. temaNe sapheda vastra dhAraNa karI lIdhAM hatAM. potAnI madadanIzanI jarUra hatI. AthI mAtApitAe sAtagauDAne kahyuM, "beTA, pAse eka kamaMDaLa ane pIMchI rAkhIne digabara saMpradAyanI Arthika tAre lagna nathI karavAM ane e nirNayamAM tuM makakama che, to bhale, paNa jevuM jIvana teo jIvavA lAgyAM hatAM. amArI vinaMtI che ke ame hayAta hoIe tyAM sudhI tAre dIkSA na levI. te potAnA mAtApitAnI AvI saMyama bharelI jIvana yAtrA joIne 'bhagavAna mahAvIre paNa mAtApitAnuM mAnyuM hatuM to tAre paNa amArI tathA vAraMvAra digambara munionI sAthe temanuM kamaMDala ane pachI ATalI vinaMtI mAnya rAkhavI joIe. gharamAM rahIne tArAthI je kaMI UMcakIne cAlavAnA saMskArane lIdhe sAtagauDAne nAnapaNathI ja ! dhamarAdhanA thAya te tuM avazya kara, paraMtu dIkSA levAnuM pachIthI ja munijIvananuM AkarSaNa thayuM hatuM. ' rAkhaje.' * sAtagauDA svastha prakRtinA hatA. emano dharmabhyAsa vadhato jato. - sAtagauDAne dIkSA vahelI levI hatI, paraMtu mAtApitAnA dilane hato. sAdhu saMto sAthe emano satsaMga paNa vadhato jato hato. emanI teo duHkha ApavA IcchatA na hatA. eTale emaNe mAtApitAnI tattvaSTi paNa khIlatI jatI hatI. saMsAranA svarUpanuM teo vinaMtIno svIkAra karyo ane vacana ApyuM ke jayAM sudhI teo hayAta anAsakatabhAve avalokana karatA rahetA hatA. emanI A tattvadRSTinI che tyAM sudhI pote dIkSA nahi le. ane AtmazAMtinI parAkASThA to tyAre jovA maLI ke jayAre emaNe sAtagauDAne tIrthayAtrAmAM ghaNo rasa hato. najIkamAM ghaNAM kharAM potAnA pitAne ane tyArabAda potAnI mAtAne mRtyu prasaMge dharmazravaNa tIthanI emaNe yAtrA karI hatI, paraMtu sametazikharanI yAtrA karI na karAvyuM ane teo baMnene anukrame zAMtipUrvaka samAdhimaraNa karAvyuM. hatI. e yAtrA karavAnI emanI utkaTa bhAvanA hatI. batrIsa varSanI pitAnA ane tyAra pachI mAtAnA avasAna prasaMge gharanAM badhAM uMmare emane e taka maLI. teo sametazikhara pahoMcyA tyAre temane svajano, sagAsaMbaMdhIo ane pADozIo rUdana karatAM hatAM tyAre bahu dhanyatA anubhavI. emanA cittamAM tyAga - vairAganA bhAvo sAtagauDA eTalA ja svastha ane Atmamagna rahyA hatA. emanI. UbharAvA lAgyA. e vakhate emane be prakhara bAdhAo lIdhI. eka AMkhamAMthI eka paNa AMsu saryuM na hatuM. temanAmAM jaDatI nahotI, paNa. jIvana paryata kayAreya dhI ane tela na khAvAM. bIjI bAdhA evI lIdhI janmamaraNanI ghaTamALano svasthapaNe svIkAra hato, kAraNa ke teo. ke jIvana paryaMta divasamAM eka ja vakhata AhAra karavo. sAtagauDA vairAgyanI mUrti hatA ane temanuM AtmabaLa ghaNuM UMcuM hatuM. ' dIkSA levAnI bhAvanAvALA hatA, vaLI potAnAM mAtApitAne varSo sudhI sAtagauDAne dIkSA levA mATe ghaNAM varSa sudhI rAha jovI paDI. . divasamAM eka ja vakhata AhAra letA nihALyAM hatAM. eTale A emanAM mAtA ane pitA baMneno svargavAsa thayo. tyAra pachI teone ' prakAranI AkarI bAdhAo temanA bhAvi sAdhujIvananI pUrvataiyArIrUpe ApelA vacana anusAra sAtagauDAe dIkSA levAno nirNaya karyo. e. ghaNI upayogI nIvaDI hatI. vakhate emanI uMmara 41 varSanI hatI. teo pote ghaNAM varSathI gharamAM * sametazikharanI jAtrA karavA uparAMta sAtagauDAe tyAM najIkamAM rahIne sAdhu jevuM jIvana jIvatA hatA. have dIkSA mATe yogya gurunI AvelAM pAvApurI, caMpApurI, rAjagRhI vagere tIrthonI paNa yAtrA karI zodhamAM teo hatA. lIdhI.. . e divasomAM eka vakhata karNATakamAM digambara munirAja - sAtagauDA jayAre zikharajInA e DuMgara upara caDhI rahyA hatA devendrakIti vihAra karatA hatA. teo devappA svAmI tarIke vadhAre : tyAre emanI sAthe AvelA sagAMsaMbaMdhIomAMthI eka vRddha bAI jANItA hatA. ekaMdare digambara munionI saMkhyA ghaNI ochI hoya zikharajInA DuMgara upara caDhatAM bahu thAkI jevA lAgI. haju zarUAtamAM che, kAraNa ke e sAdhanA mArga atyaMta duSkara che. devappA svAmI vihAra ja DuMgara upara sItAnALA nAmanI jagyA sudhI badhAM pahoMcyA hatAM tyAM karatA karatA ujUra nAmanA gAmamAM padhAryA hatA. e jANIne sAtagaDA to e bAI eTalI thAkI gaI ke ene lAgyuM ke have potAnAthI upara emane vaMdana karavA mATe gayA. sAtagauDAne dIkSA levI hatI. emaNe jaI jAtrA karI zakAze nahi. te bahu raDavA lAgI. lokoe pUchyuM devappAsvAmIne kahyuM, "guru mahArAja mane muni dIkSA Apo.'' tyAre ene kahyuM ke TheTha ATale sudhI AvIne mArI jAtrA have huM karI devaplAsvAmIe kahyuM, "bhAI, evI rIte nagna muni tarIke nahi zake. mAro phero niSphaLa jaze. keTalAya varSothI zikharajInI jAtrAnuM sIdhI dIkSA levI e saraLa vAta nathI. jaina dharmamAM gRhasthoe krame krame ' huM svapna sevatI hatI, paNa ahIM ATale sudhI AvyA pachI huM have dIkSAnA mArge AgaLa vadhavAnuM hoya che. gRhasthone pahelAM phakata be DuMgara upara jaI zakuM ema nathI.' vastra dhAraNa karanAra kSullakanI dIkSA ApavAmAM Ave che. e mATe judI e vakhate sAtagauDAe e vRddha mahilAne sAMtvana ApyuM ane judI 'pratimA" (sAdhanA) vahana karavAnI hoya che. e pratimAono kahyuM "mAjI ! tame phikara karo nahi. mArA khabhA upara besADIne huM abhyAsa sArI rIte thAya e pachI phakata kamare eka vastra dhAraNa karanAra tamane TheTha sudhInI jAtrA karAvIza." ailakanI dIkSA ApavAmAM Ave che. tyAra pachI temAM sthiratAnI pUrI sAtagauDAe e rIte e mAjIne potAnA khabhA upara UMcakIne khAtarI thAya to ja guru mahArAja nigrantha (nagna) muninI dIkSA Ape zikharajIno parvata caDhIne sArI rIte jAtrA karAvI. sAtagauDAmAM che. nagna muninI dIkSA levI e sahelI vAta nathI. nagna muninI dIkSA zArIrika tAkAta keTalI badhI hatI te AvA prasaMgo uparathI joI lIdhA pachI jo enuM pAlana na thAya to dharma vagovAya che. nagna muninI zakAya che. dIkSAmAM ghaNAM AkarAvatA hoya che ane saMkaTo tathA upasago sahana sAtagauDAnA pitA bhImagauDA ane mAtA satyavatInuM karavAnI zakita keLavavAnI hoya che. mATe ekAeka digambara muninI. prauDhAvasthAnuM jIvana vadhu saMyama, tapazcaya ane dharmakriyAmAM vItavA dIkSA ApavAmAM AvatI nathI.' lAgyuM. teo gAmamAM padhArelA kSullaka, ailaka, muni vagerene AhAra ' guru mahArAjanI bhalAmaNa anusAra sAtagauDAe kSullakanI dIkSA mATe ghare bolAvI lAvatA. bhImagauDAe jIvananAM chellAM soLavarSa levAnuM svIkAryuM. A rIte vi. saM. 1972 (I.sa. 1916) nA jeTha divasamAM eka vakhata bhojana karavAnA vratanuM pAlana karyuM hatuM. vaLI suda-13nA roja sAtagauDAne kSullakanI dIkSA ApavAmAM AvI. emanuM temane svadArA saMtoSa ane pachIthI chellAM soLa varSa AjIvana brahmacarya nAma zAMtisAgara rAkhavAmAM AvyuM. vrata svIkAryuM hatuM. pAMsaTha varSanI vaye temanI tabiyata lathaDI tyAre sAtagauDAe kSullakanI dIkSA lIdhI tyAre pote gharamAM svajanone temaNe anazana vrata. (yama saMlekhanA vrata) svIkArI lIdhuM hatuM ane jaNAvyuM nahotuM. gurumahArAja pAse jaIne ura gAmanI aMdara emaNe samAdhimaraNapUrvaka deha choDayo hato. gharamAM koIe paNa zoka na pALavo dIkSA laI lIdhI. A vAtanI jayAre gharanAM svajanone khabara paDI tyAre evI spaSTa sUcanA temaNe ApI dIdhI hatI. emanA avasAna vakhate teo ujUra gAme AvI pahoMcyA. sAtagauDAne kezaloca sahita emanAM patnI satyavatIe apUrvasvasthatA ane dhIraja dhAraNa karyo kSullakanA svarUpamAM laMgoTI jevuM vastra paherIne beThelA joIne gharanAM hatAM. teo eka devI jevAM hatA. teo saMyamanI mUrti hatAM. potAnA | svajano raDavA lAgyA. paraMtu ethI sAtagauDA jarA paNa asvastha na pati bhImagauDAe jayAre divasamAM eka vakhata AhAra karavAnuM ane thayA. temaNe svajanone kahyuM ke tame koI raDazo nahi. raDavA mATe ahIM AjIvana brahmacaryanuM vrata lIdhuM tyAre temaNe paNa sAthe sAthe e vrata AvavAnuM na hoya. meM to eka uttama mArga svIkAryo che. emanA svIkAryuM hatuM. potAnA patinA avasAna pachI emaNe mastake muMDana upadezathI svajano zAMta banyA. tyAra pachI svajanoe tyAM rokAIne Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA.16-4-92 kSullaka zAMtisAgarane vidhipUrvaka AhAra paNa vahorAvyo. zAMtisAgarajIe potAnI pratijJA jAhera karI ke " AjathI have huM koI . e divasomAM digambara paraMparAmAM dIkSA lenAranI saMkhyA bahuja paNa prakAranA vAhanano upayoga karIza nahi ane pAdavihAra kahIza.' alpa rahetI. eTale digambaromAM kSullaka, ailaka ane munionA saMghanA zrAvako relave dvArA potapotAnA mukAme pahoMcyA ane AcAromAM paNa judI judI paraMparA cAlatI hatI. karNATakamAM zAMtisAgarajIe potAno vihAra cAlu karyo. nasalApura, bIjApura digambaromAM eka paraMparA anusAra kSullaka ane ailaka koI paNa vagere sthaLe vihAra karIne teo ainApura pahoMcyA. tyAM temaNe paMdara gRhasthone ghare jaIne AhAra letA. teo vAhanano upayoga paNa karatA. divasa sthiratA karI. tyAM te vakhate digambara muni AdisAgara " bIjI paraMparAmAM kSullaka, ailakane gRhasthane ghare AhAra levAnI tathA mahArAja birAjamAna hatA. emanA sahavAsathI zAMtisAgarajIe khUba vAhanano upayoga karavAnI manAI hatI. kullaka zAMtisAgare jayAre ullAsa anubhavyo. temanI jema pote paNa jaladI jaladI nigrantha muni kSullakanI dIkSA lIdhI tyAre emane kamaMDaluM ane morapIMccha paNa bane e mATe teo tAlAvelI sevavA lAgyA. ApavAmAM AvyAM na hatAM. zAMtisAgare tAMbAnA eka loTAne dorI ailaka thayA pachI zAMtisAgarajI potAnA guruvarya devendrakIrti bAMdhIne kamaMDalu tarIke vAparavAnuM cAluM karyuM hatuM. morapIMcha mATe emanA pAse AvyA ane potAne digambara dIkSA ApavAmAM Ave te mATe garamahArAja devendrakItisAgare potAnA pIMchamAMthI thoDAMka pIMchA kADhI vinaMtI karI. devendrakIrti te vakhata karanALa nAmanA gAmamAM birAjamAna ApyAM hatAM, jemAMthI zAMtisAgare potAne mATe kAmacalAu morapIMcha hatA. devendrakItie zAMtisAgarajIne samajAvyuM. ke digambara dIkSA banAvI lIdhuM hatuM. . sahelI nathI. enuM pAlana karavAnuM atyaMta kaparuM che. jo koI vyakita kSullakanI dIkSA lIdhA pachI zAMti sAgaratapa-japa-svAdhyAya- enuM barAbara pAlana na karI zake to te vAta gupta rahetI nathI. ethI dhyAna vageremAM magna rahevA lAgyA. teo judA judA maMtranA dara mahine te vyakitanI, tenA dharmanI ane tene dIkSA ApanAra gurunI apakIti ochAmAM ochA 25 lAkha jApa karatA. teo potAnA AcAranuM thAya che. paraMtu zAMti sAgarajI to nirjhanya muninI dIkSA levA mATe custapaNe pAlana karavA lAgyA. temano pavitra AtmA dhyAnamAM jayAre makakama hatA. devendrakIrti svAmIe emanI jAta jAtanI kasoTI karI ArUDha thaI jato tyAre jANe kazAnI ja emane khabara rahetI nahi. ane pAkI khAtarI thaI tyAre chevaTe emane muni dIkSA ApavAnuM nakakI kSullaka zAMti sAgare kSullaka tarIkenuM potAnuM prathama cAtumasa kaNaTikamAM karyuM. koganolI nAmanA nagaramAM karyuM hatuM. A cAtumAsa daramiyAna eka digambara muni mATe kezaloca, snAnatyAga, bhUmizayana, camatkArika ghaTanA banI hatI. eka divasa kSullaka zAMtisAgara maMdiramAM adaMtadhAvana, UbhA UbhA eka Teka eka ja samaye hAthamAM laIne AhAra sAMjanA samaye dhyAnamAM beThA hatA. maMdiramAM aMdhAruM thavA AvyuM hatuM. karavo evI evI aThThAvIsa prakAranI atyaMta kaThina vratacaca hoya che, e vakhate cha phUTa lAMbo eka sApa maMdiramAM AvI caDhyo. ghUmato ghUmato. A vratacaya mATe zAMtisAgarajI pUrepUrA sajaja, svastha ane te sApa zAMtisAgara pAse Avyo. paraMtu zAMtisAgara to potAnA dRDhanizcaya hatA. eTale ja devendrakIrtisvAmIe temane muni dIkSA dhyAnamAM nimagna hatA. sApa zAMtisAgaranA zarIra upara caDhayo, paraMtu ApavAno nirNaya karyo. e mujaba vi. saM. 1976 (I.sa. 1920) ethI zAMtisAgara potAnA dhyAnamAMthI calita thayA nahi. e vakhate nA phAgaNa suda agiyArasanA divase dIkSA ApavAmAM AvI. A pUjArI maMdiramAM dIvo karavA mATe Avyo. dIvo karatAM ja eNe joyuM dikSAnI viziSTatA e hatI ke temane jAheramAM dIkSA ApavAmAM AvI. ke zAMtisAgara dhyAnamAM beThA che ane emanA zarIra upara sApa che. e chellA cAra pAMca saikAmAM A rIte jAheramAM digambara, nagna muni dRzya jotAM ja pUjArI coMkI gayo ane gabharAIne bahAra doDayo. eNe dIkSA ApavAno koI prasaMga banyo nahoto. sAmAnya rIte digambara bUmAbUma karI mUkI. e sAMbhaLIne AsapAsathI ghaNA mANaso doDI nagnamuninI dhakSA thoDAka lokonI hAjarImAM ja khAnagImAM apAtI AvyA. teo badhA vicAravA lAgyA ke jo ghoMghATa karIne sApane rahI che, paraMtu zAMtisAgarajInI dIkSA vizALa samudAya samakSa jAheramAM pakaDavAno prayAsa karIzuM ane rakhene sApa zAMtisAgarane DaMkha mAraze ApavAmAM AvI hatI. A eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA gaNAya to moTo anartha thaze. enA karatAM chUpAIne najara rAkhavI ke sApa che. kayAre zAMtisAgaranA zarIra uparathI nIce Utare che. sau e rIte zrI zAMtisAgarajI mahArAje digambara muninI dIkSA lIdhI te utsukatApUrvaka rAha jovA lAgyA. keTalIka vAra pachI sApa dhIme dhIme vakhate bhAratamAM ekaMdare digambara munionI saMkhyA ghaNI ja ochI. zAMtisAgaranA zarIra uparathI nIce UtarI gayo ane jhaDapathI bahAra hatI. vaLI temanA AcAromAM paNa vividhatA hatI. digambara muni nIkaLIne aMdhArAmAM kayAMka evI rIte bhAgI gayo ke te kaI bAju gayo tarIke rahevuM, vicaravuM, AhAra levo vagere bAbato ApaNe dhArIe. te paNa jANI zakAyuM nahi. zAMtisAgara dhyAnamAMthI jAgrata thayA tyAre tenA karatAM paNa ghaNI vadhAre kaThina hoya che. teone upavAsa to nAnA temaNe A ghaTanAnI khabara paDI. paraMtu temaNe to e ghaTanAne sahaja moTo nimitte karavAmA AvyA ja kare. ethI jIvana TakAvavuM ghaNuM agharuM rIte svIkArI lIdhI. paraMtu A ghaTanA banatAM gAmalokonA Azcaryano thaI paDe. digambara muninI AhAravidhi paNa ghaNI AkarI hoya che. pAra na rahyo. zAMti sAgaranA saMyamanA prabhAvanI A camatkArika vAta teone divasamAM eka ja vAra eka ja sthaLe UbhA UbhA be hAtha vaDe cAre bAju prasarI gaI. AhAra (ThAma covihAra) karI levAno rahe. pachI covIsa kalAka pANI. zAMtisAgarajI mahArAja koganoLIthI vihAra karIne kolhApura paNa na vaparAya. emAM paNa batrIsa prakAranA aMtarAyamAMthI koI paNa pAse bAhubali tIrthamAM padhAryA. te vakhate AsapAsanA vistAramAM aMtarAya Ave to tarata AhAra choDI devo paDe. AhAramAM kokarI, vasatA jenoe mahArAjazrI pAse giranAra tIrthanI yAtrAno prastAva reSo, vALa ke evuM kaMI Ave ke je moMDhAmAMthI kADhavA mATe AMgaLI mUkayo. mullaka tarIke zAMtisAgara mahArAje vAhanano haju tyAga karyo moMDhAmAM nAkhavI paDe to tarata AhAra choDI devo paDe. vaLI e samaye nahoto eTale saMghayAtrAnA A prastAvano emaNe svIkAryo karyo. saMghanA amuka pazu pakSIonA avAja thAya to paNa AhAra choDI devo paDe, zrAvako sAthe TrenamAM besI teo jUnAgaDha pahoMcyA hatA. giranAranI AthI keTalAka bhakato digambara muni bhagavaMtane aMtarAya na thAya yAtrAthI emane apAra ullAsa thayo hato. neminAtha bhagavAnanI eTalA mATe AhAravidhi vakhate satata jorathI ghaMTa vagADatA rahetA. pratimA ane pAdukAnAM darzana vaMdana karIne emaNe dhanyatA anubhavI jethI munione bIjo koI avAja saMbhaLAya nahi ane AhAramAM hatI. emanI najara samakSa bAla brahmacArI neminAtha bhagavAnanuM jIvana aMtarAya thAya nahi. jANe eka citrapaTanI jema tAjuM thayuM hatuM. emanA hRdayanA bhAva - zAMtisAgarajI lAgyuM ke digambara muninI caya to tapasvInI dRDhapaNe eTalA UMcA thayA hatA ke potAnI ja meLe emaNe potAnuM carcA che. AhAra na maLe to tethI teoe saMtapta thavAnI jarUra nathI uparanuM bhagavuM vastra choDI dIdhuM ane mAtra laMgoTa bhara rahIne potAne ane gRhasthoe muni pratye A bAbatamAM dayAbhAva rAkhavAnI jarUra ailaka tarIke tyAM saMgha samakSa jAhera karI dIdhA. nathI. balake muniono AcAra zithila na thAya e tarapha jovAnuM giranAranI yAtrA karIne saMgha pUnA thaIne pAcho pharI rahyo hato. gRhasthanuM kartavya che. AthI emaNe munionA AhAra vakhate thatAM pUnAthI mirajanA raste kuMDalaroDa sTezana para badhA Utaya ane tyAM ghaMTanAdane baMdha karAvyA hatA. vaLI digambara munio AhAra levA kuMDalatIrthanAM darzana mATe gayA. tyAM mULanAyaka zrI pArzvanAtha gAmamAM jatA tyAre te divasa mATe nakakI karelA gRhasthanA ghare jaI bhagavAnanA darzana karIne bhagavAnanI samakSa ailaka zrI AhAra letA. gAmamAM jatI vakhate teo zarIre cAdara vIMTALI letA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-4-92 prabuddha jIvana :: 11 ane gRhasthanA gharamAM gaI, snAna karI pachI nagna banI UbhA UbhA pADayA. pachI temaNe bhakatone kahyuM, ' koI paNa vyakitane kaMI paNa AhAra letA ane tyAra pachI cAdara zarIre vIMTALI svasthAnake AvI pUchayuM hoya ke carcA karavI hoya to te teno adhikAra che. ethI ApaNe. vastra kADhI nagnAvasthAmAM rahetA. rastAmAM temane jovA mATe lokonAM garama thavAnuM na hoya.' ToLAM na thAya e ja Azaya hato. paraMtu zAMtisAgarajI mahArAje A rIte lokone zAMta pADIne mahArAjazrIe e be zrAvako sAthe AcAramAM pravezelI AvI zithilatAone dUra karAvIne potAnA zuddha prema ane vAtsalyathI poMtAnI vAta cAlu rAkhI. zrAvakoe pUchelA . niraticAra saMyama pAlana dvArA samAjane uttama udAharaNa pUruM pADayuM bIjA keTalAka praznonA yathAyogya uttaro mahArAjazrIe ApyAM. hatuM. ethI ja emanA samayathI digambara sAdhuono samudAya, saMkhyAnI thoDIvAra pachI mahArAjazrIe e zrAvakone kahyuM, "bhAIo, atyAra daSTie vRddhi pAmato gayo hato ane temAM pravezelI zithilatAo dUra sudhI tame mane prazna pUchayA che. have huM tamane eka prazna pUchuM?' thaI hatI. mahArAjazrIe A rIte digaMbara muni saMsthAne vadhu suddaDha teoe kahyuM, 'bhale.' ' banAvI hatI. mahArAjazrIe thoDe dUra AvelA eka vRkSa tarapha AMgaLI karIne vi.saM. 1979 (I.sa. 1923) mAM muni zAMtisAgarajIe pUchayuM, 'tame mane kahezo ke e vRkSa zAnuM che?' koNUra nAmanA gAmanI aMdara cAturmAsa mATe sthiratA karI hatI. nagna teoe kahyuM, 'e AMbAnuM vRkSa che." muni tarIkenuM A temanuM prathama cAtumasa (vapaviAsa) hatuM. kozUra mahArAjazrIe kahyuM, 'bhAI, A vRkSa para haju eka vAra paNa karI gAma pAse prAcIna samayanI eka guphA che. ema kahevAya che ke prAcIna AvI nathI. e pahelAM tame ene AMbAnA vRkSa tarIke kevI rIte samayamAM koIka rAjAe munione dhyAna dharavA mATe A guphA banAvelI oLakhAvI zako ? hatI. mahArAjazrI e guphAmAM dhyAna dharavA mATe javA lAgyA. eka teoe kahyuM, ' enI Rtu Avaze eTale jarUra kerI jarUra divasa bapore teo guphAmAM dhyAna dharavA mATe beThA hatA te vakhate eka Avaze.' ' sApa tyAM Avyo. e guphAnA dvAra pAse keTalAka loko nALiyerI mahArAjazrIe kahyuM, 'jema kerI haju nathI AvI. te pahelAM ApaNe dharAvatA. koI eka sajajana tyAM nALiyera dharAvavA AvyA. e jo- ene AMbAnA vRkSa tarIke oLakhIe chIe. tevuM ja munipadanuM che. Ine sApa guphAmAM aMdara doDayo ane mahArAjazrInA paga nIce lapAI munipadano abhyAsa karatAM karatAM eno samaya Avaze tyAre gayo. A vAtanI khabara paDatAM tyAM keTalAka loko jamA thaI gayA. zItoSNaparISaho sahana karI zakAze ane mAsakhamaNa. vagere tapazcaya lokone lAgyuM ke jo kAMI vadhu ghoMghATa thaze to sApa kadAca mahArAjazrIne paNa karI zakAze. mAsakhamaNa vagere na thAya to tethI munipada nathI karaDaze eTale teo cUpacApa jovA lAgyA. mahArAjazrI to dhyAnamagna ema na kahI zakAya. tyAga vairAgyanI sAdhanAmAM paNa judI judI ' hatA. sApe emanA zarIra upara caDaUtara karyo karI, paraMtu evI vyakitanI judI judI. taratamatA hoI zake che.' mahArAjazrI potAnA dhyAnamAMthI vicalita thayA nahotA. keTalIkavAra mahArAjazrInA uttarathI te baMne zrAvako prabhAvita thayA. pachI aMdhArAno lAbha laI e sApa tyAMthI bhAgI gayo.. mahArAjazrIe temanA hRdayane jItI lIdhuM. potAnI bhUla mATe baMne mahArAjazrInA sAdhu jIvanamAM sApanA AvA prasaMgo ghaNI vAra zrAvakone prazcAttApa thayo. mahArAjazrInI teoe kSamA mAMgI. banyA hatA. karNATakamAM sApano upadrava vadhAre ane mahArAjazrIne teo baMne zravaNabegoDAnI yAtrAe gayA. rastAmAM vicAra karatAM gAmathI bahAra ekAnta, nirjana, kayAreka avAvaru jagyAmAM mukAma teo baMnene lAgyuM ke zAMtisAgara mahArAja pAse ja dIkSA levAnuM " karavAno raheto. eTale AvA prasaMgo banyA hatA. paraMtu tethI teo badhI rIte yogya che. kayAre ya asvastha ke dhyAnathI vicalita thayA nahotA. zravaNabelagoDAnI yAtrA pachI teo mahArAjazrI pAse vAraMvAra vi.saM. 1979mAM mahArAjazrInuM muni tarIkenuM A prathama AvavA lAgyA ane potAno nirNaya pAko thatAM dIkSAno prastAva cAtumasa hatuM. cAturmAsa daramiyAna mahArASTranA nAMdagAvanA be mUkayo. mahArAjazrI e jayAre 'samaDoLI' nAmanA gAmamAM sthiratA zrAvako, te zeTha hIrAlAla ane zeTha khuzAlacaMda zravaNabelagoDAnI karI hatI tyAre teo baMnee temanI pAse dIkSA lIdhI. zeTha hIrAlAlanuM yAtrAe nIkaLyA hatA. teo custa dhamanuirAgI hatA ane dIkSA levAnI nAma muni vIrasAgara rAkhavAmAM AvyuM ane zeTha khuzAlacaMdanuM nAme bhAvanAvALA hatA. paraMtu te mATe teo yogya gurunI zodhamAM hatA. muni caMdrasAgara rAkhavAmAM AvyuM. mahArAjazrInA cAritrano prabhAva zrI zAMtisAgarajI mahArAjanuM nAma sAMbhaLIne teo temane vaMdana karavA keTalo badho hato ane bIjAnA hRdayamAM parivartana karavAnI kaLA temanI AvyA hatA, temanA manamAM mahArAjazrInI kasoTI karI jovAno vicAra pAse kevI hatI e AvA prasaMgo uparathI joI zakAya che. paNa hato. korTamAM mahArAjazrI pAse AvIne temaNe vAtacIta karatAM mahArAjazrI pAse dIkSA lenArAonI saMkhyA krame krame vadhatI karatAM keTalAka prazno sIdhA ja pUchayo. temaNe pUchayuM ke 'mahArAjazrI, jatI hatI. emanA bIjA ziSyomAM pAyasAgara, kuMthasAgara, Ape ThaMDI ane garamIno bhAre parISaha sahana karyA che? Ape unALAmAM nemisAgara, sudharmasAgara, vardhamAnasAgara, samantabhadra vagere hatA. DuMgara upara, comAsAmAM vRkSa nIce ane ziyALAmAM nadI kinAre besIne I.sa. 1924mA hArAjazrI kaNaTikamAM samaDoLI nAmanA gAmamAM tapazcaryA karI che ?' cAtumasa karyuM. emanA zAstrAbhyAsa ane digaMbara muni tarIkenA custa mahArAjazrIe saraLatAthI satyavacana kahyuM, "nA, bhAI.' AcArapAlanane lakSamAM laIne saMgha taraphathI emane bahumAnapUrvaka Ape paMdara divasanA ke mahinAnA upavAsa karyo che?' AcAryanI padavI ApavAmAM AvI. mahArAjazrIe kahyuM, 'nA, bhAI. ' tyAra pachI vihAra karatA karatA mahArAjazrI I.sa. 1925 mAM. ' to pachI ame Apane muni tarIke kevI rIte saMbodhana karI zravaNabelagoDA padhAyAM. digambara, nirganya nagna muni tarIke zravaNa. zakIe ? ' belagolAnI A emanI pahelI yAtrA hatA. temaNe ahIM AvIne mahArAjazrIe kahyuM, 'bhAI, huM tamane kayAM evuM saMbodhana karavA dharmasthAnakamAM mukAma karyo. temanI sAthe bIjA sAta munio, cAra mATe kahuM chuM ? ' ailaka ane. cAra zullaka hatA. e vakhate zravaNa belagoDamAM. to pachI Apa muni tarIkeno vyavahAra kema karo cho ? ' * gomaTezvarajInA 'mahAmastiSka abhiSeka'no kAryakrama hato. mahArAjazrI. mahArAjazrIe zAnti ane prasannatApUrvaka kahyuM, " huM to gomaTezvaramAM DuMgara upara pahoMcI gayA. rAtri mukAma tyAM ja karyo.. munipadano abhyAsa karuM chuM. koI mane muni kahe ke na kahe tenI sAthe bIje divase A abhiSekanI vidhi maisUra rAjayanA rAjA kRSNarAjanA. mane kazI ja nisbata nathI.' haste karAvavAnI vyavasthA iMdoranA sara hukamIcaMde karAvI hatI. rAjA mahArAjazrI sAthe AvI rIte karkaza carcA cAlatI joIne tyAM kammarAje DuMgara upara jaIne gomaTezvavaranI abhiSekavidhi karI ane beThelo bhakata samudAyamAMthI keTalAka A be AgaMtuka zrAvako upara tyAM upasthita rahelA zrI zAMtisAgarajI vagere munionA AzIrvAda ciDAI gayA ane kahyuM ke, 'tame mahArAjazrI. sAthe Ama uddhatAIthI lIdhA. vAta na karo, jarA vinayathI vAta karo. nahi to ame tamane ahIMthI A prasaMge zAMtisAgare eka vicitra ghaTanA joI. temanA guru hAMkI kADhIzuM.' mahArAja devendrakIti - devepAsvAmI paNa gomaTezvavaramAM DuMgara upara mahArajazrIe roSe bharAyelo bhakatone aTakAvyA ane zAnta A vidhi vakhate padhAryA hatA, paraMtu temaNe zarIra upara,kamare eka vastra Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA.16-4-92 dhAraNa kareluM hatuM. potAnA gurumahArAjane vastra dhAraNa karelA joIne eTale savAre nIce AvatA. nIce AvavAna samaya loko jANatA ane teo Azcaryasahita vicAramAM paDI gayA. guru mahArAja paNa kaMIka e samaye loko temanAM darzana mATe taLeTImAM ekatra thatA. eka divasa saMkoca anubhavavA lAgyA. nIce UtaryA pachI, dharmasthAnakamAM nizcita samaya karatAM ghaNo vadhu samaya lAgyo. ethI zrAvakone ciMtA. zAMtisAgarajI potAnA guru mahArAjane ekAMtamAM maLyA. baMne vacce thaI. teo parvata upara jaI tapAsa karavAno vicAra karatA hatA vAtacIta thaI. vastra dhAraNa karavAnuM kAraNa pUchayuM. guru mahArAje kahyuM eTalAmAM mahArAjazrI nIce padhAryA. lokoe moDuM thavAnuM kAraNa pUchayuM. ke ahIM zravaNa belagoDAmAM roja seMkaDo jena yAtriko ane pravAsIo mahArAjazrIe pahelAM to kazuM kahevAnI anicchA darzAvI, paraMtu pachI Ave che. emAMthI ghaNA loko nagna muni tarIke mane jovA mATe mArI zrAvakono Agraha thatAM emaNe kahyuM ke huM dhyAnamAM hato te vakhate rAtre pAse AvatA hatA. ethI kaMIka lajajA ane saMkocane kAraNe ane eka vAgha mArI bAjumAM AvIne besI gayo. sUryodaya thayo chatAM e kaMIka loko ochA AvatA thAya e kAraNe meM eka vastra dhAraNa karI khasato nahoto. ene mUkIne AvavAnI mArI IcchA nahotI. e cAlyo. lIdhuM hatuM. paraMtu AhAra letI vakhate, anya dhArmika kriyAo karatI gayo eTale huM nIce Avyo.' vakhate ane rAtre huM digambara avasthA dhAraNa karI lauM chuM. ' mahArAjazrInA jIvanamAM emanA tapanA prabhAve ghaNA camatkArika zAMtisAgarajIe temane samajAvyA ke lokAcArane lakSamAM rAkhI, lajajA prasaMgo banyA hatA mahArAjazrInAM AzIvadithI koIne kuSTha roga. ane saMkocane kAraNe digambara muni vastra dhAraNa karI le e barAbara cAlyo gayo hoya athavA koInuM maMgApaNuM cAlyuM gayuM hoya evA prasaMgo. na kahevAya. digambara muni to lajajA ane bhayathI para hovA ja joIe.. paNa banyA che mahArAjazrInuM cAritra keTaluM nirmaLa hatuM ane emanA. vyavahAra, upacAra ke lokAcArano vicAra karavo e digambara munine hRdayamAM karuNAbhAva keTalo badho hato te e darzAve che. na ghaTe. eTalA mATe ja digambara muninI cayanei 'vIracaya' kahevAmAM mahArAjazrI jayAre lalitapuramAM cAturmAsa mATe padhAryA tyAre AvI che. digambara munine zUra' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. je lokoe emanuM harSapUrvakabhAvathI svAgata karyuM. mahArAjazrIne zuravIra hoya te ja nagna muni thaI zake. upasargo ane parISaho tene gRhasthAvasthAthI kaThora tapazcayano ghaNo sAro mahAvaro hato. pAMca, Dagalene pagale sahana karavAnA Ave, paraMtu tethI DarI javAnuM na hoya. paMdara divasanA upavAsa e emane mana ramata vAta hatI. lalitapuranA - zrI zAMtisAgara mahArAjanA upadezanI asara emanA guru cAturmAsa daramiyAna emaNe jAherAta karI ke pote cAturmAsa daramiyAna mahArAja upara tarata paDI. temaNe saraLatApUrvaka potAnI bhUlano siMhavikrIDita tapa karaze. A tapa ghaNuM kaThina che. emAM siMhanI jema svIkAra karI lIdho. temaNe potAnA ziSya zAMtisAgara mahArAja pAse parAkrama karavAnuM - baLa dAkhavavAnuM hovAthI te siMha - vikrIDita tapa. prAyazcita levAnI mAMgaNI karI. guru potAnA ziSya pAse AcAra kahevAya che. emAM paMdara divasanA upavAsanA pAraNe paMdara divasanA saMbaMdhe prAyazcita levA tatpara thAya e ghaTanA ja virala gaNAya. upavAsa Ave che ane e rIte samagra cAturmAsa daramiyAna e tapa, zAMtisAgara mahArAje paNa vinayapUrvaka ane yathAyogya rIte potAnA karavAnuM hoya che. A rIte samagra cAturmAsa daramiyAna AhAra levAnA. guru bhagavaMtane AcAramAM sthira karavAnI zubhaddaSTithI nAnuM sarakhuM divasa phakata cAra ke pAMca Ave. vaLI digambara AmnAya pramANe prAyazcita ApyuM. ethI emanA guru bhagavaMta potAnA digambara AhArane divase jo koI aMtarAya Ave to munio AhAra choDI de muninA AcAramAM pharI pAchA sthira thaI gayA hatA. ' che, eTale pAraNAne divase mahArAjazrIne koI aMtarAya na Ave e kuMbhojagiri, nAMdaNI ane bAhubalimAM cAturmAsa pachI mATe zrAvako bahu ciMtAtura rahetA ane pUrI kALajI rAkhatA hatA. A. zAMtisAgarajI mahArAjazrIe sametazikharanI yAtrA mATe prasthAna karyuM. rIte mahArAjazrIe potAnI tapazcaya cAlu rAkhI hatI. koI koI madhyapradeza, bihAra ane uttarapradezanI A yAtrA daramiyAna emaNe vakhata ene lIdhe emane tAva AvI jato. tyAre gRhastho emane e vividha prakAranA anubhavo thayA hatA. sametazikharanI yAtrA mATe tapazcaryA choDI devA mATe AgrahabharI vinaMtI karatA, paraMtu mahArAjazrI vihAra karatAM karatAM mahArAjazrI jAnyuArI mahinAmAM rAyapura padhAryA potAnA vratamAM sarvathA ddaDha rahyA hatA. Ama lalitapuranA cAtumasa hatA. kaDakaDatI sakhata ThaMDInA e divaso hatA. tema chatAM vastravihIna daramyAna mahArAjazrIe siMhavikrIDita tapazcaryA adbhUta rIte pAra avasthAmAM mahArAjazrI ane emanA ziSyane joIne jaino uparAMta pADI hatI. anya lokone paNa ghaNuM Azcarya thatuM. mahArAjazrI rastAmAM nIkaLatA ekavAra mahArAjazrI eka gAmanI aMdara sthira hatA ane tyAre paNa aneka loko temanAM darzana mATe ekatra thatAM. rAyapuramAM dharmasthAnakamAM sAmAyikamAM kAusagga dhyAnamAM beThA hatA. teo tyAre eka aMgreja kalekaTara hatA. temaNe tathA temanAM patnIe paNa ekAgracitte dhyAnamAM sthira thaI gayA hatA. e vakhate evuM banyuM ke mahArAjazrIne A rIte nagnAvasthAmAM joyA. temanA mATe AvuM tyAM pAse koI kIDInuM dara hatuM. kIDIo tyAMthI nIkaLI. ghaDIkamAM navuM ane kautuka jagAve evuM hatuM. vaLI emanI saMskRtinI draSTie seMkaDo kIDIo bahAra nIkaLI AvI. keTalIka kIDIo mahArAjazrInA emane e drazya asabhya paNa lAgyuM. kalekaTaranI patnIe potAnA patine zarIra upara caDhI gaI, digambara nagna muninA zarIra upara caDhelI. e vize phariyAda karI. eTale kalekaTare polisa dvArA mahArAjazrIne koI koI kIDIo caTakA mAravA lAgI to paNa zAMtisAgarajI potAnA tathA emanA ziSyone nagnAvasthAmAM vihAra baMdha karavAno hukama karyo. dhyAnamAMthI calita thayA nahi. ema karatAM karatAM. kIDIo vadhatI gaI paraMtu rAyapuranA keTalAka vidvAno kalekaTara pAse pahoMcyA sAdhuonI ane zAMtisAgarajInA paga nIce pharatI thaI. keTalIka kIDIo emanA dinacaryA kevI hoya che te graMtho batAvIne samajAvyuM. AvI sakhata puruSa- liMga sudhI pahoMcI ane keTalIka kIDIonA tyAM coMTI jaIne ThaMDImAM paNa ATaluM kaThina dharmadhama jIvana digambaramunioe jIvavAnuM ke jorathI caTakA mAravA lAgI. e caTakA eTalA badhA ugra hatA ke hoya che e jANIne kaleTarane bahu Azcarya thayuM, eTaluM ja nahi enuM - zAMtisAgarajInA puruSa liMgamAMthI lohI vahevA lAgyuM, paraMtu tema chatAM hRdayaparivartana paNa thayuM. tarata ja emaNe digambara sAdhunI teo to potAnA dhyAnamAM ja nimagna hatA. jayAre teo potAnA saMcArabaMdhIno hukama pAcho kheMcI lIdho. dhyAnamAMthI jAgRta thayA tyAre ja temane khabara paDI ke kIDIo upadrava mahArAjazrIne AvI rIte nagnAvasthAmAM vihAra karavAmAM thayo che ane potAnA zarIramAMthI lohI paNa nIkaLyuM che. Ama chatAM kAyadAnI draSTie kayAreka kayAreka muzkelIo paDI hatI, paraMtu pote nizcala besI rahyA che jethI koI kIDI cagadAI na jAya. temaNe mahArAjazrIe te mATe kayAreya namatuM ApyuM na hatuM. teo kahetA ke kIDIone potAnI meLe cAlI javA dIdhI badhI kIDI gaI pachI teo 'jarUra paDaze to huM asazana karIne dehatyAga karIza, paraMtu AcArano UbhA thayA. kIDIoe emanA zarIrane caTakA mAya ane lohI paNa lopa kAyadAne vaza thaIne kayAreya nahi karuM.' kADhayuM paraMtu teo to cAlI jatI kIDIone karuNAbharI najare jotA eka vakhata mahArAjazrI vihAra karatA karatA madhya pradezamAM rahyA hatA. mahAkozala prAMtamAM sAgara nAmanA nagaramAM padhAryA. mahArAjazrIno mahArAjazrI paristhiti ane samayAnusAra upadeza ApatA. upadeza zravaNa karavA mATe bhakato AvavA lAgyA. mahArAjazrI sAgara tattvajijJAsu vyakitao beThI hoya tyAre temanI sAthe teo pAse AvelA droNagiri parvata upara koI koI vakhata jaIne AkhI AtmatattvanI vicAraNA karatA. sAmAnya sarerAza zrAvako vyAkhyAna rAta tyAMnA jinamaMdiramAM dhyAnamAM besatA. vaizAkha mahinAnI garamInA sAMbhaLavA AvyA hoya tyAre teo ahiMsAdi bAra vrato ane * e divaso hatA. mahArAjazrI roja potAnI dhyAnanI sAdhanA pUrI thAya sadAcAranI vAta karatA. madhyapradeza, bihAra ane uttara bhAratanA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tA. 16-4-92 prabuddha jIvana jaMgalomAMthI teo jayAre jayAre pasAra thatA ane AdivAsIonA teo ekAda dhArmika udAharaNa ApIne saMkSepamAM chatAM spaSTatAthI. koI sthaLe mukAma karavo paDato tyAre tyAre teo AdivAsIone samajAvI zakatA. upadeza ApatI vakhate prANIono zikAra na karavo, mAMsAhAra na eka vakhata mahArAjazrI eka gAmamAM sthiratA karIne rahyA hatA karavo, dArU jevAM mAdaka pINAM pIvAM, corI na karavI ane parastrIgamana tyAre keTalAka mANasonuM eka moTuM ToLu temanI pAse AvIne beThuM. na karavuM. e vize upadeza ApatA. temanI upadezavANI saraLa, madhura AvanAra mANaso mAtra jijJAsAthI AvyA hatA. temanAmAM koI dharmanA ane hRdayamAM soMsarI UtarI jAya evI rocaka ane sacoTa rahetI, saMskAra ke dharmanI ruci nathI ema vAta cIta parathI jaNAyuM. teo ghaNo kAraNaka ke teo je kaMI kahetA te emanA hRdayamAMthI AvatuM. emanA dUrathI AvyA che evuM teoe kahyuM teomAMnA mukhya AgevAne kahyuM, upadezamAM emanA cAratrinI suvAsa rahetI. 'mahArAjazrI ane jiMdagImAM koI divasa AvI rIte nagna manine digambara sAdhuone vihAramAM ghaNI muzkelI paDatI hoya che.. joyA nathI. badhAnI vacce mANasa nagna avasthAmAM haratA pharatA hoya keTalAka jainetara lokone digambara paraMparAnI pUrI jANakArI na hovAne enuM amane bahu kutuhala hatuM. eTale ame ahIM Apane jovA AvyA kAraNe digambara sAdhuo pratye akAraNa Sa thato hoya che. e lokoe chIe." mahArAjazrIe prasannatApUrvaka nama vinoda karatAM kahyuM, ' AvuM dazya kayAreya joyuM hotuM nathI. anya dharmIone paNa keTalIkavAra bhAIo, tame ATalA badhA mAIla cAlavAnuM kaSTa khoTuM lIdhuM. tamArA . dhamadviSanI buddhithI paNa jhanUne caDhI AvatuM hoya che. AvI eka ghaTanA gAmamAM tame koI nagna vAnarane joI lIdho hota to tamArI jijJAsA I.sa. 1930 mAM mahArAjazrI madhyapradezamAM dhavalapura rAjayanA - saMtoSAI jAta ! ATale dUra AvavAnI kAMI jarUra nahotI." rAjAkheDA nAmanA gAmamAM hatA tyAre banI hatI. rAjAkheDAmAM kayAreka prasaMgAnusAra nama vinodapUrvaka vAta karavAnI mahArAjazrInA vyAkhyAnano prabhAva ghaNo moTo paDayo hato. mahArAjazrInI je rIta hatI te AvA prasaMga uparathI jovA maLe che. AsapAsanAM gAmomAMthI paNa seMkaDo loko vyAkhyAna sAMbhaLavA digambara munione temanI nagnAvasthAne kAraNe rastAmAM AvatA.. vihAranI ghaNI takalIpho paDatI hoya che. sAmAnya rIte gRhastha nagna sAdhuono A utsava joIne keTalAka ajaina lokone bahu samAjamAM koI gAMDo mANasa hoya to te ja rastA upara nagnAvasthAmAM dveSa thayo. teoe jaino upara hallo karavAnuM kAvatru karyuM. lagabhaga nIkaLI paDe. paraMtu polisa potAnI sattAthI tene pakaDI zake. samagra 500 guMDAo hathiyAra laIne hallo karavA AvI pahoMcyA. zrAvakoe duniyAnA badhA ja rASTromAM kAyado che ke mANasa nagnAvasthAmAM rastA agamacetI vAparI ane potAnA saMrakSaNa mATe taiyAra karI. tema chatAM upara pharI zake nahi. tema karavA koI jAya to tenI dharapakaDa thAya. A A humalAmAM keTalAka zrAvako jakhamI thayA. humalo karIne guMDAo kAyadodigambara munine lAgu paDe ke kema? ekaMdare to digambara munio nAsI gayA. A vAtanI jANa thatAM dhavalapuranA rAjAe tarata polisa vahelI savAramAM ajavALuM thatAM pahelAM vihAra karIne potAnA mukAme TukaDI mokalI ApI. keTalAka guMDAone pakaDIne jelamAM pUravAmAM pahoMcI jatA hoya che, eTale Avo saMbhava ocho hoya che. AhAra AvyA. A vAtanI khabara paDatAM mahArAjazrIe pote jAherAta karI vagere mATe ke anya prasaMgoe divasa daramiyAna teone rastA para ke jayAM sudhI guMDAone jelamAMthI choDIne temane mAphI ApavAmAM nahi cAlavAnA nimittA prApta thatAM hoya che. tema chatAM zAMtisAgarajI Ave tyAM sudhI pote upavAsa karaze. mahArAjazrInA upavAsa cAlu mahArAje potAnA draSTAMtathI nakakI karAvI ApyuM hatuM ke digambara munine thayA. rAjayanA adhikArIo mahArAjazrI pAse masalata karavA AvyA. gRhasthano e kAyado lAgu paDI zake nahi. mahArAjazrI e kahyuM ke "saMsAramAM amAre koInI sAme zatratA nathI. zAntisAgarajI mahArAjanA jamAnAmAM bhAratamAM aneka dezI eTale guMDAo jelamAM hoya tyAM sudhI AhAra levAnuM amane kevI rIte rAjayo hatAM tathA anyatra briTiza zAsana hatuM. eTale judA judA game ?" chevaTe mahArAjazrInI AgrahabharI vinaMtIne mAna ApIne rAjaya pradezamAM judA judA kAyadA rahetA. musalamAnI rAjayomAM to vaLI jaina taraphathI guMDAone choDI mUkavAmAM AvyA, mahArAjazrIe tyAra pachI digambara sAdhuo mATe vadhu kaDaka kAyadA rahetA. AvI eka ghaTanA pAraNuM karyuM. AthI guMDAonA hRdayanuM parivartana thayuM ane potAnI IslAmapurA nAmanA nagaramAM banI hatI. tyAM temanA vihAra upara bhUla mATe mahArAjazrI pAse AvIne teoe pazcAttApapUrvaka kSamA pratibaMdha pharamAvavAmAM Avyo hato. nagna sAdhune joIne potAnA mAMgI. dharmanA lokonI lAgaNI dubhAya che evuM kAraNa rAjaya taraphathI - uttara bhAratanA vihAra daramiyAna mahArAjazrIe hastinApura, ApavAmAM AvyuM hatuM. dezI rAjayomAM lokazAhI Dhabe nyAyapaddhati alvara, mahAvIrajI, jodhapura, jayapura, AgrA vagere sthaLe mukAma karyo jevuM e jamAnAmAM ochuM hatuM. eTale e vakhate A pratibaMdhanI sAme hato. vihAra daramiyAna sthaLe sthaLe paMcakalyANaka mahotsava, rathayAtrA, - zAMtisAgarajIe AmaraNa upavAsa jAhera karyA hatA. cAra divasanA vyAkhyAna vagere dvArA dharmanI sArI prabhAvanA thaI hatI. mahArAjazrInA upavAsa thayA pachI vAtAvaraNa ghaNuM taMga thayuM hatuM. rAjaya kakSAe ghaNI darzana * vaMdana mATe ane emanI vANInA zravaNa mATe hajAro loko uhApoha macyo hato ane chevaTe rAjayane zAMtisAgarajInA vihAra para umaTatA hatA. sthaLe sthaLe jinamaMdiranA nirmANa mATe athavA jIrNoddhAra pharamAvelA pratibaMdhane pAcho kheMcI levo paDayo hato. ' mATe, pAThazALAo mATe yojanAo thatI rahI hatI. mahArAjazrI. AmAM mahArAjazrIe dakSiNa bhArata, madhya pradeza, uttara bhArata, padhAryA hatA tyAre keTalAka lokoe temanI AgaLa tAjamahAla jovAno gujarAta, mahArASTra vagere pradezomAM vyApaka vihAra karyo hato. dakSiNamAM prastAva mUkayo hato. paraMtu mahArAjazrIe tAjamahAla jovAnI jarA haidrAbAdanA nijhAma rAjaya taraphathI pahelAM digambara sAdhuonA vihAra sarakhI paNa jijJAsA batAvI na hatI, kAraNake AtmAnA saundarya pAse upara pratibaMdha hato, paraMtu nijhAma sarakArane samajAvavAthI e kAyado tAjamahAlanuM saundarya kazI visAtamAM nathI. jemaNe AtmakalyANa karavuM kAyama mATe rada karavAmAM Avyo hato. che temaNe AvA bhautika saundaryanA darzananA pralobhanamAM paDavAnuM na ' .Avo prazna pharI eka vAra uttara bhAratamAM upasthita thavAnI hoya ema teo spaSTapaNe mAnatA hatA. ethI ja teo tAjamahAla zakayatA hatI. mahArAjazrI vihAra karatAM karatAM dilhI javAnA hatA. jovA gayA na hatA. dilhImAM tyAre briTIza rAjaya hatuM. bhAratanI A rAjadhAnImAM tyAre mahArAjazrIne kevaLa karavA khAtara vAdavivAda karavAnuM gamatuM kAyadAo vadhu kaDaka hatA. eTale mahArAjazrIne ghaNA. zrAvakoe vinaMtI nahi. teone ema samajAya ke temanI pAse AvelI vyakita mAtra karI ke teo dilhI na padhAre to sAruM. paraMtu mahArAjazrI pote atyaMta carcA karavA ja AvI che to tevI caca teo TALatA. temaNe makakama hatA. temaNe bhakatone kahyuM ke sarakAra ane vadhumAM vadhu zuM karI vitaMDAvAdamAM rasa nahoto. AvI caca upasthita thAya tyAre teo te zake ? mRtyunI sajA karI zake. e kare to paNa mane teno Dara nathI." TALIne potAnA svAdhyAyamAM lAgI jatA. mahArAjazrIne jayAre lAge AthI mahArAjazrIe dilhI tarapha vihAra karyo. nagna sAdhu Ave che ke vAtacIta karavA AvanAra vyakita sAce ja jijJAsu che to tenI sAthe enI jANa thatAM temane aTakAvIne temanI dharapakaDa karavAnI sUcanA teo mukata manathI tattvacarcA karatA. mahArAjazrIno svAdhyAya ghaNo aMgreja kalekaTara dvArA polisane apAI cUkI hatI. mahArAjazrI vihAra UMDo hato, emanuM vAMcana vizALa hatuM. emanuM ciMtana - manana ghaNuM karatA dilhI tarapha AvyA, rastAmAM polise temane aTakAvyA, paraMtu gahana hatuM, emanI samakSa dhyeyanI spaSTatA hatI. eTale bIjAne zuM karavuM tenI polisane samajaNa na paDI. ghaNo uhApoha macyo. samajAvavA mATe emane bahu vistAra karavAnI jarUra paDatI nahi. paristhiti ane dhArmika paraMparAne samajatAM gorA kalekaTarane vAra lAgI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 14 nahi. temaNe tarata ja nagna jaina munine rastA upara cAlIne game tyAM vihAra karavAnI chUTa ApI dIdhI. A koI jevA tevo vijaya na hato. dilhI jevI rAjadhAnImAM AvI ghaTanA bane eno artha ja e ke bhAratanA bIjA koI paNa zaheramAM bIjI koI paNa sarakAra temane have aTakAvavAnI hiMmata karI zake nahi, mahArAjazrIe A rIte uttara bhAratanA ane bhAratanA anya pradezomAM vihAra karIne digambara municaryAthI jaina samAja uparAMta anya samAjane paNa paricita ane prabhAvita karI dIdho hato. uttara bhAratamAM vihAra karIne tyAra pachI mahArAjazrIe rAjasthAnamAM jayapura, udayapura, byAvaramAM tathA gujarAtamAM pratApagaDha, goralamAM cAturmAsa karI nAsika pAse gajapaMthA I.sa. 1937mAM padhAryA ane tyAM cAturmAsa karyuM. temanA niraticAra saMyamapUrNa jIvana mATe ane temaNe karelI dharmajIbhAvanA mATe gajapaMthAmAM emane 'cAritra cakravartI ' nuM biruda ApavAmAM AvyuM hatuM. AcArya zAMtisAgarajInA jIvananI eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA te jaina maMdiromAM harijanonA praveza mATe ghaDAyelA kAyadAno pratikAra karavA aMgenI che. I. sa. 1947 mAM bhAratane svataMtratA prApta thaI te pachI judA judA rAjayomAM sAmAjika sudhArAo ka2vA mATe navA navA pragatizIla kAyadAo ghaDavAmAM AvyA. e vakhate gujarAta- mahArASTra ane karNATakanAM rAjayo judAM nahotAM. e traNe maLIne pahelAMnu muMbaI rAjaya hatuM. muMbaI rAjayanI dhArAsabhAmAM te vakhate eka kAyado pasAra karavAmAM Avyo. te mujaba harijanone hindu maMdiromAM koI paNa prakAranI roka Toka vinA praveza karavAno hakaka ApavAmAM Avyo. harijanone tyAre sAmAjika ddaSTie bahiSkRta gaNavAmAM AvatA hatA. hindu maMdiromAM temane pravezavAnI manAI hatI. eTale AvA kAyadAnI AvazyakatA hatI. paraMtu jaina maMdiro ane hindu maMdiro vacce taphAvata che. kAyadAno amala karanArA sarakArI adhikArIo paNa ema kahevA lAgyA hatA ke jaina maMdira te hindu maMdira ja gaNAya. mATe A navA kAyadA dvArA jaina maMdiramAM paNa harijanone pravezavAno hakaka che. AcArya zAMtisAgarajI te vakhate solApuramAM cAturmAsa pUruM karIne karNATakamAM akalUja nAmanA gAmamAM padhAryA hatA. tyAM temanuM cAtumasa paNa nakakI thayuM hatuM. temaNe muMbaI sa2kA2nA A kAyadAno virodha karyo ane sarakAra jayAM sudhI kAyado pAcho na kheMcI le tyAM sudhI pote annatyAga (saMpUrNa upavAsa nahi) jAhera karyo. zAMtisAgarajI mahArAjanuM kahevuM e hatuM ke jaina maMdirano hindu maMdiramAM samAveza karavAmAM Avyo che te yogya nathI, kAraNa ke jainadharma ane hindudharma vacce tAttvika ddaSTie taphAvata che. jainadharmanI paraMparA ane hindudharmanI paraMparA spaSTa rIte bhinna che. jaina dharma varNAzramamAM mAnato nathI. ethI ja jainadharmanI ArAdhanA karavAnI brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e darekane sarakhI chUTa che. ItihAsamAM enA ghaNA dAkhalA che. jaina dharmamAM mAnanAra harijanane jainadharme kayAreya maMdiramAM pravezavAno InkAra karyo nathI. eTale jainadharma harijanono virodhI nathI. jaina maMdiramAM enI kriyAvidhi anusAra upAsanA karanAra sarvakoIne pravezavAnI chUTa che. paraMtu navA kAyadA dvArA je rIte hindu maMdiromAM harijanone pravezavAnI chUTa ApavAmAM AvI che evI rIte jainadharmamAM na mAnanAra hirajanone ke bIjA koIne paNa jaina maMdiramAM pravezavAnI chUTa na ApI zakAya, kAraNa ke ema karavAthI jainonI upAsanA vidhimAM vikSepa paDe ane saMgharSa thAya. jijJAsA khAtara jema bhAratanA anya dharmIo, yuropiyano vagerene jaina maMdiramAM dAkhala thavA devAmAM Ave che tevI rIte jainadharmamAM na mAnanAra harijanone paNa jijJAsA khAtara jaina maMdiranI mulAkAta levI hoya to te mATe paNa chUTa hoya ja che. eTale kAyadAmAM rahelI A visaMgati dUra thavI joIe. zAMtisAgarajI mahArAjanA vicAro taddana spaSTa hatA, paraMtu lokajuvALa judI dizAno hato. kAyado pasAra thatAM muMbaI rAjayanA keTalAya nagaronAM hindu maMdiromAM ToLAbaMdha harijanoe praveza karyo. eka rIte e AvakArya pagalu hatuM. paraMtu karNATakanA keTalAka gAmamAM zAMtisAgarajI mahArAjanA anurodhane lIdhe hirajanone jaina maMdiramAM pravezatA aTakAvavAmAM AvyA. paraMtu akalUja jillA adhikArIe rAtane vakhatejaina maMdiranuM tALuM toDAvI mahetara, camAra vagere tA.16-4-92 harijanone maMdiramAM dAkhala karAvyA. ene lIdhe ramakhANo thayAM. ane keTalAka lokonI dharapakaDa paNa thaI. kAyado maMda gatie cAle che. e divasomAM amuka varganI lAgaNIne mAna ApI kAyadAmAM tarata pheraphAra karavAnuM valaNa paNa nahotuM. jaino taraphathI TheTha kendra sarakAra sudhI A bAbatamAM sattAvAra rajUAta karavAmAM AvI, paraMtu tenuM jaldI kaMI pariNAma AvyuM nahi. paraMtu akalUjanA banAva aMge jaino taraphathI korTamAM kesa dAkhala ka2vAmAM Avyo ane muMbaInI hAIkorTa sudhI e kaisa pahoMcyo. te vakhate nyAyadhIza zrI ema.sI. cAgalA ane nyAyAdhIza zrI gajendragaDhakare sarakAranI ane jainonI ema baMne pakSonI rajUAta ane dalIlo pUrepUrI sAMbhaLIne evo cUkAdo Apyo ke jaina maMdira e hindu maMdira nathI. jainonI upAsanA vidhi judI ja che. ethI hirajanone kAyadA heThaLa hindu maMdiromAM dAkhala thavAnI je chUTa ApavAmAM AvI che te jaina maMdirane lAgu paDatI nathI. Ama hAIkorTano cukAdo jainonI tarapheNamAM Avyo. AcArya zAMtisAgarajI mahArAja potAnA vicAromAM keTalA spaSTa, sAcA ane makakata hatA te A prasaMga u52thI joI zakAya che. alabatta A vivAdamAM nirNaya AvatAM samaya ghaNo gayo. navo kAyado pasAra thayo ane 24mI julAI, 1951 nA roja korTano cukAdo Avyo tyAra pachI eTale ke kula 1105 divasa pachI mahArAjazrIe annAhAra lIdho. alabatta A traNeka varSanA gALA daramiyAna annAhAranA tyAgane lIdhe emanuM zarIra ghaNuM kSINa thaI gayuM hatuM., paraMtu emanuM AdhyAtmika teja jarApaNa ochuM thayuM na hatuM. ATalA divaso daramiyAna emaNe judA judA maMtronA karoDo jApa karyA hatA. I. sa. 1952 nA jUna mAsamAM phalaTaNa zaheramAM mahArAjazrIno rASTrIya stare hIraka mahotsava UjavavAmAM Avyo hato. potAnA jIvananAM 80 varSa temaNe pUrAM karyAM hatAM. 81 muM varSa cAlatuM hatuM. traNa divasanA e mahotsavamAM bhAratabharamAMthI nAmAMkita vyakitao padhArI hatI. teonA prAsagika vakatavyo thayAM. hAjara na rahI zakanAra ghaNA mahAnubhAvonA saMdezAvAMcana uparAMta traNe divasa mahArAjazrIe potAnA udbodhanamAM jinamaMdira, jinavANI, ahiMsAdi mahAvrato, dayA, puruSArtha vagerenuM mahattva samajAvyuM hatuM. mahArAjazrI kuMthalagirimAM hatA te vakhate emaNe zrAvakone jinAgamanuM mahattva samajAvyuM. tIrthaMkara bhagavAnanI anupasthitimAM jinavANI dvArA ja jinezvara bhagavAnanI bhakita uttama prakAranI thaI zake. mokSamArgane samajavA mATe ane temAM AtmavikAsa sAdhIne mokSagati pAmavA mATe jinAgama e ja A kALamAM sarvazreSTha AlaMbana che. eTalA mATe emaNe jinAgamanuM mahattva zrAvakone samajAvIne te naSTa na thAya tathA tenI yogya jALavaNI thaI zake e mATe zrutavyavasthAnI eka yojanA zrAvako samakSa rajU karI. SakhaMDAgama ane kasAyapAhuDa tathA tenA uparanI TIkA 'dhavalA' (72000 gAthA) 'jaya dhavalA' (60000 gAthA) ane 'mahAbaMdhamahAdhavala (40000 gAthA) e traNa siddhAntagraMthonI lagabhaga poNA be lAkha gAthAo tAmrapatra upara kotarAvavAnI darakhAsta rajU karI. enA kharca mATenI javAbadArI keTalAka zreSThIoe ane saMghe upADI lIdhI. e yojanA anusAra I. sa. 1954 mAM mahArAjazrInA nAmathI jinavANI jIrNodvAra saMsthA sthapAI ane tAmrapatro kotaravAnuM kArya cAluM thayuM. taduparAMta I. sa. 1954 mAM phalaTaNamAM zrutabhaMDAra ane graMtha prakAzana samitinI niyukita karavAmAM AvI. phalaTaNa zahera dakSiNa bhAratamAM jainonA kAzI tarIke ALakhAya che. eTale mahArAjazrI e phalaTaNa zaheranI pasaMdagI karI. A rIte mahArAjazrIe zruta saMrakSaNanI ane AgamagraMthonA jINoddhAranI kAyamI yojanA karAvI. mahArAjazrInA haste thayelA mahattvanAM aitihAsika kAryomAM A paNa eka mahattvanuM kArya hatuM. Azare 2664 tAmrapatro upara A graMtho kotaravAmAM AvyA. eTalA ttAmrapatronuM vajana lagabhaga pacAsa maNa jeTaluM thAya. tAmrapatro kotarAvavA uparAMta mahArAjazrIe ratnakaraMDa zrAvakAcAra, samayasAra, sarvArthasiddhi, anagA2 dharmAmRta, sAgAradhAmRta, mUlAcAra vagere graMtho chapAvIne prakAzita karavAnI yojanA paNa karI. mahArAjazrIno jIvanakALa jema bhavya hato tema temano aMtakALa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-92 paNa bhavya hato. AvA jaina mahAtmAo svecchApUrvaka dehanuM visarjana karatA hoya che. prabuddha jIvana mahArAjazrI kuMthalagirimAM I. sa. 1953 mAM cAnusi karyA pachI phalaTaNa padhAryA hatA. phalaTaNamAM cAturmAsa karI teo pharI pAchA kuMthalagiri padhAryA. tyAre temanI upara 83 varSanI thaI gaI hatI. temanuM svAsthya pahelAM jevuM have sAruM rahetu na hatuM. AMkhe motiyo AvI gayo hato. oparezana karAvavAmAM kadAca baMne AMkho jAya evuM jokhama hatuM. mahArAjazrI bArAmatImAM hatA tyAre ja temane lAgyuM hatuM ke have potAnuM zarIra dhamarAdhanA mATe pahelAM jevuM sAruM rahyuM nathI. zarIra jayA2e sAruM na rahetuM hoya tyAre AcAradharmanA pAlanamAM paNa baLa ane utsAha ochAM thAya. AcAryazrI niraticAra sAdhu jIvana jIvyA hatA ane aMta sudhI te pramANe jIvavA IcchatA hatA. eTale ja potAnA AcAramAM zithilatA Ave tenA karatAM deha tyAga karavo e emane mate vadhu sAro ane sAco vikalpa hato eTale I. sa. 1955 mAM teo jayAre kuMthalagiri padhAryA tyAre saMlekhanAvrata levAnI potAnI IcchA emaNe jAhera karI, pahelAM 'niyama saMlekhanA' vrata lIdhuM. A vrata maryAdita kALanuM hoya che ane AmaraNAMta saMlekhanAvata mATenI pUrva taiyArI rUpe hoya che. ethI vyakitane potAne khyAla AvI jAya che ke pote sArI rIte AmaraNAMta saMlekhanA vrata pALI zakaze ke kema ? e divaso daramiyAna mahArAjazrI upavAsa karatA ane vacce vacce koI koI divasa be koLiyA jeTalo AhAra karatA. tyAra pachI mahArAjazrI e 15 mI ogasTa, 1955 nA divase yama saMlekhanA vrata (mAraNAMtika saMlekhanA vrata) jAhera karyuM. saMlekhanAmAM sattara prakAranA je maraNa zAstrakAroe gaNAvyAM che temAMthI pote 'IMginI ma2Na 'nA prakAranuM vrata svIkAryuM hatuM. A prakAranA saMlekhanA vratamAM UThabesa ka2vAnI tathA IzAro vagere karavAnI tathA jarUra paDe bolavAnI chUTa hoya che. saMlekhanAnI jAherAta thatAMnI sAthe mahArAjazrInA bhakato emanA aMtima darzanane mATe cAre bAjuthI AvavA lAgyA. upavAsa cAlu thatAM mahArAjazrInI tabiyata dhIme dhIme kSINa thavA lAgI. teo roja yathAzakita upadeza ApatA. A samaya daramiyAna emaNe potAnA pachI samudAyanA vaDA tarIke potAnA prathama ziSya vIrasAgara mahArAjane AcArya tarIke ghoSita karyA. vIrasAgara mahArAja tyAre jayapuramAM cAturmAsa arthe birAjamAna hatA. emane tyAM saMdezo pahoMcADavAmAM Avyo. mahArAjazrInA anya keTalAka ziSyo emanI sevA - suzrUSAmAM lAgyA hatA. (mahAdevI varmA - pRSTha - 6 thI cAlu) saMketa karanAra sahacarInuM sakhIkArya paNa kare che. kayAreka A preyasIne prItamanA milananI ghaDI AvelI lAge che tyAre rUdana karatuM AkAza kevuM hasI UThe che H muskAtA saMketa bharA nabha, ali, kayA priya AnevAle haiM? ne prakRti joDenA emanA A rAgAtmaka saMbaMdhe tathA emanA Abhinava kalpanA vaibhave eka tarapha mahAdevIne prakRtimAM mohaka, mAdaka, vizada ne sUkSma Alekhana mATe preryA che to bIjI tarapha citralekhA mahAdevIne evAM ja mohaka, anubhUti bharyAM citronI rekhAo AlekhavA paNa preryAM che. kavinA haiyAnA bhAvo kavinI ja pIMchInI rekhAomAM sAkAra svarUpa pAme e atyaMta sukhada chatA Azcaryajanaka saMyoga che ne! mahAdevInI sarjanAtmakatA kevaLa kAvyo ane citromAM sImita nathI rahI. prakRtinA anaMta vaibhava tathA jIvanamAM aparimita duHkhonuM kaMdana ane kavayitrInI aMtarmukhI vRtti, lekhikA mahAdevInA gadyamAM bahirmukhI banI yathArthatAnI nakakara pArthiva bhUmipara avataraNa paNa kare che. 'smRti kI rekhAe ', 'atIta ke calacitra ', ' zRMkhalA kI kaDiyAM' vagere dvArA A lekhikA hradaya sparzI citro upasAve che. sAmAnya janatAnA pIDita jIvanane emAM vAcA maLe che, samAjamAM prasarelAM dainya, duHkha, svArtha ane abhizApono pratikAra karatA baLavAkhora 15 mahArAjazrI kuMthalagirimAM roja savAre DuMgara upara darzana karavA jatA. saMlekhanAvratanI jAherAta pachI traNeka divasa pachI teo u52 ja eka guphAmAM sthira thaI gayA. tyAM saMlekhanA daramiyAna teo sAmAyika, bhakitapATha, abhiSeka darzana vagere kriyAvidhi karatA - karAvatA. temaNe sarva lokonI sAthe kSamApanA karI lIdhI. vacamAM eka divasa emaNe brahmacArI bharamAppAne kSullakanI dIkSA ApI. emanuM nAma siddhasAgara rAkhavAmAM AvyuM. mahArAjazrI ghaNuM kharuM padmAsanastha rahetA. teo dhyAnamAM rahetA athavA stotra sAMbhaLatA ke jApa karAvatA. A rIte eka pachI eka divasa ullAsapUrNa dharmamaya vAtAvaraNamAM pasAra thato hato. ema karatAM kula pAMtrIsa divasa thayA. tA. 18 mI sapTembara, 1955 nA roja savAre sUryodaya pachI savAre 6=50 vAge emaNe deha choDayo. e vakhate mahArAjazrInA mukhamAM paNa maMda svare OM kAranuM raTaNa cAlatuM hatuM. AsapAsa.beThelA bhakato te vakhate bhakatAmarastotranA zlokonuM UMce svare paThana karAvatA hatA. 'kuMdAvadAta * zlokanA paThana vakhate mahArAjazrIe deha choDayo. jayotiSanI ddaSTie ravivAranA e divase amRtasiddhi yoga hato. mahArAjazrI kALadharma pAmyAnA samAcAra samagra bhAratamAM prasarI gayA. najIkanAM gAmomAMthI hajAro loko AvI pahoMcyA hatA. emanI pAlakhI taiyA2 ka2vAmAM AvI ane bapore be ane pAMca miniTe emanA pArthiva dehane caMdanakASThanI citA upara vidhipUrvaka agnidAha devAmAM Avyo. mahArAjazrIno pArthiva deha bhUtakALamAM vilIna thaI gayo. mahArAjazrInA svargArohaNa pachI kuMthalagirimAM pAMca saptAhano samAdhimaraNa mahotsava UjavavAmAM Avyo hato. te vakhate mahArAjazrInA ghaNA bhakatoe tyAM AvIne potAnI zraddhAMjali ApI. hatI. Ama, AcArya zrI zAntisAgarajI mahArAje potAnA sudIrgha cAritrapayi daramiyAna jaina dharmanI ghaNI moTI prabhAvanA karI. svAdhyAya, tapazcaryA, japa, dhyAna ane saMlekhanA dvArA AtmakalyANa sAdhavA sAthe temaNe digaMbara muninuM uttama, AdarzarUpa ddaSTAnta pUruM pADayuM. emaNe pote to potAnuM koI smAraka racavAnI nA pADI hatI, chatAM emanA RNanA svIkArarUpe emanA nAmathI sthaLe sthaLe saMsthAo sthapAI. * gata zatakanA mahAna AcAryomAM sva. pU. zrI zAntisAgarajI mahArAjanuM apratima jIvana ane kArya saune mATe preraNArUpa banI rahe evuM che. ! G ] ] u n h AtmAnuM emAM rudana che. anubhUtithI rasAyelA emanA ciMtana joDe emanI bhAvanAzIlatA ne saMvedanazIlatA paNa emanA gadyamAM satata sajAga rahe che. ghaNIvAra lAge che ke Adarza ane yathArtha, bhAvanA ane ciMtana aMtarmukhI ane bahirmukhI vRttionI abhivyakita judI pADI, mahAdevI emane mATe pagha ane gadyamAM bhinna bhinna mAdhyamo pasaMda kare che. je bhAva, je vicAra lekhita mahAdevInA gadyamAM surekha abhivyakita pAme che te ja bhAva ke vicAra kavayitrI mahAdevIne kAvyaracanA vakhate kema nahIM spamAM hoya enuM saheje Azcarya thAya che. viSaya ddaSTi, nirUpaNa vagerenI najare jotAM emanAM padya ne gadya kevAM bhinna lAge che ! emanI kAvya racanA vAMcyA pachI, emanuM gadya vAMcatAM saheje thAya che ke kavayitrI mahAdevI ne lekhikA mahAdevI bhinna haze? mahAdevI sa-2sa vakatA paNa che. meM jayAre jayAre emane sAMbhaLyAM - che tyAre emanA gadyamAM raNakatuM saMgItamaya padya paNa anubhavyuM che. lekhanamAM bhale na hoya, vANImAM to emaNe gadya ne padyano saMgItamaya samanvaya sAdhyo ja che. sadAye khAdInAM zveta vastromAM zobhatAM, mukhapara sAttvikatA dharAvanAra, atyaMta prabhAvazALI vyakitatva chatAM saumya prakRtinA mahAdevI hiMdI sAhityane gadya ane paghanI samartha, marmasparzI racanAothI samRddha karanAra savyasAcI mahAdevI, zabdanA sAcA arthamAM hiMdI sAhityanAM mahA kavayitrI che ! n n d Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prabuddha jIvana sabhara zrIphaLa D jayaMta koThArI korAsAhebane sau prathama maLavAnuM, huM bhUlato na houM to, sonAgaDhanA jaina sAhitya samAroha vakhate baneluM, paNa e to alapajhalapa. mAro svabhAva saMkocazIla ane korAsAheba paDyuM, huM mAnuM chuM ke, jaladI umaLako anubhave evA nahIM. e ochuM bole ane emano pahelo vyavahAra aupacArika hoya. e aupacArikatAno anubhava sAhityakozanA kAma mATe muMbaI javAnuM thayuM tyAre thayo. sAhityakoza mATe amAre jayAM madhyakAlIna sAhityanAM prakAzano, sacavAyAM hoya evAM graMthAlayo ane graMthasaMgraho jovAnAM hatAM. zrI mahAvIra jaina vidyAlayanuM graMthAlaya emAM Ave ja. korAsAheba enA DAyarekaTara paNa emanA vadhAre paricayamAM AvavAnuM thayeluM nahIM eTale meM DaoN. ramaNalAla zAhane kahyuM ke tame korAsAhebane bhalAmaNa karo ke amane graMthAlaya jovAnI sagavaDa karI Ape ane koI pustaka amadAvAda laI javAnI jarUra lAge to laI javA de, ramaNabhAIe mane kahyuM ke tame emanI sAthe sIdhI vAta karo. e ja emane gamaze. meM korAsAhebane phona karyo. emaNe javAba Apyo ke bahAragAmano yAtrALusaMgha Avyo che ene graMthAlayanA khaMDamAM utAro Apyo che eTale pustako jovA devAnuM zakaya nathI. korAsAhebanI to kAma pUratI, TUMkITaca ne sIdhI vAta. AgaLa pAchaLa kazuM nahIM. na sAhityakoza jevA mahattvanAM kAmamAM pote madadarUpa thaI zakatA nathI enI dilagIrI, na bIjo zuM mArga nIkaLI zake eno koI vicAra. mAre ja emane sUcavavuM paDayuM ke pustakonuM rajisTara amane jovA maLe evuM karI zako kharA ? ame amane kAmanAM lAge evAM pustakonI yAdI karI laIzuM. emaNe e mATe hA pADI paNa umeryuM ke pustako ame bahAra nahIM ApIe. pustako bahAra laI javA daI nahIM zakAya evuM to amane badhAM graMthAlayomAMthI kahevAmAM AvatuM hatuM ne ame aMte bahAra laI javAnI saMmati meLavI letA. korAsAheba to svabhAve akkaDa, e kAma pUratI vAta karanArA eTale emanI sAthe jhAjhI vAta na thaI zake, kozapravRttino mahimA gAI na zakAya. emane pIgaLAvavA muzkela. paNa je muzkela lAgatuM hatuM te Azcaryajanaka rIte AsAna banI gayuM. rajisTaramAMthI amane upayogI jaNAtAM pustakonI yAdI karI lIdhA pachI meM emane jaNAvyuM ke amArA eka sAthIdAra ahIM rokAvAnA che, graMthAlaya-khaMDa chUTo thayA pachI tame emane pustako batAvo to e kharekhara upayoganAM pustako judAM tAravI leze, jemAMthI ahIM ja noMdha laI zakAya evuM haze enI noMdha laI leze. bAkInAM pustako tame jo amadAvAda laI javA do to amane ghaNI madada thaze. korAsAhebe hA pADI - TUMkITaca hA. amAre kazI dalIla karavAnI paNa na rahI. ema lAge che ke emaNe amArI parIkSA karI lIdhI hatI, amArI sanniSThAnI khAtarI karI lIdhI hatI. pachI to emaNe ame patra lakhIne pustako maMgAvyAM tyAre paNa mokalyAM. tA.16-4-92 hakIkatanI jANa to karI ja de, ane koI vakhata kAma aTake evuM hoya to potAnA taraphathI kAmacalAu nirNaya ApI de, kAryakSamatA jANe emano jIvanaAdarza hoya ema lAge, patro ja nahIM, * jaina gUrjara kavionA vepArIo mATenAM bilo vagere ghaNuM korAsAhebanA hastAkSaramAM AvatuM. vRddha uMmare paNa e keTalo parizrama uThAvatA hatA eno aMdAja e parathI Avato. pachIthI mane jANavA maLyuM ke korAsAheba savAre sauthI pahelAM potAnA Tebala para pahoMcI jatA. sAdA nAnakaDA Tebala parathI emano saghaLo vahIvaTa cAlato. potAne pAgara maLato hoya enAthI ghaNuM vadhAre kAma ApavAnI laganI, bIjA karmacArIo pAse paNa e AvI apekSA rAkhe. e samajI zakAya evuM che ke AvI apekSA bhAgye ja saMtoSAya. evI apekSA rAkhavAthI to nirAza thavAnuM Ave. vidyAlayanA vArSika ahevAlo mArI pAse AvavA lAgyA tyAre emAMnI mAhitInI pracuratA ane goThavaNI, enA sughaDa suMdara mudraNa ne enI kalAtmakatAthI mana prasanna thaI UThayuM. AnI pAchaLa korAsAhebanI sUjha ane laganI hatI, je vidyAlayanAM bIjAM aneka prakAzanomAM paNa jovA maLe che. ApaNI moTI sAhityasaMsthAo paNa pustaka nirmANanAM AvAM dhoraNo nipajAvI zakatI nathI te saMyogomAM korAsAheba ane vidyAlaya mATe mAna upajayA vinA na rahe, AvuM kAma ghaNAM cIvaTa, jAtasaMDovaNI ne parizrama mAgI letAM hoya che. mane yAda che ke korAsAhebe eka vakhata ahevAlAnA chellA pUMThA para mUkavA mATe ApaNA khyAtanAma chabIkAra jaga mahetA pAsethI delavADAnA ke evA koI kalAtmaka zilpakAmanI chabI meLavI mokalavA mane lakheluM. emanI abhiruci ane emanA khaMtanuM e pramANa che. korAsAheba 'jainayuga' nA punaravatAranA eka saMpAdaka hatA. enI sughaDatA paNa UDIne AMkhe vaLage evI hatI. mohanalAla dalIcaMda dezAInA 'jainayugamAM e nahotI. korAsAhebanA sAhitya ane vidyA-premano 'jainayuga' paricaya Ape che ane aneka vidvAno sAthenA emanA saMbaMdho ene samarthita kare che. keTalAka samaya korAsAheba sAthe mAtra patravyavahArano ja saMbaMdha rahyo. muMbaI javAnuM thatuM paNa korAsAhebane rUbarU maLavAnuM mane sUjhayuM nahotuM. DaoN. ramaNabhAIe mane eka vakhata sUcavyuM ke ' korAsAhebane maLavAmAM saMkoca na rAkhazo. ApaNe dhArIe tevA teo kaDaka nathI. aMdarathI bahu mRdu che.' ekAda vakhata ramaNabhAI paNa sAthe AvyA. ane dhIme dhIme to evuM banavA lAgyuM ke muMbaI jAuM eTale ko2AsAhebane acUka maLe. jemane meM kAryadakSa paNa rukSa vahIvaTI mANasa tarIke oLakhyA hatA temanA eka judA ja svarUpanuM ahIM darzana thayuM. - vatsala vaDIla tarIkenA svarUpanuM. e premathI AvakAre, jamavAnuM rAkhavAnuM kahe ane kazuMka lIdhA vinA to javA ja na de, 'jaina gUrjara kavio' nI kAmagIrImAM rasa le, ene eka uttama kArya tarIke biradAve ane enA vecANanI je vyavasthA meM goThavI ApI hatI enI UMDI kadara kare. have to avAranavAra emanA aMgata patro AvavA lAgyA. eke eka patramAM * jaina gUrjara kavio ' pAchaLanA mArA parizramanA, mArI niSThAnA tathA mArI bhAvanAnA be moDhe vakhANa hoya. e AmAM mArI vidyAprIti ane vidyAlaya pratyenI prIti jue, emAM vidyAlayanuM sadbhAgya mAne, mAre mATe to A badhA udgAro apAra dhanyatA upajAvanArA hatA. koI premasAgaramAM huM jhIlA rahyo houM, aMgeaMga taraboLa thaI rahyo houM ema mane lAgatuM hatuM. korAsAheba mArAmAM eTalo badho rasa letA hatA ke benDaranA emanA para patro Ave, Do. arnesTa benDara ' zAlibhadra rAsa' paranA potAnA kAmanI pragatinI mAhitI mokale to korAsAheba e badhu mane paNa mokale. korAsAheba sAthe evI AtmIyatA baMdhAI ke koI vAra emanI vedanA paNa mArI samakSa pragaTa thaI jatI. korAsAhebane vidyAlaya mATe apAra Asakita, evI ke vidyAlaya jANe emano prANa. bIjI bAjuthI e potAnI cokakasa ddaSTi, mAnyatAo ane pratItio dharAvanAra puruSa hatA. AvA puruSane ghaNI vAra AgrahI banI javAnuM thatuM hoya che.Asakita ane AgrahIpaNuM be bhegAM thAya eTale saMgharSane avakAza maLe ane vedanAnAM nimitto UbhAM thAya. korAsAhebanI vedanA uccAzayI vedanA hatI. A vedanA paNa emanI eka mUDI hatI ema kahevAya. korAsAheba meM anubhavyA - sabhara zrIphaLa jevA. uparathI rukSa, paNa aMdarathI bhInA bhInA. khaMbhAtanA jaina sAhitya samAroha veLA 'jaina gUrjara kavionI'nI saMzodhita AvRtti prakAzita karavAno zrI mahAvIra jaina vidyAlayano nirNaya jAhera thayo ane e kAmagIrI mane soMpavAmAM AvI. A nirNaya DaoN. ramaNalAla zAhe korAsAhebanI saMmatithI jAhera karyo hato. A rIte zrI mahAvIra jaina vidyAlaya sAthe saMkaLAvAnuM thayA chatAM e samAroha prasaMge mAre korAsAhebanI nikaTa AvavAnuM na thayuM. e to thayuM * jaina gUrjara kavio' nI kAmagIrI zarU thayA pachI, ' jaina gUrjara kavio' mATe kAgaLa kharIdavAnA, presa nakakI karavAnuM, eDavAnsa rakamo maMgAvavAnI,bilo mokalI ceka maMgAvavAnA vagere aneka nAnI moTI bAbato mATe mAre vighAlaya sAthe patravyavahAra AraMbhAyo. huM joto hato ke korAsAheba A badhAmAM rasa letA hatA ane emanI sUjha tathA cIvaTa vAraMvAra pragaTa thayA karatI hatI. kAgaLa, bAInDiMga vagere vize emanI pasaMdagIo hoya ane e pasaMdagIo lAMbI ddaSTinI hoya, sughaDatAnA khyAlavALI paNa hoya. zarUAtanA tabakake ja emaNe mane jaNAvyuM ke mohanalAla dalIcaMda dezAI pote 'dezAI' lakhatA, 'desAI' nahIM. emaNe dhyAna na kheMcyuM hota to A bhUla rahI ja gaI hota. vidyAlaya potAnA aMgrejI nAmAkSaromAM " Mohvir Jain' ema nahIM paNa Mahvira Jaina' ema lakhe che e tarapha paNa emaNe dhyAna doreluM. und korAsAhebanAM kALajI, sanniSThA ane parizramano paNa paricaya thato gayo. patrano javAba tarata ja hoya. ane te paNa emanA potAnA hastAkSaramAM. Official javAba ApavAmAM vilaMba thAya tema hoya to e mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMsthA " mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAhe, * - sthaLaH 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004. phonaH350296mudrasasthAna rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 69, khArDiyA sTrITa, muMbaI-400008. phoToTAipaseTiMga- mudrAMkana, muMbaI-400092. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 3 0 aMka: 5 0 tA. 16-5-1992 Regd. No. MH.By / South 54 Licence No. : 37. 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 | T | N prabhu& QUOol 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 H 50 varSa 0 0 vArSika lavAjama rU. 30 0 0 0. - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha kopIrAITa meM mArA sarvagraMtho ane anya sarva lakhANonA anuvAda, saMkSepa, TUMkI vArtAnA eka pAThayapustakanI gAIDa lakhavAnuM kAma maLyuM. emaNe saMpAdana, punarmudraNa vagere mATenA kopIrAITanuM have visarjana karyuM che. gAIDamAM mAro Akho lekha potAne nAme chapAvI dIdho. meM emanuM lekhaka potAnA kopIrAITa mATe bahu Agraha na rAkhe e eka vAta che dhyAna kheMcyuM tyAre jarA paNa asvastha thayA vagara emaNe kahyuM, 'paNa, ane potAnA lakhANo mATenA kopIrAITanuM jAhera rIte visarjana kare ramaNabhAI, A to gAIDa che. emAM lekha tamAre nAme chapAya ke mAre e bIjI vAta che. kopIrAITanA meM karelA A visarjana vize mArA nAme chapAya, emAM zuM pharaka paDavAno hato? vidyArthIo to javAba mitra zrI yazavaMta dozIe tAjetaramAM samakAlIna' dainikamAM eka lekha gokhavAnA. gAIDanI velyu zI? pAThayapustaka badalAze eTale gAIDanI lakhyo che ane be bAbato vize prabuddha jIvana'mAM lakhavA mane anurodha nakalo pastImAM javAnI." kayo che : (1) meM kopIrAITanuM visarjana zA mATe karyuM? ane (2) e adhyApake khoTuM karyuM che evo emanAmAM jarA paNa bhAva kopIrAITa vize mArA zA vicAro che? nahoto. eka vaDIla adhyApaka hatA eTale bahu bolAya ema paNa - pahelAM kopIrAITa vize mane kevA kevA anubhavo thayA che te nahotuM. vize kahuM chuM. atyAra sudhImAM nATikA, jIvanacaritra, nibaMdha, Avo ja bIjo eka anubhava paNa e kALa daramiyAna thayelo. pravAsavarNana, dharmatattvajJAna ItyAdi prakAranAM mArA 60 thI vadhu graMtho mArA be lakho mArA eka aMgata mitre potAnA pustakamAM potAnA nAme pragaTa thayA che. huM vyAvasAyika lekhaka nathI. chatAM pAsaporTanI pAMkhe " chapAvI dIdhA. e mane maLyo ane meM emanuM dhyAna doryuM. tyAre mArI, pradeze jayavijayanA'- evaresTanuM ArohaNa', 'gulAmono mukitadAtA kSamA mAgatAM bahAnuM kADhayuM, "presavALAe bhAre garabaDa karI nAkhI. vagere pustakomAMthI royalTI tarIke sArI rakama mane maLI che. haju paNa tamArA lekho to meM presavALAne TAIpa ane heDiMga kevAM rAkhavA te keTalAMka pustakomAMthI sArI rakama maLI zake ema che. paraMtu jovA mokalyAM hatAM. tene badale eNe to pustakamAM chApI nAkhyA. yunivarsiTImAMthI cha varSathI nivRtta thayA pachI arthopArjana tarapha lakSa mane paNa pustaka hAthamAM AvyuM tyAre khabara paDI." meM kahyuM, 'e vize kudaratI rIte ochuM thaI gayuM che. nivRtta thatAM bIjI keTalIka sArI taka chApAmAM koI khulAso karI zako?" emaNe kahyuM, "to to mAruM keTaluM athopArjana mATe maLatI hovA chatAM lekhana-svAdhyAyamAM ruci vadhatI badhuM kharAba dekhAya? ramaNabhAI, A viSayo upara tame navA lekha na gaI che. jaina tattvajJAnanA mahAna graMthonA parizIlana pachI ema lAge lakhI zako? tamAre mATe e kazI agharI vAta nathI. dostIdAve ATaluM che ke niSkAraNa karuNAthI bharelA kayAM e mahAtmAo ane kayAM to tamAre karavuM joIe.' ApaNe ? kartutva ane mamatvano bhAva yathAzakaya ApaNe ochA karatA tyAre e mitra mATe mane mAThuM lAgyuM hatuM. paraMtu varSonAM vahANAM javuM joIe. AthI ja tyAganI bhAvanAthI prerAIne meM lekhaka tarIke pachI Aje jayAre huM have vismRta thaI gayelI e ghaTanAnuM smaraNa karuM mArA kopIrAITanuM visarjana karyuM che. mArI patnI sAthe vicAra vinimaya chuM tyAre e keTalI badhI mudra ghaTanA lAge che ! jayAre yuvAnIno karI meM A nirNaya lIdho emAM mArA putra ci. amitAbhanI mAtra AraMbhakALa hato tyAre nAma mATe keTalo Agraha hato! pachInA kALamAM . saMmati ja nahotI, eno utsAhapUrvaka Agraha paNa hato. eNe kahyuM ke evI paNa ghaTanAo banI che ke lekhaka thavA utsuka evA, mitrone yuropa - amerikAnI keTalIka yunivarsiTInA keTalAka prophesaro have vidyArthIone lekha lakhI ApIne teo potAne nAme e chapAve evI potAnI navI zodha koI kaMpanIne vecIne karoDo Dolara kamAI levAnA saharSa, premathI, AgrahapUrvaka rajA paNa ApI che. AnaMdane badale te zodha sau mATe jAheramAM khullI mUkIne saMzodhanakAryano jaina dharma vize pragaTa thayelA mArA ghaNA lekhonA keTalAMye vadhu AnaMda mANe che. sAmayikoe saMmati vagara utArA karyA che ane keTalAkamAM to lekhaka . kopIrAITanuM visarjana e anubhava ane anubhUtino viSaya tarIke mAruM nAma paNa mUkayuM nathI. paraMtu AvI ghaTanAo mAre mATe have che. mane kopIrAITano AnaMda ATalAM varSa hato tenA karatAM tenA sAva gauNa che. visarjanano AnaMda vadhu che. mArA atyAra sudhInA lekhanakALa jayArathI, mudraNakalAno vikAsa thayo tyArathI kopIrAITano daramiyAna kopIrAITa vize mane vividha anubhavo thayA che. ema.e. prazna Ubho thayo che. jayAre mudraNakalA nahotI ane hastalikhitA mAM huM abhyAsa karato hato tyAre TUMkI vArtAnA svarUpa vize meM eka pratI hatI tyAre potAnA graMthanI koI nakala karAvI le to kavi kai lekhaka savistara lekha lakhyo hato. e lekha amArI jheviyarsa kolejanA UlaTAnA bahu rAjI thatA. ghaNIvAra to tevA lekhako nakalo karAvavA. gujarAtI vArSikamAM tyAra pachI pragaTa thayo hato. e pachI ekAda varSa mATe koI rAjayano ke zreSThino Azraya zodhatA. lekhakane potAno muMbaInA eka vaDIla adhyApaka (jeo koI moTA lekhaka na hatA) ne kopIrAITa hoI zake evI tyAre vibhAvanA ja nahotI. potAnI kRtinI karI ma TanuM visarjana karyuM che. nAthI prerAIne meM lekhaka Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' , prabuddha jIvana tA.16-pa-92 nakala karatAM bIjAne aTakAvavAno prayatna karavA karatAM bIjAne potAnI rAkhavAne kAraNe lekhakane haMmezAM lAbha ja thAya che evuM nathI. keTalIka kRtinI nakala karavA mATe protsAhita karavAno puruSArtha lekhakone vadhu vakhata lekhakane geralAbha paNa thAya che. kavitAnA eka pustakanA karavo paDato hato evo e yuga hato. ' saMpAdana vakhate eka kavinuM kAvya ame laI zakayA nahotA, kAraNa ke jayArathI mudraNakalAnI zodha thaI ane lekhaka lakhe tathA pote kavi eka zahera choDI bIje rahevA gayA hatA ane bIjA gAmanuM athavA prakAzaka chApe ane paDatara kimata karatAM vadhu bhAva rAkhIne saranAmuM tarata maLI zakayuM na hatuM. kavi maLyA tyAre potAnuM kAvya kamANI kare tyArathI kopIrAITano prazna upasthita thayo. keTalIkavAra ame na lIdhuM te mATe mitradAve phariyAda karI. paraMtu ame kahyuM ke lekhaka lakhIne kamAya enA karatAM prakAzaka chApI-vecIne vadhu kamAya "tamAro saMparka karavA tamArA saranAme ame traNeka vakhata patra lakhyA evI paristhiti paNa thavA lAgI. lAcAra lekhaka pAsethI catura paraMtu e patro tame ghara badalyuM tene kAraNe tamane maLyA nathI, e to. prakAzakoe najIvI rakama ApIne kAyama mATenA kopIrAITa meLavI tamArI vAta parathI jaNAya che. tame kopIrAITanA custa AgrahI ho lIdhA hoya ane dhUma kamAyA hoya evI ghaTanAo paNa bane che. keTalIka eTale tamArI saMmati vagara tamAruM kAvya levAnuM amane yogya lAgyuM vakhata prakAzakoe lekhaka sAthe nakakI karI hoya tenA karatAM ghaNI badhI nahi. " vadhu nakalo khAnagImAM chApI dIdhI hoya ane enA vecANamAMthI Ama potAnuM kAvya e saMgrahanamAM na levAyuM ethI kavine ghaNo lekhakane royalTI na ApI hoya evA banAvo paNa banyA che. kavi aphasosa thayo. puraskAranI vAta to bahu moTI na hatI, paraMtu potAnA nhAnAlAlanA graMthonuM prakAzana karavAmAM koIka prakAzake AvI garabaDa kopIrAITane kAraNe bIjA kavio sAthe potAne sthAna na maLyuM eno karI ane pakaDAI tyAra pachI kavi nhAnAlAle potAnA pratyeka graMthanI emane vasavaso rahyo. pratyeka nakala upara potAnI sahI karavAnuM cAlu karyuM hatuM. jethI sahI I.sa. 1948mAM meM mArA mitra zrI mInu desAI sAthe 'manISA' vagaranI nakala bajAramAM Ave to te tarata pakaDAI jAya. ApaNA A. ' nAmanA soneTa kAvyanA saMgrahanuM saMpAdana zarU karyuM hatuM. e vakhate ghaNA mahAkavine prakAzakanI chetarapiMDIne kAraNe jIvanabhara keTalo moTo khyAtanAma kavionAM soneTa chApavA mATe amane saMmati maLI hatI, parizrama karavo paDayo te A zaramajanaka ghaTanA parathI joI zakAya che. paraMtu kavi khabaradAre potAnAM soneTa chApavA mATe amane saMmati ApI A vyavasAyI lekhako lekhanamAMthI potAnI AjIvikA meLave ane nahi. ame emane ghare maLavA gayA. bahu AgrahabharI vinaMtI karI. potAnA kopIrAITano Agraha rAkhe temAM vyavahAru draSTie kazuM ayogya puraskAranI rakamano to emane koI prazna nahoto, kAraNa ke vepArI nathI. nijAnaMda mATe lekhana pravRtti karanAra lekhaka graMthaprakAzana dvArA tarIke teo ghaNA saMpanna hatA. temano Agraha evo hato ke kamANI kare emAM paNa kazuM khoTuM na hoI zake. alabatta, e vyavahAranI baLavaMtarAya ThAkoranAM soneTa levAmAM na Ave to ja pote saMmati Ape, sAmAnya bhUmikA che. lekhakanA avasAna pachI enAM saMtAnone kAraNa ke teo baLavaMtarAyane soneTakAra tarIke svIkAratA na hatA. kopIrAITathI Avaka thAya emAM paNa vyavahAru draSTie kaMI anucita. A eka pratiSThAno prazna emaNe Ubho karyo hato. baLavaMtarAyanA na hovuM joIe. vepAra - udyogamAM paDelA mANaso potAnA vyApAra soneTa lIdhA vinA amAro soneTa saMgraha pratinidhirUpa banI zake nahi. udyogano vAraso potAnA saMtAnane sahelAIthI ApI zake che. DaoNkaTara, vaLI Avo kadAgraha svIkArAya nahi. eTale amAre chevaTe khabaradAranAM vakIla, Ijanera, cArTaDa ekAunTanTa vagere prakAranA vyAvasAyiko soneTa levAnuM mAMDI vALavuM paDayuM hatuM. lekhaka pote potAnA sAhityika potAno vyavasAyano vAraso potAnA saMtAnone to ja ApI zake che matAgraha uparAMta kopIrAITanA AgrahI hoya to teo potAnI jAtane ke jo saMtAno tevI bauddhika kakSAvALAM ane rasa rucivALAM hoya. keTaluM nukasAna pahoMcADI zake che te AvA prasaMgo uparathI joI zakAya lekhakanA saMtAno lekhaka hoya evuM ekaMdare ochuM bane che. pitA ane che. putra baMne kavi ke nATayakAra ke navalakathAkAra hoya evA dAkhalA virala' keTalAka lekhakonI kRtio emanI hayAtI daramiyAna vaMcAtI ke apavAdarUpe ja jovA maLe che. trIjI cothI peDhI sudhI lekhanano hoya che. lekhakanA avasAna pachI vahetA jatA ane badalAtA jatA vAraso Take e to saMbhavita jaNAtuM nathI. tenuM mukhya kAraNa e che ke kALamAM emanI kRtio jUnavANI ane kAlagrasta banavA lAge che. bIjA vyavasAyo karatAM lekhanano vyavasAya anokhI pratibhA mAgI vaLI navA navA sarjako kSitija upara udayamAM AvavA lAge che. navI. le che ane evI pratibhA badhAmAM hotI nathI. bIjA vyavasAyo karatAM prajA potAnA samakAlIna sarjakane vAMcavAnuM vadhu cAhe che. evA, lekhananA vyavasAyamAM lekhakane sArI evI kamANI thaI hoya evA saMjogomAM lekhakano kopIrAITa emanA avasAna pachI pacAsa varSe apavAdarUpa thoDA dAkhalA bhAratamAM ane temAM paNa gujarAtI jayAre chUTo thAya tyAre temanI kRtio sAva kAlagrasta banI gaI hoya sAhityamAM jovA maLe to maLe. che. te chApavAmAM pachI koIne rasa rahyo hoto nathI. Ama kALA ja - aMgrejI bhASAmAM prakAzita thayelA graMthonA lekhakone kopIrAITanA kAyadAne keTalIka vAra keTalAka lekhakonI bAbatamAM AMtararASTrIya stare emanA graMthonA vecANa dvArA jeTalo moTo artha nirarthaka banAvI de che. lAbha thAya che teTalo arthalAbha evI ja kakSAnA grIka, ITAliyana, keTalAka kavi-lekhako potAnA graMtha mATe kopIrAITa rAkhe che porTugIja, speniza vagere bhASAonA lekhakone thato nathI hoto, sivAya ane e mATe bahu kaDaka valaNa dharAvatA hoya che. AvA keTalAka kavi ke temanI kRtino aMgrejImAM anuvAda thAya ane te dvArA teno pracAra lekhako gAMThanA paisA kharacIne graMtha chapAvatA hoya che. koI paNa prakAzaka thAya. banaDa zo, samaraseTa moma tathA ghaNA bIjA lekhako lekhana dvArA temano graMtha chApavA taiyAra hotA nathI, kAraNa ke tevA graMtho mATe moTA dhanapati banyAnA dAkhalA noMdhAyA che. bhAratamAM paNa hindI athaprAptinI koI apekSA rahetI nathI. balake mUDIrokANa khoTI rIte bhASAmAM prakAzita thayelA graMthone jeTaluM bajAra maLe che teTaluM gujarAtI, thaI gayAno anubhava thAya evA e graMtho hoya che. AvA graMthonI. marAThI, kannaDa, malayAlama ke siMdhI bhASAnA lekhakone maLatuM nathI. khapata nahi jevI ja hoya che. ane samaya jatAM jUnavANI thayelA e vaLI A kSetramAM prajAnI potAnI vAMcananI rasa ruci, Arthika saddharatA graMthonI nakalo pastInA bhAve paNa koI levA taiyAra hotuM nathI. AvA ane pustako jAte kharIdIne vAMcavAno zokha vagere kAraNo paNa lekhako potAnA graMthano kopIrAITa rAkhe to paNa zuM? ane na rAkhe to mahattvano bhAga bhajave che. eTale bahu samartha ane lokapriya lekhako paNa zuM? potAnA kopIrAITano amala karavAnuM jiMdagImAM ekAda potAnA graMtho mATe kopIrAITano Agraha rAkhe to temane kadAca lAbha vakhata paNa temane maLatuM nathI. temanA vArasadArone potAne vArasAmAM thAya. paraMtu sAmAnya sarerAza lekhaka potAnA graMtha mATe kopIrAITano kopIrAITa maLyo che evI khabara paNa rahetI nathI. evo vAraso emanA vadhu paDato Agraha rAkhe to tethI tene lAbha karatAM geralAbha thavAno mATe nirarthaka puravAra thAya che. vastutaH AvA kavi-lekhako jo potAnA avakAza vadhAre rahe che. kopIrAITa na rAkhe to emAMnI ekAda sArI kRti paNa koIkane kayAMka potAnA lakhANonA kopIrAITa mATe bahu ja custa Agraha punamudrita karavI hoya to avakAza rahe ane lekhakane eTalo yaza - praja, lekhako temanI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-92 prabuddha jIvana lAbha maLe. uparAMta navA saMzodhana mATe kharca karavo paDe che e to sAruM. tema chatAM keTalIka vyakitaonI bAbatamAM evuM bane che ke temanI hayAtI temAM vRtti to naphAkhorInI ja hoya che. IyAna phalemiMge penesilinanI daramiyAna ja temanA saMtAno avasAna pAme che. potAnI najara sAme zodha karIne tenA koI hakaka rAkhyA nahi to te davA AkhI duniyAne potAnA saMtAnone avasAna pAmatAM jovAM e jevuM tevuM duHkha nathI. keTalI badhI sastI maLI zake che e ApaNA saunA anubhavanI vAta. evI ja rIte keTalAka lekhakonA mAnasa saMtAnarUpI graMtho temanI hayAtI che. AvI ja rIte jo sArA sArA lekhako potAnA graMthonA kopIrAITa daramiyAna ja lokomAM vismRta banI jatA hoya che. kayAreka to lekhaka choDI deto. vAcakone graMtha sastAmAM maLe ane vidyArthIone paNa keTalAMka pote hayAta che ke nahi tenI paNa jANa ghaNA lokone hotI nathI. AvA pAThayapustako sastA dare maLI zake. lekhako potAnA kopIrAITa mATe bahu kaDaka Agraha rAkhe to tethI temane kopIrAITanA visarjana mATe vividha prakAranAM preraka baLo hoI mithyAbhimAnanA saMtoSa sivAya kazo ja lAbha thato nathI. zake che. keTalAka mAtApitAne potAnA saMtAno potAnI meLe svataMtra kopIrAITanA AMtararASTrIya kAyadA pramANe lekhakanA avasAna pratibhA vikasAve evo bhAva raheto hoya che. evI ja rIte keTalAka pachI pacAsa varSa sudhI tenA vArasadAro kopIrAITano hakaka bhogavI sarjako potAnAM mAnasa saMtAna rUpI graMtho potAnuM astitva potAnI zake che. mArI draSTie A pacAsa varSano gALo paNa ghaNo moTo che. zakita anusAra jALave evo bhAva rAkhatA hoya che. AvA graMtho sAruM kamAtA lekhako akALe avasAna pAmyA hoya to te judI vAta che, upara svAmitvano bhAva rAkhavAnuM keTalAka lekhakone amuka samaya sudhI paraMtu ekaMdare sarerAza AyuSyano vicAra karIe to lekhakanA ja gamatuM hoya che. keTalAka lekhako vizeSataH sAdhu saMta mahAtmAo to kopIrAITano lAbha tenA avasAna pachInA pacAsa varasamAM trIjI peDhI potAnA sarjanakALanA AraMbhathI ja AvI bAbatamAM udAsIna rahetA sudhI pahoMcI zake che. bIjI ane trIjI peDhIne navuM kazuM karavAnuM hotuM hoya che. nathI. paraMtu potAnA vaDIle je lekhanakArya karyuM che temAMthI ja gujAro A sarjakatAno AnaMda ja judI koTino che. sarjaka sarjana kare che e , karavA teo lalacAya che athavA eTalI vadhArAnI Avaka meLavavA veLAnA enA AnaMdane AlaMkArikoe "brahmAnaMda sahodara' tarIke lalacAya che. paraMtu trIjI peDhI sudhI kopIrAITano lAbha pahoMcato karavo oLakhAvyo che. AvA AnaMdanI koTi sudhI pahoMcavuM e saraLa vAta. e sAmAjika dRSTie paNa bahu aucityapUrNa jaNAtuM nathI. huM ema nathI. jeNe e AnaMdano rasa cAkhyo che ane saMsAranA bIjA raso mAnuM chuM ke lekhakano kopIrAITa emanA avasAna pachI pacIseka varSathI tuccha lAge to navAI nahi. eka bAju sarjakatAno AnaMda ane bIjI vadhu na hovo joIe, jethI kadAca lekhakanAM saMtAnone koI Arthika bAju kopIrAITa dvArA thatI arthaprAptino AnaMda e be AnaMdamAM. muzkelI na naDe. lekhakanA kopIrAITathI saMtAnone haMmezAM lAbha ja thAya dekhI tuM ja che ke sarjatAno AnaMda ghaNI UMcI koTino hoya. A be che evuM nathI. jema koI zrImaMta vyakitanA avasAna pachI, enI prakAranA AnaMda sAthe na hoI zake evuM nathI. kayAreka sAthe hoya evI milakatanI vaheMcaNI mATe saMtAno korTe caDe che, kAdAvAdA kare che, ane AvazyakatA paNa rahe, paraMtu keTalAka sarjakonI bAbatamAM, TheTha pAyamAla thAya che tema lekhakanAM saMtAno -khAsa karIne kAyado, vijJAna, prAcInakALathI evuM jovA maLyuM che ke temanI sarjakatAno AnaMda eTalI tabIbIzAstra vagere vyAvasAyika kSetranAM pustakonA lekhakonAM saMtAno UMcI koTino hoya che ke potAnI kRtinA katRtvano lopa emanAthI lekhakanA avasAna pachI haka mATe korTe caDayA hoya ane saravALe saune sahaja rIte thaI jAya che. duniyAnI tamAma bhASAomAM uttama nukasAna thayuM hoya evA banAvo paNa bane che. lokasAhityanA vikAsamAM eka mahattvanuM kAraNa te katRtva vilopananuM je koI lekhaka potAnA kopIrAITano vAraso potAnA saMtAnone rahyuM che. Ape che te saMtAno mAtra pitAnA graMthonA vecANanI Avaka upara kopIrAITanuM visarjana karavAne badale koI saMsthAnA lAbhArthe jIvana gujAre e bahu zobhAspada ghaTanA nathI. vepAra udyogamAM paNa kopIrAITa ApavAnuM vadhu yogya nathI Avo prazna pUchavAmAM Ave che. je saMtAno vaDIlonI Avaka upara jIvana gujAratA hoya teonI AmAM lekhakanuM dhyeya zuM che te mahattvanuM che. potAnAM lakhANa dvArA sAmAjika pratiSThA ane pratibhA jhAMkhI thaI jAya che. je keTalAka potAnA avasAna pachI paNa arthaprApti thatI rahe evuM lekhaka Icche dhanapatio potAnA dhanano moTo vAraso potAnA saMtAna mATe mUkI che? ke potAnA sAhityano vadhu pracAra thAya ema Icche che? saMsthAnA jAya che teo haMmezAM teonuM bhaluM ja kare che ema nahi kahI zakAya. lAbhArthe kopIrAITa ApavAthI e lekhakanA sAhityano jeTalo pracAra moTo taiyAra Arthika vAraso meLavanArA ghaNA yuvAno puruSArthahIna thavo joIe eTalo haMmezAM thato nathI. vaLI lekhakanA avasAna pachInA thaI jAya che, bhogavilAsamAM jIvana gujAre che; svarachaMdI thaI jAya che pacAsa varSanA gALAmAM saMsthAnA hoddedAro, vahIvaTI paddhati, Arthika ane tene kAraNe tenI pachInI peDhI mATe teo koI dhyeya ke Adarza saddharatA vageremAM pheraphAro thAya che ane navuM mALakhuM lekhakanA sAhityane mUkI zakatA nathI. tevA puMjIpatio potAnA saMtAnone ADakatarI guMgaLAvI mAre evuM paNa banatuM hoya che. gAMdhIjInA lakhANanA haka rIte ghaNo moTo anyAya kare che. sAruM kamAtA lekhakoe paNa A draSTithI navajIvanane maLyA ethI gAMdhIjInA sAhityano jeTalo pracAra thavo. potAnI bhaviSyanI peDhIno vicAra karavo ghaTe che. joIe teTalo thayo che evuM huM mAnato nathI. evI ja rIte ravIndranAtha videzomAM judA judA udyogomAM tathA davAo ane anya TAgora, kAkA kAlelakara ane bIjA keTalAka lekhakonI bAbatamAM paNa cIjavastuonA utpAdanamAM pote karelI navI zodhanA peTanTa hakaka . banyuM che. ravIndranAthanA kopIrAITa vize zrI mahendra meghANIe saMzodhako ghaNI jaMgI rakama laIne utpAdakone vece che. e hakaka lenArI kalakattAnA eka aMgrejI dainikamAM sarasa cacapitra lakhyuM hatuM. kaMpanIo saMzodhakane ApelI rakama karatAM ghaNo badho vadhu napho karI le jema sarjanano AnaMda che tema visarjanano paNa AnaMda che. mAtra che. AthI saMzodhakanI vastu grAhaka pAse jayAre Ave che tyAre te ghaNI sAhityanA kSetre ja nahi, jIvananA sarva kSetre visarjananI kalA moMghI thaIne Ave che. A eka prakAranuM prajAnuM kAyadesaranuM zoSaNa apanAvavA jevI che. visarjanano kALa pAkavA chatAM jeo potAnA che. paraMtu, saMzodhaka jo potAnuM saMzodhana jAheramAM mUkI de ane teno svAmitvano Agraha rAkhyA kare che temane saMgharSa, visaMvAda, nirveda upayoga karavAnI sau koIne chUTa Ape to tevI cIjavastu banAvavA (Firstration) ItyAdimAMthI pasAra thavAno vakhata Ave e mATe judI judI kaMpanIo vacce spardhA cAle che ane tethI te vastu svAbhAvika che. grAhakane ghaNA sastA dare maLI zake che. duniyAmAM keTalIka davAo sarjana karatAM visarjanano AnaMda ghaNo caDiyAto che evuM eTalI badhI moMghI hoya che ke sAmAnya manuSyanuM te levAnuM gajuM hotuM samajavA mATe UMDI svAnubhUtinI apekSA rahe che ema tattvavettAo nathI. eka rUpiyAnI paDatara kiMmatanI davA ekaso thI eka hajAra kahe che. evI svAnubhUti sudhI haju huM pahoMcyo nathI. rUpiyAnA bhAve vecAtI hoya evuM keTalIka navI zodhAyelI davAonI. ramaNalAla cI. zAha. bAbatamAM bane che. saMzodhakane ane kaMpanIone potAno napho kamAvA ethI jatuM hoya che. AkhuM lekhakana Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 165-92 ramaNalAla desAInI janmazatAbdI nimitte 1 DaoN. hasamukha dozI ApaNA pravartamAna jIvanamAM vartamAnapatronuM mahattva ghaNuM che. e loko jANe paNa sAhityika dhoraNone bAjue rAkhIye to ya vartamAnapatro dezavidezanI mAhitI sAmAnya loko sudhI pahoMcADe che, akhabArI dhoraNone keTalI hAni pahoMcatI haze e vize vicAravAnuM e temanI amUlya sevA che. suzikSita lokothI mAMDIne alpazikSita temane gamatuM nathI. lokone Aje tenA vinA cAlatuM nathI. e temanI mahattA dazAve che. svargastha ramaNalAla vasaMtalAla desAInI janma zatAbdI nimitte vidvAnothI mAMDIne sAmAnya akSarajJAna dharAvanAra mANasone paNa rasa ApaNA akhabAromAM ane sAmayikomAM je kaMI lakhAyuM che e vAMcatAM paDe evI sAmagrI pIrasavA teo hamezAM tatpara hoya che. Ama aneka tenA eka UMDA ne sahRdayI abhyAsI tarIke A lakhanArane je saMvedanA draSTie tenuM mUlya prajAjIvanane saMbodhavAmAM ane saMskAravAmAM vadhatuM thaI tene kAraNe uparanA zabdo lakhavA paDayA che. rahyuM che e spaSTa hakIkata che. ramaNalAla desAIe keTalAM pustako lakhyAM hatAM ane temanAM paraMtu koI paNa pravRtti jayAre vepArI ke bajAra rUpa dhAraNa kare keTalAM pustako pragaTa thayAM hatAM e vize ApaNA akhabArone che tyAre tenuM e rUpa keTaluM kutsita banI rahe che tenuM darzana paNa ApaNAM sAmayiko, temaja tenI sAthe saMkaLAyelA lekhako koI cokakasa sAco. vartamAna patro ja Aje karAvI rahyAM che. lokazAhImAM ane temAMya have AMkaDo ApI zakatA nathI. gujarAtanA eka agraNI dainikamAM koI to samAjavAdanA osatA pravAhomAM udyogo vacce ke sAmAjika lekhake ramaNalAlanAM pustakonI saMkhyA phakata cALIsanI ja ApI sevAnAM mAdhyamo vacce pratiyogitA rahe e to sAmAjika taMdurastInI che! jayAre bIjA koI lekhake e saMkhyA 85 nI ApI che.AMkaDAonI nizAnI che. paraMtu e spardhA asUyAmAM ane ISya prerita harIphAImAM bAbatamAM pramANamAM ThIka cokakasa kahI zakAya evA navalakathAkArasarI paDe tyAre keTalo sAmAjika durlaya - Waste - thato hoya che. tenuM vAtaleikhaka ane dainikomAM kaTAra lakhanAra lekhake paNa ramaNalAlanA darzana ApaNAM vartamAnapatro karAvI rahyAM che. huM pote jemAM A lakhI pustakonI saMkhyA 85 nI ApI che. vAstavamAM temanAM pustakonI saMkhyA rahyo chuM e "prabuddha jIvana' patrakAratvanI eka zAkhA jevuM che e jANuM 76 nI che. vaLI eka lekhake ema paNa lakhyuM che ke "sattAvIsa jeTalAM chuM ane eTale saMbaMdhita saunI kSamApanA sAthe ja kaMIka kahI zakuM ema mAtabara pustako temaNe rajavADI zAsananI nokarI karatAM karatAM Apyo ," (!) tyAre prazna thAya che ke mAtra sattAvIsa ja pustako ? keTalAka samaya pahelAM bhAratanuM eka sauthI jUnuM aMgrejI dainika ramaNalAla desAI I. sa. 1948 mAM "rajavADI zAsananI eDI' mAMthI gujarAtI bhASAmAM pragaTa thavAnuM hatuM e pahelAM teNe je moTI moTI mukata thayA tyAre temanAM pustakonI saMkhyA mAtra sattAvIsa nahi, paNa jAherakhabaro divAlo para cIpakAvI hatI. e vAMcatAM Azcarya sAthe lagabhaga teMtALIsa pustakonI hatI! be-cAra pustakono phera hoya to ghaNuM duHkha thatuM hatuM. 'have amAruM akhabAra........nI bhASA bolaze Amatema hajI calAvI levAya. paNa 40, 85 ane rajavADI zAsananI '.... 'have amAruM akhabAra.... nI bhASA bolaze ...... be khAlI eDI taLe lakhAyelAM pustakonI saMkhyA 27! jagyAmAM eka jANItA udyogapati tathA eka alpajANItA evA sAmAnya lekhako to bhUlo kare ane akhabAro evI bhUlo chApatA eka nATayakalAkAranuM nAma mUkavAmAM AvyuM hatuM. e lokone eTalI rahe. paNa sva. sureza joSInA nizrAmAM ghaDAyelA ane mahad aMze zuddha paNa khabara nahotI, ane khabara hatI to paravA nahotI ke gujarAtI kelAvAdanA upAsaka banI rahelA, temaja sureza joSI viruddha bhASAno mahAna lekhaka govardhanarAma che ke teno mahAna kavi nhAnAlAla lakhanArAone vivecaka ke lekhaka paNa na gaNanArA eka lekhake lakhyuM che. kadAca vepArI buddhithI temaNe gujarAtanA uttama sArasvatonuM nAma ke: 'bIjA ghaNA sarjakonI jema ramaNalAla desAIne paNa potAnI ApavAne badale gujarAtI bhASAnA bolanAra tarIke eka agraNI vartamAna peDhI para avizvAsa hato. 1950nI AsapAsanA je varaso udyogapatinuM nAma ApyuM haze. kemake teo ema ja mAne che ke vize Aje ApaNe khUba ja sArI bhASAmAM bolIe chIe e varaso gujarAtane sArasvato sAthe kaMI lAgatuM vaLagatuM hotuM nathI. e to vize temane to asaMtoSa hato. e asaMtoSamAMthI navalakathA pragaTI vepArIono ane nATaya kalAkArono pradeza che. govardhanarAmane ke zakI hota. paNa tyAra pachI to emanI jIvanalIlA saMkelAI gaI. e. nhAnAlAlane gujarAtamAM koNa oLakhe ? paNa govardhanarAma ke asaMtoSa kayA prakArano hato e jANavAnuM sahaja kutUhala rahe. (1) hAnAlAla uparAMta gujarAtI bhASA bolanAra ke lakhanAra mahAtmAM ' temane namratAthI kahI zakAya ke ramaNalAlanI e samayanI gAMdhI ke saradAra vallabhabhAI paTela paNa hatA e vigatanuM vismaraNa navalakathAo vAMcavAnI tasdI uThAvI hota to 'sahaja kutuhala' rahevAne temane kema thayuM haze ? paraMtu e vismaraNa nahotuM. teo jANatA ja koI kAraNa na raheta. 'jhaMjhAvAta' navalakathAnA bIjA bhAgamAM ane hatA ke AjanuM gujarAta potAnA gAMdhIne ke saradArane oLakhatA mAMgatuM 'pralaya' nA AraMbhanAM prakaraNomAM ramaNalAle e asaMtoSanI nathI. gujarAtane to AjanA udyogapatio ane nATayakalAkAromAM abhivyakita karI ja che. svarAja pachInI nirAzAjanaka paristhitinuM ja rasa che. nirUpaNa temAM joI zakAya che. 'jhaMjhAvAta' mAM. bAvAbhAI nAme eka tIvra harIphAImAM gujarAtI dainikoe je dhArAvAhI navalakathAo mahAsabhAvAdI netAnuM pAtra Ave che, svarAja siddha thayA pachI jeTalA, pragaTa karavA mAMDI te paNa graMthastha thayelI ke pragaTa thaI gayelI lAbho maLI zake eTalA lAbho mahAsabhA (koMgresa) nA AgevAnane navalakathAo hoya che. kemake e loko samaje che ke Aje graMthastha nAme teo meLavatA hoya che. temAM eka bIjuM pAtra zeTha kizoradAsanuM vAlmaya vAMcanAro varga rahyo nathI. je loko kaMIka vAMce che e mAtra paNa Ave che. teo potAne gAMdhIvAdI mAne che ne manAve che. paNa chApAM ja vAMce che. ane eTale je sAhitya pustakAlayomAM saDatuM hoya tenAmAM badhAM 'enTI-gAMdhI' aniSTo ja hoya che. kALAMbajAra, zoSaNa, teno A rIte punaruddhAra kema na karavo ? kahevAtA lokapriya lAMca-ruzvata, mAMsAhAra, madirApAna, vezyAgamana vagerethI teo yukata navalakathAkAronI pragaTa thaI gayelI koI navalakathAnuM eka prakaraNa. che. kizoradAsa moTA udyogapati thavAnA ane bAvAbhAI gavarnara hamezAM sahelAIthI chApI zakAya che ane zuddha ke uttama sAhityathI. janarala banavAnAM svapno sevatA hoya che. svarAja pachI ramaNalAlane lagabhaga alipta thaI gayelA AjanA gujarAtI vAcakone e eMThavADa pradhAno ane netAo pratye dhRNA thavA lAgI hatI. ane tenuM kaTAkSapUrNa pIrasI zakAya che. ethI akhabArano phelAvo keTalo vadhato haze e to Alekhana A pAtro dvArA ukata navalakathAmAM thayeluM ja che. 'jhaMjhAvata'no. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-92 pahelo bhAga I.sa. 1948 mAM mane bIjo bhAga I. sa. 1949 mAM prasiddha thayo hatA. je samaya 1950 nI AsapAsano ja che. kalAnI dRSTie A navalakathA sAmAnya kakSAnI che paNa svarAja pachIno je rAjakIya asaMtoSa hato e temAM supere pragaTa thAya che. bIjA eka patramAM to eka jANItA lekhake je lekha lakhyo che temAM eTalA badhA mudraNadoSo rahI gayA che ke kayAMyathI paNa lekhakanuM vakatavya spaSTa rIte pakaDI zakAtuM nathI. jema ke, .........jayAre vAtAvaraNa gAMdhInA grAma abhimAne saracArja thayeluM che. ane pragatizIla vaDodarA rAjayanA maNilAla bAlAbhAI nANAvaTI sarakhA vaDA vahIvaTakAro grAma punaghaTanA zakaya che evuM cIMdhI ene navalavijaya suddhAM banAvI zakAya ema mAnanArA che......' prabuddha jIvana ramaNalAla desAI upara je lekhako lakhavA tatpara thayA hoya e badhA uccakakSAnA vidvAno ke vivecako na hoya ema svIkArIne cAlIe to paNa sAmAnya lekhakanI paNa lekhaka tarIkenI javAbadArI ochI rahetI nathI. evuM ja badhA akhabAro ne sAmayiko vize kahI zakAya. akhabArone sAmayikoe sAmAnya vAcako sudhI pahoMcavAnuM hoya che. paNa lekhakanA vakatavyane ja saMdigdha banAve e rIte vAcako samakSa na mUkavuM joIe. aMgrejI bhASAmAM pragaTa thatuM koI akhabAra ramaNalAla desAI upara lekha pragaTa kare tyAre kone AnaMda na thAya ? ane e lekha paNa eka gujarAtI lekhikA lakhe tyAre e ghaTanA gauravazIla ja gaNAya. paNa jevo e lekha vAMcavA lAgIe chIe ke e AnaMda osarato jAya che. A aMgrejI lekhamAM lekhikAe je bejavAbadArI bharyAM vidhAno karyAM che ane mahadaMze khoTI mAhitI ApI che ethI to ghaNI glAni thAya che. eTaluM ja niha potAnA ja lekhamAM lekhikA jayA2e virodhI maMtavyo pragaTa kare che tyAre to duHkhanI parAkASTA AvI jAya che jemakeH 'JhanJhawat' and 'Bharelo Agni' were also based on the independence struggle." tenA virodhamAM AgaLa upara temanA ja zabdo joIe : 'Pralay' and Jhanjhawat express doubts about dangerous effects of modern science.' " pahelAM 'jhaMjhAvAta'ne svAtaMtryasaMgrAmanI bhUmikA upara maMDita thayelI navalakathA tarIke teo oLakhAve che ane pachI te ja navalakathAne Adhunika vijJAnanAM bhayAnaka bhayasthAna tarIke oLakhAve che ! pa nahi paNa cAra varSomAM ja lekhake lakhI hatI. I.sa. 1933 thI 1939. e pachI lekhikA lakhe che : ' His Kshitis (kSitija) and shachi_Paulomi (zacI paulomI) had 'devas' and asuras' as characters.' ukata aMgrejI lekhamAM lekhikA eka navuM saMzodhana karI batAve cheH .........he had wiffen a few plays including Nana Fadnavis, Pavagadh and Rana Pratap. There were staged all over the state in the twenties. lekhikAno, ahIM gaMbhIra vigata doSa rahelo che, kAraNa ke A prakAranAM nATako ramaNalAle lakhyAM nathI. vastutaH e graMtha nATakano graMtha nathI paNa caritra ane ItihAsano che. ramaNalAla pote potAnI ja AtmakathAmAM AvAM nATakono koI ullekha karyo nathI. temanI AraMbhanI sAhityakRtio nATayarUpe avatarI hatI. 'saMyukatA' ane 'zaMkitahRdaya'vize temaNe spaSTatAthI lakhyuM che tevuM ukata nATayakRtio vize lakhyuM nathI. eTaluM ja nahi, ramaNalAlanI chapAtI graMtha zreNImAM paNa A pustakonAM kayAreya samAveza thayo hovAnuM yAda nathI. temaNe je kaMI lakhyuM che e badhuM graMthastha thayuM che to ukata racanAo graMthastha kema thaI nathI ? AvA prazno saheje UThe che. ane e mATe lekhikAe potAnAM saMzodhanane yogya pramANo pUrAM pADavAM joItAM hatAM tema lAgyA vinA rahetuM nathI. 'grAmalakSmI' vize teo lakhe che : 'Among his notable works is gram-Lakashmi. The Four volume work took him a decade fo wife.....' vAstavamAM A navalakathA dasakAmAM 'zacIpaulomI'mAM devo ane asuro pAtro tarIke cokakasa Ave che, paNa 'kSitija' to temanI purANa kAlIna navalakathA che. temAM AvatAM pAtro mukhyatve sAgarajIvana joDe saMkaLAyelA che. subAha, suketu, ulukhI, uttuMga, kSamA vagere pAtromAMthI koI deva ke asura nathI. badhA mAnavo che. gujarAta ane have saurASTramAMthI paNa pragaTa thatAM eka agraNI dainikamAM tenA adhyApakI patrakAra lekhake ramaNalAla saMbaMdhe je lekha lakhyo che te puSkaLa mudraNadoSothI bharelo che. temAM sthaLe sthaLe navalakathA 'pralaya' ne badale 'praNaya' chapAyuM che. Ajano vAcaka ramaNalAlanI 'praNaya' nAme navalakathA kayAM zodhavA jaze ? A samagra lekha bhAre adbhukitaothI bharelo che e badhu javA daIe paNa temaNe ghaNI to khoTI ja vigato ApI che. lekhakanA mitro temane lADathI ne vahAlathI 'sIne sAhityanA AMtararASTrIya paMDita' tarIke oLakhAve che. temaNe bhAratIya citrapaTo vize ekAda graMtha lakhyo che tenA ahobhAvathI prerAIne - A AMtararASTrIya paMDite evA to gabArA caDAvyA che ke je vAMcIne zvAsa paNa addhara thaI jAya. temaNe lakhyuM cheH 'sAhitya karatAM philmaudyoge ramaNalAlanI zakitaone pichANI hatI. 1950 nA dAyakAmAM 2.va.desAInI saMkhyAbaMdha kRtio u52thI philmo banI hatI. temAM emanI 'grAmalakSmI'no paNa samAveza thAya che. 'kokIlA' (kokilA) parathI paNa philma banI hatI. raNajIta ane minaravA jevI kaMpanIo tyAre sArI sAhityakRtionI zodhamAM rahetI....... uparokata paricchedamAMthI ekAda vAkaya bAda karatAM lekhake badhuM ja khoTuM lakhyuM che. 'kokilA' uparathI cokakasa philma banI hatI, paNa 'grAma lakSmI'uparathI philma banI hatI ? jo evI koI philma banI hatI to te kayAre banI hatI ? koNe banAvI hatI ? tenA digdarzaka koNa hatAM ? temAM kayA kalAkAroe bhUmikA bhajavI hatI ? vAstavamAM 'grAma lakSmI' 52thI philma kadI banI ja nathI. 'kokilA' tyAranI sAgara kaMpanIe banAvI hatI ane ramaNalAlanI 'pUrNimA' u52thI tyAranI prakAza kaMpanIe philma taiyAra karI hatI. ramaNalAlanI phakata A be navalakathAo upara thI ja citrapaTonuM nirmANa thayuM hatuM ane te banne citrapaTo meM joyAM hatA. saMkhyAbaMdha kRtio u52thI philmo banavAnI hakIkata taddana khoTI che, ane ukata banne philmo 1950 nA nahi paNa 1940 nA dAyakAmAM banI hatI. banne citrapaTonA nirmAtAo ane digdarzako gujarAtI hatA kemake banne gujarAtI mAlikonI saMsthAo hatI. raNajIta ke minaravA jevI kaMpanIo tyAre sArI sAhitya kRtionI zodhamAM rahetI ja nahotI. raNajItanI philmo bahu sAdhAraNa banatI hatI ane minaravA kaMpanI mahad aMze aitihAsika philmo banAvatI hatI. hA, munazInI ' pRthivI vallabha' uparathI te kaMpanIe citrapaTanuM nimaNi jarUra karyuM hatuM. ane raNajIta kaMpanImAM guNavaMtarAya AcArya vAlikhaka tarIke nokarI karatA hatA e judI vAta che. ramaNalAla desAInI navalakathAo vize ke samagra gujarAtI navalakathA sAhitya vize svargastha sureza joSIno abhiprAya bahu UMco nahoto e to jANItI vAta che. navalakathA vize temaNe potAnA vivecana saMgraha ' kathopakathana'mAM vistRta abhyAsapracura lekha lakhyo che e paNa bahu prasiddhi che. sureza joSIno prabhAva e samayamAM, eTale ke 1960 nA dAyakAmAM eTalo joradAra ne vyApaka hato ke temaNe navalakathAnI je vibhAvanA ApI hatI. tenI viruddha javAnuM koIne gamatuM nahotuM. jemane viruddha javA jevuM lAgatuM hatuM teo evI hiMmata paNa karI zakatA nahotA. navalakathA vize sureza joSInI vibhAvanAno Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA.16-pa-92 ekAMgI. draSTikoNa ja sau mAnya rAkhavA lAgyA hatA. e samayamAM A pAse ramaNalAla vize jayAre pAyAnI mAhitI na hoya athavA to lekhakane ke sva. aniruddha brahmabhaTTane bAda karatAM bhAgye ja koIe evI mAhitI meLavavAnI temane khevanA na hoya tyAre Ama ja badhuM temanI viruddha spaSTatAthI lakhavAnI hiMmata karI haze. moTA bhAganA cAle e to dekhItuM che. ekAda lekha lakhavAmAM ke ekAda kalAka AvA lekhako tenA puraskartA banI rahyA hatA ane temanI sAme lakhanArane mAtabara sAhityakAra vize bolavAmAM je athAka svAdhyAya karavo paDe vivecaka ke vidvAna tarIke mAnya rAkhavA paNa taiyAra nahotA. paNa Aje che evuM karavAnI. Aje koInI taiyArI hotI nathI. pachI mUlyAMkana ke have jayAre paristhiti badalAI rahI che tyAre juduM ja vAtAvaraNa jovA punamUlyAMkananI apekSA to kayAMthI saMtoSAya ? lAge che ke prakRtine maLe che. ramaNalAla vize A lekhakanA zodhaprabaMdhamAMthI taphaDaMcI karIne satya bahu rucatuM hotuM nathI, jUTha ke ardhasatya je AvI rIte tenI ekAda pustikA lakhanAra eka lekhaka eka patramAM lakhe che: pichAna banI rahetAM haze. "1960 pachInA pacIseka varSanA gALAmAM eka navalakathAkAra. tarIke ramaNalAlanuM avamUlyAMkana karavAno prayatna amuka vivecakone keTalAka lekhako evo AkSepa paNa kare che ke ramaNalAla desAI hAthe satata thayo. temanI manISA to mAtra ramaNalAlane ja nahi, vize lakhavAno phakata mAro ja IjAro hoya e prakAranA mAro abhigama govardhanarAma ane munazIne paNa lekhakonI paMgatamAMthI uThADI mUkavAnI rahyo che. ramaNalAla desAI vize jANe meM monopolI rAkhI hoya evuM hatI. gujarAtI sAhityanI kSitijane potAnI doDha navalakathAnI TUMkI ja mAruM vartana rahyuM che. AvuM to mArA manamAM kaMI nathI, hoI zake paNa najarathI kApIpIne sAMkaDI batAvavAnA prayatno thatA rahyA. ghaTanAlopa nahi. kemake koI paNa lekhaka Aje che ne kAle nahi hoya. tenI hayAtI. ke ghaTanAnuM tirodhAna, bhASAkarma vagerenA UhApohanI vacamAM pachI paNa AvuM badhuM to cAlatuM ja rahevAnuM. potAnI hayAtI pachI. ramaNalAla viSe vAta karavI eTale jANe guno karatA hoIe evo tenAM lakhANo vize bhaviSyanI prajA zuM kahevAnI che tenI koI lekhakane anubhava thato.....' khabara hotI nathI. paNa jayAM sudhI lekhaka hayAta hoya tyAM sudhI to sureza joSInuM nAma ApyA vinA temaNe uparanA zabdo lakhyA tenI pharaja che ke teNe potAnAM lakhANo viruddha thatI TIkAono javAba che. barAbara che. paNa jayAre kharekhara siMha hayAta hato ane DaNakato Apavo ja joIe ane potAnA abhyAsa viSayaka mUlyAMkanone ane hato tyAre tenI boDamAM hAtha ghAlavAnI hiMmata kema thatI nahotI ? nirIkSaNone AjanA saMdarbhamAM jovA joIe. ramaNalAla desAI ke je zabdo tame Aje lakhI zako cho e lakhavAnI nIDaratA tyAre kema koIpaNa sAhityakAra vize lakhavAno eka lekhakano IjAro hoI zake nahotI ? sureza joSI Aje hayAta hota to A bahAduro AvuM nahi. paNa Aje ramaNalAla desAI vize je kaMI lakhAI rahyuM che ane lakhavAnI hiMmata karI zakayA hota ke kema e vicAravAnuM che. e badhuM ApaNAM akhabAro ne sAmayikomAM pragaTa thaI rahyuM che tyAre lAge che ke A kSetramAM to hajI A lekhakanI monopolI TakI rahI che. A uparAMta bIjuM paNa ghaNuM ramaNalAla vize lakhAyuM haze. huM to gujarAtI lekhakone ke patrakArone A zabdo vAge ane teo haMmezanI jeTaluM joI zakayo ne vAMcI zakayo ethI ghaNo kSubdha thayo chuM. lekhako jema mArA para krodhe bharAya to ya A zabdo. taddana sAcA che. LTD nAma - japanano mahimA DaoN. vibodhacaMdra hIrAlAla kApaDiyA anAdi samayathI pharI rahelA kAlacakranI gatinA vidhinA niyamo kare che. zvAse zvAse nAma-smaraNa vahyA kare che. romaromamAMthI prabhunuM pramANe A avasapiNinA pAMcamA ArAmAM kaSTa, duHkha, azAMti, raTaNa cAle che. agavaDo vadhAre rahevAnAM che tathA sukha, sagavaDa ane zAMti alpa * jaina stotrakAre kahyuM che: " pUnA voTi sarSa stotra - stotra zoTa maLavAnAM che. maLeluM jIvana to pasAra karavAnuM ja che. paraMtu saMtoSa, no nava: | nA DhoTi tame dhyAne, noTi samo : || samatA ane himmata Ape tevI vAta e che ke maharSionA- dareka padArthane oLakhavA mATe nAma agatyano bhAga bhajave che. yogImahAtmAonA, saMtonA nAmarUpI maMtranuM smaraNa, japana ane nAmathI vyavahAra, levaDadevaDa, vicAronI Apa-le vagere saralapaNe cAle AlaMbana bhavasAgara taravA sulabha, amodha ane rAmabANa IlAja che ' che. tethI ja dareka vastunA jaghanyathI paNa thatA cAra nikSepomAM nAma- kaliyugamAM te mahAasarakAraka che - mahAmahimAvaMta che ema aneka nikSepa agrasthAne che. jApa, japa, japana, smaraNa samAna arthI zabdo vidvAnonuM - dhamItmAonuM - yoga sAdhakonuM kahevu che - mAnavuM che. che. caMcala manane kAbumAM rAkhavA - sthira karavA - zubha saMskArothI. aneka saMtapuruSoe paNa rAmanAmano mahimA gAyo che - varNavelo che. pallavita karavA, vAraMvAra, pharIpharI paramocca prabhAvika ane mahAzakita - cAkhelo che. saMpanna samartha paramAkSaronA banelA nAmonu zraddhAthI raTaNa karavuM - gosvAmI tulasIdAse rAmAyaNamAM kahyuM che ke : uccAraNa karavuM - AlaMbana levu - zaraNe javu ema japanano artha karI, zakAya. jagatamAM camatkAra, jAdu, jaMtaramaMtara, laoNTarI, pratApa, prabhAvAdi "cahuM juga, cahuM zruti nAma prabhAla, kali vizeSa nahi Ana upAu. zabdo sAmAnya mAnavInA manane tathA hRdayane lalacAve che paraMtu ApaNe. kaliyuga kevala nAma AdhAra, prabhu sumari utarahuM bhavapArA. " to ApaNA moMgherA manuSyajIvanano paramocca abhyadaya sAdhIne nAma smaraNa mATe kahevAya che ke ochAvattA phaLa upara dhyAna zAzvata sukha ane parama zAMti ApanArA - sulabha rIte meLavI zakAya ApyA sivAya prabhunuM nAma levA (ghUMTavA) mAMDo - jema jema e ghUMTAtu evA prabhAvika, mahimAvaMta, pratApazIla puNyamaya sAdhanono - jaze tema tema eno prabhAva dekhAvA mAMDaze - pIpara jema jema vadhu upAyono ja vicAra karavAno che ane mohamAyAmAM phasAvI de - janma ghUMTAya tema tema enAmAM vadhu zakita Ave che. pIparane vadhu zakitamAna - jarA mRtyunA cakakaramAM sapaDAvI de evA jhAMjhavAnA nIra jevA - asarakAraka banAvavA mATe vaido cosaTha pahora sudhI ene ghUMTaTyA kare camatkAro ane jAduthI bharelA mAyAvI prayogothI, vacanothI dUra ja che. AvI pIparane cosaThaporI pIpara kahe che. tema paramAtmAnuM nAma rahevAnuM che. A siddha karavA mATe nAmajapanA e sahelAIthI AcaraNamAM paNa vadhu ghUMTAya - 2TAya - levAya tema vadhune vadhu zakita - sAmarthya mUkI zakAya, saune ruci jAya evo anubhavIya mArga che. prApta thAya - jo ke te aDaga, akhUTa zraddhA, dhIraja ane satata prayatna paMca parameSThi namaskAra mahAmaMtrano ane siddhacakrano prabhAva - vagara pAmI zakAya nahi. jema nAnA chokarAne ekaDo vAraMvAra cUMTAvavo mahimA to avarNanIya che. jema vANIno, dhArmika graMthono, veda purANa paDe che, tema prabhunuM nAma vAraMvAra levAthI eno jApa ApoApa cAlyA ane Agamono, satrAMgano, jiNa paDimAono, tIrthasthAnono mahimA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-92 prabuddha jIvana ane prabhAva jagavikhyAta che tema pavitra, pAvanakArI, zubha divya nAmo grovacarotartA pratitara zAH zvitranAma maMtra: (D.C. HymnolpaNa mahAprabhAvika ane mahimAmaya hoya che. paramapuNyavaMta, ogy, p. 57) mahAtmAonA, sAdhusaMtonA, maharSionA, yogIzvaronA, 10. " zrI pArzva (vAgha) mannadhirANa stotra " nI zarUAtamAM brAhmacArIonA, jinezvara kevalI bhagavaMtonA nAmomAM paNa aciMtya, pArzva prabhunA 108 divyanAmo prakIrtita karAyA che ane A 108 avarNanIya, alaukika, asAdhAraNa parama divya anaMta mahAzakita, divyanAmonA aMtamAM A pramANe che. - "ti zrI pArzvanAthasya sarvasya mahAjayoti, sAmarthya ane sauMdarya rahelAM che ema anubhavasiddha navapuroH vivyakaSTottare nAma zatramatra prAtiMta6 || varga dhye mahAmunivarIe - yogirAjoe puravAra kareluM che. arihaMta bhagavaMtonuM. paramAnanTa vim | puSimuvitta prarva nice paDhate paAvama || " puruSottamonuM saMta-mahAtmAonuM ane vizeSataH purusAdAnIya zrI 11. bhadrabAhusvAmI racita laghusahastranAma stotramAM nIcenA pArzvanAtha bhagavAnanuM nAma e mahAmaMtrarUpa che A vAtanuM samarthana zloko nAma japanano mahimA sUcita kare che. karatAM aneka ullekho dhArmika graMthomAM upalabdha thAya che temAMthI keTalAMka " namatrilokanAthAya sarvajJAya mahAtmane, atre jaNAvuM chuM - vakSe tasyaiya nAmAni mokSa sauravyA bhilASayA // 1 // 1 " tAt storA" mAM kalikAla sarvajJa zrI nAmASTaka sahasrANi ye paDhanti punaH punaH te hemacandrAcAryasUri mahArAje kahyuM che : nirvANapadaM yAnti mucyatenAtra saMzayaH // 41 // "nAmAkRti dravyabhAvaiH punatatrijagajjanam / 12 navAMgI TIkAkAra zrIabhayadevasUri racita mahAprabhAvika kSetre kAle ca sarvasminnarhataH samupAsmahe / / " thaMbhaNapAsanAhanI divya stutirUpa " nathatiSNana stotra nI bIjI, tathA A ja maharSie " zrI InAmadagna * samuva" mAM trIjI ane cothI gAthAo pArzvanAthanA nAmarUpI che. pavitra jaNAvyuM che. : - mahAMmatrano mahimA ja dazAve che. arhannAmADapi karNAbhyAM zRNvan vAcA samuccaran / 13. lAvaNyasamayasUri racita gautamasvAmInA chaMdamAM "gautama jIyaH pIvara puNya zrI labhate phalamuttamam // 1 // nAme nirmala kAya, gautama nAme vAdha Aya; gautama jinazAsana ata eva pratipAtaH samutthAya manISibhiH / - zaNagAra, gautama nAme jaya jayakAra" pado paNa sakalalablinidhAna bhakatyASTAna sahasrArhannAmoccaro vidhIyate // 2 // gautamasvAmInA nAmanA mahimAnuM ja smaraNa karAve che. etadaSTottaraM nAma-sahasraM zrImadarhataH / 14. pAOcaMdrasUrikRta gautamasvAmInA laghurAsamAM " gautama bhavyAH paDhantu sAnandaM mahAnandaikakAraNam / / " svAmi labdhi nidhAna, gautamasvAmi nave nidhAna; surago taru maNi . 2. 'ajitazAMti stava'nI gAthA cAramAM A pramANe che :- gautama nAma, jevo nAma tevo pariNAma - " vadhArAmAM dasathI soLa niyanar supavattai tava purasuna nAmati | tada gAthAo paNa gautama nAmano viziSTa mahimA gAya che. dhiimaippavattaNaM, tava ya jiNuttama / saMti kittaNaM / " 15. udayaratnasUrie soLa satInA chaMdamAM jaNAvyuM che ? 3, mAnatuMgasUri racita bhakatAmarastotranI 36-37 mI gAthAmAM AdinAtha Ade jinavara naMdI saphaLa manoratha kIjiye re; " vanamInanaI kAnapayoSa tathA " stranAmanAmanI hari ' prabhAte UThI maMgalika kAme soLa satInAM nAma lIjiye re. yastha kuM: " Ama ullekho che. A uparAMta bIjAM ghaNAM jaina paghomAM tathA hiMdu dharmanA bhajana - 4. siddhasena divAkara racita kalyANa maMdira stotrano sAtamo kItanomAM nAmasaMkIrtanano mahimA gavAyo che. vaLI harinAma, rAmanAma, zloka be nAma:vi pati bhavato pavato natti" nAmano ja mahimA Izvara, bhagavAna, pArasanAtha, mahAvIra, allA, nirmala, paramapada, sUcave che ne ? OMkAra vagere vagere pavitra pAvanakArI zubha nAmothI saMpanna 5. bRhadgacchIya zrI mAnatuMgAcArya viracita nAma stotramAM bhakitagIto paNa jo pharI pharI nitya sAMbhaLavAmAM Ave athavA svamukhe traNeka vAra nAma japanano mahimA bhArapUrvaka dazAvAyo che - juo; gAvAmAM Ave to paNa tana, mana, hRdaya ane AtmA AnaMdita, zAMta, ) " tu nAmavaravara zufsaddha maMta gurumA nara ne " prasana, praphullita banI pavitra thaI zake che. * b) "o najhArA vila vora mAra - mayADuM pAnA rojanA nitya vyavahAramAM, eka bIjAne maLatAM rAma rAma, nAma saMkittaNeNa pasamaMti savvAI / " . jayarAmajI, hari oma, jaya sIyArAma, jaya zrIkRSNa, jaya jinendra, c) * pAsada samA no kuLa saMtuke divaNA | kurakSA namaste, namaskAra Adi zabdono arasaparasa je upayoga thAya che te vAhibhaya nAsai tassa dUreNa / " vAraMvAra bolavAthI ane sAMbhaLavAthI bhagavadranAmanA japanano mahimA 6. bRhatkrAMti stava - moTI zAMti stotra " OM OM zrIM ane prabhAva sIdhI ke ADakatarI rIte anubhavAya che - pAmI zakAya dhRti tiThIrti niyujhikSmIne vidyAsaTdhana praveza nivezanaig sugRhIta che. Ama, bhAratIya dharmaparaMparAmAM nAma japanano mahimA apAra che. nAmano nAtu te jinendrA: " nAmajapananA mahimAM ja gAya che. 7. bRhaddacchamAM prasiddha prabhAvaka zrImAnadevasUrie marakIthI. pIDAtA saMghane rogamukata karavA je laghu 'zAMtistava" nI racanA karI sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha' che temAM " patinA maMtra-pradhAnavAvavA kRtatA vinavA sute - pAritoSika nahitati gha natA taM zAnti | " nAma japanano ja mahimAM varNave 'prabuddhajIvana' mAM varSa daramiyAna pragaTa thayelA lakhANomAM. zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI 8. jaina stotra saMdoha (bhAga 2) mAM nAma japananA mahimA viSe zAha pAritoSika apAya che. amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke A pramANe upayogI mAhitI maLe che : 1991nA varSa mATenuM pAritoSika zrI vijayagupta maurya ne ! niHzeSa mantrAkSara cAramantra zrIpArzvatIrthezvaranAma dhyeyam / temanA lekho mATe ApavAmAM Ave che. jina tvannAma mantraM ye dhyAyantyekAnacetasaH / A pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke DaoN. ramaNalAla cI. sarva vidhA mantra bIjAkSara nAmAkSara prabho / zAha, zrI ghanazyAma desAI ane zrI pannAlAla 2. zAhe sevA pUnA pUtAdhA: pravakatAno ITS: tala tava thAmana nAmasmarAvAto.: ApI che. yAnti vilayam / nAma vAmAna ke napatti navanita dU kuratAne teya: I - ame zrI vijayagupta mauryane abhinaMdana ApIe chIe, JAmIniNayikono AbhAra mAnIe chIe. 8. svAmI mANikya pUrvatribhuvana tilakazciMtita. zrI surAdi / / ghamaMtrIo Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana oNsTreliyAnI ajAyabIo D vijayagupta maurya ja krikeTa jagatanA manamohaka ane mahAmUlyavAna vizvakapa jItavAnI spardhAo, krikeTanA rasiyAomAM, AkhI duniyAmAM khUba ja uttejanA prerI. jayAM briTiza sAmrAjaya hatuM, tyAMkrikeTa mATeno gAMDo zaoNkhatocheja, paraMtu have akhabAro, sAmAyiko, reDiyo, Telavijhana, philmo, upagraho vageree ApelI jhAkajhamALa prasiddhie vadhumAM vadhu rasa phelAvyo. je zANA mANasa sinemAnA paDadA upara hIro ane hIroInanA premanA dRzyothI pIgaLI jatA nahoyateo paNa Avizvakapa spardhAnApracArathI potAne alipta rAkhI zakayA nahiM. temanI dalIla evI hoya che ke, pAMca dasahajAra kilomiTara dUra, pArakA dezamAM bIjApArakAdezanA khelADIo trIjA pArakA dezanA khelADIo sAme ramatA hoya ane sUsavatA bola upa2 beTa jhIMke ke na jhIMke enI sAthe ApaNe zuM saMbaMdha? baMne pakSone temanI dalIlo mubAraka ho. temAMthI to oNsTreliyA zuM che, koNa che, karyAM che, kevo che, teno lezamAtra khyAla nahIM hoya. zALAnA abhyAsamAM, ItihAsa ane bhUgoLa pratye napharata sevanArA vidyArthIo paNa krikeTanA ItihAsa ane tenA ItihAsanA pAtro viSe jhINavaTa bharI vigato paNa jANatA hoya che. A eka evI sIjhana che ke jayAre pRthvIpara sarvatra spardhAnA harIphonAM parAkramo guMjatA hoya che. e RtumAM sarakArI ane khAnagI ophisomAM koI kAma karatuM nathI, zALA-kaoNlejomAM chokarAo bhaNatA nathI -adhikArIo ane adhyApakopotepaNa krikeTamAM khovAI gayA hoya che, ane ramanArAo, zrotAo, darzako vagere vacce spardhAmAM aDhaLaka dhananI Apa-le thAya che. ramanArAomAM koI muphalisa hoya to paNa te karoDapati thaIne bahAra Ave che. ApaNA vaDApradhAne videzI mudrAnI garIbIthI pIDAIne sarakArI sonu gIravI mukavuM paDe, paNa krikeTanA bolabeTa ane sTaMpa videzI mudrAnA athAga samudramAM mahAlatA hoya che. tema chatAM, tamane krikeTa ane phUTabolanI spardhAmAM 2sa hoya ke na hoya, to paNa temAM ajAyabIono bhaMDAra to che ja, Aje ApaNe DhAlanI e bIjI bAjunI ajAyabIono paNa AnaMda mANIe. krikeTa jagatanA vizvakapanI uttejanAbharI spardhA jovA mATe, oNsTreliyA javAnI jarUra nathI. dUradarzananI svIca kholo eTale e svarganAddazyataRNatamArI samakSa hAjara thaInetamArI sAme ramavAmAMDe che. te mATe oNsTreliyA (ke spardhAnuM bIjuM koI medAna) kayAM che, te jANavAnI paNa jarUra nathI. duniyAmAM saptakhaMDa paikI sauthI nAnA, sauthI vadhu verAna, chatAM pramANamAM sauthI vadhu hariyALA ane vadhu utpAdaka, sauthI ochI vasatI dharAvanArA A deza pAse evuM ghaNuM che ke jemAMthI darzako, zrotAo ke vAcako thoDuMka paNa grahaNa kare to dezano divasa sudharI jAya. oNsTreliyA dakSiNa goLArdhamAM che ane ApaNe uttaragoLArdhamAM chIe, eTaluM jANyA pachI keTalAka adhakacarI samajaNavALA loko ema paNa pUchI nAkhe che ke " tyAre zuM oNsTreliyAmAM loko UMdhe mAthe cAlatA haze?" temaNe gurutvAkarSaNa viSe kadI kazuM jANyuM hotuM nathI. tethI, ema paNa pUchInAkhe che ke " tyAre samudra chalakAIne DhoLAI kema nathI jato ? " A to ajJAnanA atirekanI vAta thaI. ane ApaNe tyAM AvuM ajJAna ghaNuM che. paNa oNsTreliyA viSe AvI UlTAsulTI hakIkato paNa che, dA.ta. AMcaLavALAM prANIo to ApaNe joIe chIe, paraMtu oNsTreliyA AMcaLane badale peTa upara thelIvALA ja prANIono vaselo deza hato, jayAM pAMcaphUTa UMcI mAdA kAMgArU IMca jevaDuM baccuM jaNIne thelImAM samAvI le ane peTaparanI thelInI divAlo baccAne dUdha pAIne uchere. baccuM ucharInI tagaDuM thaI jAya tyAM sudhI thelImAM, AvajA ane ArAma kare. sauthI ladhu lAMbo ThekaDo kAMgArU mArI zake che, tema chatAM, tenA AgalA pagaTUMkAmAM TUMkA ane pAchalA paga tathA pUMchaDuM moTAmAM moTA hoya che. sudharelA jagatamAM oNsTreliyA viSe sAMbhaLanAra ITAlino vizva tA.16-5-992 pravAsI mArkopolo hato, jo ke, oNsTreliyA viSe teNe sAMbhaLelI badhI vAto sAcI na hatI. e pote oNsTreliyAM gayo na hato. te2mI sadImAM lakhAyeluM tenuM pravAsa pustaka, tema chatAM vAMcavA jevuM che. pazcima goLArdha ane dakSiNagoLArdha pahelIvAra jonAra ane kheDanAra spenano megalana hato, jeNe pRthvIno pahelo vizvapravAsa karyo. paraMtu te jAte pahelI pRthvI pradikSaNA karI zake te pahelAM bephAma bahAdUrI batAvavA jatAM mAryo gayo hato. jema uttaragoLArdhamAM saptaCnA sAta tArAnuM dizAsUcaka jhUmakhuM che tema dakSiNa goLArdhamAM, judA ghATanuM cokha(SOUTHERH CROSS) che, e jonAra pahelAM pravAsI megalana hato, Aje paNa dakSiNa ATalAnTika mahAsAgaramAMthI dakSiNa prazAMta mahAsAgaramAM javAnI sAmudradhUnI megalananA nAme oLakhAya che, oNsTreliyAnI jema, oNsTreleziyAnI prANIsRSTI ane vanaspatisRSTI tathA AdivAsI mAnavonI vastI ghaNI vicitratAo dharAveche,temAM oNsTreliyAnI AsapAsanA bhaugolikapradezomAMsamAveza thaI jAya che. dA. ta. yukelipTasa (nIlagIrI) nA vRkSo 200 phUTanI UMcAI sudhI pahoMce che, GUMTREE viSe 300 phUTano ullekha che. nIlagIrInI keTalIka jAto uparAMta, bAvaLanI paNa keTalIka jAto che. saurASTramAM nIlagIrIe ane gAMDA bAvaLe tarakhATa macAvyo che. pAMkha hoya te paMkhI. kahevAya, e mAnyatA sAcI nathI. ghaNA jIvaDAMne pAMkho hoya che, teo paMkhI nathI ane nyugInImAM kIvI nAmanA paMkhI thAya che temane pAMkho nathI ! I ApaNAmAM evI mAnyatA che ke, jemane kAnane ThekANe mIMDA (kevaLa chIdra) hoya te IMDAmUke, ane jemane kAna hoyate baccAM jaNIne, dhavarAvIne uchere. oNsTreliyAnA plaeNTIpasa athavA DUCK BILL iMDA mUke che paNa baccAne dhavarAvIne uchere che, ane chatAM temane AMcaLa nathI hotA ! oNsTreliyAno vizALa pradeza, raNamAM samAI jAya che. keTalAka aMgrejoe murkhAI karIne tyAM sasalA ane loMkaDI vasAvavAnI bhUla karI. sasalAnI vasatI eTalI badhI vadhI gaI ke temaNe ghaNI kharI lIlotarIno nAza karI nAkhyo. pachI A sasalAno nAza kema karavo te prazna oNsTreliyAne mATe mAthAno dukhAvo banI gayo. mANasanI murkhAIthI ghaNI kudaratI hariyALI gumAvyA chatAM oNsTreliyA garamakApaDa ane dUdhanI banAvaTonA udyogano pratIka gaNAya che.sIla baMdha DabbAmAM paeNka karelA mAMsamAM paNa kharo. ApaNA dezamAM camaco dUdha paNa nahIM pAmanArA karoDo bALako ane moTerAo jayAre proTinarUpI poSaNa vinA akALe mRtyu pAme che, tyAre oNsTreliyA dUdha, pAvaDara, rabaDI, mAkhaNa, cIjha, vagerenI nikAsa kare che. ApaNA dezamAM vasatIno AMkaDo 84 karoDanI upara gayo che. dareka kSaNe temAM umero thato jAya che. oNsTreliyAne vadhu ne vadhu vasatI joIe che tethI raMgabhedanI nItino tyAga karIne paNa vastIvadhArAne te protsAhana Ape che. bIjI badhI rIte supAtra hoya to raMgabhedano bAdha nathI. oNsTreliyA poNA yuropa jeTalo deza che. tenuM kSetraphaLa 295368 co. mAIla che, tyAre bhAratanuM kada 1229737 co. mAIla che. tema chatAM bhArata jayAre khIcokhIca vasatIthI ubharAya che tyAre oNsTreliyAmAM dara corasa mAIle lagabhaga pAMca mANaso vase che. yugo sudhI Avo vizALa pradeza mANasanI vasatI nahiM dharAvato paNa mAtra prANIonI vasatI dharAvato pradeza hato; ane vaLI temAM paNa sastanaprANIone badale peTa uparathelI dharAvanArA ane AMcaLavinAnA chatAM dUdha dharAvanAra prANIono pradeza paNa kharo. tyAre A dakhaNAdA khaMDamAM mANasa sahita sastana prANIonI vasatI karyAMthI AvI ? A ekavismayakAraka vAta che ke, dakSiNa ane pazcimaprazAMta mahAsAgaranA asaMkhya TApuo tarApA vaDe " ThekatA haikatA " A TApuo upara phelAvA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-92 prabuddha jIvana lAgyA. ItihAsanA, uSA kALane paNa hajI thoDIvAra hatI tyAre, tadana paNa Apyo che ane anekajAtanA khanijothI te samRddha che. temAM yureniyama, pachAta Adi mAnavoe temanA pALelA kutarAo sAthe oNsTreliyAmAM sonuM, rUpuM, kalAI, kaoNMbAlTa, kolasA vagere kiMmatI khanijono samAveza AvI vasyA!temanI pAsenavastra hatAM kenahatI.vastrakaLA. A be sastana thAya che. tethI ahIMnA rAjakatao prajAnuM jIvanadhoraNa ghaNuM UMcI lAvI prANIonI uttarottara thoDIka vasatI hajI paNa che, ane temane ' zakyA che ane hajI paNa lAvaze. "sudhArI " ne sabhya samAjamAM lAvavA tyAMnA gorA rAjakatao prayAsa oNsTreliyAnI prajAmAM, gorA paNa na hoya, ane AdivAsI ke karI rahyAM che. cheka vIsamI sadI sudhI temAMthI keTalA somANaso sudharelA mizra varNanA paNa na hoya tevI laghumati komo paNa che ane temanI kula samAjathI evA alipta rahyA ke temane mATInA vAsaNa banAvavAnI kaLA saMkhyAlAkhanA AMkaDA sudhI nathI pahoMcatI. (1961nIgaNatrI pramANe) paNa varI nahiM. ane jo eTalI sagavaDa paNa na hoya to pANI zemAM bharI temAM sauthI vadhu vasatI cInAonI che. te pachI bhAratIya, pAkistAna, lAve. tethI temaNe jaLAzayonA kAMThe vasavATa karavAnuM pasaMda karyuM. teo malaya ane zrIlaMkano Ave che. paraMtu TakAvArImAM temanI saMkhyA nAmanI eTalAbadhA pachAta hatA ke, eka phoTogrAphamAM AAdijAtinA mANasane ja AvatI hovAthI temanA viSe koI gaMbhIra vAdavivAda nathI. alabatta, jaLAzayamAMthI khobo vaDe nahIM paNa pazuo jema pANImAM moM nAMkhIne temAM cInA sauthI vadhAre che ane temanA viSe kAMI kahI zakAya nahiM. pANI pIe che tema pANI pItAM batAvela che. tema chatAM DacavaMzI,vasAhatIo viSe paNa kAMI kahI zakAya nahiM. cheka I. sa. 1788 sudhI ahIM mAnavasatI AvA AdivAsI oNsTreliyAnI sarakAra potAnI pasaMdagInAM vasAhatIone vasAvavA lokonI ja hatI, ane temanI saMkhyA vadhumAM vadhu sADA traNa lAkhathI ane ghaNI. udAra nIti dharAve che. ane tenA kAyadAno lAbha yogyatA sAbita AchAmAM ochI doDha lAkha jeTalI aMdAjavAmAM AvI hatI. te pachI karanAra thoDA eziyAI lokone paNa maLe che. ghaNA eziyAI dezonA. gorAloko A bhUmi para para utaravA lAgyAM. paraMtu teo potAnI sAthe vidyArthIone bhaNAvavAnI sagavaDapaNa oNsTreliyAnI sarakAra Ape che. evA rogo paNa lAvyA hatA ke jenI sAme, A AdijAtinA lokonA bhAratabodhapAThalevA jevo e che ke prajAno Arthika ane sAmAjika zarIranA baMdhAraNamAM rakSaNa na hatuM, tethI sAmAnya rogonA saMsargathI paNa vikAsa ahIM vaijJAnika dhoraNe thAya che ane je pradezo sUkakuM havAmAna teo TapoTapa maravA lAgyA. 1930 sudhImAM phakata 40008mANaso ja dharAve che tyAM paNa khanijonA dhoraNe udyogo sthApavAmAM AvyA che. baccA ane Aje jemane zuddha AdivAsInA vaMza ja tarIke oLakhAvI AdijAtinA vaMzajo potAnA eka mAtra pALelA prANI. kUtarA sAthe A zakAya, tevA lokonI saMkhyA traNa, AMkaDAthI vadhu nathI - cALIsa hajAra nirjana khaMDa para AvI gayA vasyA, tyAre keTalAka sAgarakAMThe vasyA, jeTalA loko zaMkara eTale mizra jAtinA che. tema chatAM kAMThA najIkanAmoTA keTalAMkaDuMgarALa pradezamAM vasyA, cAmaDInA raMga ane dekhAvamAM teo jarA TApu, TAsmAniyAmAM AdivAsIno ekeya mANasa rahyo nathI. Ama, judA paDe che. temanI pAse kaMIvalsanahovAthI, rAtanI ThaMDIthI bacavA teo sabhya jagatathI taddana alipta rahelA ati pachAta lokone "sudhAravAmAM" hUMpha meLavavA mATe potAnI baMne bAju kutarAne sUvaDAvatA hatA! Ave che, tyAre AvuM bane cheH ApaNA AMdAmAna TApumAM paNa evuM banI oNsTreliyA pAsethI bhArate tenA gujarAta rAjaya ane rAjasthAna rahyuM che, paraMtutyAMjArevAjAtinAvagarasudharelA rahelA seMkaDo mANasonI - rAjaya mATe, ghaNuM zIkhavA jevuM che. bhAratanI jema oNsTreliyAmAM paNa. Akramaka vRtti chatAM temane sudhAravAmAM ApaNA sainikone saphaLatA maLI AbohavAnuM vaividhya ghaNuM che, ahIM sUkA pradezamAM vArSika 15 IMcathI mAMDIne vanazrIvALA hariyALA pradezomAM 180 IMca jeTalo varasAda paDe - have oNsTreliyAnI prajAnA nRvaMzIya vibhAjana keTaluM vicitra che te che. ahIM khanijatelano udyoga paNa che, ane oNsTreliyAe bhAratane juo. 95TakA loko gorA aMgrejo che, 3TakAbIjA gorAyuropIche ane khanijatela udyogamAM madadarUpa thavA IcchA batAvI che. sArAcariyANanA bAkInA AdivAsIo tathA raMgIna jAtiomAMthI tyAM jaIne saphaLa kAraNe aMgrajoe ahIM gheTa, udyoga uchera zarU karyo hato. ane gheTAnI. thanArA loko che, oNsTreliyAnI zodha aMgrejoe karI hatI, ane te pedAzothI AudyogokhIlyA paNa kharA. paraMtu gheTAnAcIpIyA jevA hoTha mukhyatve aMgreja prajAno ja deza che. tema chatAM, rASTra samUhanA svataMtra ghAsa. ane bIjI vanaspatine khecIne khAI jatA havAthI. A udyoga dezonA samUhamAM rahIne tebriTiza rAjA kerANInuM mAnadvaDapaNa svIkAre upadravI paNa banI gayo che tema chatAM, vanazrIno nAza na thAya temaja gheTA che, paNa badhI rIte svataMtra che. tyAM evA pratyAghAtI gorAo paNa thoDI tathA DhoraudyoganI pedAzo mabalakha Avaka Ape evI yukitao saphaLa saMkhyAmAM che ke jeo dakSiNa AphrikAnI gorI prajAnI julmI raMgabhedanI rIte ahIMajamAvavAmAM AvI che ane sukI jamInane phaLadrupa banAvAmAM nItine vakhANe che, paraMtu temanA karatA vadhu sArA lokonI saMkhyA vadhAre AvI che. che, ane teo A vAta samaje che jApAna, cIna, sAmyavAdI viyeTanAma, ' ' jaDa ane cetana sRSTimAM, dharatI ane pANImAM, vanathI anevanezvara InDoneziyA, vagere koI dhanavAna, koI baLavAna ane koI ubharAtI jIvomAM oNsTreliyA aneka ajAyabIo dharAve che, ApaNA dezamAM vasatIvALAdezothI gherAyelA oNsTreliyAesau sAthe haLImaLIne cAlavuM AvIne, vivAda ane Azivadi ApatA nIlagIrI (yukelIpsa) nA joIe, ane briTananA rAjakatanA chatrapati padanA rakSaNa nIce rahevuM vRkSonI oNsTreliyA kAMI nahiMto 600 jAtio dharAve che. himAlayanA joIe. vaLI, jayAM 95TakA aMgrejI ane traNa TakA yuropI. loko vase che janma pahelAM oNsTreliyAmAM hAthI ane vhela karatAM moTA sarIsRpo paNa tyAM nRvaMzI vikhavAdo jagADavA na joIe. gorI prajAmAM vasatI vasatA hatA. temanA azmibhUta avazeSo hajI maLI Ave che. vadhAravAno dara UMco che ane pasaMdagInA dhoraNe thoDAka raMgIna lokone oNsTreliyAnA pUrva kAMThAne samAMtara eka hajAra mAIla lAMbI paNa tUTaka paNa vasAhatI tarIke AvavA devAmAM Ave che, vaLI dakSiNa AphIkAnI tUTaka paravALAnI parvatamALA pANImAM DUbelI che, ane te herata pamADe gorIprajA ane ahIMnI gorI prajA vacce taphAvata che, dakSiNa AphrikAnI evI raMgaberaMgI jaLacara sRSTidharAve che, jepravAsIo mATe moTuMAkarSaNa gorI prajAmAM bahumati DacUrvazI (mULa haoNlenDanA) prajAnIche, ane teo che. pANI ane puSkaLa bhejavinA nahiM jIvI zakanAra deDakAnI eka jAta. raMgabhedanI nItimAM vadhu jaDa che. aMgrejo ladhumatimAM che ane temAM ahIMnA sUkA raNamAM rahe che! sUkI RtumAM te kAdavamAM UtarI jAya che, udAramatavAdI aMgrejo paNa che, tethI ja temanA ItihAsamAM pahelIvAra zarIramAMthIcIkaNA zleSma jevApravAhI padArthanodaDA jevo goLo banAvIne udAramatavAdI netA da-kalAkanI udAramatavAdI sarakAra sattA para AvI temAM muchavasthAmAM garama ane sUkI Rtu gALe che. ? che ane raMgIna prajA (mukhyatve kALA AphrikIo)nI AphrikI nezanala oNsTreliyAnI kudarata pAse ane prajA pAseajAyabIono bhaMDAra koMgresanA netAnelasana maMDelAnedAyakAonA kArAvAsa pachI mukata karI che. te jovA ane jANavAnI jIjJAsA joIe. ApaNA udyogo ane samAnatA dhoraNa upara, sAmAdhAna mATe vATAghATa karavAmAM Ave che, khetImAM zIkhavA jevuM oNsTreliyA pAse ghaNuM che. vizvakrikeTa kapanI oNsTreliyAnI gorI prajAe temAMthI bodhapATha levo ja paDe. vaLI ahIM spardhAmAM oNsTreliyA pAse ApaNA vivAdAspada khelADIo bhale hArI bhASA ane dharmanA matabhedo nathI. jAya paNa zunyamAMthI samRddha sRSTi racanAra sTreliyana prajA pAsethI vaLI, kudarate oNsTreliyAne.2Napradeza Apyo che to, phaLadrupa pradeza ApaNo uddhAra thAya evuM kAMI zIkhIe to te paNa ghaNuM che. ITI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jaina paraMparA pramANe utsarpiNI ane avasarpiNI pratyeka dasa kroDAkoDa sAgaropamanI hoya che. te darekamAM trIjA ane cothA ArAmAM covIsa tIrthaMkaro tIrthaM pravartAva che. ApaNI A avasarpiNInA trIjA tIrthaMkara ajItanAtha bhagavAna thayA. te samaye utkRSTa tIrthaMkaronI saMkhyA ekaso sitteranI gaNAvAya che. bharata, airAvata ane mahAvideha kSetromAM ajitanAthanA samayamAM bharatakSetramAM pAMca, airAvata kSetramAM pAMca ane mahAvidehakSetranI batrIsa vijayomAM pratyekamAM pAMca pAMca eTale 3245=160 + 5 + 5 = 170 nI saMkhyAmAM tIrthaMkaro thayA hatA. A mATenA keTalAMka ullekho joIe. zrI jagaciMtAmaNi caityavaMdana ke je rAIpratikramaNamAM karAtuM hoya che tenI bIjI gAthAmAM A pramANe ullekha che H karmabhUmio je 15 che temAM paDhamasaMghayaNivALA utkRSTa, 170 jinavaro thayA hatA. rAIpratikramaNamAM bolatA ' tIrthavaMdanA ' - 'sakalatIrtha ' sUtramAM tAraMge zrI ajitajuhAra evo ullekha che. navasmaraNa je atyaMta prabhAvaka gaNAvAya che ane jeno nitya pATha bhAviko ullAsapUrvaka kare che temAM cothuM smaraNa tijayapahutta smaraNa tarIke sthAna pAmyuM che. tenI navamI gAthAmAM A pramANe ullekha che : "paMcadasakammabhUmisa uppana sattarSiM jiNANasayaM " paMdarakarmabhUmimAM ekaso sittera (sittera ane so) jinezvaro utpanna thayA che. Aja smaraNamAM 170 saMkhyA badhI rIte jeno saravALo 170 thAya tevo ullekha eka suMdara yaMtra rUpe A pramANe karAyo che H - (gAthA 2 thI 5) paNavIsA (25) ya asIA (80) pannarasa (15) pannAsa (50) jinavara samUho nAseu sayaladUrie bhaviyANaM bhattijuttANuM ||2|| vIsA (20) paNayAlAvi (45) ya tIsA (30) pantari (75) jiNavariMdA / gahavyUarakakhasAINi - dhoragvasagga paNAsaMtu // 3 // saMttari paNamAlAvi (45) ya saDhI (60) paMceva (5) jiNagaNo eso vAhijalajalaNa harikari - corI mahAbhayaM harau | 4 || . paNapannA (55) ya daseva (10) ya patnaDhi (65) tahaya ceva cAlisA (40) 5 26khaMtu me sarIra devAsura paNamiyA siddhA 1pa // vaLI, A saMkhyAno banAvelo yaMtra ke jemAM OMOM harahuMhaH saraslRsaH tathA harahuMhaH sarasuMsaH lakhI kendramAM nAma lakhI svAhA sahita caMdana-- kapUrathI vidhipUrvaka lakhI tenuM prakSAlita jala je pIe tathA A (170 nA) yaMtrane samyaka rIte da2vAje lipibaddha karAve to bhavanapati, vANavyaMtara, joIsavAsI, vimAnavAsI tathA duSTadevo badhAM upazAMta thaI jAya che. pharIthI A smaraNanI navamI gAthA vaLI kahe che HpaMcadasakamma bhUcisa uppanna sattarijiNANa sarya / viviharayaNAIvajovasohie harau duriAI || 9 | paMdara karmabhUmimAM utpanna thayelAM vividha ratnothI upazobhita ekasosittera jinezvaro durita (upasadi) dUra karo. A yaMtra A pramANe bane che H 25 jIruM kammabhUmihiM kammabhUmihiM, paDhamasaMghayaNi, ukosayasattarisaya, NivarANa viharaMta labbaI. 20 sa 20 kSi 70 2] gau = navu |9 >> 9] ]]TM << |9 >> nava gAM ava kSi C prabuddha jIvana tijayahuttamAM AMkaDAnI yojanA n DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA 5 3 svA yh . OM . 919 >> |x19 | >> >> |z |3|| kA maha 65 mA 50 40 saH ma 40 saH ma tA.16-5-92 jevI rIte ADI lITInI saMkhyAno saravALo 170 thAya che tevI rIte ubhI tathA tIrachI lITIno saravALo paNa 170 thAya che jema ke :- 25+20+70+55= 170 : 25+45+60+40 = 170; 50+30+35+55=170. badhI bAjuthI 2kamano saravALo 170 thAya che evI gaNitanI yojanA A yaMtramAM dRSTigocara thAya che. vaLI, A yaMtramAM dareka khAnAnI trIjI lITImAM rohiNI ane prajJaptithI mANasI, mahAmANasI sudhI ema soLa vidyAdevIone yAda karIne sthAna apAyuM che. tijayapadyutta smaraNanI pAMcamI chaThThIgAthAmAM A soLa devIo rakSaNa kare tenI mAMgaNI karAI che H rakakhaMtu mama (ma) rohiNI pannattI ja, krRikhalA ya sayA / vajajaMbusI cakakesarI naradattA kAli mahAkali | pa gorI taha gaMdhArI mahajAlA mANavI a vaIruTTA ! acyuttA mANasiA mahAmANasiAu devIo // 6 // pharI pAchuM, 7-8 gAthAmAM A devIo rakSaNa kare tevI vAta karI che. daivasika pratikramaNamAM namunthuNaM pachI cAra khamAsamaNA daI bhagavAna vagere bolAya che. bIjIvAra namunthuNaM pachI namoDarhasiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH kahI koI paNa pUrvAcAryaviracita stavana kahI nIcenI gAthA bolAya che H varakanakakhavidyumamarakatadhanasaMntibhaM vigatamoham / saptatizataM jinAnAM, samirapUjitaM vaMde uttama suvarNa, zaMkha, paravALAM, lIlama sajaLa megha eTale ke pAMca raMga che jenA tathA moharahita sarva devo vaDe pUjita ekaso sittera tIrthaMkarone huM vaMdana karuM chuM. A gAthAmAM paNa 170 tIrthaMkarono ullekha che. logassamAM be vAra 'cauvisaMpi' ema nirdeza karAyo che. vartamAna avasarpiNInA 24 tIrthaMkaro uparAMta bIjAnI paNa huM stuti karuM chuM. "arihaMte kinnaIssuM cauvIsaMpi kevalI " (1)......" cauvIsaMpi jiNavarA tityayarA meM pasiyaMtu " (5) tethI vadhu tIrthaMkarono ullekha 170 nI saMkhyAno ApaNe upara joI gayA. tevI rIte 'tIrthavaMdanA' sakalatIrtha vaMdu ka2 joDa mAM 13 mI gAthAmAM " siddha anaMta namuM nizadina " ema anaMta siddhone vaMdananI spRhA sevI che. " siddhANaM buddhANaM ''mAM mAM " no sayA savvasiddhANaM '' (1) badhAM siddhone namaskAra karAyo che. mahAnisIha (mahAnizItha) mAM vividha viSayo paikI vajrasvAmIe paMcamaMgalamahAsUtra skaMdha eTale ke navakAra ke namaskAramaMtranI sthApanA karI hatI. 14 pUrvenA sArabhUta navakAra ke jenI raTaNA dIrdha tapasvIo paNa maraNa samaye kare che temAM namo arihaMtANaM siddhANaM, AyariyANaM, sANaM zabdo mAgadhImAM bahuvacananA rUpo che. anaMta arihaMta, siddha, AcArya sAdhune namaskAra thAva tema abhipreta hoI abhiSita che. ekane karelo namaskAra anekane abhipreta hoI abhilaSita che, kemake kahevAya che ke H'eka devo namaskAro sarva devaM prati gacchuti. ' vaLI, tijayapadyuttamAM nirdiSTa devo viSe saremi cakaka jiziMdANuM " (jinezvaronA samUhacakrane huM smaruM chuM. ema prathama gAthAmAM kahyuM che.) 10mI gAthA kahe che : "tityayarA gayamohA zAeavvA payatteNa " (naSTa thayo che saMmohasaMbhrama evA tIrthaMkarone prayatnapUrvaka dhyAnanA viSaya banAvavA joIe. logassamAM paNa bahuvacanamAM " siddhA siddhiM disattu meM " ema kahyuM che. navasmaraNanA chellA navamA bRhatkrAMtismaraNamAM : ye yAtrAyAM tribhuvanagurArAhatA bhakitabhAjaH ane AgaLa IMha hi bharatairAvatavideha sambhavAnAM samastatIrthaMkRtAM...vihita janmAbhiSeka - zAntimuddhISayati evo ullekha che. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke A badhAM sthaLoe ekAdhika tIrthaMkarono samudAya ke cakra lekhakanA mAnasapara para chavAyelo che. DDE 1 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-92 prabuddha jIvana dastAvejI patronuM aitihAsika mUlya sanA saMgraha 'yazodharma rAmAnya rIte jaina sAdhubhagavaMto ti patraparimala na kara ane prakRti upara keTalIya cIja-vasa e navI vastuo utpanI mala' nAmathI tAjetaramAM vacce eka patra bemAMthI eka ja vya kitana 1 ramaNalAla cI. zAha pa. pU. zrI yazodevasUrijI mahArAja sAhebe yugadivAkara 5. jaNAze. sAmAnya rIte jaina sAdhubhagavaMto nisprayojana patravyavahAra pU. sva. zrI vijayadharmasUrijI mahArAjanA patronA saMgraha " yazodharma - rAkhatA nathI. keTalAke to AkhI jiMdagImAM ATha-dasa vakhata patro lakhyA haze ke kema ! te paNa prazna che. patra vyavahAra paNa anAvazyaka mAnavajIvana ane prakRti upara kALanI asara ghaNI moTI che. parigraharUpa na banavo joIe ane AtmasAdhanAmAM te vikSeparUpa na jema jema samaya pasAra thato jAya tema tema keTalIya cIja-vastuo banavo joIe evI jaina sAdhu mahAtmAonI viziSTa dRSTi hoya che. jIrNazIrNa thatI jAya che. samaye samaye navI vastuo utpanna thatI guru- ziSya vacce, pitA-putra vacce, pati-patnI vacce, be mitro jAya che. thoDo vakhata Take che ane pachI naSTa thaI jAya che, ane vacce ema patra vyavahAra judA judA paraspara saMbaMdho ane viSayone bhUtakALamAM vilIna thaI jAya che. jema cIja-vastuonI bAbatomAM AdhIna hoya che. keTalIkavAra bemAMthI eka ja vyakitanA patro mahattvanA tema jIvananI bAbatamAM paNa AvuM satata banyA kare che. mAnavajAtanI hoya evuM paNa bane che. evA patro vAMcatA ja sAmI vyakitanA patramAM cIja-vastuone saMgharavAnI zakitane maryAdA hoya che. mANasa badhI ja zuM lakhyuM haze teno aNasAra te ApI de che. vastuo sAcavI zakato nathI. sAcavavA jevI keTalIka vastuone paNa A graMthamAM pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI vijaya dharmasUrIzvarajI pRthvI, pANI, vAyu, agni, teja vagereno ghasAro lAgatAM te jIrNa thavA. mahArAja sAhebanA pAMtrIseka jeTalA patro ApavAmAM AvyA che. lAge che. eTale potAnA jIvananI sAcavavA jevI sAmagrInI bAbatamAM emAMnA keTalAka patro to ATha dasa lITInA ja che. koI koI patro paNa mANase agratAkrama rAkhavo paDe che. gharamAM Aga lAge tyAre savistara paNa che. ahIM ApavAmAM AvelA patromAMnA ghaNA kharA kaMIvastu laIne ApaNe bahAra nIkaLI jaIzuM ? dareka mANasanI patro emaNe potAnA paTTaziSya munizrI yazovijayajI (hAla A. zrI sAcavavA jevI potAnI atyaMta priya evI vastu judA judA prakAranI yazodevasUrijI) ne lakhelA che. temAMno eka TUMko patra munizrI hoI zake che. yazovijayajIne AcAryanI padavI maLI ane teo pU. zrI yazodevasUri keTalIka cIja-vastuo lAMbA kALa sudhI ajANatAM sacavAyelI thayA te pachI lakhAyelo che. e patra zrI vijayadharmasUrIzvarajIe potAne paDI rahI hoya ane pharI pAchI te prakAzamAM Ave tyAre anero utsAha lakavAnI asara thaI te pachI dhrujatA hAthe lakhelo che. A saMgrahamAM e ane AnaMda anubhavAya che e vastu sAthe saMkaLAyelA potAnA patranI ApelI phoTo kopI uparathI e joI zakAze. '' anubhavo ane saMvedano tAjA thAya che. keTalIkavAra evI rIte munizrI yazovijayajIe kizoravaye dIkSA lIdhI hatI. temanI sacavAyelI cIja-vastuo vismRta thayelA ItihAsane mATe khUTatI tabiyata nAjuka rahyA karatI hatI. tema chatAM temaNe nAnI vayamAM kaDIrUpa banIne tene pharI sajIvana karI Ape che. A patrasaMgrahamAM zAstronuM gahana adhyayana karavA uparAMta sAhitya, saMgIta, nRtyakalA, apAyelA patro e dRSTie aitihAsika mUlya dharAve che. citrakalA, zilpakalA, ItihAsa vagereno paNa UMDo abhyAsa karI lIdho mAnava jIvanamAM zabdanuM mUlya ghaNuM moTuM che. pArasparika hato. eTale keTalAye viSayomAM emanI jANakArIno lAbha samagra. saMbaMdhamAM zabda seturUpa banI jAya che. bolAyelA ke lakhAyelA keTalAka samudAyane kevo maLato rahyo hato te A patro uparathI jaNAze. guru mahattvanA zabdo varSo sudhI smRtisaMvedanAne jAgRta rAkhyA kare che. bhagavaMta pote paNa keTakeTalA viSayomAM zrI yazovijayajInA patrarUpe lakhAyelA zabdonuM mUlya to ethI paNa vadhu che. emAM paNa abhiprAyane chevaTano gaNatA. teo keTalAye viSayomAM temanI saMmati svahaste lakhAyelA zabdo vyakitanA vyakitatvanA pratIkarUpa ane ' anivArya mAnatA. A jevI tevI siddhi nathI. guru bhagavaMtanI ziSya pratibiMbarUpa banI jAya che, kAraNa ke akSaronA maroDa uparathI akSara- pratyenI vAtsalyaprItinI ane guNagrAhitAnI e sAkSI pUre che. zAstranA niSaNAto e lakhanAra vyakitanA guNalakSaNonI AgAhI paNa bhAratIya guru-ziSya paraMparAno Adarza 'zirthAt jIMta paSInayam' karI zake che. A patrasaMgrahamAM namUnArUpe apAyelA sva. 5. pU. AcArya no che. potAnA karatAM potAnA ziSyo vadhu tejasvI bane evI bhAvanA, bhagavaMta zrI vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA patromAM emanA hadayamAM apAra vAtsalyanA bhAva vagara AvI zake nahi, hastAkSaranA maroDa emanA pavitra vyakitatvanI jhAMkhI karAvI jAya A patro vAMcatA gurubhagavaMtane potAnA paTTaziSya munizrI yazovijayajI pratye keTalo badho vAtsalyabhAva ane sAthe sAthe chellA eka be saikAmAM sAhityanA vividha svarUpomAM AdaramAna paNa kevAM hatAM te bIjI rIte paNa jovA maLe che. patrasAhitya paNa anokhuM sthAna prApta karI lIdhuM che. sAhityasarjako gurubhagavaMta potAnA ziSya zrI yazovijayajIne patramAM 'bhAIzrI' sAhityakRtinuM je sarjana kare che temAM eka sarjaka tarIkenI sabhAnatA kahIne saMbodhe che. gRhasthonA vyavahAranuM e saMbodhana keTalI badhI hoya che, paraMtu patraleMkhanamAM ekaMdare to kevaLa sAhajikatA ja hoya che, AtmIyatA dazarvi che ! vaLI keTalAka patromAM temane mATe kAraNake potAnA patro sacavAze ane bhaviSyamAM chapAze ema javalle 'saguNasaMpanna' evuM vizeSaNa paNa teo prayoje che. eTale pU. zrI ja patra lakhatI vakhate mANasa vicAre che. paraMtu mahApuruSonAM koIpaNa vijaya dharmasUrinA A patro vAMcatA temAMthI zrI yazovijayajI (zrI nimitte bolAyelA ke lakhAyelA zabdo viziSTa saMdarbhamAM mahattvanA yazodevasUri) nA vyakitatvanI eka viziSTa prakAranI mudrA upasI Ave banI jAya che ane samaya jatAM te aitihAsika dastAvejI mUlya dharAvavA che. lAge che. mahAna vyakitaoe lakhelA patronA saMgraha karavA tarapha have A patra saMgrahamAM phakata gurubhagavaMtanA patro ja ApavAmAM sAhitya-jagatanuM valaNa vadhatuM jAya che, kAraNake evA patro AvyA che. e patronA saMdarbhanA pUvapara samaye munizrI vicAronI maulikatA ane sattvazIlatA uparAMta vividha saMbaMdho ane yazovijayajIe potAnA gurubhagavaMtane je patro lakhyA haze te saMdarbho upara viziSTa arthaprakAza pADe che. eTale jagatanA ApavAmAM AvyA nathI. evA patro ke tenI koI nakala paNa upalabdha mahApuruSonuM patrasAhitya have pragaTa thavA lAgyuM che. ane patrasAhitya nathI. bIjI rIte joIe to tenI koI AvazyakatA A graMtha pUratI upara yunivarsiTIomAM zodhaprabaMdho paNa lakhAvA lAgyA che. nathI, kAraNa ke A patro to gurubhagavaMtanA vAtsalyapUrNa, udAra, udAtta. - pa. pU. yugadivAkara ane zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja ane pavitra vyakitatvane samajavA mATe ApavAmAM AvyA che. sAhebe potAnA jIvanakALa daramiyAna je keTaluMka patralekhana karyuM hatuM A saMgrahamAM munizrI yazovijayajIne saMbodhIne lakhAyelA temAMnuM thoDuMka to prAsaMgika ciThThIrUpa hatuM. e A saMgrahanA patro jotAM patrono samayagALo traNa dAyakAthI paNa vadhu che. e uparathI paNa joI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA.16-pa-92 zakAze ke gurubhagavaMtaniyamita patralekhana karatA nahotA, tema karavAnI gAthAo kaMThastha karavAnI munizrI yazovijayajInI (pU. zrI jarUra paNa rahetI nahi. guru-ziSya sAthe vihAra karatA hoya tyAre yazodevasUrijInI) addabhuta zakitanI biradAvatI noMdha paNa A patralekhanane koI avakAza rahe nahi. paraMtu, keTalAka judA. vihAranA saMgrahamAM ApavAmAM AvI che. A badhI sAmagrI vItI gayelA kALa, . prasaMgo banyA che ke jayAre ziSyane patra lakhavAnA nimitto UbhAM thayAM upara keTalo badho sarasa ane vedhaka prakAza pAthare che ! AtmazlAghA, che ane e rIte A saMgrahamAM pAMtrIseka jeTalAM patro ApaNane prApta mATe nahi paNa bhaviSyanI peDhIne preraNA maLatI rahe e mATe paNa A thayAM che. badhA patronA prakAzananI AvazyakatA rahelI che. jaina sAdhubhagavaMto vyavasthita patralekhananI bahu AvazyakatA kharekhara kahIe to A patro pragaTa karIne pa. pU. zrI rAkhatA nathI. tenI khAtrI A patrasaMgraha uparathI paNa thaI zakaze. yazodevasUrijIe jaina sAdhu saMsthAnI ane potAnA saMghADAnI bahumUlya ghaNA kharA patromAM mathALe mAtra tithi ane vAra lakhelAM che. saMvata ke sevA bajAvIne eka aitihAsika ane atiupakAraka kArya karyuM che. e sthaLa lakhelAM nathI. eTale kALa ane kSetra ghaNA patromAM mAtra adhyAhAra mATe teozrIne dhanyavAda ja ApavA rahyA ! tarIke rahelAM che. A patro vize jo noMdha na lakhAyelI hoya to tenA yugadivAkara pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI kALanA ane kSetranA saMdarbha tarata samajI zakAya nahi. eTale patro vijayadharmasUrIzvarajInA aMgata. saMparkamAM AvavAnI mane ane amArA vize lakhAyelI vividha mAhitI sabhara bahumUlya noMdho atyaMta parivArane amUlya taka sAMpaDI hatI. amArA parivAra upara emanA Avazyaka ane upayogI banI che. upakAra ghaNA badhA che. divagaMta e mahAna AtmAnuM A patro dvArA - A graMthamAM je patro ApavAmAM AvyA che tenI sAthe sAthe smaraNa tAjuM thayuM e mAre mATe ghaNA harSanI vAta che. emane natamastake ApelI noMdhomAM AgaLa pAchaLanA saMdarbhono savistara khulAso aMjalibaddha vaMdana karatAM kRtArthatA anubhavuM chuM. karavAmAM Avyo che. eTale ja patro karatAM noMdho vistRta banI che. A (noMdhaH- pa. pU. yugadivAkara sva. zrI vijayadharmasUrIzvarajI badhI noMdho aitihAsika draSTie ghaNI ja mahatvanI banI jAya che. mahArAja sAhebanA patrono saMgraha 'yazodharma - patraparimala' nA vimoemAM patra naM. 24 ane tenI noMdha to munizrI yazovijayajIe canano samAroha vaizAkha suda 2 ne somavAra, tA. 4-5-1992 nA lokasaMgrahanAM kevAM kevAM mahatvanAM kAryo karyA che tenI sarasa savistara roja pAlItANAmAM jaina sAhitya maMdiramAM pa. pU. zrI yazodevasUrijInA mAhita pUrI pADe che. keTalIka noMdho guru-ziSyanA gADha saMbaMdha upara nizrAmAM yojavAmAM Avyo hato. A patrasaMgrahanuM vimocana karatAM meM vidhaka prakAza pADe che. keTalIka bAbato vize haju savistara noMdho lakhAI mArA vakatavyamAM uparyukata prastAvanAnA muddAo uparAMta jaNAvyuM hatuM hota to vadhu aitihAsika mAhitI prApta thaI zakata! ke 5. pU. zrI yazodevasUrijIe pratikULa tabiyata, paganI taklIpha pU. A. bha. zrI vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebe anya ane adhUrAM rahelAM zAsananAM kAryo vagerene kAraNe pAlItANAmAM. samudAyanA sAdhu-bhagavaMtone, potAnA samudAyanA anya sAdhu svIkArelA sthiravAsane vividha saMkhyAbaMdha prakAzano dvArA, bhagavAna bhagavaMtone tathA samAjanA sanmAnanIya gRhasthone paNa keTalAka patro mahAvIranA vistRta citrasaMpuTanAM ane anya prakAranAM navAM navAM citro avazya lakhyA ja haze, ane e meLavavA mATe jAhera vinaMtI paNa dvArA tathA vividha zilpakRtio dvArA sArI rIte zobhAvyo che, karAI hatI, paNa tevA patro prApta thaI zakayA nathI. ' ujajavaLa banAvyo che, temanA lAbha, muMbaIne maLyo hota to hegiMga A graMthamAM A. bha. zrI vijaya dharmasUrIzvarajIe zrI gArDana para khAtamuhUrta thayela 'bhagavAna mahAvIra kIrtistaMbha * AkAra yazodevasUrijIne lakhelA patro uparAMta zrI vijayadharmasUrijI ane laI zakyo hota. pratibhAvaMta sarjakone mahApuruSone, saMtone sthaLa. emanA gurubhagavaMta zrI vijayapratApasUrijI e be guru-ziSya vacce ane kALanAM baMdhano naDatAM nathI. teone je kSetramAM je kALe vasavAnuM thayelA patra vyavahAramAMthI keTalAka mahattvanA patro ApavAmAM AvyA thAya tyAM kAdavamAMthI kamaLanI jema teo khIlI UThe che. pa. pU. zrI. che. taduparAMta abhUtapUrva ane ati Azcarya upajAve tevI bAbata yazodevasUrie potAnA sthiravAsane sArthaka karI batAvyo che e yazaH pAvaranaH (bAla munizrI yazovijayajInI emanA gurubhagavaMte kharekhara ApaNA saune mATe AnaMda ane gauravanI vAta che. - taMtrI) zIzImAM saMgrahelI caraNaraja) vizenI che tathA vizALa saMkhyAmAM : D 0 mithuna zilpo ane lAmA aganArikA goviMda 1 mAvajI ke. sAvalA : bhAratIya saMskRtinA ItihAsamAM dharma, lokajIvana ane AdhyAtmika prAcIna AdhyAtmika nRtya prakAromAM samagra brahmAMDanuM rahasya pratikAratmaka sAdhanAnA kaMIka rahasyapUrNa mArgo ekabIjAmAM evI rIte guMthAI gayA che rIte jANe ke eka gupta bhASAmAM sacavAI rahyuM che. - athavA to ema kahIe ke aTavAI gayA che, ke sAmAnya rIte to emAM ApaNe mULa muddAnI vAta upara ja AvIe kAraNa ke lAmA. uMDA utaravA jatAM aneka virodhAbhAsI siddhAMto ane hakIkato ApaNane aganArikA goviMda A viSayamAM adhikArapUrvaka ApaNane kaMIka kahI zake Azcaryacakita karI nAkhe. eka tarapha adhyAtma ane dharmane nAme che. tyAgamArcayukata kaThora jIvananI vAto che, bIjI tarapha taMtrasUtro che, to trIjI A lAmAM goviMda che koNa ? tarapha zilpa sthApatya kSetre khajUrAho ane konArkanA zRMgArika zilpo che. goviMdalAmAM mULa jarmanImAM Avela bohImIAnA vatanI hatA; paraMtuM kayAMka jaina maMdiromAM paNa zrIkRSNanI rAsalIlAnA citro joIne vimAsaNamAM , varSo sudhI temanI karmabhUmi bhArata ja rahI che. teo bALapaNathI ja bauddha paDI javAya che. yoga sAdhanAnA nAme paMcamakAronuM AlaMbana lenAra (madhya- dharma tarapha AkarSAyA hatA ane mAtra aDhAra varSanI uMmare emaNe bauddha mAMsa-maithuna-mudrA ane matsya) vAmamArga paNa prasiddha ja che. siMdhamAM eka darzana upara potAnuM prathama pustaka lakhyuM. yuropanI judI judI yunivarsiTIomAM samaye evo eka colApaMtha cAlelo. Aje paNa aneka sthaLoe kaMIka aMze temaNe tattvajJAna, lalitakaLA ane purAtatva vidyAno abhyAsa karyo. pAlI, chAveze - gupta rIte AvA keTalAka saMpradAyo cAlatA hovAno aMdAja che. bauddha darzana ane zramaNa saMskRti pratyenA temanA AkarSaNane kAraNe teo saheje ApaNane evo prazna thAya ke A badhuM che zuM? athavA to vadhu silona ane bamamAM ThIka ThIka samaya rahyA, paraMtu Akhare bhAratamAM AvIne taTasthapaNe vicAra karatAM ema lAge che ke A badhAnI pAchaLa kaMIka juduM ja teo sthira thayA ane tibeTa sudhI temaNe potAnI pravRttiono vistAra satya ke gUDha siddhAMta chupAyela haze; ane kaMIka AvI eka abhyAsa pUrNa karyo. temane eka guru maLyA ane bauddha saMpradAyanA teo eka sAdhu banyA. paripATI. dvArA ja bAhya rIte jayAM zRMgAra ane vilAsitA pragaTa thatAM hoya saMskRta ane tibeTIana bhASAno abhyAsa paNa temaNe karyo. TAgoranA tyAM enI pAchaLanA gUDha siddhAMto ane rahasyo pratikAtmaka arthaghaTana dvArA zAMtiniketanamAM temaNe thoDAMka varSa adhyApana kArya karyuM. paTaNA prastuta karavAno prayatna thato rahe che. gurjayephe paNa noMdhyuM che ke keTalAMka yunivarsiTImAM paNa temaNe thoDoka vakhata adhyApananuM kAma karyuM. kalakattA, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tA. 16-5-902 prabuddha jIvana muMbaI dilhI, lakhanau ane alhAbAdamAM temanA citronA pradarzano thayAM. paribhASAmAM 'zUnya' zabdathI oLakhAvavAmAM Ave che te zUnyatAnI pratipati tibeTanuM paribhramaNa karIne tyAMnA bhIMtacitronuM saMzodhana ane Alekhana - sAkSAtkAra. A sthitine "prajJA-pAramitA'nI sthiti tarIke bauddha temaNe karyuM ane e citronI pratikRtio temaNe taiyAra karI hatI; ene paribhASAmAM oLakhavavAmAM Ave che. teno artha che pArane pAmelI prajJA - lagatI temanI eka sacitra lekhamALA lllustrated Weekly mAM pragaTa utkRSTatAnI koTie pahoMcelI prajJA. thaI hatI. " ane bIjuM tattva che "upAya'. upAya eTale prema ane karuNArUpI. - temaNe jarmana temaja aMgrejI bhASAmAM aneka saMzodhanAtmaka graMtho ane sAdhana. A vaDe ja prajJAnI siddhi zakaya bane che. uparokata yugala pratimAmAM lekho lakhyAM che. emanA pragaTa thayelA keTalAka graMthonA nAma nIce mujaba cheH je nArI che te prajJAnuM pratIka che. athavA to akriyAtmaka strI siddhAMta che. (1) rImika ephorIjhamsa akriyAtmaka eTale ke jJAna prAptimAM kazuM karavApaNuM hotuM nathI, mAtra pratyakSanuM (2) thoTsa enDa vIjhansa.. jANavApaNuM ja hoya che ane A yugalamAM je puruSa che te upAyanuM pratIka che. (3) abhidhammakka saMgraha athavA to 'kriyAtmaka puruSa-siddhAMta che. kriyAtmaka eTalA mATe ke prema - (4) sama AspekaTsa opha stupa sImbolIjhama karuNArUpa upAyamAM haMmezA kiyAkAritva raheluM che. ' (5) ArTa enDa meDiTezana A baMneno satata vikAsa e ja pUrNatvanI prApti tarapha laI jatI (6) TibeTana misTisijhama. sAcI prakriyA che. prema vinAnuM jJAna ane karuNa vinAnI tarkazIlatAnuM ? lAmA goviMdanA patnI lI-gotImInI jIvana kArakIrdI paNa jANavA pariNAma sthagitatAmAM - AdhyAtmika avasAnamAM Ave, jayAre jJAna jevI che. temano janma muMbaImAM eka pArasI kuTuMbamAM thayelo ane nAnapaNamAM vinAno prema, tarkazIlatA vinAnI karuNA, tenuM pariNAma vyAmohamAM, abhyAsa temaNe IglenDamAM karelo. potAnA mAtApitA sAthe yuropamAM temaNe buddhinAzamAM Ave. paraMtu jayAre baMne ekamekane vIMTaLAIne paraspara vikasatAM khUba pravAsa karelo. citrakaLA tarapha teo bALapaNathI ja AkaSAyelA hatA. cAle che tyAre mastiSka ane hRdayano, karuNA ane buddhino, utkRSTa prema ane nRtya ane abhinayakaLAmAM paNa temano rasa UMDo hato. samayAMtare teo gUDhatama jJAnano saMgama-samanvaya thAya che. tyAre ja vikAsanI sAcI sIDI zAMtiniketanamAM joDAyA ane tyAM temaNe bhAratIya kaLA tathA nRtyanI prApta thAya che, ane te dvArA pUrNatAnI parama koTie pahoMcAya che. apUrva abhyAsa karyo. zAMtiniketanamAM temaNe potAnuM ghara vasAvyuM hatuM. ane tyAM teja vaDe jhaLahaLatA jJAna sUryano antaratama pradezamAM udaya thAya che, na teo satata bAra varSa sudhI rahyA hatA. TAgoranI temanA upara khUba kRpA kalpI zakAya, na varNavI zakAya evA AnaMdano anubhava thAya che. A pI. citrakAra avanIndranAtha TAgoranA hAtha nIce temaNe ghaNA varSo kAma : AnaMdano khyAla zI rIte Apavo ? A khyAla ApavA mATe strIpuruSanA. karyuM hatuM. avanIndranAthe ja emane tibeTana ArTanA kSetramAM AgaLa vadhavA bhautika milanamAM kalpAyelo AnaMdAtirekane eka pratIkarUpe AgaLa dharavAmAM preraNA ApI hatI. temanA zAMtiniketananA nivAsa daramyAna teo goviMda Ave che. prastuta pratimAmAM darzAvAyelAM jAtIya milanano mAtra ATalo ja lAmAnA saMbaMdhamAM AvyA hatA, ane Ama teo goviMda lAmA sAthe lagna artha athavA to hatuM che. vastutaH A yugala-pratimAM strI-puruSanA sthaLa saMbaMdhIthI joDAyA. emanuM mULa nAma ratI pITITa hatuM. goviMda lAmA sAthe milanane rajU karatI nathI. paNa mAnavIya jIvananI pUNavisthAne eTale lagna thayA bAda temaNe lI gotamI nAma dhAraNa karyuM hatuM. temanuM nAma uttama buddhatvane prApta karavA mATenI dvimukhI AdhyAtmika prakiyAne raju kare che." koTinA citrakAra, lekhikA, kavayitrI ane bALavArtAonA kuzaLa nimati ' lAmA goviMda kahe che ke A prakAranA nirUpaNano Azaya jIva ane tarIke che. lAmA goviMda ane lI gotamI alamorA pradezamAM kAsAra devInA zivanA milanane athavA to ziva ane zakitanA advaitane athavA to puruSa sthAna najIka eka nAnakaDuM suMdara makAna banAvIne sthira thayA. ane prakRtinA sAyujayanene pratIkarUpe abhivyakata karavAno che. jevI rIte lAmAM eTale bauddha sAdhu. bauddha dharmanA keTalAMka saMpradAyomAM lAmAo, mAnavInI AMkha jJAnanI dyotaka che, hAtha zramano dhotaka che, paga gatinA be prakAranA hoya che: (1) brahmacArI ane (2) gRhasthAzramI. lAmA goviMda dyotaka che, strInA stana vAtkAlpanA dhotaka che, hRdaya premanuM dyotaka che, tevI gRhasthAzramI hatA. te rIte strI-puruSa maithunanI sthaLa prakriyA strI -puruSanA - prakRti puruSanA lAmAM daMpatinA beThaka khaMDamAM praveza dvAranI barAbara sAmenI divAlanA AdhyAtmika advaitanI dyotaka che. bIjI rIte kahIe to, mithuna bhautika kakSA madhya bhAgamAM eka laMbacorasa Tebala upara nAnA kadanA corasa skUla upara upara sarajAtAM eka mI ane puruSanA advaitanI prakriyA che. e ja prakriyA bhagavAna buddhanI eka nAnI sarakhI paNa atyaMta bhAvavAhI lAvayamUrti che. uccatama bhUmikA upara sarajAtAM te AdhyAtmika advaitanuM pratIka bane che. bAjue temaja nIce bIjI nAnI nAnI mUrtio ane azobhano che. sauthI strI puruSanA zArIrika saMbaMdhane ekAMgI jugupsAnI dRSTie jovo vicAravo nIce madhyamAM goThavelI devadevInI saMlagna evI eka mUrti ApaNuM dhyAna yogya nathI. kudaratamAM je pravarte che te kazuM hIna ke jugupsAlAyaka nathI. tenI avazya kheMce. strI-puruSa UbhAM UbhAM amuka rIte goThavAIne maithana AcaratAM pAchaLa ghaNI vakhata UMDo Azaya-gUDha sUcana rahela hoya che, te zodhI kADhavuM ya evA devadevInA yugalanI A mUrti che. eka bauddha dharmagurunA sthAnamAM ane te rIte te prakriyAne ghaTAvavI te buddhimAnanuM kartavya che. pUjA sthAne mUkelI AvI mUrtine zuM sthAna hoI zake e prazna mulAkAtIne (RNa svIkAraH A lekhanI keTalIka sAmagrI zrI paramAnaMda kApaDIA thAya ja. lAmAM goviMda A praznano vistArathI khulAso nIce mujaba kare che. kRta 'ciMtanayAtrA' mAMnA lAmAM goviMda sAthenA vArtAlApanI noMdhane AdhAre A prakAranI yugala pratimAnuM nimaNi ane ArAdhanA hiMdu taMtrazAstra ApI che.) D D . temaja bauddha taMtrazAstramAM dIrdhakALathI pracalita che, tema chatAM hindu taMtrazAstramAM A yugala pratimAnuM je arthaghaTana - khulAso karavAmAM Ave che, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA tenAthI bauddha taMtrazAstromAM karavAmAM AvatuM, arthaghaTana - khulAso taddana judA ja prakArano che. Arthika sahAya hiMdu taMtrazAstra pramANe ziva ane zakitanA saMyogamAMthI A AkhA . saMghane nIce pramANe Arthika sahAya judA judA hetu mATe prApta || vizvano prAdubhavi thayo che. temAM ziva duSTa che - akata che, zakita samagra - thaI che teno sAbhAra svIkAra karIe chIe. prakiyAnuM mULa che, kata che, kiyAdhAra che. A pratimAmAM je puraSa rUpe che te ziva che. eTale ke vizvano akriyAtmaka puruSa siddhAMta che. ane A pratimAmAM rU. 25000/- zrI padma phUla ceriTebala TrasTa dvArA cikhodarA je strIrUpe che te vizvano kriyAtmaka strI siddhAMta che. sAMkhya darzanamAM nirUpAyela AMkhanI hospiTalamAM meDikala cekaapanA puruSa ane prakRtinuM sAyujaya A zivazakitanA sAyujayano ja A mazIna mATe ha. zrI jayaMtIbhAI pI. zeTha kalpanApayi che. -- tathA zrI nagInabhAI pI. zeTha paNa boddha dharmamAM ke bauddha taMtrazAstromAM AvA zivazakitanA ke || rU. 25000/- zrI pada phUla ceriTebala TrasTa dvArA zrI darabAra puruSa-prakRtinA sAyujayanI ane tenA saMyoganI ane temAMthI samagra vizvanA gopAladAsa TI.bI. hospiTala-ANaMda mATe || udbhavanI temaja saMcAlananI kalpanAne koI sthAna nathI. hiMdu taMtra zAstramAM ha. zrI jayaMtIbhAI pI. zeTha tathA AvI pratimAnI ArAdhanA dvArA zakitanI upAsanA karAyela che. bauddha dharma zrI nagInabhAI pI. zeTha' ' , zakitalakSI nathI, jJAnalakSI che. ' rUA. 3000/- zrI surezacaMdra kAMtilAla paTTaNI bauddha taMtrazAstra pramANe AvI yugala pratimAM prajJA' ane 'upAya'no , zrI sahayoga kuSThayajJa drasTa, saMgama sUcave che. prajJA eTale jJAna. tenI aMtima koTi eTale jemAMthI A vizva prAdurbhAva pAmyuM che, ane je A visvathI para che, ane jene bauddha : rAjendranagara mATe ' -- - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-pa-92 saMghanA upakrame yojAyelA kAryakramo ahevAlaH cImanalAla kalAdhara AnaMdaghanajInAM stavano - bhakitasaMgIta ane pravacano : svarUpanA janaka tarIkenuM biruda jo koIne apAya to te dhUmaketune ja maLe. saMghanA upakrame chellAM cAreka varSathI adhyAtmayogI AnaMdaghanajInAM kAryakramanA prAraMbhe jaina yuvaka saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. stavanono-bhakita-saMgItano ane pravacanono kAryakrama yojavAmAM Ave che; zAhe svAgata karyuM hatuM. kAryakramanA saMyojaka prA. tArAbahena ramaNalAla zAha te mujaba A varSe paNa tA. 11, 12, 13, mArca, 1992nA roja, dararoja vyAkhyAtAno paricaya Apyo hato. kAryakramanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. sAMjanA sADA traNathI cADAcAra sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM A zAhe vyAkhyAtA DaoN. vedanuM sukhaDanA hArathI sanmAna karavAnI sAthe baMne kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. kAryakramano prAraMbha zrI uSAbahena mahetAnA vyAkhyAnonI suMdara samIkSA karI hatI. kAryakramanA aMte saMghanA maMtrI zrI. svAgata pravacanathI thayo hato. zrImatI pUrNimAbahena, sevaMtIlAla zeThe nirubahena zAhe AbhAravidhi karI hatI. madhurakaMThe AnaMdaghanajInAM stavano rajU karyA hatAM. hArmoniyama para zrI zyAma B vasaMta vyAkhyAnamALA : gogaTee sevA ApI hatI. traNa divasanA A kAryakramamAM zrI vimalanAtha, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita sva. zrI cImanabhAI zrI aranAtha, zrI mallinAtha ane zrI munisuvratasvAmInAM stavano - ema cakubhAI zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA tA. 13mI eprila thI tA. AnaMdaghanajInAM cAra stavano rajU thayAM hatAM. A cAreya stavano para DAM. 15 mI eprila sudhI ema traNa divasa mATe carcageTa khAtenA inDiyana ramaNalAla cI. zAhe mananIya vyAkhyAno ApyAM hatAM. pratyeka stavana zrI maracanTasa cembaranA sabhAgRhamAM zrI amara jarIvAlAnA pramukhasthAne pUrNimAbahena zeThe madhurasvare gAyA pachI tenA para DaoN. ramaNabhAI zAhanuM yojavAmAM AvI hatI. viSaya hato - Restructuring of Indian rasaprada ane rahasyabodhaka artha vivaraNa thayuM hatuM. A kAryakramanA saMyojaka Economy and Globalisation A vyAkhyAnamALAnA traNa zrI ramAbahena vorA hatAM. vyAkhyAtA hatA khyAtanAma patrakAra zrI premazuM kara jhA, BzrI jayaprakAza nArAyaNa ane DoM. rAmamanohara lohiyA vize AI.sI.AI.sI.AI. (bombe) nA ceramena zrI ena. vAghula tathA vyAkhyAno : Ayojana paMcanA bhUtapUrva sabhya DaoN. vI. kRSNamUrti. - saMghanA upakrame tA. 23 mI ane tA. 24 mI mArca, 1992 nA roja zrI premazaMkara jhA. e potAnA pravacanamAM jaNAvyuM hatuM ke dezanA Arthi. InDiyana maracanTasu cembaranA kamiTIrUmamAM sAMjanA samaye zrI jayaprakAza sudhArAo vizvanA bajAramAM bhAratane navI dizA Apaze. jo A 4. nArAyaNa ane DaoN. rAmamanohara lohiyA vize ema be vyAkhyAno yojavAmAM duSkALanI sthiti sarjAze nahi to phugAvAno vArSika dara navathI dasa TakAnI AvyAM hatAM. sapATIe AvI jaze. hAlanI berojagArI, bhAre mUDI rokANa, dhImo vikAsa bhUmipatranA taMtrI zrI kAMtibhAI zAhe "jayaprakAza nArAyaNa - dara jevA vividha pAsAonI temaNe chaNAvaTa karI hatI. rAjakAraNakSetre saMta' - e viSaya para vakatavya ApatAM jaNAvyuM hatuM ke zrI ena. vAghule potAnAM vakatavyamAM kahyuM hatuM ke nANApradhAna jayaprakAza nArAyaNa eka bahamakhI pratibhA dharAvanAra rAjakAraNakSetranA manamohana siMhe zarU karelA Arthika sudhAraNAno kAryakrama eTalI hade jarUrI eka saMta hatA, temanuM vyakitatva ane AcaraNa saMtane zobhe tevuM hatuM. che ke jo e kAryakramano amala rokavAmAM Avaze to deza eka gaMbhIra Arthika jayaprakAzajIe sattAno moha kadI rAkhyo na hato. AjhAdI pachI ghaNIvAra kaTokaTImAM mukAI jaze. kaDaka nANAMnItie Arthika sudhAraNAnA kAryakramanI . kendrIya maMtrI banavAnI temane ophara maLI hatI, paraMtu temaNe sattAnI saphaLatAnuM prathama sopAna che. sarakArI kharca ghaTADIne phugAvAne ekazamAM ghoDAdoDathI haMmezAM dUra rahevAnuM svecchAe svIkAryuM hatuM. rAkhavAmAM nahi Ave to paristhiti vakarI jaze. - "dharmayuga'nA taMtrI zrI gaNeza maMtrIe 'DaoN. rAma manohara lohiyAnuM DaoN. vI. kRSNamUrtie potAnA pravacanamAM jaNAvyuM hatuM ke AyAta krAMti ciMtana' e viSaya para pravacana ApatAM jaNAvyuM hatuM ke DaoN. lohiyA ane nikAsa baMnemAM vRddhi thavI joIe. te mATe vizvabajAramAM UbhA rahI eka samartha vicArakanI sAthe eka ajoDa AMdolanakArI paNa hatA. bhAratanI zakIe e prakAranI mAlanI guNavattA ane spardhAtmika bhAvo hovo jarUrI AjhAdI pachI dezamAM DaoN. lohiyAe paraspara ghaNI badhI virodhI bhUmikA nibhAvI hatI. saMpatti, aMgrejI bhASA ane jAtiprathA e traNa vastune svataMtra jANItA udyogapati ane saMsada sabhya zrI vIrena zAhe dIpa pragaTAvI bhAratanA saMdarbhamAM janatAe samajavI joIe tema DaoN. lohiyA dRDhapaNe. vyAkhyAnamALAnuM uddaghATana karyuM hatuM. saMghanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe mAnatA. svAgata pravacana karyuM hatuM. zrI subodhabhAI ema. zAha, zrI pravINabhAI ke. kAryakramanA saMyojaka zrI amara jarIvAlAe AvakAra pravacana karyuM zAhe ane DaoN. ramaNalAla cI. zAhe anukrame prathama, dvitIya ane tRtI hatuM. saMghanA maMtrI zrI nirubahena zAhe puSpagucchathI vyAkhyAtAonuM svAgata divase AbhAravidhi karI hatI.. karyuM hatuM. kAryakramanA pramukha DaoN. ramaNabhAI zAhe vyAkhyAnanI samIkSA karI hatI. saMghanA maMtrI zrI pravINacaMdra ke. zAhe prathama divase ane kAryakramanA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA navAM prakAzano saMyojaka zrI subodhabhAI ema. zAhe bIjA divase AbhAravidhi karI hatI. BvidyAsatranAM vyAkhyAno : abhiciMtanA 9. saMghanA upakrame sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatranA mUlya rU.45/kAryakramamAM zanivAra, tA. 28 mI mArca, 1992nA roja sAMjanA sADAcAra * zeTha motI zAha 0 vAge InDiyana maracanTa cembara holamAM saradAra paTela yunivarsiTI mUlya rUA. 10/vallabhavidyAnagaranA prAdhyApaka DaoN. nareza vedanAM be vyAkhyAno yojAyAM vaMdanIya hRdayasparza bhA.-2 hatAM. mUlya rU. 40/| 'ramaNalAla vasaMtalAla desAIH jIvana ane sAhitya' e viSaya para ke traNe graMthanA lekhaka ke bolatAM DaoN. vede jaNAvyuM hatuM ke ramaNalAla desAI eTale gujarAtI sAhityanuM DaoN. ramaNalAla cI. zAha atyaMta lADIluM nAma; lokonA hRdaya maMdiramAM khUba ja premapUrvaka birAjatuM nAma. gujarAtI sAhityamAM sarjako to aneka thayA che, paraMtu 2.va. desAInuM sthAna temAM anokhuM che. 2.va. desAIe sAhityanuM koI kSetra vaNakheDayuM ApaNA tIrthakaro 0 rAkhyuM nathI. paraMtu emanuM priya kSetra to navalakathA hatuM. saMpA. tArAbahena 2. zAha bIjA vyAkhyAnamAM Do. vede "dhUmaketu : jIvana ane sAhitya ' e 'mUlya rU. 30/viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke dhUmaketu taddana sAdA, saraLa ane ja prakAzaka che svAbhimAnI hatA. umAzaMkara jozInA zabdomAM kahIe to dhUmaketunI badhI zrI muMbaI jena yuvaka saMgha ja abhivyakita temanI AMkhomAMthI pragaTa thatI. temanuM vyakitatva vilakSaNa 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, hatuMteo ekAMtamAM sarasvatI upAsanA karatA. dhUmaketu navalakathAkAra karatAM muMbaI-400004. phonaH 350296 paNa vadhu saphaLa navalikAkSetre rahyA che. gujarAtI TUMkI vAtanA Adhunika Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-92 prabuddha jIvana ' '15 vAtacIta "satsaMgI.' strIne vahAlIvAta pracilita kahevatatema ja saunArojabarojanA sahaciMtana bhA. 1lA.'mAM nibaMdha 'AnaM yajJA A saMbaMdhamAM khAsa anubhavanI bAbata paNa che. paraMtu puruSane paNa vAta kaMI ochI vahAlI vAMcavA jevo che. vALyA eTale ativeLA na bolavuM, mayada. nathI ane tethI ja to te tenA bharacaka divasa daramyAna paNa thoDI vAta karI vagaranuna bolavuM. temanA AnibaMdhamAM bhagavAna mahAvIranAMhitavacanonuM levAno samaya meLavavAnI AturatA seve che. nAnAM moTAM zaheromAM temaja gAMbhIrya ane uparokata hitavacananI bhUmikA para vakatA ane vakatavya gAmaDAMomAM vidyArthIo, yuvAno, proDho ane vRddhonAM mitra-maMDaLo sAMjanAM vize ghaNuM upayogI jANavA maLe che. vAtacItanA saMdarbhamAM paNa te vALu bAda ThekaThekANe maLatAM hoya che ane vAtono akathya rasa ane hitavacana avazya lAgu paDe che. te maitraoNnI. ukhAno AnaMda mANatAM hoya che. AvAM milano ane temAM thatI sviphaTa vAtacItano bIjo doSa A rIte darzAve che. keTalAka vAtacIta. haMmezAM samayano bagADa ja che ema kahI zakAya nahi. AvA loko potAnAM jIvananI vAta kare, temanA rogono ItihAsa varNave jemAM keTalAMka milano to temAM sAtha maLatI vyakitaone mATe lAbhadAyI paNa rogonAM cihno ane saMjogono paNa ullekha hoya. temaNe adAlata, nIvaDe, jayAre keTalIka vAra anicchanIya paristhiti paNa sarje. A lokasabhA, prema, kAyado vagerenI dRSTie je kaThinAIo anubhavI hoya milananI yogyayogyatAno AdhAra vyakationAM mAnasa, uchera, ane anyAya sahana karyA hoya tenuM vRttAMta kahevA lAge. vaLI, keTalAka saMskAra, abhyAsa, vicArasaraNI vagere para rAkhe che. vAstavamAM AvAM catura loko AtmazlAghA karavA lAge. amuka prakAranI paristhitimAM zuM mitramaMDaLonAM milanamAM nidorSa AnaMda ane ekabIjAnI samajano ane tenI AgAhI temaNe karI hatI. temaNe koI mANasane pahelethI sahaja rIte paraspara lAbha maLe evo hetu rahelo che. vyakitao dhAre to . salAha ApI hatI ane pariNAmo paNa kahyAM hatAM; banyuM paNa te ja AvAM mitramaMDaLono sadupayoga karI zake ane teno durupayoga thavAnI pramANe. paNa te bhAI potAnI ja vAta rAkhe ema hatA. jayAre keTalAka 1. zakayatA che; sadupayoga ke durupayogamAM "sobata tevI asara ' nuM potAnA doSo kahevAnuM mithyAbhimAna dAkhave che. teo temanA doSo novaijJAnika satya lAgu paDe che, pachI AvAM milanomAM zikSita loko chUpAvI zakatA hotA nathI, teo kabUla kare che ke te emanImUrkhAI che ane maLe ke azikSita e gauNa bAbata che. te dvArA temaNe puSkaLa phAyadAo gumAvyA hoya che ema paNa teo kahe che. AjanA Telivijhana yugamAM temaja be cheDA bhegA karavA athavA vartamAna samayamAM paNa ApaNAM vartuLamAM potAnAM jIvananI vAta. Adhunika raheNIkaraNI pramANe rahevA mATe Arthika saddharatA meLavavAnA karanAra vyakitane sAMbhaLavAnuM bane to ekAda vakhata te sAMbhaLavuM game samayamAM AvAM milano ghaTayAM hoya e dekhItuM che. to paNa nirAMta bharyAM ane kaMIka jarUrI mAhitI temaja zIkhavAnuM paNa maLe. paraMtu te vyakita milanone badale sagavaDabhayaane ghaDiyALanA kAMTAne khyAlamAM rAkhavAmAM vAraMvAra potAne thayelA anyAyo ane kaThinAyAIo vagerenuM purANa. Ave tevAM milano to avazya hoya ja ane rahevAnAM. AvAM milanomAM calAve to sau.sAMbhaLanArAo kaMTALe ane vAta karanAramAMrasanadAkhave. thatI vAtacIta mahattvanI bAbata che, vAtacItanI kaLAno nAjuka paNa koI koI vyakitao potAne paDelI muzkelIoke potAne thayelA anyAyo. suMdaraviSaya ahIMsaMkaLAyelo che. aMgrejI sAhityanA prakhyAta nibaMdhakAra varNavanAra tarIke evI prakhyAta banI gaI hoya che ke jayAre ApaNe. jonAthanasviphaTa-JonathonSwift (I.sa. 1967thI I.sa. 1745) ApaNA koI mitrane kahIe ke phalANAbhAI maLyA hatA eTale mitra nA A viSaya paranA vicAro darzAvavAnuM mAruM mana che. samajI jAya ke temaNe potAnuM 'purANa calAvyuM haze. tevI ja rIte vAta aDhIso ke tethI thoDAM vadhAre varSa pahelAM IgleMDanAM vAtAvaraNanA karanAra potAnI bImArInuM savistara varNana karavA lAge . to pratyAghAtarUpesviphaTane thayuM ke jIvananA dareka samaye ane dareka saMjogomAM sAMbhaLanArAone rasa na paDe. DaoNkaTare temane taLeluM khAvAnI manA karI che, vAtacIta upayogI che temaja nirdoSa AnaMda Ape che. vaLI, badhA loko sAMje sUpa ke osAmaNa jevuM pravAhI levAnuM kahyuM che, ujAgaronakaravAnI mATe vAtacIta dvArA Avo lAbha meLavavo zakaya che. vAtacItanI khAsa salAha ApI che vagere bAbatonuM varNana sAMbhaLanArAone rucikarI avagaNanA ane durupayoga thatAM joIne teo A aMge roSathI lakhavA lAgatuM nathI. paraMtu nabaLA mananA mANasone potAnI tabiyatanI vAta . yiA hatA. karavAnI adamya IcchA rahe che, tethI teo sArA vAtacIta karanArA banI sviphaTavAtacItano ekadoSa e gaNAve che ke eka ja vyakitavadhu zake nahi. paDatI vAta karye rAkhe to te tenI mUkhaI che. jayAM pAMca vyakitao sAthe AtmazlAghA dharma - adhyAtmanI dRSTie to vajarya ja che, paraMtu maLI hoya tyAM eka ja vyakita vAta karatI hoya ane bIjI vyakitao vyAvahArika dRSTie paNa AtmazlAghAthI zrotAomAM apriya banAya zrotA hoya evAM ja drazyo temane moTe bhAge jovA maLatAM. AmAM paNa che. * huM I.sa. 1960 mAM IgleMDamAM hato tyAre meM Ama karyuM, 'huM evo vAta karanAra hoya je vicArapUrvaka AgaLa dhape, prastAvanA Adare, amerikAmAM I.sa. 194 mAM hato tyAre meM tema karyuM,' 'mane AvA keTalAMka viSayAMtaro kare ane temAMthI tene bIjI vAtanuM sUcana thAya ane pariNAmanI khabara hatI."meMdhAyuMhatuM ke Ama thaze ane meMphalANAbhAIne pachI kahe ke tete vAta bIjIvAra kaheze; pachI to mULaviSaya para Ave, tyAM Ama kahyuM paNa hatuM ane temaja banyuM' vagere AtmazlAghAnAMvAkayo dvArA koI vyakitanuM nAmayAdana Ave eTale mAthuM pakaDIne potAnIyAdazakitanI vAta karanArA potAnI pratiSThA vadhe che ema mAne che, paraMtu vAstavamAM phariyAda kare, tethI sAMbhaLanArA tyAM sudhI zI.vAta haze enI AturatAthI ' teo potAno mobho gumAvatA rahe che. potAnA doSo kahevAthI paNa, rAha jue. aMtamAM ema sAbita thAya ke maMDaLIe e vAta pacAsa vakhata. * sAMbhaLanArAonI sahAnubhUti maLatI hotI nathI. badhuM kahI devAnuM hotuM sAMbhaLI hoya ane bahu bahu to temAM koI nIrasa sAhasanI vAta hoya. nathI evo sAmAnya niyama rAkhavAthImitramaMDaLamAM saunAnirdoSa AnaMda sviphaTanuM A maMtavya Aje paNa eTaluM ja upayogI che. jayAre jaLavAI rahe che. cArapAMca vyakitao sAthe maLe ane vAtacIta thAya tyAre eka ja vyakita sviphaTa vAtacItanA bIjA be doSo varNave che. (1) vacamAM vAta karyuM ane bIjA sAMbhaLe rAkhe to te kharA arthamAM vAtacIta na bolavAnIadhIrAI ane (2) ApaNe bolatA hoIe tyAre koIvacamAM kahevAya. satata vAta karanAra ema mAne ke tenI vAta rasabharI che. ane Dakhala karaze tenI becenI. vAtacItanA be mukhya hetuo che, AnaMda sAMbhaLanArAone temAM rasa paDe che to te tenI bhUla che. vAstavamAM Apavo ane ApaNI sAthe jeo hoya temAM sudhAraNA thAya athavA sAMbhaLanArAo kaMTALI jAya che ane te vAta karavAnuM baMdha kare ema teo ApaNe te lAbho meLavIe. jayAre koI vAta karatuM hoya tyAre te te IcchatA hoya che. sAthe maLelI dareka vyakitane paNa vAta karavI hoya che, sAMbhaLanArAo khAtara kare che, potAnA khAtara nahi. tethI sAmAnya tethI saue vakatAvAta karanAra tema ja zrotA banavAnI Teva paNa keLavavI vivekabuddhi rahevI joIe ke ApaNe vAta karatA hoIe tyAre vacamAM koI ja joIe ane to ja vAtacItano nirdoSa AnaMda ane saunA vicArono Dakhala karaze evI becenI rAkhIe to sAMbhaLanArAone ApaNI pratye parasparalAbhamaLe. mAnanIyaDaoN. ramaNalAla cI. zAhanAM pustaka sAMprata. dhyAna ApavAnI pharaja paDe je yogya nathI. tevI ja rIte sAMbhaLanAra; Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - prabuddha jIvana tA.16-5-92 vacamAM bole to teNe potAnI vAta mahattvanI batAvI gaNAya je paNa sAmAnya rIte mitramaMDaLanI vAtacItanA viSayo vartamAna paristhitinA ucita nathI. vacamAM bolanAranI mAnasika sthiti evI thaI jAya che ke pravAho, Arthika bAbato, garIba varganI sthiti, bImArInI bAbato, temanAM manamAM vicAra zaru thayo hoya che je teo kahI devA mAge che. te koInI vyakitagata bImArI, koInA kauTuMbika prazno, lagnaprasaMgo, kovicAra kahevo rahI jaze e bIkathI temanuM dhyAna vAtacItamAM hotuM nathI; Ino potAno aMgata anubhava koI DokaTara ke anya moTA mANasanI paNa je temanAM manamAM raheluM che tenA para temanI kalpanAo kendrita thaI. bAbata vagere hoya. paMDitaAvA koIpaNa viSaya aMge pAMDityapUrNa vAta hoya che. karI zake ane lakhI paNa zake e dekhItuM che. paraMtu mitramaMDaLamAM je sahaja Aje paNa ApaNe A be doSone lIdhe nathI to vAtacItano rIte vAto thatI hoya temAM zrotAone anurUpa vAtacItanI bhASAmAM AnaMda laI zakatA ke nathI to lAbha pAmI zakatA. vAta karanArane potAnI sahaja rIte vAta karatAM paMDita mUMjhavaNa anubhave che. teo mahAvaro rAkhe vAta daramyAna Dakhala thaze evI becenIthI sAMbhaLanArAone prazna thAya to samaya jatAM temane mitramaMDaLamAM anukULatA jaNAya ane vAtacItamAM che, 'A bhAIvaLI zuvicAre caDI gayA? tethI temanI vAta pratyenuM dhyAna phAvaTa Ave. tevI ja rIte A prakAranI vAtacItamAM ADaMbarabhazabdono veravikhera thaI jAya che. vAta cAlatI hoya tyAM vacamAM bolavAthI vAta upayoga karNapriya bane nahi. mitramaMDaLamAM bhadraMbhadranI bhASA kevaLa karanAra ane sAMbhaLanArA baMneno AnaMda haNAI jAya che. vAta sAMbhaLI - hAsyAspadajabane,gammata khAtara bolAya te judI vAta che, mitramaMDaLanI. lIdhA pachI potAnI vAta karI zakAya, paraMtu vAta cAlatI hoya tyAM sudhI vAtacItamAM nirdoSa AnaMda ane ekabIjAnI samajano lAbha maLe e potAnI kalpanAo para kAbU rAkhIne cAlatIvAta sAMbhaLavI elAbhadAyI hetuo che. sviphaTanA mate keTalAka mANaso vAtacIta mATe lAyaka TharatA sviphaTa ApaNuM dhyAna dore che ke keTalAka mANaso vAto - nathI.AmAM buddhicAturyadharAvatA lokono paNa samAveza che. buddhicAturya prasaMga varNano kahevAmAM niSNAta hoya che ane temanI pAse tevI vAtono dharAvatA lokone anuyAyIo ane prazaMsako joItA hoya che. teo ane vipula samuccaya hoya che. prasaMge teo saghaLAM mitramaMDaLomAM AvI vAto temanA prazaMsako parasparamithyAbhimAnane poSe che. pariNAme buddhicAturya karI zakatA hoya che. temAM TALI na zakAya evI be khAmIo che, (1) dharAvatA loko caDiyAtApaNAnI evI lAgaNI anubhave che ane temanA punarAvartana ane (2) vAtono saMgrahakhalAsa thaI jAya. jemane potAnI prazaMsako eTalA upayogitAvAdI bane che ke A baMne prakAranA lokoma A bakSisanuM mUlya hoya temane sArI yAdazakitanI jarUra che ane temaNe koI sahana thatA nathI. gappAM mAranArA, vivAdAspada ane virodhAbhAsI avAranavAra mitramaMDaLa badalatA rahevuM joIe. tenuM kAraNa lekhaka e vAto karanArA paNamitramaMDaLanI vAtacItamATe lAyaka nathI. tevI ja rIte batAve che ke AvI zakita dharAvatA loko bhAgye ja bIjA koI viSayanI je lokone vicAronAM bhramaNanA roganI takalIpha hoya teo vAtacIta vAtono saMgraha karatA hoya che, paraMtu temanI mukhya mUDI parateo nirbhara cAlatI hoya tyAre dhyAna ApI zakatA nathI, tethI teo mitramaMDaLanI rahetA hoya che. vartamAna samayamAM paNa keTalAka amaladAro, prAdhyApako, vAtacIta mATe lAyaka gaNAya nahi. netAo, vepArIo, DaoNkaTaro, zramajIvIo vagere jAtajAtanA chabaraDa, sviphaTate samayanAM vAtAvaraNanA pratyAghAtarUpe spaSTapaNe kahe che samayasucakatAnAM draSTAMto, khoTa jatI hoya evI paristhitimAM napho ke vAtacItanI zakita mANasa ane pazu vacceno jabbara bheda batAve che. meLavyo hoya tevA prasaMgo, dardIone camatkArika rAhata thaI hoya tevA A zakitanA durupayogathI mAnavasvabhAva vadhAremAM vadhAre avamUlyana prasaMgo, sAmAnya buddhithI mAlikane phAyado karAvyo hoya tevA banAvo pAmyo che e ApaNe joIe chIe. AvI zakita. dvArA ApaNane vagerenuM varNana sArI rIte karI zakatA hoya che. temaNe sviphaTanAM uparokata mahattama, sauthI vadhAre TakI zake tevo ane jiMdagIno sauthI vadhAre nirdoSa maMtavya ane sUcana avazya dhyAnamAM levA jevo che. temaja upayogI AnaMda maLe, teno ApaNe keTalo alpa lAbha laIe . vaLI, ApaNane Azcarya thAya evuM eka maMtavya sviphaTa chIe ! AnI gerahAjarImAM ApaNane poSAka, mulAkAto, athavA to vAtacItanI kaLA aMge e kare che ke jAheramAM bolatA mahAna vakatAo nATaka, pINAM-pArTInAM vadhAre nukasAnakAraka manoraMjana apanAvavAnI aMgata vAtacItamAM bhAgye ja rucikara banatA hoya che. temanA mate pharaja paDe che. pariNAme, bhadravarganAM strIpuruSo(nobility and gentry) vakatAone dareka viSaya para amuka prakAranA ja khyAlo hoya che ane te bhraSTa banyAM che ane temaNe prema, mAna-maratabo, maitrI, audAya vagerenA dazavivA mATe paNa temanI amuka prakAranI ja bhASA hoya che. tethI paMDito saghaLA khyAlo gumAvI dIdhA che. vizeSa mahAvarAthI TevAyelA ane hiMmatavALA na bane tyAM sudhI teo aDhI sadI pahelAM sviphaTano A roSa vIsamI sadInA samApana sAmAnya rIte sArA vAta karanArA hotA nathI, kAraNa ke teo puSkaLavastu, kALamAM bhAratane sparzI zake kharo? moTAM zaheronI dRSTie to raNamAM vividha khyAlo ane zabdonAM vaividhyamAM gUMcavAyelA rahe che je teo vIraDI jevAapavAdo bAda karatAM zaherI bhadravargapazcimanAM anukaraNathI. tatkALa pasaMda karI zakatA nathI, A aMgata vAtacIta mATe geraphAyado. . AvA raste jaI rahyo che. grAmya vistAra to ghaNovizALa che ane zaherI. nathI, paraMtu teo pasaMdagInA vadhu paDatA vyApathI mUMjhavaNa anubhave che. vAtAvaraNanI asara tyAM paDI cUkI che, to paNa tyAM gRha udyogo ke laghu bIjI bAju, vAtacItamAM ADaMbara bhaya zabdovALAM saMbhASaNanI udyogone savizeSa uttejana apAya ane lokakeLavaNInuM racanAtmaka kArya buddhizakita sauthI vizeSa rIte asamarthanane pAtra che. dhagazapUrvaka satata cAlatuM rahe, to temanI vAtacItanI zakitane yogya vikatRtva zakita ane mitramaMDaLamAM vAtacIta kharekhara eka ja vaLAMka maLe, jayAre vartamAna zaherI vAtAvaraNa bhautikavAda ane bhinna bAbato che. Aje paNa sArA vakatAo mitramaMDaLanI vAtacItamAM IdriyasukhomAM eTaluM otaprota baneluM che ke jayAM bauddhika zakitapittaprApti potAne bhASaNa karavAnuM hoya evI sabhAnatA anubhavavA lAgatA hoya ane te dvArA maLato AnaMda mATenuM sAdhana gaNAya che. dharmapuruSo ke che, tethI temane mitramaMDaLanuM zrotAonuM vAtAvaraNa phikakuM lAge ane mahApuruSonA camatkArika prabhAva vinA zaherI prajA potAnI bauddhika sAdI rIte vAta karavAnI pakaDa temane jaladI AvatI hotI nathI. A ja zakitanuM yogya prakAzamAM bhAna keLave ane vAtacIta dvArA nirdoSa AnaMda zrotAoe temanuM jAhera bhASaNa sAMbhaLyuM hoya tyAre tALIo pADI ane parasparanI samaja dvArA taMdurasta lAbha maLe evI pratIti sAthe hoya, jayAre mitramaMDaLamAM temanI vAtacIta nIrasa paNa lAge, jAhera vAtacItanI kaLA pratye yogya rIte abhimukha bane e zakaya jaNAtuM nathI. bhASaNamAM zrotAonAM mana para koI vAta ThasAvavA mATe dalIlonI 2jUAta amuka DhabathI thatI hoya che, jayAre mitramaMDaLanI vAtacItamAM saMyukata aMka AtmIyatA ane jeviSayanI vAta thatI hoya tenuM UMDANa hovAM jarUrI che. 'prabuddha jIvana'no jUna-1992no tathA julAI-1992no ahIMvAkachaTA nabehUdI bane vicAronI svasthatAbharI Apale thavI ghaTe | aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16mI julAI, 1992nA roja ane vakatA tarIkenA ahamanI bAdabAkI ja karatA rahevuM paDe. pragaTa thaze tenI noMdha levA vAcakone vinaMtI che. - taMtrI - paMDitone mitramaMDaLamAM vAta karavAnuM tarata phAvatuM hotuM nathI. . | mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-40004. ' phona : 3pa02la mudraNasthAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, khADiyA sTrITa, muMbaI-400 %8. phoToTAIpaseTiMga mudrophana, muMbaI-400 092. | jika Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa : 3 0 aMka : 6-7 tA. 16-7-1992 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 7 prabuddha jIvana prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa taMtrI : ramaNalAla cI. zAha yuropamAM sAmyavAda yuropamAM sAmyavAdano aMta Avyo. keTalAkane mate yuropamAM sAmyavAdanuM visarjana dhAryA karatAM ghaNuM jhaDapathI thayuM, to keTalAkane mate nAta dAyakA jeTalo samaya e TakI zakayo e ja AzcaryanI vAta che. yuropanA vIsamI sadInA ItihAsamAM sauthI mahattvanI ghaTanAomAM be vizvayuddho ane tenAM pariNAmo uparAMta sAmyavAdanA janma ane visarjananI ghaTanA paNa gaNanApAtra lekhAze. Regd. No. MH.By / South 54 Licence No. : 37 sAmyavAdano janma thayo tyAre rASTranA dareka nAgarikane rojIroTI maLI rahe, kAma ka2vAnI samAna taka maLe ane samAna haka maLe evI vyavasthAnIvicAraNAno vyavahAru amala thayo e ghaTanAe duniyAbharanI vicArazIla, bhAvanAzIla vyakitaone prabhAvita karI dIdhI hatI. keTakeTalA dezomAM navayuvAno potAnI jAtane sAmyavAdI tarIke oLakhAvavAmAM gaurava levA lAgyA hatA. yuropamAMthI oziyAmAM ane anya khaMDomAM sAmyavAdano prasAra thayo e ja enI mahattA darzAve che. sAmyavAda sarvAMze khoTo hato ema nahi kahI zakAya. rASTranA pratyeka nAgarikane khAvA mATe anna, rahevA mATe ghara, paheravA mATe vastra, niHzulka tabIbI sA2vA2, maphata keLavaNI, AjIvikA meLavavA mATenI samAna taka, pUratI salAmatI, yogya nyAya ItyAdinI vyavasthA karI ApatuM eka taMtraUbhuM karavuM e jevI tevI vAta nathI. ATalI moTI vasatI nATe ATalA lAMbA gALA sudhI soviyeTa yuniyane je kArya siddha karI batAvyuM tevuM mAnavajAte potAnA ItihAsamAM kayAreya joyuM nathI. (vasatInI dRSTie cIna AgaLavadhyuM paNa samayanI kasoTI agharI che.) paraMtu vANI svAtaMtryanA abhAvane kA2Ne tathA rAjyanA satata bhaya ane trAsane kAraNe prajA je guMgaLAmaNa anubhavatI hatI tenI vedanA vadhu gaMbhIra hatI. ghaNA loko khAdhepIdhe sukhI hatA, paNa pazujIvana jevuM jIvana jIvatA thaI gayA hatA. sAmyavAda pahelI peDhI mATe duHkhamAMthI rAhata, sAMtvana ane AzIrvAda samo hato, bIjI peDhI mATe bhayasahita sagavaDa rUpa hato, paraMtu trIjI peDhI mATe nirAzA ane trAsarUpa banI gayo hato. trIjI peDhIe to ghaNA badhA loko niSkriya, pramAdI, kAmacorIvALA, navI siddhio mATe nirutsAhI, bhAvanAvihIna, ThaMDu jIvana jIvatA thaI gayA hatA. samRddhi anevikAsano dara nIce utarato jato hato. mAnavakalAkonI utpAdakatA ghaTatI jatI hatI. puruSArtha, spardhA, mahattvAkAMkSA mATenuM preraka baLakhUTI gayuM hatuM. sAmyavAdamAM lAMbe gALe Ama banavuM svAbhAvika hatuM anetepramANe thayuM. sAmyavAdaneTakAvI rAkhavA uttarottaravadhu atyAcAro karavAnI anivAryatA pedA thatI hatI. sarakArIpracAra mAdhyamonevAraMvAra asatyano Azraya levo paDato hato. prajA badhuM samajatI hatI, paNabolI zakatI nahotI. eTalAmATejamikhAIla gocivanI mukata vAtAvaraNanI vAtane tarata ghaNo sAro pratisAda sAMpaDyo. soviyeTa yuniyanamAM krAnti vArSika lavAjama rU. 30 pachI pratikrAnti thaI. paraMtu soviyeTa yuniyanamAM sAmyavAdanuMvisarjanagobacive jeTaluM vyavasthita ane kramAnusAra karavA dhAryuM hatuM tevI rIte thayuM nahi. thavAnI zakayatA paNa nahotI jaNAtI. vAvAjhoDAmAM chatrI ughADIne cAlavA jevI e vAta hatI. pAyA hacamacI gayelI ImArata vyavasthita rIte nIce nathI AvatI, acAnaka kakaDabhUsa thaIne tUTI paDe che. gobacive 'perAsTroIkA ane 'glAsanosta' nI vAta vahetI mUkI ane soviyeTa saMghane mukata havAno thoDAka svAda cakhADyo tyAM to samagra soviyeTa saMghamAM arAjakatAnAM bIja vavAI cUkayAM ane sAmyavAdanA pAyA hacamacI UThayA. soviyeTa saMghanuM sauthI moTuM rAjya te raziyA. eTale to 'raziyA' zabda soviyeTa yuniyananA paryAya jevo rahyo hato. sAmyavAdanI sthApanAnAM bIja raziyAmAM vavAyAM ane AjubAjunA dezo emAM bheLavAtA gayA hatA. jhAranI rAjyasarahada lenine vadhArI ane leninanI rAjyasarahadane sTAline baLajabarIthI vadhArI dIdhI hatI. soviyeTa yuniyananuM sauthI moTuM rAjya raziyA hovAthI, visarjananI prakriyAmAM raziyAnA lokapriya netA borisa yeltasinagocivanA mukhyapratispardhI jevA banI gayA ane soviyeTa saMghanA rAjyonuM vibhAjana thatAM evo kALa Avyo ke AMtararASTrIya stare yeltasine eka moTA sattAdhIza tarIke sthAnaprApta karyuManesattAvihoNA gociva gauNa banI gayA. soviyeTa yuniyanamAM gociva sattA para AvyA te pachI emaNe dhAryuM hota to potAnA purogAmI bejaneva vagerenI jema jIvanaparyantasoviyeTayuniyananuM svAmitva kadAca bhogavI zakayA hota ane AMtararASTrIya stare eTaluM ja mahattvanuM sthAna TakAvI zakayA hota. prajAne mukata havAno anubhava karAvavA jatAM pote pheMkAI gayA. sattAnuM rAjakAraNa hamezAM guNagrAhI hoya che evuM nathI. vaLI prajAo jema guNAnurAgI ane lADIlA lokanetA pAchaLa ghelI banI balidAna ApavA taiyAra thAya che tema paristhiti palaTAtAM udAsIna, naguNI ke kayAreka kRtaghnI paNa banI jAya che. lokakalyANanI bhAvanAne kAraNe gocivanI je dazA thaI te mahAna rAjadvArI puruSonI caDatI paDatI kevI kevI rIte thAya che tenA udAharaNa rUpe ItihAsamAM ullekhanIya banI raheze. soviyeTa yuniyanano aMta AvatAM enAM rAjyo svataMtra thayAM che. prajAomAM arAjakatA phelAI gaI che. sarakArI bhayane kAraNe varSothI dabAvI rAkhelI veravRtti judI judI jAtiomAM pharI saLagI uThI che. kayAMka AMtaravigraha jevI sthiti paNa thaI, saMkrAntikALamAM Ama banavuM kudaratI che. vyavasthAtaMtra zithila banI jAya tyAre svArtha upara taravarI Ave che. sAmyavAdamAM saMgrahakhorI ane naphAkhorI nahotI. have raziyA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-92 ane tA.16-7-92 ane bIjAM rAjyomAM saMgrahakhorI ane naphAkhorIAvatAM cIjavastuonI 1917nA okaTobaranI krAnti thaI te pUrvenA, jhAranA vakhatanuM raziyA sAcI ke kRtrima achata varatAvA lAgI che. corI, lUMTa, bekArI, bhIkhanA jemaNe najare joyuM hoya evA vayovRddha raziyano kahe che ke Ane kissAno sAmyavAdamAM abhAva hato. have evA kissA divase divase sAmyavAdottara(Post-Communism) raziyA kahevA karatAM krAntipUrva vadhavA lAgyA che. tyAre zALAnuM zikSaNa pharajiyAta hatuM. have moskonAM (Pre-Revolution) raziyA kahevAmAM kazo pharaka paDato nathI. ane bIjAM zaheronAM bajAromAM keTalAye nAnA nAnA chokarAo bhaNavAne soviyeTa yuniyana ane yuropanA anya sAmyavAdI dezomAM badale chApAMonI pherI karavA lAgyA che. rastAo upara pheriyAonI. sAmyavAdanuM visarjana thayuM ane lokazAhI, mUDIvAda, mukatabajAra ane ane dukAnanA bAMkaDAvALAonI bhIDa jAmI gaI che. cIjavastu mukata sAhasanI paddhati apanAvavAmAM AvI ethI tarata Arthika sudhArA levAvecavA mATe paDApaDI thavA lAgI che. bhAvatAla thAya che, chetarapiMDI thaI jaze ema mAnI levuM e moTo bhrama gaNAya. tAtkAlika to hatI tenA thAya che ane bheLaseLa paNa have thAya che. raziyAnA suprasiddha zarAba karatAM paNa ghaNI kharAba Arthika sthiti sarjAze. bekArI ane bhUkhamarI Vodka ane vAnagI caviar vagere rastA parathI kharIdIne videzI cAlu thaze. mAlasAmAnanI AyAta mATe, udyogonI sthApanA mATe sahelANIo pastAya che, kAraNa ke te bheLaseLavALAM hoya che. dAyakAo videzonI sahAya noMtaravI paDaze. garaja ane lAcArIno lAbha bIjA. pahelAM sAmyavAda tyAM keTalo prabaLa hato teno eka kAlpanika dAkhalo dezone levA devo paDaze. amerikA, jarmanI, jApAna, briTana, phrAnsa jevA bhAratamAM apAto. moskonI mulAkAte gayelA bhAratanA koIka gaNita samRddha dezo mATe to sAro zikAra sAMpaDayA jevI sthiti nimaI che. zikSake vidyArthIone moDhe hisAba karatAM keTalI jhaDapathI AvaDe che tenI 'lAvo, tamane badhuM vyavasthita goThavI ApIe evI paropakAranI kasoTI karavA eka zALAmAM vidyArthIone naphAtoTAno dAkhalo pUchyo ke AbhAsI vRttithI teo AvaDA moTA bajAra upara varcasva jamAvIne eka vepArI dasa rUbale ratalanA bhAve dasa ratala cA kharIde che. temAM traNa zakaya teTaluM zoSaNa karI leze. samRddha dezone potAnuM arthataMtra TakAvI. rUbale ratalanI traNa ratala cA bheLave che. pachI e badhI cA dasa rUbale rAkhavA mATe duniyAnAM bajAronI eTalI ja garaja che. sAmyavAdI dezonuM ratalanA bhAve vecI de che. to te vepArIne zuM maLe? jeno javAba AvaDe te navuM moTuM bajAra khUlatAM teo akarAMtiyAnI jema peTa bharavA doDAdoDa hAtha uMco kare. badhA ja vidyArthIoe tarata ja hAtha uMco karyo. karaze.. gaNitazikSakane Azcarya thayuM. emaNe pAchuM pUchayuM, "bolo, vepArIne zuM soviyeTa yuniyananAM svataMtra thayelAM rAjyo have Workers' maLe?'vidyAthIoe kahyuM, be varSanI sakhatamajUrInI kedamaLe, bheLaseLa Paradise mAMthI Consumers' Paradise tarapha vaLI rahyAM che karavA mATe." lokazAhI ane mUDIvAda svIkArAyAM che. paraMtu Consumers' Aje have A dAkhalo raziyAmATe khoTo Thare che. mukata arthataMtra Paradise sudhI pahoMcatAM to ekadoDha dAyakAthI vadhu samaya lAgavAno cAlu thatAM naphAkhorI ane zoSaNa cAlu thaIgayAM che. vRddha, apaMga, nabaLA saMbhava che. A saMkrAntikALa daramiyAna e rAjyonI madhyama ane nIcalA lokonI lAcArI vadhI gaI che. rUbalanI kiMmata ghaTI gaI che. Dolara mATe tharanI prajAne ghaNI yAtanAo bhogavavI paDaze. bhAratamAM cAra dAyakAthI paDApaDI thavA lAgI che. prAcIna cIjavastuonA saMgrahakAra Dolara lokazAhI, mukata arthataMtra ane mukata bajAra hovA chatAM ane ghaNIkharI ApIne sArI sArI vastuo paDAvI levA lAgyA che. nivRtta sainiko cIjavastuonI chata hovA chatAM Consumers' Paradise nI kakSA kayAMka rastA para UbhA rahI potAnA suvarNacandrako vecavA lAgyA che. sudhI e pahoMcI zakayuM nathI. videzI vastuo mATenI lokonI varSonI bhUkha ekadama satejathaI gaI che. - jyAre navI paddhatinI rAjyavyavasthA Ave che tyAre amerikAnI mekaDonAlDa kaMpanIe kholelI resTorAmAM hemabargara khAvA saMkrAntikALamAM arthataMtra nabaLuM paDI jAya che. AjanI duniyAmAM mATe chokarAo varasatA varasAdamAM lAIna lagAvIne UbhA rahe che. AMtararASTrIya staranA nANAMkIya vyavahAro eTalA badhA vadhI gayA che ke zAkabhAjI vecIne sAruM kamAtI gharaDIDozIohAthauparasikoghaDiyALa koIpaNa rASTrasaMpUrNapaNe potAnuM svataMtra,svAyatta ane alipta arthataMtra paheratI thaI gaI che. (sAmyavAda daramiyAna ophisomAM kAma karatI dIrghakALa sudhI calAvI na zake. pADozI dezo paNa tene cAlavA na de. samRddha mahilAonA hAtha upara paNa bhAgye ja ghaDiyALa jovA maLatI. jarUra dezonuM Arthika varcasva garIba ke vikAsazIla dezo uparaAvyA vagara rahe paNa paDatI nahi.) bIjI bAju potAnA kuTuMbanuM gujarAna calAvavA mATe nahi. duniyAnuM sauthI vadhu sabaLa calaNa dharAvanAra amerikAnuM DolaranuM sAdhAraNasthitinA mANaso binajarUrI gharavakharIvecIne nANAM meLavavA varcasva duniyAnA ghaNA badhA dezo upara phelAyeluM che. lAgyA che. amerikAnAgarAjaselakeyArDaselamAM vecAtI jUnIvaparAyelI soviyeTayuniyanamAM sTAlinanA avasAna pachI thoDAM varSomAM gharavakharI karatAM paNakharAba gharavakharImosko ane anya zaheronA rastA sTAlinavAda khatama thaI gayo. soviyeTa yuniyanamAM sAmyavAda na hota paranA bajAromAM AvavA lAgI che. jUnA kaparakAbI, charIkAMTA, Dinara ane sTAlina jevo lokhaMDI puruSa na hota to bIjA vizvayuddha vakhate seTa, buTacaMpala, chatrI, ovarakoTa, heTa-mojAM, DabbADabbI jevI hiTalare raziyAne cUMthI nAkhyuM hota ane hiTalaranI lazkarI tAkAta, jo cIjavastuo rastA para vecAvA lAgI che. sAta dAyakA pachI mukata raziyAmAM na khacaIgaI hota to bIjA vizvayuddhanuM pariNAma kaMIka juduM bajArano A emano navo anubhava che. ja AvyuM hota. paraMtu yuddhamAM vijayI banelA sTAline potAnI sattA soviyeTa yuniyananI eka moTAmAM moTI siddhi e hatI ke eNe TakAvI rAkhavA prajA upara bhayaMkara dUra atyAcAro karyo. eTale ja corI, lUMTa, chetarapiMDI, lAMcarUzvata, khUna, baLAtkAra, apaharaNa, sTAlinanA avasAna pachI samaya pAkatAM sTAlinavirodha bhabhUkI uThayo. mArAmArI, vagere prakAranA sAmAjika gunAonuM pramANa ghaNuM ja ochuM, samagra soviyeTayuniyanamAMthIsTAlinanA pUtaLAM, phoTA khaseDInAkhavAmAM nahivata jevuM karI nAkhyuM hatuM. rAtanI DayUTI pUrI karIne strIo aDadhI AvyAM. sTAlinagrADa zaheranuM nAma bhUsIne pharI pAchuM enuM jUnuM nAma rAte ekalI ghare nirbhayatAthI jaI zakatI. soviyeTa yuniyanamAM jAhera volvojhADapracalita karavAmAM AvyuM. eTaluM ja nahi, moskonA reDa skevara vezyAgIrIno, azlIla nAITakalabono sadaMtara aMta AvI gayo hato. kremalinamAMthI sTAlinanI kabarapaNakhodI nAkhavAmAM AvI. sAmyavAda have lokazAhI AvatuM. corI, lUMTa, chetarapiMDI vagere AvI gayAM che. krUra saramukhatyArazAhI sudhI pahoMcI gayo hato eTale enA eTalA ja videzI sahelANIo AkarSavA sarakArI hoTelomAM paNa zRMgArika sabaLa pratyAghAta paDayA. have sAmyavAda gayo ane lokazAhI AvI ardhanagnanAITakalaba nAITa-zocAlu thaIgayAche. dhana kamAvA strIo eTaleleninavAdapaNa gayo. soviyeTa yuniyanamAMthI ane anyayuropIya zarIra vecavA rastA pa nIkaLavA lAgI che. vezyAonA aDDA zarU thavA sAmyavAdI dezomAMthI leninanAM putaLAM ane phoTAo khaseDI nAkhavAmAM. lAgyA che. sarakArIa phesomAM kAma jaladI karAvavA mATe, ke Trena,vimAna AvyA. raziyAmAM leninagrADa zaheranuM nAma kADhI nAkhavAmAM AvyuM ane ke hoTelamAM chellI ghaDI te jagyA meLavavA mATe ughADI rIte lAMca levAnuM jUnuM nAma piTarsabarga pharI pAchuM cAlu thaI gayuM. moskomAM kremalinamAM cAlu thaI gayuM che. 9 che vadhu pramANamAM videzI sigareTa pItA ane AvelI leninI kabaranAM darzana karavA roja hajAro pravAsIo AvatA.. zarAbano vadhu paDato zo karIne tophAna macAvatA thavA lAgyA che. covIsa kalAka tyAM saMtrIo khaDA rahetA. e kabaranuM tIrthabhUmi jevuM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-92 ane tA. 16-7-92 mAhAtmya have rahyuM nathI. lenine paNa ochI krUratA nahotI AcarI. leninA taTastha punaHmUlyAMkanano samaya AvI pahoMcyo che. sTAlina ane leninanA samayanA jUnA gupta sarakArI dastAvejo have bahAra AvI rahyA che. e kaDhAvavAmAM amerikAne sauthI vadhu rasa che. raziyAmAM sAmyavAdanI sthApanA lohiyALa kAntidvArA thaI hatI. hiMsAno Azraya levo paDayo hato. sAmyavAdanA amala daramiyAna bhayaMkara atyAcAro AcaravAmAM ApyA hatA. sAmyavAdanA visarjana vakhate paNa bhayaMkara hiMsAtmaka ghaTanAo banI che. Ama, sAmyavAdanuM nAma hiMsAthI kharaDAyeluM che. sAmyavAdanA atireke manuSyane jaDa jevo banAvI dIdho hato. sAmyavAdamAM manuSyano vaiyakitaka cahero jANe ke bhuMsAI gayo hato. paNa manuSya aMte to manuSya che. peTamAM khorAka paDayA pachI ene cittanA khorAkanI jarUra paDe che. eTale ja vANIsvAtaMtrya vinAnA sAmyavAda pratyeno prajAno ahobhAva ghaTI gayo hato. trIjIpeDhIe to teno virodha ane pratikAra thavA lAgyo. sAmyavAde Arthika samAnatA ANI, paNa jIvana jIvavAmAMthI 2sa UDI gayo. rastApara rakhaDatA gharabAra vagaranA cIMtharehAla bhUkhyA bhikhArIne pakaDIne jelamAM pUravAmAM Ave ane ene khAvAnuM ane kedInAM navAM kapaDAM ApavAmAM Ave to thoDo vakhata to ene jarUra gamI jAya, paNa pachI eka divasa evo Ave ke jyAre ene jela choDIne bhAgI javAnuM mana thAya. yuropamAM sAmyavAdI dezonI evI dazA * I. sarakArI stare manuSyanuM zoSaNa pArAvAra thayuM, ucca kakSAe nararIti ane bhraSTAcAra vadhI gayAM hatAM. prabuddha jIvana yuropamAM sAmyavAdanAvisarjana pachI saMkrAntikALanI yAtanAo cAlu thaI. soviyeTa yuniyanamAM so karatAM vadhu AnuvaMzika jAtionI saMkhyA hatI. aphaghAnistAna, turkastAna vagerenI sarahade muslima jAtio ane pazcima yuropanI sarahade khristI jAtio che. vaLI bhASAkIya jAtio paNa ghaNI badhI che. sAmyavAdano sUrya sTAlinanA vakhatamAM prakhara tapato hato tyAre kriyAkAMDI dharma nahivat thaI gayo hato ane AnuvaMzika ke dhArmika matabhedo daTAI gayA hatA. have te sajIvana ane ugra banyA che. ArmeniyA, AjharabaijAna, jyorjiyA, molDoviyA vagere ghaNA rAjyomAM AMtaravigrahanA prakAranI sazastra athaDAmaNo thaI che ane hajAro mANaso mRtyu pAmyA che. bIjA sAmyavAdI dezomAM paNa taMgadilI pravartI che. jhekoslovAkiyAmAM paNa jheka loko ane slovAka loko vaccenA aNabanAvo hiMsAmAM pariNamyA che. yugoslAviyAnA TukaDA thayA pachI sarba ane bosniyAnA loko vacce khUnakhAra jaMgo khelAyAM che, hajAro mRtyu pAmyAM che ane hajAro loko gharabAra vagaranA rAzrita thaI gayA che. sAmyavAdI dhUmaketu jatAM jatAM paNa potAnI pUMchaDInI jhapATa mArato gayo che. yuropamAM sAmyavAdanA visarjana pachI lokazAhIkaraNamAM vaga2 hiMsAe tarata jo koI dezane lAbha thayo hoya to te pUrva jarmanIne che. pUrva jarmanI anepazcima jarmanI ekathaIgayAM. pUrvaanepazcimajevA zabdo have jarmanI mATe rahyA nahi. yuropIya prajAomAM jarmana prajA ekaMdare vadhu udyamI, buddhizALI, niSThAvAna ane saMpanI bhAvanAvALI gaNAya che. ethI ja cAra dAyakAnA vibhAjana pachI e prajA jhaDapathI eka thaI gaI. eka rAjyataMtra, eka arthataMtra ane eka nANAMkIya calaNa svIkArAI gayuM ane pazcima jarmanIe pUrva jarmanIne vepAra udyoga dvArA Arthika dRSTie samRddha karavAnA prayAso jhaDapathI cAlu karI dIdhA. yuropamAM sAmyavAdanA ane soviyeTa yuniyananAM visarjanathI duniyAne jo koI moTA lAbha thayo hoya to te ThaMDA yuddhanA aMtano che. eka pakSe amerikA ane sAme pakSe soviyeTa yuniyana - A be mahAsattAoe bIjAvizvayuddha pachI,duniyA uparapotAnuM varcasvadharAvavAanebIjAthI parAjita na thavA mATe bhayaMkara aNuzastronA utpAdananI je doTa calAvI hatI te have baMdha paDIgaI. ethIbhayaMkarapralayakArI aNuyuddhanAbhayamAMthI anetANamAMthIvizvamukata thaI gayuM che. briTana, phrAnsa, cIna vagere bIjA keTalAka dezo pAse aNuzastro che, paNa amerikAno mukAbalo karavA koI samartha nathI. eTale duniyAnI mahAsattAomAM lazkarI tAkAtanI ddaSTie 3 amerikA have prathama naMbare che. soviyeTa yuniyananA visarjana pachI amerikAne have duniyAnA koI paNa deza taraphathI yuddhano 32 rahyo nahi, balake soviyeTa yuniyananuM pIThabaLa khasI jatAM duniyAnA ghaNA dezone have amerikAno Dara raheze. IrAkane eno anubhava thaI cUkayo che. ghaNA dezone have amerikA sAthe banAhavuM paDaze, bhArate suddhAM. amerikAnI najara have cInanA sAmyavAdane toDavAnI raheze. eka jamAnAmAM cAMga kAI zekano pakSa lenAra amerikAe soviyeTa yuniyananI sAme thanA2 sAmyavAdI cIna sAthe saMbaMdho sudhArI lIdhA hatA. paraMtu have enI nema tyAMnA lokazAhI tattvone protsAhana ApI sAmyavAdanenirmULa karavAnI raheze. vartamAna sattAdhIzonI peDhI vidAya thatAM e kArya kadAca tyAM vadhu vega pakaDaze. evo prazna thAya ke soviyeTa yuniyanamAM vANIsvAtaMtrya ApIne ane bIjA Avazyaka pheraphAro karIne sAmyavAdane zuM na TakAvI zakAyo hota ? A prazna ghaNA ddaSTikoNathI vicAraNA mAgI le che. prajAmAM vANIsvAtaMtra hovuM jarUrI che, paNa vANIsvAtaMtrya sAthe enAM lakSaNo ane durguNo AvyAvinA rahetAM nathI. vANIsvAtaMtrya Ave eTalevicArabheda Ave, dhyeyabheda Ave, kAryabheda Ave, kAryapaddhatino bheda Ave ane A badhuM Ave eTale pakSApakSI Ave, prAmANika virodha ane virodha karavA khAtarano virodha Ave, kaluSita rAjakAraNa Ave ke je sAmyavAdanAM mULa ukheDI nAkhe. prajAkalyANanAM keTalAMka mahattvanAM kAryo ekahaththu sattAthI ja jhaDapathI thaI zake, paraMtu dhyeyaniSTha, prAmANika ekahaththu sattA kayAre krUra saramukhatyArazAhInI rekhA oLaMgI jAya te kahI zakAya nahi. zuM yuropamAM sAmyavAdano pharI kayAreya punarjanma nahi thAya ? najIkanA bhaviSyamAM to evI koI ja zakayatA nathI. sAmyavAdanA janma mATe enI pUrvasthiti hovAnI apekSA rahe che. e pUrvasthiti eTale prajAnA vizALa samudAyanI garIbInI rekhA nIcenI lAcAra jIvanadazA, aneevI prajAnehiMsaka krAnti tarapha dorI janAra kaThora AkarSaka netRtva. paraMtu vahetA jatA jIvanapravAhamAM ekasarakhI paristhitinuM punarAvartana kayAreya thatuM nathI. eTale be cAra saikA pachI sAmyavAda pharI Ave to paNa enuM svarUpa ekasarakhuM na hoI zake. vartamAna svarUpano sAmyavAda baLa, damana, anyAya, atyAcAra vagara TakI nazake. lokazAhI, mukata arthataMtra, mukata vepAra vyavasthA sahaja rIte pravarte che. prajAne eno bojo nathI lAgato. sAmyavAdano bojo lAge che. sAmyavAde siddha karelI uttama vyavasthAlokazAhIdvArA siddha karI zakAya che. mATe jasAmyavAdano bIjo vikalpa nathI ema nahi kahI zakAya. eTale sAmyavAdano punarjanma game tyAre jo thAya to paNa te navA svarUpe ja hoI zake. yuropamAM sAmyavAdanA thayelA visarjanamAMthI mAnavajAte ghaNo bodhapATha levA jevo che. ramaNalAla cI. zAha paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA prativarSa yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA A varSe somavAra tA. 24 mI ogasTa, 1992 thI somavAra, tA. 31 mI ogasTa, 1992 sudhI ema ATha divasa mATe DaoN. ramaNalAla cI. zAha nA pramukhasthAne copATI khAtenA biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvI che. A vyAkhyAnamALAmAM pU. sAdhvIzrI gaurAMjI, pU. sAdhvIzrI jayaMtaprabhAzrIjI,zrImatI chAyAbahenapravINacaMdra zAha, DA~. zekharacaMdra jaina, pro. gulAba deDhiyA, DaoN. nareza veda, DaoN. zazikAMta zAha, zrI madanarAja bhaMDArI, zrI nemacaMda gAlA, DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI vasaMtabhAI khokhANI, DaoN. suSamA siMghavI, DaoN hukamIcaMda bhArilla, DaoN. dayAnaMda bhArgava, DaoN. sAgaramala jaina ane pro. tArAbahena ramaNalAla zAha vyAkhyAtA tarIke padhAraze. kAryakramanI vadhu vigata have pachI jaNAvavAmAM Avaze. maMtrIo Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudhdha jIvana tA.16-6-9ra ane tA.16-7-92 upAdhyAya zrI yazovijayajI kRta "samudravahANa saMvAda' ] DaoN. kanubhAI jAnI chellA pAMcaso varSanA ApaNA sAmAjika navotthAnanA traNa jaina divasa varasAda evo trATakyo ke upavAsa thayA. putre kAraNa jANyuM ke vaNika bhAgIratho yAda Ave che. ApaNe sau gurjara bhAratIo A traNa phaTaphaTa stotra bolI gayo. roja mA sAthe upAzraye jatAM, bALakanA mana jainonA vArasadAro chIe - je traNeya bhAratIya jIvanane navapallavita pa2 stotra evuM kotarAI gayeluM. evI smaraNazakti, evI karavA mathyAM hatAM. eka hemacaMdrAcArya (bIjA pANini); bIjA mAtRbhakti, evA dharmaprIti saMskAra, pachI gurunI sAthe agiyAra-bAra upAdhyAya yazovijayajI (bIjA zaMkarAcaMye); ane trIjo mahAtmA varSano vihAra, madhyakALanA-ne cheka vIsamI sadInA beeka dAyakA gAMdhIjI (bIjA krAIsTa) emanI zabda gaMgAmAM jaina- ajainanA kaMko sudhInA bhAratavAsInA jIvanamAM sthaLAMtarone bahu avakAza nahoto, zame che, ne parama bhAratIyatA enA zuddha rUpe pragaTe che. traNeya tethI emanuM caritra jo lakhAya to, gaNatarInAM sthaLo ane prasaMgonuM adhyAtmarAgI, traNeya tattvadarzI, traNeya samagra samAjanA hitaiSI. kALakramika Alekhana saraLa rahetuM. munionI bAbatamAM-emanA traNeya potAnI pahelAMnI samagra bhAratIya ciMtanasAmagrIne uthalAvI caritranI bAbatamAM AthI taddana bhinna sthiti rahetI. sthaLAMtaranAM jaI, navadarzano bAMdhanAra, traNeya vyutpanna paMDito, chatAM emanI sAdhanono to ahIM savAla ja nathI, satata vihAra thato raheto, e vyutpattine janasAmAnya mATe zabdo dvArA saraLatAthI vahAvanAra. traNeya kAraNe keTaluM kyAM rahyAM tenI kramabaddha mAhitI bhAgye ja maLe;-kRtio dharmaparasta chatAM sampradAya mukta. daMbha, durAcAra, bAhyAcAra para dvArA je maLe te ja. ' yazovijayajInA prahAro akhAnI yAda Ape evA cheH bIjuM vihAra paNa atyaMta muzkela, mArgo Aja jevA nahIM, eTale "nija guNa saMce, mana navi khaMce, grantha bhaNi jana vaMce, vihAra vikaTa, dhImo. pariNAme je je pradezamAMthI pasAra thavuM paDe te te uMce keza na muMge mAyA, te na rahe vrata paMce." pradezanI bhASAno saMparka thAya ja thAya. dayArAma jevA aneka bhASAbhASI banI jAya e dhaNAkharA vihArIo mATe saraLa hatuM. ahIM jo kaSTa muni mAraga pAve, baLada thAya to sAro; yazovijayajI beya arthamAM caturbhASI hatA temAM Azcarya nathI. saMskRta bhAra vahe je tAvaDe bhamato, khamato gADha prahAro." prAkRta, hindI ne gujarAtI cAreya bhASAmAM pravINa. paNa ema A traNamAMthI yazovijayajIne jANavA ApaNe moDAM paDyAM chIe. pratibhAno vizeSate gadya-padya beumAM sahaja vicaraNa, pragarbha pAMDitya paNa jAgyA tyArathI jANavuM bhaluM. paNa jANyAM vinAnuM smaraNa paNa ane adhyAtma-tarkamAM prAvINya chatAM saraLa-sahaja zabdalIlA, azakya, eTale jANavuM jarUrI.have emanA viSenI sAmagrI upalabdha sAmAnyajanane paNa samajAya tevI saraLa abhivyakti, bahubhASItAe thatI jAya che. te kALanI anivAryatA ja nahIM, sahaja sanmApti hatI. alabatta Ama to yazovijayajI nAmanA cAreka madhyakAlina kavio saMskRta-prAkRta e emaNe svAdhyAyathI meLavelI bhASAo hatI. eTale vizenI noMdha gujarAtI sAhityakoza(pR. 332-3)mAM che. emAMthI emanI kRtiomAM paNa emanI A aneka bhASAonI raMgachAyAnI traNa to sattaramI sadInA che. emAMthI jemane vize ahIM vAta karIe lIlA jovA maLe che. chIe te yazovijaya vikalpa jazavijaya te tapagacchanA sAdhu. uttara gujarAtanA kanoDAnA vatanI. mULa vaNika, pitA nArAyaNa, mAtA (2) dikSA pachI agiyAra-bAra varSano vihAra karatAM karatAM e sobhAgade, guru hIravijayajInI paraMparAnA navijayajI pAse amadAvAda AvyA. i. sa. 1643mAM. tyAM temanI aAvadhAnazakti pATaNamAM potAnA nAnA bhAI paghasiMhanI sAthe dIkSA lIdhelI. joine eka zreSThi dhanajI sUrAe emane, SaDradarzanonA abhyAsa arthe nAnAbhAI kahevAyA padmavijaya jyAre moTAbhAInuM pUrvAzramanuM ja kAzI mokalavAnI badhI Arthika javAbadArI upADImokalyA. seMkaDo jasavaMta nAma pachI thoDAka pheraphAra sAthe jaLavAyuM che yazovijayajI rUpe, ziSyovALuM bahoLuM ziSyakuLa dharAvatAM AcArya bhaTTAcArya pAse emaNe emane viSe be samagradarzI abhyAsAtmaka paricayo maLe cheH 1. traNa varSa rahIne nyAya, mImAMsA, sAMkhya-vaizaSika Adi darzano gujarAtI sAhityakozamAM DaoN. ramaNa sonIno ane 2. yazovijayajI vagereno abhyAsa karyo. "nyAya vizArada'nI upAdhi meLavI : kRta 'jabUsvAmI rAsa'nA abhyAsayukta saMpAdananI prastAvanAmAM bhAsa"mAM kahe che tema DaoN. ramaNalAla zAhano. enA mUlAdhAra tarIke kavinI kRtio ane te "tana varasa lagI pATha kare, ati abhyAsI ho lAla !" paranA vidvAnonA abhyAso uparAMta be mahattvanAM sAdhano : (1) ('bhAsaH'2-6-3) 1921nI AsapAsa muni zrI puNyavijayajIne kAraNe prApta thayela 'jabUsvAmI rAsa'ne prAraMbhe kahe che tema roja gaMgAne kinAre yazovijayajInA samakAlIna kAntivijayajI kRta sujasavelI bhAsa' zAradAno japa japatA e svAdhyAyarata sAdhune zAradA tyAre ne tyAM ja nAme yazocaritra ane (2) yazovijayajInA gurue pote ja ziSyane jANe phaLyAM. eTale potAnA graMthone AraMbhe e moTe bhAge che e mATe dorela meruparvatamAMnI saM. 1663nI (eTale ke i. sa. bIjAkSara maMtra mUkatA. e zAradAe khuda, tuSTa thaI, gaMgAtaTe pragaTIne 1607nI) pumbikAmAMnI vigata. emAM yazovijayajIne 'gaNi' ApyAnI kiMvadatti che. kahIne oLakhAvAyA che. A bIjAne zraddheya mAnIe to AyuSya thAya soeka varSanuM; jyAre sujasavelI bhAsa pramANe janmasAla 1623 ke sArada sAra dayA karo, Apo vacana suraMga; '24 mAnatAM AyuSya 64-65nuM. bhAsa pramANe janmasAla tU tUThImuja upari, jApa karata upagaMga. 1623-24, jyAre citrapaTa pramANe 1607. eTale A aMge vadhu tarkakAvyano taI tadA, dIdho vara abhirAma, bhALa na maLe tyAM sudhI koI nirNaya na bAMdhavAnI DaoN. ramaNabhAI bhASA paNa kari kalpataru-zokhA sama pariNAma.' zAhanI salAha ja ucita che. bhAsa' pramANe ogaNisano amadAvAdano aSTAvadhAnI paNa emanA jIvananI keTalIka zraddheya vigato parathI jIvanacitra bAvIsekanI vaye kAzIno 'nyAya vizArada' bane che. pachI AgrA jAya baMdhAya che. che. (1) ATha varSanI vaye (bhAsa pramANe I.sa. 1632mAM dikSA (3) kAzIthI AgrA jaI tyAM cAreka varSa rahI tarkazAstrano lIdhI. e bAbatamAM eka evI daMtakathA che ke, nAnapaNathI ja emanI abhyAsa karyo. "tarkaziromaNI'nI upAdhi pAmyA. "bhAsa' pramANe smaraNazakti adUbhUta. mAtAne upazraye jaI, bhaktAmara stotra' gaNatAM tyAre uMmara paccIsekanI hoya, sAla 1650 pachInA sAMbhaLyA pachI ja jamavAnuM vrata. emAM eka comAse satata traNacAra dasa-agiyAra varSamAM koI mahattvanI ghaTanA aMge jANavA nathI maLatuM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-92 ane tat. 16-7-92 prabudhdha jIvana (4) i. sa. 1660-61mAM saurASTramAM vihAra karatA haze kAraNake nATyAtmakatAvALo, raNahAka jevo ahIM banI jAya che. sAgara saM. 1717mAM (saM. 16 606 1)mAM ghoghA baMdare hatA tyAre vahANane kahe che ke have jo bolyo to mArA pavanane chUTo mUkIza, 'samudrahANA' saMvAda racAyAno ullekha maLe che. ' parvatavidAraka bhamarIo chUTTI mUkIza, mArI taLenA zeSazaiyAno nAga (5) I. sa. 166 2mAM ADatrIseka varSanI vaye amadAvAdamAM chuTTo mUkIza : AvyA. mahobatakhAna sUbAnA darabAramAM aDhAra avadhAnano prayoga * pavana jhakole die jalabhamarI, mAnuM mada-madirAnI ghumarI, karyo ane vijayadevasUrinI adhyakSatAmAM 'upAdhyAya' pada pAmyA tyAre tehamAM zailazikhara paNi suTe, hari zayyA phaNibaMdha vichUTe. (DhAla ('bhAsa' pramANe) uMmara ADatrIsekanI hoya. 11, kaDI 7). (6) 16 63 thI 1687 (eTale ke 39nI uMmarathI 64nI uMmara dasamAM DhALamAM je jhulaNA prayojyA, che teya sabaLa ukti mATe ! sudhInI) kRtItara koI prasaMgagata mAhitI maLatI nathI. 1987mAM narasiMhamAM je prabhAtiyuM che te ahIM dAhaka uMbADiyuM che ! comAsAmAM DabhoimAM anazanathI teo kALadharma pAmyA. te pahelA lokaparaMparAomAM, cAraNaparaMparAmAM AvuM jovA maLe che ! 1683mAM emanI sAhityika guNe opatI paqzailInI kathA maLI core kari sora malabAriyA dhAriyA, 'jabUsvAmI rAsa. bhAriyA krodha Ave haMkAryA; ATalI zraddheya kALakramika mAhitI maLe che. A uparAMta mahattvanI bhUta avadhUta yamadUta jima bhayakarA ghaTanA te AnandadhanajI sAtheno emano meLApa. e milanane emaNe aMjanA-pUta nUtana vakAryA. (10,3) mokaLA mane ne mastIthI gAyuM che. jIvananAM chellAM varSamAM, emanI apUrNa rahelI chellI kRti (zrIpALarAsa)nA chellAM DhALamAM pratyakSa DhALa sAtamomAMnuM harigIta juo : anubhUtino AnaMda chalakAya cheH jaladhAra varase teNI saghaLI hoI nava-pallava mahIM; "mAhare to gurucaraNapasAthe sara kUpa vAvi bharAI cihuM dizi, nIkaraNa cAle vahI; anubhava dilamAMhi peTho muda-mudita lokA galita zokA keka kekArava kare; (dvivRddhi pragaTI ghaTamAMhe jaladhAna saMpati hoi bahulI, kAma jagajananA sare. (7,1) sAtamurati huI beTho re Ama DhALamAM badhe ja vaividya evuM che ke AkhIya kRti vacamAM vacamAM mujha sAhiba jagano tUTho." duhAvALI gItonI mALA jevI banI rahe che. khaMbhAtamAM pravacana daramiyAna AvI caDelA eka vRddha brAhmaNane madhyakALamAM A jAtanA saMvAdo ghaNA che. emAM 'rAvaNa maMdodarI" oLakhI jaI, "A to mArA guru' kahI, emanuM kevuM bahumAna kareluM chejevA paurANika pAtra prasaMgovALA saMvAdo, vaDachaDa vagere che; to kevaLa sajhAya sAbhaLavA utsukane kahevuM paDyuM "saTjhAya kaMThastha nathI" tyAre bhAvonA rUpakavALAM ke anyokti prakAranA paNa cheH samayasuMdarakata eNe saMbhaLAvyuM, 'to kAzImAM zuM bAra varasa puLA bAMdhyA'tA ?te 'dAnazIla-tapabhAvanA saMvAda (106) sudhinaharSakRta "motI evuM kahyuM ke bIje ja divase ene eka lAMbI sajhAya saMbhaLAvavA kapAsiyA saMvAda" (1633) udayavijayakRta "samudrakalaza saMvAda" beThA, ne pelAthI jyAre bolAi gayuM ke "hajI keTalI bAkI che? tyAre vagere paraMparAnI racanAomAM A kRti kAvyaguNe judI tarI Ave evI hasIne kahe " bAra varasa ghAsa kApyuM tenA Aje puLA baMdhAya che." te, AvI AvI detakathAo paNa emane vize che. emaNe gujarAtImAM upADa ekAeka thAya che. namana karIne tarata kAvyaprayojanano racelAM graMtho paNa hajI abhyAsavA bAkI che. premAnaMdanA samakAlIna nirdeza kare che. kRti zA mATe che? to AraMbhe to ATaluM ja kahyuM che: A sAhityakAranA potAnA hastAkSara emanI aneka hastapratomAM maLe karasyuM kautuka kAraNe vahANa-samudra vRttAMta. che; e kAraNe e jamAnAmAM gujarAtI kema lakhAtuM teno sAro khyAla ' basa, moja mATe A vAta mAMDI che. kone mATe e zo bodha? e Ape che, emanI kRtiomAMthI ahIM "samudravahANa saMvAda" moTA nAnAM sAbhaLo mata karo koI gumAna...paNa zuM thayuM? ghoghA AsvAdarthe lIdhI che. baMdarethI ekavAra vahANa upaDyAM. saDha tANyA, tUrI bajI, nALiyera kuti ThIkaThIka lAMbI che, chatAM rasa jaLavAI rahe che temAM emanI vadherAyAM, Avajo-Avajo -ne lAvajo lAvajo thayuM. ne vahANo tarka kuzaLatA ne kAvyakuzaLatA banne kAma lAge che. yojanA evI che ke upaDyAM. jANe pAMkhaLA parvato, jANe hAlatAM cAlatAM nagaro. halesAne pahelA duhA Ave pachI DhALa, pachI duhA pachI DhALa-ema kula sattara pANI baMne ekabIjAne madada karavA lAgyA : khaMDo che. apavAde chellA duhAne sthAne che copAi. kAvyasaMgrahanI 700 ' sAhya die jima sajajana, tima beha mile re! paMktio che; duhA-copAI 89 che. kAvya rUpakAtmaka che, anyokti paNa jevAM e madhadariye pahoMcyAM ke sAgara uchaLavA lAgyo. paNa bane che. mULa vivAda bhale sAgara ane vahANa vacce hoya e che dhamapachADA karavA lAgyo. garajavA lAgyo. e joine eka vahANathI mANasone mATe. duhA saMkhyAne DhALamAMthI kaDIonI saMkhyA nizcita na rahevAyuM. kahe bhAI vRthA A kakaLATa zo? lavAro zo ? garva zo? nathI, prasaMganusAra vadhatI- ochI che. DhALamAM AraMbhe kema gAvuM tenA to sAgara kahe tAre pArakI paMcAta zI ? vahANa ane sAgara vacce ema ja IzArA-nirdezo che te Aje bhale ApaNAM mATe tuMbaDImAM kAMkarA, paNa vAda cAlyo. sAgara kahe, mAre garva karavA jevuM ghaNuM che. mArA dvIpone tyAranA lokapracalita gItonA phosilara che- bacelA cihno ! eno enI samRddhi jo. rAjA rAvaNane mArA kAraNe sonAnI laMkA thaI e yAda alaga abhyAsa, koi saMgItajJa-gItapremI vidvAna kare to rasika bane rAkha pelo Indra badhA parvatonI pAMkho kApavA Avyo tyAre pelA monArka ema huM dhAruM chuM. parvatane meM Azaro Apyo'to. huM khuda viSNunI zaicA, ne tuM duhAnA baMdha para kavino sAro kAbU che. hemacaMdrAcArya pahelAMnuM haLavo-kuMka mAryo UDI jAya. eTale ja Ama halakaTa vANI vade cheH lokamukataka, upadezane ciMtana banne mATe upayogI. ahIM, kathana, varNana vahANa kahe : teM sajajanone mUkIne durjanono saMga karyo, mATe paNa prayojAya che. pAtrane prasaMganA mukhamAM rahyuM chatAM e mukta rAvaNano ! rahIne saune kAmanuMye bane che. dA. ta. sAgara vahANane kahe che ke tuM haluA piNa ahe tArujI, sAyara sAMbhaLo. pArakI paMcAta kema kare che ? eno duho juo: - bahujanane pAra utArujI, sAyara sAMbhaLo. ApakAja viNa je kare, mukharI paranI tAti; para avaguNa-vyasane hue, te duHkhIA dinarAti. huM nAno; paNa moTA to ukaraDAya hoya che. hIro nAno, paNa saune dezIomAM lokapracalita gIto uparAMta sutreya mAtrAmeLa chaMdo paNa joie. dIvo khyAno, aMdhAruM nAse, caMdra nAno kALI rAta UjaLI che. dA. ta. DhAla 11mAM savaiyA che. e vI22sAnukuLa, thAya, AMkha moTI che paNa kIkI nAnI che. A draSTAntonI hAramALA : Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudhdha jIvana tA.16-6-92 ane tA.16-7-92 ja maLe che. te tArI jAtane doraDe bAMdhI patharA bharyA che. jevo atyaMta mITho DhALa-trIjo Akhoya sarasa upamAo ane geyatAthI - sAgara kahe, tuM to dudhamAMthI porAM kADhe che! pharIthI kahe che ke badhAmAM A kAvyano eka uttama khaMDa che. kavinI kalpanA kyAM kyAM pahoMce che ! nIra sUkAya che mArAM nahi. have jANe dalIlo khUTI che ! tyAre vahANa. nAne akSare graMtha likhAjI, sAyara sAMbhaLo, cakora ne dalIla samRddha che, kahe cheH tuM bhUlI gayo. pelA ghaDAmAM janmela teno artha te moTo thAejI, sAyara sAMbhaLo ! (3,7) RSie hatheLInuM cAMgaLuM karIne tane zoSI lIdho hato e che ke vaLI ahIM nAnA-moTAnI tulanA je nakAmI che. e haTha khoTI. ATaATalI nadIo tArAmAM Ave che toya tuM bhUkhALavo ne vAta muddAnI to sAra-asAranI kahevAya : bhUkhALavo! tuM kahIza ke tuM maryAdA lopato nathI, to mAre kahevAnuM ke moTA nAnAno so vaharo jI? sAyara e to cAre bAjuthI kinArAnI jejhapATo vAge che ne tene kAraNe tuM pAcho hAM sAra-asArano vaharo jI ! sAyara paDe che. kinArA bhAMgavA to macyA ja kare che ! Ama A banne vaccenI tame rAvaNano pakSa laIne nItine choDI, corane pakSe gayA. mATe dalIla nava DhALa sudhI akhaMDa cAle che. ja rAme tamane bAMdhyA. ne tame pelA dvIpAdikanI samRddhinI vAta karI, tyAMthI palaTo Ave che. sAgara have dhamakI Ape che. zaraNe AvavA to e samRddhi kone kAraNe ? e to dvipano guNa tamAro nahi. dalIla kahe che (DhALa 10) tyAre jhulaNAmAM vahANa kahe cheH sAMbhaLIne sAgara garjayo. lyA tuM to lAkaDuM tane kIDA korI khAya. tAruM vahANa kahe "zaraNajagi dharmaviNa ko nahi, kuLa ja evuM. jyAre mAruM? vahANa kahe mAruM kuLa to suratanuM ne vaLI tuM zaraNa siMdhu ! muja keNi bhAMti ?...(101) kuLagarva zo karavo ? e cothI DhALa paNa atyaMta suMdara che, bodhaka che. tuM to dhADA ne dhADA lUTArAnA mArA para have chUTA mUke che ! tArA paNa bodha sIdho nathI; vaLI kAvyarasa aluNa rahe che. kuLa nahi, guNa mojAMnuM sainya mane pUro karavA mathe che.' enuM varNana paNa sarasa che. yuddha ja mukhya vAta. e vAta vahANa aneka draTAMtothI kahe che. sAgarane kahe jANe macyuM che ! vahANa ane mojAM vaccenuM samudra macela tophAnamAM che tame ratnAkara cho ema kaho cho paNa tame kyAM koIne ratna jAte Apo sapaDAyelA vahANonuM A citra atyaMta Abehuba thayuM che : cho. bIcArAM DahoLIne-AMbIne lai jAya che. tame to lAkaDuM-taNakhalAM laMDa brahmaDa zatakhaMDa je karI sake, tarAvo ne ratnone taLiye saMtADo cho ! kavi saMskRtanA paMDita che. Uchale tehaLa nAli-goLA; pracalita saMskRta subhASitoneya gujarAtImAM vaNI le che. saMskRtamAM che. varasatA agana raNa-magana rose bharyA; adhaH karoSi ratnAni mIdhArayase tRNam / mAnuM e camataNA nayanaM-DolA. (10) doSastavaiva jaladhe ratnaM ranaM tRNam tRNam // vahANa kahe che Ave vakhate tuM nahi, dharma ja bacAve che. tuM to tame to ratnone kAMkarA bhegA rAkho cho ! tamAzo jue che ! sAgaranI dalIla tUTI ! khijAyo. kaheH lyA, mArAthI to jagano sAgara kahe che ke e tane tArA pApanI ja sajA maLe che. teM tArI vepAra cAle che ne tAro khela paNa ! ne mAruM pANI koI di' khUTayuM che? . jAtanA khIlA ThokyA che, jAtane doraDe bAMdhI che. tArA peTamAM dhULane mAruM dhana akhUTa che. vahANa kahe dhanano vaLI mAMDI beThA garva ! patharA bharyA che. (kevI sarasa kalpanA-kevI svabhAvokti ne kevI * paNa tamArAM pANI kone kAmano ? nAnuM jharaNuMya kAma Ave paNa anyokti paNa !). tame? - vahANa kahe che ke mAre to paga vacce ja agi che (vaDavAnaLa) sAgara kahe : paNa badhI nadIonAM pavitra jaLa mArAmAM ThalavAya merumaMthana vakhate tane to valovI nAkhyo hato, rAme tane bALyo, che. huM tIratha ! pAtALamAM pesADI dIdho hato. e to pavane tane bahAra kADhyo. tAre vahANa kahe : tIratha eTale zrIhuM artha : traNa artha sAre te "tIratha" moDhe to jo hajIe enA phINa vaLe che ! kyA kyA? have sAgarane krodha caDe che, kahe che: "tuM mAjhA mUke che. moTAnI sAthe TAle dAha tRpA hare, mala gAle je soi vAda na hoya. mArI bhamarImAM tuM kyAMya taNAI jaze, rahevA de ! dalIlo trituM arthe tIratha kahyuM, te tujamAM nahi koi khUTe tyAre dhamakI zarU thAya che. 10mI DhALathI e mijAja AraMbhAyo ahIM buddhicAturya che. "tIratha" zabdane laIne vyutpatticAturya karI che. vahANa DaratuM nathI. pelo je kahe eno tarata sAmo uttara ApyA che. hajI vahANa jaLavALI vAta choDato nathI . kahe che : A medha konuM vinA rahetuM nathI. kahe che : jaLa le che? enA jaLathI to pRthvI pAMgare che.A sAyara ! saeN tuM uchale? tuM phUle che phoka? vahANa kahe che: tuM Apato nathI, e to garjIne AvIne, DarAvIne garavavacana huM navI khamuM, dahUM uttara roka. tAruM pANI lai jAya che; tuM jAte Apato nathI. sAcuM pANI ja jIvana tane rokaDo javAba devAno ja. te to vaLI mArAM chidro ja joyAM che. kahevAya, bAkI tuM to khAra ! tuM pakSe badhuM baLe-pallave nahi. eya pANI mAruM nAnuM chidra hoya to te aneka chidra pADe che ! paNa mane rakSanAra dharma ne tuMya pANI, e sarakhAmaNI paNa chetarakaNI che. eka ciMtAmaNIne che. tuM vicAra ke huM chuM to tAruM mUlya che, mane nirmULa karIza to tArI bIjo kAMkaroeka eraMDone bIjo suratara ema draSTAnnamALA cAle che! pAse pachI kAdava ja raheze. haMsa vinA sarovara na zobhe, ali vinA vahANa kahe che ke ame tarIe chIe te to amAre guNe, tuM to DubADavA padma, AMbo kokila vinA...vagere jANItAM draSTAnto ApIne kahe che madhyAM ja kare che. ke jema rAjA prajA banne maLIne cAle to sukha baMnene maLe ema ApaNe siMdhu kahe che, "tuM guNajJa ja nathI. tuM hajI mane oLakhato nathI. beya sAthe hoie to tuM zobhe. prajA vinAno rAjA ekalo chatra cAmara A cAMdo-mAro putra. (samudramaMthanamAMthI nIkaLelo.)e kevo badhe laIne nIkaLe to kevo varavo lAge ! vinoktio pAchI cAle che. A zitaLatA phelAve che. enA uttaramAM vahANa kahe che : paNa tArAthI e bhAgamAM jarA laMbANa vadhu thayuM che. keTalIka punaruktio paNa che. bhaDakIne bhAge che kema jANe che.? ahIM kavi bharatIne khyAlamAM rAkhIne - trIjo vaLAMka have DhALa 13thI Ave che. sAgara kope che. enuM varNana sarasa kalpanA kare che. kahe che. vahANa samudrane ke A cAMdanI tArA putranI 13mI DhALamAM che-paNa ahIMnAM badhAM ja varNano saMvAda gUMthAIne duhitA eno saMga karavA tuM dhamapachADA kare che e joIne e bhAge che. kAvyaprasaMgamAM ekAkAra thaine Ave che, alaga paDI jatAM nathI. tapasyA kare che vaLI putranA guNa bApane zA kAmanA? vahANane dharAra bolatuM joi kopela sAgara jyAre humalo kare che. satrA saNAnI jAtino, guNa nA" ve parakAja. tyAre caudamI DhALanA AraMbhanA duhAmAM cheka sAgaraputra vacamAM paDe che. koI ekanA guNa koi bIjAne kAma na Ave. e A kAvyanuM trIjuM pAtra che. ahIM cheka aMtabhAge praveze che ne vahANane tyAM duho che : kahe che ke namI paDa, A sAgara to sAheba che, tArA mAlika che. nija guNa hoya to gAjIe, paraguNa savi akapatya; - tyAre paMdaramI DhALamAM vahANa eneya javAba Ape cheH vahANano jima vidyA pustaka rahI, jima vali dhana 5rahastha javAba eka ja che. e mAlika nathI, sAheba to pArzva, sAheba to prabhu dho hato rI nAkhyo ari che , Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-6-92 ane tA. 16-7-92 prabudhdha jIvana uddeza to sAgaranA bA ema pote, e ja ratna e mUkIne kAMkaro koNa jhAle? mArA manamAM prabhu che, udeza to spaSTa hato, paNa vacamAM jaNAvA dIdho nahi. vacamAM pachI mane zo bho (bhaya)? vacamAM vahANa ke sAgaranA mukhamAM bodha ApyA karyo te mukhya prasaMgamAM AvI niSThA, AvI draDha dharmamati joIne devo trayA. devavANI bhaLIne Avyo. devo sIdhA AvyA-e madhyakALanuM samAjamAnasa jotAM thaI: "tuM dhanya che. tane vaibhavanI paDI nathI, dharmanI paDI che. sukha du:kha kaThe evI vAta nathI, Ama ja thAya. bannemAM tuM samAnabhAve rahe cheH ghoghA baMdare e racyo, upadeza caDhayo supramANa ema kAvyarasikone harakha nahIM vaibhava lahe saMkaTi duHkha na lagAra, paNa kahevuM paDe. kRti dIdhuM che chatAM ekaMdare rasa jaLavAi rahe che te raNasaMgrAme dhIra che, te viralA saMsAra ! tarka-kuzaLatAne kAraNe. vAdI-prativAdI banne pakSe thatI dalIlo kavi ne chellI be DhALamAM kAvya sameTAi jAya che. vepArIo potAnA kalpatA ja jAya che. jema jema kAvya AgaLa vadhe che tema tema bahu sahaja niyata baMdare vepAra kevo kare che ne zuM zuM kare che ane zuM zuM kema veMce che rIte ema thatuM jAya che. emanI vAkapaTutAne vyutpatti, kalpanAzaktine enI vAta DhAla 16mAM che to 17mImAM pAchA hIracIra kariyANA laIne varNana-kathana-hathoTI, badhuM kAme lAgyuM che. bhASA alaMkAramaMDita kharI, ghoghA baMdare AvI pahoMce che, svajano machavAmAM besI sAmA levA Ave paNa alaMkArapracUra nathI. ekaMdare saraLa ne rasALa che. pharI vAMcavI game che, e vigata che. emAM te kALanuM hubahu citra maLe che. Ama evI kRti che. AnuM alaga zAstrIya saMpAdana thAya te jarUrI che. e upadeza racyo bhalo ho, garva tyAga hita kAja. varSa-zreNI saMvata ane saMvatsarI ppravINacaMdra jI. rUpArela pavitra paryuSaNa parvanA AkharI divasane ApaNe saMvatsarI kahIe Ama saMvata' zabdanuM mULarUpa che "saMvatsara; eTale have dara varSe chIe ne e divasa ApaNe bhAre utsAha ane zraddhApUrvaka ujavIe cokkasa divase ke tithie AvatA prasaMga ke tahevAra. A "saMvatsara' ' 'e. zabda parathI "saMvatsarI' nAme oLakhAya che. atyAranA jamAnAmAM -ne khAsa to aMgrejo AvyA pachInI vatsara : A "saMvatsara' zabdanA mULamAM rahelA "vatsara'nI keLavaNI pAmanAra lokomAM isvIsana varSa-zreNI ja vadhu paricita che; vikAsayAtrA paNa noMdhavA jevI che. prAkRta bhASAmAM A 'vatsara' zabda Ama chatAM ApaNA vepArI vargamAM ne samAjamAM "saMvata' varSa-zreNInuM 'vaccha2' rUpa dhAraNa karyuM che. baMgALI bhASAmAM varSanA arthamAM vaparAtA mahattva haju sAruM evuM rahyuM che.ApaNA tahevAro, maMgala prasaMgo, bochora' zabdanA mULamAM A prAkRta rUpa ja che. asAmI bhASAe A " dhArmika ne lagna jevA dhArmika-sAmAjika prasaMgomAM paNa haju saMvata"nuM parathI 'bachara' rUpa banAvI lIdhuM che. mahattva jaLavAtuM rahyuM che.' mRtyu pachI varasa dahADe thatI kriyA (varasI) paNa saMvatsara parathI saMvatsarI' kahevAI che ne dara varSe thatuM zrAddha "sAMvatsarika' zrAddha saMvata : vyavahAramAM pracalita A 'saMvata' nAme oLakhAtI kahevAya che. varSa-zreNInuM pUruM nAma che "vikrama saMvata;' kahevAya che ke A zreNI "vatsara'nuM prAkRtamAM je rIte "vacchara' rUpa thayuM te ja rIte vikhyAta rAjA vikramAdityanI smRtimAM zarU thaI che (eka evoye mata "saMvatsara'nuM rUpa "saMvacchara paNa thayuM che. AgaLa vadhatAM pachI A che ke A varSa-zreNI rAjA vikramAditye pote ja zarU karI hatI)ne eTale sAMvatsarika' zabdanuM prAkRtamAM "saMvacchariya" rUpa banyuM, jeNe ApaNane e 'vikrama saMvata'nAme oLakhAya che. joke vyavahAramAM ApaNe ene pachI samacarI, samacharI ne chamacharI rUpo ApyAM che. Aje prativarSa mAtra "saMvata' evA TUMkA nAme oLakhIe chIe. AvatI mRtyu tithi tathA te divase thatI kriyA mATe A samacArI ke jaina paddhatinA paMcAMga pramANe varSa-zreNI "vIra saMvata'nAme samacharI ke chamacharI rU5 vaparAya che. (pradezabhede vArSika zrAdhdhanA oLakhAya che. AvA dinane "chamachara' paNa kahe che je hakIkatamAM "saMvaracchara' parathI - Ama atyAre cAlatuM varSa vikrama saMvata pramANe 2048muM che. vikaseluM rUpa che.) have Ane mATe sughaDa, saMskArI lAgato ne suzikSita jayAre vIra saMvata anusAra 2518muM che. sAmAnya rIte varSa, lokono Adara pAmato "saMvatsarI" zabda vaparAvA mAMDayo che. kArtika mAsanI suda ekama(paDavA)thI zarU thaI, Aso mAsanI vada paryuSaNa parvano AkharI divasa je have zikSita samAjamAM amAse pUruM thatuM gaNAya che. saMvatsarI' nAme oLakhAya che te haju ye Aje alpazikSito, A badhuM dhyAnamAM letAM eTaluM to saheje tAravI levAya evuM che ke azikSito ne jUnI peDhInA vaDIla vargamAM, dhvani parivartananI AvI saMvata' zabda ApaNe 'varSa-zreNI' evA arthamAM vAparIe chIe. ja prakriyAmAMthI pasAra thaI 'chamacharI' rUpe vaparAya che, eya noMdhavuM A "saMvata" zabda joDe "saMvatsarI' zabdano kAMI saMbaMdha kharo? joIe. hakIkatamAM, Ama zabdArthamAM A 'saMvatsarI' zabda koI vizeSa saMvatsara : saMvata' zabda hakIkatamAM saMskRta "saMvatsara' zabdanuM prasaMga ke tahevAra mATenuM nAma che ja nahIM! paNa cokkasa saMdarbhamAM vizeSa vyavahAramAM pracalita saMkSepa rUpa ja che. vaLI vigatamAM UtarIe to A prasaMge ja. khAsa vaparAtA rahetAM, dhIme dhIme e (saMdarbha sahita) saMvatsara' zabdanA mULamAM to che zabda "vatsara!' A "vatsara' eTale vizeSanAmanI jema vaparAvA mAMDe che. ApaNe tyAM pavitra paryuSaNa. varSa;' A parathI "saMvatsara' eTale AkhuM varSa (Rgvada, mahAbhArata parvanA saMdarbhamAM have e khAsa artha darzAvatuM vizeSanAma banyuM che. vageremAM, AvA arthamAM "vatsara' zabda parathI banelo "parivatsara' - zabda vaparAyo che, e paNa ahIM noMdhavuM joIe.) sAbhAra-svIkAra pachI vyavahAramAM A saMvatsara zabdanuM ja TUMkuM rUpa "saMvata' varSanA D patana ane punarutthAna bhAga 1 ane 2 (sva. pU. A. zrI. arthamAM vaparAtuM thayuM ne eTale ja varSa-zreNInAM 'vikrama saMvata' ke 'vIra vijayarAmacaMdrasUrijI) pRSTha 366 mUlya be bhAganA rU. 100/saMvata' nAmomAM A 'saMvata' zabdamAM varSano artha samAyelo che. prakAzaka : zrI jinavANI pracAraka TrasTa, 56, baeNnka oNpha InDiyA bilDiMga, vyavahAramAM varSo sudhI - moTe bhAge - A "saMvata" zabda "vikrama 185,zekha memaNa sTrITa, muMbaI--400002. saMvata' joDe saMkaLAyelo rahetAM have A mATe ekalAM " saMvata' zabdathI zrI rAmakRSNa ane zrI vivekAnaMda le. jyotibahena thAnakI ja calAvI levAyuM che. eTale have mAtra saMvata bolAya ke lakhAya tyAre | pRSTha 120 - mUlya rUA. 25/- je prakAzaka : saradAra paTela yuni., mukhyatve e "vikrama saMvata'no artha darzAve che. vallabhavidyAnagara-388 120. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-92 ane tA. 16-7-92 hajharata mahaMmada payagambara ane IslAma DaoN. sAvitrI vyAsa mahaMmada sAheba AkhA arabastAnanA zAsaka banI gayA hatA. teo uDAu lokono khorAka che !" ema kahIne te levAno InkAra karyo. DuMgaLI eka vizALa rAjayanA eka moTI saMkhyA dharAvatA dharmanA ane eka komanA ane lasaNa pratye temane eTalo badho tiraskAra hato ke temanI AjJA hatI. netA hatA. paNa temanuM jIvana gRhasthajIvana ane phakIrInuM eka ajaba ke masjidamAM koIe DuMgaLI-lasaNa khAIne na AvavuM. mizraNa hatuM. chevaTe sudhI temanI raheNIkaraNI atizaya sAdI ane mahenatu . nAnA moTA sau sAthe temanuM vatana hamezAM samAna rahetuM. bALako para hatI. potAne mATe ke potAnA gharanAMne mATe sarakArI karamAMthI jakAta ke temane vizeSa prIti hatI. raste cAlatAM cAlatAM UbhAM rahIne, teo galImAM dAnamAMthI eka koDI paNa levI teo harAma samajatA hatA. koInI pAse ja bALako sAthe ramavA mAMDatA. mAMdAne jovA javuM temane gamatuM. muslima mAMgavAnuM paNa emane sAruM lAgatuM na hatuM. temanA khAsa-khAsa mitro pAsethI ke geramuslima koIno paNa janAjo (mazAna yAtrA) jato hoya to uThIne bheTa laI letA. paNa jarUra karatAM vadhAre kadI na letAM. emanI potAnI thoDI dUra sudhI tenI sAthe AdarapUrNa rIte javuM ane koI janAjAmAM nAno milkatamAM keTalAMka khajUrInAM jhADa, ghoDA, UMTa ane bakarAM hatA. AmAMthI mANasa ke gulAma bolAve to te khuzIthI svIkAravuM - e. temanI khAsiyata temane khajUra ane dUdha maLI rahetAM. rAte gharamAM je kAMI sIdhuM-sAmAna bace hatI. te garIbone vaheMcAvI detA. AvatI kAla mATe bacAvI rAkhavuM ane teo te jamAnAmAM gulAmIno rivAja arabastAnamAM ane duniyAnA ghaNA. 'allA paranA vizavAsanI UNapa' kahetA. pariNAme, jayAre khajUranI mosama kharA dezomAM hato. mahaMmadasAhebane jeTalA gulAma maLyA, teTalAne temaNe na hoya tyAre ke jAnavaro dUdha na detAM hoya tyAre temane ane temanAM ghara AjhAda karI dIdhA. 'kurAna' mAM vAraMvAra kahevAmAM AvyuM che, " gulAmone vALAMone koI koI vAra traNa traNa divasanA satata upavAsa thatA. AjhAda karavA ane karAvavA e baMne bAbato bahuM moTAM puNya kAryo che. " kevaLa khajUra ane pANI para temane mahinA vItI jatA. temanA mRtyu teo lokone vAraMvAra gulAmone AjhAda karavA karAvavAnuM kahetA. pachI temanI bIjI patnI AyazAe eka vAra kahyuM hatuM. " koI koI vAra teo ghaNuM kharuM ciMtanamAM garakAva thayelA ane udAsina jaNAtA. mahinAo sudhI mahaMmadanA gharamAM cUlo saLagato na hato. " koIe pUchyuM, koI koI vAra temanA caherA para premALa smita jaNAtuM. mahaMmada sAhebanI "to pachI Apa badhAM jIvatAM kevI rIte hatAM? " AzAe uttara Apyo, cAla eTalI jhaDapI hatI ke bIjAMone to temanI sAthe rahevA doDavuM je "pelI be kALI vastuo (khajUra ane pANIne AdhAre) ane madinAvALA paDatuM. teo pote ema ja kahetA, "huM tamArI peThe ja eka sAmAnya mANasa amane je kAMI mokalatA tene AdhAre. allA temanuM bhaluM kare ! jemanI chuM." teo potAnI jAta mATe koI alaukika ke camatkArI mANArA mAnavAno pAse dUjhaNAM jAnavara hatAM, teo koI koI vAra amane dUdha mokalatAM." hamezAM InkAra karatA. temaNe kadI koI ja camatkAro karyA nathI. teo roI AyazA kahe che. "pegaMbare kadI eka divasamAM be prakAranI khAvAnI vastuono roIne Izvara pAse potAnAM pAponI kSamA mAMgatA. teo 'kurAna" mAM eka svAda nathI karyo. amArA gharamAM cALaNI nahotI. jethI anAja khAMDIne, jagyAe kahe che " jo huM bhUla karuM chuM, to mAre ja kAraNe, ane jo huM khare temAMnAM chotarAM phUMka mArIne uDADI detAM hatAM. " keTalIye vAra rAtre gharamAM raste cAluM chuM, to khudAe mane ApelA Adezane kAraNe. " dIvo karavAne mATe gharamAM tela paNa na hatuM. " "hadIsa'mAM lakhyuM che, kadIka to mahaMmada sAheba eka ja nirAkAra IzvaranI upAsanAnA pracAraka hatA. bhUkhane kAraNe peTa besI javAthI) mahaMmadasAhebanA peTa para kapaDAM nIce badhA ja mahApuruSoe dharmane aMtara anubhUtinI vastu mAnI che. dharma ke paththara bAMdhelo raheto. paNa bahAranAMne gharanI hAlata vize vAta karavAnI jeno AdhAra sadAcAra, saMyama, satya, ahiMsA, Indriyo para kAbu ane. manAI hatI." Ama teo aparigraha vratanuM custa rIte pAlana karatA hatA. vikAronuM zamana che tene badale te mAtra bAhyAcAro, rUDhio pUrI karavAmAM ja mahaMmada sAheba potAne hAthe jhADU kADhatA, bakarIo dohatA, ane caMpala samAI jAya che. tethI mahaMmadasAhebe te jamAnAmAM kAbAmAM rahetI. Azare paNa sIvatA. potAnAM kapaDAM ne thIMgaDAMye mAratA. khajUrInI caTAI ke khullI 3pa0 judA judA kabIlAnI mUrtionuM e kabIlAonA lokonI saMpUrNa jamIna upara sUI jatA. chellI mAMdagInA divasomAM eka vAra temanI pITha saMmati pachI, visarjana karAvI dIdhuM hatuM. badhA kabIlAoe mahaMmada para sAdaDInAM nizAna paDelAM joIne koIe gAdI pAtharavAnI rajA mAgI,. sAhebanI asara nIce AvIne IslAma'ne kabUla karyo. tyAre temaNe kaheluM, " huM ArAma karavA pedA nathI thayo. " ema kahIne mahaMmada sAhebanI 63 varSanI uMmaramAM mAMdagI AvI. temano mahaMmadasAhebe 'nA' pADI dIdhI. vizvAsaghAta karIne, temanA eka duzamane ApelA jherane pariNAme te mAMdagI maraNa samaye mahaMmadasAhebanuM kavaca doDha maNa javA mATe gIro mUkeluM uddabhavI hatI. "have chellI ghaDIo AvI tyAre temaNe davA khorAka levAnI hatuM. emanA tyAM koI mahemAna AvatA to teo bhUkhyA rahIne premathI 'nA' pADI dIdhI. badhAnI mAphI mAMgI lIdhI. temaNe kahyuM, "je loko potAnA mahemAnane jamADatA. jayAre IrAna, roma ane IthopiyAnA elacIo pegambaranI kabaronI pUjA karavA mAMDe che, temanA para allAno kopa thajo. mahaMmada sAhebane maLavA AvatA. tyAre teo jotA ke moTI salatanatano he allA, mArI kabaranI kadI koI pUjA na kare. " temaNe potAnI patnIne A mAlika koI siMhAsana para, gAdI ke UMcA Asana para besato na hato. kahyuM, " je kAMI gharamAM bacAvI rAkhyuM hoya te badhuM garIbomAM vaheMcI do. " paNa jamIna para ja pote bese ane mahemAnane ya teo sAdaDI para besADe. temanAM begama AyezAe muzkelInA samaya mATe mAtra cha dInAra bacAvIne AvI hatI temanI sAdagI, saraLatA ane marajiyAta garIbI. temanA mAna rAkhyA hatA. te temaNe mahaMmadasAhebane ApI dIdhA. paigambare te keTalAMka khAtara jo koI UbhuM thAya, to te paNa temane gamatuM nahi. ' garIba kuTuMbomAM vaheMcI dIdhAM. pachI kahyuM, " have mane zAnti maLI, huM mArI, mahaMmada sAheba kadI rezamI kapaDuM paheratA nahi. sAmAnya rIte sapheda allAne maLavA jAuM chuM. e sonuM mArI milakata rahe e kharekhara sAruM raMganuM jADuM sutarAu kapaDuM, je sIvela na hoya te teo paheratA. sAmAnya nahotuM." pachI allAnuM smaraNa karI temaNe prANa choDyA. sapheda cAdara uparathI nIce sudhI teo lapeTatA ane tenA baMne cheDAne khabhA mahemada sAhebe kurAnamAM aneka vAra kahyuM che, "dharmanI bAbatamAM para, garadana pAchaLa bAMdhI detA. koI koI vAra teo ardhI bAMyanuM DhIluM. koI paNa prakAranI jabarajastI na hovI joIe. (2-256) je loko pAse paheraNa, luMgI ane mAthe pheTo bAMdhatA pAyajAmo temaNe kadI nathI paheryo. bIjAM dharmapustako che, temanI sAthe carcA na karo. ane jo kare, to madhura temaNe mATInA ke lAkaDAnA eka loTA uparAMta vadhAre vAsaNo potAnI pAse zabdomAM karo. chatAM teo tAruM na sAMbhaLe, to tane kAMI temanA para dekharekha kadIye nathI rAkhyAM. rAkhanAra banAvIne nathI mokalyo. (42-48) dareka kAma mATe pUjAnI judI temanuM rahevAnuM makAna kAcI ITonuM hatuM. koTaDIo vacce khajUranAM judI rIto TharAvI che. te rIto pramANe teo varte che. eTale e tADachAMnI gAro chAMdIne banAvelI divAlo hatI. chAparAM paNa tADachAMnAMja na karavo, (2-67-68) amra lakhe che, meM pegaMbarane pUchayuM. " IslAma zI hatAM. bAraNAne kamADa na hato. paNa cAmaDAnA ke UnanA kALA dhAbaLAnA cIja che? " javAbamAM temaNe kahyuM, "vANI pavitra rAkhavI ane atithino. paDadA. laTakatA. satkAra karavo. " meM pUchayuM. "ImAna zuM che?" temaNe kahyuM, "dhIraja dharavI sAmAnya rIte temano khorAka khajUra ane pANI athavA javanI roTI ane bIjAonuM bhaluM karavuM. " astuzivam. ane pANI hato. temane dUdha ane madha pasaMda hatAM. paNa te ochAM khAtAM. D D D eka vAra koIe temane badAmano loTa bheTa tarIke Apyo. to temaNe, " A Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-6-92 ane tA. 16-7-92 prabudhdha jIvana netAgIrInI bhrAmaka mAnyatAo ane bhaya pannAlAla 2, zAha eka chAtrAlayanA navA makAnanA udghATana prasaMge eka rAjapuruSe varSano gALo pasAra thaI jAya evI dahezata batAvavAmAM AvI. e kahyuM hatuM : "koma ane saMpradAyanA dhoraNe chAtrAlayo sthapAya emAM samaya daramiyAna navA makAnano aMdAjita bAMdhakAma kharca dviguNita ke saMkucitatA che. ucca kuLanA zrImaMto potAnI koma, dharma ane ethI paNa vadhu thAya evI rajUAta sthAnika jaina saMghanA agraNIo saMpradAyanA hito pUratI maryAdita draSTi rAkhaze to nIcalA staranA jema samakSa meyarazrIe rUbarUmAM karI. AvI arajIno nikAla 90 divasamAM ke koLI, kuMbhAra, camAra, harijana Adi komanA prazno vaNaukelyA karavo ja paDe evI dhArAkIya jogavAI para ame makkama rahyAM nirdhArita ' raheze. eTale komanA dhoraNe AvAM chAtrAlayo sthapAya eno huM virodhI rIte arajI karavAmAM AvI ane Ayojana pramANe kalekaTarazrInI rahyo chuM,' vagere. e prasaMge bIjA eka rAjapuruSe vidhAyaka draSTie kahyuM maMjUrI paNa maLI ane suMdara ArAdhanA gRhanuM nirmANa paNa thayuM. hatuM ke "AjathI pacAsa varSa pUrve A saMsthAnI sthApanAthI jaina alabatta, sudharAInA jainetara sabhyone A bAbatamAM pahelethI ja samAjanA bALakonI keLavaNInI dizAmAM mahattvanuM pagaluM bharAyuM. vizvAsamAM laIne ame AgaLa vadhyAM hatAM, jethI meyarazrI para enA pagale pagale A zaheramAM dasA, kapoLa, soraThiyA, muslima, pakSapAtI, komI ke dhamadha che evo emanI viruddha pracArake AkSepa karI kuMbhAra ane harijana Adi vividha komanA bALako mATe chAtrAlayo na zake ane emanI pratibhA kharaDI na zake. sthapAyAM. A chAtrAlayanI sthApanAthI anya komane AvA kAmanI gujarAtamAM khanija tela ane phuDa oila sAMpaDyuM tyAre enA preraNA thaI ane cokkasa koma, dharma ke samAja pUratuM ethI kAma thayuM zuddhikaraNa mATe pAIpa lAIna dvArA paDozanA rAjyanI riphAinarImAM ane samagra samAja ke rASTranA praznanA ukelanI dizAmAM eTalA pUratuM laI javAnI vAta hatI. eno virodha karanArane prAdezika hita ane prasthAna thayuM ane huM AvakAruM chuM" vagere. saMkucitatA'nI draSTie A praznano vicAra na karavAnI salAha uparokta banne draSTibiMdumAM tathya che ane te be cheDAnA aMtimo ApavAmAM AvI hatI ane ema karIne gujarAtamAM ja riphAinarInI dorI jAya che. Arthika draSTie saMpanna varga potAnI koma pUratI sthApanAnA Agrahano cheda uDADavAnI koziza karavAmAM AvI hatI. mAtra vicAraNA na kare ane sau koI mATe daravAjA khullA mUke e A salAha vAjabI na hatI. eTalA mATe ke je bhUmimAM telakSetro maLyAM, AvakArya che, paraMtu e vargane paNa potAnA AgavAM prazno hoya ane tyAM ja riphAinarI sthapAya to sthAnika kakSAe navI kAmagIrImAM agratAkramanA dhoraNe enuM nirAkaraNa karavA kaTibaddha thAya e paNa eTaluM - rojI-roTInI navI tako UbhI thAya. riphAInarInA pagale navA jarUrI hoya. AvAM sAmAjika kAryo mAtra sArvajanika kSetre hAtha AnuSaMgika udyogo sthapAya ane eTale e vistArano vikAsa thAya. dharavAnA AgrahathI sArvajanika kSetre sevAkAmo thatAM nathI ane samagra rASTranA dareka pradezanA samatola vikAsa mATe e Avazyaka che. A rIte rASTranA pravAhanA eka bhAga rUpa evI koma pUratI paNa ethI sAmAjika vikendrIkaraNa thAya to ja jUnA audyogika kendromAM vasavATa karavAnI pravRttio hAtha dharAtI nathI. ahIM vyApakatAno Adarza ane moha e ane zaherIkaraNanA pheMkAyelA pavananI dizA maryAdita thAya, ane be vacce pAtaLI bhedarekhA che. e samajavuM joIe, e aMge viveka pariNAme samasyArUpa banatA jatA mahAnagaro parano boja haLavo thAya. jALavavo joIe. vyApakatAno Adarza AvakAravA lAyaka che. paraMtu vikendrIkaraNanI vAta karatAM thAke nahIM evA ApaNA rAjapuraSo ' enA mohamAM cokkasa vibhAga pUratA thatAM kAmano paNa virodha karavo prAdezika hita ane saMkucitatA'nA nAme rAjyanA vyAjabI ane nyAyI ane evo Adarza caritArtha karavA sakriya na thavuM e AjanA yuganI hakane jato karavAnuM kahe che A dezanI moTI karaNatA che. netAgIrInI eka maryAdA che. ApaNA dezanI eka karuNatA che. ApaNI netAgIrI, A lekhanA thoDA varSo pahelAM ApaNe tyAM jhona-baMdhI hatI. e dvArA rAjyanI prAraMbhamAM jaNAvyA mujaba, jAhera maMcano upayoga potAnI pratibhA mukhya pedAzanI AMtara-rAjya heraphera para pratibaMdha mUkavAmAM Avyo upasAvavA mATe AdarzanI vAto kare che, paraMtu evA Adarza mATe kAma hato. gujarAtamAM magaphaLIno mabalakha pAka thAya che. emAMthI utpanna ka' nI bahudhA ciMtA sevatI nathI. svataMtratA bAda, khAsa karIne, thatuM tela rAjya bahAra vecANa mATe jAya eTale comAsAnI draSTie ApaNI rAjakIya netAgIrI vyApaka draSTivALI, ane sAMpradAyika nabaLAM varSomAM gujarAtanI sthAnika prajAne tela moMdhuM maLe. AvI. abhinivezathI para che evuM darzAvavA jema sabhAna prayatno kare che tema paristhiti na sarjAya e mATe gujarAta rAjya kendra sarakAranI jAhera jIvanamAM paDelA AvAM sattAdhArI agraNIo potAnA dharma, paravAnagIthI sIMgatelanI nikAsabaMdhI karI hatI tyAra bAda 'levI'nI prAnta ke komanI sAcI, nyAyI, nIti ane kAyadAnI draSTie yogya prathA dAkhala karI hatI, tadanusAra rAjya bahAra jeTalo telano jaththo bAbatone ThukarAve che. jAya tenA cokkasa pramANamAM utpAdake rAjya sarakArane bAMdhelA bhAve A aMgeno mAro jAta anubhava che. eka zahera sudharAInA meyara tela levI' tarIke ApavuM paDe. rAjyanA nabaLAM ke dukALanA varSo pUratuM jaina dharmI hatA. e gAmanI jaina saMsthAnA be makAno vacce nAno rasto AvI vyavasthA karavAnuM yogya gaNAya to paNa samagra rASTranI kakSAe hato ane e sAMkaDA mArgano tyAM aMta Avato hato. vasati vadhatAM ane jyAM evo pAka thato nathI tyAM nikAsabaMdhIthI UbhI thatI kRtrima A banne makAno navesarathI bAMdhavAnA hatA. temAM A sAMkaDA rastAnI achatanI paristhitimAM to sIMgatelanA bhAvamAM asamAne- AsamAna jagyA maLe to ane banne alaga alaga makAnane badale eka ja saMyukta jamInano pharaka rahe e hakIkata che. e to ThIka ('levI'nI paddhatithI makAna thAya to vizeSa anukULa thAya tema hatuM. sAMkaDA rastAnA vikalpa enuM nirAkaraNa karavAno prayatna hato.) AvI ja nikAsabaMdhI ghauMnuM sUcita saMyukta makAnanI pAchaLa ane mULa sAMkaDA rastAne samAMtara mabalakha utpAdana karatAM paMjAba Adi rAjyoe sArAM varSomAM paNa karI athavA anya mArga ApavAnI zakyatA hatI ane rAjyanA sudharAI hatI ethI chatavALAM rAjyomAM anna saDI jAya ane pazuone nIravuM dhArA anvaye e zakya paNa hatuM. AsapAsamAM rahetA loko jaina hatA paDI evI sthiti sarjAyAnI e varSomAM aphavAo hatI. AvI ane A navI vyavasthAmAM emane koI vAMdho nathI evI A rIte nikAsabaMdhIthI AMtararAjya vyApAra corI-chUpIthI cAlu rahyo hato e asaragrasta lokonI jAherAta (Declaration) arajI sAthe ApaNo anubhava che. tyAra bAda AvAM badhAM kAraNo sara jhona-baMdhInI karavAnI hatI. A arajI jillAnA kalekaTarane karavAnI hatI. Ama mAMgaNI thai ane ema thayuM paNa kharuM paraMtu ahIM netAgIrIe 'prAMtIya chatAM AvI arajI karavAnI meyarazrIe maukhika rIte nA pADI, hita ane saMkucitatA' sAme "rASTra hita ane vyApakatA'no Adarza kAraNamAM AvI dhArAkIya jogavAI nathI ema kahyuM. rAjyanA sudharAI dharavAnI jarUra hatI. e ja rIte AMtara-rAjya siMcAI yojanA aMge dhArAnI kalama TAMkIne kahyuM to AvI arajIno nikAla AvatA be-pAMca paNa netAgIrIe Avo abhigama apanAvavo joie, evI draSTinA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabudhdha jIvana, tA.16-6-92 ane tA. 16-7-92 abhAve keTalIka siMcAI yojanA rAjakAraNanA ATApATAmAM aTavAI le che, tema kyAreka kaTTara komavAdI, dhamadha ane asahiSNu netA samartha gaI che. hoya to samagra samAjanA vyApaka hitanA bhoge paNa potAnA dharma, ApaNA dezanA rAjakAraNamAM guNavattAnA dhoraNano ke taMdurasta jJAti, prAMta ke samAjanA hito pAra pADe che e paNa eTaluM ja sAruM che spardhAno pAyo nathI. eTale sattAdhArI agraNIo potAnA dharma koma e bAbata paNa AdarzanA aMcaLA heThaLa thAya ke ATalA varga pUratuM ke prAMtanI sAcI, nyAyI, nIti ane kAyadAnI draSTie yogya bAbatano paNa kAma thAya che? e vicArasaraNIno sadhiyAro laine thAya che. A pakSa le to evAM agraNIonAM pratispardhIo AvAM prasaMgoe emane eka moTuM bhayasthAna che. kaTTara komavAdI, prAMtavAdI ke dharmAdha tarIke oLakhAvI emanI pratibhA ApaNo to eka sukhada anubhava che ke cokkasa dharma samAja ke khaMDita karavA TAMpIne ja beThAM hoya che. kArakirdInA jokhamanA bhayathI komanI kakSAe UbhA thayelAM sAdhano rASTrIya kakSAe, jarUra paDye kAma AvAM TANe sAcI bAbatono pakSa levAnI hiMmata AjanI netAgIrImAM lAgyAM che. rASTranA vibhAjana vakhatanuM citra mArA manaHcakSu samakSa bahudhA jaNAtI nathI. eTale evAM praznone "saMkucitatA sAme tAdrazya che, e vakhate hijaratIone zatruMjaya tIrthamAM AvelI vyApakatA'nA nAme ke kAyadAnI paristhiti ke anya bahAnA heThaLa yAtrALuo mATenI dharmazALAomAM rAkhavAmAM AvyAM hatAM. emano ApaNI netAgIrI ThukarAve che. sAmAnya prajA paNa ghaNuM kharuM AvA punarvasavATa thAya tyAM sudhI A kSetranI badhI dharmazALAono ardhA draSTikoNathI doravAya che. AvA prasaMgo sAcI bAbatono pakSa levAthI bhAga hijaratIo mATe phAjala pADavAmAM Avyo hato. AjhAdInI kArakirdInI draSTie netAgIrIe kadAca thoDo samaya sahana karavuM paDe lokalaData daramiyAna muMbaInA eka vikhyAta jaina chAtrAlayamAM rASTrIya evuM bane kharuM, paraMtu lAMbe gALe enI vAta lokone samajAya che. e kakSAnA agraNIonI ane koMgresanI sabhA thatI hatI. paNa eTaluM ja sAcuM che. sAcuM netRtva e ja ke je sAmAnya prajAne A badhI carcAne aMte phalita thatI bAbata to e ja che ke ApaNA vivekanA mArge dore; bhaya, bhrAmaka mAnyatA ke loka lAgaNIthI doravAya dezanA rAjakAraNane guNAtmaka vaLAMka Apavo joIe. e eno sAco nahI. IlAja che. e mATe pratyeka prazno aMgenA nirNayo eka ja cokaThAmAM vyApaka samAjanA hitone AMca na Ave agara nukasAna na kare DhALelAM na hoI zake. dareka praznonAM samaya, saMjogo ane paristhitino evA cokkasa varganA praznonA nirAkaraNamAM jema ApaNA dezanI abhyAsa karIne vivekapUrNa nirNaya levo joIe. e mATe vaica , netAgIrI bhrAmaka mAnyatAmAM aTavAI gaI che. athavA kArakirdInA draSTie netAgIrI ane sAmAnya prajAnuM paNa ghaDatara thavuM joie. AvAM jokhamanA DaranA kAraNe potAnuM vyaktitva vizALa draSTikoNa dharAvatuM che praznonI gUMca ukelatA ane AkharI nirNaya letA pahelAM enAM badhAM evI pratibhA upasAvavA jema cokkasa sImita samAjanA hitano bhoga praznonI, pAsAMonI jarUra paDye jAhera carcA thavI ghaTe. 23_. mahattvAkAMkSA [] "satsaMgI" mahattvAkAMkSA rAkhavI e guno nathI, paraMtu vicArarahita mahattvAkAMkSA eTale sattAnI AkAMkSA eTalo ja teno artha nathI, mahattvAkAMkSA nitAMta pAyamAlI paNa sarjI zake che. nepoliana, paNa tenuM kAryakSetra vizALa che. dhanapati, paMDita, yunivarsiTInA vAisa musolini ane hiTalara vicArarahita mahattvAkAMkSAnAM karuNa draSTAMto cAnselara, vaDA nyAyamUrti, DaoNkaTara, ijanera, vakIla, moTA vepArI, che. samagra vizvanA svAmI banavA mATe nIkaLI paDavuM emAM yogya amaladAra, kolejanA adhyApaka, lekhaka vagere mahattvAkAMkSAnAM sAdhyo. vicAraNAno saMpUrNa abhAva che, balake pAgalapaNuM ane ahamanI bane che. AMtarika pragatinI draSTie paNa mahattvAkAMkSA dharAvI zakAya vikRtino AviSkAra che. bhAratanI svataMtratA bAda keTalIya che. Idriyo para saMpUrNa kAbU rahe, duzmana pratye paNa hRdayathI kSamAno vyaktioe pradhAna, mukhya pradhAna ane vaDA pradhAna banavAnI bhAva rahe ane prema rahe evuM vyaktitva siddha karavuM, aham gALI mahattvAkAMkSA rAkhI haze jenA sAkSI ghaNA loko haze. AmAMthI ekAda nAkhavo vagere mATe paNa mahattvAkAMkSA zabda prayojI zakAya che. sadgata TakA jeTalI vyaktionI A prakAranI mahattvAkAMkSA paripUrNa thaI hoya sAkSara umAzaMkara joSI temanA lekha "maDiyA rAjA'mAM maDiyA to bhale. je lokonI A jAtanI mahattvakAMkSA saphaLa nahi thaI hoya temanA saMbaMdho viSe lakhatAM kahe che, 'tAttvika mUlavaNImAM macaka Apyo teo AghAtanA anubhavane lIdhe temanAM rojabarojanAM jIvananI vagara, premasaMbaMdha kuMThita nabhAvavo e mahattvAkAMkSAthI huM cAlavA vAstavikatA sAthe anukULa nahi thaI zakyA hoya. temanI sthiti kadAca kahuM.' vicAromAM matabheda rahe to mitro vacce premasaMbaMdha kadAca na paNa dhobIno kUtaro nahi ghATano ane nahi vATano' jevI paNa thaI hoya. jaLavAya, tethI potAnuM mUlyAMkana athavA potAnA saiddhAMtika vicAro | 'mahattvAkAMkSA' zabdanuM uccAraNa sAMbhaLanArAomAM sUga janmAve jALavI rAkhavA, paNa premasaMbaMdha je hoya te nikhAlasa manathI satata che. zALA tathA kolejonA sTApha rUmamAM gapasapa cAlatI hoya temAM koi nabhAvya javo e agharuM che, tethI te paNa mahattvAkAMkSAnuM sAdhya bane. zikSaka mahattvAkAMkSI che. evI gaMdha anya zikSakone Ave to sau koIne moTA hodAo ane vyavasAyothI mAMDIne jIvananAM AMtarika pAsAMnI te mahattvAkAMkSI vyakti pratye na samajAvI zakAya tevI dhRNA thAya che. - khIlavaNI sudhI mahattvAkAMkSAno vizALa vyApa rahelo che. tevI ja rIte prinsipAlanA kAna para vAta Ave to te mahattvAkAMkSI je eka bAbata spaSTa rIte phalita thAya che te e che ke je sthAna prApta. zikSaka pratye temanI karaDI najara banatAM vAra nathI lAgatI. karavuM savizeSa agharuM hoya athavA je AMtarika unmeSa ghaNo parizrama mitravartuLamAM paNa koI mitranuM mahattvAkAMkSI valaNa jovAmAM Ave to | mAgI le tyAre mahattvAkAMkSA zabda prayojAya che. mahattvAkAMkSA te mitra pratyenA vartAvamAM sAvacetI sahaja rIte AvI jAya che. mANasono karuNa aMjAma paNa Avato hoya che, mahattvAkAMkSI mANaso vepArIo, vakIlo, DaoNkaTaro, lekhako, kAmadAro, kArakuno vagerenAM potAnA mATe ja sAmA mANasomAM dhRNA janmAve che, ane mahattvAkAMkSA kSetromAM mahattvAkAMkSI vyakti pratye sau koIne anAdarano bhAva thaI siddha na thAya to te AghAta vyaktinAM vyaktitvamAM garabaDa karI nAkhe Ave che. rAjakAraNanAM kSetre to lagabhaga badhA mahattvAkAMkSI ja hoya che, to pachI mahattvAkAMkSAno kharekhara marma zo che? jIvananI yojanAmAM che, tethI temanI vacce paraspara vaimanasya ane temanA nitya navA tenuM cokkasa sthAna zuM che ? evo prazna yuvAnone avazya thAya. mo kAvAdAvAonuM varNana zakya nathI. potapotAnI mahattvAkAMkSAne lIdhe thAna meLavavAnuM vicArAya ja nahi evuM nathI, paraMtu je moTAM sthAnanuM keTalAka rAjakAraNIo vacce taddana jarUrI gaNAya evo sadUbhAva paNa dhyeya rakhAya te mATe potAnAM ruci, lAyakAta, mahenata karavAnI zakti, hoto nathI. vaLI, rAjakAraNIo temanI mahattvAkAMkSAne lIdhe, virala vairya, Arthika saddharatA, magajazakti, rasa temaja jarUrI bAhya saMjogo - apavAda sivAya, kyAre paNa lokahRdayamAM sthAna pAmI zakatA nathI. vize pUrI vicAraNAne aMte pratIta thAya ke pasaMda karelAM moTAM sthAna Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA.16-6-92 ane tA. 16-7-92 prabudhdha jIvana 11 , dhyeya mATe pUrI sajjatA che, to te dhyeya rAkhavAmAM kazuM ja khoTuM te vartamAna samayanA gatAnugatika zikSakathI kaMI vizeSa bane ema kahevuM nathI. A rIte koI cokkasa lakSyanI mahattvAkAMkSA rAkhIne te saMbaMdhomAM mane ucita lAgatuM nathI. satata prAmANika puruSArtha rAkhavo e sarvathA ucita ja che. - saddagata sAkSara zrI dhUmaketu temanA mahattvAkAMkSA puruSArtha' paranA paraMtu je sthAnanI mahattvAkAMkSA rakhAya temAM te sthAnanI AbhAthI nibaMdhamAM mahattvAkAMkSAmAM vijayanuM dhyeya svIkArAyeluM che ane aMjAIne vAstavikatAno vicAra karAyo na hoya to temAM saphaLatA mahattvAkAMkSI puruSa parAjayano pachaDATa sahana na karI zake ema batAvIne lagabhaga na ja maLe ane temAM bIjuM bhayasthAna e che ke e sthAna mATe mahattvAkAMkSAne puruSArthanuM halakAmAM halakuM rUpa gaNAve che. teo prAmANika puruSArthane badale By fair means or foul - yena kena mahattvAkAMkSAne sadaiva vajarya gaNe che. temanA nibaMdha parathI ema lAge prakAreNa te sthAna prApta karavAnI tAlAvelI rahe. aMgrejI sAhityanA che ke temaNe mahattvAkAMkSA eTale kaMIka khUba moTuM sthAna - sattAnuM ke prakhyAta sAhityakAra vaoNlTara skoTanAM vidyArthI jIvanano dAkhalo sarvazreSTha banavAnuM meLavavAnI tAlAvelI ane temAM vijaya meLavIne prakhyAta che. zALAmAM eka vidyArthI haMmezA prathama naMbara rAkhato, skoTane nAmanA meLavavAno moha evo artha karIne mahattvAkAMkSAmAM kharI rIte prathama naMbara joito hato. jyAre zikSaka pelA vidyArthIne prazna pUchatA sAcA manuSyane apamAna lAgavuM joIe evuM pratipAdana karyuM che. tyAre teno hAtha jAkITanAM baTana para raheto. teno javAba haMmezA sAco temanA samayamAM mahattvAkAMkSA'nAM uccAraNathI mANasamAM je pratikriyA ja raheto. skoTe bIje divase te chokarAnI jAkITanuM baTana kApI nAkhyuM. thAya te temaNe asarakAraka rIte samajAvIne puruSArthanA mahimA dvArA chokarAne prazna pUchavAmAM Avyo. teno hAtha jAkITanAM baTana para gayo. manuSyanAM kartavyanuM ane jIvananAM yogya vaheNanuM bhAna suMdara rIte tene javAba AvaDato hato, paraMtu baTana guma thayuM e jANIne te baTana karAvyuM che. Aje 'mahattvAkAMkSA' zabdano je pratyAghAta mANasane paDe aMgenA vicAramAM caDI gayo eTale te praznano javAba ApI zakyo che te koI vartamAna sAhityakAra zrI dhUmaketu karatAM vadhAre tIkhI nahi. skoTa javAba ApI zakyo ane teNe prathamanaMbara meLavI lIdho. bhASAmAM paNa lakhe evA mahattvAkAMkSI mANaso avazya rahelA che. Ama mahattvAkAMkSA mATenI ghelachA ane tIvra Asakti mANasane adhama banAvI de che. mahattvAkAMkSA ghelachAnuM svarUpa dhAraNa kare che. tyAre mANasa. paraMtu mArI namra rajUAta eTalI ja che ke puruSArtha koI cokkasa pazuthI paNa badatara bane che. vidyArthI prathama vargamAM uttIrNa thavAnI dhyeyanAM anusaMdhAnamAM hoya. A beyanI sapATI jarA UMcI rAkhavAmAM mahattvAkAMkSA jarUra rAkhe, paNa teno artha mahenata karavI e che. corI Ave to savizeSa prayatna thAya ane je UMcI sapATI rAkhI hoya te para karIne ke ciThThIo lakhI lAvIne peparamAM lakhavuM ke parIkSakonI "ananya vyakti na pahoMcI zake to chellI bAkI sAdhAraNa prakAranI sapATI para pA' meLavIne prathama varga meLavavo evo teno artha lezamAtra nathI. rahe ane ethI nIcI sapATI para AvavAnuM na bane. Ano artha ema * sAmAnya vidyArthI parIkSAmAM uttIrNa thavA mATe jarUrI 35 TakA, nathI ke AkhA vizvane jItavAnuM dhyeya rAkhavuM jethI chelle bAkI ardha vizva guNanuM dhyeya rAkhe to zakya che ke te parIkSAmAM niSphaLa paNa nIvaDe. paraMtu jItAya. koI sAhityakAra Avezayukta vicAraNAthI sAhitya te sAmAnya vidyArthI 35 TakA guNanAM lakSyane badale 50 TakA guNanuM pariSadanA pramukha thavAnuM dhyeya rAkhe to te mahattvAkAMkSAnI nabaLI bAju lakSya rAkhe to te pramANe te mahenata karavA prerAya ane ghaDIbhara 50 TakA che, paraMtu te pote je lakhe, navalikA ke navalakathA, gai ke padha, nATaka guNa te na meLavI zake to chellI bAkI 40-45 TakA guNa to meLave evI ke nibaMdha, jIvanacaritra ke pravAsavarNana, temAM potAnuM pustaka ke sarjana pUrI zakyatA gaNAya, Ama UMcuM lakSya rAkhavAthI vidyArthI ucca kakSAnuM bane evuM dhyeya rAkhIne zrama le to chelle bAkI te sarjana niSphaLatAmAMthI bacI jAya ane sAthe sAthe ucca dhyeya pAmavA mATe teNe sAmAnya koTithI nIcuM na jAya evo mahattvAkAMkSAmAM taMdurasta artha paNa abhyAsamAM mahenata lIdhI hoya eTale teno abhyAsa paNa ThIka thayo rahelo che. hoya, A che mahattvAkAMkSAno marma.. jIvanamAM mahattvAkAMkSA jevI koI ja bAbata na hoya to kAMto te paMDita nahera temanA eka vaktavyamAM kahe che ke je yuvAno gaurava vyakti koIpaNa dhyeya rAkhavA asamartha che arthAtu savizeSa 'mULa ane mahattvAkAMkSA dharAvatA nathI teo temane gamatA nathI. teo mananI lAcAra vyakti che athavA te sAcA arthamAM tyAgI hoya, sAcA AgaLa kahe che, "jo tame vaijJAnika ho to AInasTAIna banavAnuM tyAgI to virala hoya che, paraMtu koi ucca dhyeya rAkhatAM keTalAka loko vicAro, paNa mAtra yunivarsiTImAM rIDara banavuM ema nahi. jo tame Dare che. ApaNe emAM saphaLa na thaie ema vicArIne teo niSkriya DaoNkaTara ho to je zodha mAnavajAtano roga maTADe evI zodha aMge rIte jIvavAnuM paNa pasaMda kare che. bIjI bAjathI mahattvAkAMkSA evI vicAro. koika moTI vastunuM dhyeya rAkhavAnuM kArya ja tamane moTA banAve bAbata che ke vyakti manathI koI prakAranI mahattvAkAMkSA spaSTa karIne che." pachI potAno dAkhalo ApatAM teo kahe che, "but puruSArthamaya bane ke na bane paNa mahattvAkAMkSAno je bhAva che ke moTAI ssentially we became what we were, because meLavavI te manamAM ochevatte aMze raheto hoya che. mArAsa je kaMI kAma We had son nibition and pride, because we hAtha dhare temAM te sarasa karI batAve, moTuM sthAna meLave, yaza, zAbAzI litched our wagon to a star, because we tried to ke vakhANa meLave evo bhAva, thoDA apavAdo sivAya, mANasanAM manamAM do big things and in so doing our stature raheto hoya che. prAmANika puruSArthanA pariNAmarUpe moTAI ke moTuM increased a little. arthAta paraMtu Avazyaka rIte ame je chIe sthAna maLe to temAM pApa nathI. paraMtu game te prakAre moTAI ke moTuM te thayA, kAraNa ke amArAmAM kaMIka mahatvAkAMkSA ane gaurava hatAM, sthAna meLavavuM ja joIe e mahattvAkAMkSAne vaLagelI ghelachA che. emAM kAraNa ke ame kaMIka ghaNI moTI vastunuM dhyeya rAkhyuM kAraNa ke ame moTI yogya vicAraNA alpa che, Aveza vadhu paDato che. AvA mANasone vastuo karavAno prayatna karyo ane tema karavAmAM amAro darajjo thoDo ghaDIbhara moTAI ke moTuM sthAna maLe to paNa temanI sukhAkArI to vadhyo.' AvA yogya arthamAM mahattvAkAMkSA ucita ane AvakArya che. zaMkAspada ja gaNAya. mAnasika rIte vicAratAM ema jovAM maLe che ke mANasa ghaNIvAra "mahattvAkAMkSA' zabdanI apriyatAno ullekha karIne koI kahe ke sattA, paisA, kauzalya vagerenAM moTAM sthAnono aMjAI javAya tevo bAhya mahattvAkAMkSA to vajarya ja hovI ghaTe, A bIjo cheDo darzAvatuM vidhAna AkarSaka dekhAva ane temAM tene dekhAtI addabhuta moTAIthI romAMca che. yuvAna ke prauDha vyakti cokkasa dhyeya rAkhe to tenA anusaMdhAnamAM te anubhave che. pariNAme, te mahattvAkAMkSAna marma samajyA vinA pravRtta rahI zake e spaSTa che. alabatta, potAnAM pota, raci, zakti, mahattvAkAMkSAnAM nabaLAM pAsAMne pakaDIne aLakhAmaNo banavAnuM TALI saMjogo vagere vicArIne dhyeya nakkI karavAnuM che. AvuM dhyeya, ijanera, zakato nathI. AvA mANasane potAnA ahamane poSaNa - khorAka ApyuM vakIla, DaoNkTara, prAdhyApaka, lekhaka, sAmAjika kAryakara ke netA je nakkI rAkhavAmAM eTalI tanmayatA AvI jAya che ke tene potAnI sukhAkArI karAya te siddha karavA prAmANika puruSArtha karavAnuM mana para roja paNa samajAtI hotI nathI. tethI mahattvAkAMkSA' zabda vagovAi gayo svAbhAvika rIte AvavAnuM. nizcita dhyeya vinA prayatna vyavasthita rIte che ane mahattvAkAMkSA sevanAra pratye anya lokone dhRNA ane napharata thaI zakato nathI. tevI ja rIte nabaLAmAM nabaLA vidyArthIne bhaNavAnI thAya che. mahattvakAMkSAmAM rahelA taMdurasta arthanI draSTie mahattvAkAMkSI viSayo AvaDe ane tenAM jIvanamAM prakAza patharAya evuM dhyeya zikSaka thavuM emAM mAnavInuM gaurava avazya raheluM che.' rAkhe ane te preyanAM anusaMdhAnamAM te puruSArtha kare temAM mahattvAkAMkSA 0 0 0 sAthe saMkaLAyeluM pAgalapaNuM nathI. zikSaka kaMI ucca dhyeya na ja rAkhe to Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabudhdha jIvana abhyAkhyAna ] ramaNalAla cI. zAha jagatamAM sArInarasI pravRttio satata cAlatI rahe che. keTalIka evI pravRttio ajANatAM thai jAya che, to keTalIka irAdApUrvaka karavAmAM Ave che. keTalIka asad pravRtti karyA pachI, mANasane tene mATe pazcAtApa thAya che. keTalIka vAra azubha kAryonA pariNAma vakhate mANasanI AMkha UghaDe che ane tevuM azubha kArya pharI na ka2vAno te saMkalpa kare che. zubha kAryanA pariNAmathI mANasane AnaMda thAya che ane tenI te mATenI zraddhA-ruci vadhe che. pApa- puNyanI AvI pravRttio mATe badhA ja mANaso ekasarakhA jAgrata, samajadAra ane kriyAzIla nathI hotA. sAmAnya mANasonI pApa-puNya vize prakRti kevI hoya che te vize zrI haribhadrasUrie sacoTa kahyuM che : puNyasya phalamicchanti puNyaM necchanti mAnavAH / phalaM pApasya necchanti, pApaM kurvanti sAdarAH // (mANasane puNyanA phaLanI icchA thAya che, paraMtu puNyakArya karavAnI icchA hotI nathI. tevI ja rIte mANasone pApanAM phaLa bhogavavAnI icchA thatI nathI, paraMtu teo pApa AdarapUrvaka ( rasapUrvaka) kare che.) saMsAramAM pApa aneka prakAranA che. paraMtu zAstrakAroe bahoLuM vargIkaraNa karIne aDhAra prakAranAM pApa batAvyAM che. emAM pAMca prakAranAM pApa te ahiMsAdi vratonA khaMDanarUpa che, cAra pApa krodhAdi cAra kaSAyanAM che; be pApa rAga ane dveSarUpI che taduparAMta keTalAMka pApa to kaSAyajanya che ane manuSyanA mananI nirbaLatArUpa che. chelluM aDhAramuM moTuM pApa te mithyAtvarUpI che. A badhAM pApomAM teramuM pApa te khoTAM ALa caDAvavArUpa abhyAkhyAna che 'abhyAkhyAna' saMskRta zabda che, eno artha thAya che khoTo Aropa mUkavo. e ja arthamAM abhyAkhyAna' jaina dharmano eka pAribhASika zabda banI gayo che. 'abhyAkhyAna' zabda abhi + AkhyAna uparathI Avyo che. AkhyAna eTale bolavuM, bhASaNa karavuM, vaMcana uccAravuM ityAdi. 'abhi' upasarga che. 'vizeSapaNe, 'bhArapUrvaka', 'sAmethI', 'prati' jevA arthamAM te prayojAya che. (saMskRtamAM 'abhikhyAna' zabda paNa che. eno artha kIrti thAya che.) bhagavatI sUtranA pAMcamA zatakanA chaThThA uddezAnITIkAmAM 'abhyAkhyAna'nI vyAkhyA bAMdhatAM kahevAyuM che - : akhilena AdyAna ToSAviram abhyAraNyAnam / / abhimukhena eTale sAmethI abhyAkhyAna eTalemsAmethI doSonuM AviSkaraNa karavuM. sthAnoMga sUtranA prathama adhyayana (48-49)nI TIkAmAM abhyAkhyAnanI vyAkhyA TIkAkAre A pramANe ApI che : " abhyAraNyAnuM pratamasoSAropaNam ', / abhyAkhyAna eTale pragaTa rIte, na hoya tevA doSonuM AropaNa karavuM. evI ja rIte, A ja arthamAM abhyAkhyAnanI vyAkhyA nIce pramANe apAya che.: krodhamAnamAyAlobhAdibhiH pareSvavidyadyamAna doSodbhAvarnamabhyAkhyAnam / (krodha, mAna, mAyA ane lobha vagerene kAraNe bIjA upara avidyamAna - na hoya tevA - doSono Aropa karavo tene abhyAkhyAna kahe che.) hiMsAdeH kartuvirasya viratAviratasya vAyamasya kartetyabhidhAnam abhyAkhyAnam / eisAde kArya karIne hiMsAthI virakta evA muni athavA zrAvakane mAthe doSa lagAvIne 'A kArya emaNe karyu che' ema kahevuM te 'abhyAkhyAna' che.) abhyAkhyAnanI nIce pramANe evI ja bIjI vyAkhyA ApavAmAM Ave che: abhyAkhyAnaM asad abhiyogaH / 'abhiyoga' zabdanA AkramaNa karavuM, saMgharSa karavo, AkSepa mUkavo, nyAyAlayamAM phariyAda karavI evA judA judA artha thAya che. ahIM asad eTale khoTo ane abhiyoga eTale AkSepa karavo evo artha levAno che. tA.16-6-92 ane tA.16-7-92 upAdhyAya zrI yazovijayajIe aDhAra pApasthAnakanI sajajhAyamAM abhyAkhyAna eTale paranAM achatAM Ala uccAravAM evuM saraLa bhASAmAM samajAvyuM che. juo : pApasthAnaka te teramuM chAMDIe, abhyAkhyAna duraMtojI; achatAM Ala je pa2nAM uccare, duHkha pAme te anaMto jI, abhyAkhyAnanI pravRtti parApUrvathI cAlatI AvI che. mahAsatI sItA, mahAsatI damayaMtI, mahAsatI aMjanA, mahAsatI kalAvatI vagere keTalIka satIo AvA abhyAkhyAnanI bhoga thai paDI hatI ane ghaNuM du:kha bhogavyA pachI nirdoSa puravAra thai hatI. metAraja muni u52 corIno Aropa Avyo hato, te vahema-zaMkAthI Avyo hato, paraMtu satya uccAravA jatAM jIvarNisA thaze evA karuNAbhAvathI emaNe mAraNAntika kaSTa sahana karI lIdhuM hatuM. samaye samaye keTalAya saMta -mahAtmAo upara jo abhyAkhyAna thAya che, to vyavahAramAM sAmAnya manuSyonI to vAta ja zI ? zAstrakAroe je aDhAra prakAranAM pApasthAnaka gaNAvyAM che, emAM teramAM pApasthAnaka tarIke abhyAkhyAnane gaNAvyuM che. abhyAkhyAna bIjA u52 khoTo Aropa mUkavAmAM Ave che, eTale emAM mRSAvAdano doSa Ave che. Ama chatAM abhyAkhyAnane eka svataMtra pApasthAnaka tarIke zAstrakAroe gaNAvyuM che, kAraNa ke ene juduM gaNAvavAthI ja emAM rahelA pApakarmanA bhArepaNAno mANasane sAco khyAla Ave. mRSAvAdamAM nAnAM-nAnAM, najIvAM, nirhetuka, ajANatAM uccArAtAM asatyothI mAMDIne bhAre moTA jUThThANAM sudhInuM vizALa kSetra hoya che ane emAM ghaNI badhI taratamatA hoya che. abhyAkhyAnamAM sahetuka, dveSapUrNa, bIjAnI jiMdagI barabAda karI nAkhe evA eka judA ja prakAranA bhAre asatyanuM kathana raheluM hoya che. vaLI enI sAthe krodhAdi prakAranA bhAre kaSAyo paNa saMlagna rahelAM hoya che. eTale AvA bhAre pApakarmane juduM batAvavAnI AvazyaktA rahelI che. aDhAra pApasthAnakomAM keTalAMka pApa bolavAthI baMdhAya che. vacanayoganAM e pApomAM mRSAvAda, abhyAkhyAna, vaizUnya, paraparivAda vagere mukhya gaNAvI zakAya. krodha, kalaha, mAyAmRSAvAdamAM paNa vacanayoga hoya che. hiMsAdi anya pApomAM kAyAnA ke mananA yoga sAthe kyAreka vacanayoga paNa hoi zake che. asaMyamita vANI pApa bAMdhavAmAM kevuM prabaLa nimitta banI jAya che ? AvA prasaMge ApaNane jovA maLe che. abhyAkhyAna, paizUnya ane paraparivAda e najIka najIkanAM - ekabIjAne maLatAM Ave evAM pApo che, ema chatAM te darekane svataMtra pApa tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM che. paizUnya eTale cADI khAvI, gupta vAta jAhera karI devI. emAM asatya hoya ke na paNa hoya, 52parivAda eTale niMdA karavI. emAM paNa asatya hoya ke na paNa hoya, paraMtu abhyAkhyAnamAM spaSTapaNe asatya ja hoya. A asatyanuM doSAropaNa bIjAne utArI pADavA mATe ke vagovavA mATe ja karavAmAM AvyuM hoya che. eTalA mATe paizunya ke paraparivAda karatAM abhyAkhyAnanuM pApa vadhAre bhayaMkara manAya che. abhyAkhyAna vacana yoganuM pApa hovA chatAM keTalIka vAra mANasa manamAM ne manamAM koika upara vahema ke roSathI ALa caDAve che, paraMtu bIjA AgaLa te vyakta karavAnI tenI hiMmata hotI nathI. khUna, corI, durvyasana, vyabhicAra, baLAtkAra, lAMca levI, gerarIti- anIti AcaravI, anyAyapUrvaka vartana karavuM ityAdi prakAranAM abhyAkhyAna moTAM gaNAya che. evA asatya-doSAropaNo kyAreka bhayaMkara svarUpa dhAraNa kare che. 'amuka vyakti tamAre mATe Ama kahetI hatI' jevAM khoTAM doSAropaNo paNa varSonA gADha saMbaMdhone vicchinna karI nAkhe che. AkSepo mUkavAnuM kArya saraLa che, paraMtu te puravAra karavAnuM adhUruM che. vyaktigata aMgata saMbaMdhomAM badhI ja vAtonI moMDhAmoMDha sAbitIo maMgAtI nathI. ghaNA mANaso kAcA kAnanA hoya che ane sAMbhaLelI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-6-92 ane tA. 16-7-92 prabudhdha jIvana 13 che. vAtane sAcI mAnI le che. vartamAnakALamAM ekaMdare lokone bIjAnI "sAMbhaLyuM che ke...' ema kahIne, asAravAmAM teo saharSanimitta thatAM sArI vAtone badale nabaLI vAtomAM vadhu rasa paDato hoya che. sAcI ke hoya che. khoTI nabaLI vAto jaldI prasaratI hoya che. vaLI, ekanI eka khoTI keTalAka mANaso ALa pote irAdApUrvaka UbhuM karatA hoya che, paratuM vAtanuM satata punaruccAraNa satyAbhyAsa janmAve che. pote koikanI pAsethI sAMbhaLyuM che ema kahIne eno pracAra karatA hoya bIjAo upara khoTAM kalaMka caDAvavAnuM, abhyAkhyAnanI pravRtti - che. keTalAka mANasonI matharAvaTI ja eTalI melI hoya che ke duSkRtyothI karavAnuM mANasane mana kema thatuM haze evo prazra koIne thAya. zAstrakAro bharelA enA jIvanane lakSamAM rAkhI potAno ke koikano guno ene kahe che ke mANasathI hiMsA, corI, baLAtkAra vagere moTA pApo thaI jAya mAthe oDhADI devAmAM Ave che. che ane pakaDAI javAnI bIka lAge che athavA pakaDAI jAya che tyAre potAnA upara koie ALa caDAvyuM hoya to ajJAnI jIva tenI pote e guno karyo nathI paNa phalANAe karyo che evo bIjA upara AkSepa sAthe vera bAMdhe, tenuM ahita icche ane pratikArarUpe e ja ALa ke evuM makIne chaTakavAno prayatna kare che. vaLI, zAstrakAro kahe che ke krodha, bIjuM ALa ke eka karatAM vadhu ALa tenI upara sAmuM caDAve. kyAreka mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyanA tIvra Avegane kAraNe mANasa - potAnI jo vadhu zakti ane lAgavaga vadhu hoya ane vera levAno potAnI jo vadha zakti ane lAgavaga va bIjA upara AkSepa mUke che. taduparAMta bIjAnI parIkSA karavA, upahAsa koi atizaya usa hoya to ALa caDAvanAranI hatyA paNa karI karavA athavA potAnA upara thayelA sAcA AkSepano pratikAra karavA nAkhe. Ama eka vyaktinA eka pApamAMthI bIjI vyaktinAM bIjAM pApa mANasa bIjA upara khoTo AkSepa mUke che. kyAreka vahemane kAraNe athavA baMdhAya che. kyAreka AvI kriyA-pratikriyA vadhu samaya paNa cAlyA kare mAtra AbhAsa utpanna thavAne kAraNe paNa bIjA upara khoTo AkSepa karAi jAya che. subhadrA, vaMkacUla vagerenAM draSTAnta e mATe jANItAM che. potAnA upara koIe ALa caDAvyAnI khabara paDe tyAre keTalIka keTalAka mANasonI draSTi ja evI vikRta hoya che ke emane badhe nirdoSa paNa nirbaLa mananI vyakti eno AghAta jIravI zakatI nathI. viparIta ja dekhAya che ane teo hAlatAM-cAlatAM jIbhanA eka roganI te divasarAta udvigna banI jAya che. potAnI thayelI apakIrti tenA jema bIjA upara ALa caDAvatA hoya che. 'hiMgulaprakaraNa" graMthamAM AMtaramanane korI khAya che. bhaya ane ciMtA tene satata satAvyA kare abhyAkhyAna vize lakhyuM cheH che. anidrAnA vyAdhino te bhoga thai paDe che, saMsAra pratye tene haMmeza kAcakrAmaladoSeNa pazcennetre viparyayam / mATe nirveda thaI jAya che. jo koi vyakti atizaya saMvedanazIla hoya abhyAkhyAnaM vadegjIvhA tatra roga ka ucyate // to tene koIne moMDhuM batAvavAnuM gamatuM nathI. loko pUchaze to?' - e (AMkhamAM kaMI UlaTuM dekhAya to temAM kamaLAnA rogano doSa hoya jAtano ene Dara rahyA kare che. ane paristhiti asahya banatAM kAM to te che, paraMtu jIbha jo abhyAkhyAna uccAre- pArakA upara ALa uccAre. koI mAnasika rogano bhoga thaI paDe che, gAMDA ke cakrama jevI te vyakti to tyAM kyo roga kahevo arthAta kono doSa kADhavo ?) thai jAya che. ane kyAreka te ApaghAta paNa karI bese che. keTalAka mANaso eTalA nirlaja ke dhRSTa hoya che ke bIjI vyakti keTalAka mANasomAM narI jaDatA hoya che. koIe potAnA upara upara pratyakSa ALa caDAvatA hoya che. khUna ke vyabhicAra jevA kalaMka ALa caDAvyuM hoya to tenI temanA mana upara kaMI asara thatI nathI. karatAM corInuM ALa pratyakSa caDAvavAnA prasaMgo vadhu banatA hoya che. te teo nizcitapaNe harephare che ane ALanI vAtane hasI kADhe che. evI , vyaktie evI corI nathI karI evuM pote spaSTapaNe jANatA hovA chatAM vAtane pote paNa jaladI bhUlI jAya che. AvuM koi UMcI samajaNa. evuM ALa caDAvavAmAM Ave che. keTalAka mANasomAM evI hiMmata hotI buddhimAMthI nathI thatuM, paraMtu emanI prakRti ja evI saraLa ke jaDa hoya nathI ke bIjAne upa2 pratyakSa ALa caDAve, kAraNake potAne tarata khoTA paDavAnI bhIti hoya che. paraMtu parokSa rIte teo "meM najare joyuM che..., abhyAkhyAna karanAra bhAre azubha karma bAMdhe che. abhAyAkhyAnanuM meM sAMbhaLyuM che...' ema kahIne abhyAkhyAnanI pravRtti cAlu karI detA pApa evuM che ke te viSayamAM pote joyuM che ke "sAMbhaLyuM che' evAM hoya che. keTalAka mANaso evI rogiSTha manovRttivALA hoya che ke thoDe vacano dvArA pharI mRSAvAdanuM azubha karma baMdhAya che. A azubha karma thoDe vakhate teo cAritrahanana -Character AssasinationnI evA prakAranuM che ke temAM jANatAM ajANatAM vadhu paDato rasa levAi jAya pravatti na kare to temane cena paDatuM nathI. bIjAno utkarSa temanAthI che. ane bhAre azubha karmanI nikAcanA thai jAya che. evAM nikAcita . to nathI eTale abhyAkhyAnanI AvI pravRttiomAM teo rAce karma jyAre udayamAM Ave che tyAre te bhogavavAmAM ghaNI zArIrika-mAnasika yAtanA sahana karavI paDe che. abhyAkhyAnane keTalAka mANasone jIvanamAM evI saphaLatA maLI hotI nathI pariNAme jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya, athavA potAnI zaktinI kadara, potAnA vicitra svabhAvane kAraNe ja azAtAvedanIya, nIca gotra vagere prakAranAM bhAre azubha karma baMdhAI thai hotI nathI. evA guNaSI mANaso jo bolakA hoya to bIjAne jAna jAya che. halakA pADavA mATe jUThANAM hAMkatAM hoya che. upAdhyAya zrI abhyAkhyAnanuM pApakarma kesuM kharAba che te viSe upamA ApatAM yazovijayajI kahe che : hiMgulaprakaraNa' graMthamAM kahevAyuM che keH je bahumukharI re vaLI guNamatsarI, deveSu kilbiSo devo graheSu ca zanaizcaraH / abhyAkhyAnI hoya-jI. abhyAkhyAnaM tathA karma sarva karmasu garhitam / / pAtaka lAge re aNakIdhAM sahI, ' (jema devatAomAM kilbi nAmanA devatA halakA gaNAya che, jema te kIdhuM sAva khoyajI. grahomAM zanizcara graha halako gaNAya che, tema badhA karmomAM keTalAka mANaso pote bIjA upara IrAdApUrvaka koI ALa caDAvatA abhyAkhyAnanuM karma - pArakA upara ALa caDhAvavAnuM karma halakuM gaNAya nithI hotA. paraMtu temano niMdArasa eTalo prabaLa hoya che ane emanI guNa-matsaratA eTalI tIvra hoya che ke kyAMkathI sAMbhaLelA abhyAkhyAnI kevA prakAranAM karma bAMdhe che ane bhogave che te vize abhyAkhyAnane teo vahetuM rAkhe che. koIkanI nabaLI vAta sAMbhaLavA gautamasvAmIe pUchelA praznanA uttaramAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe teo haMmezA utsuka rahe che, kyAreka te mATe sAmethI pUchaparacha cAlu kare kahyuM : che; evI vAta sAMbhaLavA maLe to teo temAM rAce che, rAjI thAya che jeNa paraM alieNaM asaMtavayaNeNaM aSmakkhANeNaM anmkrvaaii| ane bIjA keTalAkane pote e vAta na kahI de tyAM sudhI temane saMtoSa tassaNaM tahappagAsa ceva kammA kajjaMti / thato hoto nathI. pote ALa nathI caDAvatA, paNa satya hakIkata jANatA ' hovA chatAM bIjA upara koIke caDAvelA ALane kahevAya che ke....', __ jatthevaNaM bhisamAgacchati, tattheva paDisaMvedaI / (AvatI sUtra /6) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.16-6-92 ane tA.16-7-92 prabudhdha jIvana 14 (je bIjA upara jUThAM kalaMka caDAve che, abhyAkhyAnanuM pApa potAnA upara caDAvelA ALanI temane mana kazI kiMmata hotI nathI. Acare che teo tevA prakAranAM karma bAMdhe che. jyAre te karma udayamAM Ave teo tenAthI nirlepa rahe che. potAnI apakIrti thAya to paNa tenI che tyAre te tevAM phaLa bhogave che.) temane darakAra hotI nathI, kAraNa ke teo jANe che. thoDA vakhatamAM ja Ama, abhyAkhyAnanuM pApakarma jyAre udayamAM Ave che tyAre e apakIrti dUra thai jaze ane sAcI vAta bahAra Avaze kAraNake jIvane tevA prakAranAM bhAre duHkha bhogavavAM paDe che. eTale ja upAdhyAya teone satvamAM avicala zraddhA hoya che. keTalAka UMcI koTinA zrI yazovijayajIe paNa kahyuM che : mahAtmAo to Ave prasaMge paNa ALa caDAvanArano prasannatApUrvaka achate doSe re abhyAkhyAna je, upakAra mAnatA hoya che ke ALa caDAvanAra pote bhAre azubha karma kare na pUre ThANojI; bAMdhIne potAnAM udayamAM AvelAM azubha karmano kSaya karavAmAM te te doSe re temane duHkha hove, sahAyabhUta thAya che. vaLI evA jIvonI durgatino vicAra karI teo Ima bhAMkhe jina-bhANojI. ene mATe dayA paNa ciMtavatA hoya che. dharmatattvajJAnanA kSetre paNa je na hoya tevA doSo ke bhAvonuM e potAnA upara koI kyAreya ALa na caDAve te mATe zuM karavuM AropaNa karavuM e paNa abhyAkhyAnano ja eka prakAra che; AvA joIe? mANase potAnuM bAhya ane AMtara jIvana evuM svaccha ane abhyAkhyAnIo mithyAtvI hoya che. vastutaH mithyAtvI hovAne kAraNe pAradarzaka jIvavuM joie ke jethI tenA vize abhyAkhyAna karavAnuM koine. teo abhyAkhyAnI bane che. upAdhyAya zrI yazovijayajI kahe che : mana na thAya, je mANasa svArthI, lobhI, krodhI, chetarapiMDI karanAro, mithyAmatinI re daza saMjJA jije, ' ahaMkArI, uddhata, niMdAkhora ane Thera Thera akAraNa ke sakAraNa saMgharSa, abhyAkhyAnanA bhedo jI, kalaha, visaMvAda karavAvALo ke karAvavAnA svabhAvavALo hoya che guNa avaguNano je kare pAlaTo, tenAthI dubhAyelA mANaso tene halako pADavA mATe tenA upara ALa te pAme bahu khedo jI. caDAve che. keTalIkavAra mANasa upara AvI paDelA abhyAkhyAna mATe AvA mithyAtvIo guNa-avaguNano pAlaTo kare che eTale ke jyAM mANasanI potAnI vicitra prakRti ja javAbadAra hoya che. jo mANasa guNa hoya tyAM avaguNanuM AropaNa kare che. ane avaguNa hoya tene saraLa prakRtino hoya, bIjAnA sadaguNono cAhaka hoya, anya jIvonuM guNa tarIke mAne che. AvA mithyAtvI abhyAkhyAnanA ghaNA prakAra hita icchanAro ane temanA pratye vAtsalyabhAva dharAvanAro che ? saMbhavI zake che. paraMtu zAstromAM tenA mukhya dasa prakAra nIce pramANe maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha e cAre bhAvanAnuM satata zraddhApUrvaka batAvavAmAM Ave che: sevana karavAvALo hoya to evA mANaso upara ALa caDAvavAnuM koine (1) gharmane adharma kahevo game nahi. kadAca koI ALa caDAve to te Take nahi. vaLI evA (2) adharmane dharma kahevo sadAcArI, saMyamI mANase potAno jIvanavyavahAra evo ghaDavo joIe (3) sanmArgane unmArga kahevo ke jethI koIne zaMkA kuzaMkA karavAnuM mana na thAya, kAraNa ke samAjane (4) unmArgane sanmArga kahevo moMDhe gaLaNuM bAMdhI zakAtuM nathI. mANasa aMtarathI sadAcArI hoya eTaluM (5) sAdhune asAdhu kahevo basa nathI, lokonI najare paNa tenA sadAcAramAM khAmI na dekhAya evI. (6) asAdhune sAdhu kahevo , bAhya draSTie paNa eNe sAvadha rahevuM joie ane saMzaya Upaje evAM (7)jIvane ajIva kahevo sthAna ane vAtAvaraNa varjavAM joIe. vaLI keTakeTalI bAbatamAM eNe (8) ajIvane jIva kahevo pratijJA-paccakhANa dhAraNa karI lIdhAM hovAM joie ke jethI potAnuM citta (9) muktane saMsArI kahevo ajANatAM calita na thaI jAya ane lokone paNa zraddhAM-pratIti rahyAM (10) saMsArIne mukta kahevo kare. mANasanuM vyaktitva ane cAritra eTaluM UMcuM hovuM joie ke tenA je vyaktine karmasiddhAntamAM aTala vizvAsa che ane dharmamAM ruci vize karAyeluM abhyAkhyAna pAchuM paDe ane TakI na zake ane ane zraddhA che, je vyaktine sanmArge vikAsa sAdhavo che, te vyaktie abhyAkhyAnInI ja e mATe vagovaNI thAya. sUrya sAme dhULa uDADanArathI aDhAre prakAranAM pApo AcaratAM aTakavuM joie. bIjAnA upara sUrya DhaMkAto nathI paraMtu uDADanAranI AMkhamAM dhULa paDe che tevuM irAdApUrvaka khoTuM kalaMka caDAvavArUpI abhyAkhyAnanA pApathI to eNe saMtamahAtmAo vize abhyAkhyAna karanAranuM thAya che. koi mANa avazya aTakavuM ja joIe, paNa ethI AgaLa vadhIne bIjAnA sAcA jANatAM ke ajANatAM koi abhyAkhyAna thai gayuM hoya ane pachI. je doSa hoya te doSanA pratyakSa ke parokSa kathanathI paNa aTakavuM joie. potAnI bhUla samajAi hoya athavA tenAM tarata duSpariNAma eNe guNadarzI ane guNagrAhI banavuM joIe. bIjAmAM saddaguNo joine bhogavavAmAM AvyAM hoya ke AvavAmAM hoya ane pote je dukRtya karyuM ene harSollAsa thavo joie sadavRttAnAM guNagaNakathA, doSavAde ca mauna te nahotuM karavuM joituM evI samajaNa AvI hoya to tevI vyaktie zuM evI enI vRtti ane pravRtti hovI joie. karavuM joie ? evI vyaktie potAnI bhUlano svIkAra vaDIlajana, hiMgulaprakaraNa'mAM kahyuM che: guru bhagavaMta ke tIrthaMkara paramAtmAnI sAkSIe karavo joie. teoe yathaoNmakSyaM na bhakSyate dvAdazavratadhAribhiH / pazcAtApapUrvaka potAnA pApanI niMdA ane gaha karavI joie, evA abhyAkhyAnaM na cocyete, tathA kasyApi paMDitai // // pApa mATe yogya prAyazcita levuM joie ane pharI evuM pApa potAnAthI (jevI rIte bAra vratadhArI mANasoe abhakSyanuM bhakSaNa na karavuM na thaI jAya te mATe draDha saMkalpapUrvaka, pratijJAbaddha thavuM joie e mATe joie tevI ja rIte DAhyA mANasoe koInA upara khoTuM kaleka lagADavuM mANase potAnI darvattione upazAnta karavI joIe ane cittanI na joie.) satata jAgRtipUrvaka saMyama tarapha zraddhA sAthe vaLavuM joie. satata keTalAka samatAdhArI, samyagudraSTi mANaso para athavA tethI paNa dharmazravaNathI, jinezvara bhagavAnanI vANInuM zravaNa-parizIlana AgaLa vadhelA, saMsArathI virakata banelA sAdhu mahAtmAo upara koI karavAthI AvA doSomAMthI bacI zakAya che ane karelAM bhAre karma ethI asatyAropaNa kare, ALa caDAve to teo "vAsIcaMdana kalpa'nI jema haLavAM thAya che. upAdhyAya zrI yazovijayajI kahe che : mAdhyastha draSTi rAkhI te vyaktine manomana mApha karI de che. teo potAnA 'paranAM Ala na chatAM dIjiye, pIjIe jo jina-vANIjI; paranAM AtmAnI sAkSIe potAnI jAtane pUchI letA hoya che ke AvA ALamAM upazama rasarUM re cittamAM bhIjIe, kIjIe sujasa kamANI jI. tathya keTaluM? jo pote nirdoSa hoya, potAno AtmA vizuddha hoya to [ pAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004. A phonaH 3pa029mudraNasthAna rilAyansa ophaseTa prinTarsa. 69, khaDiyA sTrITa, muMbaI-400008. phoToTAipaseTiMga mudrAMkana, muMbaI-400 092. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: 30 aMka: 8 tA. 16-8-1992 Regd. No. MH.By / South 54 Licence No. : 37 0 0 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 0 0 0 0 0 0 prabuddha jIvana pAkSika 1939 thI 1989 : 50 varSa * * vArSika lavAjama rU. 3000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha upAdhyAyapadanI mahattA. cauda pUrvanA sArarUpa, paMcamaMgala mahAzvata skaMdha svarUpa navakAra maMtramAM - parameSThine namaskAra che. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e pAMca jagatanA sarvotkRSTa maMgalamaya ArAdhya pado che. navakAramaMtramAM 'namo arihaMtANaM ane 'namo siddhANaM e be padamAM arihaMta ane siddhane namaskAra che. arihaMta ane siddhamAM deva tatva raheluM tema chatAM AdhyAtmika vikAsakramanI draSTie sAdhu ane AcArya vacce taratamatAnI aneka bhUmikAo rahelI che. navadIkSita sAdhuthI zarU karIne Adarza AcArya sudhIno vikAsakrama ArAdhakane lakSamAM rahelo joIe. eTalA mATe ja AcArya, upAdhyAya ane sAdhune judA judA namaskAra karavAnI AvazkatAM che. koIkane kadAca prazna thAya ke to pachI AcArya ane sAdhune namaskAra karavAnI vAta yogya jaNAya che, paNa vacce upAdhyAyanA padanI zI AvazkatA che ? deva tamAM jema arihaMta ane siddha evA be vibhAga pADyA tema guru tatvamAM AcArya ane sAdhu evA be vibhAga zuM basa nathI? A praznano uttara e che ke jaina zAsananI paraMparA je barAbara vyavasthita rIte calAvavI : hoya to upAdhyAyanuM pada mAtra Avazyaka ja nahi, anivArya che. sAdhu ane AcArya vacce mAtra upAdhyAyanuM pada ja nahi, bIjA ghaNA pada UbhA karavAM hoya to karI zakAya. paraMtu temAM Adarza svarUpanuM staMbharUpa pada hoya to te ekamAtra upAdhyAyanuM ja che. tIrthaMkara paramAtmAe prabodhelA mokSamArganA jJAnane loko sudhI, ane vizeSapaNe sarvavirati sAdhu sudhI vyavasthita rIte pahoMcADavAnuM kArya upAdhyAya bhagavaMtoja karatA hoya che. vyavahAramAM upAdhyAya nAmadhArI badhAja upAdhyAyo eka sarakhI koTinAM na hoI zake, paraMtu jainadarzanamAM upAdhyAya bhagavaMtano je Adarza rajU karavAmAM Avyo che ane emanA je guNo darzAvavAmAM AvyA che te jotAM navakAra maMtramAM upAdhyAya-uvajajhAya bhagavaMtane je namaskAra karavAmAM Ave che tenI yathArthatAnI sarvathA sadhapratIti thayA vagara raheze nahi. zrutajJAnanA dhAraka upAdhyAya bhagavaMta na hoya to mokSamArga jhaDapathI lupta thaI jAya. eTalA mATe ja anAdi siddha navakAra maMtramAM 'namo uvajjhAyANaM' padanuM eTaluM ja mahattva raheluM che. upAdhyAya (ardhamAgadhImAM uvajajhAya) zabdanI vyAkhyA nIce pramANe jovA maLe che; upetya. adhIyate'smAt / [jemanI pAse jaIne adhyayana karavAmAM Ave che te upAdhyAya, ' 'namo AyariyANaM', 'namo uvajajhAyANaM' ane 'namo loe savva sAhUrNa e traNa padamAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra che. AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNamAM guru tattva raheluM che. eso paMca namukakAro, savva pAvappaNAsaNo; maMgalANaM ca savvarsi, paDhamaM havaI maMgalam cUlikAnAM A cAra padamAM dharmatattva raheluM che. ' deva, guru ane dharma-e traNe tattvamAM jayAM sudhI sAcI svAbhAvika zradhdhA na pragaTe tyAM sudhI samyakatvanI prApti na thAya. jayAM sudhI navakAramaMtramAM rasa-ruci na thAya tyAM sudhI jIva AdhyAtmika mArge bIjI game teTalI sAdhanA kare to paNa te bahu phaLadAyI na nIvaDe. eTalA mATe ja zAstrakAre 'namaskAra bRhat phaLa prakaraNamAM kahyuM che : suciraMpi tavo taviyaM, cinnaM caraNaM suyaM ca bahu paDhiye / jaI tA na nammukAre raI, tao taM gayaM vihalaM / ' [ghaNA lAMbA kALa sudhI tapazcaryA karI hoya, bahu sArI rIte cAritrane pALyuM hoya, RtazAstrano bahu abhyAsa karyo hoya, paraMtu je navakAra maMtramAM rIte na thaI hoya (AnaMda na Avato hoya, to te saghaLuM niSphaLa gayuM ema jANavuM navakAra maMtramAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhue traNene karelA namaskAramAM gurune namaskAra che. koIkane prazna thAya ke devane namaskAra karavAmAM arihaMta ane siddhane judA judA namaskAra karAya che, kAraNa ke devanAM e be spaSTa bhinna svarUpa che. paraMtu AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNene judA judA namaskAra karavAne badale e traNe mATe mAtra 'guru zabda prayojIne namaskAra na karAya ? deva, guru ane dharmanuM zaraNuM ApaNe laIe chIe tyAre cAra zaraNa judAM judAM bolIe chIe. cattAri zaraNe... mAM arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma e cAranuM zaraNuM laIe chIe. AcArya ane upAdhyAyanuM juduM zaraNa letA nathI. sAdhunA zaraNamAM temanuM zaraNa AvI jAya che. to pachI navakAramaMtramAM tema na karI zakAya ? vastuta: AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNe mukhyata: ane prathamata: sAdhu ja che. eka apekSAe teo traNe samAna che. teo traNa mATe zramaNa zabda ja vaparAya che. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, pAcAra ane vIryAcAra e paMcAcAranuM pAlana, pAMca mahAvratonuM tathA samiti ane guptinuM pAlana, bAra prakAranuM tapa, dasa prakArano munidharma, pariSaha ane upasarganuM sahana karavuM, AhAra, zamA, veza ItyAdi bAbatomAM teo vacce koI bheda nathI. che sarvavirasi.bivahAramAM upara vinA upa-samIpe adhivasanAt zrutasya Ayo-lAbho bhavati yebhyaste - upaadhyaayaaH| jeimanI pAse rahevAthI zrutano Aya (lAbha) thAya che te upAdhyAya.] hemacaMdrAcArya 'abhidhAnaciMtAmaNimAM kahe che : upAdhyAyastu pAThakaH / ji bhaNAve, paThana karAve te upAdhyAya]. adhi-Adhikyena gamyate iti upAdhyAyaH / / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-92 jeimanI pAse adhikavAra javAnuM thAya che te upAdhyAya.] 1 caraNasittarI pote pALe ane paLAve. 1 karaNasittarI pote pALe ane paLAve. Ama, upAdhyAya bhagavaMtanA A pramANe je paccIsa guNa gaNAvavAmAM smaryate sUtrato jinapravacanaM yebhyaste upAdhyAyAH / / Ave che te sAMpagata nIce pramANe che : jemanI pAse jinapravacananuM smaraNa tAjuM karavAmAM Ave che te agiyAra aMgasUtronA nAma nIce pramANe che : - upAdhyAya.]. (1) AcArAMga, () sUtrakRtAMga, (3) sthAnAMga, (4) samavAyAMga, (5) vivAha prajJami (bhagavatI TIkA), (6) jJAtAdharmakathA, (7) upAsakadazAMga, (8) upAdhAnamupAdhiH sannidhistenopAdhinA upAdhau vA Ayo-lAbhaH / aMtakRtidazAMga, (9) anuttaropa pAtika, (10) prakAvyAkaraNa, (11) vipAkasUtra zrutasya yeSAmupAdhInAM vA vizeSaNAnAM prakramAcchobhanAnAmAyo-lAbho bAra upAMgasUtronAM nAma nIce pramANe che : yebhyaste upAdhyAyAH / (1) olavAIya (2) rAyapaseNiya, (3) jIvAjIvAbhigama, (4) jaiimanI upAdhi arthAta saMnidhithI zratano Aya arthAta lAbha thAya che paNavaNA, (5) sUrapaNati. (6) jaMbUdava parNapti, (7) caMdapatti, (8) te upAdhyAya.] nirayAvaliyA, (9) kampavaDaMsiyA, (10) paMkSiA , (11) puphacUliyA, (12) vahidasA. AdhinAM manaH pIDAnAmAyo lAbhaH-AdhyAyaH adhiyAM vA (naJaH caraNa eTale cAritra. nitarI eTale sittera. cAritrane lagatA sittera kutsArthatvAt) kubuddhInAmAyo'dhyAyaH, durdhyAnaM vAdhyAyaH upahataH AdhyAyaH bola eTale 'caraNasittarI. sAdhu bhagavaMtoe A sittera bola pALavAnA hoya vA yaiste upAdhyAyaH / che. emAM paNa e pALavAmAM jyAre samartha thAya tyAre teo upAdhyAya padane jeoe Adhi, kubuddhi ane durgAnane upahata arthAt samApta karI pAtra bane che. dIdhuM che te upAdhyAya che.] caraNasittarInA sittera bola mATe nIce pramANe gAthA che : vayasamaNadhamma-saMjama-veyAvaccaM ca baMbhaguttio / AvazyakacUrNimAM kahyuM che : nANAitiaM tava kohaniggahAI caraNamevaM / / tamupetya ziSTA adhiyanta ItyupAdhyAyaH / [vrata, zramaNadharma, saMyama, vaiyAvacca, brahmacaryanI gumio, jJAnAditrika, jeimanI pAse jaIne ziSya adhyayana kare che te upAdhyAya che.]. tapa ane krodhAdino nigraha e caraNa che.] Ama, caraNasittarInA sittera bola nIce pramANe che : AvazyakaniryuktimAM kahyuM che : prakAra utti uvaogakaraNe vatti a pAvaparivajjaNe hoI / vrata (ahiMsAdi mahAvrata) 5 prakAranAM jhatti a jhANassa kae utti a osakkaNA kamme // zramaNa dharma . 10 prakArano [jeo 3 eTale upayogapUrvaka, va eTale pApakarmanuM parivarjana karatAM. saMyama 17 prakArano karatAM chu eTale dhyAna dharIne, 3 eTale karmamalane dUra kare che te upAdhyAya vaiyAvacce 10 prakAranI brahmacaryanI gutio (vADa) 9 prakAranI jJAnAditrika (jJAna, darzana, cAritra) 3 prakAranA 'rAjavArtikamAM tathA sarvArtha siddhimAM upAdhyAyanI vyAkhyA ApatAM kahyuM tapa (cha bAhya+cha AtyaMtara). 12 prakAranAM bedhAdino (cAra kaSAyono nigraha 4 prakAra vinayenopetya yasmAd vratazIlabhAvanAdhiSThAnAdAgamaM zrutAkhyamadhiyate ( 70 prakAra phutyupAdhyAyaH > karaNa eTale yiA. sittarI eTale sittera bola. karaNasittarI vize nIcenI jemanI pAse bhavyajano vinayapUrvaka jaIne zrutanuM adhyayana kare che gAthAmAM kahevAyuM che : evA vratazIla ane bhAvanAzALI mahAnubhAva upadhyAya kahevAya che.] piMDa visohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdianiroho / "niyamasAramAM zrI kuMdakuMdAcArye upAdhyAya mahArAjanAM lakSaNo darzAvatAM paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // kahyuM che : [piMDa vizuddhi, samiti, bhAvanA, pratimA, Indriyanirodha, pratilekhanA, rayaNattayasaMjattA jiNakahiyapayatthadesayA sUrA / ane abhigraha e karaNa (kiyA) che.] NikkakhabhAvasahiyA uvajjhAyA erisA hoti // karaNasittarInA 70 bola nIce pramANe che : [ratnatrayathI saMyukta, jinakathita padArthono upadeza karavAmAM zUravIra tathA piMDa vizuddhi 4 prakAranI ni:kAMkSA bhAvavALA evA upAdhyAya hoya che.] samiti 5 prakAranI mAunI 12 prakAranI digaMbara paraMparAnA 'dhavalA graMthamAM kahyuM che : pratimA 12 prakAranI coddasa-puvva-mahopahimahigamma sivaritthio sivatthINaM / IndriyanirAdha 5 prakArano sIladharANaM vattA hoI muNIso uvajjhAyo / / pratilekhanA 25 prakAranI jeo cauda pUrvarUpI mahAsAgaramAM praveza karIne mokSamArgamAM sthita che tathA mokAnI bhAvanAvALA zIlaMdharone (munio) upadeza Ape che evA gumi 3 prakAranI munIzvaro te upAdhyAya che.] abhigraha - 4 prakAranA upAdhyAya bhagavaMtano mahimA keTalo badho che te zAstrakAroe emanA 70 prakAra gaNAvelA guNo uparathI samajAya che. paMcaparameSThinA kula 108 guNa na upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa bIjI rIte paNa gaNAvavAmAM Ave gaNAvavAmAM Ave che. temAM arihaMtanA bAra, riddhinA ATha, AcAryanA chatrIsa, che, jemake agiyAra aMganA agiyAra guNa ane cauda pUrvanA cauda guNa ema upAdhyAyanA pacIsa ane sAdhunA sattAvIsa guNa hoya che. agiyAra ane cauda maLIne pacIsa guNa, agiyArasaMganAM nAma uparaApyAM upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa nIro pramANe gaNAvavAmAM Ave che : che. cauda pUrvanA nAma nIce pramANe che : (1) utpAda pUrva, (2) agrAyaNIya 11 guNa : agiyAra aMgazAstra pote bhaNe ane gacchamAM bIjAone bhaNAve. pUrva, (3) vIryapravAda pUrva, (4) astipravAda pUrva, (5) jJAnapravAda pUrva, (6) 12 guNa : bAra upAMgazAstro pote bhaNe ane gacchamAM bIjAone bhaNAve. satyapravAda pUrva, (7) AtmapravAda pUrva, (8) karmapravAda pUrva, (9) che.]. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-921 prabuddha jIvana pratyAkhyAnapravAda pUrva, (10) vidyApravAda pUrva, (11) kalyANa pUrva, (12) karanAra tathA potAnA dharmano upadeza karanAra anya tIthio (anyadarzanIo) prANAyu pUrva, (13) kriyAvizAla pUrva, (14) lokabiMdusAra pUrva. te dravya upAdhyAya kahevAya che.] zrI jJAnavimalasUrie navakAra bhAsaMmAM upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa bArasaMgo jiNakakhANe sajjhAyo kahiuM buhe / guNa A baMne rIte darzAvyA che. juo : jamhA taM uvaisaMti uvajjhAyA teNa vuccaMti // aMga agyAra, cauda pUrva je, valI bhaNi bhaNAve jeha re; dviAdazAMgarUpa svAdhyAya jinezvara bhagavAne kahyo che. eno svAdhyAya guNa paNavIsa alaMkaryA, draSTivAda aratha geha re. ziSyone upadeze che tethI teo (bhAva) upAdhyAya kahevAya che.]. utti uvaogakaraNe jhatti ya jjhANassa hoI niddese / athavA aMga IgyAra je valI, tehanA bAra upAMga re; eeNa hoi ujjhA eso aNNo vi pajjAo / / caraNakaraNanI sittarI, je dhAre ApaNaI aMga re. 3i zabda upayoga karavAnA arthamAM tathA jJa zabda dhyAnanA nirdezamAM che. upAdhyAya mahArAjanA pacIsa guNamAM agiyAra aMga, bAra upAMga tathA eTale 3jJA zabdano artha upayogapUrvaka dhyAna karanAra evo thAya che. naMdIsUtra ane anuyogasUtra ema be maLIne pacIsa guNa gaNAvAya che. upAdhyAya zabdanA AvA bIjA paryAyo che. upAdhyAyanA pacIsa guNa nIce pramANe paNa gaNAvavAmAM Ave che : savANa nagoDadIya vavAyamansa viMti. bArasaMga viuvuddhA karaNa caraNa jo| jaM covAyajjhAyA hiyassa to te uvajjhAyA / pabbhAvaNA joga niggo uvaJjhAya guNaM vaMde // ' ' jeinI pAse jaIne bhai1 athavA je potAnI pAse AvelAne bhaNAve, [bAra aMganA jANakAra, karaNasittarI ane caraNacitarInA guNothI yukta, tema ja je hitano upAya vinavanAra hoya tene upAdhyAya kahevAmAM Ave che.' prabhAvanA tathA yogathI yukta evA upAdhyAyanA guNone vaMdana karuM chuM.]. AyAradesaNAo AyariyA, viNayaNAduvajjhAyA / bAra aMganA bAra guNa, eka guNa karaNasittarIno, eka guNa attha padAyagA vA guravo suttassuvajjhAyA // caraNacittarIno, ATha prakAranI prabhAvanAnA ATha guNa tathA mana, vacana ane [AcArano upadeza karavAthI AcArya ane anyane bhaNAvavAthI upAdhyAya . e traNanA yoganA traNa guNa ema maLIne upAdhyAyanA pacIsa guNo kahevAya. vaLI, arthapradAyaka te guru bhagavaMta AcArya ane sUtrapradAyaka te gaNAvavAmAM Ave che. upAdhyAya kahevAya. jema AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa chatrIsa judI judI rIte gaNAvavAmAM 'paMcAdhyAyI'mAM upAdhyAyanAM lakSaNo batAvatAM kahyuM che : Ave che tema upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa pacIsa judI judI rIte upAdhyAyAH samAdhIyAn vAdI syAdvAdakovidaH / gaNAvavAmAM Ave che. zrI jJAnavimalasUri navakAra bhAsaMmAM kahe che : vAgmI vAgbrahAsarvajJaH siddhAntAgamapAragaH / paMcavIsa paMcavIsI guNataNI, je bhAkhI pravacanamAMhi re; kavirvatyagrasUtrANAM zabdArtha siddhasAdhanAt / muktAphala mAlA pari, dIpe jasa aMgi uchANI re. gamako'ryasya mAdhurye dhuryo vaktRtvavartmanAm / upAdhyAya zrI yazovijyajI paNa navapadanI pUjAmAM A pacIsa upAdhyAyatvamityatra zrutAbhyAso'sti kAraNam / pacIsIno nirdeza karatAM kahe che : 'dhare paMcane varga vargita guNIdhA. ahIM yadadhyeti svayaM cApi ziSyAnadhyApaye guruH / emaNe gaNita zAstranA pAribhASika zabdo vAparyA che. pAMcano varga aTale pataMtra gratAkInAM sarva sASaRo vidhaH | 545=2 5, A vargane pharI vagita karavAmAM Ave eTale 2542 5=625 [upAdhyAya zaMkAnuM samAdhAna karavAvALA, vAdI, syAdavAdamAM nipuNa, thAya. upAdhyAya bhagavaMta eTalA guNone dhAraNa karanArA hoya che. suvaktA, vAn brahmA, sarvajJa eTale ke zAstrasiddhana ane AgamonA pAragAmI, Ama zAstrakAroe upAdhyAya bhagavaMtanA 2542 5 eTale kula 625 zabda ane artha dvArA vArtika tathA sUtrone siddha karavAvALA hovAthI kavi, guNa batAvyA che. alabatta, AmAM agiyAra aMga, caraNasittarI, karaNa sittarI arthamAM madhuratA ANanAra, vajhutvanA mArganA agraNI hoya che. upAdhyAyanA vagere guNo ekAdhika vAra Ave che eTale kula 62 5 guNa karatAM thoDA ochA padamAM RtAbhyAsa mukhya kAraNabhUta hoya che, kAraNa ke teo svayaM adhyayana thAya, to bIjI bAju caraNa sittarI ane karaNa sittarInA sittera sittera guNane karatA hoya che ane ziSyone adhyayana karAvanAra guru arthAna upAdhyAya hoya 'ka eka guNa tarIke batAvavAmAM AvyA che tene badale tenA peTabhedone che. svataMtra guNa tarIke oLakhavAmAM Ave to A saMkhyA ghaNI vadhI jAya. upAdhyAyamAM taduparAMta vratAdinA pAlanamAM munionA jevI ja sarva saMskRta zabda 'upAdhyAya uparathI ardhamAgadhI-prAkRtamAM uvajajhAya zabda - sAdhAraNa vidhi hoya che.]. Avyo che. adhyApana karAvanAra ne upAdhyAya e arthamAM bhAratIya bhASAomAM zrI padmavijayajI ma.drArAje nIcenI kaDImAM upAdhyAyanA vinaya guNano upAdhyAya uparathI upANe, pALe, ojhA, jhA, jevA zabdo pracalita thayA che. mahimA gAyo che. paraMtu paMcaparameSThimAM upAdhyAyanuM pada viziSTa prakAranuM che. mAragadezaka avinAzIpaNuM AcAra vinaya saMketejI, upAdhyAya zrI yazovijyajIe 'paMcaparameSThi gItAmAM upAdhyAyanA judA sahAyapaNuM dharatAM sAdhujI namIe ehi ja hetejI. judA paryAyo nIce pramANe ApyA che : upAdhyAya mahArAjanA 62 5 guNamAM vinayano guNa anivAryapaNe upAdhyAya, varavAcaka, pAThaka, sAdhaka, sidhdha, samAviSTa hoya ja, tema chatAM vinaya guNa upara sakAraNa bhAra mUkavAmAM Ave karaga, jharaga, adhyApaka, kRtakarmA, RtavRddha; che. emano vinaya guNa emanA guru bhagavaMta pratyeno che. e guNa emanA zikSaka, dIkSaka, thavira, ciraMtana, ratnavizAla, vyavahAra-vartanamAM divasarAta spaSTapaNe nItarato anyane jaNAya che. ethI ja mohajayA, pAricchaka, jinaparizrama, vRtamAla. emanI pAse svAdhyAya karanAra muniomAM potAnA vAcanAdAtAno guNa sAmyadhArI, vidita-padavibhAga kuttiyAvaNa, vigata TUMkarAga; svAbhAvika rIte ja keLavAya che.teo vinIta bane che. munio svAdhyAya kare apramAdI, sadA nirviSAdI, atyAnaMda, AtamapramAdI. ane chatAM emanAmAM je vinaya guNa sahajapaNe na pragaTe to emanA svAdhyAyanuM A uparAMta paMDita, paMnyAsa, gaNi, gaNaciMtaka, pravartaka vagere zabdo paNa bahu kaLa na rahe. vyavahAramAM kahevAya che ke je vaDIlone mAna nathI Apato prayojAya che, alabatta, temAM kriyA-kartavyAdinI draSTi keTaloka pAribhASika bheda te bIjAonuM mAna bahu pAmI zakato nathI. lazkarI jIvanamAM kahevAya che ke rahelo che. Only those who respect their seniors can command respect upAdhyAya bhagavaMtanAM lakSaNo darzAvatAM vizeSAvazyaka bhAgamAM nIcenI from his juniors. gAthAomAM kahyuM che : nAma ThavaNA davie bhAve cauvviho uvajjhAyo / "Avazyaka niryukti'nI 903mI gAthAmAM viNayathA zabda prayojAyelo che. davve loIvasippA dhamme taha annatitthIyA // eno artha thayo vinayanathI. vinayana eTale sArI rIte dorI javuM, sArI rIte [nAma upAdhyAya, sthApanA upAdhyAya, dravya upAdhyAya ane bhAva bhaNAvavuM, sArI rIte bIjAmAM saMkrata karavuM, bIjAmAM savizeSa pratyAropaNa upAdhyAya ema cAra prakAre upAdhyAya kahyA che. laukika zilpAdino upadeza karavuM. upAdhyAya mahArAja sAdhuone svAdhyAya karAvIne temanAmAM jJAnanuM sui upAdhyA bAda Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IK prabuddha jIvana tA. 16-8-92 vinayana kare che. abhayadevasUrie bhagavatI sUtranI TIkAmAM A vinayana dvArA bhavya jIvo upara upAdhyAya mahArAjanA upakAranuM mahattva darzAvAyuM che. namasyatA caiSAM susaMpradAyAta jinavacanAdhyApanato vinayane na bhavyAnAmupakAritvAditiH upAdhyAya mahArAjanA A vinaya ane vinayana e be guNone keTalAka eka samaje che. jo ke e baMne guNo paraspara gADha rIte saMkaLAyelA che, to paNa te baMnenA bhinna viziSTa spaSTa artha che. AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNa padamAM vikAsakramanI draSTie sAdhu ane upAdhyAya vacce jeTaluM aMtara che teTaluM aMtara upAdhyAya ane AcArya vacce nathI. gacchavyavasthAnI draSTie AcAryanuM sthAna caDiyAtuM che. tema chatAM AcArya ane upAdhyAya ghaNI badhI draSTie samAna hoya che. keTalIka vAra keTalAka gacchamAM AcArya mAtra eka ja hoya che ane upAdhyAya eka karatAM vadhu hoya che. eTale AcAryanA padane pAtra hovA chatAM keTalAka upAdhyAya jIvana paryaMta upAdhyAya ja rahe che. upAdhyAya zrI yazovijyajI zrI paMcaparameSTi gItAmAM upAdhyAya bhagavaMta AcArya bhagavaMta samAna ja che te darzAvatAM kahe che : jeha AcArya pada yogya dhIra, suguruguNa gAjatA ati gaMbhIra; 2 ha pADamAM adhika vara (puvarAja vitA sUtra bhaNIe sakhara jeha pAse te upAdhyAya, je artha bhAve ' teha AcArya e bheda lahIe,doImAM adhika aMtara na kahIe. 'zrIpAla rAsa' nA cothA khaMDamAM rAjA ane rAjakuMvara (yuvarAja) nuM rUpaka prayojI gaccha vyavasthAnI draSTie 'upAdhyAyanA kAryano mahimA darzAvatAM kahevAmAM AvyuM che : rAjakuMvara sarIkhA gaNaciMtaka AcArija pada joga; je uvajajhAya sadA te namatAM, nAve bhava bhaya roga - rAjakuMvara jevI rIte rAjAnI anupasthitimAM rAjAnI javAbadArI vahana kare che tema AcArya bhagavaMtanI anupasthitimAM AcAryanuM pada pAmavAne yogya evA upAdhyAya bhagavaMta gaNanI-gacchanI ciMtA karatA hoya che. evA upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra karatAM bhavano bhaya ke bhayarUpI roga Avato nathI. zrI jJAnavimalasUrie paNa navakAra bhAsanA cothA padamAM upAdhyAyane yuvarAja tarIke oLakhAvatAM kahyuM che : cothe pade uvajjhAyanuM, guNavaMtanuM dharo dhyAna re juvarAjA sama ne kahyA, padisUrine sUri samAna re. je sUri samAna vyAkhyAna kari, paNi navi dhare abhimAna re; valI sUtrArthano pATha daI, bhavi jIvane sAvadhAna re, digaMbara paraMparAnA dhavalA graMthamAM paNa kahyuM che : caturdazavidyAsthAnavyAkhyAtAraH upAdhyAyAH tAtkAlika pravacanavyAkhyAtAro vA AcAryasyoktA zeSa lakSaNa samanvitAH sNgrhaanugrhaadigunnhiinaaH| cauda vidhAsthAno vize vyAkhyAna karavAvALA upAdhyAya hoya che; athavA tAtkAlika pravacano (zAstro vize vyAkhyAna karavAvALA upAdhyAya hoya che. teo saMgraha, anugraha vagere guNo sivAya AcAryanA badhA ja guNothI yukata hoya che.] upAdhyAya mahArAja zrutajJAnanA pAragAmI hoya ane te ja pramANe temanuM utkRSTa saMyamamaya jIvana hoya to teo avazya vadhumAM vadhu trIje bhave mokAgati prApta kare. je upAdhyAya mahArAja A ja pramANe guNo dharAvIne pachI samayAnusAra AcAryanI padavI prApta kare ane AcAryano guNa dharAve teo paNa avazya vadhumAM vadhu trIje bhave mokSagati pAme. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI zrIpAla rAsamAM lakhe che : artha sUtra ne dAna vibhAge, AcAra ja uvajajhAya bhava traNya lahe je zivasaMpada, namiye te supasAya. potAnA ziSyone zAstronA artha ane sUtranA dAna karavAnA vibhAgathI anukrame AcArya ane upAdhyAya vaccenuM aMtara che. upAdhyAya sUtra bhaNAve che ane AcArya tenA gUDhArtha samajAve che. AcArya ane upAdhyAya potapotAnA pada anusAra traNa bhavamAM zivasaMpada -mokSa saMpatti meLavanAra che. teone prasannatApUrvaka namaskAra karIne temanI kRpAprasAda meLavo.] upAdhyAya zrI yazovijayajI paMcaparameSThi gItAmAM paNa A vAtano nirdeza karatAM lakhe che : saMgraha karata upagraha nija viye ziva jAya, bhava trIje utkarSathI, AcAraja uvajjhAya; eha vacana IhAM bhAkhyo, bhagavaI-vRtti leI, eka ja dharmi nizcaya, vyavahAre doI bheI. upAdhyAyajI zrI yazovijayajIe ahIM bhagavatIsUtranI vRttino AdhAra Apyo che ane upAdhyAya tathA AcAryamAM vyavahAra draSTithI bheda che, nizcaya draSTithI to teo baMne eka ja che evuM spaSTa pratipAdana karyuM che. upAdhyAya bhagavaMto zAstronA adhyayana ane adhyApananA kAryamAM savizeSapaNe, kartavyarUpe magna rahetA hovA chatAM temanI vrata- pAdi kriyAomAM jarA paNa nyUnatA AvatI nathI. teo potAnA ziSyone, anya munione vAcanA ApavA uparAMta kriyAonAM rahasya paNa samajAvatA hoya che ane adhyayana karatAM karatAM munio kriyAnI bAbatamAM pramAdI na bane te tarapha paNa pUratuM lakSa ApatA hoya che. upAdhyAya bhagavaMta sAdhumAMthI upAdhyAya thayA hoya che eTale sAdhu tarIkenA temanA vrata-tapAdi cAlu ja hoya che ane sAdhunA sattAvIsa guNotha no teo yukta hoya ja che. potAnA paMcAcAranA vizuddha pAlana dvArA teoe vAcanA letA munio samakSa eka anukaraNaya udAharaNa pUruM pADavAnuM hoya che. upAdhyAya mahArAja bAhya badhI kriyAo upayogapUrvaka karatA hovA chatA ane potAnA gacchamAM sAraNAdika kartavya karatA hovA chatAM temanuM citta satata dhyAnamAM rahetuM hoya che. teo AgamonA mukhyartha uparAMta akSara, pada, vAkya, vAkyasamUhano zo tAtparyArtha che tathA temAM kevA kevA rahasyo guMthI levAmAM AvyAM che tenuM manana-ciMtana karatA rahetA hoya che. temanuM bhAvaciMtana maulika avagAhanarUpa, anuprekSArUpa hoya che. temano rasano viSaya jinezvarakathita padArthonA rahasyone pAmavAno hoya che. ethI ja teo Atmamagna hoya che arthAt AtmArUpI gharamAM ramaNa karatA hoya che. kahyuM che : sAraNAdika gacchamAMhi karatAM, paNa ramatAM nija ghara ho, raMgIle jI urA tuM to pAThaka pada mana ghara ho. 'zrIpAlarAsaMmAM paNa kahyuM che : tapa sajhAye rana sadA, dvAdaza aMganA dhyAnA re; upAdhyAya te AtamAM, jaga baMdhava, jaga bhrAtA re. upAdhyAya bhagavaMta divasa-rAta anya kriyAo karatA hovA chatAM ane samudAyanA anya vyavahAranA kAryo karavAnAM hoya to paNa emanuM citta to zratazAstranA padArthomAM satata ramatuM hoya che. emane mATe upamA ApavAmAM Ave che ke, jema jala vinA mAchalI taraphaDe tema mutrazAstra vinA upAdhyA mahArAjane cena na paDe. zAstronA adhyayana ke adhyApanano temane kyAreya thAka na lAge. vastuta: adhyayana-adhyApananI vAta Ave tyAM teo utsAhamAM AvI jAya. adhyapananA kAryano temane kyAreya bojo na lAge. divasarAta kyAreya koI paNa ziSya ke anya koI gRhastha zaMkAsamAdhAna mATe Ave tyAre teo avazya tatpara ja hoya. e kAryamAM teo kyAreya utAvaLa na kare ke veTha na utAre. pUrI dhIraja, khaMta, zakti ane samabhAvathI tathA eTalA ja utsAhathI teo padArthane, tattvane, siddhAMtane samajAve. kyAreka pUchanAra vyakti gusso kare, AvegamAM AvIne khoTI khoTI dalIlo kare to paNa upAdhyAya mahArAja eTalA ja samabhAvathI ane kSamAbhAvathI, jarUra paDe to madhyastha ke karuNAbhAvathI tene samajAve. teo pote kyAreya roke na bharAya ke roSapUrvaka uttara ApavAnuM na TALe. alabatta, teo pAtra joIne tenI grahaNa karavAnI zakti anusAra zAstrAdhyana karAve. badhA ziSyonI grahaNa zakti ane smaraNazakti eka sarakhI na hoya eTale je jIva je dazAmAM hoya tyAMthI tene UMce caDhAvavAnI draSTithI pUrA sadbhAvapUrvaka teo adhyayana karAve. mAsatusa muninuM draSTAMta jANItuM che. munine kazuM ja AvaDatuM nahotuM ane kazuM ja yAda rahetuM nahotuM . temanA tevA prakAranAM jJAnAvargIya karmono udaya jANIne upAdhyAya mahArAja temane rAgadveSa na karavA mATe eka ja vAkya bhArapUrvaka yAda rAkhavAnuM, gokhavAnuM, zIkhavADe che : mA tuja mA rupa. munine A vAkya paNa pUruM yAda rahetuM nathI ane teo 'mAsatusa' gokhe che, paNa upAdhyAya mahArAjanI zikhAmaNa pramANe bhAvapUrvaka. bIjAo emanI ajJAna dazAnI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana hAMsI kare che, paNa muni to gurumahArAjanI zikhAmaNane pAda rAkhIne, potAnAmAM ja magna banIne evI UMcI bhAvapariNatie pahoMce che ke emane kevaLajJAna thAya che. Ama, upAdhyAya mahArAja pAtrAnusAra adhyayana karAvIne yogya jIvane kevaLajJAna sudhI pahoMcADI zake che. RtazAstranuM adhyayana ane adhyApana e upAdhyAya mahArAjanA kartavyarUpe che. eTalA mATe potAnuM adhyayana karavAmAM ane ziSyone adhyayana karAvavAmAM teo jo pramAda seve athavA mana vagara, kaMTALA ke uga sAthe teo adhyayana karAve to temane doSa lAge che ane tenuM temane prAyazcitta levuM paDe che. na upAdhyAya mahArAjano Adarza to e che ke emanI pAse adhyayana karavA AvanArane paNa thAka na lAge, paNa temanA adhyayanamAM rasa, ruci ane bhavadhe. ziSya taraphathI AdarabhAva, pUjyabhAva naisargika rIte pAmavo e sahelI vAta nathI. jJAnadAnanI sAthe sAthe apAra vAtsalyabhAva hoya to ja e pramANe banI zake. upAdhyAya mahArAja ziSyonA zraddheya guru bhagavaMta hovA joIe. AvA upAdhyAye mahArAja mUrkha ziSyane paNa jJAnI banAvI de. teo paththaramAM paNa pallava pragaTAvI zake. upAdhyAya zrI yazovijayajI zrIpALa rAsaMmAM lakhe che : mUrakha ziSya nipAI je prabhu, pahANane pallava ANe; te uvajjhAya sakalajana pUjita, sUtra aratha savi jANe. jaina zAsananI paraMparAmAM ziSyone vAcanA ApI utsAhita karavAmAM kizora vayanA zrI vajasvAmInuM udAharaNa advitIya che. emanI pAse vAcanA lenAra sAdhuo emanA karatAM UMmaramAM ghaNA moTA hatA. keTalAka alpabudhdhinA ke maMdabudhdhinA hatA. teone paNa vajasvAmI pAse vAcanA letAM badhuM AvaDI jatuM. keTalAka ziSyone dhAryA karatAM ghaNA ochA samayamAM samajAI jatuM ane yAda rahI jatuM. vajasvAmI pAse adhyayana karAvavAnI eka viziSTa labdhi hatI. Ama upAdhyAya padano mahimA ghaNo moTo che. upAdhyAya padanA namaskAranuM, jApa ane dhyAnanuM mahattva zAstrakAroe supere samajAvyuM che : zrI bhadrabAhusvAmI Avazyaka niryuktima upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra karavAno mahimA samajAvatAM kahe che : uvajjhAyanamukkAro jIvaM moeI bhavasahassAo / bhAveNa kIramANo hoI puNo bohilAbhAe / uvajjhAyanamukkAro dhannANaM bhavakkhayaM kurNatANaM / hiayaM aNummuyaMto visottiyAvArao hoI // uvajjhAyanamukkAro esa khalu vannio mahatthotti / jo maraNammi uvagge abhikkhaNaM kIraI bahuso // uvajjhAyanamukkAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM paDhama havaI maMgalaM // (1) upAdhyAya bhagavaMtane karelo namaskAra jIvane hajAro bhavathI mukta karAve che. vaLI bhAvapUrvaka karAto namaskAra to bodhilAbhane mATe thAya che. (2) upAdhyAya bhagavaMtane karelo namaskAra dhanya mANasone mATe bhavakSaya karanAro thAya che tathA hRdayamAM anusmaraNa karAto namaskAra apadhyAnane nivAranAro thAya che. (3) upAdhyAya bhagavaMtane karAto namaskAra mahAna arthavALo hoya che evuM varNavavAmAM Ave che tathA mRtyu pAse AvyuM hoya tyAre te namaskAra bahu vAra karAya che. (4) upAdhyAya bhagavaMtane karAyelo namaskAra sarva pApano vinAza karanAra che ane sarva maMgalomAM prathama maMgala suttatvavitthAraNatapparANaM, namo namo vAyagakuMjarANaM / gaNassa sAdhAraNa sArayANaM savvakkhaNA vajjiyamaMtharANaM // sUtrArthano vistAra karavAmAM tatpara ane vAcakamAM kuMjara (hAthI) samAna upAdhyAya mahArAjane namaskAra karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. upAdhyAya mahArAja sUtra ane tenA arthano vistAra karIne samajAve che. vaLI teo dvArA sUtrArthanI paraMparA vistaratI cAle che. upAdhyAya mahArAjasUtrono artha sAmAnyathI samajAve che ane AcArya bhagavaMta vizeSathI artha samajAve che arthAt jyAM japa avakAza hoya tyAM tyAM tenuM gUDha rahasyo prakAze che. ' 'paMcaparameSThi namaskAra ane sAdhanAmAM paMnyAsa zrI bhadraMkara vijayajI gaNivara lakhe che, "zrI upAdhyAya bhagavaMtano namaskAra kevI rIte bhAvanamaskAra bane che te joIe. zabda, rUpa ane gaMdha e jema anukrame zrota, caNu ane ghANanA viSayo che, tema rasa ane sparza anukrame rasanendriya ane sparzendriyanA viSayo che ane tenuM AkarSaNa jIvane anAdinuM che. te TALavAnA upAya tarIke ane te dvArA upAdhyAyanA namaskArane bhAvanamaskAra banAvavuM mATe zrI upAdhyAya bhagavaMtono svAdhyAya ane tethI utpanna thato eka prakArano rasa te baMnenuM praNidhAna Avazyaka che. dvAdazAMgIrUpa pravacanano svAdhyAya niraMtara karavo ane anyane karAvavo e zrI upAdhyAya bhagavaMtanuM sarvazreSTha kartavya che..e svAdhyAyano rasa atIndriya nRtine Ape che, ke je tRmi paDa rasayukta bhojanano niraMtara svAda karanArane paNa kadI thatI nathI.... zrutajJAnanA abhyAsathI zrI upAdhyAya bhagavaMtone thatI tRmi ne anAdiviSayanI atRmine zamAvanArI che ane atIndriya tRtinA nirupama AnaMdane ApanArI che. razekharasUrinI gAthAne anusarI upAdhyAya zrI yazovijayajI kahe cheH dvAdaza aMga sajhAya kare che, pAraga dhAraka tAsa; sUtra aratha vistAra rasika ne, namo uvajajhAya ullAsa. vaLI teo upAdhyAya padanA jApano mahimA samajAvatAM kahe che : . nAma aneka viveka, vizArada pArada puNya; paramezvara-AjJAmRta, guNa suvizuddha agaNya; namie zAsana-bhAsana, patita pAvana uvajajhAya, nAma japatAM jehanuMnava vidhi maMgala thAya. paMnyAsa zrI bhadraMkara vijayajI mahArAja A vize kahe che, 'uvajajhAya zabda paNa upayogakaraNamAM tathA dhyAnanA nirdezamAM vaparAyelo che. arthAt zrI upAdhyAya bhagavaMto sadA upayogI ane niraMtara dhAnI hoya che." zrI ratnazekharasUrie zrIpALarAjAnI kathA 'siri-sirivAla kahA' mAM upAdhyAya padanuM dhyAna dharavAnuM kahyuM che : gaNatittIsu niutte suttatthajjhAvarNami ujjute / sajjhAe lINamaNe sammaM jhAeha ujjhAe / [gaNa (gaccha-dharmasaMgha)nI tRmi (sArasaMbhALa)mAM niyukta ( gacchanI sArAvAraNAdi karavAnA adhikArathI yukta), sUtra tathA arthanuM adhyayana karAvavAmAM tatpara ane svAdhyAyamAM lIna manavALA zrI upAdhyAya bhagavaMtanuM samyapha prakAre dhyAna karo] sirisirivAlakahAMmAM nIcenI gAthAomAM paNa upAdhyAya padanA dhyAnanuM mahattva samajAvatAM kahyuM che : je bArasaMghasajjhAya pAragA dhAragA tayatthANaM / tadubhaya vitthArarayA te haM jhAemi ujjhAye / / annANavAhi vihurANa pANiNaM sua rasAyaNaM sAraM / je diti mahAvijjA tehaM jhAemi ujjhAe // mohAdi daThThanaThThappa nANa jIvANa ceyaNaM diti / je kevi nariMdA Iva te haM jhAemi ujjhAye // zrI ratnazekharasUri upAdhyAya bhagavaMta mATe vaLI lakhe che : sUtha saMvekAmai sui, saMgItamaya vimuLa ' tamhA hu te uvajjhAyarAye, jhAeha niccaMpikayappasAe / [sArA- zuddha jala samAna sutramaya, khIra samAna arthamaya ane amRta samAna saMgamaya evA prasiddha zrutajJAna vaDe je upAdhyAya rUpI rAjA kRpAprasAda ApI bhavyAtmAne prasanna kare che temanuM haMmezA dhyAna karo.] zrata eTale AgamasUtro. e sUtro zabdamaya che, tema ja arthamaya che. " emAM nirUpAyelA padArthano bodha saMga jamAve evo che. AvA zrata jJAnanA dAtA upAdhyAya mahArAja potAnA ziSyonA cittane vizuddha banAvI enI puSTi zrIpALa rAsanA cothA khaMDamAM upAdhyAya bhagavaMta vize vaLI kahevAyuM che bAvanA caMdana sama rasavayaNe, ahita tApa savi TALe, te uvajajhAya namIje je valI, jinazAsana ajuAle re. jeo bAvanA caMdananA rasa jevAM potAnAM zItaLa rasavacano vaDe lokonA ahitarUpI sadhaLA tApane TALe che tathA jeo jinazAsanane ajavALe che tevA upAdhyAya bhagavaMtane bhAvapUrvaka namaskAra karo] upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja 'navapadanI pUjAmAM upAdhyAya padanI pUjAmAM ratnazekharasUrinuM gAthA AghakAvya tarIke nIce pramANe Ape Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-92 kare che. A evuM khAyajI zrI hakika lAbha kare che. Avo kRpAprasAda varasAvanAra upAdhyAya mahArAjanuM haMmezA dhyAna dharavuM karavAnI ane hI namo uvajajhAyANaMnI vIsa navakAravALI gaNavAnI hoya ' joIe. emanuM evuM dhyAna dharavAthI emanA guNo potAnAmAM Ave. che. khamAsaNA mATe nIce pramANe dUho bolavAno hoya che : upAdhyAya zrI yazovijayajI zrI paMcaparameSThi gItAmAM upAdhyAya tapa sajhAye rata sadA, dvAdaza aMganA dhyAtA re; bhagavaMtanA dhyAnathI thatA AdhyAtmika ane laukika lAbha varNavatAM lakhe che : upAdhyAya te Atama, jagabaMdhava jagabhrAtA re. nitya uvajajhAyanuM dhyAna dharato, pratyeka pradakSiNA ane khamAsamaNA pachI namaskAra karatI vakhate upAdhyAya pAmIe sukha nija citta gamatAM; padanA eka eka guNanA nirdeza sAthe namaskAra karAya che, jema ke 'zrI AcArAMga hRdaya durNana vyaMtara na bAI, sUtra paThana guNayuktAya zrI upAdhyAya nama: A rIte agiyAra aMga ane koI virUo na vayarI virAdhe. cauda pUrva ema maLIne pacIsanA nirdeza sAthe, dUhA tathA khamAsamaNApUrvaka navapadanI ArAdhanAmAM eTale paMcaparameSThinI tathA darzana, jJAna, cAritra namaskAra karAya che. ane tapanI ArAdhanAmAM zAstrakAroe bhinna bhinna raMganI saMkalanAne ghaNuM upAdhyAya padano raMga lIlo hovAthI jeo te divase eka dhAnanuM ja mahattva ApyuM che, paMcaparameSThimAM arihaMta padano zreta, siddha padano lAla, AyaMbila karavAnI bhAvanA dharAvatA hoya teo AyaMbilamAM maganI vAnagI AcArya padano pIta ( pILo), upAdhyAya padano nIlo (lIlo tathA sAdhu vApare che. padano zyAma raMga che. darzana, jJAna, cAritra ane tapa e darekano zveta raMga pacIsa sAthiyA karyA pachI je phaLa-naivedya mUkavAmAM Ave che temAM che. A vargonI saMkalanA vizeSata: dhyAtA-dhyAnanI draSTie karavAmAM AvI che potAnI zakti anusAra lIlA parNanAM phaLa-naivedya mUkI zake che. zaktisaMpanna ane temAM viziSTa prayojana raheluM che. sAmAnya anubhavanI e vAta che ke zrImaMto pacIsa marakata maNi paNa mUkI zake che. cokhAnA sAthiyAne badale AMkha baMdha karIne koI paNa eka padArthanuM dhyAna dharIe to AMkha baMdha thatAM maganA sAthiyA paNa te divase karI zakAya che. ja zyAma varNa dekhAya che, pachI dhIme dhIme nIlo varNa, pachI pILo varNa ane upAdhyAya padanI ArAdhanA karanAre te divase evI bhAvanA bhAvavAnI pachI zveta varNa dekhAya che. dhyAnamAM bahu sthira thatAM bAlasUrya jevo, tejanA . hoya che ke, upAdhyAya bhagavaMtanI jema huM paNa zAstronuM paThana- pAThana goLA jevo lAla varNa dekhAya che. paMcaparameSThimAM chelluM pada sAdhunuM che. tyAMthI karAvavAnI zakti prApta karyuM ane jJAnAntarAya karmano kSaya karI siddha -buddha-mukta banuM. jIve uttarottara caDhatAM caDhatAM siddha dazA sudhI pahoMcavAnuM che. eTalA mATe raMgano krama e pramANe ApavAmAM Avyo che. darzana, jJAna, cAritra ane tapa Ama pAMca parameSThimAM upAdhyAya padano mahimA paNa ghaNo moTo che. e AtmAnA ja guNo hovAthI teno zveta varNa rAkhavAmAM Avyo che. sAdhunA padamAMthI upAdhyAyanA pada sudhI pahoMcavAnuM paNa je eTaluM saraLa na hoya to upAdhyAyanuM pada aupacArika rIte prApta kyo pachI e padane upAdhyAya padano raMga nIlo che. vijaLInA be tAra aDatAM temAthI jharanA sArthaka karavuM e keTalI badhI duSkara vAta che te samajAya che. eTale ja jaina taNakhAno jevo bhUrI jhAMyavALo lIlo raMga hoya che tyAMthI ghAsanA lIlA raMga zAsananI paraMparAmAM potAne maLelA upAdhyAyanA padane ujajavaLa karanArI jevo lIlo raMga hoya che. nIlamaNinI prabhA paNa zItaLa, nayanaramya ane vibhUtio keTalI virala che ! zrI harivijayasUrinA ziSya, sattarabhedI pUjAnA manohara hoya che. udyAnanI hariyALI vanarAzi pote prasanna hoya che ane racayitA, kuMbhAranuM gadheDuM bhUke tyAre kAusagga pAravAno abhigraha dharANa jenArane paNa prasanna karI de che. hariyALAM vRkSo potAnA Azraye AvanArano karanAra ane tethI AkhI rAta UbhA UbhA kAusagga dhyAnamAM e pUjAnI zrama harI le che ane temane zItaLatA, prasannatA arpe che. tevI rIte upAdhyAya racanA karanAra zrI sakalacaMdrajI upAdhyAyanuM nAma keTaluM badhuM preraka che. eja bhagavaMta pote haMmezA upazAMta ane prasanna hoya che tathA emanA sAnidhyamAM pramANe zrI hIravijayajIsUrinA ziSyo upAdhyAya zrI bhAnucaMdra ane upAdhyAya AvanArane teo zAMta ane prasanna karI detA hoya che. upAdhyAya bhagavaMta zrI zAMticaMdrajI gItArtha prabhAvaka upAdhyAya hatA. aneka rAsakRtionA racayitA pAse bhavano bhaya ane thAka Utare che, zaMkAnuM samAdhAna thAya che ane te upAdhyAya zrI samayasuMdarajI, upAdhyAya zrI meghavijayajI, upAdhyAya zrI thatAM prasannatA anubhavAya che. mAnavijayajI, upAdhyAya zrI kalyANavijayajI, upAdhyAya zrI sidhdhicaMdrajI maMtrazAstramAM aMtarAyo, upadravo ke azivanA nivAraNa mATe nIla varNa tathA upAdhyAya zrI kItivijyajInAM nAme paNa zAsanaprabhAvakomAM suparicita (lIlA raMga)nuM dhyAna dharavAnuM vidhAna che. upAdhyAya bhagavaMta jJAnanA AvaraNane che. taduparAMta zrIpALarAsa ane puNyaprakAzanA stavananA racayitA upAdhyAya ke aMtarAyane dUra karavAmAM sahAyabhUta thAya che. eTalA mATe emanuM dhyAna zrI vinayavijayajI, upAdhyAya devacaMdrajI mahArAja ane A badhA upAdhyAyomAM lIlA varNa sAthe karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. jemaNe saMskRta, ardhamAgadhI ane gujarAtImAM aneka racanAo ApI che, e maMtrazAstramAM (jaina, hiMdu ane bauddha e traNemAM ) batAvyA pramANe A traNa covIsIonI racanA karI che evA upAdhyAya zrI yazovijayajInuM nAma vizvamAM mukhya pAMca tattvo che. A paMca mahAbhUta che : (1) pRthvI, (2) jala, upAdhyAyomAM ziramora samAna che. jemanuM sAhitya rasa ane bhAvapUrvaka vAMcatA (3) vAyu, (4) agni ane (5) AkAza. varNamAlAnA pratyeka varNa (akSara) jemanAM caraNamAM mastaka sahajapaNe pUjyabhAvathI namI paDe che evA upAdhyAya - sAthe koI ne koI tattva saMkaLAyeluM che. maMtramAM varNAkSaro hoya che. eTale mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje to upAdhyAya padane ghaNuM badhuM gaurava maMtroccAranI sAthe A tattvonuM sUkSma anusaMdhAna thAya che. navakAra maMtramAM apAvyuM che. 'upAdhyAjI mahArAja eTaluM bolatAM ja e zabdo zrI yazovijayajI paNa e rIte enA akSaro sAthe A pAMce tattvo saMkaLAyelAM che. maMtravido mATe vaparAya che evI tarata pratIti thAya che, kAraNa ke upAdhyAya zabda batAve che te pramANe navakAra maMtranA 'namo' e be akSaro uccAratAM AkAza. emanA nAmanA paryAyarUpa banI gayo che. tattva sAthe anusaMdhAna thAya che. namo uvajajhAyANaM e padano uccAra karatI A uparAMta bIjA ghaNA badhA upAdhyAya bhagavaMto thaI gayA che jemaNe vakhate namo=AkAza, upRthvI; va=jala; jhA=pRthvI ane jala; yA=vAyu jaina zAsanane dIpAvyuM che. vastuta: zAsananI paraMparA jJAnadAnamAM advitIya ane saM=AkAza-e pramANe tattvo sAthe anusaMdhAna thAya che. evA upAdhyAya bhagavaMto dvArA ja sArI rIte cAlI zake che. eTalA mATe ja temane zAsananA aMbhabhUta tarIke oLakhAvavAmAM AvyA che. maMtra zAstrane jyotiSa zAstra sAthe saMlagna karavAmAM Ave che. potAne Ama AcArya nahi paNa AcArya jevA, AcArya bhagavaMtane sahAyarUpa, je je graha naDato hoya tenI zAMti mATe tathA tenI ArAdhanA mATe judA judA zrutajJAnarUpI rasAyana dvArA ziSyone mAtRtama vAtsalyabhAvathI susajja karI maMtronuM vidhAna che. maMtravidoe navakAra maMtrano paNa e draSTie parAmarza karyo zrata paraMparAne cAlu rAkhanAra, kSama, Arjava, mArdava ItyAdi guNothI yukta, che ane upAdhyAya padano maMtra hrIM namo uvajjhAyANaM budhanA grahanI zAMti nirAkAMkI, nirAbhimAnI, pacIsa-pacIsI jeTalA guNothI yukta evA upAdhyAya mATe pharamAvyo che. bhagavaMta jinazAsananA AdhAra sthaMbharUpa che. jaina darzanamAM upAdhyAya bhagavaMtano . navapadanI ArAdhanAmAM, zAzvatI AyaMbilanI oLInI vidhi sahita Adarza ghaNo ja UMco rahyo che. ethI paMcaparameSThimAM. navakAramaMtramAM tapazcaryAmAM cothA divase upAdhyAya 5danI ArAdhanA karavAnI hoya che. upAdhyAya-uvajjhAya bhagavaMtanuM sthAna adhikArapUrvaka yathArtha sthAne raheluM che. . upAdhyAya bhagavaMtanA paccIsa guNa hoya che. eTale e divase savAre pratikramaNa emane japa-tapa- dhyAnapUrvaka karAyelo sAco namaskAra bhavabhramaNa dUra karavAmAM, pachI loggassano kAussagya karavAno hoya che. tyAra pachI jina maMdira jaI mokSaprAptimAM avazya sahAyarUpa bane che. pacIsa sAthiyA karavAnuM , pacIsa khamAsamaNAM devAnuM, pacIsa pradakSiNA - 7 ramaNalAla vI. zAha Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana kAyotsarga 7 DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA vizvanA dharmothI jainadarzananI AgavI viziSTatA te tenA AgavAM dUra karavA tathA rAtri daramyAna lAgelAM pApa prakSAlana mATe kAyotsarga tattvo jevAM ke ahiMsA, tapa, anekAntavAda, cauda guNasthAno, karAya che. atratya sUtramAM nirdiSTavera AgAro to apavAda mATe sahaja jIvAjIvavicAra, karmano siddhAMta vagere gaNAvI zakAya. dazavaikAlika samajAya tema che. satranI prathama gAthAmAM ahiMsA, saMyama ane tapane zreSTha gaNAvI tenI tyAra pachI je kAyotsarga karAya che tenA hetuo A pramANe che : ArAdhanAne jaina dharma kahyo che. jaina dharma jema ahiMsApradhAna che; tema - jo me rAIo aMIAro kao, kAIo, vAIo, mANasio tapa pradhAna paNa bIjA dharmo karatAM che. saMgraha karanArAomAM urasutto, ummago, akakho, akaraNijjo, dukhkhAo, duvvaciMtio, "upaumAsvAti saMgrahitAra:" evo nirdeza kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryuM aNAyAro, aNicchiavvo, asAvagapAuggo, nANe, daMsaNe, potAnA siddhahemavyAkaraNamAM prakaraNAdi graMthomAM saMgrahIta carittAcaritte, sue, sAmAIe, tihuM guttIrNa, carihaM kasAyANaM, karanArAomAM AcArya bhagavaMtomAM umAsvAti mahArAjanuM nAma paMcahamaNuvrayANa, tihuM guNavayANa, cahiM sikakhAvyANe, agragaNya gaNAvyuM che. bArasaviha7 sAvagadhammassa je khaMDie, ja virAhie te mATe sarvakarmono kSaya thavAthI mokSa maLI zake che. te mATe tapa paNa AgavuM kAusagna karuM chuM.uparyukta vicAronI puSTi mATe tathA prAyazcitta karavA sthAna dharAve che; kemake "tapasa nirjarA ca" ema umAsvAti gaNAve che. mATe, te vadhu vizuddha bane te hetuthI, hRdayamAM rahelA zalyone dUra karavAnA bAhya tema AtyaMtara ema tapanA cha cha prakAro paDe che. baMnenuM sarakhuM hetupUrvaka kAussagna karavAno manasubo sevavAmAM Ave che. gaurava tathA mahattva che; kemake te baMne ekabIjAnA pUraka che. he bhagavaMta ! vaMdananA lAbha mATe, pUjA karavAno lAbha levA mATe, kAyotsarga ke jene mAgadhImAM kAusaga kahevAya che ane jene satkAra karavAno lAbha levA mATe tathA prabhu pUjAnA abhiSekanuM sanmAna laukika bhASAmAM kAusaga kahe che te AtyaMtara tapamAM chaThuM sthAna dharAve karavA mATe, bodhi meLavavA mATe, upasaMgo rahitanA dhyeya hAMsala karavA. che. kAyotsarga dhyAna sAdhanA karavA mATenI eka viziSTa avasthA che. mATe (mokSa meLavavA mATe, vRddhigata thatI zraddhA, medhA, vRtti tathA 'opaniryukti'mAM kAyotsargane traNa cinsArUpa kahI tenuM bhAre mahattva dhAraNA ane anuprekSA sahita kAussagna karavAno IrAdo hovo batAvyuM che. pApanA je ghA (traNa) paDyA hoya tene rUjhavIne nirmaLa joIe. kevI suMdara vicAronI zreNi caDhavAno hetu ahIM darzAvAyo che! karavAnI kriyA kAyotsargamAM paDelI che. TUMkamAM, ghA sApha karyA pachIno tethI kAryotsarga eka veTha utAravAnI prakriyA nathI. ghaNI malamapaTTo te kAyotsarga che. zrI jaina zAsanamAM kAyotsarganuM moTuM gaurava sAvadhAnIpUrvakanI dhArmika pravRtti che. , che. cha AvazyakomAM e pAcamAM Avazyaka rUpe goThavAyela che tathA devasI pratikramaNamAM upara gaNAvyA uparAMta zrutadevatA tathA kSetra AtyaMtara tapanA cha prakAromAM paNa tenuM sthAna che. devatAne uddezIne kAusagna karavAno hoya che. zrutadevatA taraphathI A anya dharmomAM dhyAna mukhyatve mana uparanA niyaMtraNa rUpe che. jyAre kAusagga dvArA jJAnAvaraNIya karmasamUha kSaya karI zratasAgara pratye jaina zAsananuM dhyAna viziSTa bhAvayukta AvazyakAdi kriyA svarUpa che; bhakti nimitte kAusagna karavAno hoya che. te kAyotsarga sahita thAya tyAre temAM mAtra mana nahIM paraMtu vANI ane kSetra devatAnA kAusagnamAM darzana-jJAna caraNa-karaNa sahita mokSa kAyA upara paNa te prakAranI pravRtithI niyaMtraNa Ave che. mArganI sAdhanA apekSita rakhAyelI che. caityavaMdana, sAmAyika, pAMca pratikramaNa, pauSadha, upadhAna vagere. pratikramaNamAM A uparAMta zAsananI sevA karanArA tathA zAsananI anuSThAnomAM kAyotsarga karavAnA prasaMgo prApta thAya che. sAmAyika sevA karavAmAM kaTibaddha evA tIrtha(cAre)nI muzkelI dUra karavAnA hetu vageremAM koInA nimitte mAro kAusagga DoLAya nahIM, hasavAnuM mATe vaiyAvRtva karanArA devo zAMti karAve tathA samyaka draSTi sahitanI lavAnuM thAya nahIM te mATe eka ja rasto che ke sAmAyikanI maryAdA samAdhi kare te uddezathI kAusagna karavAno suMdara hatu kAusagga mATe kupo AMkha aDadhI baMdha rAkhavI, jIbhane bolavAno avasara Apavo mukarara karyo che.kAyotsarga mATe upara mujabanI vicAraNA karyA pachI, nahIM, kAnathI saMbhaLAya nahIM tenI kALajI rAkhavI Avazyaka che; jethI kAyotsarganI mahattA, upayogItA, lAkSaNikatA samajI-jANI te suMdara 'karemi bhaMte'thI lIdhelI pratijJA sArthaka thAya. pratikramaNanI kriyAmAM anuSThAna vadhu anuprekSaNA sahita karAya tevI apekSA asthAne nathI. chae AvazyakonuM ArAdhana thAya che. cha Avazyaka (sAmAyika. kAusagna karavAmAM 19 doSo tyajavA joIe. caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna)mAM kAusagnamAM dhyAna kendriya sthAne rahevuM joIe. dhyAnanA be prakAro pratikramaNanuM sthAna cothuM che; jyAre kAyotsarganuM sthAna pAMcamuM che. 'che; zubha ane azubha. zubha dhyAna mATe sau prathama azubha kaSAyo, pAponA prAyazcitta mATe, AtmAne zuddha karavA sAruM kAusagga rAgAdi durguNo naSTa karI, zubha dhyAnanA cAra prakAro uttarottara kramika karavAno hoya che. kAyotsarga anAtmabhAvanA tyAga mATe; caDhI chellA dhyAnanA be prakAromAM yogane paNa dezavaTo ApavAno hoya AtmabhAvamAM sthira thavA mATe hoya che. jema AlocanA pahelAM vaMdana che. jana dInamAM mana-vacana ane kAyAnA pravattine tilAMjali apAya jarUrI che tema kAyotsarga pahelA paNa gurunaMdana jarUrI che. sAdhaka eTale tene yoga kahevAya che. sayogI ane ayogI 13-14 guNasthAnomAM pUrNatayA guru samarpita vyaktitva; gurudevane pUchyA vagara kAyotsarga 13me guNasthAne mana, vacana, kAyAnI pravRtti cAlu hoya che; jyAre paNa ne thAya ! 14me guNasthAne traNe pravRtti baMdha hoya che. mokSa meLavavA mATe aMtima sAmAnya rIte caityavaMdanamAM eka navakArano, rAIdevasI kArya karanAra pravRtti te jJAna, darzana, cAritra, tapAdi uparAMta zubha pratikramaNamAM ekathI cAra logassano, zrI tapacitavaNImAM 4 logassa dhyAna mahattvanuM sthAna dharAve che. bhagavAna mahAvIrAdi tIrthakaroe paNa. ke 16 navakArano, pambi pratikramaNamAM 12no, caumAsImAM 20no dhyAna dvArA ja mokSagati prApta karI che. tathA saMvatsarI pratikramaNamAM 40 logassa ane eka navakAra athavA kAyotsargamAM annattha sUtramAM jaNAvyA pramANe 13 AgAro tathA 161 navakArano kAusagna karavAno hoya che. anya anuSThAnomAM - ami ke prakAzanI jyota zarIra para paDe tyAre, rASTraviplava ke hullaDanA 100 logassa ke eka rAtri sudhIno ke upadrava pUro na thAya tyAM sudhI prasaMge, Aga lAge tyAre, sarpAdinA DaMza prasaMge calita thatA kAusagga karAto hoya che. sudarzana zeThanI patnI manoramAe kalaMka dUra kAusagnano bhaMga thato nathI. 13 AgAro, zarIranA prAkRtika na thAya tyAM sudhIno kAusagnano abhigraha rAkhyo hato. sau prathama rAI lakSaNo, atyAjya che, tethI bhaMga thato nathI te samajI zakAya che. pratikramaNanA prAraMbhamAM kusumiNa kusumiNa uvaNi rAI-pAyazcitta ThANeNaM, moNeNaM, jhANuM: sthAna, mauna ane dhyAnanI eka tripuTI virohaNaEUR kAusagna karavAno Adeza maMgAya che. kasvapna kedasvapna che. A traNeno samucita upayoga cittane beya bhaNI kendrita kare che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-92 yogazAstramAM sAdhakanI mAnasayAtrAnuM mArmika citraNa rajU karyuM che. mAnasika aticAra na thavA joIe, usUtra, unmArga, na karavA jevAM evo samaya kyAre Avaze jyAre ekAnta bhUmimAM, khaMDera ghara ke kRtyo, kalpavirUddhanuM, duSTa dhyAna, duSTaciMtana, anAcAra, anicchanIya. smazAnamAM dhyAna dharato hoIza ane baLada zarIrane-mArI kAyAne vartaNuMka, zrAvakane anucita evo kriyAkalApa, jJAna, darzana, cAritra, patthara mAnI ghasato haze ! kevo alagAva AtmA-anAtmAno ! zrata, samatA, traNa gupti, cAra kaSAyo, pAMca aNuvrato, traNa guNavrato, kAusagga siddha thAya tyAre A anubhava prApta thAya ! pUro kAusagna cAra zikSAvrato tathA bAra prakAranA zrAvakocita dharmonuM ullaMghana na thAya sadhAya tyAre te kSaNa Ave jyAre kAyA ane caitanyanI bhinnatAne sAdhaka tenI savizeSa kALajI rAkhavI joIe. A pratipAdita kare che ke anubhavI zake; atyAra sudhInI abheda anubhUti e kSaNe bheda ' kAusagga e atyaMta gauravazALI vidhi che tethI veThake jema tema karI nAMkhavAnI kriyA nathI; kAraNa ke te eka viziSTa dhyAna mArge laI janArI anubhavamAM palaTAya. kAusagga valoNuM che; anAtmabhAva ane dhArmika anuSThAna vidhi che. te yogya rIte pAra paDe te mATe lebhAgu rIte AtmabhAvanI pRththakatA. dhammara valoNuM pRthapha karI Ape. mudrAnI na karavI joIe eTaluM nahi paraMtu tallIna, tanmaya, taddagatacitta tathA AMtarika bhAva para ghaNI asara paDe che. AMtarika bhAvanAnA AdhAre tadAkAra thavAno prayatna hamezAM hovo joIe to kAyotsarga saphaLa pAra. mudrA bahAra racAI jAya che. kAusagnamAM sAkSIbhAva bhaNI sarakavAnuM paDe. upara jaNAvelAM saddaguNo darekamAM hoI na zake. badhAM nirdiSTa che. kAusagamAM AMgaLI ke veDhA kazAno upayoga karyA vagara manane guNovALI vyakti kyAM to deva hoI zake athavA atimAnava hoI zake. AlaMbana pakaDAvI devAnuM, jethI gaNAtA pado ke saMkhyA para cAMpatI te guNo tarapha haMmezAM lakSa rahevuM joIe tethI "karemi bhaMte" sUtra pachI najara rahe. kAusagnano cokkasa hetu anAtma bhAvamAMthI Atma "IcchAmi ThAmi kAusagga" sUtramAM rAIo ke devasio kAyA, mana, bhAvamAM saMkramaNa karavAno che. tathA vANI dvArA aticAro thayA hoya te mATe 'micchAmi dukkaDuM" eka zrAvaka UbhA UbhA khaMDera gharamAM rAtrinI ekAnta paLomAM prArthanAmAM Ave che. mAnava sulabha doSothI gaNAvelAM guNo vyakti kAusagnamAM tallIna banI gayA che. tenA patnI karmasaMyoge kuchaMde caDhelA pAse nathI tethI AvI abhyarthanA karAya che. kheDUta jevI rIte khetara, premI sAthe krIDA karavA tyAM ja Ave che. nirlaja ceSTA, nIrava aMdhakAra, sApha karI bI ropaNI mATe taiyAra kare che tevI rIte mAnasika upara adhurAmAM pUruM hoya tema khATalAno eka pAyo zrAvakanA paga para paDyo. gaNAvelAM guNo prApta karavAnA zubha AzayapUrvaka kAyotsarga karavAno zArIrika vedanA sahana thAya, patnInI duzcAritranI mAnasika vedanA suMdara hetu dhyAnamAM rAkhavo joIe. - A uparAMta "savvaloe" athavA "arihaMta-ceIANe" sUtramAM tarapha durlakSa hovAthI kAusagnanA dhyAnamAM zrAvakane bIjA koI sarva devonA vaMdananA lAbha mATe, pUjAnA lAbha mATe, satkAranA lAbha ciMtanano avakAza ja nathI, kevuM dhyAna ! kevI samAdhi ! mATe, sanmAna karavAnA lAbha mATe tathA mokSapada prApta karavAnA lAbha jevI rIte kheDUtane khetaramAM pAka letAM pUrve keTalIka pUrva taiyArI mATe zraddhA, viziSTa prakAranI buddhi, dhairya, dhAraNA tathA zubha tattvadhyAna, jevI rIte khetara kheDavuM vagere karavAnuM hoya che tevI rIte upara jaNAvelI prakriyAo judA judA draSTibiMduothI kAyotsarga mATe mukarara gaNAvI je prati kSaNa vRddhi pAme te rIte huM kAusagna karavA kaTibaddha thayo chuM tevI abhilASA sevI kAusagna karavA vyakti taiyAra thaI hoya che. na zakAya. kAyotsarga karanAra sAdhu ke zrAvaka dhArmika jIvana vyatita karato devanI pratikramaNamAM vadhumAM devasIa prAyazcitta visohaNae hoya che to pachI dharmalAbha thAya tevI mAMgaNI zA mATe karAya che? tenA kAusagna karavA mATe anujJA mAMgavAmAM Ave che, ane tyAra bAda pratyuttaramAM jaNAvI zakAya ke kliSTa karma ke mithyAtva mohanIya karmanA du:khanA kSaya mATe, karmanA kSaya mATe kAusagna avaziSTa rahyo hoya che. udayathI saMbhava che ke prApta thayelo bodhilAbha nAza pAme athavA zvetAMbara jainonA 45 Agamo paikI upAsakadazAMgamAM AnaMda, janmAMtaromAM paNa bodhilAbha mokSa na maLe tyAM sudhI maLato rahe te mATe kAmadeva vagere daza upAsakonA AkhyAno maLe che. te pratyekane duSTa, A AzaMsA sevavAmAM Ave che. IrSyALu deva dvArA sAnukuLa temaja pratikULa upasargo karavAmAM Ave che; jevI rIte ratna saMzodhaka agni dvArA ratnamAM kacaro sApha kare che tyAre A mahAnubhAvo saMkaTa daramyAna prAraMbhathI aMta sudhI kAusagnamAM tevI rIte zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA, anuprekSA (tattvabhUta padArthanuM nizcala rahe che ane tenA pratApe ane prabhAve aNizuddha rIte pAra paDe ciMtana) A pAMca apUrvakaraNa mahAsamAdhinA bIja che, bIjono ( bAhubalIno kAyotsarga suprasiddha che. eka varSa sudhI khAvAnuM, paripAka apUrvakaraNa che. je mahAsamAdhi svarUpa che. samAdhi aprara bhAvathI samyagdarzana-jJAna-cAritrathI maLanArI AtmaramaNanA svarUpa pIvAnuM, bolavAnuM, badhuM ja baMdha hatuM ane kAusagnamAM UbhA rahyA. che. mahAsamAdhi apUrvakaraNa che,je AThamA guNasthAne prAdurbhata thAya tenI dADhInA vALamAM pakSIoe mALA karyA ! tathA zarIra para velA che. apUrvakaraNa AtmAnI uparyukta ratnatrayInI ramaNatApUrvaka viTaLAI gayA! kriyamANa tattva ramaNatAnA parama vikAsa svarUpa che. AvI mahAsamAdhi eka samaya evo hato ke sAdhu samudAyano kalpa AcAra eTale ke apUrvakaraNanA sarjana mATe bIja Avazyaka che ane te zraddhA, (sAdhvAcAra) jemAM saMgrahAyelo che, te kalpasUtra paryuSaNanA pavitra parva medhA, dhRti, dhAraNA, anuprekSA pAMca che. A pAMcane bIja zA mATe daramyAna AcArya ke guruvaryanA mukhe vAMcana thAya tyAre munigaNa tene kahevAmAM Ave che ? kAraNake; teno atizaya paripAka thavAthI kAusagnamAM UbhA UbhA ekacitte zravaNa kare. apUrvakaraNa siddha thAya che. kAyotsargamAM mananA niyaMtraNa uparAMta vacana tathA kAyAnI pravRtti mArgAnusArI ke samakita draSTivALo zrAvaka pAMcamAM guNasthAne. paNa baMdha karavAnI che. 13 AgAro uparAMta 4 prasaMgonI chUTa rahe che. hoya; pramatta sAdhu cha guNasthAne hoya tathA apramatta sAdhu sAtame kAyotsargano bhaMga ke tenI virAdhanA na thavI joIe. jevI rIte guNasthAne hoya jyAre kAusagganI anuprekSApUrvaka karAtI kriyA sonAno ghaDo bhAMgI nAkhIe to paNa tenI kiMmatamAM thoDo ghaTADo thAya apUrvakaraNa nAmanA AThamAM guNasthAnake laI zake tevuM zubhAtizubha paNa saMpUrNa zUnyana thAya; paraMtu mATIno ghaDo tUTatAM tenA ThIkarAnI kazI anuSThAna te kAyotsarga. "karemi kAusagga, ThAma kAusagga" kahevAthI kiMmata na upaje; tevI rIte, AgArothI kAusagnano bhaMga ke virAdhanA kAyotsargano svIkAra karAyo ane te "zraddhA"...vagere kahIne zraddhApUrvaka na thAya. kAraNa ke A AgAro zarIranA prAkRtika dharmo che saMpanna thAya tevuM sUcavAya che. bIjuM, kAusagga ATha ke soLa navakArAdino hoya che.temAM ATha kAyotsargamAM keTalo samaya rahevuM joIe te mATe "jAva arihaMtANe zvAsozvAsa pramANa mukara2 karAyuM che. eka pAdacaraNa-lITIbarAbara eka bhagavaMtANaM namukkAreNa na pAremi" eTale ke jyAM sudhI arihaMta zvAsozvAsa gaNAya che. kAusagamAM zvAsa rokI prANAyAmAdi karavAnI bhagavAnane namaskAra karI ne mAre tyAM sudhI, eka navakAra eTale ATha - nA pADI che kAraNake zvAsa vadhu rokAI jAya to mRtyu paNa saMbhave. kheDUta khetarane taiyAra karyA pachI ja bInI ropaNI kare che. tevI rIte zvAsozvAsanA cAra logassa ke tethI vadhu athavA upasarga ke abhigraha kAusagga karatAM pahelAM keTalAMka Avazyaka guNadharmo vyaktie caritArtha pUro na thAya tyAM sudhI kAusagnamAM rahevAnuM hoya che. kAyotsarganA be karelAM hovAM joIe. te guNadharmo: rAte ke divase kAyika, vAcika ane prakAra che. ceSTA kAyotsarga ane abhinava kAyotsarga. upadrava ke pratimA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana dhyAnamAM abhinava kAyotsarga hoya che; jyAre te sivAyanA ceSTA kara paDikkamaNuM bhAvazuM, doya ghaDI zubha dhyAna lAla re; kAyotsarga gaNI zakAya. kara kAussagga zubha dhyAnathI.." kAyotsargamAM dhyAnanA viSaya ghaNA hoI zake jemake : navakAra, ThANeNaM, moNeNaM, jhANeNaM, A traNa zabdo paNa sUcave che ke A logassa, tattvaciMtana, tIrthasthApaka bhagavAnanA guNakIrtana, kAyotsarganA anuSThAnamAM upayoga ane jayaNA yogya pramANamAM jIvAjIvAdi tattvonuM ciMtana, sthAna-varNa-artha-AlaMbananuM ciMtana, sAcavavA ja joIe; kAraNake jainonA pratyeka dhArmika anuSThAnomAM potAnA doSonA pratipakSI bhAvanAnuM anuprekSaNa, anAtmabhAvamAMthI temano mahattvano phALo che. AtmabhAvamAM je kaMI laI jaI zake te ciMtanano viSaya thaI suMsamAne sAcavanAra nokara cilAtIputre jyAre tenuM mAthuM laI zake.mahAvIrasvAmI vagere tIrthakaro tathA bhagavAna buddhe paNa dhyAnano bhAgavA mAMDyuM ane jyAre mArgamAM maLelA munie traNa padamAM Azaro lIdho hato. ("saMvega-viveka-saMvara") dharmanuM rahasya samAI jAya che evo upadeza chevaTe kAyotsarga pUro thatAM "namo arihaMtANaM" bolavA pUrvaka Apyo tyAre tenA upara vicAra karatAM tattva samajI nAsikAnA ahaMda-namaskAra karIne eTale "namo arihaMtANaM mAthuM namAvIne agrabhAga para draSTi prasthApita karI mana ane kAyAnA vyApArane baMdha bolavuM joIe, ane kAyotsarga pAravuM joIe. UbhA UbhA kAyotsarga karyA. meru mAphaka anizcalapaNe kAusagnamAM rahI A traNa padonI karAto hoya to nIce lAMbA karelA hAthane uMcAkarI be hAthanI aMjali anuprekSA karavA lAgyo. joDIne pArI caityavaMdana hoya to stuti bolavI joIe. "namo jinakalpa saMbaMdhI kriyA je AkarI che te viSe dharmabiMdumAM lakhyuM che arihaMtANaMjo na bole ane tene sthAne "huM arihaMtane namaskAra karuM ke : "vacanaguratA-prabhunAM zAstra-vacana e ja guru, alpaupadhipaNuM, chuM" ke anya koI AvA bhAvArthane bole to pratijJAno bhaMga thAya, zarIranI TApaTIpa-sAphasuphI na karavI, zAstramAM kahelAM apavAdano kAusagga viphaLa gaNAya, doSa lAgavAnI samabhAvanA rahe. kAraNake, tyAga, gAmamAM eka rAtri, zaheramAM pAMca vagere pramANe vihAra karavo, anya maMtrAdimAM jovAya che ke maMtrAlarone sthAne tenA bhAvArthavALuM kazuM niyatakAle ja bhikSA levA javuM, ghaNe bhAge kAusagga dhyAnamAM rahevuM, . (uccArAya to lAbha na thAya. Ama kathita rIti pramANe jo kAusagna na dezanA na ApavI, dhyAnamAM ekAgratA rAkhavI." pAre to teno bhaMga thayelo gaNAya, virAdhita thayelo gaNAya. kAusagga dhyAnamAM rahenArI ghaNI vyaktionA nAmono ullekha kAusagga e zubha dhyAnanA sopAno caDhavA mATenuM advitIya, na karatAM, somila sasarAe mAthA para mATInI pALa bAMdhI temAM aMgArA anupama, atyaMta suMdara, zubha anuSThAna che. je mATe devasIya mUkyA. tyAre paNa gajasukumAla kAusagga dhyAnamAMthI vicalita na thayA pratikramaNamAM bolAtI eka sajajhAyamAM Ama kahevAyuM che: te kAusagnanuM gaurava tathA mahattvAdi batAve che. cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTala mATe saMgha dvArA sahAya saMgha taraphathI prativarSa koI eka sevAbhAvI saMsthAne paryuSaNa parva daramiyAna Arthika sahAya karavAno kAryakrama yojavAmAM Ave che ane dAtAone te mATe apIla karavAmAM Ave che. A varSe saMghanI samitie TharAvyuM che te pramANe cikhodarAnI "ravizaMkara mahArAja AMkhanI haoNspiTalane sahAya karavAno kAryakrama nakkI thayo che.. cikhodarAnI haoNspiTala ane enA sevAbhAvI DaoN. ramaNIkalAla dozIno vigate paricaya "prabuddha jIvana'nA gata mArca mahinAnA aMkamAM | ApavAmAM Avyo che. lokasevA mATe potAnuM samagra jIvana samarpita karI denAra, Aje choMtera varSanI vaye paNa gujarAta- saurASTra-kaccha-rAjasthAna vagere pradezomAM netrayajJonA AyojananuM tathA bAla aMdhatva nivAraNanuM athAga kArya karanAra sevAmUrti DaoN. ramaNIkalAla dozInA sevAyajJamAM sahabhAgI thavuM e ApaNuM kartavya che. cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalane mATe nIce pramANe dAnanI rakamanI kAyamI yojanA rAkhavAmAM AvI che: DrU. 2500/- aMdhatva nivAraNa mATe eka bALakane dattaka levAnI yojanA. A kAyamI rakamanA vyAjamAMthI jene poSaNanA abhAve AMkhe aMdhApo Avato hoya evA koI eka nAnA bALakane dara varSe davA tathA poSaka AhAra (te mATe khAsa banAvelI auSadhiyukta sukhaDI) ApI tene aMdhatvamAMthI bacAvI levAmAM Avaze. DrU. 2500/- AMkhanA dardIne dattaka levAnI yojanA. A kAyamI rakamanA vyAjamAMthI dara varSe koI paNa eka dardIne AMkhanA motIyo, jhAmara vagerenA oparezana mATe Arthika sahAya ApavAmAM Ave che. 0 rU. 10,000/- aMdhatva nivAraNa mATe eka gAma dattaka levAnI yojanA. A kAyamI kamanA vyAjamAMthI gujarAta, saurASTra, kaccha ane rAjasthAnanA pAMca hajArathI ochI vasativALA koI eka gAmane dattaka laI zakAze. (dAtA pote potAnI IcchAnusAra gAma pasaMda karI zakaze. te mATe gAmonI yAdI saMsthA pAsethI meLavI ApavAmAM Avaze.) dattaka lIdhelA gAmamAM ATha-dasa varSanI vaya sudhInA bALakone poSaNanA abhAve kAyamano aMdhApo na Ave te mATe haoNspiTala taraphathI te gAmanA tamAma bALakonI AMkhanI | niyamita tapAsa karavAmAM Avaze ane nabaLI AMkhavALA bALakane davA tathA poSaka AhAra ApavAmAM Avaze. ochI vasativALA kone ApavAmAM Avaze tethI te gAmanA saMghanA peTrano, AjIvana sabhyo, sAmAnya sabhyo, zubhecchako, dAtAo vagerene paryuSaNa parva daramiyAna udAra hAthe A anudAna ApavA mATe namra anurodha che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane apAtuM dAna AvakaverAnI kalama 80-jI heThaLa karamukta che. ApazrI ceka mokalo to "SHRI BOMBAY JAIN YUVAK SANGH'nA nAmathI mokalavA vinaMtI che. maphatalAla bhIkhAcaMda zAha saMyojaka nirubena esa. zAha pravINacaMdra ke. zAha maMtrIo Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-8-92 sarvane samyapha sAMkaLe te parva phemAMginI jAI kAryAraMbhe agrapUjaya gaNezajInI caturthI ane jainonI saMvatsarI bhAratiya saMskRtinI dIvAdAMDI samo graMtha che. tenA vibhAgone hAthamAM hAtha milAvI sAthe sAthe cAle. vyAsajIe parva kahyA che. pratyeka parvanuM zarasaMdhAna bANAvaLI arjunanI saMvatsarI eTale karuNAnI nirjharI jema paratattva sAthe che. zeraDInA prati parva rasAvaha che evo saMskRta, saMvatsarI eTale kSamAnI adhizvarI zloka che. adhyAtmanI paribhASAmAM ApaNAM zarIranI karoDarane saMvatsarI eTale verajherane paraharI. pArvatI kahe che. pArvatI eTale parvavatI. karoDanA maNakA ekabIjAnI saMvatsarI eTale muditAnI sahacarI sAthe sAMkaLInI jema samyaka rIte saMkaLAyelA che. pArvatI kalyANI che. saMvatsarI eTale maitrI jemAM vAvarI mUrtitI karuNA che. kuMDalinI zakti che. e jo jAgRta thAya to jIvanuM saMvatsarI eTale zAMti-abhayAkSarI anusaMdhAna ziva sAthe sahaja saMbhave. parvanuM lakSya AtmajAgRti che, saMvatsarI eTale sAkSAtmokSakarI nijAnaMdanI prApti che. saMvatsarI eTale parvAdhirAja paryuSaNanI prajAgarI . kahevAya che-AnaMdano vAra te tahevAra. parva hoya ke pachI utsavaprajAgara ane ujAgara bemAM dona dhruva jeTaluM aMtara che. ujAgaro AnaMda to baMnemAM che. paraMtu utsavono saMbaMdha aMtaramananA AnaMda sAthe jaDatAne janma Ape, prajAgara navacaitanyanI jyota prajvalita kare. che, jyAre parvono saMbaMdha AtmAnA AnaMda sAthe che. utsavo vizeSa ujAgarAthI deha kathaLe, prajAgara Atamane prajAne. ujAgarAno saMbaMdha karIne zraddhA-bhaktithI ujavAya. parvo vizeSata: zraddhA-bhakti uparAMta zarIra sAthe che, prajAgara sAthe AtmA samyaktayA saMkaLAyelo hoya che.' buddhithI ujavAya, hArdika AnaMda maLe te utsava ane bauddhika kiMvA parANe karavo paDe te ujAgaro. parIkSAnA ujAgarA hoya. AtmA sahaja Atmika AnaMda maLe te parva, jAge te prajAgara. paryuSaNa AtmajAgRtinuM, AtmanirIkSaNanuM, AtmAnA AnaMdanI prAptinA aneka sAdhanomAM eka che jJAna. ane AtmasaMzodhananuM, AdhyAtmika pravRti prati vaLavAnuM prajAgara parva che. AtmajJAnanI prAptinA aneka upAyomAMno eka che zravaNa arthA ApaNe tyAM keTalAMka parvo che ane keTanAka utsavo. ekabIjA sAthe sAMbhaLavuM. mAtma yA mare zrota ...zravaNa parathI zabda Avyo "zekahenDa" karIne cAlanArA gaNezotsava eka utsava che. jyAre paryuSaNa zrAvaNa. zrAvaNamAM AvatA paryuSaNamAM vyAkhyAnazravaNanuM mAhAmya, eka parva che. utsava ane parvamAM pharaka zuM? aneruM. parvAdhirAja paryuSaNanI pUrNAhUti thAya bhAdrapadamAM. bhadra eTale utsava zabdamAM be zabdo che. u+ sava, utu eTale bahAra ane kalyANa. AtmazravaNanuM anusaMdhAna AtmakalyANamAM thAya che. sava eTale ANavuM, paDavuM. jema prasava eTale mAtAnA garbhamAMthI parvamAtrano saMketa che. bALakanuM bahAra AvavuM tema utsava eTale aMtaramAM na samAtA AnaMdanuM paryuSaNanI jema poSamAM AvatI makarasaMkrAnti paNa eka puyaparva bahAra paDavuM. (utsava ane prasava zabdomAM upasargo judA che paraMtu dhAtu che. eno saMbaMdha tejomaya prakAzAtmA sUryanA uttara saMkramaNa sAthe che. sUrya eka ja che.). jagatanI poSaNA kare che. paryuSaNa puNyanI poSaNA kare che. kavizrI utsava zabdano bIjo eka artha che. utu eTale Urdhva ane sava jJAnavimalasUrie 'paryuSaNa mahAparvamAhAbhyanI sajhAya'mAM kahyuM che.. eTale janma. manuSyano je Urdhva janma karAve, upara UThave te utsava. "puNyanAM poSaNAM, parva paryuSaNa." manuSyanA jIvanano pratyeka divasa jheroksanI nakala jevo hota jo sUrya AtmA che. sUryo mAtmA netadzu AtmamArtaDa-na utsavane hota. dararoja te ja te ja te ja. ghAMcInA baLadanI jemadinabhara tejomaya prakAzamAM bhAdrapada samA paramapadanI prAptinA paMtha prati gati to che paNa pragati nathI, Urdhva gati nathI. rAte sUtA te savAre uttarottara kramaNa karavAnuM amogha parva che-paryuSaNa. UyA-(UThIe to chIe paNa haMmezA upara UThIe chIe paryuSaNa parva sAthe koI bhautika sukha, AkAMkSA, abhilASA nahIM, kharo?)-nAhyAghoyA, khAdhuM pIdhuM, ghara-ophisa-ghara jANe ke AtmAnI anubhUti anusyuta che. vastra ane alaMkAra dehanAM muMbaI-viramagAma-muMbaI.. paraMtu jIvana kyAMya viramatuM nathI. AbhUSaNa che. jJAna AtmAnuM alaMkaraNa che.jJAnanI ArAdhanA ghareDanA dainaMdina jIvanamAM mana ramatuM nathI. saMsAragrasta mAnava paryuSaNaparvanuM vibhUSaNa che. AdhyAtmika siddhi enI phalazruti che. rojabarojanA vyavasAya, ciMtA, vyathAmAMthI upara UThIne sAmAjika adhyAtmanA pravaktA zrI kuMdakuMdAcAryajInuM kathana che-"AtmA". sukhano anubhava karI zake, sAmAjika jIvanamAM paraspara sahakAra ane jANavo samyaka jJAna che. AtmAne nihALavo samyak darzana che. ekatA mANI zake temAMthI parvotsavanuM nirmANa thayuM evI mAnyatA che. AtmAmAM ramaNe karavuM samyaka caritra che. emAMya samyaka darzana dharmanuM paryuSaNa parvanuM hArda che sAMvatsarika kSamApanA. dUSita sAmAjika mUla che. saMsAmUlle Izno ! jinazAsanamAM samyaka darzana rAyarUpa vyavahArane sthAne sahaja sahakAra, AnaMdollAsanuM vAtAvaraNa sarjavA mokSamArganuM mUla che. zrImad rAjacaMdranI ArtavANInuM, ArSavANInuM anuraNana maitrI ane kSamA samartha che. parvotsava eTale AnaMdanI sAmudAyika hRdayakaMdarAmAM thayA kare che. he sarvotkRSTa sukhanA hetubhUta samyak darzana abhivyakti. parvotsava eTale sAmudAyika cetavistAra. ! tane atyaMta bhaktithI namaskAra ha! anAdI anaMta saMsAramAM parvo ane utsavo sAMskRtika sUtro che, prAkRtika maMtro che. anaMta anaMta jIvo tArA Azraya vinA anaMta duHkho bhogave che. yAMtrikatAthI para hovuM emanI prakRti che. sAmAjika utkarSanuM pravezadvAra he kalyANamUrti samyak darzana ! tane namaskAra. AvA svasaMvedana che. saMskRtinI samRddhino AdhAra che. rASTranA AdhArastaMbha vaDe AtmAno Acitya vaibhava khulI jAya che. AtmaupampathI savI che.mANasanI kalAtmaka pravRtionuM puNyakSetra che. enA dehane puSTa kare che jIvone samyapha nihALe che, sAMkaLe che. sarvane samyapha sAMkaLe te parva. che, manane tuSTa kare che. enA duHkha-dainyane tatpaNa visarAve che. tratu sarvaguNAMza te samyakta. Atmazodhana sAthe samparva prakAze che. jIva parivartana sAthe jIvanakramamAM pheraphAra ANI aihika, daihika, mAnasika mAtramAM Atma darzana kare che. Arogya bakSe che. enAmAM sAMskRtika caitanya pragaTAve che. sAhajika yuvAcArya mahAprajJa zrI nathamalajI kahe che : sakhya skare che. sAhajIvana, sahavicAra, sahabhojananI rasalhANa karAve bhagavAna mahAvIranuM darzana AtmAnuM darzana che. enA aMtala, che. parvotsavo sarvane samyaka sAMkaLatAM samanvaya sUtro che. mAnavasamAja UMDANamAM avagAhana karavAno prayAsa te adhyAtma." utsavapriya che. "utsavapriya maLyAH" utsavomAM advaita paryuSaNa adhyAtmasAdhanAnuM parva che. pApanA pratikramaNa e ja che,utsavamAM AnaMda che. emAM dUSaNo na ghuse to utsavo samAjanuM AtmomAM saMkramaNanuM parvazreSTha che. bhUSaNa che. tapa ane tyAga. jJAna ane dAna. karuNA ane muditA, saMyama ane parva ane utsavamAM keTaluMka sAmya avazya che paraMtu beunuM potIkuM samyakatva.. vaiziSTaya paNa che. parva zabdano eka artha che saMdhAna, joDANa. maitrI ane kSamAthakI, sarvane samyaka sAMkaLatuM, samagra vizvamAM zAMti udAharaNaH parvata eTale parvavAna. ekanI sAthe bIjo parvata joDAyelo ane saMvAdItA sthApatuM, sAMvatsarika kSamApanAnuM punita parva che. che mATe ene parvata saMjJA che. mahAbhArata adhyAtmavidyAmAM rata, paryuSaNa.' DOO Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana AtmadraSTA mAtAjI ... prA. pratApakumAra ToliyA AjathI 65 varSa pahelAMnI A vAta che. gujarAta-kacchanA eka gAma 'sAMbharAI'mAM jaina kuLamAM eka vilakSaNa bAlikAno janma thayo. pUrvasaMskArasaMpanna A bAlikA bALapaNathI ja nirmaLa jJAnapUrNa hatI. eka divasa, cAra varSanI uMmare te potAnA pitA sAthe sAMbharAIthI bIje gAma pagapALA jaI rahI hatI. baMne bAju bhekhaDovALo sAMkaDo rasto Avyo, eka ja vAhana-gADI jaI zake eTalo ja pahoLo. pAchaLa e pradezanA nAnakaDA rAva-rAjAnuM velaDuM potAnA rasAlA sAthe AvI rahyuM hatuM. bAlikA dhanabAI e sAMkaDA rastAnI vaccovaca cAlatI jaI rahI hatI. enA pitA zivajI zeTha to pAchaLathI AvatA vAhanone mArga ApavA eka tarapha khasI gayA, paNa bAlikA vAhana-velaDuM calAvanAranA anekavAra bUma pADavA chatAM vaccethI haTI nahIM. velaDuM hAMkanAre jorathI bUma pADIne ene dhamakAvI : "e chokarI, khasa vaccethI ! tAruM magaja pharI gayuM che ke zuM ? velaDAmAM rAva beThA che, tane pakaDI jaze !" paNa A sAMbhaLavA chatAM ya vaccethI khasyA vinA eTalI ja nirbhayatApUrvaka bAlikAe cAlatAM cAlatAM ja sAmo prazna pUchyo"magaja konuM pharI gayuM che, mAruM ke rAvanuM ? pUcho emane ja..." ane velaDAmAM beThAlo rAva A saccAIne sAMbhaLI cakita ja nahIM, bhayabhIta paNa thayo. eNe bAlikAne potAnI pAse bolAvI-ekAMtamAM, velaDAnI aMdara-bIjA badhAne dUra mokalI dIdhA. pitA zivajI zeTha to tharathara kAMpavA lAgyA ke e mAthAbhAre rAva dIkarIne zuM karaze ? kyAMka mAraze pITaze ke pakaDI to nahIM rAkhe ? bAlikA dhanabAI to nirbhaya prasannatApUrvaka rAva pAse jaIne sIdhI rAvane e ja prazna pUchavA lAgI "rAvasAheba ! zuM ApanuM ja magaja nathI pharI gayuM ? mAthA para nahIM, hRdaya para hAtha rAkhIne sAcuM kaho...!" doSita hRdayavALo rAjA potAnI jAtane DhAMkI na zakyo. bAlikAnA AMkhonA teja ane avAjanI nirbhayatA sAme e DhIlo paDI gayo. rAva kaMI bolI zake e pahelAM to, enA pApI Azaya dharAvatA dilane hacamacAvI de evo jJAnI bAlikAno puNyaprakopa pragaTI uThyoH "prajAnA pitAne sthAne hovA chatAM, rAvaNa jevuM kAma karavA jatAM, putrI samAna parastrInuM apaharaNa karavA jatAM Apane zarama nathI. AvatI ? kharuM kaho, tame e pApakarma karavA nathI jaI rahyAM ? evA adhama kAma mATe huM Apane rasto ApuM...? " ane avAk banelo rAva A nAnakaDI bAlikAmAM koI sAkSAt devInA darzana karato hoya tema enA caraNamAM namI paDyo. doSano svIkAra karI, kSamA mAMgI tyAMthI ja pAcho pharavA taiyAra thayo. jatAM jatAM ekAMtamAM bAlikA pAse be vinaMtI karI : "he dhanadevI ! A yAtrA pUrNa karI pAchAM Avo tyAre mane mahela 52 AvI dharma saMbhaLAvajo ane mArI A pApakathA koIneya kahezo nahi." bAlikAe baMne vAta AnaMdapUrvaka svIkArI ane ene kSamA ApIne tyAMthI ja pAcho vALyo. A bAju bhayathI dhrUjatAM pitAnA hoza tyAre ja ThekANe AvyA, jyAre putrI dhanabAI hasatI hasatI emanI pAse AvI. ane jyAre rAvanA AkhA rasAlAne tyAMthI ja potAnA gAma tarapha pAcho vaLatAM joyo tyAre to te stabdha ja thaI gayA. putrI pAsethI AkhI ghaTanA ane pAchA pha2vAnuM kA2Na jANavAmAMto teo asamartha ane nirAza ja rahyA. bAlikA bilakula mauna ja rahI. teo baMne to potAnA je kAma mATe jaI rahyAM hatAM te kAma pUrNa karavA cAlI nIkaLyA. bahAragAma jaI AvatAM, bAlikA dhanadevInI rAha joI rahelA rAvanuM jyAre ene mATe teDuM AvyuM ane eNe rAva 11 pAse zikAra, jugAra, parastrIMgamana vigere sAta vyasanono tyAga karAvyo ane e duSTa vyaktine bhakta banAvI dIdho tyAre ja pitAne putrInI koI adbhuta vilakSaNatAnuM bhAna thayuM. paNa putrI dhanabAI pote to taddana mauna ja hatI ! tyArathI AvA aneka adbhuta prasaMgo, agamya anubhavo, gUDha saMketo, jIvana rahasyo ane agamacetIbharyA nirdezone kA2Ne AsapAsanA loko bAlikA dhanabAI pratye eka rIte Azcaryacakita hatA! to bIjI rIte ene vahemanI najarathI jotA hatA ! emane 'gAMDI', 'bhUtaDI', 'jAdugaraNI' jevA upanAma paNa ajJAnavaza ApavAmAM AvyA ! A mahAna AtmAnI nirmaLa AMtarika jJAnasaMpadAne koI na pIchANI zakyuM. bALapaNa, kaumArya temaja gRhasthAzramane lagatA AvA aneka prasaMgo emanA alaukika, advitIya dharmajIvanano paricaya Ape che. tyAra pachI pAvApurImAM saMvata 2010mAM samAdhimaraNaprApta viduSi sAdhikA ku. saralAnA devalokagata AtmA dvArA prerita, dhanadevInA saMsA2I trijA zrI bhadramuni (pAchaLathI yogIndra yugapradhAna zrI sahajAnaMdaghanajInA nAmathI prasiddha)nI preraNA temaja nizrAmAM gaThita emanuM advitIya akhaMDa AtmasAdhanAmaya jIvana jaina sAdhanA "ratnatrayI"nI caramasImA samAna che. bAhyaveze sIdhAsAdA sAmAnya dekhAtA paraMtu aMda2thI jJAnabhakti ane yoganI amApya UMcAI upara pahoMcelA AtmajJAtA mAtAjI pUrvajanmonI saMskAra-saMpadA temaja vartamAna jIvananI AvI aneka sAdhanAo dvArA ucca siddhio-labdhio prApta karavA chatAM teo jIvanabhara gupta, nirahaMkArI, vinamra tema ja atyaMta vinayazIla rahyAM. mAtAjI, bAlikAo ane baheno mATe to vAtsalya ane AzrayanA virATa vRkSa samAna hatAM. mAtra manuSyone ja nahi, gAya, vAcharaDA, kUtarAo vagere keTalAye emanI pAvana nizrAmAM AtmasamAdhipUrvaka deha choDavAnuM dhanya puNya prApta karI jIvana sArthaka karyuM hatuM. "laghutAmeM prabhutAI hai, prabhutAse prabhu dUra..." A saMtavacana teoe haMmezAM potAnI draSTi samakSa rAkhyuM hatuM. e pramANe teoe pote kyAMya potAnI siddhiono AbhAsa suddhAM AvavA dIdho nathI. teonA rahasyamaya jIvananI AjubAju je kaMI banAvo banatA gayA te ApoApa, sahaja ane anAyAsa ja hatA. zrImad rAjacaMdrajInA suvarNavacana "jyAM sarvotkRSTa zuddhi, tyAM sarvotkRSTa siddhi" anusAra pUjya mAtAjInA bAhyAMtara parizuddha jIvananI sarvotkRSTa siddhi hatI-" AtmAne niraMtara dehathI bhinna joI zakavAnuM bhedajJAna !" "kevaLa nija svabhAvanuM akhaMDa varte jJAna" vALI emanI aMtardazA hatI. A bhedajJAna-AtmajJAnane teoe potAnA vyavahAra jIvanamAM AtmasAt karI Dagale ane pagale abhivyakta karyuM ane potAnA saMparkamAM AvanAra badhAne e mArga tarapha vALyA-"huM dehathI bhinna AtmA chuM" evI pakaDa draDha karAvIne-teone zaraNAgata hajAro manuSyone ja nahIM, pazu-pakSI, kITa-pataMga, jIva-jaMtuono paNa potAnI karuNAthI uddhAra karI, potAne adhInastha zrImad rAjacaMdra Azrama, haeNpI (karNATaka)ne niraMtara vikasita karatAM, videhastha sadgurudeva sahajAnaMdaghanajI dvArA apAyela "jagatmAtA" nA jJAna-vAtsalya ane karuNAbharyA birudane akSarazaH sAkAra karatAM teo zanivAra, tA. 4thI eprila, 1992nA roja rAtre savAnava vAge 65 varSanI AyumAM potAnI bhAvi bhUmi, mahAvidehakSetra tarapha AtmasamAdhipUrvaka prasthAna karI gayAM. pun Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana AgamodhdhAraka pU. sva. zrI AnaMdasAgarasUrijI (zrI sAgarajI mahArAja) [] ramaNalAla cI. zAha vikramanA vIsamA zatakamAM jaina zAsanamAM je keTalIka mahAna vibhUtio thaI gaI temAM parama pUjya sva. zrI AnaMdasAgarasUri eTale ke zrI sAgarajI mahArAjanuM nAma avismaraNIya che. pAlItANA ane sUratamAM AgamamaMdira bAMdhavAnI preraNA karanAra, AgamaprakAzana mATe 'devacaMda lAlabhAI pustakodhdhAra phaMDa', 'Agamodaya samiti' vagerenI sthApanA karAvI te dvArA Agamika sAhityane prakAzita karAvanAra, jIvanabhara AgamasAhityanA saMzodhana-saMpAdanamAM potAno amUlya samaya vyatita karanAra, AgamodhdhAraka' 'AgamadivAkara' jevAM biruda pAmanAra pU. zrI AnaMdasAgarasUrijInI Agamabhakti anupama hatI. hastalikhita pothIomAM sacavAyelAM AgamasUtro meLavavAmAM ane vAMcavAmAM rahelI pratikULatAone lakSamAM laI, paMcamahAvratadhArI sAdhuvarga vadhu jJAnavAna thAya e draSTie AgamasUtrone sulabha karavAnA AzayathI, mudraNakaLAno Azraya laI sArA kAgaLa upara moTA akSare AgamasUtro pahelI vAra chapAvavAnuM krAntikArI pagaluM bharanAra tathA zilApaTTa tathA tAmapatramAM AgamasUtro utkIrNa karAvavAnuM bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM pahelI vAra evuM advitIya bhagIratha kArya karAvanAra AgamadharasUri zrI sAgarajI mahArAjanuM jIvana ane kArya rasika aitihAsika ghaTanAothI sabhara che. paMcotera varSanI vaye, ogaNasATha varSano dIkSAparyAya pALIne, paMdara divasanA anazanavrata sAthe ardhapadmAsane beThAM beThAM kAussagga dhyAnamAM, navakAra maMtranI dhUna vacce samAdhipUrvaka deha choDanAra sAgarajI mahArAjanA jIvananI e aMtima ghaTanA paNa virala ane preraka che. janma vikramanI ogaNIsamI sadImAM gujarAtanAM je keTalAMka nagaromAM jainomAM dhArmika vAtAvaraNa vadhu prabaLa hatuM emAM kapaDavaMjano paNa samAveza thAya che. kapaDavaNaja (kapaTa vANijya) prAcIna nagarIomAMnI eka nagarI gaNAya che. pa. pU. abhayadevasUri kapaDavaMjanA hatA. jinamaMdiro, dhArmika utsavo, pAThazALAomAM vidyAbhyAsa, sAdhu-sAdhvIonAM cAturmAsa ane vicaraNanI draSTie kapaDavaMja eka jAgatuM ane gAjatuM zahera gaNAtuM. vikramanA vIsamA zatakanA AraMbhamAM A kapaDavaMjanA zreSThIomAM zeTha maganabhAInuM kuTuMba AvA dhArmika saMskAra ane pavitra vAtAvaraNavALuM hatuM. paiseTake teo ghaNA sukhI hatA. emanAM patnInuM nAma hatuM yamunA, teone be dIkarAo hatA. ekanuM nAma hatuM maNilAla ane bIjAnuM nAma hatuM hemacaMdra. hemacaMdra te ja bhaviSyanA AgamodhdhAraka, zAsanaprabhAvaka pUjya AcArya bhagavaMta zrI AnaMdasAgarasUri, jemane loko 'sAgarajI mahArAja' tarIke oLakhatA rahyA che. hemacaMdrano janma kapaDavaMjamAM vi. saM. 1931mAM aSADha vada amAsanA roja thayo hato. emanA janmAkSara banAvatI vakhate jozIe maganabhAIne kahyuM hatuM ke 'tamAro A putra eka mahAna puruSa thaze !' yogya vaya thatAM hemacaMdrane nizALamAM besADavAmAM Ave che, zALAmAM bIjA vidyArthIo karatAM teo vadhu tejasvI hatA. ramavAmAM teo kaMIka tophAnI paNa hatA. gillI daMDAnI ramata ramatAM eka vakhata emanA hAthe zerImAM sudharAInA phAnasano kAca tUTI gayo hato. bAlyAvasthAmAM emane DokamAM moTuM gumaDuM thayuM hatuM. paraMtu te tuM nahotuM. ekadivasa vaDIlabaMdhu sAthe tophAnamastI karatA hatA tyAre hemacaMdrane tamAco mAravA mATe mAtAe hAtha ugAmyo, paraMtu te gumaDAne vAgyo, gumaDuM phUTyuM ane rUjha AvI gaI. bAla hemacaMdra najIkanA upAzraye jatA ane mAtApitAnI sUcanAnusA2 sAdhusAdhvIne gocarI vahoravA ghare padhAravA mATe bolAvI lAvatA. navA AvelA aparicita sAdhusAdhvIone teo tA. 16-8-92 zerInAM jainonAM ghara batAvavA laI jatA. upAzrayamAM javA AvavAne lIdhe tathA sAdhubhagavaMtonI vAto sAMbhaLavAne lIdhe emanAmAM dhArmika saMskAra khIlyA hatA ane sAdhujIvana pratye AkarSaNa janmyuM hatuM. e jamAno bALalagnano hato. hemacaMdra bAreka varSanA thayA tyAM emanAM lagnanI vAta gharamAM cAlu thaI. cauda varSanA moTAbhAInAM to lagna thaI cUkyAM hatAM. gha2 zrImaMta hoya, chokaro hoziyAra hoya eTale ghaNAM mAgAM Ave. hemacaMdra mATe paNa ghaNAM mAgAM AvavA lAgyA, mAtA ethI harakhAtI. dIkarA hemacaMdranAM jaldI lagna karavA mATe mAtAe haTha lIdhI, hemacaMdre pitAjI AgaLa potAnI vAta karatAM draDhatApUrvaka kahyuM, 'mAre lagna nathI karavAM. mAre dIkSA levI che.' paNa emanI vAta koNa mAne ? mANeka nAmanI kanyA sAthe emanI sagAI thaI gaI. hemacaMdre kanyAnA mAtApitAne jaNAvyuM ke potAne lagna nathI karavAM. paraMtu ethI to teoe utAvaLa karI. bAra varSanA bALakanuM keTaluM cAle ? aMte lagna thaI gayAM. paNa hemacaMdranuM mana saMsAramAM nahotuM. lagna pachI paNa emaNe to dIkSA levAnI ja vAta karyA karI. e joIne moTAbhAI maNilA paNa dIkSA levAnI vAta uccArI, ema karatAM karatAM A rakajhakamAM traNa cAra varSa pasAra thaI gayAM. vaDIla baMdhunI dIkSA maganabhAInA baMne putrone-maNilAla ane hemacaMdrane dIkSA levAnA koDa jAgyA hatA. dIkSA levA mATe teo baMne gharamAM vAto karatA, paraMtu emane rajA koNa Ape ? potAnA dIkarAo dIkSA le e potAne kyAMthI game ? pitAnuM mana DAmADoLa hatuM. eka taraphathI thatuM ke dIkarAo jo saMyamanA mArge jAya to enA jevuM rUDuM zuM ? bIjI bAju ema thatuM ke dIkarAo jo dIkSA leze to potAnAM vepAradhaMdho, makAna milkata koNa saMbhALaze ? moTA dIkarAne paraNAvI dIdho hato eTale enI dIkSAnI vAta have rahI nahotI. tyAra pachI emaNe hemacaMdrane paNa, patnInA Agrahane vaza thaI, paraNAvI dIdho hato. paraMtu jIvonI gati judA judA krame cAlatI hoya che. dIkSA levAnI vadhu utkaTa tamannA hemacaMdrane hatI, paraMtu banyuM evuM ke bAlamaraNanA vadhu pramANanA e divasomAM maNilAlanI patnInuM avasAna thayuM. gharamAM zokanuM vAtAvaraNa chavAI gayuM. kizoravaye vidhura thayelA maNilAla bahu udAsa rahetA hatA tatha emanI tabiyata barAbara rahetI nathI e joIne bahAragAma jaI thoDo havAphera karI Ave to sAruM evI vAta gharamAM cAlI. amadAvAda (rAjanagara) jaIne koI sagAMne tyAM thoDA divasa rahevuM ane tyAMthI bhoyaNInI jAtrA karI AvavI ema nakkI thayuM. sAthe dAdImA paNa hoya ane hemacaMdra hoya to sAruM ema vicArAyuM. eTale teo traNe amadAvAda javA UpaDyAM, baMne bhAIoe amadAvAdamAM A takano lAbha laI dIkSA laI levI evo nirNaya karyo. e vakhate tapagacchanA zrI buddhivijayajI (buTerAmajI) mahArAjanA ziSyaratna zrI nItivijayajI amadAvAdamAM birAjamAna hatA. teo jJAnI ane samayanA pArakhu hatA. baMne bhAIo emanI pAse javA lAgyA. eka divasa teo baMnee emanI pAse dIkSAno prastAva mUkyo. nItivijayajI mahArAje kizora vidhura maNilAlane dIkSA ApavAnuM svIkAryuM, paraMtu pariNIta kizora hemacaMdrane dIkSA ApavAnI nA pADI kAraNa ke emane dIkSA ApavA jatAM kuTuMbaparavAra ane rAjya taraphathI upasargo Avaze ema emane jaNAyuM. AthI hemacaMdra nirAza thaI gayA ane rUdana karavA lAgyA, paNa nItivijaya mahArAjane bIjo koI upAya jaNAto nahoto. vaDIlabaMdhu maNilAle paNa hemacaMdrane bahu samajAvyA ke emanI dIkSA mATe haju kALuM pAkyo nathI. maNilAlane zrI nItivijayajI mahArAje amadAvAdamAM eka nAnA utsavapUrvaka dIkSA ApI ane emanuM nAma muni maNivijayajI rAkhavAmAM AvyuM. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana 13 tyAra pachI hemacaMdra potAnAM dAdImA sAthe bhoyaNI tIrthanI yAtrA chevaTe nakkI thayuM ke hemacaMdra ekalAM to na ja jAya. emanI sAthe javA karavA gayA. tyAM emaNe bhagavAna mallinAthane prArthanA karI ke potAne emanA pitAjI taiyAra thayA. paNa jaldI jaldI dIkSA levAno yoga sAMpaDe. teo baMne amadAvAda pahoMcyA. rastAmAM pitAputra vacce jyAre teo dAdImA sAthe kAjavaMja ghare pAchA AvyA ane dilakholIne ghaNI aMgata vAto thaI. amadAvAdamAM vidyAzALAmAM eka maNilAle dIkSA laI lIdhAnA samAcAra kahyA tyAre mAtAe ghaNuM rUdana dharmazALAmAM teo UtaryA. hemacaMdrane muni tarIke jonAra koIka zrAvake karyuM. pitA svastha rahyA hatA. paraMtu have hemacaMdra bhAgIne dIkSA na laI kapajavaMjanI sAMbhaLelI vAto parathI kahyuM, "bhAI hemacaMdra, meM to le e mATe mAtA ane patnIe vadhu dhyAna rAkhavA mAMDyuM. sAsusasarA sAMbhaLyuM che ke sAdhu veza choDyA pachI tame zrAvakanA badhA AcAra paNa, ane Itara sagAMsaMbaMdhIo paNa sajAga banI gayAM. choDI dIdhA che?' sAmAyika, pratikramaNa ke jinapUjA badhuM chUTI gayuM? paraMtu eka divasa aDadhI rAte hemacaMdra ghara choDIne ekalA bhAgI saMsAramAM bhale tame pAchA gayA, paNa AvuM badhuM tamane zobhe? gayA. savAra paDatAM gharamAM, kaTuMbamAM, AkhA gAmamAM hemacaMdranA bhAgI | hemacaMdre kahyuM, "vaDIla ! badhuM chUTI nathI gayuM. mArA aMtaranI vAta gayAnA samAcAra prasarI gayA. badhe zodhAzodha thaI paNa kyAMyathI patto lAgyo nahi. vAhanavyavahAra ane saMdezAvyavahAranAM ghaNAM ochAM je te rAtre pitAputre nirAMte vAto karI. hemacaMdre ghare AvyA pachI sAdhano tyAre hatAM. kyAMka page cAlatAM cAlatAM ane kyAMka sAMsArika rasa dharAvavAnuM mAtra nATaka ja karyuM hatuM ke jethI kapaDavaMja baLadagADAmAM besIne hemacaMdra ATha divase kAThiyAvADamAM lIMbaDI gAme choDIne javAnI jaldI taka maLe. sAmAyika, pratikramaNa, jinapUjA pahoMcI gayA. tyAM zrI jhaverasAgarajI mahArAja birAjamAna hatA. vagereno to sahetuka mAtradravyakriyA tarIke ja tyAga karyo hato, bhAvathI hemacaMdra jhaverasAgarajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI. guru mahArAje e tyAga nahoto. emanuM nAma muni hemacaMdra rAkhyuM. vi. saM. 1946nuM e varSa hatuM. hemacaMdrane have sattara varSa pUrAM thayAM hatAM. have emane bAladIkSAno hemacaMdranI uMmara tyAre soLa varSanI hatI. kAyado lAgu paDe ema nahoto. have dIkSA letAM emane koI rokI zake - gharethI bhAgI jaIne jarUra hemacaMdre dIkSA lIdhI haze evuM anumAna ema nahotuM. hemacaMdranI dIkSA levAnI bhAvanAne emanA pitAnuM pUrepUruM svajanoe ane gAmanA lokoe karyuM, paraMtu te kyAM haze tenI tAtkAlika samarthana hatuM. te rAtre hemacaMdra "rjabUsvAmI rAsa' vAMcyo. jaMbukumAre kaMI bhALa maLI nahi. muni hemacaMdra svAdhyAya ane tapazcaryAmAM lAgI paNa, mAtApitAnI lAgaNIne mAna ApIne lagna karyA pachI dIkSA gayA. jJAna mATenI emanI bhUkha moTI hatI. lIdhI hatI. rAsa vAMcavAthI hemacaMdranI dIkSAnI bhAvanA vadhu sudraDha lIMbaDIthI vihAra karatAM karatAM guru mahArAja muni hemacaMdra sAthe banI. amadAvAda padhAryA. navadIkSita bAlamuni koNa che? kyAMnA che? vagere pitA sonI pAse kaMThI karAvI kapajavaMja pAchA jAya ane hemacaMdra je vAto thatI hatI te prasaratI prasaratI kapaDavaMja sudhI pahoMcI gaI. jhaverasAgarajI mahArAja jyAM vicAratAM hoya tyAM pahoMcI dIkSA pitA udAsIna hatA; paNa hemacaMdrajInA sAsusasarAe uhApoha ghaNo aMgIkAra kare evI goThavaNa pitAputre paraspara vicArIne karI. . macAvyo. potAnI dIkarIno bhava bagADanArane ThekANe ANavo joIe jhaverasAgarajI pAse punardIkSA evo emano roSa prajavalI Uyo. kAyado tomanA pakSe hato kAraNa amadAvAdamAM pitAputra chUTA paDyA. pitA kapajavaMja pAchA pharyA. ke bAladIkSAno rAjyamAM pratibaMdha hato.teoe polisamAM phariyAda karI. muni hemacaMdranI dharapakaDanuM vaoNraMTa nIkaLyuM. nyAyAlayamAM emane putra hemacaMdra guru mahArAja kyAM vicArI rahyA che tenI bhALa meLavavA nIkaLI paDyA. vihAra karatAM karatAM zrI jhaverasAgarajI lIMbaDI pahoMcyA khaDA karavAmAM AvyA. 'tame bAladIkSita cho, vaLI tame paraNelA cho. hatA. tyAM hemacaMdra pahoMcI gayA. pharI dIkSAno prastAva mUkyo. have tamAre mAthe patnInA bharaNapoSaNanI javAbadArI che. mATe gRhasthanAM teo pUrkha uMmaranA thayA hatA eTale dIkSA levAmAM kAyadAnI draSTie kapaDAM paherI ghare pahoMcI jAva." nyAyAdhIze cukAdo Apyo. muni bAdha Ave ema na hato. vi.saM. 1947nA mahA suda pAMcamIne divase hemacaMdra ghaNI dalIla karI, ghare javA AnAkAnI karI, paNa kAyadA vasaMtapaMcamInA divase hemacaMdrane dIkSA ApavAmAM AvI. have emanuM AgaLa teo lAcAra hatA. nAma rAkhavAmAM AvyuM muni AnaMdasAgara. chevaTe muni hemacaMdrane ghare javuM paDyuM. gRhastha veza dhAraNa karavo amadAvAda ghareNAM karAvavAM pitAputra maganabhAI ane hemacaMdra paDyo. gharanAM sau rAjI thayAM. eka mAtra pitAjI rAjI thayA nahotA. baMne gayA hatA, paraMtu pAchA pharyA ekalA maganabhAI. teo ghare AvyA. paraMtu teo kazuM bolyA nahi. tyAre dIkaro kyAM che? kyAM gayo? kema gayo? kema javA dIdho vagere samaya pasAra thavA lAgyo. mAtAne, patnIne, sAsusasarAne lAgyuM roSabharyA praznonI jhaDI emane mAthe varasI. patnIe, putravadhUe, ke hemacaMdranI nAnI uMmaramAM chokaramata thaI gaI che. paraMtu have ekAda be varSa moTA thaze eTale yauvananA raMgarAgamAM paDI jaze ane pote dIkSA vevAIe, sagAsaMbaMdhIoe maganabhAInI bahu AkarI TIkA karI. maganabhAIe mUMge moDhe namratApUrvaka e badhuM sahana karI lIdhuM. hemacaMdrane lIdhI hatI evI vAta paNa bhUlI jaze. teone thoDA divasamAM ja A - dIkSA apAvavA maganabhAI samajaNapUrvaka sAthe gayA nahotA. parantu parivartana dekhAvA lAgyuM. hemacaMdra sAmAyika, pratikramaNa choDI dIdhAM. ' derAsare pUjA karavA mATe javAnuM aniyamita banI gayuM. sarasa kapaDAM emaNe khAtarI hatI ke thoDA divasamAM hemacaMdra dIkSA laI leze ane paherIne teo pharavA lAgyA. patnIne sArI rIte bolAvavA lAgyA. dIkSAnA samAcAra moDAvahelA gAmamAM AvI pahoMcaze. thayuM paNa eja pramANe. hemacaMdranI dIkSAnA samAcAra AvyA. teo liMbaDImAM che e patnInA kapaDAMghareNAmAM rasa levA lAgyA. khAvApIvAno emano rasa vadhI gayo. vepAradhaMdhAmAM paNa rasa levA lAgyA. dukAne javA lAgyA. paNa jANavA maLyuM. lIMbaDImAM bIjuM rAjya hatuM. tyAMnA kAyadA judA saMsAramAM teo evA paloTAvA lAgyA ke sAsusasarAne have nizcitatA hatA. vaLI have hemacaMdranI umara sattara varSanI thaI gaI hatI eTale jaNAvA lAgI. mAtA ane patnInI phikara TaLI gaI. bahu dekharekha bAladIkSAno kAyado emane lAgu paDato nahoto. AthI have bIjo koI rAkhavAnI have jarUra na jaNAI. upAya nahoto. eTale svajanoe, e bAbatamAM potAnA hAtha dhoI nAkhyA. aMte je thavAnuM hatuM te thayuM. teoe mana manAvI lIdhuM. krame eka divasa patnI mANeke hemacaMdrane kahyuM, "mArI sonAnI A kaMThI krame vAtAvaraNa zAnta banI gayuM. bahu jUnI thaI gaI che, ghasAI gaI che. e maMgAvIne navI karAvI guru mahArAjano kALadharma ane vidyAbhyAsa Apone !" muni AnaMdasAgarajIe potAnA guru mahArAja pU. jhaverasAgarajI patnInI mAgaNI hemacaMdre tarata svIkArI. pitAjIne vAta karI. mahArAja sAthe prathama cAturmAsa lIMbaDImAM karyuM. ziSyanI tejasvitA. kaMThI navI sArI banAvavI hoya to amadAvAdamAM koI sonI pAse ane jJAna mATe bhUkha jotAM guru mahArAjane lAgyuM ke emanA vidyAbhyAsa banAvarAvavI paDe. tyAM ghATa sArA banAve che. patnInI paNa evI marajI mATe sarakhI vyavasthA karavI joIe. e divasomAM paMDitonI ane hatI ke amadAvAdamAM navo sAro ghATa banAvavAmAM Ave. graMthonI vyavasthA karavAnuM kArya eTaluM sulabha ke saraLa nahotuM. saMskRta paraMtu amadAvAda javA mATe AnAkAnI thaI. rakhene hemacaMdra bhASA zIkhavavA mATe sArA vyAkaraNanI prathama jarUra paDe che. te vakhate amadAvAda jaIne pharI pAchA na Ave to ? gharamAM ghaNI rakajhaka thaI. 'siddhAnta tmika' nAmanuM vyAkaraNa gujarAtamAM jANItuM hatuM. paraMtu Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana enI pothI jaldI maLe evI nahotI. mudrita graMthonA jamAnAnI haju zarUAta hatI. temAM paNa saMsakRta graMtho jaldI maLatA nahi. guru mahArAja badhe tapAsa karAvatA rahyA. ema karatAM mahinAo nIkaLI gayA, paraMtu vyAkaraNanI pothI maLI nahi. chevaTe cha mahine e graMtha maLyo, graMtha hAthamAM AvatAM ja munizrI enA abhyAsamAM lAgI gayA, gurumahArAja pAse tathA paMDita pAse besIne emaNe traNa mahinAmAM vyAkaraNano e graMtha arthasahita saMpUrNapaNe kaMThastha karI lIdho. e jamAnAmAM sAdhuonI saMkhyA alpa hatI. muni AnaMdasAgara potAnA guru mahArAja sAthe vihAra karatA hatA. evAmAM avasthAne kAraNe guru mahArAja mAMdA paDyA ane thoDA divasomAM to kALadharma pAmyA. guru bhagavaMtanuM chatra cAlyuM jatAM AnaMdasAgara mahArAjazrI gamagIna banI gayA. mAtra nava mahinAnA potAnA dIkSAparyAyamAM ja A ghaTanA banI hatI, to paNa krame krame svastha banI teo svAdhyAya ane tapamAM lIna banavA lAgyA. tyAra pachI saMvata 1948nuM cAturmAsa emaNe amadAvAdamAM zAhapuramAM karyuM. saMskRta vyAkaraNa AvaDI javAne lIdhe emanI abhyAsanI bhUkha vadhI gaI hatI, paraMtu gujarAtamAM evI sagavaDa tyAre nahotI. daramiyAna temaNe jANyuM ke udayapuramAM eka yativarya zrI AlamacaMdajI zAstronA sArA jANakAra che ane gRhastho tathA vizeSataH sAdhuone bahu utsAhathI niHsvArthabhAve abhyAsa karAve che. eTale mahArAjazrIne udayapura javAnI IcchA thaI. amadAvAdanA cAturmAsa pachI emaNe udayapura tarapha vihAra karyo. saMvata 1949nuM cAturmAsa emaNe udayapuramAM karyuM ane yatizrI AlamacaMdajI pAse emaNe abhyAsa cAlu karyo. yatizrIe bahu ja umaLakAthI mahArAjazrIne zAstragraMthono abhyAsa karAvyo. A UMDA abhyAsane kAraNe ja, yauvanamAM pravezatAM ja mahArAjazrInI vidvat pratibhA khIlI UThI. enI sAthe sAthe vyAkhyAna ApavAnI emanI zakti paNa vikasavA lAgI. yatizrI pAse abhyAsa karI mahArAjazrI mAravADamAM grAmAnugrAma ekalA vicaravA lAgyA. emanI sAthe bIjA koI sAdhu nahotA. yatizrIe karAvelA abhyAsathI mahArAjazrI svayaM AgamasUtro vAMcIsamajI zakavA lAgyA. yatizrIe karAvelAM AgamasUtro uparAMta anya AgamasUtro ane TIkA, bhASya, cUrNi vagere prakAranuM sAhitya vAMcavAnI emanI utkaMThA ghaNI vadhI gaI. paraMtu e divasomAM evA jJAnI mahAtmAo khAsa nahotA ke jemanI pAse vidhisaranI vAcanA laI abhyAsa karI zakAya. eka divasa mAravADanA eka gAmamAM mahArAjazrI AgamonA abhyAsanI ciMtAmAM hatA tyAre moDI rAta sudhI temane nidrA AvI nahi. pachI jyAre nidrA AvI tyAre svapramAM koI guru bhagavaMtanAM darzana thayAM. emaNe kahyuM, * muni AnaMdasAgara ! pUrvabhavamAM tame zrutadhara hatA. mATe tame svayaM vAcanA laI zako cho. AgamasUtronI vAcanA ApI zake evA jJAnI guru hAlamAM koI che nahi. mATe tamAre je AgamasUtranI vAcanA levI hoya te UMcA bAjoTha upara mUkI vidhisara vaMdana karI, enI AjJA laI tame yogondvahana sAthe abhyAsa karo. tamArAM jJAnanAM AvaraNo ApoApa haTI jaze.' bIje divase mahArAjazrIe AyaMbIla ka2vA sAthe zrI haribhadrasUrinI vRttivALI daza vaikAlikasUtranI hastaprata bAjoTha upara padharAvI vinayapUrvaka ene vaMdana karI, enI AjJA laI abhyAsa cAlu karyo. jANe badhuM tarata samajAI jatuM hoya, navo arthaprakAza thato hoya evo mahArAjazrIne anubhava thayo. ethI mahArAjazrIno AtmavizvAsa vadhI gayo ane uttarottara teo vadhu ane vadhu graMthono abhyAsa karavA lAgyA. pAlI nagaramAM udayapuramAM yativarya zrI AlamacaMdajI pAse zAstrAbhyAsa karIne mahArAjazrI rAjasthAna tarapha vihAramAM hatAM te daramiyAna pAlInagaramAM mUrtipUjaka saMghamAM thoDo khaLabhaLATa macI gayo, kAraNake tyAM anya saMpradAyonA sAdhuomAM eka evA sAdhunuM cAturmAsa nakkI thayuM hatuM ke jeo madhura kaMThe gAtA hatA, sarasa vAkchaTA dharAvatA hatA ane batrIsa AgamasUtronI gAthAo TAMkatA hatA. loko temanI vANIthI kheMcAtA hatA. nagaramAM mUrtipUjaka saMgha laghumatimAM hato. saMghane ciMtA e vAtanI thaI ke rakhene pAchA thoDA loko saMgha choDIne tA. 16-8-92 anya saMpradAyamAM bhaLI jAya. AthI saMghanA AgevAno udayapura patizrI AlamacaMdajI pAse pahoMcyA, paristhiti samajAvI ane pAlInagaramAM cAturmAsa ka2vA bahu AgrahapUrvaka vinaMtI karI. yatizrIe emanI phariyAda ane vinaMtI sAMbhaLI lIdhI, paraMtu teo pAlI jaI zake ema nahotA. emaNe AgevAnone kahyuM ke, 'tame ciMtA na karazo. huM eka evA navayuvAna sAdhu upara bhalAmaNapatra lakhI ApuM chuM ke jo teo Avaze to temanI sAthe zAstrArtha karavAnI koI hiMmata nahi karI zake.' yatizrIe mahArAjazrI upara ciThThI lakhI ApI. vihAramAM teo kyAM hatA tenI khabara nahotI, paNa AgevAno pUchatA pUchatA emano pAse pahoMcI gayA. teoe pAlInagaramAM cAturmAsa mATe padhAravAnI AgrahabharI vinaMtI karI, paristhitino vicAra karatAM ane yatizrInI bhalAmaNa hatI eTale mahArAjazrIe e vinaMtIno svIkAra karyo. mahArAjazrI AnaMdasAga2jIe vAjategAjate pAlInagaramAM cAturmAsa mATe praveza karyo. mahArAjazrInI dubaLI kAyA joIne anya saMpradAyavALA hasavA lAgyA ke AvA sAdhu te vaLI zo prabhAva pADavAnA hatA ? paraMtu pahele ja divase mahArAjazrInuM doDha kalAkanuM pravacana sAMbhaLI zrotAo Azcaryamugdha banI gayA. A to koI moTA jJAnI mahAtmA che evI loko upara chApa paDI. mahArAjazrIe cAturmAsamAM vyAkhyAna mATe 'sthAnAMga sUtra' pasaMda karyuM. rojeroja vyAkhyAnanI avirata vAgdhArAthI, mahArAjazrInA agAdha jJAnathI ane gharagaththu draSTAMto sAthe samajAvavAnI saraLa zailIthI nagaramAM eka judI ja havA pedA thaI gaI. vyAkhyAnamAM vakhatovakhata sabaLa zAstrAdhAra sAthe; tarka ane dalIlo sAthe mUrtipUjAnI AvazyakatA paNa samajAvavAmAM AvI. A vAto prasaratAM anya saMpradAyavALA sAdhuo paNa zAMta rahyA. koI vivAda emaNe Ubho karyo nahi. sau potapotAnI rIte potAnI ArAdhanAmAM magna rahyA. saMtoSa pAlInagaranA cAturmAsathI mahArAjazrInuM nAma mAravADanA e vistAramAM bahu jANItuM thaI gayuM, pAlInA saMghane ethI bahu thayo, pAlInA cAturmAsanI khyAtithI prerAIne mAravADamAM sojatanagaranA AgevAnoe cAturmAsano lAbha potAnA nagarane maLe e mATe AgrahapUrvaka vinaMtI karI. mahArAjazrIe AsapAsanAM gAmomAM vicaraNa karI saMvata 1951nuM cAturmAsa sojatamAM karyuM. ethI tyAM paNa bahu dharmajAgRti AvI. mahArAjazrI mAravADamAM hatA tyAM emane samAcAra maLyA ke emanA saMsArI pitAzrI maganabhAIe dIkSA lIdhI che. eTale mahArAjazrIe gujarAta tarapha vihAra karyo. muni jIvavijayajI muni AnaMdasAgaranA pitA maganabhAInuM potAnuM mana paNa baMne dIkarAonI dIkSA pachI saMsAramAMthI UThI gayuM hatuM. teo zAMtithI potAnuM jIvana jIvI rahyA hatA, paraMtu manathI teo kazIka taiyArI karI rahyA hatA. temaNe potAnI levaDadevaDanA hisAbo cUkate karI dIdhA hatA, bIjA badhA sAmAjika vyavahAromAMthI paNa teo nivRtta thaI gayA hatA. eka divasa emaNe gharamAM prastAva mUkyo ke potAne zatruMjaya tIrthanI yAtrA karavAnI bhAvanA thaI che. teo ekalA yAtrAe UpaDI gayA, e divasomAM kAThiyAvADamAM relave vyavahAra nahoto. ghaNuMkharuM gADAM mArge athavA pagapALA musApharI karavI paDatI. eTale zatruMjayanI yAtrAe sAthe AvavA mATe parivAramAMthI bIjA koIe Agraha karyo nahi. maganabhAIe sidhdhigiri, zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrA karI devAdhideva bhagavAna AdinAthanI pUjAsevA karI ananya dhanyatA anubhavI. caityavaMdana karatAM karatAM, bhagavAnanI stuti karatAM karatAM temanI AMkhamAMthI AMsu vahevA lAgyAM.bhagavAnane prArthanA karavA lAgyA ke potAne kuTuMba parivAranAM baMdhanomAMthI, saMsAranA vyavahAramAMthI choDAve. potAne cAritra aMgIkAra karavAno yoga Apo. temaNe bhagavAnane vinaMtI karI ke, 'he prabhu ! mArA dIkarAo saMyamanA mArge gayA che. huM abhAgI haju saMsAramAMthI nIkaLI zakyo nathI. he prabhu ! mAre have kapaDavaMja pAchA javuM nathI. mane vahelI take dIkSA apAvo.' Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana maganabhAInI ArjavabharI prArthanA jANe phaLI hoya tema yAtrA ziSyomAM muni mANikyasAgara hatA. amadAvAdanA saMghonI bhakti -karIne pAchA pharatAM mArgamAM pUjyazrI pratApavijayajI nAmanA eka sAdhu eTalI prabaLa hatI ke teo pharIthI Agraha karIne mahArAjazrIne vi.saM. bhagavaMtano yoga thaI gayo. emanI AgaLa dIkSAno prastAva mUkyo. 1960nuM cAturmAsa amadAvAdamAM karavA mATe vinaMtI karI. 'maganabhAInI uMmara pAkaTa hatI, paraMtu emanI bhAvanA utkaTa hatI. mahArAjazrIne e svIkAravI paDI. emanI yogyatA jANIne pUjyazrI pratApavijayajI mahArAje emane, mahArAjazrI amadAvAda padhAryA eTale saMghanA AgevAnoe kazI dhAmadhUma vinA, saMvata 1951mAM dIkSA ApI. maganabhAI have darakhAsta mUkI ke mahArAjazrIne amadAvAdamAM AcAryanI padavI muni jIvavijayajI banyA. potAnA gurumahArAja sAthe muni ApavAmAM Ave. paraMtu mahArAjazrIe eno spaSTa asvIkAra karyo jIvavijayajI vihAra karavA lAgyA. thoDAka vakhata pachI emanA kAraNa ke emaNe bhagavatIjInA yogavAhana karyA nahotA. paraMtu saMdhonA dIkSAnA samAcAra emanA parivArane maLyA. A pariNAma teoe ' atyaMta Agrahane vaza thaI emaNe paMnyAsanI padavI, yogavahana pachI dhAryuM ja hatuM, kAraNa ke yAtrA karavAmAM ATalA badhA divasa lAge nahi. svIkAravAnI saMmati ApI. mahArAjazrIe tyArapachI vidhipUrvaka vihAra karatAM karatAM muni jIvavijayajI peTalAda nagaramAM padhAryA. muni bhagavatIjInA yoga, AyaMbIla ane nIvInI tapazcaryA sAthe cAlu AnaMdasAgara gujarAtamAM pAchA pharyA tyAre jANyuM ke muni jIvavijayajI karyA. yoga pUrA thatAM mahArAjazrIne paMnyAsanI padavI ApavAno peTalAdamAM che tathA vaDilabaMdhu maNivijayajI paNa peTalAdamAM che. eTale utsava yojavAmAM Avyo. bahu dhAmadhUmapUrvaka A utsava amadAvAda muni AnaMdasAgarajI tyAM padhAryA. pitAputranuM-muni jIvavijayajI yojyo ane vi.saM. 1960mAM emaNe paMnyAsanI padavI ApavAmAM ane muni AnaMdasAgarajInuM milana sAdhuvezamAM peTalAdamAM thayuM. AvI. A cAturmAsa pachI mahArAjazrIe jyAre vidAya lIdhI tyAre paraspara AnaMda ane dhanyatA anubhavI. pitA ane emanA baMne aneka bhaktonI AMkhamAMthI azrudhArA vahI hatI. putro-traNeya sAdhuvezamAM sAthe maLyA ethI teone apAra harSa thayo. - tyAra pachI mahArAjazrIe uttara gujarAta tarapha vihAra karyo. e uMmarane kAraNe jIvavijayajInuM svAthya sAruM rahetuM nahotuM. vakhate uttara gujarAtamAM, sAbarakAMThAmAM pethApuramAM eka vihaMdu pariSada auSadhopacAra cAlatA hatA. chatAM niraticAra saMyama pAlanamAM teo yojAI hatI. e pariSadamAM padhAravA mATe mahArAjazrIne vinaMtI daDha hatA. emanI mAMdagI uttarottara vadhatI gaI. bIjA varSanA dIkSA karavAmAM AvI. mahArAjazrI tyAM padhAryA ane e sabhAmAM jaina paryAya daramiyAna teo saMvata 1952nA aSADha suda bIjane divase zAsananI surakSA ane ojasvitA kevI rIte sadhAya e mATe preraka kALadharma pAmyA. teo potAnA jIvanane sArthaka banAvI gayA. muni ubodhana karyuM hatuM. AnaMdasAgare potAnA pitA muni jIvavijayajIne aMtima ArAdhanA sUratamAM AgamayojanA sArI rIte karAvI hatI. AgamasUtronA UMDA abhyAsa dvArA mahArAjazrIe jANyuM ke vi.saM. 1961nuM cAturmAsa mahArAjazrIe kapaDavaMjamAM tathA saMvatsarI parvanI ujavaNI je rIte thavI joIe te rIte thatI nathI. 1962nuM cAturmAsa bhAvanagaramAM karyuM. tyArapachI tyAMthI vihAra karatA zAstrIya paraMparA vicchinna thaI gaI che, kAraNa ke jJAnI sAdhu teo amadAvAda padhAryA. paMnyAsanI padavI pachI ane amadAvAdanAM mahAtmAo alpa saMkhyAmAM rahyA hatA. vaLI saMvatsarI parvanI tithi cAreka cAturmAsa pachI mahArAjazrInI khyAti samagra gujarAta, aMge paNa koI sunizcitatA nahotI. mahArAjazrIe peTalAdanA rAjasthAna ane madhya pradezamAM prasarI gaI hatI. temaNe haju sUratamAM cAturmAsa daramiyAna saMvatsarI parvanI ujavaNI zAstrasaMmata padhdhatie ekapaNa cAturmAsa karyuM nahotuM. AthI sUratanI janatA temanA cAturmAsa cAlu karI. mATe AturatApUrvaka rAha jotI hatI. sUratanA saMghanA AgevAno peTalAdathI vihAra karatAM karatAM mahArAjazrIe saMvata 1953nuM. mahArAjazrI pAse pahoMcyA ane bahu AgrahabharI vinaMtI karI. cAturmAsa vaDodarA pAse chANImAM karyuM. e divasomAM chANI mahArAjazrIe e vinaMtIno svIkAra karyo . ogaNIsamA zatakamAM vidyAbhyAsanuM moTuM kendra gaNAtuM. tyAM jainonI vasatI ghaNI moTI hatI. gujarAtanI dakSiNe sUrata eka moTuM dharmakSetra gaNAtuM hatuM. AtmArAmajI jJAnabhaMDAra paNa ghaNo moTo hato. tyAM paMDito paNa vasatA hatA. mahArAja, mohanalAlajI mahArAja vagere moTA moTA mahAtmAo mahArAjazrIe tyAM paMDito pAse nyAyazAstranuM adhyayana karyuM. sUratamAM cAturmAsa karI gayA hatA. sUratanI zrImaMtAI ane sAthe zAstrAbhyAsathI mahArAjazrInI tarkazakti ghaNI khIlI. ethI ja keTalAka udAratA zAsananAM mahAna kAryo karAve evI hatI. mahArAjazrInA hindu saMnyAsIo sAthe teo zAstrArtha karI zakyA hatA. taduparAMta, svapro paNa sUratamAM sAkAra thayAM hatAM. jainonA anya saMpradAyanA sAdhuo sAthe paNa mUrtipUjA, pratikramaNavidhi mahArAjazrInuM 1963nuM cAturmAsa sUratamAM eTaluM joradAra thayuM ke ItyAdi viSayonI carcA karI potAnI vAta teo svIkArAvI zakyA bIjA cAturmAsa mATe mAgaNI thaI. vyAkhyAnamAM rojeroja hajAro mANaso AvatA. seMkaDo mANaso dUra dUrathI AvavA lAgyA hatA. mahArAjazrInI A vistAramAM khyAti vaghatAM khaMbhAtanA saMghe mahArAjazrIno bulaMda, spaSTa avAja samagra sabhAmAM saMbhaLAto. temane emane cAturmAsa mATe nimaMtraNa ApyuM. khaMbhAta tyAre pArjacaMdra gacchanuM sau ekAgra citte sAMbhaLatA. viSayanI vividhatA, zAstrIya tattvanI moTuM mathaka gaNAtuM. paraMtu mahArAjazrInA cAturmAsane kAraNe tyAM UMDI samaja, gharagaththu draSTAMto ane tarata gaLe Utare evI tarkasaMgata tapagacchano ghaNo prabhAva vadhI gayo hato. zaulI-e badhAMne kAraNe emanAM rocaka vyAkhyAno sAMbhaLatAM keTalAMyanA vikrama saMvata 1955nuM cAturmAsa sANaMdamAM karI mahArAjazrI - hRdayaparivartana thatAM ane lokonI dharmAbhimukhatA vadhatI. amadAvAda padhAryA. , saM.1964nuM cAturmAsa paNa mahArAjazrIe pharI sUratamAMja karavuM paMnyAsa-padavI paDyuM. sUratamAM judA judA vistAromAM AvelA jaina saMghonI mAgaNI eTalI badhI hatI ke mahArAjazrIe eka navo ja mArga apanAvavo mahArAjazrIe vi.saM. 1956, 1957 ane 1958nuM ema paDyo. roja vahelI savAre saMgha sAthe nIkaLI sUratanAM derAsaronI traNa cAturmAsa amadAvAdamAM judA judA upAzraye karyA. dIkSA pachInAM caityaparipATa karavI ane pachI agAuthI jAhera karelA koIpaNa eka taratanAM ATalAM varSomAM emanI pavitra vANIno lAbha sauthI vadhu vistAranA upAzraye vyAkhyAna ApavuM. ema karavAthI sUratanA badhA ja maLyo hoya to te amadAvAdane. lokonuM AkarSaNa eTaluM badhuM hatuM ke vistArone vArApharatI lAbha maLavA lAgyo. AthI samagra zaheramAM eka satata traNa cAturmAsa emane amadAvAdamAM karavAM paDyAM. vi.saM. abhUtapUrva evuM dharmanuM vAtAvaraNa sarjAyuM. 1956mAM gujarAtamAM ane gujarAta bahAra bhayaMkara dukALa paDyo hato. A cAturmAsa daramiyAna eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA banI chappaniyA dukALa tarIke e jANIto thayo hato. mahArAjazrIe dukALa hatI. mahArAjazrIno svAdhyAyano priya viSaya te Agamika sAhityano rAhata nidhi'nI sthApanA karAvI hatI. emanI preraNAthI lokoe sAruM hato. e viSe khUba manana-ciMtana karatAM temane jaNAyuM ke jainoe ghana ApyuM hatuM ane rAhatanidhi dvArA lokasevAnuM mahattvanuM kArya karAvyuM AgamagraMtho have chapAvavA joIe. atyAra sudhI AgamanI hatuM. tyArapachI vi.saM. 1959nuM cAturmAsa emaNe bhAvanagaramAM karyuM. hastalikhita prati lahiyA pAse lakhAvAtI. ghaNI mahenata pachI ane have emano ziSyasamudAya paNa vadhato gayo hato. emanA mukhya ghaNAM lAMbA samaye eka prata taiyAra thatI ane te ghaNI moMghI paDatI. vaLI hatA. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana tA. 16-8-92 mudraNakaLAnA pracAra pachI lahiyAnuM kAma karanArA maLatA nahi eTale Agama graMtho jo chapAvavAmAM Ave to eka sAthe ghaNI nakala chapAya ane ghaNAMne jJAnano lAbha maLe. mudraNa karatAM hastalekhana sAruM ane lekhana karatAM mRti sArI, paraMtu smRtidoSa vadhavAne kAraNe jema kSamAzramaNa devardhigaNie smRti paraMparAthI cAlyAM AvatAM AgamagraMthone lipibadhdha karAvavAnuM krAMtikArI pagaluM zAsananA hitane lakSamAM rAkhI bharyuM hatuM, tema have lekhana kAryamAM rahelI maryAdAone lakSamAM rAkhI Agama graMtho mudrita karAvavAnuM krAMtikArI pagaluM pU. AnaMdasAgarajIe, (sAgarajI mahArAje) bharyuM. mahArAjazrIe eka caityaparipATI pachI vyAkhyAnamAM samajAvyuM ke, jema mokSamArga mATe jinabiMba AlaMbanarUpa che, tema jinAgama paNa AlaMbanarUpa che. mATe jinAgamonA rakSaNa, poSaNa, saMvardhana mATe yojanAo have navI draSTithI thavI joIe. e mATe Arthika sahayoganI paNa sArI apekSA rahe." A vyAkhyAnano eTalo badho prabhAva paDyo ke vyAkhyAnane aMte eka zreSThI zrI gulAbacaMda jhaverIe UbhA thaI jAherAta karI ke gura bhagavaMtanI A yojanA mATe teo potAnA vaDilanI smRtimAM eka lAkha rUpiyAnuM dAna jAhera kare che. je divasomAM eka hajAranI rakama paNa ghaNIja moTI gaNAtI e divasomAM eka lAkhanI rakamanI vAta ' tarata mAnyAmAM na Ave evI, AzcaryakAraka lAge evI hatI. e dAnanI rakama sAthe "zeTha devacaMda lAlabhAI pustakodhdhAra phaMDa' nAmanI saMsthAnI sthApanA thaI ane enA upakrame eka pachI eka AgamagraMtho mudrita thaIne pragaTa thavA lAgyA. e samaye keTalAka munimahArAjoe AgamagraMtho chapAvavA sAme virodhano sUra uThAvyo hato, paraMtu te vadhu vakhata Takyo nahi kAraNa ke teo pote ja potAnA upayoga mATe AgamagraMthonI nakala maMgAvavA lAgyA hatA. hastaprato durlabha rahetI. vaLI temAM akSaro jhINA ane zabdo aDoaDa rahetA kAraNake tevA kAgaLo ghaNA moMghA AvatA. vaLI temAM lahiyAnI saratacUka thaI hoya tevAM zaMkAsthAno paNa rahetAM. paraMtu mudrita graMthomAM akSaro moTA rahetA, zabdo chUTA chapAtA. be paMktio vacce jagyA rahetI ane pUrepUrI bhASA- zuddhipUrvaka graMtha chapAto. AthI mudrita graMthanI upayogitA svayameva siddha thaI gaI hatI. ethI ja mahArAjazrInA A krAMtikArI kAryanI pachIthI bhArobhAra prazaMsA thavA lAgI hatI. zikharajI tIrthanI rakSA sUratanA cAturmAsa pachI mahArAjazrI vi. saM. 1964mAM muMbaI padhAryA. muMbaImAM sUratIo to emanA bhakto hatA ja, paraMtu anya lokonAM paNa Adara-bahumAna mahArAjazrIe jItI lIdhAM hatAM. sUratanI jema muMbaImAM paNa emanA ghaNAkharA bhakto emane 'sAgarajI mahArAja' tarIke bhAvabharI rIte oLakhatA ane paraspara vAtacItamAM e ja nAmano upayoga karatA. - muMbaImAM lAlabAganA upAzraye mahArAjazrInA cAturmAse moTuM AkarSaNa jamAvyuM hatuM. emanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe rojeroja cikkAra medanI ekatrita thatI hatI. A divaso daramiyAna eka evI ghaTanA banI ke jethI jaina saMghoe jAgRta banavAnI jarUra paDI. briTiza sarakAre eka navI yojanAnI jAherAta karI hatI. aMgrejo bhAratamAM rahyA hatA, paraMtu bhAratanI garamI tenAthI sahana thatI nahi, AthI unALAmAM teo parvato upara-simalA, masurI, dArjiliMga, Abu, mAtherAna, mahAbaLezvara, uTAkAmaMDa, koDAI kenAla vagere parvato upara rahevA cAlyA jatA, e mATe evAM ghaNAM sthaLe javAnI potAne anukULatA rahe e mATe teoe nerogeja relave lAIna paNa nAkhI hatI. bihAramAM have e rIte zikharajInA DuMgara upara briTiza sarakAre rahevAnA baMgalAo bAMdhavAnI yojanA jAhera karI hatI. ' - A yojanAnI jANa thatAM mahArAjazrIe te sAme pracaMDa jhuMbeza upADI, baMgalAo thaze eTale hoTelo Avaze, relave Avaze ane enI sAthe bIjI ghaNI gaMdakI Avaze, dArU, zikAra, mAMsAhAra vagerenI badIo Avaze. tIrthabhUminI koI pavitratA nahi jaLavAya. mahArAjazrInAM joradAra vyAkhyAno briTiza sarakAra sAme cAla thayAM. eka tIrthanI bAbatamAM DhIluM mUkavAmAM Avaze to teo zatruMjaya, giranAra vagere bIjAM tIrtho abhaDAvaze. mahArAjazrInA jAhera virodhanI noMdha briTiza sarakAra dvArA levAI hatI. muMbaI sarakAranA guptacarakhAtA taraphathI guptacarone lAlabAganA upAzrayamAM vyAkhyAnamAM mokalavAmAM AvatA hatA. mahArAjazrI sarakAra viruddha ATaluM badhuM jAheramAM bole che mATe jarUra emanI sAme dharapakaDanuM vaoNraMTa nIkaLaze evI dhAstI lokone rahetI hatI. keTalAka sarakArI amaladAro mahArAjazrI pAse vATAghATa karavA AvyA hatA, paraMtu mahArAjazrIe e bAbatamAM jarA paNa namatuM jokhyuM na hatuM, paraMtu dharmanA kSetramAM pote hastakSepa nahi kare evA briTiza sarakAre ApelA jAhera vacananI yAda devarAvI hatI. zikharajI aMge jainonA atizaya ugra virodhanI vAta TheTha dilhInA vAIsaraoNya sudhI pahoMcI hatI. chevaTe eka divase sarakAre jAherAta karI ke zikharajInA DuMgara upara baMgalAo bAMdhavAnI yojanA sarakAre paDatI mUkI che. mahArAjazrInI vANIno, tIrthanI surakSA mATenI lAgaNIno A vijaya hato. tyAra pachI mahArAjazrInI bhalAmaNathI ANaMdajI kalyANanI peDhIe zikharajInA AkhA DuMgaranI jamIna kharIdI lIdhI ke jethI bhaviSyamAM paNa AvI koI darakhAsta karavAno prazna ja na rahe. aMtarIkSajImAM vi. saM. 1964nA muMbaImAM lAlabAganA cAturmAsa daramiyAna bIjo eka mahattvano nirNaya levAyo ane te aMtarIkSajI tIrthanI yAtrA mATe cha'rI pALato saMgha kADhavAno. muMbaImAM vasatA sUratanA jhaverI abhayacaMda svarUpacaMdanI A saMghanA saMghapati banavAno lAbha potAne maLe evI vinaMtI mahArAjazrIe mAnya rAkhI. cAturmAsa pachI saM. 1965mAM pAdavihAra karato, ullAsapUrvaka AgaLa vadhato vadhato saMgha aMtarIkSajI pahoMcavA Avyo. saMghamAM rojeroja jina pratimAnI pUjA mATe eka rathamAM pratimAjI paNa sAthe sAthe rAkhavAmAM AvatA hoya che. aMtarIkSajInA gAmamAM vAjate gAjate praveza karI jyAre pratimAjI derAsaramAM laI javAmAM AvyAM tyAre tyAM vasatA anya saMpradAyanA keTalAka lokoe teno virodha karyo. ethI vAdavivAda thayo. jhaghaDo ugra banyo. keTalAka ajANyA mANasoe AvIne mArAmArI cAlu karI. moTI mArAmArI thaI. keTalAkane vAgyuM. keTalAka bebhAna thayA. mahArAjazrIne paNa mUDha mAra vAgyo. ahiMsaka tarIke oLakhAtA jainonA hAthe hiMsAno utpAta macI gayo. thoDIvAramAM polisa AvI pahoMcI. keTalAkanI dharapakaDa thaI. adAlatamAM khaTalo cAlyo. mahArAjazrIe A tophAna karAvyuM che evo AkSepa anya pakSa taraphathI thayo. ethI mahArAjazrIne paNa adAlatamAM javuM paDyuM. baMne pakSa taraphathI kAbela vakIlo rokavAmAM AvyA. briTiza nyAyAdhiza hatA. mahArAjazrIe potAnA vakIlane spaSTa jaNAvI dIdhuM ke emanA pakSa taraphathI jarA paNa jUThI rajUAta karavI nahi ane kaoNrTamAM AvavAnuM thaze to pote aMza mAtra paNa asatya bolaze nahi. nyAyAdhIze mahArAjazrIne vinaMtI karI ke potAne mAranAra gunegArone teo oLakhI batAve. mahArAjazrIe kahyuM ke potAnA upara humalA pAchaLathI thayA che eTale koInuM moDhuM jovA maLyuM nathI. vaLI potAne mAranArane kaMI paNa sajA thAya evuM pote IcchatA nathI eTaluM ja nahi teo temane mAphI ApavA cAhe che. mahArAjazrInA A valaNanI aMgreja nyAyAdhIza para ghaNI sArI chApa paDI. bIjI bAju anya samudAyanA vakIlo ane bIjA pracArako taraphathI evI vAta vahetI thaI ke mahArAjazrIne sAta varSanI kedanI sajA thavAnI che. paraMtu mahArAjazrI taddana svastha ane zAMta rahyA hatA. teo aMtarIkSajImAM potAnA svAdhyAyamAM ja nimagna rahetA. je divase adAlatano cukAdo AvavAno hato te divase paNa zo cukAdo Avaze evuM jANavAnI jarA sarakhI utsukatA paNa emaNe darzAvI nahotI. cukAdo Avyo. kaoNrTa emane nirdoSa jAhera karyA. A samAcAra paNa mahArAjazrI mATe bahu mahattvanA nahotA. cukAdAnA samaye paNa teo to Agama graMthanuM adhyayana karI rahyA hatA. A tophAnI banAvanI eka sArI bAju e hatI ke aMgreja nyAyAdhIza mahArAjazrInI vidvattAthI ane uttama cAritrathI eTalA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana badhA prabhAvita thaI gayA hatA ke cukAdo ApyA pachI teo mahArAjazrIne roja upAzraye maLavA AvatA ane emanI sAthe jJAnagoSThI karatA. ethI lokomAM paNa mahArAjazrI pratye ghaNo AdarabhAra vadhI gayo hato. aMtarIkSajInI yAtrA pachI mahArAjazrI yevamala padhAryA ane cAturmAsa tyAM karyuM. tyArapachI teo gujarAtamAM padhAryA ane suratamAM be cAturmAsa daramiyAna AgamagraMthonA mudraNanI yojanA AgaLa vadhArI, upadhAna tapanI ArAdhanA paNa karAvI ane "jaina tattvabodha pAThazALA'nI sthApanA karAvI. saM. 1968mAM khaMbhAtamAM ane 1969mAM chANImAM cAturmAsa karI teo pATaNa padhAryA. pATaNanA A cAturmAsamAM ghaNI sArI dharmajAgRti AvI hatI. cAturmAsa pachI mahArAjazrInI nizrAmAM pATaNathI bhIlaDiyAjIno charI paLato saMgha nIkaLyo hato. pAchA pharatAM bhoyaNI tIrthanI yAtrA saue karI hatI. e vakhate emanI preraNAthI moTA pAyA upara "Agamodaya samiti'nI 2canA karavAmAM AvI hatI, jemAM veNIcaMda sUracaMda, kuMvarajI ANaMdajI kApaDiyA, jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverI, hIrAlAla bakoradAsa vagere te samayanA nAmAMkita vidvAnone A samitimAM levAmAM AvyA hatA. AgamavAcanA mahArAjazrInA jIvananuM eka atyaMta mahattvanuM kArya te AgamavAcanAnuM hatuM. mahArAjazrIe yuvAna vaye udayapuramAM yativarya zrI AlamacaMdajI pAse AgamasUtrono abhyAsa karyo hato. tyArapachI judAM judAM AgamasUtronI pratio meLavIne tathA tenA uparanI TIkAonI pratio meLavIne temaNe svayameva abhyAsa vadhAryo hato. saMskRta ane ardhamAgadhI bhASA uparanuM emanuM prabhutva asAdhAraNa hatuM ane Agamika sAhityanA saMzodhana-adhyayanano emano rasa uttarottara vadhu utkaTa banato jato hato. e jamAnAmAM sAdhu samudAyamAM paNa abhyAsa pramANamAM alpa hato. AthI mahArAjazrIe mathurA, pATalIputra ane valabhIpuranI prAcIna paripATIe AgamavAcanAnA kAryakramo yojavAnuM vicAryuM. koIpaNa eka AgamasUtra laI teno zabda zabda vAMcavAmAM Ave, tenA uparanI paMcAMgI TIkA vAMcavAmAM Ave ane dareka zabda chUTA pADI tenA artha vicAravAmAM Ave ane tenAM rahasyo samajAvavAmAM Ave. AvI rIte eka AgamasUtranI vAcanA pUrI karatAM cArathI cha mahinA lAge. mahArAjazrI vi.saM. 1970mAM ane saM. 1971mAM pATaNamAM cAturmAsa mATe padhAryA hatA. pATaNanA jJAna bhaMDAromAM ghaNI hastaprato jovAno e mane avasara sAMpar3ayo. e vakhate emaNe A AgamavAcanAnA kAryakramanI jAherAta karI. e mATe sArI saMkhyAmAM sAdhu-sAdhvIo pATaNamAM AvI pahoMcyAM. pUrvenI prAcIna samayanI AgamavAcanAnI smRti tAjI karAve evuM vAtAvaraNa sarjAyuM hatuM. pachI to AgamavAcanAnA kAryakramanI vAto eTalI badhI prasarI gaI ke vi.saM. 1972mAM kapaDavaMjanI bIjI vAcanA vakhate ane amadAvAdanI trIjI vAcanA vakhate uttarottara muni mahArAjonI saMkhyA vadhatI gaI. aDhIsothI vadhu sAdhubhagavaMto ane savAsothI vadhu viduSI sAdhvIo AvI vAcanAmAM upasthita rahevA lAgyAM hatAM. mahArAjazrIe tyAra pachI vi.saM. 1973mAM sUratamAM cothI ane pAMcamI vAcanA, chaThThI vAcanA vi.saM. 1976mAM pAlItANAmAM ane 1977mAM sAtamI vAcanA ratalAmamAM ApI. mahArAjazrIe ApelI AgamavAcanAo viSe temanA eka vidvAna kavi bhakta karelI kAvyaracanAmAMthI nIcenI paMktio juo : AgamavAcanA prAcIna rIti, calavI avacIna kALe re, Agama artha apUrva zravaNamAM, munimaMDaLa nitya mahAle re; - agama agocara padanA artha, spaSTa pragaTa vistArI re; anupama rahasya sidhdhAMta prakAzI, zaMkA saMzaya dhvaMsakArI re. alaukika guNa brahmacarya jasa, adbhuta udyama karaNI re; AnaMdavANI amRtajharaNI, jJAne tejasvI taraNI re, AnaMdarasanA rasamilaNathI ratiprIti ghaTaghaTa jAgI re; tajI pramAda pramoda bhajIne, rasika Rta laya lAgI re, XXX pATaNa, kapaDavaMja, rAjanagara, sUryapure doya vArI re. pAlItANA, ratalAma mukAme, vAcanA sujJa cira ThArI re.. - Ama, mahArAjazrIe AgamavAcanAnA kAryakramo dvArA potAnA jamAnAmAM sAdhubhagavaMtomAM AgamasUtronA artha ane rahasya samajavA mATe ane tevA prakAranI satA keLavavA mATe khUba utsAha vadhArI dIdho hato. mahArAjazrIe AgamavAcanAnA AvA kula sAta kAryakramo jude jude sthaLe yojyA hatA. evA kAryakramo yojavAno temano savizeSa adhikAra hato. - A AgamavAcanAomAM mahArAjazrIe dazavaikAlikasUtra, anuyoddhArasUtra, AvazyakasUtra, uttarAdhyayana sUtra, vizeSAvazyaka sUtra, sthAnAMgasUtra, aupapAkisUtra, AcArAMgasUtra, naMdIsUtra, bhagavatIsUtra, odhaniyukti, piDaniryuktinI vAcanAo ApI hatI. emAMnI keTalIka vAcanAonI noMdha emanA ziSyo karI letA hatA. evI keTalIka noMdho pragaTa paNa thaI che. AgamasUtro uparAMta mahArAjazrIe pUrvAcAryonA prazamarati', jJAnasAra' vagere graMtho upara pravacano ApyAM hatAM. emanA pravacanonI noMdhanA keTalAMka graMtho paNa pragaTa thayA che. alabatta, vyAkhyAnanI noMdharUpe e graMtho che. vyAkhyAnanI zailI ane svataMtra graMtha lekhananI zailI judI hoya e to dekhItuM che. AcAryanI padavI mahArAjazrI aMtarIkSajIthI vihAra karatAM karatAM saM. 1974mAM sUrata tarapha padhAryA. sUrata mahArAjazrInuM eka moTuM kSetra banI gayuM hatuM. mahArAjazrInuM svAgata sUratanA saMghoe bhavya rIte karyuM. sUratanA saMghoe varSo pahelAM mahArAjazrIne sUratamAM AcAryanI padavI ApavAmAM Ave evI bhAvanA darzAvI hatI. e prastAvane pharI punaruccAraNa karavAmAM AvyuM. dezakALano vicAra karatAM chevaTe mahArAjazrIe e prastAvano svIkAra karyo, paraMtu sAthe sAthe evI zarata karI ke sUratanA keTalAka saMgho vacce nAnA nAnA matabhedo che ane jhaghaDAo che te maTI javA joIe. e mATe badhA saMghonA AgevAnonI sabhA bolAvavAmAM AvI ane temAM saue sarvAnumate saharSa jaNAvyuM ke sUratanA saMgho vacce have koI bAbatamAM kusaMpa raheze nahi ane sAthe sAthe haLImaLIne zAsananI zobhA vadhe e rIte teo kAma karaze. mahArAjazrIne AcAryanI padavI vaizAkha suda dasamanA roja ApavAnuM nakkI thayuM. ATha divasano AcAryapada pradAnano utsava goThavAyo. 5. pU. tapagacchanAyaka zrI muktivijayajI (mULacaMdajI) mahArAjanA ziSya pa.pU. zrI kamalasUrIzvarajI mahArAjanA varada haste AcArya padavI apAya e mATe zrI kamalasUrIzvarajIne sUrata padhAravA mATe vinaMtI karavAmAM AvI. teo sUrata padhAryA ane temanA haste mahArAjazrIne AcAryanI padavI ApavAmAM AvI. A prasaMge sUratamAM abhUtapUrva bhavya rathayAtrA kADhavAmAM AvI hatI. e jovA mATe hajAro mANaso zerIe zerIe ekatra thayA hatA. AcArya padavIno kAryakrama paNa sAMgopAMga sarasa rIte pAra paDyo hato. e prasaMge zrI kamalasUrIzvarajI mahArAja sAheba tathA mahArAjazrIe-nUtana AcAryazrIe vizALa janasamudAya samakSa preraka pravacano karyo hato. vaizAkha suda 10, vi. saM. 1974nA roja paMnyAsa zrI AnaMdasAgarajI mahArAja AcArya zrI sAgarAnaMdasUri thayA. tyArathI sUratanA lokomAM sAgarajI mahArAja' tarIke teo vadhu bhAvabharI rIte oLakhAvA lAgyA. AcAryanI padavI pachI mahArAjazrI muMbaImAM cAturmAsa karI . 1975nA cAturmAsa mATe sUrata padhAryA hatA. e samaye jainAnaMda pustakAlayanI sthApanA karAvI tathA cAturmAsa pachI upadhAna tapa karAvI dharmanI sArI prabhAvanA karI hatI. tyAra pachI temaNe sUratathI pAlItANAno saMgha kAyo hato. mAlavAmAM-aulAnAnA nareza - mahArAjazrInA vihAra ane upadezanuM bIjuM eka moTuM kSetra te mAlavA ane madhya pradezanuM rahyuM hatuM. ratalAmamAM sAtamI AgamavAcanA ApyA pachI emaNe vi.saM. 1977nuM cAturmAsa raulanAmAM karyuM ane tyArapachInA be cAturmAsa ratalAmamAM karyAM hatAM. mahArAjazrIe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-92 bhopAvara tIrthano jIrNodhdhAra karAvyo hato. taduparAMta alIrAjapura, hatI. teoe kalakattAmAM praveza vakhate mahArAjazrInuM kArtikI pUrNimA kukSI, mAMDavagaDha, rAjagaDha, vagere tIrthomAM emaNe sArI dharmabhAvanA vakhate tyAM jevo bhavya varaghoDo varSothI nIkaLe che tevuM bhavya svAgata karI hatI. teo amadAvAda, pAlItANA, sUratamAM cAturmAsamAM hatAM tyAre paNa e kSetro saMbhALavA mATe emanAM koIka ne koIka ziSyo ahIM mahArAjazrInA vyAkhyAnamAM rAjasthAnI bhAI-bahenonI mAlavAmAM vicaratA rahyA hatA. bahumatI hatI eTale mahArAjazrI hiMdI bhASAmAM vyAkhyAna ApatA mAlavAnA A vicaraNa daramiyAna mahArAjazrI zailAnA nAmanA hatA. mahArAjazrIe joyuM ke kalakattAmAM lokonI dharmavAcanA mATe nagaramAM padhAryA hatA. gujarAtamAMthI koI moTA mahAtmA padhAryA che pUratA graMtho nathI. emAM paNa hiMdI bhASAmAM to nahivata che. eTale evA samAcAra maLatAM rAjyanA nareza dilIpasiMhajI temane upAzraya mahArAjazrInA sadu pade zathI tyAM "zrI maNivijayajI jaina vaMdana karavA gayA ane potAnA rAjamahelamAM vyAkhyAna ApavA mATe jJAnabhaMDAra'nI sthApanA karavAmAM AvI hatI. mahArAjazrInI padhAravA vinaMtI karI. vinaMtIno svIkAra karI mahArAjazrI upasthitithI kalakattAmAM jaina dharmanuM eka navuM vAtAvaraNa sarajAyuM. e rAjamahelamAM vyAkhyAna ApavA padhAryA. mahArAjazrInA vyAkhyAnathI divasomAM jaina sAdhuo kalakattA tarapha javalle ja vicaratA. teo tathA adhikArI varga bahu prabhAvita thayA. tyAra pachI nareza mahArAjazrInA vicaraNa 5chI ane cAturmAsa pachI jANe kalakattAno rojeroja upAzraye vyAkhyAna sAMbhaLavA padhAravA lAgyA tathA anya mArga jaina sAdhuo mATe khUlI gayo hoya evuM banyuM. ja samaye jJAnagoSThI mATe AvavA lAgyA hatA. temanA hRdayanuM khAsse kalakattAthI vihAra karI mahArAjazrI murzIdAbAda padhAryA ane parivartana thayuM. mahArAjazrInI bhalAmaNathI zailAnA nareze potAnA tyAra pachI ajImagaMja padhAryA. te samaye ahIMnA jaina zrImaMta netA rAjyamAM 'amArI ghoSaNA" karAvIne zikAra vagere upara paNa pratibaMdha rAyabahAdura vijayasiMha dudheDiyAe bhavya svAgatanuM Ayojana karAvyuM karAvyo hato. hatuM. sUratathI AvelA be dIkSArthI bhAIone ajImagaMjamAM bhAre mahArAjazrInA vihArane pariNAme mAlavAmAM ghaNI sArI dabadabA sAthe dIkSA ApavAmAM AvI. dIkSAnI ghaTanA A vistAramAM gharmaprabhAvanA thaI hatI. lokone saikAo pachI jovA maLI hatI eTale e aitihAsika ghaTanA - zailAnA pachI ratalAmamAM cAturmAsa karyA bAda mahArAjazrIe banI gaI. ajImagaMjamAM lokono utsAha joIne ane emanA sameta zikhara tarapha vihAra karyo. e divasomAM A prakArano vihAra Agrahane mAna ApI mahArAjazrIe cAturmAsa ajImagaMjamAM karyuM. ghaNo kaThina hato, kAraNa ke mArgamAM ghaNAM gAmomAM jainonAM ghara nahotAM. bihArathI vihAra karI mahArAjazrI rAjasthAna bAju padhAryA ane tema chatAM kaSTa veThIne paNa mahArAjazrIe potAnA ziSyo sAthe e sAdaDImAM cAturmAsa karyuM tathA tyAM upadhAna tapanI ArAdhanA karAvI. dizAmAM vihAra karyo hato. tyAMthI vihAra karatAM teo kesarIAjI tIrthamAM padhAryA. tyAM AdinAtha vArANasInI vidyApIThamAM bhagavAna kesarIA nAthajInA derAsara upara jIrNa thaI gayelo dhajAdaMDa kaDhAvI navo dhajAdaMDa mukAvyo. tyAra pachI mahArAjazrI vihAra karatAM sametazikhara tarapha mahArAjazrInuM pramANa hovAthI teo uttara karatAM udayapura padhAryA ane tyAM cAturmAsa karyuM. udayapurathI teo bhAratamAM kAnapura, lakhanau vagere sthaLe vihAra karatAM karatAM kAzImAM amadAvAda cAturmAsa arthe padhAryA. AvI pahoMcyA hatA. mahArAjazrI AgamasUtronA jANakAra tathA ardhamAgadhI ane saMskRta bhASAnA ane sAhityanA moTA vidvAna che mahArAjazrI sametazikharajIthI pAchA gujarAtamAM padhAryA tyAre bAladIkSA, devadravya vagere viSayomAM gujarAtamAM ghaNI vAdavivAda enI jANa thatAM keTalAka vidvAna paMDito ane prAdhyApako emane maLavA AvyA ane emanA agAdha jJAnathI prabhAvita thayA. teone ema thayuM cAlyo hato. e vakhate potAnA vicArone tarata prakAzita karavA, UbhA ke kAzI jevI nagaramAM mahArAjazrI padhAryA hoya ane emanI vANIno karAyelA praznonA uttara ApavA mATe ane anya dhArmika viSayo uparanA potAnA saMzodhAtmaka mananIya lekho pragaTa karavA mATe eka sAmayikanI jAhera kAryakrama dvArA lAbha na levAya to tethI paMDito ane vidyArthIone jarUra hatI. mahArAjazrInI preraNAthI 'siddhacakra' nAmanuM eka sAmayika ja geralAbha thaze. saMskRta bhASA ane sAhityanA A prAcIna vidyAdhAmamAM mahArAjazrIne "syAdavAda' viSe saMskRta bhASAmAM A arasAmAM zarU thayuM hatuM ane te ghaNAM varSa sudhI cAlu rahyuM hatuM. vyAkhyAna ApavA AgrahabharyuM nimaMtraNa maLyuM. mahArAjazrIe e vaLI lokone dharmanA mArge sAcI samajaNa sAthe vALavA mATe maMDaLo nimaMtraNano svIkAra karyo ane hiMdu vizvavidyAlayamAM teo potAnA sthApavAnI jarUra hatI. eTale mahArAjazrInI preraNAthI A varSe ziSyo sAthe padhAryA. tyAM temaNe paMDitonI ane vidyArthIonI vizALa daramiyAna dezavirati ArAdhaka samAja', 'navapada ArAdhaka samAja', sabhAmAM vihaMdu bhogya saMskRta bhASAmAM gahana vicArothI sabhara evuM 'yaMga mena sosAyaTI' jevI keTalIka saMsthAonI sthApanA thaI hatI je vyAkhyAna ApyuM. e sAMbhaLIne badhA Azcaryacakita thaI gayA. paraMtu dvArA dharmarakSAnuM ane dharmavRdhdhinuM ghaNuM saMgIna kArya thayuM hatuM. vyAkhyAna ghaNI kaThina saMskRta bhASAmAM hatuM. keTalAka lokoe mAgaNI e vakhate muMbaImAM keTalAka sudhArAvAdIoe "navayuga nATaka karI e ja viSaya upara jarA saraLa bhASAmAM mahArAjazrI vyAkhyAna samAja' nAmanI eka nATaka maMDaLI UbhI karI hatI. A nATaka maMDaLI Ape to ghaNA vadhu lokone lAbha thAya. mahArAjazrIe e vinaMtIno dvArA muMbaInA raMgamaMca upara jaina sAdhuonI dIkSA praNAlikAne svIkAra karyo ane tyAra pachI bIjAM be vyAkhyAna eja viSaya upara vagovatuM, jaina sAdhunuM halakuM citra upasAvatuM eka nATaka bhajavavAnI saraLa saMskRta bhASAmAM ApyAM. mahArAjazrI gujarAtI ane hiMdI taiyArIo cAlavA lAgI. "ayogya dIkSA' evuM e nATakanuM nAma bhASAmAM to vyAkhyAno ApatA hatA, paraMtu saMskRta bhASAmAM ATalI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A nATakanI jAherAta thatAM jaina samAjamAM bhAre asmalita zailIe, saraLa ane kaThina ema baMne rIte vyAkhyAna ApatA mizra pratyAghAto paDyA hatA. sAmAnya zradhdhALu lokone ethI bhAre pahelIvAra joIne khuda emanA potAnA ziSyone paNa bahu Azcarya thayuM AghAta lAgyo hato. sudhArAvAdIo, nAstiko ethI AnaMdamAM hatuM. AvI gayA hatA. bihAramAM ane baMgALamAM e vakhate muMbaImAM cAturmAsa arthe birAjamAna mahArAjazrIne vArANasIthI mahArAjazrIe sametazikharanI yAtrA mATe potAnA lAgyuM ke anya samAja samakSa jaina sAdhu samAjane utArI pADanArA AvA ziSyo sAthe bihAra tarapha vihAra karyo. sametazikharanI yAtrA pachI hIna, malina nATyaprayoga sAme jabarajasta caLavaLa upADavA sivAya teo tyAMnA tIrthakSetromAM vicaratA hatA te samaye kalakattAnA bIjo upAya nathI. prabaLa lokamata AgaLa bhalabhalAne namavuM paDe che. AgevAno temane kalakattA cAturmAsa karavAM padhAravA mATe vinaMtI karavA mahArAjazrInA udbodhanathI nATaka kaMpanI sAme lokomAM ghaNo moTo AvyA. mahArAjazrIe temanI vinaMtIno svIkAra karyo. gujarAta uhApoha thayo. vAtAvaraNa nATaka kaMpanInI virudhdha thaI gayuM. nATaka taraphathI A mahAna jainAcArya padhArI rahyA che e samAcArane kalakattAnAM kaMpanIe nATaka bhajavavAno InkAra jAhera karI dIdho. ethI vartamAnapatroe sArI prasidhdhi ApI. kalakattAmAM vepArArthe gayelA sudhArAvAdIo DhIlA paDI gayA. ane eka vivAdano vaMToLa zamI gujarAtI ane vadhu to rAjasthAnavAsI jaina bhAIonI sArI saMkhyA gayo. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana zatruMjaya tIrtha-yAtrA kara mahArAjazrIno jamAno eTale bhAratanI svataMtratA pUrveno briTiza rAjya ane dezI rAjyono jamAno. e vakhate keTalAMka dezI rAjyo potAnI Avaka vadhAravA mATe jAtajAtanA karaverA prajA para nAkhatAM. ghaNAM rAjAo prajAnA karaverAmAMthI thatI Avaka prajAkalyANa mATe na vAparatAM potAnA aMgata mojazokha ane bhogavilAsa mATe, zikAra, jugAra, mahephIlo, kImatI ghareNAM ane zokhanI vastuonI kharIdI mATe tathA raMgarAgabharyA jIvana mATe vAparatA. keTalAka to kAyama mATe IMglaeNnDa (vilAyata)mAM rahetA ane rAjyanA paisA tyAM maMgAvI vAparatA. potAnA rAjyamAM karaverA nAkhavA mATenAM kSetromAMnuM eka te tIrthayAtrA upara yAtrika-kara, (muMDakAvero zabda tyAre vadhu pracalita hato) nAkhavAnuM hatuM. pAlItANA nareze e rIte zatruMjaya tIrthanI yAtrAe AvatA yAtriko upara muMDakAvero nAkhavAnuM jahera karyuM. AthI jaina saMghomAM khaLabhaLATa macI gayo. A muMDakAverAne kAraNe aneka garIba jaino yAtrA ka2vAnuM mAMDI vALaze evI bhIti UbhI thaI. e vakhate gAmegAmanA jaina saMghoe A muMDakAverAno virodha karyo. pU. nemisUri vagere AcAryoe pAlItANA narezane samajAvavA ghaNA prayAso karyA. pU. sAgarajImahArAje paNa prayAsa karI joyA, paNa pAlItANA narezanuM hRdaya pIgaLyuM nahi. pariNAme pU. nemisUri tathA bIjA AcAryonA AdezathI lokoe zatruMjayanI yAtrAe javAnuM baMdha karyuM. pAlItANA rAjyanI hadanI bahAra, zatruMjayanI TuMka barAbara kadambagiri tIrtha pU. nemisUrie viksAvyuM ane yAtrikono pravAha e tarapha vALyo. vaLI A anyAyI karanI sAme briTiza adAlatamAM kesa mAMDavAmAM Avyo kAraNa ke dezI rAjayo briTiza zAsanane Adhina hatAM. adAlate vArSika paMdara hajAra rUpiyAnA karamAMthI cAra hajArano kara maMjura karyo. yAtriko vyaktigata ka2 Ape emAM ghaNI kanaDagata thaI zake. eTale A rakama ANaMdajI kalyANajInI peDhI prativarSa Ape evuM TharAvavAmAM AvyuM. paNa peDhI e rakama kyAMthI lAve ? pU. sAgarajI mahArAja te vakhate amadAvAdamAM birAjamAna hatAM. emaNe jAhera sabhAomAM udbodhana karI A kArya mATe moTI rakama lakhAvA zrImaMta jainone bhalAmaNa karI. mahArAjazrInA cAritrano ane emanI vANIno eTalo badho prabhAva hato ke je cAra lAkha rUpiyAnI Tahela nAkhavAmAM AvI hatI tene badale bAra lAkha rUpiyA ekatra thaI gayA ke jethI enA vyAjamAMthI prativarSa yAtrikakara bharAto rahyo. rAjya sAthe samAdhAna thayuM eTale lokonI yAtrA rAjyanI kanaDagata vinA cAlu thaI, bhAratane AjhAdI maLyA pachI A yAtrikakara nIkaLI gayo hato. A varSa daramiyAna mahArAjazrInA mukhya ziSya zrI mANikyasAgarajI mahArAjane anukrame gaNipada, paMnyAsapada tathA upAdhyAyapada ApavAno mahotsava yojAyo hato. tyAra pachI jAmanagaramAM cAturmAsa karI mahArAjazrI sUrata padhAryA hatA. tyAM 'ratnasAgarajI jaina vidyAzALA', tathA 'nagInabhAI maMchubhAI jaina sAhityodhdhAra phaMDa' jevI saMsthAonA nirmANamAM mahattvanuM yogadAna ApyuM hatuM ane 'navapada ArAdhaka samAja', ' dezivaratI ArAdhaka samAja' tathA 'yaMga mena jaina sosAyaTI' jevI mahArAjazrInI preraNAthI sthapAyelI saMsthAonA sabhyonuM eka vizALa saMmelana sUratamAM mahArAjazrInI nizrAmAM yojavAmAM AvyuM hatuM. muni saMmelana vi.saM. 1989mAM sUratamAM cAturmAsa karI 1990mAM mahArAjazrI amadAvAda padhAryA hatA, e divasomAM sudhArAvAdI asarane kAraNe jaina saMghomAM keTalAka saLagatA praznonA nirAkaraNa mATe AvazyakatA UbhI thaI hatI. keTalAka saMghomAM paNa kusaMpa, matabheda, kadAgraha, vagere pravartatAM hatAM. eka ja gacchamAM ane gaccha-gaccha vacce keTalIka samAcA2InI bAbatamAM matabheda ane vivAda cAlatA hatA. e vakhate tapagacchanA AcAryomAM zrI vijayanemisUri, zrI sAgarAnaMdasUri, zrI vijayasidhdhisUri, zrI vijayadAnasUri vagere mukhya hatA. vaDila AcAryomAM zrI vijayanemisUri ane zrI sAgarAnaMdasUrinI gaNanA thatI hatI. bALadIkSA, devadravya, svapradravya, mALAropaNa vagerenA prazno aMge ekatA jo sthApavAmAM na Ave to ane saMgaThana majabUta na thAya 19 to prabaLa banatAM jatAM virodhI paribaLo jaina saMghone ane sAdhu saMsthAne chinnabhinna karI nAkhe evAM hatAM. e vakhate mahArAjazrIe AgevAnI laI. zrI vijayanemisUri sAthe vicAravinimaya karIne, tathA amadAvAda ane anya moTAM zaheronA zreSThIo ane saMghanA AgevAnono sahakAra meLavIne amadAvAdamAM eka muni saMmelana yojavAnuM vicAryuM, zvetAMbara mUrtipUjaka samudAyanA mAtra tapa gacchanA ja nahi, kharatara gaccha, pAyacaMda gaccha ane aMcala gacchanA sarva muni mahArAjone paNa nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM. e pramANe amadAvAdamAM Azare savA cAraso jeTalA munio padhAryA. zrI vijayanemisUri ane zrI sAgarAnaMdasUrie amadAvAdamAM sAthe praveza karyo ane baMne sAthe pAMjarApoLanA upAzraye UtaryA. nagarazeThanA vaMDAmAM muni saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. mahArAjazrIe munisaMmelananI kAryavAhI vyavasthita karavA sarasa prayAso karI lIdhA hatA. judA judA gaccha ane samudAyanA nava AcAryo sarvasaMmatithI je nirNayo kare teTalAMja mAnya karavA, ugra vivAdanA prazno TALavA. badhAja muni bhagavaMto hAja2 2he, paraMtu carcAmAM jo badhA ja bole to pAra na Ave. mATe carcAmAM bhAga levA mATe, potAnuM vaktavya rajU karavA mATe pratinidhirUpa sittera munionI pasaMdagI thaI. bAkInAoe potAnA vicAro potAnA pratinidhine jaNAvavAnA rahe. TharAvo ghaDavA mATe eka samitinI ane chelle cAra munionI eka pravara samitinI nimaNUMka thaI hatI. saMmelananI kAryavAhI sarasa cAlatI hatI. paraMtu kyAreka madabhedomAM Agraha paNa vadhI jato ema chatAM ekaMdare saraLatApUrvaka kAryavAhI cAlatI hatI. alabatta, eka vakhata madabheda eTalo ugra banI gayo ke zrI vijayasidhdhasUri ane zrI vijayadAnasUri saMmelana choDIne cAlyA gayA. eTale sarvasaMmati tUTI paDavAno prazna Ubho thayo. ema jo thAya to ATalI taiyArI karIne bolAvelA munisaMmelananI phaLazruti zUnyamAM Ave. e vakhate mahArAjazrI AnaMdasAgarasUri e baMne AcAryo pAse pahoMcyA ane e baMnene samajAvIne pAchA bolAvI lAvyA. jo teo temane na manAvI zakyA hota to munisaMmelana tUTI jAta. Ama amadAvAdamAM maLelA munisaMmelanamAM nave AcAryoe sarvasaMmatithI je TharAvo karyA tenA kharaDA upara teo darekanI saMmatinI sahI thaI ane ethI zvetAMbara mUrtipUjaka samudAyamAM ekatA sadhAI. samAcA2InA madabhedo tathA zithilAcAra dUra thayAM. A munisaMmelanano prabhAva jaina sAdhusaMsthA upara ghaNo moTo paDyo ane enAM sArAM pariNAma ghaNAM lAMbA samaya sudhI jovA maLyAM. bALadIkSA aMge vaDodarA rAjyano kAyado mahArAjazrInA samayamAM eka moTo prazna te bALadIkSAno hato. jaina zAsanamAM bALadIkSita hoya evAM ghaNAM mahAtmAo thaI gayA che ke jAmaNe zAsanane vadhu ujjavala banAvyuM che. alabatta, jaina zAsanamAM ATha varSa pUrAM thayA pachI dIkSA ApavAnuM pharamAvAyuM che. apavAdarUpe vajrasvAmI jevAne ethI ochI uMmare dIkSA ApavAnuM te kALanA AcAryone yogaya lAgyuM hatuM, je sarvathA ucita hatuM ema sidhdha thayuM hatuM. sidhdhAMtonI draSTie jaina zAsana ayogya vyaktine dIkSAnI virUdhdha che, pachI te bAla hoya ke yuvAna hoya. pUrva janmanA saMskArane kA2Ne, jJAnAvaraNIya karmanA tevA kSayopazamane kAraNe koIka jIvo bAlavayamAM paNa puptavayanI vyakti karatAma vadhu samajaNa-DahApaNa, nyAya-budhdhi, nItiparAyaNatA, dharmArAdhanA dAkhavatA hoya che, tevA bAlajIvIne veLAsara dIkSA ApavAmAM kazuM ayogya nathI. balke e gmANe dIkSA ApavAthI emanuM ane samAjanuM vadhu kalyANa thAya che. mAtra jaina paraMparAmAM ja nahi, hiMdu ane baudhdha paraMparAmAM paNa bAladIkSA ApavAnI paraMparA TheTha prAcIna kALathI cAlI Ave che. Ama chatAM ayogya bAladIkSAo paNa apAtI AvI che. nAnAM chokarAMone bhagADIne laI jaI saMnyAsI banAvI devAnAdAkhalA ghaNA banatA rahyA che. paraMtu tethI bAladIkSA upara sarvathA pratibaMdha mUkI zakAya nahi. jyAre ayogya bAladIkSAnA banAvo vadhe che te vakhate samAjamAM khaLabhaLATa mace che. ane A viSayano jhITavaTathI abhyIsa na karanArA adhUrI samajaNavALA utAvaLiyA sudhArAvAdIo rAjya pAse kAyado Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabuddha jIvana karAvavA doDI jAya che. bALalagna, bALamajUrI, bALavyasana, bALagunegArI, bALadIkSA vagere bALakone lagatA viSayone ekasarakhA pallAmAM na mUkI zakAya. bhAratane svataMtratA maLI te pUrve taLa gujarAtamAM moTAmAM moTuM dezI rAjya te vaDodarAnuM gAyakavADa sarakAranuM rAjya hatuM. vaLI saurASTramAM amarelI, utra gujarAtamAM pATaNa, vijApura vagere, tathA dakSiNamAM navasArI jevA nagaromAM paNa gAyakavADI rAjya vistarenuM hatuM. e rAjyamAM koI kAyado thAya eTale lagabhaga ecadhA gujarAtane enI asara pahoMce. sayAjIrAva gAyakavADe zikSaNa IMglaeNnDamAM lIdhuM hatuM ane potAnA rAjyamAM keTalAka sArA sudhArA karyA hatA. bhAratanAM te samayanAM dezI rAjyomAM eka moTA pragatizIla rAjya tarIke enI gaNanA thatI hatI. paraMtu e rAjyamAM 'bAladIkSA, saMnyAsa, dIkSA pratibaMgha'no kAyado jyAre dAkhala karavAmAM Avyo tyAre tono ghaNo moTo virodha thayo. mAtra jainoe ja nahi, hiMdu saMnyAsIo ane samAjanetAoe paNa eno sakhata virodha karyo hato. AgamodhdhAraka mahArAja zrIe paNa Thera Thera sabhAomAM e vize udbodhana karyuM ene e vize lekho paNa lakhyA. emaNe te samaye sayAjIrAva gAyakavADane vigatavAra patra lakhyo ane temanI sAthe carcAvicAraNA mATe samaya ApavAmAM Ave evI mAgaNI karI. lokalAgaNI evI hatI ke chevaTe sayAjIrAva gAyakavADe mahArAjazrIne maLavAno samaya Apyo. paraMtu aTalA ochA divasano gALo jANI joIne rAkhyo ke jethI mahArAjazrI vihAra karIne vaDodarA pahoMcI zake nahi. jyAre mahArAjazrIne gAyakavADano patra maLyo tyAre temaNe gaNatarI karI joI, rojanA lagabhaga trIsa mAIlano vihAra kare tyAre temanAthI vaDodarA pahoMcI zakAya ema hatuM. mahArAjazrInI tabiyata evI nahotI ke rojanA eTalA mAIlano vihAra karI zake. paraMtu zAsananuM kArya hatuM eTale mahArAjazrIe draDha saMkalpa karyo ke game te thAya, gAyakavADe ApelA samaye vaDodarA pahoMcI ja javuM che. teo potAnA ziSyo sAthe rojanA pacIsa trIsa mAIlano vihAra karI vaDodarA pahoMcI gayA. A samartha jaina mahAtmA to ugra vihAra karI kharekhara vaDodarA AvI rahyA che evI sayAjIrAvane emanA divAne khabara ApI tyAre teo vimAsaNamAM mUkAI gayA. temanI sAthe vAdavivAdamAM ke carcAvicAraNAmAM pote phAvI zakaze nahi ema jaNAtAM Agale divase sayAjIrAva gAyakavADa vaDodarA choDI mahAbalezvara cAlyA gayA. gAyakavADa vaDodarAmAM maLavAno samaya ApavA chatAM hAjara rahyA nathI e jANIne mahArAjazrI nirAza thaI gayA. paraMtu rAjyasattA AgaLa kazuM cAle tema nahotuM evA e divaso hatA. alabatta, sayAjIrAve lekhita niyaMtraNa ApyAM chatAM mahArAjazrIne mulAkAta ApI nahi e vAtanA avaLA pratyAghAta lokonA mana upara paDyA hatA. vaDodarAthI vihAra karI, mahesANAmAM cAturmAsa karI mahArAjazrI jAmanagara thaI pAlItANA cAturmAsa mATe padhAryA. ahIM zrI mANikyasAgara vagere cAre ziSyone AcAryanI padavI ApavAmAM AvI tathA zrI mANikyasAgarasUrine mahArAjazrInA paTTaziSya tarIke sthApavAmAM AvyA. mahArAjazrI pAlItANAthI vihAra karIne jAmanagara padhAryA ane tyAM be cAturmAsa karyAM, amadAvAda, sUrata, pAlItANA uparAMta jAmanagara paNa mahArAjazrInuM eka mukhya kSetra banI gayuM hatuM. tyAM emanI preraNAthI jJAnamaMdira, upAzraya, AyaMbilazALA, bhojanazALA vagerenI sthApanA thaI hatI ane zeTha popaTalAla dhArazI tathA zeTha cunIlAla lakSamIcaMde mahArAjazrInI nizrAmAM zatruMjaya tathA giranArano charI paLato saMgha bahu moTA pAyA upara kADhyo hato, je eka aitihAsika ghaTanA jevo banI gayo hato. AgamamaMdira mahArAjazrInuM jIvana Agamamaya banI gayuM hatuM. AgamonI judI judI je hastaprato potAnI pAse AvatI te teo jhINavaTapUrvaka joItapAsI jatA. potAnI pAse AvatI badhI ja hastaprato zuddha, saMpUrNa, akhaMDita hoya evuM banatuM nahi. koI koI hastapratomAM koI koI pAnAM khUTatAM hoya, athavA thoDo bhAga udhaIe khAdho hoya athavA kAgaLa ke tADapatra baTakI gayAM hoya.tADapatriya hastapratonuM AyuSya hajA2-doDha tA. 16-8-92 hajAra varSathI vadhu gaNAya nahi, tADapatra upara lakhanArA lahiyAo have rahyA nahi. eTale je hastaprato che te paNa kALakrame naSTa thavAnI. kAgaLanI hastaprato lakhanArA paNa durlabha ane moMghA thavA lAgyA ane hastalikhita prato vAMcavAno jamAno have vilIna thavA lAgyo. eTalA mATe mahArAjazrIe AgamagraMtho mudrita karAvavAnuM krAMtikArI kArya karyuM. eka vakhata eka jJAnabhaMDAramAMthI AvelI tAlapatrIya hastaprata jIrNazIrNa sthitimAM joIne mahArAjazrIne ghaNI vedanA thaI. vicAra karatAM thayuM ke tAlapatra karatAM paNa paththaramAM ke tAmrapatramAM kotarelA akSaronuM AyuSya vadhu lAMbu che. azokanA zilAlekho ke rAjA khAravelanA samayamAM khaMDiMgarinI guphAmAM kotarelA zabdo be hajAra varSathI evA ne evA jovA maLe che. AthI Agamone paNa zilAomAM paNa kaMDAravAmAM Ave to enuM AyuSya vadhu lAMbu TakI zake. AmAMthI mahArAjazrIne AgamamaMdirano vicAra sphuryo. AgamamaMdiranI yojanA emanA manamAM sAkAra thavA lAgI. e mATe sthaLa tarIke zatruMjayanI taLeTI (pAlItANA) temane vadhu anukULa lAgI. kAraNa ke yAtrikonI kAyama avarajavarane kAraNe enI dekhabhALa paNa rahyA kare. pAlItANAmAM cAturmAsa daramiyAna roja prabhAte pote taLeTIe darzana karavA jatA hatA tyAre eka divasa pAchA pharatAM taLeTInI DAbI bAjunI vizALa khullI jagyA emanA manamAM vasI gaI, potAnA bhakto pAse emaNe AgamamaMdiranI kalpanA ane yojanA rajU karI. bhaktoe te atyaMta harSapUrvaka vadhAvI lIdhI. A yojanAnI darakhAsta sAMbhaLI pAlItANAnA nareze jamIna paNa paDatara bhAve saharSa tarata ApI dIdhI. zilpIe mahArAjazrInI kalpanA anusAra pistAlisa deva kulikAsahita caturmukha jinaprasAdanA nakzA taiyAra karI ApyA. emAM cAre bAju pharatI divAlo upara ArasamAM anukrame pistAlisa Agama kotarIne maDhavAnI yojanA hatI. mahArAjazrInI A yojanA mATe vi.saM. 1994mAM khAtamuhUrta mATe * sUratanA zeTha zAMticaMda chaganabhAIe caDhAvo bolI kula rUpiyA pacAsa hajArathI adhika rakama noMdhAvI hatI. potAnI dekharekha heThaLa Agamo kotaravAnuM kArya zilpIo dvArA zuddha rIte thAya e mATe mahArAjazrIe saM. 1996, 1997 ane 1998nAM cAturmAsa pAlItANAmAM karyAM hatAM. mahArAjazrInA vidvAna ziSyo mANikyasAgara, kSamAsAgara, caMdrasAgara, hemasAgara, dharmasAgara vageree paNa A kAryanI sArI dekharekha rAkhI hatI. vi.saM. 1999mAM AgamamaMdiranI pratiSThAno mahotsava bahu moTA pAyA upara tera jeTalA divasa sudhI cAlyo hato. gAmegAmathI ghaNAM sAdhusAdhvIo tathA hajAro zrAvakazrAvikAo A mahotsavamAM bhAga levAM AvI pahoMcyAM hatAM. kuMbhasthApana, dazadikpAlapUjana, navagrahapUjana, aSTamaMgalapUjana, cyavanAdi kalyANako, aMjanazalAkA, tathA pratiSThAnI vidhi bahu ja ulhAsapUrvaka, nirvighne thaI hatI. rojeroja sAdharmika vAtsalya uparAMta mahotsavanA aMtima divase samagra pAlItANA nagarane 'dhUmADAbaMdha' jamADavAnuM nimaMtraNa hatuM. A tera divasa daramiyAna pAlItANAnI smazAnabhUmi paNa baMdha rahI hatI kAraNa ke koInuM mRtyu thayuM nahotuM. zeTha motIzAhanI TUMka baMdhAI te vakhate pAlItANA zahere je mahotsava joyo hato tenI kaMIka jhAMkhI karAve evo utsava tyAra pachI pAlItANAmAM A pharI vAra thayo hato. AgamamaMdiranA saMkulamAM sidhdhacakra-gaNadhara maMdiranI sthApanA karavAmAM AvI hatI. AgamamaMdiramAM zilApaTTomAM saMskRta bhASAmAM padyamAM je prazasti, stuti vagere lakhavAmAM AvyA che te vAMcavAthI AgamamaMdiranA mahimAno khyAla Ave che. e racanAo mahArAjazrI tathA emanA paTTaziSya mANikyasAgarasUrie lakhelI che. kapaDavaMjamAM vi.saM. 1999mAM mahArAjazrIe AgamamaMdi2mAM pratiSThA karAvI ane pachI pAlItANAthI vihAra karI teo kapaDavaMja padhAryA. kapaDavaMjamAM caitra mahinAnI AyaMbIlanI oLI temaNe dhAmadhUmapUrvaka karAvI. mahArAjazrI ghaNA vakhate pharI potAnA vatanamAM padhAryA hatA. vaLI temanI tabiyata paNa vAyunA rogane kAraNe sArI rahetI nahotI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 prabuddha jIvana eTale kapaDavaMjanA saMghe bahu AgrahapUrvaka cAturmAsa kapaDavaMjamAM karavA pUchayuM, mahArAjazrIe kahyuM, "rogo dehamAM che, AtmAmAM nathI. AtmA mATe vinaMtI karI. mahArAjazrIe vinaMtIno svIkAra karyo ane to jJAna svarUpa che. jJAna AtmAmAM che, dehamAM nathI. eTale jJAgoSThI cAturmAsa mATe tyAMja rokAyA. e samaya daramiyAna mahArAjazrInI karavAnI hoya tyAre zarIra yAda AvatuM nathI.' preraNAthI grahastho mATe sthapAyela "dezavirata dharma ArAdhaka samAjanuM ' kapaDavaMjanA A cAturmAsa daramiyAna dezavirati dharma ArAdhaka saMmelana kapaDavaMjamAM yojavAnuM nakkI thayuM. mahArAjazrInI nizrAmAM e samAjanuM saMmelana mahArAjazrInI nizrAmAM yojavAmAM AvyuM hatuM tathA saMmelana yojavAmAM AvyuM ane ghaNA AgevAna ArAdhakoe emAM ziSya muni hemasAgarane gaNi ane paMnyAsanI padavI ApavAmAM AvI bhAga lIdho. hatI. mahArAjazrIne vAyunA roga uparAMta kapaDavaMjamAM tAva ane udharasa sUratamAM AgamamaMdira paNa satAvavA lAgyAM. vaLI lohI paNa phikka paDatAM pAMDuroga paNa mahArAjazrI kapaDavaMjanA cAturmAsa pachI muMbaImAM cAturmAsa pUrNa emane thayo. ethI ahIM auSadhopacAra paNa cAlu thayA ane parejI karI vihAra karIne sUrata padhAryA. sUratamAM emanA bhakto ghaNA badhA pALavAnuM paNa cAlu thayuM. kaphanI prakRtine kAraNe vaidoe dUdhane badale cA hatA. "sAgarajI mahArAja" e be zabdo bolatAM emanAM haiyAmAM anero vAparavAnI temane salAha ApI hatI. e divasomAM cAno ATalo ullAsa ubharAto. emano paDyo bola jhIlavA teo satata tatpara badho pracAra nahoto. dUdha, ukALAno vadhu pracAra hato. thoDAMka zrImaMta rahetA. gharomAM cA maMgAvAtI ane pIvA mATe banAvAtI, cA banAvavAno mahArAjazrInI pistAlisa AgamasUtrone zilAmAM kaMDAravAnI eTalo mahAvaro paNa nahoto. bhAvanA pAlItANAmAM mUrtimaMta thaI hatI. e bhAvanAthI ja vadhu * jaina dharmamAM rasatyAgane paNa eka prakAranA tapa tarIke batAvavAmAM prerAIne zilA karatAM vadhu TakAu evAM tAmrapatro upara AgamagraMthonI AvyuM che. jaina sAdhu bhagavaMtoe to svAdendriya upara paNa vijaya kotaraNI anya koI sthaLe karavAnI emanI bhAvanA hatI e draSTie meLavavo joIe.vividha vAnagIonA rasane mANavo, bhAvatAM sUrata emane vadhu anukULa sthaLa lAgyuM. pojana jamavAnI abhilASA thavI e jaina sAdhunuM lakSaNa nathI. sUratanA A cAturmAsa daramiyAna emaNe bhaktone potAnI mahArAjazrIe AhAranI bAbatamAM kevI udAsInatA keLavI hatI teno bhAvanA jaNAvI. bhaktoe tarata e darakhAsta harSabhera vadhAvI lIdhI. eka jANIto prasaMga noMdhAyelo che. kapaDavaMjanA A cAturmAsa pU. sAgarajI mahArAjazrInI tabiyata sArI rahetI nahotI. AthI , daramiyAna eka divasa eka ziSya mahArAjazrI mATe bapore eka gherathI emanI dekharekha heThaLa kAma jhaDapathI pUrNa thAya e paNa jarUrI hatuM. A cA vahorI lAvyA. e mahArAjazrIne vAparavA ApI. mahArAjazrIe kArya sAMgopAMgo pAra paDe e mATe tathA vahivaTI kArya karI zake evI cA vAparI lIdhI ane potAnA saMzodhana-svAdhyAyanA kAryamAM pAchA eka svataMtra saMsthAnI jarUra hatI. sUratamAM nemubhAInI vADInA magna banI gayA. upAzraye vaizAkha suda agiyArasane tA. 11-5-46nA roja eka sabhA thoDI vAramAM je zrAvikAne gherathI cA vahorI lAvavAmAM AvI hatI bolAvavAmAM AvI hatI. mahArAjazrInI nizrAmAM maLelI e sabhAe. e zrAvikAbahena doDatAM upAzraye AvI pahoMcyAM. temaNe kahyuM ke pote AgamodhdhAraka saMsthAnI sthApanA karI. e saMsthAnA upakrame " zrI je cA vahorAvI che te vAparazo nahi, kAraNa ke temAM khAMDane badale vamAna jaina tAmrapatra AgamamaMdira'nA nAmathI gopIpurAmAM bhUlathI daLeluM mIThuM naMkhAI gayuM che. potAnI AvI gaMbhIra bhUla mATe gamamaMdira bAMdhavAno nirNaya levAyo. teo kSamA mAgavA lAgyA. paraMtu cA vahorI lAvanAra munimahArAje mahArAjazrI hoya tyAM dhana vAparanArAonI kamI hoya ja kyAMthI? kahyuM, 'bahena, e cA to guru mahArAje vAparI lIdhI. teo kazuM bolyA tarata moTI moTI rakamo lakhAvAI gaI. sAruM phaMDa ekatra thaI gayuM. tarata nathI. cA vAparIne teo to potAnA saMzodhanamAM magna banI gayA che." kAma upADavAmAM AvyuM, jamIna levA mATenI vidhi thaI gaI. zubha - zrAvikAbahene mahArAja pAse jaIne kSamA mAgI ane rUdana karavA divase zubha muharte bhUmi zodhana tathA bhUmikhanananI ane lAgyAM. paraMtu mahArAjazrIe hasate vadane emane AzvAsana ApatAM zilAnyAsavidhi maMtroccArapUrvaka thaI gaI. kahyuM, "khArI cAnI mane kaMI ja khabara paDI nathI. mIThIcAne badale khArI bhavya devavimAna samAna AgamamaMdiranuM kAma veLAsara pUrNa karavA cA vAparI ethI tame to mArI karmanirjarA karAvI che.' mATe zakya ane jarUrI eTalA vadhumAM vadhu mANaso kAme lagADavAmAM mahArAjazrI svAdendriyanA viSayamAM keTalAM anAsakta thatA jatA AvyA hatA. eka tarapha zilpIo, bIjI tarapha tAmrapatra kotaranAra hatA tathA teo samatAnA tevA dhAraka hatA te A prasaMga uparathI joI kArIgaro tathA maMdira bAMdhavA mATenA majUro ema roja seMkaDo mANaso zakAya che. kAme lAgI gayA. kapaDavaMjanA A cAturmAsa daramiyAna kAzIthI eka vidvAna brAhmaNa dhAraNA hatI ke eka varSamAM AgamamaMdiranuM kAma pUruM thaI jaze. paMDita mahArAjazrI pAse potAnI keTalIka zaMkAonuM samAdhAna karava paNa kAma karanArAomAM utsAhanI evI helI caDI AvI ke basa nava mATe AvyA hatA. tAra TapAla dvArA agAuthI nakkI karIne AvavAnA ' mahinAmAM (baso sittera divasamAM) ja A bhavya AgamamaMdira taiyAra rivAjano e jamAno nahoto. paMDitajI jyAre kapaDavaMja AvyA tyAre thaI gayuM. pistAlisa AgamonuM maMdira hatuM eTale maMdiranA pagathiyAM mahArAjazrIne tAva, udharasa vagere ghaNAM vadhI gayAM hatAM. AvI bImAra pistAlisa rAkhavAmAM AvyAM ane mULa nAmakanI zrI mahAvIra sthitimAM praznottarI karavI e paMDitajIne yogya na lAgyuM. svAmInI pratimA pistAlisa iMcanI karavAmAM AvI. mahArAjazrIne temaNe kahyuM, "huM to phakta ApanA darzanavaMdana mATe : A jinamaMdiramAM kula ekasovIsa jipratimA padharAvavAmAM Avyo chuM." paraMtu mahArAjazrI samajI gayA ke paMDitajI jarUra kaMIka AvI kAraNake tirachA lokamAM ekasovIsa caitya che. pistAlisa jJAnagoSThI mATe ja AvyA haze kAraNa ke kapaDavaMja e kaMI mArgamAM AgamasUtro kuLa traNasocotrIsa tAmrapatromAM kotaravAmAM AvyA ane AvatuM zahera nathI. vaLI sAdhAraNa sthitinA brAhmaNa paMDito ATale e tAmrapatro bhoMyarAmAM ane anyatra divAla upara coDavAmAM AvyAM. dUrathI kaMI mAtra darzanavaMdana mATe Ave nahi. mahArAjazrIe Agraha AsapAsa bhagavAna mahAvIra, bhagavAna RSabhadeva, tathA bhagavAna karyo eTale paMDitajIe sAcI vAta jaNAvI dIdhI. mahArAjazrIe temane pArzvanAthanA jIvanaprasaMgonAM citro tathA zilApaTa karavAmAM AvyAM. kahyuM ke, "tame mArI tabiyatanI jarA paNa ciMtA na karo. je pUchavuM hoya tathA kAgaLa upara mudrita AgamagraMthonI AgamamaMjUSA paNa maMdiramAM te jarUra niHsaMkoca pUcho." rAkhavAmAM AvI che. - paMDitajIno rahevA jamavA mATe mahArAjazrIe baMdobasta karAvyo. bIjA vizvayudhdhanA kAramI moMghavArI ane achatanA e divaso paMDitajIne je kaMI pUchavuM hatuM, jANavuM hatuM te viSe teo mahArAjazrInI hatA. e samaye rUpiyA pAMca lAkhanA kharce, kazI paNa pratikULatA vagara sAthe jJAnagoSThI karatA gayA. mahArAjazrI pAsethI temane potAnI badhI AgamamaMdiranuM kAma sollAsa paripUrNa thayuM e dhanyatAno anubhava zaMkAonuM samAdhAna maLatuM gayuM. tabiyata nAdurasta hovA chatAM hovA chatAM karAvatI bhAgyavaMta ghaTanA hatI. mahArAjazrI thAkyA vagara carcA karatA rahyA, samajAvatAM rahyA. AgamamaMdiranuM bAMdhakAma cAlatuM hatuM te daramiyAna mahArAjazrI paMDitajIne ethI ghaNuM Azcarya thayo. emaNe mahArAjazrIne e viSe paNa sarana jillAmAM bhAjaparA bArolI bArI vagere gAmomAM vihAra Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 prabuddha jIvana tA. 16-8-92 karI AvyA ane tyAMnA pratiSThAdi mahotsavamAM paNa hAjarI ApI AvyA. tyAMthI sUrata pAchA pharyA pachI AgamamaMdirano bhavya pratiSThA mahotsava vi. saM. 2004nA mahA suda trIjanA roja UjavAyo. . - sUratanuM AgamamaMdira tAmrapatramAM che. tAmrapatramAM A rIte pahelIvAra AgamamaMdiranuM nirmANa thayuM che. bhAratIya jaina paraMparAmAM eka yazojavala gAthA samAna A AgamamaMdiranuM aitihAsika draSTie ghaNuM mUlya che. sAhityasevA mahArAjazrIe jIvanabhara mahattvanuM je yazasvI ane cirakAlIna kArya karyuM te to sAhityanA kSetranuM che. AgamagraMtho mudrita karIne sarvasulabha karavA joIe e emanA krAMtikArI nirNaya ane tadanusAra kAryane pariNAme enI sAthe Avazyaka saMlagna kArya te saMzodhananuM AvyuM. AgamagraMthomAM paNa judI judI hastapratomAM judA judA pATha hoya to kayo pATha vadhu sAco teno pramANabhUta nirNaya karavAnuM UMDA bhASAjJAna, zAstrajJAna ane tarkabudhdhi vinA zakya nathI. mahArarAjazrI eka pachI eka AgamagraMtho saMzodhita-saMpAdita karIne pratAkAre chapAvatA gayA. temaNe jIvanabhara A kArya karyA karyuM. e mATe kahevAya che ke emaNe samayano jarApaNa pramAda karyo nathI. AcArya tarIke samudAyanI javAbadArI, vyAkhyAna, vihAra, dIkSA, pratiSThA vagere prakAranAM sAdhu-samAcArI sAthe saMkaLAyelAM mahattvanAM kAryo tathA ziSyonA zAstrAbhyAsa uparAMta emaNe je vipula lekhanakArya karyuM che e kharekhara Azcarya upajAve evuM che. mahArAjazrIe AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, uttarAdhyayana, dazavaikAlika, naMdI, anuyogadvAra, prajJApanA, aupapAtika, kalpasUtra, AvazyakasUtra, vizeSAvazyakasUtra ItyAdinA saMzodhana-saMpAdana uparAMta pUrva sUrionI mahattvanI kRtio jevI ke upade zamAlA, AdhyAtmakalpadruma, upamitibhavaprapaMcakathA, paMcAzaka, gharmabiMdu, dharmasaMgraha, tattvArthasUtra, prazamarati, pravacanasAroddhAra, paMcasaMgraha, lalitavistarA, vItarAgastotra, lokaprakAza, zrIpAlacaritra vagere 173 jeTalAM graMthonuM saMzodhana-saMpAdana kArya karIne te graMtho chapAvyA che. mahArAjazrImAM kavitvazakti paNa ghaNI sArI hatI ane saMskRta bhASA upara emanuM eTaluM badhuM prabhutva hatuM ke emaNe nAnImoTI maLI savAsothI vadhu kRtio saMskRta padyamAM racI che. A uparAMta emaNe gujarAtImAM paNa ghaNI kRtionI racanA karI che. lagabhaga savAbaso. jeTalI emaNe racelI kRtiomAMthI 166 jeTalI kRtio chapAyAnI noMdha maLe che. emanI cAlIseka kRtio to haju chapAyA vinAnI rahI che. tAttvikavimarza, paryuSaNAparAvRtti, avyavahAra rAzi, samAviMzatikA, mithyAtvavicAra, pauSadhaparAmarza, bhavyAbhavya prazna, pratimApUjA, jainagItA, AgamamahimA, ArAdhanA mArga, parvatithi, amRtasAgara, giranAra caturvizatikA, sidhdhagiristava, vagere emanI kationI yAdI upara najara pheravatAM ja sAnaMdAzcarya thAya che ke ATalI badhI racanAo karavAno emane samaya kyAre maLyo haze. (koIka saMsthAe A badhI kRtionuM navesarathI viSayavibhAgAnusAra panarmudraNa karavA jevuM che ane yunivarsiTInI kakSAe teno abhyAsa karAvavA jevo alpaparicita pAribhASika zabdono koSa taiyAra karyo. cAra bhAgamAM "alpa paricita saidhdhAMtika koSa" tarIke e pragaTa thayo hato. taduparAMta jIvananA aMtima samaye emaNe ArAdhanA mArga" nAmanA eka uttama graMthanI racanA karI hatI. mahArAjazrInA aMtima divaso gopIpurAmAM mAlIphaLiyAmAM lIMbaDA upAzrayamAM pasAra thaI rahyA hatA. e sthaLe lIMbaDAnuM moTuM vRkSa hatuM. enI chAyA bArI vATe mahArAjazrInA deha upara patharAtI hatI. lIMbaDo jANe mahArAjazrInI aMtimayAtrAno sAkSI banI rahyo hato. aMtima prayANa mahArAjazrIe pote karavAM dhArelAM nAnAMmoTAM badhAM ja kAryo sArI rIte paripUrNa thayAM hatAM. emanA ziSya ane praziSyano samudAya zatAdhika hato. mahArAjazrI samatAnA dhAraka hatA, jJAnI hatA ane ucca koTinA ArAdhaka hatA. vyAdhione kAraNe emanuM zarIra vadhu kathaLatuM jatuM hatuM. paraMtu japa, dhyAna vageremAM jarA paNa pramAda Avato nahoto. vaizAkha mahino cAlu thaI gayo hato. vaizAkha suda pAMcamano divasa Avyo. mahArAjazrIe potAnA paTTaziSya zrI mANikyasAgarasUri ane bIjAo sAthe potAnA samudAyanI vyavasthA vize vicAraNA karI lIdhI. potAno aMtima kALa najIka AvI rahyo che e spaSTa hatuM. divase koIke pUchayuM, "sAhebajI Apane have kema rahe che ?' mahArAjazrIe kahyuM, "pAMcamanI chaThTha thavAnI nathI.' Ano sAdo artha hato ke je divase javAnuM nirmAyuM haze temAM koI pheraphAra thaI zakto nathI. "cothanI pAMcama nathI thavAnI" ke "bIjanI trIja nathI thavAnI" ema A rUDhaprayogamAM koI paNa najIkanajIkanI be tithi bolI zakAya mahArAjazrIe rUDhaprayoga tarIke ja Ama kahyuM haze ema saue mAnyuM. eja divase rAtre mahArAjazrIe jAhera karyuM ke pote have mauna sahita anazana vrata dhAraNa kare che. mahArAjazrInuM jaMdhAbaLa kSINa thayuM hatuM. paraMtu emanuM AtmabaLa to evuM ja rahyuM hatuM. teo svAdhyAya karatA, vAcanA ApatA ke saMzodhana kArya karatA tyAre kalAko sudhI padmAsane ke ardhapadmAsane besI zakatA. teo ardhapaghAsane kAyotsarga dhyAnamAM besI gayA, teo "navakAra maMtra'no ane "arihaMte zaraNe pavajAmi' jApa karatA ane jamaNA hAthanI emanI AMgaLIonA veDhA upara aMgUTho pharato raheto. mahArAjazrIe paDilehaNa, pratikramaNa vagere Avazyaka sAdhvAcAra mATe ardhapadmAsana choDavAnI chUTa rAkhI hatI. paraMtu mauna choDatA nahi. jarUra paDe to IzArAthI samajAvatA. caturvidha AhArano saMpUrNa tyAga hato eTale auSadhi levAnuM paNa emaNe choDI dIdhuM hatuM. mahArAjazrI rAtane vakhate paNa saMthArAmAM sUI na rahetAM ardhapadmAsane besIne japa dhyAna karatA rahetA. mahArAjazrIe anazana vrata aMgIkAra karyuM che e samAcAra prasaratAM sUrata ane anya nagaronA aneka bhakto emanA aMtima darzana mATe AvavA lAgyA. divasa ane rAta covIsa kalAka eka ja sthaLe ardhapadmAsane besI rahevuM e saraLa vAta nathI. zarIra thAkI jAya. ADA paDavAnuM mana thAya. paraMtu mahArAjazrInuM AtmabaLa ghaNuM moTuM hatuM. teo evI rIte eka divasa nahi, saLaMga paMdara divasa ane rAta besI rahyA. vaizAkha vada pAMcamane zanivArano divasa Avyo. koIne yAda AvyuM ke sAhebajIe kahyuM che ke pAMcamanI chaTha nathI thavAnI te rUDhaprayogane badale sAcA arthamAMto nahi kahyuM hoya ne ! vAta sArI hatI. ema ja lAgatuM hatuM. pAMcamanI savArathI mahArAjazrInuM zarIra phiduM paDI gayuM hatuM. zvAsa jorathI cAlato hato. nADInA dhabakArA dhImA paDI gayA hatA. pote AtmaciMtanamAM UMDA UtarI gayA hatA. chatAM ardhapadmAsane kAusagga dhyAnamAM ja te o beThA hatA, mANikyasAgarasUri tathA anya sAdhuo ane gRhastho e navakAramaMtranI dhUna calAvI hatI. thoDI thoDI vAre jamaNA hAthano aMgUTho veDhA upara pharato hato. baporanA sADA traNa thayA hatA. amRta coghaDiyAne thoDI vAra hatI, amRta coghaDiyuM zarU thayuM. mahArAjazrIe sUratamAM sthiravAsa sAgarajI mahArAja eTale sUratIonA mahArAja evI sUratanA zrAvakonI bhakti vizeSataH emanAM aMtima varSomAM rahI hatI. mahArAjazrI tyAre sitteranI uMmara vaTAvI cUkyA hatA. emane vAyu, pAMDuroga vagereno vyAdhi to rahyA karato hato. have emanuM zarIrabaLa. ghaTatuM jatuM hatuM, jaMghAbaLa ghaTatAM emanI cAlavAnI zakti ochI thaI gaI hatI. have emanAthI vihAra thato na hato. mahArAjazrIe sUratamAM have potAne sthiravAsa karavo paDe che evo nirNaya potAnA mukhya ziSyo ane saMghanA AgevAno sAthe vicAravinimaya karIne jAhera karyo. sthiravAsamAM mAtra vihAra aTakyo hato, paraMtu AkhA divasanI sAmAcArI barAbara vyavasthita rIte cAlatI hatI. AgaLanA saMzodhananuM kArya ane svAdhyAyamAM jarA paNa pramAda AvyAM nahotAM. maya daramiyAna mahArAjazrIe gamo mAM AvatAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-92 .prabuddha jIvana AMkho kholI, saunI sAme najara karI lIdhI. be hAtha joDI prasannavadane, maunapUrvaka sarvanI sAthe kSamApanA karI lIdhI. ane pAchI AMkho baMdha karI kAusagga dhyAnamAM sthira thaI gayA. thoDIvAre mahArAjazrInI TaTTAra garadana khabhA upara DhaLI paDI. jIva gayo ema saue jANyuM. vaidya-DaoNkTaroe nADI tapAsI to te baMdha thaI gaI hatI. sAgarajImahArAja kALadharma pAmyAnA samAcAra vAyuvege sarvatra prasarI gayA. AgamodhdhAraka, AgamadivAkara evA e zatakanA eka mahAna jainAcAryanA kALadharmanA samAcArathI ghaNA lokone AghAta lAgyo. emanA aneka bhakto emanA pArthiva dehanA darzana mATe sUrata doDI AvyA. bIje divase vaizAkha vada chaThThanA divase emanA dehane agnisaMskAra ka2vAnuM jAhera karavAmAM AvyuM. e mATe devavimAna jevI suzobhita zibikA taiyAra karavAmAM AvI. agnisaMskAra nagara bahAra tApI nadInA kinAre thAya. paraMtu lokonI bhAvanA evI hatI ke Agama maMdiranI pAse AvelI saMsthAnI mAlikInI khullI jamInamAM jo agnisaMskA2 ka2vAmAM Ave to tyAM bhavya guru maMdira baMdhAvI zakAya je AgamamaMdiranI pAse ja hoya. nagaranA gIca vasatIvALA vistAranI ghyamAM agnisaMskAra mATe sAmAnya kAyadA pramANe paravAnagI maLe nahi, paraMtu mahArAjazrInI samasta sUratamAM eTalI moTI suvAsa hatI. ke e sthaLe asisaMskAra mATe kAyadesaranI tamAma kAryavAhI jhaDapathI thaI gaI. amaladAroe tvarita nirNayo lIdhA. AsapAsa rahetA jainetara lokoe paNa 'sAgarajI mahArAja amArA paNa guru bhagavaMta che' evI vANI uccArI asisaMskAra mATe lekhita saMmati ApI. abhisaMskArano caDAvo paNa kSatriya komanA jayaMtilAla vakhAriyAe lIdho. temaNe kahyuM ke 'amane vArasAmAM jaina dharma maLyo nathI, paNa ame sAgarajI mahArAja pAsethI dharma pAmyA chIe. ame mahArAjazrInA dharmaputra chIe.' agnisaMskAranuM sthaLa to bAjumAM ja hatuM, paraMtu zibikA sAthenI aMtimayAtrA sUratanA mukhya mArgo upara pharIne ghaNAM kalAko pachI te sthaLe AvI. sUratanA tamAma bajAroe te divase baMdha pALyo hato. mahArAjazrInA aMtima darzana mATe zerIe zerIe asaMkhya mANaso UmaTyA hatA. keTalAyanI AMkhamAMthI AMsu saratAM hatAM. mahArAjazrInI pAlakhI agnisaMskAranA sthaLe AvI pahoMcI. jayaMtIlAla vakhArIyAe AMsu Tapakate nayane asidAha Apyo. danakASThanI citA bhaDabhaDa baLavA lAgI. eka mahAna jyoti jyotimAM bhaLI gaI. mANikyasAgarasUrinI nizrAmAM upAzrayamAM sAdhUsAdhvIoe devavaMdana karyAM. mahArAjazrInA kALadharma prasaMge gAmegAmathI tA2saMdezA AvyA. sUrata, uparAMta muMbaI, amadAvAda, vaDodarA, kapaDavaMja, khaMbhAta, pATaNa, pAlItANA, jAmanagara, pAlanapura, rAdhanapura, bhAvanagara, mahesANA, vijApura tathA gujarAta bahAra pUnA, madrAsa, ujjaina, ratalAma, Indora, amalanera vagere ghaNA nagaromAM mahArAjazrIne aMjali ApavA guNAnuvAda sabhAo yojAI. agnisaMskAranA sthaLe guru maMdira bAMdhavAnI yojanA tarata amalamAM AvI. AgamamaMdiranI pAse ja suMdara, AkarSaka gurumaMdira bAMghavAmAM AvyuM ane tyAM mahArAjazrInI kAusaMgga dhyAnanI mudrAvALI pratimAnI pratiSThA karavAmAM AvI. paMcotera varSanI vaye, ogaNasATha varSano dIkSA paryAya pALIne, maunasahita anazana vrata dhAraNa karI ardhapadmAsane beThAM beThAM, AMtarika jAgRti sahita, kAusagga dhyAne samAdhipUrvaka deha choDanAra sAgarajI mahArAje dIkSA laI potAnI saMyamayAtrA cAlu karI hatI. tyAre AraMbhamAM teo ekAkI hatA, paraMtu teo kALadharma pAmyA tyAre emano ziSya-praziSya samudAya poNAbaso sAdhuo ane basothI vadhu sAdhvIono hato. emanA cAritrano prabhAva keTalo moTo haze tenI pratIti mATe ATalI hakIkata paNa pUratI che. mahArAjazrIne aMjali arpatI keTalIka kAvyaracanAo paNa e samaye saMskRta ane gujarAtI bhASAmAM thaI hatI. emanA paTTaziSya mANikyasAgarasUri paNa zAstrajJAtA uparAMta saMskRtanA prakAMDa paMDita hatA. emaNe potAnA guruvarya mATe aSTakAdi prakAranI keTalIka saMskRtamAM karelI racanAomAM sarasa bhAvavAhI aMjali ApI che. 'guruvaryASTakam'nA prAraMbhamAM teo lakhe che, prabhAvaka zrI jinazAsanasya prajJAnidhe / saMyamazAlimukhya / jinAgamodhdhAraka sUrivaryazrI sAgarAnandaguro supUjya // khageSu haMsaH kusumeSu padmaH zakraH sureSu druSu kalpavRkSaH / yathAtathA sAmpratakAlavarti saMvegiSu tvaM gururAja mukhyaH // gujarAtImAM thayelI kAvyaracanAomAM mukhyatve jIvaNacaMda sAkaracaMda jhaverInI che. sUratanA e zreSThIe jaina dharmano ghaNo sAro abhyAsa karyo hato ane rAsanA prakAranI kRtionuM saMpAdana karyuM hatuM. mahArAjazrI sAthenA potAnA cAra dAyakAnA ghaniSTha paricayane kAraNe mahArAjazrIno viraha emane ghaNo lAgyo hato. emaNe guru mahArAja mATe je judI judI racanAo karI che temAM eka sthaLe teo lakhe che : na vAMchI kIrti kadA, na vAMchI saurabha kathA, vAMchI nA jIvananI kAMI mAyA, vAMchI AtmadAnane, dehakSaya avagaNI, arpiyuM sarva to gharmasATe. XXX hema ne hIra api, yazoupAghyAyAkA taravare draSTie tujane pekhI; zataka traNaso lagI, tuM samo nava thayo, vIranA dharmamAM vIrabAhu. 23 mahArAjazrInI aMtimayAtrAnuM varNana karatAM teo lakhe che H darzane AvatA, rAtrie jAgatA, khinnatA dhAratA citta cauTe, loka umaTatuM, vAsathI pUjatuM drampa caDhAvatuM zaktiyogyuM. bALa ne vRdhdha paNa, bhAvathI AvatA, khedathI UbhatA moha tyAgI, dhUpa padharAvatA, dhUpa dhANAMmahi, surabhi relAvatA yatna karatA. X X X jaya naMda, jaya bhadrano ghoSa uccAratA paraThave maMDipa nissaraNa kAje; lazkarI tarathI, zokanA sUrathI hastiye viharatI, gAMbhirya chAye. gAvatAM kIrtano, bhajananAM maMDaLo dhUpanI surabhi gagana vAhe. puSpasuvarNa ne draSma uchALatA dhIra vahatI vahe niharaNajattA. Ama, AgamasevA, tIrthasevA, saMghasevAnAM mahAna kAryo karanAra, dIkSA, padavIpradAna, upadhAna, aMjanazalAkA, pratiSThA, AgamavAcanA ane niyamita preraka ane udbodhaka vyAkhyAno dvArA Thera Thera dharma jAgRti ANanA2 ane jaina-jainetara evA aneka lokone dharma pamADanAra, vividha sthaLe, vividha prakAranI saMsthAonI sthApanA karAvanAra pU. sva. sAgarajI mahArAjanuM jIvana ane kArya jaina zAsananI paraMparAmAM cirasmaraNIya banI rahe evuM che. nud Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-92 paryuSaNa vyAkhyAnamALA che. Arthika sahayoga : zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa phI . Tika... 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI somavAra, tA. 24-8-1992 thI somavAra, tA. 31-8-1992 sudhI ema ATha divasanI vyAkhyAna sabhAo biralA krIDA kendra, copATI, muMbaI-400007 madhye yojavAmAM AvI che. A ATheya divasanI vyAkhyAna sabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30thI 9-15 ane 9-30thI 10-15 ema be vyAkhyAno raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che. divasa tArIkha vyAkhyAtA viSaya somavAra 24-8-92 maMgaLavAra 25-8-92 budhavAra 26-8-92 guruvAra 27-8-92 1. pU. sAdhvIzrI gaurAMjI 2. pU. sAdhvI zrI jayaMtaprabhAzrIjI 1 zrImatI chAyAbahena pI. zAha 2.DaoN. zekharacaMdra jaina 1. pro. gulAba deDhiyA 2. DaoN. nareza veda 1. DaoN. zazikAMta zAha 2. zrI madanarAja bhaMDArI 1. zrI nemacaMda gAlA 2. DaoN. ramaNalAla cI. zAha 1. zrI vasaMtabhAI khokhANI 2DaoN. suSamA siMghavI 1. DaoN. hukamacaMda bhATila 2. DaoN. dayAnaMda bhArgava 1. DaoN. sAgaramala jaina 2. prA. tArAbahena ramaNalAla zAha jaina jIvanazailI pazcAttApanAM AMsu pratikramaNanI pavitratA karma kI vaijJAnikatA Arjava upaniSadonuM tattvajJAna jIvana vyavahAramAM samayanuM vyavasthApana vanaspati jagata-paryAvaraNa evam mAnavatA janma-punarjanma anarthadaMDa pUrNayoganA mahAyogI-zrImad rAjacaMdra paDAva -pA nirUpaNa bhagavAna mahAvIra aura unakI ahiMsA jaina AcAra vartamAna pariprekSya meM samabhAva kI sAdhanA hI sAmAyika hai dharmadhyAnanI cAra bhAvanA "zukravAra 28-8-92 - zanivAra, 29-8-92 ravivAra 30-8-92 somavAra 31-8-92 vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30thI 8-20sudhI prArthanA ane bhajano raheze. te rajU karaze anukrame (1) zrImatI caMdrAbahena koThArI (2) zrImatI Indubahena zAha (3) zrImatI jyotnAbahena vorA (4) zrI manamohana sAyagala (5) zrImatI alakAbahena zAha (6) zrImatI avanIbahena parIkha (7) zrImatI zobhAbahena saMghavI ane (8) zrImatI mIrAMbahena zAha. A vyAkhyAnono lAbha levA saMghanA sarva sabhyo, zubhecchako ane mitrone bhAvabharyuM nimaMtraNa che. ramaNalAla cI. zAha , pramukha cImanalAla je. zAha upapramukha pannAlAla 2. zAha koSAdhyakSa nirubahena esa. zAha prarvaNacaMdra ke. zAha maMtrIo | mAlika zrI muMbaI jana yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, 00 sthaLa : 385 saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400 004. phona upa029,madraNarathAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, da9, khAMDiyA sTrITa, muMbaI- 400 008. phoToTAIpaseTiMga mudrAMkana, muMbaI-400 092 | Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: 30 aMka: 9 0 tA. 16-9-1992 - Regd. No. MII.By / South 54 Licence No. 37 10 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra 000 prabuddha 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 50 varSa00 vArSika lavAjama rU.30000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha ramakaDAM thoDA samaya pahelAM mArA doDheka varSanA pautra ci. arcitane laIne ramakaDAMo kADhI nAkhIne potAnA bALako mATe vakhatovakhata navAM nIkaLelAM amerikAnA khAsa ramakaDAMo mATenA ja alAyadA moTA moTA sTorsanI ramakaDAM vasAve che. mulAkAta levAnuM thayuM hatuM. janmelA bALakathI mAMDIne dasa-paMdara varSa sudhInA ramakaDAMnA kSetre chellA cAra-pAMca dAyakAmAM duniyAe haraNaphALa bharI "ALaka mATe seMkaDo prakAranAM ramakaDAMo AvA sTorsanI aMdara prathamavAra che. bhAtarano ja vicAra karIe to chellA eka saikAmAM dhAvaNI, DhIMgalI, joIne ApanA jevA bhAratavAsIthI Azcaryacakita thaI javAya. dara be-cAra ghUgharo, bhamaraDA ane lakhoTIthI ramanAra bALakathI mAMDIne moTA zaheromAM mahine eka navuM ramakaDuM bajAramAM avazya AvyuM ja hoya. mAtra ramakaDAM kaoNpyuTara ramata ramanAra AjanA bALakano vikAsa thayo che. banAvavAno udyoga calAvatI yuropa-amerikAnI moTI moTI kaMpanIo ghaNA ramakaDAMnuM sarjana TheTha prAcInakALathI thatuM AvyuM che. mAnava zizune rAjI sArA pagAre moTA moTA ijanerone rokIne, mAnasazAstrIo dvArA rAkhavA mATe, raDatuM zAMta rAkhavA mATe, ekaluM badhuM hoya tyAre rokAyeluM rahe bALamAnasano abhyAsa karAvavA sAthe, samaye samaye navAM navAM raMgaberaMgI, e mATe ramakaDAMnI AvazyakatA prAcIna kALathI manuSyane samajAI che. AkarSaka ramakaDAMnuM utpAdana karavA lAgI che. rabara, plAsTika tathA IjiptanI prAcIna kALanI kabaronA khodakAmamAMthI mATI ke paththaranAM keTalAMka ilekTronika beTarIe ramakaDAMnI duniyAmAM ghaNI moTI krAMti ANI che. ramakaDAMnA avazeSo maLI AvyA che. vartamAna jagatanuM bALaka samAjazAstrIo, mAnasazAstrIo tathA vividha mATI, paththara, lAkaDuM ke anya koI dhAtumAMthI nAnI pratikRti kSetranA niSNAtonuM vadhu ane vadhu dhyAna AkarSita karavA lAgyuM che. banAvavAnI paraMparA manuSya-jIvanamAM prAcIna kALathI cAlI AvI che. moTA - amerikAnI ja vAta karIe to tyAMnA keTalAka kAyadAone kAraNe ' mANasonI sarjaka zakti paNa temAM kAma lAgI che. pazu- pazuonI pratikRti ramakaDAM banAvatI kaMpanIone paNa keTalI sAvadhAnI rAkhavI paDe che, te joI temAM vadhu bhAga roke che. TheTha prAcIna kALathI mATI, patthara ane lAkaDAnAM zakAya che. vecAtuM lIdheluM ramakaDuM na gamyuM hoya athavA akAraNa bagaDI gayuM ramakaDAM banatAM AvyAM che, kAraNa ke te kharcALa nathI hotA ane tethI te hoya to te pAchuM ApI zakAya che ane badalAmAM bIjuM ramakaDuM athavA tenA bhAMge-TUTe to paNa tenI bahu ciMtA nathI hotI. bALakone mATe goLa, corasa nANAM pAchAM meLavI zakAya che. nAnA bALakonA hAthamAMthI ramakaDuM paDI jAya. ke evA prakAranI bhaumitika AkRtionuM nirmANa karavAmAM rasa paDe evuM che. athavA te pheMke to paNa te tUTe nahi evAM majabUta ramakaDAM kaMpanIo banAvavA emAM corasa AkRtio evI hoya che ke je eka upara eka ema goThavI lAgI che. vaLI ramakaDuM ramavAne kAraNe athavA moMDhAmAM nAkhavAne kAraNe zakAya che. goLa AkRtio evI hoya che ke je gabaDAvI zakAya che. AthI potAnA bALakane kaMI IjA thaI hoya, moMDhAmAM raMga gayo hoya to nukasAnIno lakhoTIthI mAMDIne jAtajAtanAM moTA daDA vaDe ramavAnI pravRtti bALakomAM TheTha vo kaMpanI upara mAMDI zakAya che. eTale koI paNa ramakaDuM ramatAM bALakane prAcInakALathI jovA maLe che. bALa zrIkRSNano geDI daDA sAthe ramavAno acAnaka vAgI na jAya tathA eno raMga kAco na hoya enI sAvadhAnI paNa ullekha bhAgavata purANamAM jovA maLe che. rAkhavAmAM Ave che. amerikAmAM ramakaDAM banAvanArI kaMpanIonA navAM bALaka janme che tyAre tenA baMne hAthanI muThThIo vaLelI hoya che. A ramakaDAMmAM vAge evo aNIdAra khUNo kyAMya jovA nahi maLe. badhA ja muThThI kholAvI tenA hAthamAM pakaDavAnI pAtaLI koI vastu ApavAmAM Ave ramakaDAMomAM enI dhAra ane khUNA vALelA ke ghaselA suMvALA hoya che ke to bALaka tene ThIka ThIka samaya sudhI kudaratI rIte pakaDI rAkhe che. nAnAM jethI bALakane ramatAM ramatAM vAgI na jAya. enI sAthe sAthe ghaNA ramakaDAMo bALakanI muThThI kholAvIne tenI pAse dhAvaNI pakaDAvavAmAM Ave che. hAtha upara jAtajAtanI cetavaNI lakhavAmAM AvI hoya che ke jethI bedarakArIne paga halAvatuM bALaka potAno hAtha jyAre moDhA tarapha laI jAya che tyAre kAraNe kaMI thayuM hoya to kAyadAnI daSTie kaMpanI tenA mATe javAbadAra na dhAvaNIno cheDo moDhAne aDatA te cUsavA lAge che ane te zAMta thaI jAya che. AthI dhAvaNI e ekAda varSa sudhInA bALaka mATenuM eka mahattvanuM ramakaDuM rahe. banI jAya che. raDatA bALakanA hAthamAM jo ghUgharo pakaDAvavAmAM Ave to ramakaDAMnI bAbatamAM garIba dezo ane samRddha dezo vaccenuM aMtara dekhAI bALakanA hAtha hAlatAM ghUgharo avAja kare che ane e avAja sAMbhaLatAM Ave evuM che. sastA ane TakAu ramakaDAMthI garIba dezanA bALako rame che. bALaka zAMta thai jAya che. bALakanI cakSurendriya karatAM enI zravaNendriyavadhu bIjI bAju moMghAmAM moMghA ramakaDAthI ramanAra bALako samRddha dezomAM sakriya ane satejaM hoya che. AthI dhAvaNInI sAthe sAthe ghUgharo bALakane ApaNane jovA maLe che. bALamAnasa evuM che ke ekanuM eka ramakaDuM ghaNA lAMbA ramADavA mATe ane raDatA bALakane zAMta pADavA mATenuM eka mahatvanuM ramakaDuM samaya sudhI ene ramavuM gamatuM nathI. ramakaDAmAM paNa navInatA ane vaividhya che. have to saMgItamaya ilekTronika ghUgharA paNa nIkaLyA che. e bALamAnasanuM eka mahattvanuM lakSaNa che. eTale koI paNa bALakane ramakaDAM bALakane jyAre dAMta AvavA lAge che ane enA peDhAmAM caLa UpaDe vaDe sArI rIte ramADavA mATe jAtajAtanAM ramakaDAM vasAvavAM paDe che. navuM ramakaDuM che, tyAre te kazuMka karaDavA jAya che. eTale bALakanI muThThImAM evA prakAranuM joIne kautuka dAkhavanAra bALakono kautukarasa thoDA vakhatamAM zamI jAya che. ramakaDuM ApavAmAM Ave che ke je bALaka moDhAmAM nAkhe to paNa ene vAge ane navA ramakaDAMne jhaMkhe che. pazcimanA samRddha dezomAM keTalAya gharomAM bALaka nahi ane karaDavAno prayatna kare to enI caLa bhAMge. Teether-dAMtanI mATe ramakaDAno eka judo oraDo rAkhavAmAM Ave che ane temAM 'caLa bhAMganAranAM prakAranAM aneka ramakaDAM duniyAbharanA ramakaDAMnA bajAramAM bhAta-bhAtanAM ramakaDAM vasAvavAmAM Ave che. zrImaMto loko jUnA thatAM jovA maLe che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-92 yuropanA phrAMsa ane jarmanI jevA dezoe sattaramI ane aDhAramI sadImAM rasa paDe che. vaLI te Azcaryamugdha bane evAM e ramakaDAM hoya che. sAthe sAthe ramakaDAMnI bAbatamAM ghaNI badhI pragati karI hatI. lAkaDAmAMthI ane bALakanuM jJAna vadhe evuM paNa emAM Ayojana karavAmAM AvyuM hoya che. ekAda kAgaLanA mAvAmAMthI ramakaDAM banatAM hatAM, temAM dhAtunAM bIbAM DhALIne ramakaDuM evuM hoya ke bALakano jyAM hAtha aDe tyAM tarata aMdara lAiTa thAya. ramakaDAM banAvavAno udyoga e dezoe tyAre pracalita karyo hato. sattaramAM eka citra dekhAya. e citramAM ApelI AkRti (manuSyanI, pazu-paMkhI, saikAmAM eka jarmana kaMpanIe pote je ramakaDAM banAvatI hatI, tenuM keTaloga vAhananI ke bIjI koI cIjavastunI) je jAtano avAja karatI hoya, tevo pahelIvAra chapAvyuM hatuM ane te AkhA yuropamAM bahu ja prasiddhi pAmyuM hatuM. avAja temAMthI nIkaLe. e avAja te vAghano che, popaTano che, Trenano che, tyArathI ramakaDAM banAvatI judI judI kaMpanIo potAnA ramakaDAMnI jAherAta vimAnano che, ke baMbAvALAno che, e bALakane tarata sAMbhaLavA maLe che ane mATe sacitra keTaloga vakhatovakhata chapAvatI rahI che. samajAya che. AvI rIte ramakaDAM ramatAM ramatAM nAnuM bALaka zikSaNa pAmatuM DhIMgalI-Doll e bALakanuM eka priya ramakaDuM che, kAraNake emAM jAya che. evA zikSaNAtmaka-Educative ramakaDAM paNa jAd-jac5nAM manuSyanI vAstavika pratikRti hoya che. jAta-jAtanI DhIMgalIomAM potAnA nIkaLyAM che. vaLI koyaDA-PuzzlenA prakAranAM paNa aneka ramakaDAM nIkaLyA kauTuMbika sabhyonA nAmonuM AropaNa karIne paNa bALaka DhIMgalI vaDe rame che. che, je goThavavAmAM bALakanI buddhi khIle che. mATI, lAkaDuM ke peparamazInI DhIMgalIthI mAMDIne vartamAna samayamAM AMkha pAzcAtya dezomAM ramakaDAMnI bAbatamAM Barbi DollsnA prakAranA kholo, cAle, bole evI, jIvaMta lAge tevI DhIMgalIo banavA lAgI che. ramakaDAM ghaNAM pracalita thayAM che. chokarIomAM te vadhAre priya banyAM che, tevI nAnA bALakanA kadanI AbehUba pratikRtio paNa keTalIka kaMpanIo evI rIte Superman, He-mannA prakAranAM ramakaDAM chokarAomAM vadhu sarasa banAvavA lAgI che ke ghoDiyAmAM ke palaMgamAM te mUkavAmAM AvI hoya AkarSaNa jamAvI rahyAM che. citrakathAo anusAra bALakomAM atyaMta priya. to ajAyuM mANasa bhUlAvAmAM paNa paDI jAya ke A sAcuM bALaka che ke ramakaDuM thatAM evA TArajhana vagere jevAM navAM navAM pAtro vakhata jatAM ramakaDAMrU paNa, pracalita thAya che. bhAratamAM paurANika pAtro zrIkRSaNa, rAma, rAvaNe, mAnavetara jIvaMta sRSTi e bALakanA rasano eka sauthI moTo viSaya che. hanumAna vagerenI AkRtivALAM ramakaDAM ghaNAM pracalita che, evI bALaka manuSyonI vacce gharamAM uchare che. eTale bIjA manuSyone jovAmAM ene kaThapUtaLIonA khela paNa thAya che. - eTaluM badhuM kautuka thatuM nathI, paraMtu e nAnuM bALaka jyAre bilADI, uMdara, eka ramakaDAMnA judAM judAM bhAga karIne tene joDavAnI ane choDavAnI kUtaruM, gAya, bheMsa, bakarI, vAnara vagere hAlatAcAlatAM jue che, tyAre e ramata bALakomAM ghaNI priya thaI gaI che. emAMthI AgaLa jatAM IgleMDamAM jovAmAM ene ghaNo rasa paDe che. emAM paNa je pazu-paMkhIo vAraMvAra ghaNI vIsamI sadInA AraMbhamAM phrenka hornabI nAmanA mANase mikAno, seTanI ja che saMkhyAmAM jovA maLatAM hoya tenA karatAM javalle ja jovA maLatAM pazu- karI ke jemAM judAM judAM TukaDAomAMthI ghaNI judI AkRtio karI zakAya, a paMkhIomAM ene vadhu rasa paDe che. kabUtara joIne bALakane jeTalo AnaMda thAya ja rIte ramakaDAMmAM chellAM keTalAka varSathI lego-LagonA prakAranA ramakaDAM che, tenA karatAM mora ke popaTane joine vadhu AnaMda thAya che. buddhizALI ghaNuM AkarSaNa jamAvyuM che. plAsTikanA judAM judAM mApana ane judI judI. bALaka evI AkRtio vaccenA bhedane jaladI pArakhI zake che ane jema-jema AkRtivALA nAnAM nAnAM evA TukaDAo taiyAra karavAmAM Ave che ke ja ene pArakhatAM AvaDe che, tema tema te vadhu harSita thAya che. ekabIjA sAthe dabAvIne joDI zakAya. evI rIte joDavAthI nAnI-moTI, bALakonI duniyAmAM pratIkanuM mahattva dANuM vadhI gayuM che, je je UMcI-nIcI vividha prakAranI AkRtio karI zakAya che. evI nAnI nA mANasonA, pazu-paMkhIonA, cIjavastuonA ke Itara je koI prakAranAM AkRtio dvArA moTI khAtio paNa karI zakAya che. nAnuM bALa! mana phAve vAhano, sAdhano vagerenA saMsargamAM bALaka Ave to tenI pratikRti te rIte TukaDAo joDIne kaMIka AkRti banAve che ane te joIne rAjI ghAra, oLakhatAM ene AvaDI jAya che. Adhunika jagatamAM to ghaNIkharI vAra to che, TukaDAo joDavAnuM ane choDavAnuM saraLatAthI thaI zake che. makAna, bALaka pahelAM pratikRtinA saMparkamAM Ave che ane pachI sAcI vastu ke bAga-bagIco, tarAhoja, jaMgala vagere prakAranI nAnI-TI AkRti vyaktinA paricayamAM Ave che. nAnA bALake hAthI joyo nathI hoto, paNa banAvavAmAM bALakanI potAnI buddhi ane kalpanAzakti kAme lAge che, evI hAthInI pratikRti citramAM ke ramakaDAMrUpe te jue che, ene mana tyAre to e rIte AkRtio karavAmAM eno samaya paNa ThIka ThIka pasAra thaI jAya che, ja sAco hAthI che. hAthIne A rIte oLakhatAM e zIkhI jAya che. tyAra doDha-be varSanA bALakathI mAMDIne dasa-bAra varSanA bALaka sudhI darekane pachI je divase kharekhara sAco hAthI bALakane jovA maLe che tyAre e potAnI kakSA anusAra ramavA maLe evA lego TukaDAonA vividha Azcaryamugdha banI jAya che. sAcI jIvaMta vastu ke vyaktine jovI ane pachI prakAranA seTa maLe che. dasa-bAra TukaDAnA seTathI mAMDIne be-traNa hajAra tenI pratikRtine oLakhavI e eka kriyA che ane pratikRtine pahelAM jANavI TukaDAnA seTa sudhInAM judI judI AkRtinAM ane raMganAM TukaDAonA seTa have ane pachI sAcI AkRtine oLakhavI e bIjI kriyA che. Ama bALakonA maLe che. legonA TukaDAonI AvI judI judI AkRtio karavAnuM bALa kane pratIkAtmaka ramakaDAMo dvArA baMne prakAranI kriyAo sAthe sAthe cAlatI hoya to game ja che, paraMtu vaDIlone paNa evI AkRti karavA-karAvavAnuM paNa che. bALakanA bauddhika vikAsamAM te mahattvano bhAga bhajave che. thAya evuM hoya che. jema TukaDAnI saMkhyA vadhAre tema kRtionA namUnAnuM ghara gha22mavuM e bALakonI eka priya pravRtti che. keTalAka bALako bhegAM vaividhyakaraNa paNa vadhAre. dareka vakhate TukaDAo choDI nAkhIne pharI navI navI maLIne ghara banAvatAM hoya che. eTale vividha prakAranI gharavakharInI tathA AkRtio karavAnuM bALakone mana thAya evI A ramavAnI pravRtti che. rasoDAnA sAdhanonI pratikRti ramakaDAM tarIke banAvavAmAM Ave che. Adhunika amerikAmAM yunivarsiTImAM UMco hodo dharAvanAra eka prophesare kahyuM hatuM ke samayamAM ghara ghara ramanAra bALako mATe TI.vI., Teliphona, rephrijareTara, pote gharamAM jyAre navarA paDe tyAre lego laIne bese che ane temano samaya. Tebala-khurazI, sophA, moTarakAra vagerenI vividha prakAranI pratikRtio kalpanAzIla AnaMdamAM ghaNI sArI rIte pasAra thAya che. bhAratamAM ramakaDAM ramakaDAMnI duniyAmAM pracAramAM AvI che. samaye samaye jIvanavyavahAramAM vecanArA kyAreka majAkamAM bolatA hoya che ke "baccA bhI khele, aura bacce AvatAM navAM vAM sAdhanonI pratikRti ramakaDAM tarIke thatI AvI che. kA bApa bhI khele' e ukti lego mATe yathArtha nIvaDe evI che. cAvIvALAM ramakaDAM ane ilekTronika ramakaDAM AvyA pachI ramakaDAMmAM kaoNpyuTaranI zodha pachI nAnA bALako mATe samRddha dezomAM jAtajAtanA sajIvatAnuM AropaNa-Animation vadhu mahatvano bhAga bhajavavA lAgyuM kaoNpyuTara prakAranA ramakaDAM nIkaLyA che. AvA koMpyuTara che. lAkaDAnA hAthI karatAM cAvIthI ke beTarIthI cAlato ane sUMDha UMcI-nIcI Toijha-Computer Toys dvArA navI peDhInA bALako mATenA karato hAthI bALakamAM vadhu rasa janmAve che. duniyAbharanA dezomAM AvA ramakaDAMomAM jabarajasta krAMti AvI che. AvA ramakaDAMo ramavAthI, hAlatAM cAlatAM ane potAno avAja karatAM pazu-paMkhIonAM ramakaDAMnuM bALakanI bauddhika zaktino gajabano vikAsa thaI zake che tathA teTalA pramANa uttarottara vadhatuM cAlyuM che. jema pazu-paMkhIo tema moTarakAra, Trena, ramakaDAMo dvArA bALakanI bauddhikazaktino AMka (IQ) mApI zakAya che. vimAna, vahANa vagere vividha svayaM saMcAlita ane avAja karatI potAnuM bALaka keTaluM hoMziyAra che, tenuM mApa AvuM ramakaDuM ApyA pachI AkRtionAM ramakaDAM bALakomAM bahu priya thayAM che. ghaDIkamAM jANI zakAya che. - IlekTronika cIjavastuonI zodha thayA pachI ramakaDAMnA kSetre paNa enI - pazcimanA keTalAka zaheromAM kaoNpyuTara ToIjhanuM myujhiyama banAvavAmAM Tekanika ghaNI kAma lAgI che. duniyAnA judA judA dezomAM tareha-tarehanAM Ave che ane traNa-cAra varSathI paMdareka varSa sudhInA bALako potAnI Iccha! navAM navAM IlekTronika ramakaDAM vadhatAM cAlyAM che. keTalAya ramakaDAM svayaM A pramANe koipaNa ramakaDAM pAse jaIne ramI zake che. koMpyuTaranI judI judI saMcAlita prakAranA hoya che. baTana dabAvo ane ramakaDuM cAlavA lAge. rimoTa cAvIone aDatA kaoNpyuTaranA paDadA upara kevI kevI AkRtio dekhAya che, kaMTrolanI zodha paNa upayogI thaI che. moTarakAra hoya, Trena hoya, jAtajAtanA te nAnuM bALaka tarata zIkhI lai zake che. AraMbhamAM game tyAM acAnaka pazu-paMkhIo hoya ke jAtajAtanA mANaso hoya, bALakane e calAvavAmAM ADA-avaLA sparza karavAthI zuM zuM dekhAya che, e jovAthI bALaka pote Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-92 prabuddha jIvana potAnI samaja anusAra kaI cAvIne sparza karavo te pakaDI pADe che ane ema moTA mANaso sAthe mahemAna tarIke bALako paNa AvyAM hoya to temane karatAM karatAM navI navI vastuo zIkhavA lAge che. traNa-cAra varSanI uMmare mATe ramakaDAM hAjara rAkhavAthI teo tophAna ke ghoMghATa karatAM aTakI jAya che. kaoNpyuTara ramakaDAMthI ramanAra bALakano bhaviSyamAM bauddhika vikAsa keTalo ghaNA dezomAM-jAhera sthaLomAM potAnAM bALakone sAcavavAnI paNa eka adbhuta haze te kalpI zakAya che ! samasyA hoya che. paraMtu ramakaDAM ramavA maLe to bALakane sAcavavAno prazna potAnA bALakone ramakaDAM ramavA ApatI vakhate mA-bApoe ramakaDAMnI ghaNuMkharuM hala thaI jAya che. keTalAka samRddha dezomAM resTorAMomAM, thiyeTaromAM, bAbata mAM chokarA-chokarIno bheda na karavo jo I e, evuM vyAkhyAnakhaMDomAM bAjumAM bALakone ramakaDAM 2mavA mATe judI vyavasthA bAlamAnasazAstrIo kahe che. ramakaDuM e ramakaDuM che ane dareka bALakane e karavAmAM Ave che. vaDIlo resTorAmAM beThAM hoya ke vyAkhyAna sAMbhaLatA hoya gamavuM joie evo mata darzAvAya che. tema chatAM bAlamAnasazAstrIo tyAre temanA bALa saMtAno saraLatAthI ramakaDAM ramavAmAM samaya pasAra karI le sarvekSaNa karIne evA abhiprAya para AvyA che ke chokarIone kudaratI rIte che. DaoNkTaranA davAkhAnAmAM jema rAha jotA dardIo mATe judAM judAM sAmayike ja DhIMgalI sAthe tathA rasoDAnI gharavakharI sAthe ramavAnuM vadhAre game che ane rAkhavAmAM Ave che tevI rIte bALako mATenA DaoNkTarone tyAM bahAra veiTiMga chokarAone moTarakAra, phAyara enjina, suparamena, baMdUka vagere sAthe rUmamAM ramakaDAMnI vyavasthA karavAmAM Ave che ke jethI doDha-be kalAka rAha jovI ramavAnuM vadhAre game che. paDe to paNa ramakaDAM ramavA maLatAM hovAne kAraNe bALako kaMTALatA nathI. bALakone mATe banAvavAmAM AvatA ramakaDAMmAM koI-koI evAM paNa keTalIka haoNspiTalomAM paNa dardIo mATe ramakaDAMnI judI vyavasthA rAkhavAmAM hoya che ke je bALakamAM khoTI Teva ane ukerATa janmAve che. pAzcAtya . Ave che. keTalIka vimAna kaMpanIo paNa vimAnamAM bALako mATe ramakaDAMnI dezomAM-khAsa karIne amerikAmAM pistola-rivolvara, gana vagere prakAranAM - vyavasthA rAkhe che. zALAomAM ane temAM paNa monTesarI, kiMDara gArTana, ple ramakaDAMe keTalAMya bALa-kizoro pAse bIjAnAM khUna karAvyAM che. rivolvara grupa vagerenA vargomAM te te kakSAnA vidyArthIo anusAra temane yogya evAM vAparavAnA drayo TIvI. upara janAra bALaka pote ramakaDAMnI rivolvara ramakaDAMnI vyavasthA thavA lAgI che. vaya anusAra bALakane kyAM prakAranAM 25tI vakhate kyAreka AvezamAM AvI jaIne potAnA mitrone ane kyAreka 2makaDAM ApavA joie teno paNa have abhyAsa thavA lAgyo che. vaya vadhavA to potAnA gharanAM svajanone 'tamane mArI nAkhIza" e prakAranI dhamakI sAthe bALaka haju nAnAM jUnAM ramakaDAMthI rame ane potAnI vaya ane kathA 2makaDAMnI rivolvara batAvIne Apato thaI jAya che. evuM karanAra bALaka anusAranAM ramakaDAMmAM rasa na dharAve to tevA bALakanA bauddhika vikAsa aMge. kyAreka AvezamAM AvI jaIne potAnA gharamAM rahelI vaDIlanI sAcI tapAsa karAvavAnI bAdhAmAnasazAstrIo salAha Ape che. rivolvara vAparIne koIkanuM khUna karI bese che. amerikAmAM AvA kissAo ramakaDAM banAvavAno udyoga divase divase ghaNo vikasato jAya che. nA keTalAMka varSomAM eka-be nahi paNa seMkaDonI saMkhyAmAM noMdhAyA che. duniyAmAM ghaNA dezonA mukhya mukhya nagaromAM phakta ramakaDAM mATe have alaga rivolvaranuM ramakaDuM bALakamAM jhanUna, Aveza, nirdayatAnA kusaMskAro janmAve alaga udyogo sthapAya che ane tenA vecANa mATe alaga svataMtradukAno thAya che. samaju mA-bApoe potAnA bALakane rivolvara, baMdUka vagere prakAranAM che. amerikA jevA moTA samRddha dezomAM phakta ramakaDAM mATenA ja eTalA moTA ghAtaka zastronA ramakaDAM ramavA na ApavAM joie. kyAreka tenuM karuNa moTA sTorsa hoya che ke je joine avikasita dezonA mANaso Azcaryacakita pariNAma potAne ja bhogavavAnuM Ave che. thaI jAya che. samRddha dezomAM bALakane potAnI icchAnusAra ramakaDuM ramavAnuM bALakonA ramakaDAMmAM hamaNAM hamaNAM pIcakArI Water Sunno maLI rahe che. te ramIne bALaka kaMTALe tyAre jUnA ramakaDAM bIjAne apAya che pracAra paNa ghaNo thayo che. hoLInA divasomAM pIcakArImAM raMga bharIne ane keTaleka sthaLe to sArAM AkhAM ramakaDAM kacarAmAM nAkhI devAya che. garIba bIjAMne chAMTavAnA utsavanI paraMparA bhAratamAM hajAro varSathI cAlI Ave athavA alpavikasita dezomAM potAnA bALako mATe badhAM ja ramakaDAM che. A nirdoSa AnaMdanI pravRtti paNa kyAreka nukasAnakAraka nIvaDe che. bIjI vasAvavAnuM lokone paravaDe nahi. AthI evA keTalAka dezomAM pustakAlayanI vyaktinI AMkhamAM nukasAnakAraka raMganI pIcakArI choDavAthI tenI AMkhone jema ramakaDAMghara (Toy Library)nI paddhati amalamAM AvI che. bALako nukasAna pahoMce che. kyAreka jalada raMgo hoya to caherAnI ke zarIranI cAmaDI AvI saMsthAmAMthI vakhatovakhata potAne managamatA ramakaDAM ramavA mATe ghare upara kAyama mATe DAgha lAgI jAya che. keTalAka vakhata pahelAM amerikAnAM | lai AvI zake che. jethI ochA kharce bALakane vadhu ramakaDAM ramavA maLe.. keTalAka ekarAoe potAnI pIcakArImAM esiDa bharIne bIjA upara keTalAka moTA lokone paNa ramakaDAMno saMgraha karavAnuM mana thAya che. chAMTavAnA banelA banAvanA kAraNe te rAjyamAM pIcakArInA vecANa upara potAnI zokhanI e pravRtti-Hobbyne teo vikasAve che. vividha dezanI pratibaMdha mUkavo paDyo hato. vividha prakAranI nRtya karatI DhIMgalIo, duniyAnA judAM judAM dezanA amerikAmAM navI nIkaLelI plAsTikanI pIcakArI-Water Gun mAnavonI judAM judAM paheraveza sAthenI DhIMgalIo, duniyAmAM jude jude samaye evI sarasa banAvavAmAM AvI che ke tenI dhAra ghaNe dUra sudhI dhArelI vyakti judAM judA dezomAM judAM judAM gaNaveza sAthenA saunikonI pratikRtio, upara pheMkI zakAya che. pIcakArIno AkArapaNa baMdUka jevo karavAmAM Avyo duniyAnA tamAma dezonI judAM judAM moDelanI moTarakAra, athavA vahANa ane dhAra pheMkavA mATe TrIgara dabAvavAno hoya che. AvI voTaraganano athavA havAI jahAja jevI ekAda-be vastuonA ramakaDAMono saMgraha karIne paNa upayoga keTalIka vAra tophAna ane mArAmArImAM pariName che. potAnA zo- kesanI aMdara goThavavAno zokha vadhato jAya che. duniyAnAM TI.vI. ane viDiyonI zodha pachI bALakonA ramakaDAM ane keTalAMka myujhiyamomAM koI eka prakAranA ramakaDAMno kevo kevo vikAsa thato ramatagamatomAM ghaNI krAMti thaI gaI che. navI navI kaMpanIo divase divase gayo te darzAvatA ramakaDAM goThavAya che. navI navI viDiyo ramata bajAramAM mUkavA lAgI che. bALaka potAnuM TI.vI. Ama, ramakaDAMnI duniyA ghaNI moTI che ane divase divase te vadhu samRddha seTa laI temAM viDiyo ramata dAkhala karIne potAnA be hAthamAM be baTana banatI jAya che. duniyAnuM zreSTha buddhidhana bALakanA vikAsa mATe kAma lAgI rAkhIne TI. vI.nA paDadA upara dekhAtI AkRtione baTana dabAvIne gayuM che ane duniyAmAM AMtararASTrIya stare ramakaDAMno vinimaya jhaDapathI vadhI AdhI-pAchI karI zake che. bALakone rasa paDe eTaluM ja nahi casako lAge rahyo che, e mAnavazizunA moTA saddabhAgyanI nizAnI che. evI A ramata hoya che, jethI bALakonI buddhi zakti ghaNI khIle che. tenA ramaNalAla cI. zAha cittanI capaLatA skUrti bahu vikAsa pAme che. AvI viDiyo ramata dvArA manoraMjana ApavA sAthe bALakano bauddhika vikAsa paNa ghaNo badho thAya che, cikhodarAnI mulAkAta paraMtu bIjI bAju AvI AkarSaka ramatone kAraNe bALaka ramavAnuM jaladI choDI saMghanA upakrame cikhodarAnI ravizaMkara mahArAja AMkhanI zakatuM nathI. e abhyAsanI kalAkonA kalAko ramavAmAM bagADavA lAge che. haoNspiTalanI mulAkAta levAno eka kAryakrama saMghanA sabhyo ane dAtAo) bALakane viDiyo 2mata vyasana banI jAya che. tenA hAthanAM AMgaLAo satata | mATe zanivAra, tA. 19mI Disembara, 1992nA roja yojavAmAM Avyo baTana dabAvavAnA kAraNe duHkhavA lAge che. 2matamAM satata uzkerATa che. muMbaithI zukravAra, tA. 18mI Disembare rAtre vaDodarA eksapresamAM | anubhavavAnA kAraNe tenA jJAnataMtuo taMga banI jAya che. hArajItanI javAnuM raheze. ane mulAkAta pachI vaDodarAthI 19mI Disembare rAtre nIkaLI | 2matone kAraNe enAmAM jugAranA saMskAra paDavA lAge che. ramatanI aMdara muMbai pAchA pharavAnuM raheze. jeo A kAryakramamAM joDAvA IcchatA hoya! * mAnava AkRtio dvArA vaparAtA rivolvara vagere prakAranAM ghAtaka zastrone teone potAnA nAma kharcanI pratIka rakama rUpe rU. 200 bharIne saMghanA kAraNe tenAmAM ghAtakIpaNAnA saMskAra paNa dhIme dhIme paDavA lAge che. | kAryAlayamAM tA. 15mI oNkTobara sudhImAM jaNAvI devo vinaMtI che. vikAsazIla dezomAM bALakane potAnuM juduM TI.vI. ane viDiyo ramato maphatalAla bhIkhAcaMda zAha, nirubahena esa. zAha, vasAvI ApanAra mA-bApo mATe A eka gaMbhIra samasyA banI gaI che. " saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha, maMtrIo Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-9-92 zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI tA. 31mI mArca 1992nA divasanuM saravaiyu 1991 phaMDo ane devuM 1991 milkata ane leNe rijharva phaMDa bloka (karAra muja) 14,87,898-18 gayA saravaiyA mujaba bAkI . 15,15,943-18 rasadhArA ko.o.hA. so. li. 25,045-00 umero: AjIvana sabhyonA 10,012-00 51,230-40 gayA saravaiyA mujaba bAkI 51,230-40. lavAjamanA vasula (neTa). InvesTamenTa copaDA pramANe 3,000-00 peTrana sabhyonA lavAjamanA 3,000-00 pariziSTa (ba) pramANe 15,15,943-18 15,28,955-18 28,35-00 zero tathA Dibencarsa 22,500 anya phaMDo 2,02,000 yuniTa TrasTa opha I. yuniTo 2,02,000-00 - 13,74,075-90 pariziSTa a pramANe 14,54,949-10 19,85,0000 garva. kuM.mAM DipojhITa 23,85,0000 davuM .6,65,000-00 beMkomAM phiksa DipojhITa 6,35,000-00 47,949-94 sTApha proviDanTa phaMDanA 60,924-14 28,80,350-00 32,44,500-00 2,40,642-87 paracuraNa devuM 5,08,82000 pharnicara ane phikSara (copaDAM pramANe) 2,88,592-81 5,69,74-14 31,341-24 gayA saravaiyA mujaba bAkI 31,341-24 zrI janarala phaMDa 15,411-24 bAda : ghasArAnA 1991 sudhI 15,411-24 89,881-29 gayA saravaiyA mujaba 97,249-13 cAlu varSa daramiyAna ghasArAnA 10% 1,593-00 : 1,87,130-42 varSa daramiyAna Avakano vadhAro 17,243-64 15,930-00 14,337-00 - 97,249-13, 1,14,492-77 DipojhITa 125-00 posTa ophisamAM 12pa-00 . 1,325-00 bI.I.esa.TI, - 1,325-00 360-00, Teliphona aMge 360-00 1,100-00 biralA krIDA kendra 2,910-00 - 2,9100 leNuM sadhdhara 46,756-02 zrI ema.ema. zAha lAibrerI 60,395-para 17,568-00 InkamaTekSa riphaMDa 7,275-80 32,75,861-02 kula rUA. 36,68,141-19 80,371-60 Dibencaro-DipojhITa para caDhela vyAja 79,429-79 42,958-85 sTApha pAse ane anya 50,808-88 - oDITarano riporTa 1,87,654-47 1,97,909-19 amoe zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM tA. 31-3-1992nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura saMghanA rokaDa tathA beMka bAkI copaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che ane amAruM ghI muMbaI pablIka TrasTa ekaTa anusAra judA riporTa 9,324-33 beMka opha inDiyA cAlu khAte 9386-63 AdhIna barAbara che. 1,28,265-01 beMka opha InDiyA bacata khAte 1,46,962-07 muMbaI tA. 12-8-1992 uttamacaMda sAkaracaMda zAha 196-81 rokaDa purAMta 905-00 cArTarDa ekAunTanTa - 1,37,786-15 1,57, 254-60 32,75,861-02 nIrubahena esa. zAha, maMtrI kula rU. ramaNalAla cI. zAha, pramukha 36,68, 141-19 cImanalAla je. zAha, upapramukha pravINacaMdra ke. zAha, maMtrI pannAlAla 2. zAha, koSAdhyakSa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9 prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI tA. 31-392nA divasanA saravAyAmAM banAvela TrasTa phaMDo ane TrasTa khAtAonuM vigata darzAvatuM pariziSTha pariziSTha a TrasTa phaMDo 31-3-91nA varSa daramiyAna bheTa. vyAjanA havAlA varSa daramiyAna kharca havAlA Avaka jAvakamAM 1 makAna phaMDa 4, 184-69 2 pustaka prakAzana khAtuM 21,701-09 5,507-50 - 32,569-50 3 prabuddha jIvana kAyamI phaMDa 2,000-00 4 maMgaLajI jhaveracaMda mahetA vidyAsatra pravRtti khAtuM 45, 000-00 5 sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa paryuSaNa khAtuM 3,00,000-oo 6 A. vijayavallabhasUri smAraka vyAkhyAnazreNI 75,000-00 75,000-Q0 7 dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha zreSTha lekhaka pAritoSika 11,00--00 (pAchA ApyA). 8 zrI dhIrajabahena dIpacaMda ramakaDAM ghara 70,006-49 7,500-00 9 mahAvIra vaMdanA sneha milana ' 1,50,000-00 10 zrI jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA : anAja rAhata phaMDa 74,276-00 25,00--0 11 zrI mohanalAla mahetA "sopAna' pAritoSika phaMDa 15,000-00 12 zrI cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA 51,000-00 13 zrI kizora TIMbaDiyA keLavaNI yojanA phaMDa 1,05,000-00 14 zrImatI tArAbahena zrI caMdulAla jhaverI netrayajJa kAyamI phaMDa 00-00 1,51,000-00 kula rakama 9,24,138-27 1,89,007-50. . 1,07,569-5d. khAtAo 1 zrI vidyAbena mahAsukhabhAI khaMbhAtavAlA premaLa jyoti khAtuMs,38,597-6, 1, 23,386-5o. - 1,28,499-60 2 zrI dIpacaMdAtrI. zAha TrasTa khAtuM 50,738-62 - 6,451-00 5,073-00 1,486-00 3 zrI sarasvatI DAhyAbhAI jhaverI camAghara 34,343-50 501-00 1,931-00 4 zrI mohanalAla mahetA "sopAna' pa. Avaka-jAvaka 2,000-00 1,50-00 5 zrI dhIrajabena dIpacaMda ramakaDAMghara Avaka-jAvaka 6,209-95 5,480-00 7,000-00 12,811-00 6 zrI jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA anAja rAhata Avaka-jAvaka 4,947-10 29,431-00. 7,424-00 30,012-20 7 zrI maMgaLajI jhaveracaMda mahetA vidyAsatra Avaka-jAvaka 3,355-90 2,349-00 8 A. vijayavallabhasUri smAraka vyAkhyAnazreNI Avaka- jAvaka 7,250-00 : 7,2500 9 zrI vidyAbena mahAsukhabhAI khaMbhAtavAlA snehasaMmelana A.jA. 00-00 15,000 15,000 10 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa paryuSaNa vyAkhyAnamALA A.jA. 00-00 - 2,655-00 30.0000 32,655-00 11 zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha zreSTha pAritoSika Avaka-jAvaka 00-00 1,1000 1,250-00 12 zrI cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA A.jA. 0-00 5,1000 5,100-00 13 zrI kizora TIMbaDiyA keLavaNI phaMDa Avaka-jAvaka 2,305-00 2,20400 10,5000 14,83600 14 zrI parisaMvAda Avaka-jAvaka khAtuM 190-50 1950 15 zrI netrayajJa Avaka-jAvaka khAtuM 00-00 33,501-00 7,550-00 41,8pa1-00. 31-3-92nA roja 4,184-69 (udhAra) 5,3691 2,000-00 45,000-00 3,00,000-00 O0-00 11,000-00 77,506-49 1,50,000-00 99,246-00 15,000-00 51,000-00 1,05,000-00 1, 51,000-00. 10, 05,576-27. 3,33,483-96 60,776-62 32,913-50 3,500-00 5,878-95 11,7899o 1,00-90 00-00 : 00-00 00-00 (udAra) 150-00 O0-00 173-00 O-Op. 00-00 13,74,075-90 3,92,617-00 90,247-00 3,94,550-30 7, 4450 14,54,949-10 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana '' tA. 16-992 5000 tA. 31-3-92nA roja devuM ane leNuM vigata. muni sevAzrama . 13,500-00 kharca aMge 1,500-00 pravAsa kharca aMge 3,563-00 InTaranezanala lekacara sirIjha 6,93~00 sahayoga kuSTha yajJa TrasTa 10,770-00 zrI bhagavAna mahAvIra vacano pustaka prakAzana aMge agAuthI AvelA 1,07,611-00 kiDanI phaMDa aMge 3,36,44400 cikhodarA: haoNspiTala 2,501-00 darabAra gopAladAsa TI.bI. haoNspiTala 26,001-00 22,000-00 2,02,0000 5,08,82000 tA. 31-3-92nA roja InvesTamenTa vigata 1991 (1) zero ane Dibencaro 50000 rasadhArA ko.o.hA.so. li. zera-10 500-so 4,000-00 tAtA oila kuM. li. Dibencara 4,000 15,000-00 bombe DAIga enDa menyu. ke. li. 15,000-00 3,000-00 volTAsa li. 3,0000 5,850 tAtA loko enDa enji. kuM. li. 00-00 27,850-00 2,02,000--0 (2) yuniTa TrasTa opha I.nA yuniTo (3) garva. kuM. phiksa DipojhITa 3,40,000-00 bhArata peTroliyama korporezana li. 3,40,000-00 40,000-00 rASTrIya kemikalsa enDa pharTilAijhara 40,00000 9,55,000-00 sTIla othoriTI opha I. li. 6,55,00--00 1,00,000-00 madrAsa riphAinarI kuM, li. 1,00,000-00 50,000-00 neyavelI lemAITa korporezana 50,000-00 1,00,000-00 simenTa korporezana opha I. li. 1,00,000-00 4,00,000-00 inDiyana peTro kemikalsa korpo. li. 4,00, 000-00 hAusiMga DovalopamenTa phAI. korpo. li. 7,00,000-00 19,85,000- (4) beMkomAM phiksa DipojhITa 2,75,000-00 beMka opha inDiyA phiksa DipojhITa 2,75,000-00 0,000-00 mAMDavI ko.o. beMka li. 90,00-00 90,000-00 dhI bombe markanTAIlsa ko.o. beMka li. 60,000-00 90,000-00 sArasvata ko.o. beMka li. 90,000-00 1,20,000-00 kapoLa ko.o. beMka li. 1,20,000-00 6,65,000-00 proviDanTa phaMDa zrI ela.ema. mahetA pro. phaMDa zrI cImanalAla ema. zAha pro. phaMDa zrI manasukhabhAI bI. mahetA pro. phaMDa yuna azoka palasamakara pro. phaMDa khuna vijaya sAvaMta pro. phaMDa 45,939-24 4,800-90 3,594-60 ,328-10 3, 260-80 60,924-14 23,85,00-00 leNuMH sTApha pAse ane anya zrI ela.ema. mahetA zrI cImanalAla ema. zAha pTana haricaMda e. navALe yuna azoka palasamakara myuna vijaya sAvaMta alpAhAra 13,400-00 17,000-00 4,6600 6,260-00 7,960-00 1,528-88 6,35,000-00 50,808-88 28,80,3pa0-00 32.44,500-00 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , tA. 16-9-92 prabuddha jIvana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI tA. 31-3-92nA roja pUrA thatAM varSano Avaka kharcano hisAba 1991 Avaka 1991, vahIvaTI athavA vyavasthA kharca | bheTanA 1,73,610-00 pagAra, bonasa tathA grepyuTI 1,02,665-50 ,43,933-50 cAlu bheTanA 1,69,647-00 - 16,573-00 sTApha proviDanTa phaMDa phALo tathA vyAjanA 14,978 -30 21-00 prabuddha jIvanane 101-00 27,595-35 gADI bhADuM tathA anya kharcanA 32,791-25 26,001-00 netrayajJane .. 23,877-00 sTApha beniphiTa kharca ' 30,910-00 3,69,955-50 1, 69,748-00 10,090-50 bloka menTenansa tathA vijaLI kharca 11,481-00 lAbha 1,8500 liphTa kharca 2,685-00 vasula AvyA 1,980-00 4,743-00 Teliphona kharca 4,39-00 8,613-50 prabuddha jIvana lavAjamanA 5,055-00" 10,729-00 prinTiMga ane sTezanarI 3,053-25 11,298-50 7,03pa-00 37000 posTeja 38-00 vyAja tathA anya 83-00 beMka kamizana 334-40 3,330-00 Dibencaro ane bonDanA 2,100-00 6000 prophezanala TekSa 600-00 . 79,812-76 beMkanI phiksa DipojhITa para 1,13,425-36 1,50=00 oNDiTarone noriyama 1,500-00 2,59,074-98 gavarmenTa kaMpanI DipojhITa para 2,75,071-68 bombe pablIka TrasTa phALAnA 10,136-00 21,500-00 yuniTa TrasTanI yuniTa para 22,000-00 1,769-00 pharanIcara para ghasArAnA 1,593-00 11,127-15 khAtA para tathA anya .13,800-71 2,73,392-35 3,74,844-89 ' 4,26,397-75 udezo aMge 86, 101-00 bAda : anya aMkita phaMDone 10% 90,247-00 26,215-95 paryuSaNa vyAkhyAnamALA aMge kharca 25,385-96 2,88,743-89 - - 3,36,150-75 9,271-70 vasaMta vyAkhyAnamALA aMge kharca 6,538-85 paracuraNa Avaka 11,588-00 sneha saMmelana aMge kharca 23,3690 855-00 zrI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha 000 4,733-00 bhakti saMgIta aMge kharca 6,505-00 137-00 keseTanA 2,073-75 saMghanA anya uddezo aMge kharca 00-00 A. vijayavalabhasUri vyAkhyAnazreNInA 7, 250-00 10,623-25 muni sevAzrama aMge kharca O00 parisaMvAda AvakanA 190-50 1,292-00 ciMcaNa mulAkAta aMge kharca 0000 992-00 8,34-50 500 zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha Avaka kharcanA 70-00 para-00 krAMtivIra kAryakrama aMge kharcanA 00-00 3,886-32 InkamaTekSa riphaMDanA AvatA mAMDIvALyA 000 25,000-00 ema.ema. zAha lAIbrerIne TharAva pramANe 50,0000 keseTa kharca 2940 - sarvodaya parivAra TrasTa kharca 639-00 jJAnasatra kharca 6o18-50 94,745-97 2,14,731-70 1,18,751-31 6,70,989-89 5,21,278-25' 3,68,138-32 33,83,483-01 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6,70,989-89 pAchaLathI lAvyA 6,70,989-89 muMbaI tA. 12-8-1991 5,21,278-25 uparano hisAba tapAsyo che ane barAbara mAlama paDyo che. prabuddha jIvana 5,21,278-25 cArTarDa ekAunTanTa 1991 3,68,138-32 pAchaLathI lAvyA vaidyayi 37,000-00 netrayajJa 10,000-00 anya saMsthAone TharAva pramANe sahayoga kruSTha yajJa TrasTano kharca mulAkAta pravAsa tathA anya kharcanA 47,000-00 prabuddha jIvana aMge 6,297-15 prabuddha jIvana posTa kharca 3,325-00 prabuddha jIvana puraskAra kharca 34,812-00 prabuddha jIvana prinTiMga kharca 2,500-00 prabuddha jIvana pagAra 2,937-00 prabuddha jIvana kharca 18,850-00 prabuddha jIvana pepara kharca 68,721-15 1,87,130-42 kharca karatAM AvakamAM vadhAro 6,70,989-89 ramaNalAla cI. zAha, pramukha cImanalAla je. zAha, upapramukha pannAlAla 2. zAha, zrRta 18949-00 20,000-00 16,77600 6,041-60 4,083-00 42,080-00 2,082-00 60,540-00 tA. 16-9-92 28348301 55,7250 1,14,8246-60 67,243-64 5,21,278-25 nIrubahena esa. zAha, maMtrI pravINacaMdra ke. zAha, maMtrI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50,000--0 7,491-00 , tA. 16992 prabuddha jIvana zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya, mubaMI tA. 31-3-92nA divasanuM saravaiyuM phaMDo ane devuM 1991 milakata ane leNuM kAyamI phaMDa InavesTamenTasaH phiksa DipojhITa 3,57,894-00 gayA saravaiyA mujaba 3,57,894-00 50,000-00 sTIla othoriTI opha I. li. 50,0000 - umero tha zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI 50,00000 4,07,894-00 pharanIcara (kharIda kiMmata) zrI pustaka phaMDa 19,187-63 gayA saravaiyA mujaba 20,187-63 5,5OO-00 gayA saravaiyA mujaba 5,500-00 1,000-00 umero:varSa daramiyAna 5,500-00 11,864-63 bAda kula ghasArAnA 1992sudhInA 11,864-63 zrI pharanIcara phaMDa varSa daramiyAna ghasArAnA . 832-00 2,400-00 gayA saravaiyA mujaba 2,400-00 8,323-00 . 2,400-00 pustako (kharIda kiMmate) zrI rIjharva phaMDa. 81,542-85 gayA saravaiyA mujaba 70,924-20. 31,673-4ra gayA saravaiyA mujaba 31,673-42 1,895-35 umero:varSa daramiyAna kharIdI 3,06035 31,673-42 " 83,438-20 73,984-55 12,514-00 bAda varSa daramiyAna ghasArAnA 10,638-00 28,626-00 pustako aMge DipojhITanA 30,051-00 lakhI lAvyA 30,051-00 70,924-20 31,679-26 sTApha proviDanTa phaMDanA rokaDa tathA beMka bAkI 12,318-4 zrI dIpaka ena. zAha 49,818-83 beMka oNpha InDIyA bacata khAte TrasTa nAme) 21,765- para 08,831-15 zrI IndirAbena bhaTTa 12, 119-50 280-10 rokaDa purAMta 16-26 00,909-80 zrI hinA eca. rAThoDa 1917-6o 50,098-93 09,821-87 pyuna hirAcaMda navALe 11,934-27 zrI Avaka kharcakhAtuM 31,679-25 25,971-37 3,13,122-10 gayA saravaiyA mujaba 323814-57 - 60,305-26 - 10,692-47 umero:Avaka karatAM kharcano vadhAro 69,845-41 46,756-02 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA 60,395-para 3,23,814-57 1,000-00 kharca aMge * 1,000-00 61,395-para phiksa DipojhITa para caDhelA vyAjanA 2,368-00 vasula nahi thayela 3, 241-00 - paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi pAse 25,000-00 - InkamaTekSa rIphaMDa bAkI leNA 365-00 devuM 63,346-55 21,781-78 3,93,659-98 leNuM 28,606-00 5,64,885-31 - 5,5,528-70 5,05,52870 564885-31 oNDiTarsano riporTa amoe zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya, muMbaInuM tA. 31-3-92nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura lAIbrerInA copaDA tathA vAucaro vagere sAthe tapAsyuM che. ane amArA dhI muMbaI pablIka TrasTa ekTa 1950nA anusAra judA riporTa AdhIna barAbara che. ramaNalAla cI. zAha cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha pravINabhAI maMgaLadAsa zAha de. - . - nIco - Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-92 : 7,556-15 70,751-50 342-00 8, 290-00 109-00 87,048-65 prabuddha jIvana zrI maNilAla mokamacaMda zAhe sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya, mubaMI tA. 1-4-1992thI tA. 31-3-92 sudhInA varSano Avaka kharcano hisAba 1991 Avaka 1991 kharca vyAjanA 8,993-75 pepara lavAjamanA 6,270-06 gavaramenTa kaMpanInI phiksa DipojhITa para 6,499-00 . para, 210--0 pagAra, bonasa, grepyuTI vagere 968-87 beMka vyAjanI 1471-99 - 865-50 buka bAIDIMga 7,238-93 - 7,970-99 7,497-00 proviDanTa phaMDa phALAnA tenA para vyAjanA bheTanA tathA grAMTa ane lavAjamanA 109-00 vimA primiyama * 25,000-00 paramAnaMda kApaDiyA smAraka nidhi taraphathI 25,000-00 75,675-25 24,400-00 myunisipala grAMTa vyavasthA kharca 11,818-00 pustaka lavAjamanA 11,890-00 1,000-00 * oDITarane oneriyamanA 25,000-00 saMgha taraphathI O- 11,364-00 sTApha beniphiTa kharcanA bheTanA 1,100-00 4,661-40 sApha-saphAI tathA paracuraNa kharca 86,218-00 37,997) 600-00 prophezanala TekSa paracuraNa Avaka prinTiMga kharca 1,508-25 pastI vecANanA 1,397-00 - 17,625-00 465-00 leITa phInA, 339-50 ghasArAnA 505-00 dAkhala phInA 1,210-00 813-00 pharanIcara para ghasArAnA-10% pAsabukanA kula rakama 250-00 12,514-00 pustaka para ghasArAnA-15% 2,478-25 * 3,196-50 - 13,327-00 varSa daramiyAna Avaka karatAM 10,692-47 kharcano vadhAro 69,845-41 1,000-00 11,428-25 5,316-50 2,139-50 20,484-25 832-00 10,638-00 11,470-00 1,06,427-65 kula rakama kula rakama 1,19,02-90 1,06,627-65 kula rakama 1,19,002-20, uparano hisAba tapAsyo che ane barAbara mAluma paDayo che. ramaNalAla cI. zAha cImanalAla je. zAha subodhabhAI ema. zAha pravINabhAi maMgaLadAsa zAha ke.pI. zAha TrasTIo muMbaIH tA. 11-8-1992 utamacaMda sAkaracaMda zAha cArTarDa ekAunTanTa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-992 prabuddha jIvana saMgha dvArA Ayojita Arthika sahAyano kAryakrama ravizaMkara mahArAja AMkhanI haoNspiTala-cikhodarA vividha yojanA mATe paryuSaNa parva daramiyAna noMdhAyelI rakamanI yAdI dAtAnuM nAma rUpiyA dAtAnuM nAma dAtAnuM nAma rUpiyA rUpiyA 2,50,000 zrI rajanIkAMta caMdulAla bhaNasALI temanA pitAzrI caMdulAlanA smaraNArthe netrayajJa mATe che 1,00,000 zrI bhAnubahenanI smRtimAM netrayajJanA kAyamI phaMDa mATe ha, zrI pravINacaMdra ke. zAha 51,000 zrI tArAbahena caMdulAla jhaverI 25,000 zrI dAmajIbhAI lAlajIbhAI enkaravAlA 25,000 zrI biDala soyarsa ha. zrI zAradAbahena 25,000 zrI konTesTa ceriTebala TrasTa netrayajJa mATe 15,000 zrI kaLAbahena zAMtilAla mahetA 15,000 zrI zailezabhAI hiMmatalAla koThArI 15,000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 15,000 zrI mahAvIra velaphera TrasTa 15,000 zrI phorbasa ceriTebala TrasTa 15,000 eka sadagRhastha taraphathI ha, zrI kAMtilAla punamacaMda 15,000 zrI sAkarabahena premajI ceriTebala TrasTa 15,000 zrI narendrabhAI kAMtilAla 15,000 zrI ratilAla chabIladAsa 15,000 zrI yogezabhAI nemacaMda beMkara 15,000 zrI sArAbhAI nagInadAsa zeTha 15,000 eka sadguhastha taraphathI ha, jayaMtIlAla rAyacaMda aMdhAra 0 aMdhatva nivAraNa mATe eka gAma dattaka levAnI yojanA 10,000 zrI e. Ara. zAha 10,000 zrI surezabhAI pethANI 10,000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 10,000 zrI sarayubahena cI. koThArI 10,000 nAgalapurIyA 10,000 zrI motIlAla DAhyAbhAI jhaverI 10,000 zrI ke. ke. modI ceriTebala , TrasTa, 10,000 zrI ajItabhAI ramaNalAla cokasI 10,000 zrI dhIrajabahena dIpacaMda zAhanA smaraNArthe ha. zrI tArAbahena ramaNalAla zAha 10,000 zrI jitendra jagajIvana dozI 10,000 sva. bAbubhAI hIrAcaMda zeTha 10,000 zrI amRtalAla DI. koThArI 2,500 zrI vasumatIbahena bhaNasAlI ha, zrI cImanalAla je. zAha 2,500 zrImatI savitAbahena ane 10,000 zrI vinubhAI yu. zAha ke.pI. zAha 10,000 zrI sumanabhAI kAlidAsa 2,500 zrI bipinabhAI jaina mahetA 2,500 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 10,000 zrI vINAbahena surezakumAra 2,500 zrI sarasvatIbahena DAhyAbhAI cokasI (vIsapara ghaMTIvALA) jhaverI 10,000 zrI vimaLAbahena lAlajIbhAI 2,500 zrI kAMtilAla nAraNadAsa zAha 10,000 zrI ramAbahena narendra kApaDIyA 2,500 zrI kalAbahena zAMtilAla mahetA 10,000 zrI dinezabhAI zAMtilAla zAha 2,500 zrI kusumabahena ena. bhAu 10,000 zrI je.Ara. zAha 2,500 zrI mahendrabhAI kolasAvALA 10,000 zrI mULacaMda karamacaMda zeTha 2,500 zrI zarmIbahena bhaNasAlI 10,000 zrI choTAlAla nAthAlAla 2,500 zrI esa.e. zarmA zAha ceriTebala TrasTa 2,500 zrI vanalIlAbahena ena. mahetA 10,000 eka saddagRhastha taraphathI 2,500 zrI premalatAbahena mahetA 2,500 zrI vijayAbahena catrabhUja saMghavI 7,000 zrI aMjalibahena eca. zAha 2,500 zrI jayaMtilAla jezIMgabhAI 5,000 zrI kAMtilAla cImanalAla 2,500 zrI rAjendra mAyAbhAI zAha mahetA ceriTebala TrasTa 2,500 zrI rAkeza naTavaralAla dhArIA 5,000 zrI ajaya phojalAla jhaverI 2,500 zrI naTavaralAla mULajIbhAI 5,000 zrI zAMtilAla bhAIlAla paTela dhArIA 5,000 zrI smitAbahena zAha 2,500 zrI rAjeza naTavaralAla dhArIA 5,000 eka sadagRhastha taraphathI 2,500 zrI hasamukhabahena naTavaralAla 5,000 zrI pravINabhAI koThArI dhArIA 5,000 zrI bhUpendra sI. zAha 2,500 zrI lalitabhAI sI. koThArI 5,000 zrI amRtalAla AhiyA 2,500 zrI javAharalAla prabhAzaMkara 5,000 zrI cImanalAla ke.zAha daphatarI tathA IcchAbahena 5,000 zrI samarpaNa TrasTa prabhAzaMkara daphatarInA smaraNArthe 5,000 zrI nAnAlAla ravajIbhAInA 2,500 zrI kacchIbhAI taraphathI smaraNArthe 2,500 zrI uSAbahena mahetA 5,000 zrI kizana sI. mahetA 2,500 zrI harajIvanadAsa goradhanadAsa 5,000 zrI vidyAbahena mahAsukhabhAI 2,500 zrI prabhAvatIbahena ane zrI khaMbhAtavALA ramaNalAla nagInadAsa parIkha 5,000 zrI kAMtilAla cImanalAla 2,500 zrI mInAbahena kiraNabhAI gAMdhI mahetA 2,500 zrI bhagavAnadAsa phattehacaMda zAha 5,000 zrI royala kemisTa 2,500 zrI maNilAla ke. zAha 5,000 zrI sevaMtIlAla phakIracaMda 2,500 zrI kusumabahena narottamadAsa bhAu 5,000 zrI globa phebrIksa 2,500 zrI laheracaMda narottamadAsa bhAu ha. zrI zAMtilAla jhATakIyA 2,500 zrI indirAbahena pI. zAha 5,000 zrI Indubahena umedacaMda dozI ha: zrI prANabhAI 3,000 zrI bhUpendrabhAI kolasAvALA 2,500 zrI hasamukhabhAI sI. kubaDiyA 2,500 DaoN. ramaNalAla cI. zAha tathA 2,500 zrI apUrva ena. zAha zrImatI tArAbahena ramaNalAla 2,500 zrI joramala maMgaLajI mahetA zAha 2,500 zrI mahezabhAI ena. agravAla 2,500 zrI cImanalAla je. zAha 2,500 zrI virubahena bAbulAla gAMdhInI 2,500 zrImatI nirubahena ane puNyatithi nimitte subodhabhAI zAha 2,500 zrI mukulabhAI bipinabhAi jhaverI 2,500 zrI pravINacaMdra ke. zAha 2,500 zrI rasilAbahena anaMtarAya saMghavI 2,500 zrI jayAbahena vIrA 2,500 zrI rajanIkAMta caMdulAla bhaNasALI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12: prabuddha jIvana tI. 11-9-92 jhaverI 2,500 zrI nIlAbahena rajanIkAMta 2,500 2,500 zrI cImanalAla lallubhAI 2,500 zrI haribhAI ThakkaranA smaraNArthe ghaDiyALI ceriTebala TrasTa 2,500 zrI cImanalAla mohanalAla 2,500 zrI bhadrikAbahena jayavadana 2,500 zrI ajanTA enTaraprAIjha ceriTebala TrasTa mukhatyAra 2,500 zrI maNIbahena goviMdajI hIrajI 2,500 zrI lIlAbahena manubhAI zAha 2,500 zrI bhAratIbahena gajendrabhAI hariyA phAunDezana zrI lakSmIcaMda nAnajI visariyA kapAsI 2,500 zrI jagadIza gulAbacaMda mAlade 2,500 zrI preraNA 2,500 zrI bipinabhAI Ara. zAha 2,500 zrI hemalatAbahena ena. zAha 2,500 zrI nirmaLAbahena Ai. zeTha 2,500 zrI vijayAbahena phulacaMda, 2,500 zrI pramodabhAI somacaMda zAha 2,500 zrI suzIlAbahena zeTha khuzAlacaMda memoriyala ceriTebala 2,500 eka bhAI taraphathI 2,500 zrI dhIrajalAla popaTalAla zAha ' TrasTa 2,500 zrI kAMtilAla jamanAdAsa vorA 2,500 eka bahena taraphathI 2,500 zrI zakuMtalAbahena araviMdabhAI ceriTebala TrasTa 2,500 zrI mRdulAbahena bI. zAha dalAla 2,500 zrI kAMtilAla lallubhAI zAha 2,500 zrI vidyAbahena zarada zAha 2,500 zrI trizalA IlekTroniksa 2,500 zrI polIthina prinTiMga enDa 2,500 zrI nIrava pratApa zAha 2,500 zrI bhogIlAla laheracaMda siliMga varkasa 2,500 zrI rItubahena sudhIra zAha phAunDezana 2,500 zrI zaratacaMdra kAMtilAla 2,500 zrI saralAbahena kAMtilAla sAvalA 2,500 zrI vasaMtalAla kAMtilAla zAha 2,500 zrI rImA tuSAra mahetA 2,500 zrI rasilAbahena dilIpabhAI 2,500 zrI maNIlAla lakSmIcaMda vorA 2,500 zrI motIbahena umiyAzaMkara zAha kAkAbaLiyA 2,500 zrI caMpakabahena rAghavajI dozI 2,500 zrI haMsarAja ThAkarazI gaMgara 2,500 sva. mohanalAla jhaverInA 2,500. zrI ramaNikalAla bhogIlAla 2,500 zrI mAyAbahena saMjaya koThArI smaraNArthe jhaverI 2,500 zrI sajana mahetA 2,500 zrI aMjanAbahena ghanezabhAI 2,500 zrI bhadrika zAha 2,500 zrI premalatAbahena mahetA 2,500 zrI amitAbahena mukezabhAi 2,500 zrI kizoracaMdra nAgaradAsa saMghANI 2,500 zrI vRjalAla jeThAlAla saMghavI 2,500 zrI ramIlAbahena nagInadAsa 2,500 zrI pravINabhAI ke. mahetA 2,500 zrI anasuyAbahena pI. zAha 2,500 zrI abhijita jhaverI 2,500 zrI eca.TI.je. baghasa 2,500 zrI pravINacaMdra TI. zAha 2,500 zrI prabhAvatIbahena nemicaMda 2,500 zrI kAzIbahena harajIvanadAsa 2,500 zrI azokabhAi ratilAla kuvADiyA saMgharAjakA mahetA 2,500 zrI nemicaMda cImanalAla 2,500 zrI jayaMtIlAla phattehacaMda zAha 2,500 zrI rajanIkAMta cImanalAla mahetA kuvADiyA 2,500 zrI kaMcanabahena cImanalAla 2,500 zrI nirmaLAbahena ramaNalAlanA 2,500 zrI indirAbahena anilabhAi ajamerA smaraNArthe 2,500 zrI haMsAbahena caMpakalAla cokasI 2,500 eka bahena taraphathI 2,500 zrI vimaLAbahena kAMtilAla 2,500 zrI TI.ema. zAha ceriTebala TrasTa 2,500 zrI madhusUdana zAha ceriTebala TrasTa 2,500 zrI anilabhAI rasikalAla vakIla, 2,500 zrI taraNAbahena vipinabhAI zAha 2,500 zrI rAmakuMvarabahena bhagavAnadAsa 2,500 zrI pravINAbahena sI. ghaDiyALI 2,500 zrI mIrAMbahena mahetA sApaDiyA ' 2,500 eka sadUgRhastha taraphathI 2,500 zrI aMjubahena kRSNakAMta paTela 2,500 zrI naTavaralAla becaradAsa jasANI 2,500 sva. AzArANI paMkaja zAha 2,500 zrI kalAbahena saMghavI ane vanItAbahena naTavaralAla 2,500 zrI pI. jhaveracaMda 2,500 zrI Indubahena khAMDavAlA jasANI ceriTebala TrasTa , 2,500 zrI prabhAbahena paTela 2,500 zrI mayaMka dhIrendra vorA 2,500 zrI guNavaMtIbahena mahAsukhabhAi 2,500 zrI bhAnubahena navIna zAha 2,500 zrI nehA sUcaka devaDAvAlA 2,500 zrI mahendrabhAI Ara. zAha 2,500 zrI rasilAbahena jayasukha pArekha 2,500 zrI lAbhubhAI jI. mahetA 2,500 zrI raMjanabahena surezabhAi mahetA 2,500 zrI mAlAbahena navanItabhAI 2,500 zrI manubhAI ravacaMda 2,500 zrI dIpakabhAI rasikalAla gAMdhI mahetA 2,500 zrI kanubhAI rasikalAla 2,500 zrI dhIrajalAla gulAbacaMda zeTha 2,500 zrI IlAbahena sI. modI kolasAvALA 2,500 zrI kumudabahena rasikabhAI 2,500 zrI ThAkoralAla hIrAlAla 2,500 zrI vasanajI lakhamazI zAha bhaNazALI 2,500 zrI suvarNAbahena jItubhAi dalAla 2,500 zrI surezabhAI zAha 2,500 zrI nayanAbahena e. zeTha 2,500 zrI praphullabhAI je. pArekha 2,500 zrI zAradAbahena bAbubhAI zAha zrI kusumabahenanA smaraNArthe 2,500 zrI dilIpabhAI mahetA 2,500 eka zubhecchaka taraphathI 2,500 zrI anilAbahena boDAsI 2,500 zrI ratanabahena jeThAlAla mAlade 2,500 zrI mahendra DI. zAha 2,500 zrI maMjulAbahena mahetA 2,500 zrI manoramAbahena je. mahetA 2,500 zrI lAlabhAI kusumagaranA 2,500 zrI mohinIbahena dalAla 2,500 zrI DAhyAbahena girajAzaMkara zeTha smaraNArthe 2,500 DaoN. ramIlAbahena AnaMdabhAI TrasTa 2,500 zrI bharatakumAra jayaMtIlAla zAha saMghavI 2,500 zrI haragoviMdadAsa kesarIcaMda 2,500 zrI aMjulAbahena ramaNIkalAla 2,500 zrI rasikalAla anilabhAI zAha bhaNasAlI 2,500, zrI smitAbahena vRjalAla pArekha 2,500 zrI bhUpendra hiMmatalAla zAha 2,500 zrI tArAbahena guNavaMta zeTha 2,500 zrI saguNAbahena dalAla 2,500 be baheno taraphathI 2,500 zrI maNIbahena khuzAlacaMda dhruva 2,500 zrI prabhAvatIbahena rasikalAlanA vadhu mATe juo pAnu 14muM) 2,500 zrI indubahena naTavaralAla zeTha smaraNArthe 12. dozI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-92 1. prabuddha jIvana paryuSaNa vyAkhyAnamALA ahevAla : cImanalAla ema. zAha-'kalAdhara' zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAe A varSe aThThAvanamAM varSamAM praveza karyo che. jJAna ane sAdhanAnI jyota samI ApaNI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAne chellAM daseka varSathI zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTano Arthika sahayoga maLato rahyo che. A varSanI vyAkhyAnamALA DaoN. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne somavAra, tA. 24mI oNgasTa, 1992thI somavA2, tA. 31mI oNgasTa, 1992 sudhI ema ATha divasa mATe copATI khAte biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvI hatI. A vyAkhyAnamALAno saMkSipta ahevAla nIce pramANe che : D jaina jIvanazailI : prathama divase A viSaya para vyAkhyAna ApatAM pU. sAdhvIzrI jinabALAjIe jaNAvyuM hatuM ke paryuSaNa parva samatA ane samAnatAnuM parva che. AtmaramaNatAnI tarapha lai javAnuM parva che. A parvamAM loko jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanAmAM magna bane che. kSamA, sahiSNutA ane karuNAne vikasAvavAmAM tatpara bane che. dharmazAstramAM sahajadharma ane parvadharma ema be prakAranA dharma batAvyA che. sahajadharmanuM sthAna AtmAmAM che. parvadharma va2sAdI nadI jevo che. varasAdI nadInI jema parva prasaMge bhaktinuM pUra Ave che, te kAyamI TakI rahe tevo puruSArtha ApaNe karavAno che. 3 pazcAttApanAM AMsu : pU. sAdhvIzrI jayaMtaprabhAzrIjIe A viSaya 52 vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke, A jIvana aneka jhaMjhAvatothI bhareluM che. aneka prakAranA pratikULa saMjogo ane kaMdothI bhareluM che, paraMtu AvA visaMvAdI jIvanane paNa saMvAdI banAvI zake, te ja kharo vIra che. A jagatamAM aneka prakAranA saMkalpa-vikalpa ane pApAcaraNathI jANyuM ke ajANye A jIva karmabaMdhathI baMdhAya che. saMsAramAM rahevA chatAM je pApAcaraNathI dUra rahe, tapa tathA jJAnadhyAnamAM pravRtta rahe te potAnA karmanI nirjarA karI zake che. A jIvanamAM kema rahevuM, kema bolavuM, kema besavuM, kema cAlavuM, kema UbhA rahevuM tenuM zAstra che. jo manuSya te pramANe varte to te pApakarmathI bacI jaze. mAnava pazcAttApanA zikhare caDhe che, tyAre te jIvamAMthI ziva ane naramAMthI nArAyaNa banavA tarapha gati kare che. [] pratikramaNanI pavitratA : A viSaya 52 vyAkhyAna ApatAM zrImatI chAyAbahena pI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke, pratikramaNano artha che // pharavuM. pApamAMthI pAchA pha2vA mATe jainomAM pratikramaNanI kriyAnuM bhAre mahattva che. AtmAne parabhAvaramaNatAmAMthI svabhAvaramaNatAmAM lAvavAnI prakriyA te pratikramaNa che. pratikramaNa Atmazuddhi karavAno eka zAstrokta upAya che. AtmAno svabhAva khAvAno nathI. AtmA aNahArI che. AtmAno svabhAva vikArI nathI, avikArI che. pratikramaNamAM mahattvanI vAta pApanI kabUlAtanI ane prAyazcita karavAnI che. D karma kI vaijJAnikatAH DaoN. zekharacaMdra jaine A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke, jainadarzana anusAra karma koine choDatuM nathI. ApaNe tyAM karmazabdano prayoga bhAgyanA rUpamAM nahi kartavyanA rUpamAM karavAmAM Avyo che. jaina dharma kahe che ke kriyA vinA jema jJAna laMgaDuM che, tema jJAna vinA kriyA AMdhaLI che. ApaNA karmonA kSaya mATe kriyAnI pUrI AvazyakatA che. AtmAne haMmezAM niraMtara, ciraMtara ane saccidAnaMda svarUpa mAnavAmAM Avyo che. to pachI prazna e thAya che ke te vikArI kema hoi zake ? manamAM jyAre rAgadveSa utpanna thAya, kaSAyo utpanna thAya tyAre mAnavI buddhibhraSTa thai karma bAMdhe che ane ethI AtmAnI durgati thAya che. Arjava H prA. gulAla deDhiyAe A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke, Arjavano artha che saraLatA. saraLatA ApaNe mAnIe chIe 13 teTalI sa2La nathI. paryuSaNanA dasalakSaNI parvamAM uttamakSamA, uttamamArdava sAthe uttama Arjavane paNa sthAna ApavAmAM AvyuM che. sa2La mANasanA vicAra, vartana ane vANI e traNemAM ekarUpatA hovI joie. ApaNA vicAro uttama hoya to te ApaNA vartanamAM ane vANImAM uttama rIte pragaTa thaze. kuTilatA, prapaMca, chaLakapaTa vagerethI dUra rahevAnI jarUra che. AvI vRtti AtmA mATe ghAtaka puravAra thai zake. sa2La vyakti maitrI nibhAvI zake che, jyAre kuTila vyakti maitrI avazya gumAve che. [] upaniSadonuM tattvajJAnaH DaoN. nareza vede A viSaya para bolatAM kahyuM hatuM ke, A jagata sadAya ajJeya, akaLa rahyuM che. tenuM rahasya pAmavAnI jijJAsAmAMthI ja upaniSado sarjAyAM che. upaniSadomAM jIva, ziva ane jagatanI vizeSatAo samajAvavAno puruSArtha che. upaniSadonI saMkhyA 118 jeTalI che. vidvAnoe te 108 sudhI maryAdita karI che. upaniSada bhAratIya tattvadarzana ane dharmamImAMsAmAM bahu pavitra manAyA che. vedo smRti ane saMhitAnuM sAhitya che, jyAre upaniSado zrutinuM sAhitya che. izAvAsya, taittirIya, mAMDukya, kaTha vagere mahattvanAM upaniSadomAM AtmatattvavicAraNAnI gahanatAnAM darzana thAya che. ... jIvana vyavahAramAM samayanuM vyavasthApana H A viSaya para vyAkhyAna ApatAM DaoN. zazikAMta zAhe jaNAvyuM hatuM ke, jenA jIvanamAM samayanuM vyavasthApana nathI tenuM jIvana saphaLa banI zakatuM nathI. moTAbhAganA loko samayanA abhAvanI satata phariyAda karatAM hoya che. potAnA kAmo mATe temane covIsa kalAka paNa ochA paDatA hoya che, paraMtu jIvanamAM jo vyavasthita rIte samayanuM vyavasthApana ka2vAmAM Ave to tanAvamukta thaine jIvanane sukhI ane AnaMdamaya banAvI zakAya che. jo ApaNe ApaNA jIvanamAM samayanI sabhAnatA nahi rAkhIe to ApaNuM jIvana duSkara banI jaze. -- vanaspati jagata, paryAvaraNa evam mAnavatA : zrI madanarAja bhaMDArIe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke, bhAratIya saMskRtimAM pazu ane vanaspati jagatanuM bhAre mahattva batAvavAmAM AvyuM che, paraMtu duHkhanI vAta e che ke Aje ApaNe ApaNI jIvAdorI samAna A cIjonI satata upekSA, avagaNanA karatAM rahyAM chIe. Aje ApaNA dezamAM eTalAM badhAM jaMgalo kapAi rahyAM che ke, bhAratanA paryAvaraNakSetre tenI bhayaMkara asara thavA lAgI che. ApaNA dezamAM pazuonI paNa moTI saMkhyAmAM katala thai rahI che, tenI asara paNa paryAvaraNa upara ghaNI moTI paDI rahI che. janma-punarjanmaH A viSaya para vyAkhyAna ApatAM zrI nemacaMda gAlAe jaNAvyuM hatuM ke, A vizvamAM punarjanmano svIkAra AtmAnA svataMtra astitvane mAnavAno prabaLa purAvo che. A siddhAMtano phalitArtha e che ke, jIvana mAtra vartamAna jIvanamAM pUruM thatuM nathI. e to pahelAM paNa hatuM ane AgaLa paNa cAlavAnuM. evuM eka paNa sthUla ke sUkSma, mAnasika, vAcika ke kAyika karma nathI, je A janmamAM ke parajanmamAM pariNAma utpanna karyA sivAya vilaya pAme. bhAratIya darzanamAM punarjanma, punarjanmanuM kAraNa, e kAraNano nAza karavAnI sAdhanA ityAdinI gahana vicAraNA karavAmAM AvI che. --anarthadaMDa : DaoN. ramaNalAla cI. zAhe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke, vartamAna samayamAM vyavahA2kSetre ane dharmakSetre anarthadaMDanuM pramANa vadhI rahela che. daMDa eTale zikSA, kaSTa, muzkelI, nukasAna. anartha eTale prayojana vinA. Aje uddeza vinA sIdhI ke ADakatarI rIte bIjAne muzkelImAM mUkavAnI tathA hiMsA vagerenI pravRttio vadhI rahI che. bhagavAna mahAvIre eTalA mATe anarthadaMDaviramaNa vrata gRhastho mATe pharamAvyuM. sAdhu bhagavaMto pAMca 13 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaddha jIvana tA. 16-9-92 mahAvratanuM nava koTie pAlana kare che, mATe temane mATe anarthadaMDaviramaNa vrata juduM hotuM nathI. gRhastho aNuvrata svIkAre che eTale temane mATe bIjAM traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata hoya che. A bAra vratamAM AThamA anarthadaMDaviramaNa vratamAM gRhastha apadhyAna, pApopadeza, hiMsAdAna tathA pramAdAcaraNathI bacavAnuM hoya che. pramAdAcaraNamAM mukharatA, strIkathA, rAjakathA, dezakathA, bhojanakathA tathA dArU, zikAra, jugAra vagere vyasano jIvane durgatimAM lai janAra nimitta bane che. bhogopabhoga tathA dizAonuM parimANa kayAM pachI temAM paNa anarthadaMDa na thAya te mATe sAvadha rahevA mATe A vrata che. D pUrNayoganA mahAyogIndra-zrImad rAjacaMdra : A viSaya para vyAkhyAna ApatAM zrI vasaMtabhAI khokhANIe jaNAvyuM hatuM ke, zrImad rAjacaMdra A yuganI eka virala vibhUti hatA. bAlyAvayathI ja temanAmAM aneka divyazaktio pragaTI hatI. sAta varSanI vaye temane jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM. kRpALudevanI sAdhanAbhUmi, yogabhUmi muMbai hatI. muMbaImAM rahI teoe AtmasvarUpanuM UMDuM darzana karyuM hatuM. teone mana hIrA, motI, ratno ane saMpatti dharatInA roga samAna hatI. teo koI gaccha, mata ke paMthamAM mAnatA na hatA. teo spaSTa kahetAM ke, huM koI paMthamAM nathI, huM mAtra AtmAmAM ja chuM. D'paDAvazyaka eka nirUpaNa':DaoN. suSamA siMghavIe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke, jaina dharmamAM cha Avazyaka para khUba ja bhAra mUkavAmAM Avyo che. A cha Avazyaka A pramANe che: (1) sAmAyika (2) rarNavizatistava (3) vaMdana (4) pratikramaNa (5) kAyotsarga ane (6) pratyAkhyAna. je manuSya anyane vazIbhUta thato nathI, indriyone vaza thato nathI, svataMtra che, tenI kriyAne jaina dharmamAM Avazyaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. manuSyanI Avazyaka karaNI-kartavya te ja paDAvazyaka. jJAna-darzana- cAritrarUpI je ratnatrayIno sAdhaka che te paDAvazyakane svIkAre che, kAraNake paDAvazyaka muktino mArga che. D bhagavAna mahAvIra aura unakI ahiMsA : A viSaya para vyAkhyAna ApatAM DaoN. hukamacaMda bhArile jaNAvyuM hatuM ke bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke AtmAmAM rAgAdi bhAvonI utpati na thAya te ahiMsA che. manathI, vacanathI ane kAyAthI ema traNa prakAranI hiMsA hoya che. kAyAnI hiMsA sarakAra roke che. koI vyakti hatyA kare to polisa ene pakaDe che. enA para mukadamo calAvIne ene sajA kare che. je loko vANIno sadupayoga kare che, temanuM samAja sanmAna kare che. ane je vANIno duraupayoga kare che tene samAja roke che. kadAca potAnI sajjanatA khAtara samAja tenuM apamAna na paNa kare to paNa tenuM sanmAna to nahi ja kare, pahelA hiMsA manamAM utpanna thAya che ane te manamAM na samAya tyAre vANImAM pragaTa thAya che ane vANIthI na cAle tyAre te kAyAmAM pragaTa thAya che. te anekAMtavAdaH prA.tArAbahena 2maNalAla zAhe "anekAMtavAda' upara vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke anekAMta e bhagavAna mahAvIranI viziSTa deNa che, emanA vakhatamAM 363 jeTalAM judA judA vAdI hatA. anekAMtavAda dareka dRSTikoNamAM rahelA satyane svIkAre che. vastunA aneka dharmo hoya che, guNalakSaNo hoya che. darekane dareka vakhate e sarva dRSTigocara thatA nathI. aMdhahastI nyAya pramANe darekanA vakatavyamAM AMzika satya hoya che, paNa saMpUrNa satya nathI hotuM. anekAntavAda teno samanvaya karI saMpUrNa satya tarapha laI jAya che. bIjAnA dRSTibindune samajavAno prayatna karavAthI ghaNA saMgharSo TaLI jAya che. e rIte jyAM anekAMtavAda che tyAM ahiMsA AvyA vagara rahe nahi. vaLI jyAM anekAMtavAda che tyAM mamatvano Agraha TaLI jAya che. AthI jyAM anekAMtavAda che tyAM vaicArika ahiMsA ane vaicArika manaparigraha AvyA vagara rahe nahi. BsamabhAvakI sAdhanA hIsAmAyika haiH A viSaya para vyAkhyAna ApatA DaoN. sAgaramala jaine jaNAvyuM hatuM ke A saMsAranA jIvono udeza vibhAvamAMthI svabhAvamAM javAno che. A AtmA samatvarUpa, samabhAvarUpa che. samatvanI prApti sAthe AtmAnuM lakSya mokSAgatinuM che. sAdhanakanI samagra sAdhanAno sAra samabhAvamAM che. jIva jyAM sudhI tanAvamAM rahe che, krodha, mAna, mAyA, lobha rUpI kaSAyomAM rahe che, tyAM sudhI te zAMti ke samatA prApta karI zakato nathI. A badhAthI mukata thavAnI sAdhanAne samabhAva, sAmAyika kahe che. je vyakti dRSTibhAvathI, sAkSIbhAvathI jIve e ja samatAno, samabhAvano anubhava karI zake. ane e ja muktimArgane prApta karI zake, DdharmadhyAnanI cAra bhAvanA: prA. tArAbahenara. zAhe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM kahyuM hatuM ke jaina dharmamAM bhAva ane bhAvanA upara ghaNo bhAra mUkavAmAM Ave che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva athava nAma, sthApanA, dravya, ane bhAva athavA dAna, zIla, tapa ane bhA" e darekamAM bhAvane zreSThatama tarIke oLakhAvavAmAM Ave che ane bhAvano viniyoga te darekamAM thaI zake che, balake karavo joIe. bhAvanAne bhavanAzinI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che kAraNa ke aMte. bhAvanA dvArA AtmazuddhI, Atmasiddha ane mokSaprApti thAya che, jaina, dharmamAM maitrI, pramoda karuNA ane mAdhyastha e cAra bhAvanAne dharmadhyAnanI bhAvanA tarIke oLakhavAmAM Ave che ane anityA bAra bhAvanAne vairAgyanI bhAvanA athavA adhyAtmanI bhAvanA che. oLakhavAmAM Ave che. maitrI vagere cAra bhAvanA vyavahAramAM jugatana kalyANa mATe upayogI che ane nizcayathI AtmakalyANa mATe Avazyaka che. e bhAvanAnA sevanathI paMcamahAvratanuM pAlana sArI rIte thAya che. maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha evo krama paNa yathArtha che kAraNa ke e dareka bhAvanAnI sAcI sAdhanA uttarottara kaThina che. A vyAkhyAnamALAmAM dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelAM eka kalAkano bhaktisaMgItano kAryakrama rajU karavAmAM Avyo hato. saMghana maMtrI zrI nirubahena subodhabhAI zAhe dararoja prArthanA aMgenuM vAMcana karavAnI sAthe bhaktisaMgItanA kalAkArono paricaya Apyo hato, sarvazrI caMdrAbahena koThArI, Indubahena zAha, jyonnAbahena vorA, vAsaMtIbahena dANI, alakAbahena zAha, avanIbahena pArekha, zobhAbahena saMghavI ane mIrAMbahena zAhe anukrame bhaktisaMgIta: kAryakrama ApI savAranA khuzanumA vAtAvaraNane vadhu AhalAdaka ane bhaktimaya banAvyuM hatuM. vyAkhyAtAono paricaya ane vyAkhyAnonI TUMkI samIkSA DaoN. ramaNalAla cI. zAhe karI hatI. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha prativarSa eka saMsthAne Arthika sahAya karavAno projekTa hAtha dhare che. te mujaba A varSe cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalano projekTa '5 dharAyo hato. cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTalanA mukhya sutradhAra .. ramaNIkalAla dozIe potAnI saMsthA dvArA cAlatA aMdhatva nivAraNanI sevAkAryano citAra Apyo hato. saMghanA maMtrI zrI pravINacaMdra ke. zAhe saMsthAe hAtha dharela cikhodarAnI khAMkhanI hospiTalanA A projekTa ane saMghanI anya pravRttiomAM dAna ApavA mATe apIla karI hatI. maMtrI zrI nirubahena esa. zAhe dAtAono tathA vyAkhyAnamALAmAM sahakAra ApanArA sauno AbhAra mAnyo hato. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe vyAkhyAnamALAnA rojerojanA kAryakramanuM sarasa, rIte saMcAlana karyuM hatuM. zrI hajArIgala copaDAe chellA divase kAryakramanA aMte zAMtipAThanuM bulaMda svare paThana karyuM hatuM. Ama AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNamAM jJAnagaMgA samI A paryuSaNa vyAkhyAnamALAnI samApti thaI hatI. Arthika sahAyano kAryakrama-(pAnA 12thI cAlu) 2,500 zrI indumatIbahena ramaNIkalAla 2,500 zrI sonA amita mahetA 2,500 zrI kauzika jayaMtIlAla rAMbhiyA 2,500 zrI dIpeza jayaMtIlAla rAMbhiyA 2,500 zrI rasikalAla esa. zAha 2,500 zrI dhanIbahena navInacaMdra zAha 2,500 zrI mAlatIbahena ke. zAha 2,500 zrI kaMpANI ceriTebala TrasTa 2,500 zrI ratanacaMda dIpacaMda jhaverI 2,500 zrI niraMjana ratanacaMda jhaverI 2,500 zrI gurukRpA ceriTebala TrasTa 2,500 zrI lakhamazI enDa kuM. 2,500 zrI TI.eca. gogarI 2,500 zrI jamanAdAsa hemacaMda mANI ceriTebala TrasTa 2,500 zrI cimako bAyo 2,500 zrI khuzAlabhAi sAkaracaMda zAha 2,500 zrI rAjezabhAI bAgamala mahetA 2,500 zrI navInacaMdra cImanalAla zAha ha: hirena zAha 2,500 zrI kamaLAbahena zazikAMta patrAvAlA ha: DaoN. mukeza patrAvAlA(vadhu 2kama AvatA aMkamAM) Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-92 prabuddha jIvana spardho jo aMgUTho, to adhyAtmamAM UTho ! [] hemAMginI jAi jainomAM roja gavAya che aMgUThe amRta vase, labdhi taNA bhaMDAra zrI guru gautama samarIe, manavAMchita phaLa dAtAra. aMgUThAnuM keTaluM badhuM mAhAtmya che, te A paMktio darzAve che. moTaranI lift mAgavI hoya to batAve upara UThelo aMgUTho ane adhyAtmamAM uplift mATe sUtelAM AtmAne UThADavA, UThelAMne jagADavA (vRttivjha ! khAvrata !) upayogI aMgUTho, aMgUThAnA nakhathI brahmAMDa bhedI brahmadeva sRSTinuM sarjana paNa karI zake ane visarjana samaye-pralayakALe mArkaMDeya RSine izvarano sAkSAtkAra thAya, vaTapatra 52 poDhelA zrIkRSNanA bAlasvarUpano ane te ya aMgUTho cUsatA ! aMgUThAmAMthI kevA rasa jharatAM haze e kyAM to paramAtmAnA caraNAmRtanuM pAna karanArA kRSNabhakto jANe athavA to kRSNavarNA pINAM-Thums upne pInArA jANe !! eka kaikeyI aMgUThA parathI rAvaNa cItarI zake. eka jyotiSI aMgUThA parathI svabhAva pArakhI zake. eka polIsa aMgUThAnI chApa 52thI gunegA2ne pakaDI zake. eka ekyuprezarisTa aMgUTho dabAvI zArIrika 5 dUra karI zake. eka droNa ekalavyano aMgUTho mAgI udAtta guru paraMparAne pradUSita karI zake. lakhatAM-vAMcatAM na AvaDe te aMgUThAchApa ane bhaNIgaNIne vizeSa abhyAsa mATe 52deza javuM hoya toya pAsaporTamAM chApa aMgUThAnI. jIvana-vana vaTAvIne paraloka sidhAvelA 'sadgata moTAbhAine' aMjali ApatAM zrI umAzaMkarabhAi jozI jevA mUrdhanya kavi mRtyunI vedanAne vAcA aMgUThA dvArA Ape che. "kALane te kahIe zuM, jarIye nava cUkiyo pAMca AMgaLIomAMthI aMgUThe vADha mUkiyo," eka vyApArI aMgUTho batAvI grAhakane du:khI du:khI karI zake. eka bALaka taiyo batAvI nirdoSa AnaMda mANI zake. bAlasahaja nirdoSatAyukta eka prAjJa hRdayaguhAmAM sthita aMgUThA jevaDA aMtarAtmAnA (aMguSThamAtra puruSoGantAtmA-ta/zvetAmbar 3paniSad) darzana ka2I pa2mAtmAnA sacinmaya AnaMdasvarUpamAM tanmaya banI zake. svAmI rAmatIrtha meDe tapa karavA beThA, ziSyone tenI khabara nahIM. eTalI vAramAM kAMika agatyanuM kAma AvI paDyuM. svAmIjInA ... ziSya evA nArAyaNasvAmI temane zodhatAM zodhatAM meDA 52 caDyA. maDo sAMkaDo, temAM vaLI aMdhAro, te thayuM evuM ke tapodhanI rAmatIrthajInI caraNano aMgUTho ajANatAM nArAyaNasvAmInI chAtIne sparSe. aMgUThAnA saheja sparzathI nArAyaNasvAmInuM samULuM saMvedanAtaMtra sahaja jAgyuM. sAkSAtkAra thayo ja samajo. saccidAnaMda svarUpamAM taraboLa, AnaMdanA bhAvodrekamAM nAcatAM nAcatAM nArAyaNasvAmI meDA parathI chApare caDI gayA. nAcatAM jAya ane bolatAM jAya mahaM brahmAsmi | ma brahmAsmi / tamAzAne teDuM nahIM. nIce loka ToLe maLyuM. ToLAMmAMno eka TIkhaLI kahe-'svAmIjI ! uparathI nIce kUdo. paga jo nA bhAMge to mAnuM ke sAkSAtkArI jIva cho. svayaM brahma cho.' nArAyaNasvAmI kahe, 'paNa kyAM paruM ke jyAM brahma nathI?' sarva hatviyaM dra -jagata samagra brahmamaya che. A prasaMga 2jU ka2vAnuM tAtparya e ke te sadgurunA aMgUThAnA sparze hRdayaguhAmAM sthita aMguSThamAtra puruSano-aMtarAtmAno sAkSAtkAra sahaja karAvyo. aMgUTho e cAvI che. aMgUTho kaLa che. tijorI game tyAMthI khUle nahIM. kaLathI ja khUle, deharUpI tijorI aMgUThAnI kaLathI khUle. cetanAtaMtra jAgRta karavAmAM aMgUThAnuM mAna anokhuM. nArAyaNasvAmI jevo bIjo eka prasaMga che magadha dezanA rAjavIno, magadhanarezane amuka sAdhusaMta para apAra zraddhA. vaiyaktika jIvanamAM ane rAjyavahivaTamAM emanA salAhasUcano le. A sAdhubhagavaMta bahudhA samAdhistha ja rahe. 15 samAdhimAM jatAM pahelAM rAjAne emaNe sUcanA ApelI. jo koi anivArya kAraNasara samAdhimAMthI jagADavo hoya to jamaNA pagano aMgUTho dabAvavo. sUtelAMne UThADavA ke UThelAMne jagADavA, pachI e UMghamAMthI hoya ke AdhyAtmika jAgRtinA saMdarbhamAM-aMgUThAe mahattvano bhAga bhajavyo che. narasiMha mahetAnA 'nAgadamana'nI paMktio yAda Ave che. 'caraNa cAMpI mUcha maraDI nAgaNe nAga jagADiyo.' yamunAne kAMThe gopabALako geDIdaDe ramatAM hatAM. zarata evI ke daDo jenAthI pANImAM paDe te bahAra kADhe, ramatAM ramatAM kRSNa kanaiyAthI daDo pANImAM paDyo, kharuM pUcho to-jANIbUjhIne nAkhyo, kAliyAnAgane nAthavA sAruM. kRSNa pANImAM UtaryAM, sUtelAM kAliyA nAgane jagADavA nAgaNone sUcanA ApI. aneka kAlAvAlA ane pralobhano sAme paNa kRSNa jhUkyA nahIM, tyAre hArI-thAkIne nAgaNIoe nAgane jagADyo. kevI rIte ? 'caraNa cAMpI-mUcha maraDI.' jagADavA mATe spaSTa zabdomAM ahIM aMgUThAno ullekha to nathI chatAM achaDato aNasAra che. aMgUThAno khAsa karIne paganA aMgUThAno upayoga bhagavAna mahAvIre meru parvata upara karyo hato. paganA aMgUThAno upayoga (ke pachI upa yoga) yogamArgamAM thato Avyo che. jema pramukha ane upapramukha tema yoga ane upa-yoga. jema yogamArgamAM kuMDalinI zaktinI jAgRti mATe aMgUTho upayogI che, tema adhyAtmamAM AtmajAgRti mATe aMgUThAno upayoga thato Avyo che. purANonI kathA che--zaMkaranI avagaNanA karIne ya pArvatI pitA dakSanA yajJamAM gai, tyAM zaMkaranuM Asana na jotAM apamAnita pArvatIe yogabaLe paganAM aMgUThAmAMthI agni utpanna karI deha bhasmIbhUta karyo. je poSe che, te mAre paNa che, e kudaratano krama che. kavizrI kalApinI paMktio che, 'je poSatuM te mAratuM zuM e nathI krama kudaratI ?' je aMgUThAnI cetanA yogamArgamAM urdhvagati vadhe che, te ja cetanA bhogamArgamAM du:khanI gartAmAM paNa dhakelI zake che. ApaNAmAM eka kahevata che, 'aMgUTha parathI rAvaNa cItaravo.' A kahevatanuM mULa che. adbhuta rAmAyaNanI kathAmAM (6.245) rAvaNane saMhArIne rAma-sItA laMkAthI ayodhyA pAchAM AvyAM. rAma gAdIe beThA. sItA garbhavatI hatI. badhI rIte sukhAkArI hatI. kaikeyIthI te sahana thAya ? pratidinanI jema sItA Aje paNa kaikeyIne praNAma karavA AvI. 'sIte !' kaikeyI uvAca, 'keTalAya vakhatathI manamAM thatuM hatuM ke, pUchyuM, pUchuM, te sIte ! sAMbhaLyuM che ke rAvaNa bahu rUpALo hato ?' 'enuM mukha paNa meM joyuM nathI, mAtA ! e Avato tyAre huM mArI dRSTi nIcI DhALI detI.' 'enA mukhanuM nahIM to enA paganAM aMgUThAnuM varNana nuM karI zake ke nahIM, sIte ?' kaikeyInA peTanuM kapaTa bhoLI sItA zuM jANe ? eNe rAvaNanA paganA aMgUThAnuM varNana karyuM. aMgUThAnA varNana, kevaLa varNana parathI kaikeyIe rAvaNanuM citra cItaryuM. nakhazikha Abehuba rAvaNa ! kapaTI kaikeyIe citra laine rAmane batAvyuM. Akhare puruSa ! rAmane vismaya sAthe saMzaya Upajyo. ATalI bArIkAithI sItAe rAvaNane nihALyo haze ! ATalo samaya vityA pachI ya rAvaNanuM AvuM Abehuba varNana sItA karI zake ? ane basa, rAma-sItAnA sukhI saMsAramAM kaikeyIe hoLI pragaTAvI. eka aMgUThAnA varNana parathI kaikeyI jo rAvaNa cItare, to sItAnI AMkhomAMthI zrAvaNa nItare. aMgUThA parathI svabhAvanuM pArakhuM jyotiSavido, hastarekhAzAstrIo ane aMgavidyAzAstrIo Aje paNa kare che. 15 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 prabuddha jIvana tA. 16-9-92 jevI rIte gurunA caraNano aMgUTho sparyo ane nArAyaNasvAmIne vAta nathI, saMsAramAM rahIne paNa e bhadratA-kalyANane pAme te hetu che. brahmAnandI anubhUti thaI tevI ja rIte mADiya RSine sRSTinA saMsAra susaraso rahe ane mane mArI pAsa." e pramANe manane tarjanInI pralayakALa IzvarIya sAkSAtkAra thayo, vaDapatra para poDhelAM, aMgUTho jema saMsAramAMthI paramAtmA prati-aMgUThA prati thoDuM thoDuM vALatA jaie cUsatA bAlakRSNano ane suprasiddha bhAvavAhI stotra emanA mukhamAMthI to kyAreka ne kyAreka to, jIva triguNAtIta banIne zivane pAmaze e sarI paDyuM. zivamudrA sUcave che. karAravavindena padAravindaM mukhAravinde vinivezayantam / / jIva-zivano yoga parama kalyANakArI che, satya ane ziva vaTasya patrasya puTe zayAnaM bAlaM mukundaM manasA smarAmi / / samanvita "suMdara' che. tethI karIne koI paNa vastu ati suMdara che e [arthAtu karakamaLathI padakamaLane mukhakamaLamAM mUkatA, vaDanA AnaMdanA udrakamAM darzAvavA sAruM bhadrAmudrAno prayoga Aje paNa pAMdaDA para poDhelA bAlamukundanuM huM manamAM smaraNa karuM chuM... vyavahAramAM karIe chIe. udAharaNataH kalakattAnA rasagullAM kevAM ? bAlamukunda kaho eTale puSTimArgIya vaiSNava saMpradAyanA "nanTA"bhadrAmudrAmAM ApaNe batAvIzuM-"atisuMdara.' kaMI paNa bolyA vinA, bAlakRSNanI jhAMkhI sahaja thAya. sAmAnya rIte bhagavAnane tilaka kevaLa mudrAnA mAdhyamathI paNa manuSya ghaNuM ghaNuM vyakta karI zake che. anAmikAthI kare paNa apavAda rUpe puSTimArgamAM bhagavAnane tilaka vANI anelekhinInI jyAM maryAdA naDe che, tyAM AMgika hAvabhAva aMgUThAthI kare che. AnI pAchaLa kAraNa zuM? paramAtmA avikArI ane ke kriyA mauna dvArA ghaNuM ghaNuM kahI jAya che. aMgUThAnI rekhA paNa avikArI. japa-tapa karo to hAthanI rekhAo nathI vANImAM e kSamatA ke nathI lekhinImAM e zakti ke kavacita badalAya paNa aMgUThAnI rekhA kyAreya badalAya nahIM ane "suMdaram'nuM saMkalana karI zake. nathI manamAM e sAmarthya ke satyam zivam paramAtmA che kevA? phUTasthamavaOM dhRvat aa tethI karIne-kevo mUrva kevuM suMdaramanuM Akalana karI zake. kavi zrI rAjendra zAhanuM gIta yAda Ave netaM ke pachI "sauMdarya pAmatAM pahelAM sauMdarya banavuM paDe.' e nyAye che. avikArI paramAtmAne tilaka karavA avikArI aMgUThAno upayoga kare. suMdara bahuri kuTila tava chalanA ! aMgUThAthI tilaka karavAnuM bIjuM eka kAraNa paNa che, adhyAtmamAM pala rUpa eka avara pala dUjo ApaNI kahevato ja ghaNuM ghaNuM kahI jatI hoya che. ApaNAmAM kahevata mana kaMI pAmata kalanA! che , "aMgUTho batAvavo' eTale ke chaTakI javuM. nAnAM bALako AnaMda ane suMdaratA ! saccidAnaMdanI sattA (sa + tA. vAtavAtamAM 3yo batAve che, chaTakI jAya che. bAlakRSNanI jema yazodA astitva) ! je vANIthI vyakta thaI zakatAM nathI ane lekhinIthI mADInA hAthamAMthI. paramAtmA paNa Avo ja che, pakayo pakaDAya nahIM, abhivyakta thatAM nathI te AMgika kriyA dvArA, aMgUThA dvArA, bhadrA-mudrA dekho dekhAya nahIM, sAMbhaLyo saMbhaLAya nahIM, mAdhava madhuvanamAM maLyo dvArA hADa sudhI gayeluM che ke A ja suMdara che ! A ja bhadra che ! A jaM maLe nahIM. hAthamAM Ave tyAM to chaTakI jAya. chatAM sarvatra samAya. ziva che ! nAnapaNamAM ekagIta zALAmAM zIkheluM -AkAzanA asaMkhya tArAone 000 lagatuM gaNyA gaNAya nahIM vINyA vINAya nahIM zrI muMbai jaina yuvaka saMgha to ye mArA AbhalAmAM mAya. vArSika sAmAnya sabhA aMgUTho hAthamAM che chatAM AMgaLIothI dUra che. paramAtmA sarvavyApI che, aNureNumAM, duniyAnA kaNakaNamAM vyApta che, saMghanI vArSika sAmAnya sabhA somavAra, tA. 19-10malavata' chejenAM ya izopaniSadamAM varNavyA . 1 1992nA roja sAMjanA 5-30 kalAke paramAnaMda kApaDiyA pramANe dUra sudUra che ane parama samIpe ya che. ta6 dUra tatti | sabhAgRhamAM maLaze, je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM aMgUThAvinAno hAtha varavo lAge che, ekalavyanA aMgUThAvinAnA Avaze : hAtha samAna. pAraMgata chatAM astagata. tevI ja rIte aMguSThamAtra (1) gata varSanA vArSika vRttAMta tathA saMgha tema ja zrI maNilAla paramAtmA vinAnuM jagata eTale ekaDA vinAnA mIMDA. mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya zilpazAstramAM, mUrtikalAmAM paramezvaranI bhinnabhinna hastamudrAo oDiTa thayelA hisAbo maMjUra karavA. che. temAMnI eka te bhadrAmadrA athavA to jene zivamudrA kahe che te. 'T (2) navA varSanA aMdAjapatro maMjUra karavA. Adhunika paribhASAmAM kahuM to koI paNa vastu 'topclass' che, e 1 (3) padAdhikArIo tema ja kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI batAvavA darzAvAtI mudrA te bhadrAmudrA. cUMTaNI bhadra kiMvA ziva eTale kalyANakArI. bhadrAmudrAmAM kaniSThikA , (4) saMgha tema ja vAcanAlaya-pustakAlayanA oDiTarsanI nimaNuka anAmikA ane madhyamAM traNe sIdhI rekhAmAM UbhI hoya. tarjanI karavA. ardhagolAkRtimAM vaLelI hoya. vaLelI tarjanInuM TeravuM aMgUThAnA upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM agrabhAga sAthe joDAyeluM hoya. | jaNAvavAnuM ke saMghano vRttAMta tathA saMgha tema ja vAcanAlaya ane kaniSThikA eTale ke TacalI AMgaLI sattvaguNanuM pratIka che. anAmikA rajoguNanuM ane madhyamAM tamoguNanuM pratIka che. TacalI karatAM pustakAlayanA oDiTa thayelAM hisAbo saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM vacalI moTI ! TacalI AMgaLI ekadama nAnI kAraNa sAmAnyataH AvyA che. tA. 12-10-'92thI tA.17-10-'92 sudhInA divasomAM baporanA 1 thI 5 sudhImAM koipaNa sabhya tenuM nirIkSaNa sattvaguNa mANasamAM khUba alpa pramANamAM hoya, rajoguNa enAthI aghika ane tamoguNa sauthI adhika. . karI zakaze. koine prazna pUchavAnI icchA hoya to be divasa agAu tarjanI eTale jIvAtmA ane aMgUTho eTale paramAtmA. tarjanI lekhita mokalI ApavA vinaMtI. arthAtu jIvAtmA uparyukta traNa guNomAM lapaTAyelo che, triguNAtmikA vArSika sAmAnya sabhAnAM sarva sabhyone upasthita rahevA vinaMtI ! prakRti sAthe saMkaLAyelo che. ene thoDI vAra paNa dUra rAkhIe, tarjanIne bAkInI traNa AMgaLIothI hejapaNa aLagI rAkhIe to AMgaLImAM nirubahena esa. zAha kaLatara thaze. tarjanIne arthAtu jIvAtmAne saMsAramAM Asakti che ane pravINacaMdra ke. zAha raheze. bhalene rahe, jIvane saMsAramAMthI jaDamULathI ukheDavAnI ahIM | | . mAnad maMtrIo E mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha madraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004. | phona 35029,mudraNasthAna: rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 29, khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008. phoToTAipaseTiMga mudro kana, muMbaI-400 092. | Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa 30 aMka: 10 0 tA. 16-10-1992 ORegd. No. MH.By/ South 54 Licence No.:37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 paH QUJvI T , prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989: 50 varSa00 vArSika lavAjama rU.3000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha bodhidurlabha bhAvanA jaina dharmamAM mokSalakSI AtmasAdhanA mATe je vividha prakAranA budhu eTale jANavuM. DAhyA mANaso mATe, sArAsAra viveka jANanAra upAyo darzAvavAmAM AvyA che temAM zubha bhAvanAonuM sevana jIvo jJAnI mANaso mATe "budha' zabda vaparAya che. mATe ghaNuM lAbhakAraka che. jagatanI samagra jIvasRSTimAM manuSya sarvocca jaina dharmamAM bodhi' zabda viziSTa pAribhASika arthamAM vaparAyo sthAne che. enA cittamAM pratikSaNa vicAro, lAgaNIo, taraMgo, che. jJAna e AtmAno svabhAva che. eTale "bodhi' zabda AtmAnA spaMdano, bhAvo vagere satata UThatAM rahe che. emAM keTalAMye rojidA jJAnaprakAza mATe vaparAya che. vyavahArajagatamAM kImatImAM kImatI. jIvanakramane lagatAM hoya che. ene mATe enuM vizeSa mUlya nathI hotuM. prakAzamAna padArtha te ratna che. eTale bodhine ratnanuM rUpaka ApavAmAM keTalAMka spaMdano sAva kSaNika ane kSullaka hoya che. vyaktine potAne Ave che. alpa kALamAM enuM vismaraNa thAya che. paraMtu keTalAMka spaMdano evAM hoya bodhi' zabda samyakatva mATe vaparAya che. samyagu darzana, samyagu. che ke je jANe enA cittano kabajo laI le che. e bhUlavA icche to jJAna tathA samyagu cAritrAne "samakti'- samyakatva tarIke bhUlAtAM nathI. thoDI thoDI vAre eno pravAha potAnI meLe cAlu thai oLakhAvavAmAM Ave che eTalA mATe bodhinI vyAkhyA ApatAM jAya che. keTalAMka zubha ke azubha spaMdano manuSyanA cittane gherI vaLe kahevAyuM cheH che. enI asara enA caherA upara ane vadhatI vadhatI enA zarIra upara thAya che. AdhyAtmika daSTie kahIe to enI prabaLa asara enA samyagdarzana jJAna cAritrANAmapra prApaNaM baudhiH / / AtmA upara-Atmapradezo upara thAya che. AvI prakriyAmAM bhAvanAnuM simyagu darzana, jJAna, ane cAritranI prApti na hoya ane te prApta svarUpa raheluM che. thAya te bodhi' kahevAya.] jaina dharmamAM je vividha prakAranI bhAvanAo batAvavAmAM AvI samyakta vinA mokSaprApti nathI. eTalA mATe ja samakti che temAMthI bodhidurlabha bhAvanAnuM mahattva viziSTa prakAranuM che. upara-bodhi upara jaina dharmamAM ghaNo bhAra mUkavAmAM Avyo che. jyAM bhAvanAnI vyAkhyA nIce pramANe ApavAmAM Ave che: sudhI bodhibIja prApta na thAya tyAM sudhI mokSamArga upara AgaLa vadhI na zakAya. eTalA mATe jinezvara bhagavAnanI stuti karatI vakhate paNa bhAvyate'nayeti bhaavnaa| bodhiprApti mATe prArthanA karAya che: jeinAthI AtmA bhAvita thAya che tene bhAvanA kahevAmAM Ave logassa sUtramAM kahevAyuM cheH Ama, bhAvanAno saMbaMdha Atma tattva sAthe che. jaina dharma pramANe kittiya vaMdiya mahiyA je e logassa uttamA siddhA / ' indriyono saMbaMdha dravya mana sAthe che. mananA be prakAra che- dravya mana Arugga bohilAbhaM samAhivaramuttamaM kiMtu // ane bhAva mana. dravya manano saMbaMdha bhAva mana sAthe che ane bhAva manano uvasaggaharaM stotramAM paNa kahevAyuM che: saMbaMdha AtmA sAthe che. Ama, bhAvanAno AtmA sAtheno saMbaMdha bhAva tA deva dijja bohiM bhave bhave pAsa jiNacaMda ! mana dvArA che. AthI ja jaina dharmamAM bhAva ane bhAvanAnuM ghaNuM mahattva jayavIyarAya stotramAM paNa kahevAyuM che : svIkArAyuM che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva, athavA dAna, zIla, tapa ane bhAva vageremAM bhAvane chelluM caDiyAtuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. dukakhakhao kammakakhao samAhimaraNaM ca bohilAbho / - "manonuzAsana'mAM bhAvanAnAM lakSaNa nIce pramANe jaNAvavAmAM saMpajjau maha ahaM tuha nAha paNAma karaNeNaM // AvyAM che: bhAvanAnI zreSThatA darzAvatAM kahevAyuM cheH ceto vizuddhaye mohakSayAya sthairyApAdanAya / dAridrayanAzanaM dAnaM, zIlaM durgati nAzanam / viziSTaM saMskArapAdanaM bhAvanA / ajJAnanAzinI prajJA, bhAvanA bhavanAzinI // cittazuddhi, mohakSaya tathA (ahiMsAdi vratomAM) aiya ANavA [dAnathI daridratAno nAza thAya che; zIlathI durgatino nAza thAya mATe je viziSTa saMskAra jAgRta karavAmAM Ave che tene " bhAvanA" che; prajJAthI ajJAnano nAza thAya che, paraMtu bhAvanAthI to bhavano ja kahevAmAM Ave che.] nAza thAya che. vadha' saMskRta zabda che. (enA uparathI prAkRta-ardhamAgadhImAM vittena dIyate dAnaM, zIlaM sattvena pAlyate / bohi' zabda Avelo che.) bodhi zabda budhu dhAtu uparathI Avelo che. tapasfpa tathale pyAt svAdhInattama bhAvanA ! Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana [dAna dhanathI apAya che, zIla sattvathI paLAya che. tapa kaSTathI thAya che, paraMtu uttama bhAvanA to svAdhIna che.] 'bRhatkalpa'mAM kahyuM che ke bhAvanAo be prakAranI che. duvihAo bhAvaNAo - saMkiliTThA ya, asaMkiliTThA ya / bhAvanAo be prakAranI che : saMkliSTa arthAt azubha ane saliSTa arthAt zubha] kaMdarpI, kilkiSI, AbhiyogikI, dAnavI ane saMmohI e pAMca prakAranI bhAvanA te azubha bhAvanA che. ArtadhyAna ane raudra dhyAna e be azubha prakAranA dhyAna sAthe saMkaLAyelI bhAvanAo azubha prakAranI bhAvanA che. maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha e cAra bhAvanAne dharmadhyAnanI bhAvanA athavA parA bhAvanA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che ane te zubha bhAvanAo che. hemacaMdrAcArye 'yogazAstra'mAM ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca mahAvratonI pratyekanI pAMca pAMca zubha bhAvanAonuM mahattva darzAvatAM kahyuM che : bhAvanAbhibhAvitAni pacami pacami kramAt / mahAvratAni no kasya sAdhayantya vyayaM padam // kramAnusAra pAMca pAMca bhAvanAo vaDe bhAvita karAyelAM mahAvrato kone avyayapada (mokSa) nathI sAdhI ApatAM ?] AvI rIte darzanavizuddhi bhAvanA, vinayasaMpannatA bhAvanA, vagere prakAranI soLa zubha bhAvanAone kA2Na bhAvanA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che . A zubha bhAvanAo uparAMta jaina dharmamAM anityAdi bAra bhAvanAonuM mahattva sauthI vizeSa che. AtmaciMtana mATenI e bhAvanAone vairAgyanI bhAvanA athavA samatvanI prApti mATenI bhAvanA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. 'tattvArthAdhigamasUtra'mAM vAcaka umAsvAti kahe che : anityAzaraNasaMstaraikatvAnyatvAzucitvAsravasaMvara / nirjarAloka bodhidurlabhadharmasvAkhyAtattvAnuciMtanamanuprekSA // nIce pramANe bAra bhAvanAo-anuprekSAo batAvavAmAM Ave cheH (1) anitya bhAvanA, (2) azaraNa bhAvanA, (3) saMsAra bhAvanA, (4) ekatva bhAvanA, (5) anyatva bhAvanA, (6) azuci bhAvanA, (7) Azrava bhAvanA, (8) saMvara bhAvanA, (9) nirjarA bhAvanA, (10) loka bhAvanA, (11) bodhidurlabha bhAvanA ane (12) dharma bhAvanA. [chellI cAra bhAvanAonA kramamAM keTalAMka graMthomAM phera jovA maLe che. koikamAM bodhidurlabha bhAvanA agiyAramI batAvavAmAM AvI che, to koikamAM te bA2mI batAvavAmAM AvI che.] mana ane pAMca indriyo e jema manuSyajanmanI moTAmAM moTI siddhi-upalabdhi che tema e ja mana ane pAMca indriyo manuSyajanmanI moTAmAM moTI kSatirUpa nIvaDavA saMbhava che. manuSyane durgatinI khINamAM gabaDAvI devAnI zakti paNa temAM rahelI che. mANasa jo potAnI A pAMca indriyone saMyamamAM rAkhI zake, indriyo upara vijaya meLavI zake to krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo upara vijaya meLavI -zake. kaSAyo zAMta thatAM citta paNa zAMta thAya che. citta upara vijaya maLatAM manaH zuddhi thAya che. manaH zuddhi thatAM rAga ane dveSa pAtaLA paDavA lAge che. ethI nirmamatva AvavA lAge che. nirmamatva mATe anityAdi bhAvanAonuM sevana Avazyaka che. nirmamatva AvatAM samatA-samatva AvavA lAge che. mATe ja kahyuM che H sAmyaM syAnnirmamatvena tatkRte bhAvanA zrayet / .... Ama, samatAnuM bIja bhAvanAomAM raheluM che. tA. 16-10-92 zrI sUtrakRtAMga sUtramAM (15/5) kahyuM che : bhAvanAkA suddhappA jale nAvA va AhiyA / nAvA va tIrasaMpannA savvadukhA vimuccaI // [bhAvanAyogathI zuddha thayelo AtmA jalamAM nAvanI jema tare che. jema nAva kinAre pahoMce che, tevI rIte zuddhAtmA sarva duH khomAMthI mukta thaine lakSyasthAne pahoMce che.] 'adhyAtmakalpadruma'mAM munisuMdarasUrie kahyuM che : citta bAlaka mA tyAkSIrajastraM bhAvanauSadhI / yattvAM durdhyAnabhUtA na cchalayAti chalAnviSa || [he cittarUpI bALaka ! tuM bhAvanArUpI auSadhino kyAreya tyAga karato nahi, jethI chaLane zodhanArA durdhyAnarUpI bhUto-pizAco tane chetarI zake nahi. ] bhAvanAonuM kevuM phaLa hoya che te darzAvatAM uttarAdhyayanasUtra (29/50)mAM bhagavAna mahAvIre kahyuM che : bhAvasacceNaM bhAvavisohiM jaNayaI bhAvavisohio vaTTamANe arihaMtapannatassa dhammasa ArAhaNAyAo abbhuTTheI-anbhuTTheoIzA para logadhammasa Asahaai bhavaI / [bhAvasatyathI jIva bhAvanI vizuddhi prApta kare che. vizuddha bhAvanAvALo jIva arihaMtapraNIta dharmanI ArAdhanAmAM tatpara thaine pAralaukika dharmano ArAdhaka bane che.] saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvonuM jyAre avalokana karIe chIe ane temanA vikAsakramanI gatino vicAra karIe chIe tyAre samajAya che ke keTalo badho kALa jyAre pasAra thai jAya tyAre jIva vikAsanuM ekAda pagathiyuM upara caDe to caDe, vaLI, keTalAye jIvo thoDe upara caDI pAchA nIce paDatA hoya che. jaina darzana pramANe jIva sUkSma nigoda (avyavahA22Azi)mAMthI nIkaLIne vyavahArarAzimAM Ave che. tyAra pachI ekendriyapaNu, trasapaNu, beindriyapaNu, teindriyapaNu, caurandriyapaNu ema prApta karatAM karatAM saMkSIpaMcendriyapaNu prApta kare che. ema karatAM keTalI badhI muzkelIthI jIva manuSyapaNu prApta kare che. Ama uttarottara eka eka tabakkAmAMthI pasAra thai upara caDavuM e ja ghaNuM durlabha che ane temAM manuSyapaNu prApta karavuM e to ethI paNa vadhu durlabha che. vaLI, manuSyapaNu prApta thayuM eTale badhuM ja AvI gayuM evuM nathI. manuSyapaNAmAM rAjya maLavuM ke cakravartIpada meLavavuM eTaluM du nathI jeTaluM bodhibIja meLavavuM durlabha che. manuSyapaNu maLyA pachI AryadezamAM janma, saMskArI kuTuMbamAM janma, dharmajijJAsA, dharmazravaNano yoga, dharmabodha thavo, dharmamAM udyama karavAnA saMyoga sAMpaDavA ityAdi uttarottara durlabha thatAM jAya che. eTalA mATe ja kahevAyuM che H catAri paramaMgANi dullahANIha jaMtuNo / mANusaMttaM suI saddhA saMjamammi ca vIriaM // [jIvone mATe cAra mukhya bAbato atyaMta durlabha che : (1) manuSyapaNu, (2) zruti (dharmazravaNa), (3) dharmamAM zraddhA ane (4) saMyamamAM vIrya (tyAgavairAgya mATeno puruSArtha)]. uttarAdhyananA 'dumapattayaM' nAmanA dasamA adhyayanamAM uttarottara eka pachI eka vastuo prApta thavI keTalI durlabha che te darzAvatAM bhagavAna mahAvIre kahyuM che : vi mANusattaNaM AyariyattaM puNarAvi dullahaM / bahave dasuyA mila'khuyA samayaM goyama, mA pamAyase // lahUNa vi AyariyattaNaM ahINapaMciMdiyatA hu dullahA / vigaliMdiyatA hu dIsaI samayaM goyama, mA pamAyao || ahINapaMcediyattaM pi se labhe uttamadhamma suI hu dullahA / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana - kutitthinisevao jaNe samayaM goyama, mA pamAyo / lahUNa vi uttamaM suI saddahaNA puNarAvi dullahA / micchattanisevao jaNe samayaM goyama, mA pamAya // [durlabha evo manuSyajanma maLyA pachI paNa Arya dezamAM janma maLavo durlabha che. ghaNA loko manuSya hovA chatAM dasyu ane blera hoya che. mATe, he gautama ! samaya mAtrano pramAda na kara. - A dezamAM janma maLyA pachI paNa pAMce IndriyonI pUrNatA maLavI durlabha che. ghaNA jIvo vikalendriya jovA maLe che. mATe he gautama! samaya mAtrano pramAda ne kare. - pAMca indriyonI pUrNatA maLyA pachI paNa uttama dharmanuM zravaNa durlabha che. ghaNA loko kutIrthionI sevA karanArA hoya che. mATe he gautama, samaya mAtrano pramAda na kara. uttama dharmanuM zravaNa prApta thayA pachI temAM zraddhA thavI te ghaNI durlabha vAta che. ghaNA loko mithyAtvanuM sevana karanArA hoya che. mATe che - gautama! samaya mAtrano pramAda na kara.] uttarAdhyayanasUtranA trIjA adhyayanamAM paNa A ja vAta upara bhAra majavAmAM Avyo che: mANussaM viggahaM laTuM suI dhammassa dullahA / jaM soccA paDivajjati tavaM khaMtamahiMsayaM / / Ahacca savaNaM laTuM saddhA paramadullahA / soccA NeyAuNaM maggaM bahave paaibhassaI // [manuSyapaNuM prApta thayA pachI paNa dharmanuM zravaNa atyaMta durlabha che, ke je dharmazravaNa karIne jIva tapa, kSamA ane ahiMsAno svIkAra kare che. kadAca dharmazravaNa prApta thayA pachI temAM zraddhA thavI atyaMta durlabha che. mokSamArga prati laI janArA dharmanuM zravaNa karyA pachI ghaNA loko e mArgathI bhraSTa thaI jAya che.] umAsvAti mahArAja "prazamarati'mAM kahe che : mAnuSya karmabhUmyAryadeza kula kalpatA SSyurupalo / zraddhAkathaka zravaNeSu satsvapi sudurlabhA bodhiH // . [manuSyapaNuM, karmabhUmi, Aryadeza, sAruM kuLa, nIrogIpaNuM, dIrtha AyuSya-e sarva prApta thavA chatAM dharma kahenAra upara zraddhA rAkhavI ane bodhi" (samakti) pAmavuM e ghaNI durlabha vAta che.] hemacaMdrAcArye 'yogazAstra'mAM paNa kahyuM che : akrAmanirjarArupAt puNyAjjantoH prajAya / sthAvaratvAtrarasatvaM vA tiryakatvaM vA kathaMcana // mAnuSyamAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayuzca prApyate tatra kathaccitkarmalAghavAt // prApteSu puNyataH zraddhAkathaka zravaNeSvapi / tattvanizcayarupaM taddhodhiratnaM sudurlabham / / viSayebhyo viraktAnAM sAmyavAsitacetasAm / upazAmyeta kaSAyAgnirbodhidIpaH samunmiSet // (akAma nirjarArUpa puNyathI jIvane sthAvarapaNAmAMthI trasapaNa athavA tiryacapaNa koIka rIte prApta thAya che. manuSyapaNu, Aryadiza, uttama jAti, sarva IndriyonI pUrNatA, dIrgha AyuSya kaMIka haLavAM karmathI prApta thAya che. puNyane udayathI zraddhA, sadguru, dharmazravaNa prApta thavA chatAM tattvanizcayarUpa bodhiratnanI prApti durlabha che.) * viSayothI virakta thayelAM ane samatvathI vAsita thayelAM cittavALA sAdhupuruSono kaSAyarUpI agni zAnta thaI jAya che. tathA bodhi (samyatva) rUpI dIpaka pragaTa thAya che. 'zAntasudhArasa'nA geyASTakamAM vinayavijayajI mahArAja lakhe cheH budhyatA budhyatAM bodhiratidurlabhA / jaladhijalapatita suraratna " samyagArAdhyatAM svahitamiha sAdhyatAM / bAdhyatAmadharagatiAtmaza'tyA // [he jIva! bodhi atyaMta durlabha che e tuM samaja, samaja! samudranA jaLamAM ciMtAmaNiratna paDI gayuM hoya to te meLavavAnuM jeTaluM durlabha che eTaluM durlabha bodhi meLavavAnuM che. eTalA mATe tuM samyagu ArAghanA kara ane tAruM hita sAdhI le. tuM tArI AtmazaktithI nIcI gatine, durgatine aTakAvI de.]. A bodhine meLavavAmAM cAra moTA aMtaraMga zatruo te cAra saMjJAo che: (1) AhArasaMjJA, (2) bhayasaMjJA, (3) maithunasaMjJA ane (4) parigrahasaMjJA. A bodhiratna meLavavuM ane sAcavavuM e sahelI vAta nathI. keTalIye vAra maLyA pachI pAchuM e khovAI paNa gayuM che. bodhiratna meLavavA mATe ghaNI badhI taiyArI karavI paDe che ane meLavyA pachI ene sAcavavA mATe ghaNo moTo puruSArtha karavo paDe che. bodhiprAptine eTalA mATe ja zAstrakAroe atyaMta durlabha tarIke oLakhAvI che. "bodhidurlabha che" ema utAvaLe uparauparathI kahI devuM e eka vAta che ane enI durlabhatAnI sAcI AtmapratIti thavI e bIjI vAta che. samagra saMsAranA jIvonI cAlatI satata gatinuM avalokana karI te vize AtmaciMtana karanArane bodhinI durlabhatAnI pratIti thayA vagara rahetI nathI. umAsvAti mahArAje prazamarati'mAM kahyuM cheH tAM durlabhA bhavazatairlabdhavA'pyatidurlabhA punarviratiH / mohAdAgAt kApathavilokanAd gauravavazAcca / / [AvI durlabhatAthI maLatI bodhine seMkaDo bhave meLavyA pachI paNa virati (tyAga-saMyama) maLavI atyaMta durlabha che. mohamAM paDI javAne kAraNe, rAgane vaza thaI javAne kAraNe, jAtajAtanA khoTA paMthonA avalokanane kAraNe ane gauravane vaza thavAne kAraNe mANasane viratimAM rasaruci thatAM nathI.] AvuM atyaMta durlabha evuM bodhiratna prApta thayuM hoya to te veDaphI nAkhavA jevuM ke gumAvI devA jevuM nathI. upAdhyAya zrI jayasome bodhidurlabha bhAvanAnI racanAmAM sarasa daSTAnto ApatAM kahyuM che: lokalakane kAraNe, yAna jaladhimAM phoDe re: guNakAraNa koNa navalakho hAra hIrAno troDe re? eka loDhAnA khIlA khAtara AkhuM vahANa koNa dariyAmAM DubAvI de? doro joito hoya to eTalA mATe navalakho hAra koNa toDI nAkhe? bodhirapaNa uvekhIne koNa viSayArasa doDe re ? kaMkara maNi samovaDa kare, gaja vece khara hoDe re ? bodhiratnane uvekhIne viSayArasa pAchaLa, bhautika sukha pAchaLa koNa doDe ? kAMkaro ane maNi e baMnene sarakhAM koi gaNe ? gadheDAnA badalAmAM hAthIne koNa vecI de? vinayavijayajI mahArAja bodhidurlabha bhAvanAnA geyASTakamAM aMte bhalAmaNa karatAM kahe che: avamatidurlabhAt prApya durlabhatamaM- . bodhiralaM sakalaguNanidhAnam / kuru guruprAjyavinayaprasAdoditaM zAntarasasarasapIyUSapAnam // he jIva ! A rIte atyaMta durlabhathI durlabha evuM tathA sakala guNonA bhaMDArarUpa bodhiratna meLavIne, UMcA prakAranA vinayanA prasAdathI prApta thayelA zAnta rasarUpI sarasa amRtanuM tuM pAna kara.] Ama, vairAgyanI ane AtmaciMtananI bAra bhAvanAomAM bodhidurlabha bhAvanAnuM mahattva viziSTa prakAranuM che. DramaNalAla cI. zAha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92. jharUkhaDe dIvA baLe re lola DhemAMginI jAI ' dIpajyoti bhAratIya saMskRtinI lADakI dIkarI che.lAvaNyamayI, piMDamAM te brahmAMDamAM-brahmAMDamAM sUrya AkAzadIpa che, piMDamAM sUrya tejomayI, jJAnamayI, caitanyamayI duhitA che. sohAmaNI pavitra suputrI AtmadIpa che. che. dIpajyoti eTale jyotirmayI lakSmI dIpajyoti vinA mAMgalika Izu khristanA janma pahelAM jyotiSmata tAro kharyo. hiMduomAM prasaMga sUno ane UNo. teja, sauMdarya, lAvaNya, jIvana, ullAsa, dIpajyotino mahimA che to khristomAM Candle lightno. amRtatva, jJAna, pAvitrya, caitanyano AviSkAra jyAM jyAM dagocara, musalamAno mahammada payagaMbarane allAhanI tajaldI mAne che . sUphI thayo, rUpaka tyAM tyAM dIpakanuM che. jharUkho sAhityano hoya ke saMgItano, sAhityamAM allAhano pahelo avatAra te nUra kiMvA jyoti evI dharmano hoya ke adhyAtmano, yogano hoya ke jyotiSano, samAjano mAnyatA pravarte che. sRSTinA sarva rUpomAM pahelAM jyoti dazyamAna thaI hoya ke sAmAjika utsavano, kahevatono hoya ke rUDhiprayogono tevo ullekha sUphI sAhityamAM che. dIpa-jyoti sarvatra jhabUkatI ja rahe che. bhAratIya sAhityano AkaragraMtha te mahAbhArata, mahA eTale sUrya-caMdra eTale AkAzadIpaka vizAla. bhA eTale prabhA. rata eTale ramamANa. bhAratIya vADamayanA suputra eTale kuladIpaka jharUkhAmAM mahAbhArata jhaLahaLato jJAnamaya pradIpa chemahAbhArata te jJAnadIpaka namo'stu te vyAsavizAlabuddhe phallAravi'dAyetapatranetra / dIpanRtya che netradIpaka yena tvayA bhAratatailaparNaH prajvAlito jJAnamayaH pradIpaH / / dIpaka rAga che asipradIpaka bhAratIya saMskRtino Avo ja ujjavala dIpa te tulasIdAsajInuM dIpagarbha eTale AtmadIpaka rAmAyaNa. rAmanAmane emaNe AMtarabAhya jagatane ajavALanI devAlayanuM dIpavRkSa eTale jagamaMdiradIpaka maNidIpa kahyo che. doho chelagnamAM lAvaNadIpa (rAmaNadIpa), pUjAmAM sAMdhyadIpa, sthApIta rAmanAmamaNidIpa dhura jIha deharI dvAra / dIpa, akhaMDadIpa, piSTidIpa ke pachI naMdAdIpa. nadImAM vahAve tulasI bhItarabAhira jyoM cAhasi ujiyAra / / droNadIpa, gharaAMgaNe dehaladIpa, saMtakavi tulasIdAsajIno jIbha dehanI deharI arthAt UMbaro che. saMskRtamAM eka nyAya che.. rAmanAmamaNidIpa. "dehalI dIpaka nyAya'. eno artha e ke UMbarA para dIvo mUkyo hoya sAhityanA jharUkhe kavikulaguru kAlidAsa jhaLakyA dIpazikhAnI to teno prakAza gharanI aMdara paNa paDe ane bahAra paNa. dehanA navadvArA upamAthI. govardhanarAmanA sarasvatIcaMdranI nAyikA kumudasuMdarInI che. kyA nava ? be AMkha, be kAna, be nasakorAM, jIbha, vAyu ane vizuddhinuM zodhana karyuM dIpajyotie. yogamArgamAM trATaka kare upastha. A navadvAno ullekha gItAmAM che. navA re terI | dipakalikA upara, zaMkara bhagavAnanAM liMgo jyoti svarUpa arthAt A nava dvAramAMthI jIbha ja eka evuM dvAra che je bahAra paNa khUle jyotirliMgo. jyotiSa eTale AkAzaratha jyotirmaya graha-nakSatronuM ane aMdara paNa. bAkInI badhI ja indriyo kevaLa bahigAmI che, zAstra. navarAtrinuM garabAnRtya eTale garbhadIpano utsava. dIvALI jIbharUpI UMbarA para rAmanAmano maNidIpa prasthApita karyo hoya to eTale AnaMdanuM parva-dIpa-utsavanuM jhaLahaLatuM parva. jyAM dIpa che tyAM eno prakAza AMtarajagatane ajavALe ane bAhya jagatane paNa AnaMdollAsa che. dIpotsavIno saMbaMdha tIrthakara mahAvIrasvAmI sAthe vyaktine dIpAve ane samaSTine paNa. paNa che. saMsArane rozana kare ane saMnyAsane paNa. - AsonI amAse prabhAte svAti nakSatramAM pAvApurI tIrthakSetramAM Alokane sohAve ane paralokeya prakAze. mahAvIrasvAmI nirvANa pAmyA. te veLA devoe tyAM jaI mahAbhArata ane rAmAyaNa bhAratIya saMskRtimAM dIvAdAMDInA nirvANa kalyANa utsava Ujavyo ane dIpadAna karyuM. A ghaTanAnI pavitra ajavALAM relAvatA graMtho che. pUrNanA pagathAre prakAzanI pagadaM smRti saMjIvIta rAkhavA jaino dIpamAlikA vrata kare che. jJAnano sUrya, jIvananI caramasImA para pahoMcADatAM graMtho che. pustakonuM prayojana che. jJAnapradIpa to nirvANa pAmyo paraMtu ApaNe ghara AMgaNe nAnA dIvA prakAzano AviSkAra. tethI to graMthonuM ApaNe prakAzana karIe chIe. pragaTAvI emanuM sAtatya jALavIe AvI udAtta bhAvanAthI jainoe saMskRta sAhityamAM "kAvyaprakAza' jevAM vilakSaNa nAmoya pustakamAM jaDI dIpotsava zarU karyo. A saMdarbhamAM zALAmAM bhaNatAM vAcelI ane yAda Ave. rahI gayelI paMktio TAMkuM chuM. pustako buddhine sateja (tIkSNa) kare che ane sa-teja (tejasvI) paNa "moTAM nAnAM vadhu moTAmAM to nAnAM paNa moTAM ; kare che. RSimunioe buddhine dIpakalInI upamA ApI che. vyomadIpa ravi nabhabiMdu to gharadIvaDA nahIM khoTA." buddhirdiipklii| ati prakAzita vIjabattIthI ya bIjI battI peTAI zakatI nathI saMskRtamAM kAvyanA prAMtamAM lasalasatI lAvaNyasuMdarI ane paraMtu nAnA amathA dIvaDAmAM e sAmarthya avazya che ke bIjI jyota yauvananA udyAnamAM padArpaNa karanAra navataruNIne "dIpajyoti jalAvI zake. caitanyanI dIpa pAlikA pragaTAvI zake. "saMta jJAnezvara' rUpakathI gauravAnvita karI che. raghuvaMzamAM "dIpazikhA'nI upamA thakI, calacitranuM eka gIta che: kavi kulaguru kAlidAsanA upamA kAlidAsasya-A birudane cAra cAMda "jyota se jyota jalAte calo, lAgyA che. zloka cheprema kI gaMgA bahAte calo." * saMcAriNI dIpazikheta rAtrau yaM yaM vyatIyAya pativarA sA / dIpotsavI AtmAnI jyoti, mAnavatAnI dIpajyoti jagavatuM nare'ra mAgAda Iva prapede vivarNabhAvaM sa sa bhamipAlaH / zubha parva che. eno artha che-aMdhArAmAM rAjamArga parathI dIpazikhA (mazAla) - bhagavAna buddhanA avatAromAMnA ekate dIpakara. hiMduonA sauthI jyA jyAMthI pasAra thAya tyAM tyAM pAsenAM gharo prakAzita thAya. dIpa moTA deva te sUrya. emanuM eka nAma divAkara, dIpakara ho yA AgaLa jAya ke pAchaLa aMdhAruM. tevI rIte dIpazikhA samI lAvayavatI divAkara-baMneno saMbaMdha dIpa sAthe che. upaniSadamAM aneka ThekANe IndumatI svayaMvara veLA je je rAjaputro pAsethI pasAra thai temanuM mukha AtmAne sUryanuM rUpaka che. sUryo mAtmA sAtataae | upaniSadanI AzAthI ujavaLa banyuM, paraMtu AgaLa sarI tema pAchaLa temanA mukha ArSavANIno paDagho bhagavAna buddhanA upadezamAM paDe che- attadIpA bhava para nirAzAno aMdhakAra vyApyo. arthAtu tame AtmadIpa thAva. tamAro AtmadIpa jhaLahaLI UTho. je . Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana sAhityanA aneka prakAronAM ukhANAM paNa che. rAjarANI indumatI atirakateSu yuddhAni mRtyuH kRSNA zikhA su ca / / jevo dIparAzIno saMcAra ukhANAMnA pradezamAM paNa che. zrI devendra dIpajyoti sAmAnyataH hoya enA karatAM jo rUkSa hoya to lakSmIno satyArthInuM ukhANuM joie. nAza sUcave. zveta hoya to annakSaya thAya. ati lAla hoya te yuddhano eka rAjA kI anokhI rAnI saMketa kare ane kRSNavarNA hoya to mRtyuno izAro kare. nIce se vaha pIve pAnI (uttaradIpajyoti) prakRttinI pratyeka kRttimAM bhAratIya jIvanadaSTi paramatattvanI hevatonA jharUkhAmAM paNa dIvaDAo TamaTama jhabuke che. dIvA jevuM, vibhUtinI anubhUti kare che. tethI to e nadIne pUje che, gorocana jevI dIvAmAM tela hoya tyAM lagI baLe, dIvo olavAyo, dIvo rAma thavo, mATIne pavitra gaNe che. pazu-pakSI, vRkSa-vanaspati, parvata-pANI, DelIe dIvo nahIM, dIvA pAchaLa aMdhAruM ityAdi. atratatra sarvatra paramAtmAnAM darzana kare che. je utkaTa bhAvanAthI koI baMdha sthAnakamAM varSonA varSonuM aMdhAruM hoya paNa eka dIpa bhagavAnane ke deva sarIkhA mAtA-pitA, guru-abhyAgatane praNAma kare pragaTe to kSaNamAM aMdhAruM vikharAya. hRdaya, mana ke dehanAM varSo baMdha che, tevI ja bhaktibhAvanAthI saMdhyAkALe sAMdhyadIpanI paNa, oraDAmAM, jAmagarImAM eka taNakho paDe to caitanyanI cinagArI kRtajJatApUrvaka vaMdanA kare che. prajavaLI UThe. jJAnano sUrya prakAzI UThe to varSono ajJAnAMdhakAra dIpajyotiH parabrahma dIpajyotirjanArdana / kSaNabharamAM vilIna thai jAya. saMtane kavi ArjavabharI vinavaNI kare dIpo haratu me pApaM dIpajyotirnarmostu te // che-"bhUlyAne paMtha saMta dIvo karo.' eka dIpamAM bIjA dIpa pragaTAvavAnuM sAmarthya che e dIpajyoti sUryanuM svarUpa che. aminuM tejomaya rUpa che. vidhutabastImAM nathI. prakAza ApanArA vidyuta puravaThA nigamane rIpasUryAni5ttva tenAM tega 3ttamamA dareka dharmamAM koIne koI rUpe ApaNe paisA cUkavIe chIe paraMtu jeNe Ayu, Arogya, jJAna, prakAza, agi che ja. dhUpa svarUpa, dIpa svarUpe, mINabattI rUpe, akhaMDa jyota sarvasva jIvana aNuM evA prakAzanA strotane, "na bhUto na bhaviSyati' rUpe ke pachI Ataza baherAma rUpe. dIpa devapUjAnuM eka aMga paNa che ane evA apratima dAtAne, lokakalyANakArI sUryane, tejomaya dIpa svataMtra rIte pUjAya paNa che. hiraNyagarbhane mANasa zuM cUkavI zakavAno ? jeNe jIvanadIpane dIpapUjA eTale prakAzanI ArAdhanA. TamaTamato, jhaLahaLato rAkhyo e tejomaya tattvanuM kevaLa abhivAdana ja prakAza eTale jJAna, aMdhakAra eTale ajJAna. karI zakAya, ene kevaLa vaMdana ja hoi zake. prakAza eTale maMgala, aMdhakAra eTale amaMgala. jIvananAM je jeRNa cUkavI zakAya tevAM hotAM nathI tene bhAratIya - prakAza eTale jIvana, aMdhakAra eTale mRtyu. praNAlI pramANe kevaLa vaMdana ja karI zakAya. e mAtRRNa hoya, mRtyunuM saMketamAM calacitraNa karavuM hoya to olavAtA dIpa dvArA pitRRNa hoya, guruRNa hoya, nadI, parvata, dharatI, sUryanuM RNa hoya sUcave. dIvo rAma thavo eTale ke prANajyoti bujhAI javI. mRtyu sAthe ene cUkavavAnI ApaNAmAM kSamatA kyAM? enI kevaLa abhivaMdanA ja abhisAranuM kavivara zrI rAjendrabhAI zAhanuM anokhuM kAvya che, "zekha hoya. abhisAra-enI A paMktio che eka udAharaNa ApuM. zrI rAmacaMdra rAvaNane saMhArI sItAsahita - holAtA dIpanI chellI jalI 2' divya kAMti A... ayodhyA AvyA. rAjyAbhiSeka thayo enI khuzAlImAM anekane zAMti ho gatane, pUMThe riktane zAMti zAMti ho..." anekavidha bheTasogAdo ApI paNa hanumAnane kaMI nahIM kevaLa bheTyA. ApaNA vyavahAramAMnA keTalAka anubhavo che, pANIno naLa sItAjIne khUMcyuM. potAno navalakho muktAhAra hanumAnane bheTa javAno hoya to jorathI Ave, dIvo olavAtAM pahelAM vadhAre tejathI Apyo. hanumAna eka eka motI toDe aMdara rAmanAma jaDe nahIM tethI prakAze, tevI rIte Atmajyoti bujhAtA pahelAM vadhAre tejasvI lAge. pheMkI de. sItA stabdha banI joI rahI. rAme phoDa pADyo-bhaktonuM tethI kyAreka evuM paNa thAya ke koI maraNazayyA para hoya, kSaNabhara lAge bhIDabhaMjana ane du:kha haranAra rAma jevA rAmanuM paNa saMkaTamocana have pahelAM karatAM ghaNuM sAruM che paNa hAthatALI daI jIvana hAthamAMthI karanAra, hanumAna che. AvA paramamitrane kevaLa dhana-dolatane trAjave sarakI jAya. toLI na zakAya. ene kevaLa vaMdana ja hoya ke pachI rAmanI jema jyoti eTale zubha. aMdhakAra eTale azubha. tethI mRtyunA AliMgana. samAcAra azubha karIne kALI paTTImAM Ape. aMdhakAra eTale roga, rAma rAvaNane mArI ayodhyA AvyA te divasa hato dIpotsavIno. bhaya, ciMtA, vyathA. kaikeyI kopabhavanamAM beThI, aMdhAruM karIne. e dIpotsavI to sAvaMta dIpa-ArAdhanAnuM parva che. dIpotsavI pachInA aMdhakArane pagale pagale rAmano vanavAsa, prajAnI vyathA ane dazarathanuM krame dIpane kendramAM rAkhIne ujavAto utsava te navarAtri. rAtri utsava mRtyu che. tamasa eTale mRtyu, jyoti eTale amRtattva. ' che mATe dIpa anivArya. bIjuM, navarAtrimAM mATIno je garabo hoya che upaniSadanA maMtradaSTAo tethI ja to ArtaprANa prArthanA kare che. tene saMskRtamAM kahe dIpagarbha. kANAMvALA ghaDA/garabAnI aMdara dIpa A prArthanA mokSasAdhakanA mukhamAMthI nahIM, roma romamAMthI saMre che. hoya enI AjubAju sahu garabe ghUme. A prakriyA pratIkAtmaka che: asto mA sadga maya / dehane mATInA ghaDAnI upamA ApavAmAM AvI che. ghaDAnI aMdaranAM tamaso mA jayotimA ! chidro indriyonAM dvAranAM pratIka che. chadramAMthI relAtuM dIvAnuM teja mRtyo mA amRtaM gamaya / / indriyonA dvAra vATe relAtAM AtmadIpanuM pratIka che. jyAM sudhI A prakAza eTale cirAyu. raNasaMgrAmamAM jatAM pahelAM mRtyunA oLAthI jyota prakAze che tyAM sudhI jIvana che. jyota olavAya pachI khAlI patine dUra rAkhavA patnI patine ovALe. 5rva prasaMgoe bahena bhAIne khokhAM jevA deharUpI ghaTano ApaNe ghaTasphoTa karIe chIe. ovALe . ovALavAnI kriyAne "aukSaNa' kahe. auSaNa zabda smazAnayAtrA kADhe tyAre agnisaMskAra karanAra hAthamAM doNI laIne AyuSyavadhana"no apabhraMza che. ovALanA pAchaLa dIghayuSya, sudIrgha jAya che ane smazAnamAM phoDe che, tenI pAchaLa pArthivadehanA ghaTasphoTano jIvana mRtyunA parivAra ane jIvananA upahAranI bhAvanA che. saMketa che. janma ane mRtyunI ghaTamALa cakrAkAre AtmArUpI sUryanI dIpajyoti zatrutva buddhi haranArI, cirAyu bakSanArI, zubha karanArI AsapAsa garabe ghUme che. garabe ghUmatI nArIonA gItamAMya dIpakanI AbhA prasarI che. zubhaM karotu kalyANamArogyaM dhanasampad / "mADI ! tAra* UMcA maMdira nIcA oTalA, zatrubuddhivinAzAya dIpajyotirnamostu te // jharUkhaDe dIvA baLe re lola.* dipajyoti sAthe zubhAzubha saMketo vaNAyelAM che. te varNavato eka garabAmAM dIpa madhyamAM sthApIne AsapAsa vartuLAkAre nRtya che to saMskRta zloka che dIpanRtyamAM mukha, mastaka ke hAthamAM dIpa rAkhIne nRtya che. saMgIta ane rukSaurlakSmI vinAzaH syAt zvetairannakSayo bhavet / nRtya jevI kalAonA jharUkhAmAM paNa dIvAno ujAsa che. saMgItamAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92 dIpaka rAga che, dIpacaMdItAla che. dIpaka rAga gAvAthI dIvA to pragaTayA phuTa skuTa thAya, A bAju Dole ke te bAju Dole, pavananI sAthe garabe paNa tAnasenanAM aMgamAM je agana vyApI te tAnA-rIrInA meghamalhAre ghUme. avaLI savaLI nAce sudhdhAM. lAvaNyanI sAthe sAthe A tenuM bujhavI. zilpakalAnA kSetramAM dIpamALa athavA to dIpavRkSa mahArASTranA kArpaNya. AvI vikArajanita caMcalatA nirdUla, niHzeSa, nahivat thavI hemADapaMtI maMdironuM lalita AbhUSaNa che. ja joie. Atmajyoti priya-apriya, sukha-du:kha, lAbha-alAbha bALagIto ane bALakAvyonA jharUkhAmAMya dIvAno prakAza che. jevAM kaMDho ane jhaMjhAvAtothI dUra nivRta pradezamAM sthita, sthira, sudRDha ekAda gItanI paMkti TAMkuM je bALapaNamAM anekadA gAtA hatA. thAya e ja iSTa, gItAno zloka chemAmAnuM ghara keTale? yathA dIpo nivAtastho neDgate sopamA smRtaa|' dIvA baLe teTale." yogino yatacittasya yugjate yogamAtmanaH / nAgara saMskRtithI jAnapada saMskRti paryata dIpajyotinuM sArvabhauma jevI rIte vAyurahita pradezamAM dIpazikhA avicchinna rahe, sAmrAjya che. bhAratIya saMskRtinI A lADakI putrIo kalAnA dIpajyoti hAlakaDolaka thAya nahIM. tenAmAMthI udbhavatuM kAjaLa AMtara-bAhya baMne jagatamAM potAnuM mAnabharyuM sthAna meLavI lIdhuM che. prakAzane prase nahIM, jyotimatvanuM khAsagrahaNa kare nahIM, mana duDhiSTha A vhAlasoyI kuladIpikAe saMsAra ane paramArtha baMne kuLane ujALyAM thAya, bhAvodreka AziSTha thAya, buddhi baliSTha thAya, dIpajyotinI A sthira sthitine yogI pAme tyAre batrIse koThe dIvA thaI prajJA parabahmamAM paramArthamAM dIpajyoti eTale AtmAnI citkalA. te prakAzita ja sthira thAya. sthitaprajJa thAya. dehanA jharUkhe jharUkhe AtamadIpa jhaLahaLI hoya. paNa kyAreka sahaja saMkorAya, kyAreka skura phura thAya, kyAreka UThe. - maraNIya mUlyavaMto saMbaMdha jayaMta koThArI saLagatI sarahado, AMkhomAM UbharAtAM vaimanasya ane khuzasanAM eka kacchI zAla mUkI ane kahyuM ke kamaLAbahene tamane ApavA jaNAvyuM jhera, kApAkApI, apaharaNa ne lUMTaphATano chuTTo dora, sAmasAmI che. na kamaLAbahene kahyuM hatuM, na dInAe kharIdatAM pahelAM mane pUchyuM "dizAmAMthI vahetI nirAzrItonI vaNathaMbhI vaNajhAra, kAne athaDAtAM hatuM. e jANatAM ja haze ke huM emAM saMmati na ApuM. paNa jyAre zAla AjaMdo ne najare caDatI behAlI-A vAtAvaraNamAM pAMtrIseka varSanI mAre nimite kharIdAI gaI hatI tyAre kamaLAbahenanA e koI gujarAtaNane ghUmatI tame kalpI zako cho? huM to kalpI zakato nathI prema-pratIkano huM asvIkAra karI zakyo nahIM. ane tethI zrI cI.nA. paTela pAsethI kamaLAbahena paTela vize jyAre kamaLAbahenano prema evo svAbhAvika varatAto ke emanI sAthenA jAyuM ke emaNe bhArata-pAkistAnanA bhAgalA vakhate apahRtA saMbaMdhamAM mane kyAMya kazo saMkoca naDyo nahIM, koi upacAranI strIone pAchI meLavavAnI, emane svasthAne pahoMcADavAnI vikaTa AvazyaktA na jaNAI. muMbaI jauM tyAre emane maLavAnuM, emane tyAM kAmagIrI karI che ane pAkistAnanA bhaya-aMdezAthI bhArelA ane UtaravAnuM emanuM sadAnuM nimaMtraNa. emane avAranavAra maLavA huM pratikULa vAtAvaraNano paNa mukAbalo karyo che tyAre mane e eka virala jato; mane e gamatuM. vilepAlamAM mArA sADhubhAinI najIkamAM ja e Azcaryajanaka ghaTanA lAgI. mRdulA sArAbhAi, alabatta, hatAM paNa e rahe. mArA sADhubhAine tyAM huM houM ane mAre kyAMya Teliphona karavA to judI ja mATIthI ghaDAyelAM, varSothI jAhera jIvanamAM paDelAM, hoya to huM kamaLAbahenane tyAM pahoMcI jauM. eka vakhata huM ne mArAM nAmanAprApta ane ghaNA vizALa saMbaMdho dharAvatAM thaI gayelAM. paNa patnI mArA sADhubhAIne tyAM gayAM tyAre temanuM ghara baMdha hatuM. amAre kamaLAbahene to AvI kazI mUDI vinA jhukAveluM. " mULa sotAM eka ThekANe kharakhare javAnuM hatuM ne mArAM patnIne kapaDAM badalavAnAM UkhaDelAM'mAM emanA anubhavonI kathanI vAMcI te atyaMta romAMcaka hatAM. meM mArAM patnIne kahyuM- ApaNe kamaLAbahenane tyAM jaie, jarA hatIne emaNe vikaTa paristhitimAM dAkhavelAM sAhasa, hiMmata, vairya ane tAjA thaie, cA-kaoNphI pIe ne tuM kapaDAM badalAvI leje. ene saMko vasthatA mATe UMDo Adara thayo. hRdayamAM roSa ane vedanAno agni thato hato paNa meM kahyuM ke kamaLAbahenane tyAM mAgIne paNa cA-kaoNphI paNa vartanavyavahAramAM anAkalatA ane ThaMDI tAkAta-A kharekhara eka pIvAya, paNa kamaLAbahenane tyAM mAgavAnI jarUra ochI paDe ? ajaba siddhi kahevAya. kamaLAbahena sAtheno saMbaMdha jiMdagInA keTalAka smaraNIya mAre mATe eka bIjuM Azcarya hajuM vATa jotuM hatuM. kamaLAbahenane mUlyavaMtA saMbaMdhomAMno eka huM gaNuM chuM. zrI cI.nA paTelane tyAM maLavAnuM thayuM-pachI to vAraMvAra. eka be vakhata kamaLAbahenanA pustaka "mULa soto ukhaDelAM'mAM mAnavaprakRti e mAre tyAM paNa AvI gayAM. jene aniSTano kaTu sAkSAtkAra thayo aMdhArAM-ajavALAMnuM-hA, ajavALAMnuM paNaAlekhana che, bodhapATha hoya, jeNe mAnavatAno hAsa joyo hoya, je ugra tAvaNImAMthI pasAra levA jevo ItihAsa che ne ApaNI graMthione bhedI nAkhe evuM ghaNuM che. thayela hoya tenA vANIvartanamAM to kevo tApa hoya-ApaNane paNa dajhADe - dareka gujarAtIe e pustaka avazya vAMcavuM joIe. 2 3 , evo? kamaLAbahenamAM e lagIreya nahIM. mUMgI vedanA kharI, zAMta nArAjagI kharI, paNa vedanAno citkAra nahIM, Akroza ke Aveza nahIM. saMghanA upakrame netrayajJa pote kaMIka karyuM che evA ahaMno paNa aNasAra nahIM. koInI TIkA-niMdA karavAno rasa nahIM. paristhitine samagratAmAM jovAnI Adata. potAnA saMghanA upakrame nIce pramANe netrayajJanuM Ayojana thayuM che : che gamA-aNagamAne moTuM rUpa ApavAthI bacanArA, eka saraLa, sahaja (1) vizvavAtsalya auSadhAlayanA sahayogathI guMdI mukAme vyaktitva. tA. 21- 22, navembara, 1992nA roja netrayajJa yojAze. ne premALa paNa. "mULa sotAM UkhaDelAMnI bIjI AvRttinA (2) sva. zAMtilAla mahetAnA smaraNArthe zrImatI prakAzanamAM mAre thoDA sahAyarUpa thavAnuM AveluM. meM to kamaLAbahena ||kalAvatIbahena zAMtilAla, mahetAnA Arthika sahayogathI pratyenA naryA AdarathI e karyuM. huM pote to mAnavasevAnI koi pravRtti |cikhodarAnI AMkhanI haoNspiTala dvArA bharUca jillAmAM jaMbusara karI zakyo nathI, paNa tethI ja evI pravRtti karanArAo pratye mane pAse tA. 28-29, navembara, 1992nA roja netrayajJa yojAze. kare evI daie || rasikalAla laheracaMda zAha haMmezAM ahobhAva thAya che ne emanuM mArAthI thai zake evuM kaMI kAma nirUbahena esa. zAha rasaka saMyojaka pravINacaMdra ke. zAha karavAnuM Ave to huM dhanyatA anubhavuM chuM. bIjI kazI apekSA to hoya. maMtrIo zAnI? paNa paTela sAhebanI putrI dInAe eka divasa mArA hAthamAM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana aparAdhabhAvanI sAcI samajanuM caitasika kakSAe vicaraNa 0 pannAlAla 2. zAha potAnA nitya jIvanamAM mAnavI lAgaNI ane bhAvanegathI jamaNo hAtha bhAMgI gayo. tenA hAthanuM hADakuM barAbara sAjuM thaI gayuM hovA vyavahArapravRtta thato hoya che, paraMtu ene A lAgaNIo ane saMvegonI chatAM teno jamaNo hAtha sIdho karI upayogamAM te laI zakatI na hatI. pUre pUrI oLakha hotI nathI. kAraNa ke enAM mULiyAM ke sagaDa to jAgRta - ajJAtamane nakkI karela zikSA ane eNe bhajavela bhUmikAno A saDa mananI pahoMcanI bahAra suptacetana athavA avacetananI akaLa bhUmimAM purAvo che. par3ayAM hoya che. sucetananI A kArakatAno khyAla manovizleSaNanuM manovizleSaNa karatAM jema jema teM dIkarInA manamAMthI kAmavRtti pAyAnuM gRhita che. aMgeno aparAdhabhAva ocho thato gayo ane tenI damita ane gUMgaLAyelI khApaNI manocetanAno ati vyApaka pradeza rokIne beThelo supta kAmajijJAsAnI sAcI samaja ApavAmAM AvI tyAre teno hAtha sIdho cetana, tattvataH, vidhAyaka mAnasika zakti che. ApaNA bodhAtmaka ane thavA lAgyo. te joI dIkarIe tenA pitAzrIne kahyuM paNa kharuM: "mArA bhAvAtmaka kriyAvyApAromAM parokSarUpe, e nirNAyaka bhUmikA bhajavatuM hAthane manovizleSaka aDakatAM paNa nathI, chatAM te sIdho thavA lAgyo te hoya che. sAmAjika vidhiniSedho, naitika khyAlo ke anya paristhitijanya kevI ajaba vAta che." niyaMtraNo ne lIdhe vaNapUrI eSaNAo A sucetanamAM damita avasthAmAM DhabUrAIne-bhaMDArAIne paDI rahe che enI bhItarI manocarcAnI prakRti ane paryuSaNa parva Ave ane ApaNe dainika, pAkSika, ke cAturmAsika pravartanane lagatI keTalIka khAsiyatone AdhIna rahIne, moko maLatAM, A AloyaNA karatAM na hoIe to ochAmAM ochuM sAMvatsarika prAyazcita pracchanna eSaNAo parokSa prakaTIkaraNano Azaro laIne judI judI mATe tatpara rahIe chIe. paryuSaNanAM pahelAM eTale ke aThThAIdharanA divase prayuktio dvArA prakArAnta vyakta thaI jatI hoya che ane evI ghaTanAmAM enuM mahattA guru mahArAja upAzrayamAM emanA vyAkhyAnamAM sarasa rIte, yakSa vAratavenI nyAyayuktatA ke upapatAnA mULamAM e hotI nathI. samajAve che. e vyAkhyAnamAM lakSmaNA sAdhvInA eLe gayelA prAyazcitanuM bhItara manojagatamAM sarjAtA manoko ane virodhI bhAvonI udAharaNa ApavAmAM Ave che. sahoparisthitio manograMthIo khaDI kare ane evA saMgharSamAMthI lakSmaNA sAdhvI paMca mahAvratadhArI hatA. koI durbhAgI paLe emaNe manovikSepanI bhAtabhAtanI samasyAo paNa UbhI thatI hoya che. kAmakrIDAmAM rata vihaMgone joyAM ane manogata bhUmikAe potAnA mATe Ama mAnavInA jAgRta mananI sapATI para pratyakSa thatAM vyavahAro evA sukhanI kalpanAno, eka kSaNapUrato, vicAra karyo. e sAdhvI Ama ane ene saMcArita karanArAM caitasika paribaLo ati gUDha ane saMkula hoya to jAgRta hatAM. eTale vaicArika daSTie kAmakrIDAnA AnaMdanI sukhasabhara che. keTalIkavAra enA bAhya vartanavyavahAra, suptacetana ke ardhacetana kalpanA karavA mATe emano aMtarAtmA DaMkhavA lAgyo. e aMgenA manojagatanA koI akaLa vyApAranuM avAMtara phuraNa hovAnI sthitimAM prAyazcittanI emane tatparatA hatI, paraMtu guru samakSa evAM vratabhaMgano e chetarAmaNAM paNa hoI zake. A kAraNo mAnavInA bAhyavartana, svIkAra karavAnI mAnasIka taiyArI na hatI. eTale emaNe evo mAyAcAra vyApArapravRttinI manovizleSaNAtmaka tapAsa enA AMtarabAhya ke koI vyakti-sAdhue Avo vratabhaMga karyo hoya to teNe kevuM prAyazcitta vyakatitvane ukelavAmAM ane te dvArA samucita pariprekSyamAM enuM arthaghaTana karavuM joIe; e bAbatamAM zAkathana zuM che te jANavAnI karavAmAM khUba upayogI nIvaDe che. mAnavInA pragaTamanane anAvRtta karI jijJAsAvRttithI teo Avo prazna karI rahyA hovAno emaNe svAMga racyo. enI taLe rahelAM avacetana ane suptacetananA caitasika pravAhono A tyArabAda gurae darzAvela zAstra-kathana pramANe emaNe AloyaNA karI. rIte sAMpaDato paricaya eka tarapha ene pAmavAmAM sahAyaka nIvaDato hoya varSo sudhI tapa karyuM, paraMtu evI tapazcaryA lekhe lAgI nahi. kAraNa ke e che to bIjI tarapha mAnavamananA agocara pradezamAM thato aMta:praveza AtmavaMcanA hatI, mAyAcAra hato. potAnI mAnI lIdhela pratiSThAnI. ApaNI jijJAsA saMtoSavAnuM kAma kare che. khevanA vagara nikhAlasatAthI gurusamakSa pote karelAM doSa vratabhaMga ke samacetana ke ardhacetana manojagatanA akaLa vyApAranuM eka sarasa kSatinI kabUlAta karI, prAyazcitta karavuM joIe. anyathA lakSmaNA dAharaNa DaoN. ramaNalAla paTele emanA pustaka "mAnasa darzana'mAM TAMkyu sAdhvInI mAphaka AloyaNA karavAmAM Ave to eLe jAya che. che. agiyAra varSanI dIkarI uchaLIne kabATa para paDelAM rabaranA daDAne levA TUla para UbhI rahI. skUla khasI jatAM te nIce paDI gaI ane teno ApaNe ahIM be udAharaNo joyAM : agiyAra varSanI dIkarI ane jamaNo hAtha bhAMgI gayo. hAthanuM hADakuM sarakhuM thayA pachI paNa teno hAtha sAdhvI lakSmaNAnuM. agiyAra varSanI dIkarIe kAmajijJAsA dabAvI ane sIdho thayo nahIM. ethI badhAMne Azcarya thayuM. A arasAmAM te dIkarInA bIbhatsa patra dvArA e vyakta karI. ethI jAgelAM aparAdhabhAvanI enAM pitAzrIne tenI zALAnA AcArye maLavA bolAvyo. te dIkarIe tenI ajJAtamane enA jamaNA hAthane evI zikSA karI ke te hAtha sIdho thAya ja sakhI para bIbhatsa patra lakhyo hato, je saMjogavazAt te sakhInI mAtAnA nahi. rame aparAdhabhAvanI sAcI samajaNa jyAre pragaTI tyAre ja e hAtha hAthamAM Avyo ane temaNe te patra teonI zALAnA AcAryazrI para sIdho thayo. ahIM ajJAtamane karelI zikSAnI samaja jJAtamanane nathI. mokalI Apyo. zALAnA AcAryane AvA patrathI khUba ja sUga thaI ane manovizleSaka dvArA enI sAcI samaja ApavAmAM AvI tyAre eno saMskAritanA AgrahI AcAryae A dIkarIne uThAvI levAnI pharaja pADI. khyAla Avyo. sAdhvI lakSmaNAe manogata kakSAe karelAM vratabhaMganuM dIkarInA pitAzrI vyAkuLa banyA ane manovizleSaNa mATe DaoN. ramaNalAla prAyazcita ane agiyAra varSanI dIkarInA ajJAta mane karela zikSAne paTela pAse tene laIne AvyA. agiyAra varSanI A dIkarIne kAma lagolaga mUkIne vicArIe to ajJAtamananA e AMtapravAhanuM caitasika jijJAsA dabAvI dIdhI hatI. eTaluM ja nahi paraMtu kAmavRtti aMgeno kakSAe vicaraNa nathI ane eTale ajJAtamane zikSAnuM tAkeluM nizAna vyartha aparAdhabhAva tene pajavI rahyo hato. AvezamAM AvI jaI teNe patra to gayuM tema ja e hAnikAraka nIvaDyuM. lakSmaNA sAdhvInA daSTAMtamAM emaNe lakhI nAkhyo paraMtu te lakhyA pachI teNe bahu moTuM pApa karI nAkhyuM che tevuM karela prAyazcitta e ajJAtamananA AMtarapravAhanuM caitasika kakSAe mAnI te manomana potAnI jAtane niMdavA lAgI, manomana piDavA lAgI. vicaraNa thatuM nathI ema ghaTAvIe to emanA eLe gayelAM prAyazcittano pApano khyAla ane zikSAnI bhAvanAnuM ApaNe tyAM sAyujya che. tethI tALo ke sagaDa maLI rahe. manovizleSake agiyAra varSanI dikarIne sUla para UbhI rahI te jyAre rabarano daDo letI hatI, tyAre te skUla aparAdhabhAvanI Apela samaja ane guru samakSa nikhAlasabhAne kharekhara khasI gayuM na hatuM. paraMtu teNe karelAM pApanI zikSA karavA ajJAta vratabhaMganI kabUlAtanI vicAraNA karIe to sAcI samajathI jema mane te skUla khaseDI lIdhuM hatuM ane te nIce gabaDI paDI. agiyAra varSanI dIkarIno jamaNo hAtha sIdho thaI gayo tema vratapAlana tenA mananI vaNapUrAyelI eSaNAnI abhivyaktimAM teno jamaNo ane bhaMganI manovizleSakanI jema, guru samakSa nikhAlasabhAve kabUlAta hAtha sAdha6 tarIke upayogamAM levAmAM Avyo hato. tethI te hAtha AvuM thAya to tenI sAcI samaja pragaTe ane prAyazcita eLe na jAya tema ghaTAvI kadI na kare te mATe te hAthane zikSA karavAnuM ajJAtamaMna dvArA nizcita zakAya. karavAmAM AvyuM hatuM ane skUla khaseDI nAkhI tene evI rIte pADI ke teno Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92 rakhaDu jugArImAMthI vizvavikhyAta jainAcArya kAzIvALA zAstravizArada pa.pU. sva. vijayadharmasUrijI mahArAja DramaNalAla cI. zAha vikramanI vIsamI sadInA mahAna jainAcAryomAM kAzIvALA pa.pU. mAthethI devuM paNa thoDuM UtarI zake ane pitAjIne batAvI daI zakAya ke sva. vijayadharmasUrijI mahArAjanI pratibhA ghaNI anokhI hatI. temanuM jugAramAM huM jItI paNa zakuM chuM." vyaktitva vilakSaNa hatuM. e jamAnAmAM videzonA jaina dharmanA vidvAno cha rUpiyA laI mULacaMde pharI pAcho khAnagImAM jugAra ramavo cAlu sAthe jemane vadhumAM vadhu saMparka hoya tevA jaina muniomAM zrI karyo. A vakhate nasIbe ene yArI ApI. te jugAramAM jItato gayo. vijayadharmasUrijI hatA. e kALa daramiyAna jemanuM jIvanacaritra ema karatAM A vakhatanA jugAramAM lagabhaga doDhaso rUpiyA e kamAyo. duniyAnI vadhumAM vadhu bhASAmAM lakhAyuM hoya tevA jaina muniomAM paNa ene thayuM ke A rakama dvArA pitAjInuM devuM cUkavI dauM. eNe pitAjInA, zrI vijayadharmasUrijI hatA. teo hatA mahuvAnA, paNa temanuM kAryakSetra hAthamAM doDhaso rUpiyA mUkyA. pitAjIne ethI navAi lAgI. bIjI ghaNA lAMbA samaya sudhI kAzI rahyuM hatuM eTale teo "kAzIvALA' tarIke bIju devuM cUkate thayuM ethI saMtoSa thayo. samagra bhAratamAM paMkAyA hatA. mULacaMdanA manamAM have gaDamathala cAlavA lAgI. jugArInuM mana zrI vijayadharmasUri mahArAjano janma vi.saM. 1924mAM jugAra ramavAmAM doDe. kuTuMba pratye kaMIka abhAva paNa thayelo. ema chAM saurASTramAM mahuvA nagaramAM thayo hato. temanuM nAma mULacaMda hatuM. temanA mULacaMda jugAramAM na lapaTAyo. ene mahuvA choDI kyAMka bhAgI ja, pitAnuM nAma rAmacaMdra hatuM. temanI mAtAnuM nAma kamaLAbahena hatuM. hatuM. tyAga vairAgyanA saMskAra paNa enAmAM hatA. pUrvanA puNyanA udaye teo vizAzrImALI jJAtinA hatA. mULacaMdane be bhAIo hatA ane jugArane badale tyAga vairAgya tarapha enuM mana vadhu DhaLyuM. mULacaMdane cAra baheno hatI. temanuM kuTuMba vizALa hatuM. rAmacaMdranA traNa lAgyuM ke ghara choDIne cAlyA javAnI vAta mAtA-pitAne jo pote karaze . dIkarAomAM mULacaMda sauthI nAnA hatA. temanuM kuTuMba mahuvAnuM eka to teo saMmati nahi ja Ape, UlaTAnuM, vadhu kaDaka baMdhanamAM rAkhaze. sAdhAraNa sukhI kuTuMba hatuM. e jamAnAmAM chokarAMonA vidyAbhyAsa pitAjI dharmapriya hatA, paraMtu dIkSAnI vAtamAM saMmati Ape evA upara bahu lakSa apAtuM na hatuM. mULacaMda svabhAve AnaMdI hato. tene nahotA. eTale eka divasa mULacaMda koIne paNa kahyA vagara ghara choDIne zALAmAM jaIne bhaNavA karatAM ramavAmAM ane vADIomAM rakhaDavAmAM bhAgI gayo. tenI uMmara tyAre paMdara varSanI hatI. te bhAvanagara pahoMcyo. vadhAre AnaMda Avato. AthI zALAmAM te vAraMvAra napAsa thato, paraMtu ' ane upAzrayamAM dAkhala thayo. tyAM upAzrayamAM vRddhicaMdrajI mahArAjanuM moTA kuTuMbane lIdhe koI tene bhaNavA mATe bahu rokaToka karatuM nahi. vyAkhyAna cAlatuM hatuM te sAMbhaLavA beTho. pavitra, zAMtamUrti evA mULacaMda sauthI nAno dIkaro hovAne lIdhe mAtA kamaLAbahena paNa mahArAjazrInA vyAkhyAnanI kaMIka jAduI asara tenA citta upara thai. tene bahu lADathI rAkhatAM. ene lIdhe mULacaMdamAM divase divase svacchaMdatA mULacaMdane vRddhicaMdrajI mahArAja pAse dIkSA levAnuM mana thayuM, vadhatI gaI hatI. te koine kahyA vagara game tyAre gharanI bahAra ramavA ekAnta sAdhIne eNe mahArAjazrIne kahyuM, "mahArAja sAheba, mAre cAlyo jato ane game tyAre pAcho Avato. bAra-tera varSanI uMmare tamArI pAse dIkSA levI che. huM kazuM bhaNyo nathI. mane lakhatAM vAMcatA. thaI to paNa bhaNavAmAM te "Dha" jevo hato. vaLI kharAba mitro sAthe paNa barAbara AvaDatuM nathI. meM atyAra sudhI rakhaDI khAdhuM che. jugAra rakhaDavAne lIdhe tathA tevAnI sobatane lIdhe tene nAnapaNamAM jugAra ramyA karyo che. paNa have mane dIkSA levAnI icchA thai che.' ramavAnI Teva paDI gaI hatI. jugAramAM te dhIme dhIme moTI rakamanI vRddhicaMdrajI mahArAje kahyuM, "bhAi, tane dIkSA levAno vira hArajIta karavA lAgyo hato. eka vakhata te vadhu rakama hArI gayo eTale Avyo e kharekhara bahu sArI vAta che. teM rakhaDI khAdhuM che to bhale, haju potAnA hAtha uparanA sonAnAM ghareNAM zarAphane tyAM gIro mUkIne doDhaso kyAM tArI uMmara vahI gai che? tane jugAra choDIne dIkSAnA bhAva thayo rUpiyA laIne jugAranI khoTa teNe cUkavI hatI. e vAtanI jyAre gharamAM e ja moTI vAta kahevAya. tane lakhatAM vAMcatA nathI AvaDatuM teno kazo badhAMne khabara paDI tyAre mULacaMdane bhAIoe tathA pitAzrIe bahu vAMdho nahi. ame tane bhaNAvIzuM, paNa mahattvanI vAta to e che ke tArA mAra mAryo hato. pitAzrIne mAthe A rIte ghareNAM choDAvavA mATe doDhaso mAtA-pitAnI rajA vagara ame tane dIkSA ApI zakIe nahi.' rUpiyAnuM devuM thaI gayuM. mULacaMda pharI jugAra ramavA na jAya e mATe ' mAtA-pitAnI saMmati mATe mahArAjazrIe Agraha rAkhyo, paraMtu kuTuMbanA sabhyoe cAMpatI najara paNa rAkhavA mAMDI. mULacaMda mATe A bahu muzkela kArya hatuM, chatAM eNe mahArAjazrInI dIkSA : sUcanAnusAra ghare jaIne dIkSA levAnI vAta karI. mULacaMdanA pitAzrI kizora mULacaMdanI pAse have paisA nahotA eTale vadhu jugAra rAmacaMdra to have uMmarane lIdhe baMne AMkha gumAvI beThA hatA. e ramavAnI koI zakyatA nahotI. vaLI paisA nahotA eTale koi judo divasomAM motIyo vagerenI zastrakriyA thatI nahotI eTale aMdhApo dhaMdho karIne kamAvAne avakAza paNa nahoto. A saMjogomAM mULacaMde veThavA sivAya koi ilAja nahoto. pitAzrInA manamAM vicAra Avyo mahuvAmAM eka kaMdoIne tyAM nokarI cAlu karI. mahine lagabhaga eka ke rakhaDu chokaro kAyamano jugArI thaI jAya enA karatAM dIkSA le te sAruM, rUpiyAnAM pagAramAM kaMdoI Akho divasa jAtajAtanI majUrI karAvato. che, chatAM emaNe spaSTa saMmati na ApI. mULacaMdanI mAtAe to gharamAM majUrInA paisAmAMthI thoDA vAparatAM vAparatAM bAkInA je bacatA te rokakaLa karI mUkI. dIkSA kevI ne vAta kevI? ene to dIkarAne bacAvIne mULacaMde potAnI pAse che rUpiyA jeTalI rakama ekaThI karI paraNAvIne gharamAM vahu ANavI hatI. enA manamAM khAtarI hatI ke eka hatI. e jamAnAmAM e ghaNI sArI rakama kahevAya. vakhata dIkarAne paraNAvI dIdho ane gharamAM vahu Avaze eTale dIkarAnuM rUpiyA hAthamAM AvatAM mULacaMdanA manamAM jAtajAtanA tarka cAlavA badhuM rakhaDavAnuM ApoApa baMdha thaI jaze. mULacaMdanA moTA bhAio lAgyA. eTalA rUpiyA kAM to leNadArane ApI zakAya athavA ghare to roSe bharAyelA hatA. enA kAkAo ane bIjA sagAMoe paNa pitAjIne ApI zakAya athavA eTalA rUpiyAno pharI ekavAra jugAra mULacaMdane dIkSA na levA mATe spaSTa ghamakI ApavA sAthe vAta karI hatI. ramI zakAya. mULacaMdane trIjo vikalpa vadhu gamyo kAraNake jugArano " AthI mULacaMdanirAza thayo. tyAra pachI bIjI-trIjI vAra dIkSA levAnI caTako haja ocho thayo nahoto. vaLI jo jugAramAM jItI gayA to vAta jyAre paNa mULacaMda kADhato tyAre gharanuM vAtAvaraNa taMga thai jatuM. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana mAtA raDavA lAgatI. bhAio tathA bIjA mULacaMdane bahu mAra paNa adhyayana karAvanAra narmadAzaMkara zAstrIne A kAma soMpavAmAM AvyuM mAratA. ane dharmavijayane mATe "sArasvata candrikA' bhaNAvavAnuM zarU thayuM. gharamAM Avo trAsa veThavo paDato hovA chatAM mULacaMde dIkSA levAnI A adhyayana cAlu thatAM ja jANe muni dharmavijayajInA potAnI haTha choDI nahi. dhIme dhIme virodha ocho thato gayo. mAra jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama jANe acAnaka vadhI gayo. emanI ocho paDato gayo. chokaro bhAgI jaine kyAMka dIkSA lai leze enA mAnasika jaDatA adrazya thavA lAgI ane grahaNazakti, smRti ane ruci karatAM rajA kema na ApavI? evA vicAro gharamAM dhIme dhIme mAMhomAMhe acAnaka jAgRta thaI hoya tevuM lAgavA mAMDyuM. emane bhaNAvanArA cAlavA lAgyA. zAstrIne paNa Azcarya thavA lAgyuM. emane bhaNAvavAmAM bahu utsAha ema karatAM eka divasa mULacaMdane dIkSA levA mATe gharamAMthI badhAMnI AvavA lAgyo. muni dharmavijayane vyAkaraNanAM sUtro artha sAthe rajA maLI. enA pitAzrIe mahAjananI sAkSIe rajA ApI, jethI samajatAM ane niyamo yAda rahetAM joIne bIjA sAdhuone paNa Azcarya dIkSA levAmAM koI bAdha naDe nahi. thavA lAgyuM. rajA maLatAM ja mULacaMda vRddhicaMdrajI mahArAja pAse AvI pahoMcyo. abhyAsanI sAthe guru mahArAjanI sevAbhakti e dharmavijayanuM dIkSA mATe rajA maLyAnI vAta karI. mahArAjazrIne paNa bahu AnaMda mukhya lakSya rahyuM hatuM. teone vRddhicaMdrajI mahArAja pAse potAnA pitA thayo. karatAM paNa vadhu vAtsalya anubhavavA maLatuM hatuM. guru mahArAjanI - dIkSAno divasa nakkI thayo. bhAvanagaramAM vi.saM. 1943nA jeTha tabiyata nAdurasta rahetI hatI. baMne page vAno duHkhAvo sakhata raheto. vada 5nA roja ogaNIsa varSanI vaye mULacaMdane bhAvanagaranA saMghamAM muni dharmavijaya roja rAtanA bAreka vAgyA sudhI paga dabAvavA emanI vRddhicaMdrajI mahArAjanA haste dIkSA ApavAmAM AvI. saMghe khUba moTo pAse besatA. e vakhate guru mahArAja pAsethI teo koIne koI sUtra mahotsava A prasaMge karyo ane ThIka ThIka dhana vAparavAmAM AvyuM. kaMThastha karI letA. divasa daramiyAna jyAre teo gocarI vahoravA jAya mULacaMdanuM nAma have muni dharmavijaya rAkhavAmAM AvyuM. tyAre rastAmAM ekAda gAthA kaMThastha karavAnuM rAkhatA. Ama samayanA vidyAbhyAsa : sadupayogane kAraNe temano abhyAsa vadhato gayo. - kizora mULacaMde dIkSA lIdhI tyAre ene lakhatAM vAMcatA khAsa kazuM vaLI vRddhicaMdrajI mahArAja pAse e divasImAM bhAvanagaranAM AvaDatuM nahotuM. eTalI hada sudhInuM enuM A ajJAna hatuM ke AgevAna zrAvako zrI kuMvarajI ANaMdajI, zrI giradhara ANaMdajI vagere 'bhAvanagara" jevo saraLa ane suparicita zabda paNa barAbara lakhatAM jJAnagoSThI mATe AvatA. teo je prazno kare ane guru mahArAja je ene nahotuM AvaDatuM to pachI potAnuM "dharmavijaya' evuM potAnuM nAma | uttaro Ape te dharmavijaya barAbara dhyAnathI sAMbhaLatA ane samajavAno to lakhatAM kyAMthI ja AvaDe? prayatna karatA tathA potAne kaMI zaMkA thAya to tarata pUchatA. Ama muni mULacaMde dIkSA letI vakhate vRddhicaMdrajI mahArAjane kahyuM hatuM ke "huM dharmavijayajInI sajjatA divase divase vadhavA lAgI. vRddhicaMdrajI abhaNa chuM, chatAM gocarIpANI lAvavAnuM, kAMpa kADhavAnuM vastro mahArAje saMgrahaNInA rogane kAraNe tathA paganI takalIphane kAraNe chellAM dhovAnuM ane ApanI vaiyAvacca karavAnuM kAma karIne huM muni tarIke keTalAMka varSa bhAvanagaramAM sthiravAsa karI lIdho hato. muni saMtoSa mAnIza." paNa vRddhicaMdrajI mahArAje ene AzvAsana ApatAM dharmavijayane dIkSA pachInA varSe emaNe bIjA sAdhuo sAthe amadAvAda kahyuM hatuM ke "tane lakhatAM vAMcatAM to jarUra zIkhavADIza, paNa eTaluM basa cAturmAsa mATe mAkahyA hatA. paraMtu tyAMthI teo pAchA AvyA pachI nathI. mAre to tane eka moTo paMDita banAvavo che." temane potAnI pAsa bhAvanagaramAM caturmAsa mATe rokyA hatA. dIkSA pachI guru mahArAje dharmavijayane sUtro kaMThastha karavAnuM kAma zeSakALamAM muni dharmavijaya AsapAsa sihora, pAlitANA, taLAjA, soMpyuM. vAMcatAM AvaDatuM nahotuM eTale sUtro pustakamAM joIne kaMThastha mahuvA vagere sthaLe vihAra karI AvatA. karavAnuM zakya nahotuM, paNa guru mahArAja ke bIjA sAdhu mahArAja pAse dIkSAnA bIjA varSa pachI muni gharmavijayanI abhyAsamAM jhaDapI pATha laIne teo kaMThastha karavA lAgyA, paNa sUtro paNa emane jaladI pragati thavA lAgI. temanI zakti khIlavA mAMDI. temanI bhASA vadhu -bhe caDatAM nahotAM. Ama chatAM teo thAkyA vagara Akho divasa zuddha, ziSTa ane saMskArI banavA lAgI. bIjAonI sAthe sarasa khasIne sUtro gokhAM karatAM be pratikramaNanAM sUtro Akho divasa kaMThastha vArtAlApa karatAM temane AvaDI gayuM. eka divasa upAzrayamAM gura karavAmAM bIjA koi kizorane mahino doDha mahino ke ethI paNa ocho mahArAje eka sAdhune vyAkhyAna ApavA mATe kahyuM. e sAdhue kahyuM, samaya lAge tene badale muni dharmavijayane khAssAM aDhI varSa lAgyAM. sAhebajI Aje vyAkhyAna mATe mArI barAbara taiyArI thaI nathI.' pachI. gRhasthapaNAmAM jugAra ramanAra ane rakhaDI khAnAra A abhaNa sAdhu emaNe majAkamAM kahyuM, "eTale Aje bhale dharmavijaya vyAkhyAna vAMce.' kazuM ukALavAnA nathI ema keTalAka gRhasthone lAgatuM hatuM, paNa gura e sAdhue to majAkamAM kahyuM, paNa vRddhicaMdrajI mahArAje to kharekhara bhagavaMta zrI vRddhicaMdrajI mahArAjane emanA pratye anahada vAtsalya hatuM - dharmavijayane bolAvIne kahyuM, "Aje vyAkhyAna tamAre vAMcavAnuM che, ane teo temane bhAvathI bhaNAvatAM ane AzIrvAda ApatA. AvaDaze ne?' pratikramaNanAM sUtro barAbara kaMThastha thatAM ane lakhatAM vAMcatAM gharmavijaye tarata saMmati ApI. temaNe te divase barAbara AvaDI gayuM eTale muni dharmavijayano AtmavizvAsa vadhI AtmavizvAsapUrvaka bulaMda avAje vyAkhyAna ApyuM. vRddhicaMdrajI gayo. lakhavA-vAMcavAmAM emano rasa have jAgRta thayo. vRddhicaMdrajI mahArAje pAsenA oraDAmAM besIne AkhuM vyAkhyAna dhyAnapUrvaka mahArAjanA bIjA keTalAka ziSyomAMthI koI saMskRta vyAkaraNa, koI barAbara sAMbhaLyuM. vyAkhyAna pUruM thayuM eTale bahu ja prasannatApUrvaka nyAyazAstra koi sAhitya, to koI tattvajJAnanAM graMthono abhyAsa emaNe dharmavijayane dhanyavAda ApyA ane "vakhata jatAM tame moTA karatA hatA. guru mahArAja svAdhyAya upara bahu ja bhAra mUkatA hatA. vaktA thai sarasa vyAkhyAno ApI zakazo evI AgAhI sAthe upAzrayanuM vAtAvaraNa svAdhyAyathI, zlokonA paThanathI, stavana AziSa ApI. sajajhAyanA madhura dhvanithI guMjatuM rahetuM hatuM. ethI muni gharmavijayane dIkSAnA pAMceka varSamAM ja dharmavijayanI pragati joIne vRddhicaMdrajI paNa cAnaka caDI. eka divasa emaNe guru mahArAja pAse prastAva mUkyo, mahArAjane bahu saMtoSa thayo. "mAre saMskRta vyAkaraNa zIkhavuM che. A vAta sAMbhaLIne pAse beThelAM vRddhicaMdrajI mahArAjanI tabiyata divase divase bagaDatI jatI keTalAka sAdhuo hasI paDyA, paraMtu vRddhicaMdrajI mahArAje A vAta hatI. saMgrahaNI uparAMta have hRdayaroganI takalIpha paNa emane cAlu gaMbhIratApUrvaka lIdhI ane emaNe mane dharmavijayane evI bhAvanA mATe thaI hatI . e divasomAM bIjA sAdhuo uparAMta muni dharmavijaye zAbAzI ApI. tarata emaNe saMskRta zIkhavanAra paMDitanI vyavasthA - potAnA guru mahArAjanI ghaNI sArI sevAbhakti karI hatI. vRddhicaMdrajI . karI. bhAvanagaranA paMDitomAM te vakhate hAiskUlamAM zikSaka tarIke mahArAje eka divasa potAnA vyAkhyAna daramiyAna gRhastho ane 16 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA. 16-10-92 sAdhuone bhalAmaNa karatAM kahyuM hatuM ke "dharmavijaye dhAryA karatAM ochA samayamAM ghaNI sArI zakti khIlavI che. mATe mArI bhalAmaNa che ke AgaLa jatAM emane paMnyAsanI padavI avazya ApavAmAM Ave." vi. saM. 1949nA vaizAkha suda 7nA divase vRddhicaMdrajI mahArAja kALadharma pAmyA. tyAM sudhI satata pAMca varSa muni dharmavijaya potAnA gurumahArAjanI vaiyAvacca mATe emanI sAthe ja rahyA. gurumahArAjanA kALadharma pachI have temane bhAvanagaramAM vadhu rahevuM ucita na lAgyuM eTale temaNe tyAMthI vihAra karyo ane kAThiyAvADamAM jude jude sthaLe vicaryA ane saM. 1949nuM cAturmAsa emaNe lIMbaDImAM karyuM. have vyAkhyAna ApavAnI emanI zailI uttarottara vikAsa pAmatI jatI hatI. temano avAja ghaNo bulaMda hato ane vizALa samudAyane sArI rIte saMbhaLAto. temanA uccAro paNa zuddha hatA. saMskRta zabdo bolavAnI temane sArI phAvaTa AvI gai hatI. temanA vicAromAM paNa udAratA hatI. temanuM vaktavya hRdayasparzI rahetuM eTale emanA vyAkhyAno sAMbhaLavA mATe jaino uparAMta hinduo ane musalamAno paNa AvatA. lIMbaDInA cAturmAsa pachI muni dharmavijayajIe viramagAma, kapaDavaMja, sAdaDI (mAravADa), pATaDI vagere sthaLe cAturmAsa karyA. kapaDavaMjanA cAturmAsa daramiyAna emaNe kAzIthI eka paMDitane bolAvIne nyAyazAstrano abhyAsa karyo hato. sAdaDInA cAturmAsa daramiyAna emaNe najIka AvelA tIrtha rANakapuranI yAtrA karavAmAM naDatI pratikULatAo saMgha pAse dUra karAvI hatI, ke jethI vadhune vadhu loko rANakapuranI yAtrAe AvI zake. pATaDInA cAturmAsa daramiyAna emaNe najIkanAM AvelAM upariyALAjI tIrthano jIrNoddhAra karAvyo hato.vaLI tenA nibhAva mATe kAyamI phaMDanI vyavasthA paNa karAvI ApI hatI. tyArapachI mahArAjazrIe saM. 1958 sudhI mahesANA, samI, mahuvA ane mAMDalamAM anukrame cAturmAsa karyA hatAM. dIkSA lIdhA pachI 'mahArAjazrIe potAnA vatana mahuvAmAM pahelIvAra cAturmAsa karyuM hatuM te vakhate emanA saMsArI pitAjI to svargavAsa pAmyA hatA, paraMtu emanAM mAtA haju vidyamAna hatAM. potAnA putranI sAdhu tarIke pragati joinA teo bahu ja AnaMda pAmyAM hatAM. A cAturmAsa daramiyAna mahArAjazrInAM vyAkhyAno sAMbhaLavA mATe gAmanA jaina-jainetaro ghaNA AvatA. potAnA gAmano eka rakhaDu jugArI chokaro AvA tejasvI sAdhu mahAtmA banyA hatA e joine tathA emanI udabodhaka vANI sAMbhaLIne mahuvAnA nagarajano harSavibhora thaI jatA. vaLI mahuvAnuM cAturmAsa bIjI rIte paNa yAdagAra banI gayuM, kAraNa ke mahArAjazrInI preraka vANI sAMbhaLIne be yuvAnone dIkSA levAnI bhAvanA thaI hatI. emano dIkSA mahotsava paNa mahuvAmAM sArI rIte ujavAyo hato. vaLI e avasara upara judA judA hetu mATe je rakama ekaThI thaI emAMthI mahArAjazrIe mahuvAmAM eka sarasa pustakAlaya sthapAvyuM ke jethI ghaNA lokone graMthavAMcanano lAbha maLI zake. pustakAlayanI sthApanAnAM potAnA prayAsanI saphaLatAthI prerAine mahArAjazrIe pachI viramagAmanA cAturmAsa daramiyAna tyAM paNa pustakAlayanI sthApanA karAvI hatI. mahArAjazrIe je rIte saMskRta bhASAno abhyAsa karyo ane vividha graMthonuM teo adhyayana karavA lAgyA hatA te jotAM emane svAnubhavanA AdhAre lAgyuM ke zrAvakomAM jo teja ANavuM hoya to emanAmAM jJAna-vRddhi thavI joIe. emanAmAM jo jJAnavRddhi karAvavI hoya to tevA graMtho pustakAlaya dvArA sulabha thavA joIe. tathA pAThazALAomAM paMDito dvArA temanuM adhyayana thavuM joie. AthI TheraThera pustakAlaya ane pAThazALAnI sthApanA e mahArAjazrInI eka mahattvanI mukhya ane priya pravRtti banI gaI hatI. dharma-zALA : * yuvAnImAM mahArAjazrInI je rIte zakti khIlatI jatI hatI tethI ghaNA loko ane sAdhu-sAdhvIo Azcaryacakita thavA lAgyA hatA. Ama chatAM yauvanasahaja abhimAnano raNako mahArAjazrInI vANImAM kyAreya varatAto nahoto. temano zAstrAbhyAsa dinapratidina jema jema vadhato gayo tema tema temanAmAM gAMbhIrya paNa vadhatuM gayuM. vizALa vAMcanane lIdhe mahArAjazrImAM tarkazakti, hAjarajavAbI paNa AvatAM gayAM hatAM. sAdhusamAjamAM paNa sUkSma mAnakaSAya kyAreka daSTigocara thato hoya che. teomAM potAnAM nAma- kIrti mATe eSaNA jAgRta thatI hoya che. potAno zrotA samudAya ke bhaktasamudAya moTo. thAya to manathI paNa tevA sAdhuo phulAvA mAMDe che. mAnakaSAyane jItavo e saraLa vAta nathI. mahArAjazrI eka vakhata gujarAtamAM vicaratAM vicaratAM eka gAmamAM padhAryA hatA. te gAmamAM upAzrayamAM bIjA eka sAdhu mahArAja paNa birAjamAna hatA. baMne sAdhuo vacce potapotAnAM kAryonI vAta thaI. e vaDIla sAdhumahArAje kahyuM, "dharmavijaya, huM to ghaNuM sarasa kAma karuM chuM. bhaktono mArA pratye eTalo badho AdarabhAva che ke eka gAmamAM meM pAThazALA karAvI to bhaktoe e pAThazALA sAthe mAruM nAma joDI dIdhuM. tame paNa pAThazALAnI ghaNI badhI pravRtti upADI che to tamArA bhaktoe koI pAThazALA sAthe tamAruM nAma joyuM che?" mahArAjazrIe kahyuM, "mArA nAmanI to gAmegAma zALAo thai che, eTale mAre have vadhu koi nAmanI jarUra nathI." ema tame gappAM mArI vAta na uDAvo. sAcI vAta karo." juo mahArAja ! mAruM nAma dharmavijaya che. gujarAta, kAThiyAvADa, mAravADa badhe dharma-zALA che. loko vagara kIdhe zALA sAthe mAruM nAma joDe che. pachI mAre nAma mATe judA prayatno karavAnI zI jarUrI che?' mahArAjazrInA ramUjI chatAM tarkayukta ane arthagaMbhIra javAbathI e sAdhumahArAja vAtano marma samajI gayA.. kAzIprayANa : mahArAjazrIe pAThazALAo sthApavAnI pravRtti to upADI hatI, paraMtu te pAThazALAomAM vidyArthIone yogya zikSaNa ApavAvALA sArA zikSako maLatA nahotA. ATalAM varSanA anubhava parathI, mahArAjazrIne lAgyuM ke jaina samAjamAM jinamaMdiranA nirmANa tarapha jeTaluM lakSa apAyuM che teTaluM lakSa jinAgama tarapha- zAstrAbhyAsa tarapha apAyuM nathI. A kSetra pratye game te kAraNe ghaNuM durlakSa sevAyuM che. mahArAjazrIne lAgyuM ke zAsananI unnati mATe pote be prakAranI pravRtti upADavI joize-eka te saMskRta-prAkRtanA jANakAra evA sArA zikSako taiyAra karavAnI ane bIjI te uttama graMtho prakAzita karIne lokone, vizeSata:, jijJAsuo ane abhyAsIone sulabha karavA-" mahArAjazrIe zikSako taiyAra karavA mATe prathama pAThazALAnI pravRA che vi.saM. 1958mAM mahArAjazrInuM cAturmAsa mAMDalamAM hatuM. emaNe joyuM ke pAThazALAnI pravRtti cAlu karavI haze to teno abhyAsa karavAnI. rucivALA vidyArthIo pahelA jo ize. e vidyArthIone rahevA-jamavAnI vyavasthA kyAMka karavI joIe. e mATe ane emane bhaNAvanAra zikSakanA pagAramATe nANAMnI jarUra paDaze. mahArAjazrIno. prabhAva evo hato ke mAMDala gAmamAM pAThazALA mATe emane makAna paNa, maLI gayuM. saMskRta-prAkRtano abhyAsa karavAnI bhAvanAvALA daseka vidyArthInAM nAma paNa noMdhAI gayAM ane kharca mATe paNa phaMDa ekaThuM thaI gayuM. AthI mahArAjazrIe "zrI yazovijayajI jaina pAThazALA'nI sthApanA mAMDalamAM saM. 1958mAM karI. A pAThazALA mAMDalamAM thoDo vakhata cAlI, paraMtu mahArAjazrIne ethI bahu saMtoSa thayo nahi. mAMDalamAM koI sArA paMDito AvIne rahevA taiyAra thatA nahi. vaLI gAmanA vidyArthIo to vAraMvAra ghare jAya ane bahAragAmanA vidyArthIo paNa emanI sAthe cAlyA jAya. taduparAMta sthAnika loko paNa AvI-AvIne samaya bagADe. A paristhitino satata vicAra karatAM karatAM mahArAjazrIne lAgyuM ke je rIte. upAdhyAya yazovijayajI mahArAja bAra varSa kAzImAM rahIne bhaNyA hatA te rIte vidyArthIone ane potAnA ziSyone kAzImAM rAkhIne bhaNAvavA joIe. mahArAjazrIe potAno A vicAra keTalAka Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana gRhasthone jaNAvyo, paraMtu dareke temAM rahelI muzkelIo batAvI. sauthI pahelI to vihAranI muzkelI hatI. vaLI kAzImAM jainonAM gharo nahi eTale rahevAnI muzkelI tathA sAdhuonI gocarInI muzkelI hatI. vaLI eTale dUra javA-rahevAmAM kharca paNa ghaNuM Ave. Ama chatAM mahArAjazrI potAnA vicAramAM makkama rahyA. muzkelIo to paDavAnI ja che. tema chatAM jo kArya siddha thatuM hoya to muzkelIothI DarI javAnI jarUra nathI ema temane lAgyuM. temaNe potAnA ziSyone vAta karI tathA vidyArthIo AgaLa da2khAsta mUkI. lagabhaga badhA ja vidyArthIoe darakhAsta svIkArI. mAMDalanuM cAturmAsa pUruM thayA pachI mahArAjazrIe yogya samaye, zubha muhUrto kAzI tarapha prayANa karyuM. vihArano rasto emaNe bhoyaNI, amadAvAda, kapaDavaMja, moDAsA, dAhoda, rAjagaDha, ujjaina, makSI, zAjApura, sIpI, jhAMsI, kAnapura, lakhanau thai kAzI pahoMcavA dhAryuM. jaina sAdhuonA vihArano A rasto nahoto, kAraNake ghaNA kharA vistAromAM jainonAM gharo nahotAM. eTale rAtrimukAma ane gocarIno prazna ghaNo vikaTa hato. Ama chatAM mahArAjazrI ane emanA cha ziSyo tathA bAreka vidyArthIo vihAra karatA karatA AgaLa vadhavA lAgyA. rastAmAM jaMgalo AvatAM hatAM. potapotAnI anukULatA pramANe AgaLa-pAchaLa cAlatA sAdhuo ane vidyArthIo jyAM be keDI ke be ke traNa rastA Ave tyAM koika eka bAju cAlyA jatA, koIka bIjI bAju cAlyA jatA ane bhUlA paDelAMne zodhavAmAM kyAreka Akho divasa vItI jato, jaina zabda ja lokoe na sAMbhaLyo hoya evA pradezomAM jaina sAdhune yogya ukALeluM pANI ke sUjhato AhAra na maLe to upavAsa paNa thato. AvI vikaTa paristhitimAM mahArAjazrInA vidyArthIo ane ziSyo suddhAM gujarAtamAM pAchA pharavAnI vinaMtI karatA. teve vakhate dhairya na gumAvatAM ke hatotsAha na thatAM mahArAjazrI teone khUba protsAhana ApatA. Ama pAMceka mahinAnA vihAra pachI teo sau saM. 1959nA vaizAkha suda trIja-akSayatRtIyA-nA divase kAzImAM AvI pahoMcyA. vihAranI muzkelIo to varNavatAM pAra Ave evI nahotI, temAM vaLI kAzImAM 2hevAnI muzkelI UbhI thai. kAzImAM tyAre jainonuM koi ghara nahi ane hiMduone jaino pratye dveSa hato. AkhI kAzI nagarImAM vIseka mANasonA vasavATa mATe anukULa jagyA kyAMya maLI nahi. bhADuM ApavAnI taiyArI chatAM 'jaina' zabda sAMbhaLIne loko moM macakoDatA. jaino eTale nAstika evI mAnyatA tyAre kAzInA paMDitomAM dRDha thai --7 hatI. chevaTe eka dUranA ujjaDa vistAramAM khaMDiyera jevI eka dharmazALAnuM nAnuM sarakhuM makAna bhADe maLI gayuM. tyAM mahArAjazrI cha sAdhuo ane bAra vidyArthIo sAthe rahevA lAgyA. badhAnA abhyAsa mATe traNa pagA2dAra paMDito rAkhavAmAM AvyA. saMskRta vyAkaraNa, nyAya, kAvya, alaMkAra vagereno vyavasthita abhyAsa cAlu thayo. avagaDa mAtra rahevAnI hatI. makAna paDuM paDuM thAya eTaluM jarjarita hatuM. varasAda paDe ane jorathI pavana phUMkAya tyAre badhA makAnamAMthI bahAra doDI jatA ane bIje kAmacalAu Azraya letA. bhADAnI bIjI sArI jagyAnI tapAsa cAlu hatI, paraMtu jainone koi bhADe makAna ApavA taiyAra nahotuM. koI makAna vecAtuM lai levAmAM Ave to ja sthaLAMtara karI zakAya evuM hatuM. ema karatAM karatAM nava-dasa mahinA thai gayA. evAmAM jANAvAmAM AvyuM ke eka mahollAmAM eka jUnuM makAna vecAvAnuM hatuM. 'aMgrejonI koThI' tarIke e makAna oLakhAtuM hatuM. enI kiMmata jANI laine mahArAjazrIe muMbai potAnA be bhakto zeTha vIracaMda dIpacaMda tathA zeTha gokuLabhAi mUlacaMdane patra lakhyo. baMneno javAba Avyo ke tarata makAna lai levuM. e mATe nANAM mokalI ApavAmAM AvyAM. e makAna kharIdIne mahArAjazrI tathA emanA ziSyo ane vidyArthIo tyAM rahevA gayA. teo sarvenI abhyAsamAM sArI pragati thatI rahI. mahArAjazrI pote roja savAre teone vyAkhyAna ApatA tathA divasa daramiyAna abhyAsa karAvatA. Ama chatAM mahArAjazrIe joyuM ke kAzImAM cAre bAju jaino mATeno dveSa varatAyA karato hato. lokomAM e mATe ajJAna 11 ane pUrvagraha che te dUra karavAM joIe. e mATe mahArAjazrIe eka upAya vicAryo, jAhera sthaLomAM jaine pote vyAkhyAna ApavAM ane jaina dharmanA uttama tattvothI lokone vAkepha karavA. mahArAjazrInI vaktRtva zakita ghaNI ja khIlI hatI. emano avAja hajAronI medanImAM sAMbhaLI zakAya evo madhura ane bulaMda hato.temanI vidvatA bhAre hatI. jaina uparAMta hiMdu, musalamAna, khristI, zIkha vagerenA dharmo ane dharmagraMthothI teo paricita thai gayA hatA. gujarAtI, saMskRta, prAkRta uparAMta hiMdI bhASA uparanuM temanuM prabhutva ghaNuM sAruM thai gayu hatuM. aneka zloko emane kaMThastha hatA. kavitAnI paMktio teo sarasa gAi zakatA, AthI emaNe roja sAMje potAnA ziSyo ane vidyArthIo sAthe judA judA sthaLe javAnuM cAlu karyuM. rastA para khullI jagyAmAM jAhera sabhA yojavA mATe tyAre koI baMdhano nahotAM, kazI pUrva taiyArInI jarUra nahotI. mahArAjazrI mATe pATanI paNa jarUra nahotI, maMDapa bAMdhavAnI jarUra nahotI. mAikrophona to haju AvyuM nahotuM. potAnA sAdhuo ane vidyArthIo e ja zrotAgaNa. eTale zvetAo meLavavA mATe paNa koi prazna nahoto. teo badhA koi eka sthaLe jai, sabhAnI jema goThavAi jatA, mahArAjazrI UbhA UbhA eka kalAka vyAkhyAna ApatA. pasAra thatA lokomAMthI jene jeTalo rasa paDe te pramANe sAMbhaLavA UbhA rahetA ke besI jatA. rAjaghATa, maNikarNikA ghATa, kaMpanI bAga vagere judAM judAM jAhera sthaLomAM mahArAjazrI A rIte pahoMcI jatAM dharmanAM mULabhUta tattvonI vAta karatA. koi dharmanI TIkA, niMdA karatA nahi, paNa temAMthI paNa sArAM sArAM avataraNo TAMkatA . jaino pratyeno dveSa dUra karavA mahArAjazrIno A upAya bahu saphaLa nIvaDyo. zrotAonI hAjarI divase divase vadhavA lAgI. keTalAka to niyamita AvavA lAgyA. kharekhara bahu rasa paDe ane sAruM jANavA maLe evAM vyAkhyAno hatAM. zrotAgaNanI vIsanI saMkhyAmAMthI so, baso karatAM karatAM hajAra be hajAranI thavA lAgI. pachI to agAuthI sthaLa paNa jAhera karavuM paDatuM ke jethI zrotAo nirAza na thAya. thoDA mahinAmAM to AkhA kAzImAM vAta prasarI gai ke koi jaina sAdhu mahAtmA AvyA che ane teo bahu sarasa vyAkhyAno Ape che. A vAta sAmAnya zrotAomAMthI paMDita vargamAM paNa cAlI ane pachIthI to mahArAjazrInA vyAkhyAnomAM paMDito paNa AvavA lAgyA, kAraNake teone paNa saMtoSa thAya ane navuM jANavA maLe evI vidvadabhogya vAto paNa vyAkhyAnamAM AvavA lAgI, Ama karatAM karatAM kAzInA rAjAnI rAjasabhAmAM carcA thavA lAgI ke koi jaina mahAtmAnA vyAkhyAno bahu sarasa thAya che ane sAhityarasika gharmapriya kAzInareze paNa e sAMbhaLavA jevAM che. kAzInareza pote saMskRtanA paMDita hatA eTale mahArAjazrIne sAMbhaLavA mATe emanI utsuktA vadhI gai. eka divasa emaNe mahArAjazrIne potAnA mahelamAM vyAkhyAna ApavA mATe padhAravAnuM nimaMtraNa ApyuM. mahArAjazrIe e nimaMtraNa svIkAryuM. kAzInA rAjAe mahArAjazrIne puchAvyuM hatuM ke rAjamahelamAM padhAravA emane mATe be ghoDAnI gADI (phAiTana) mokalAve athavA jo nadI oLaMgIne teo AvavA icchatA hoya to nAva mokalAve. paraMtu mahArAjazrIe kahevarAvyuM ke potAne phAiTana ke nAva ke kazA vAhananI jarUra nathI kAraNake jaina sAdhuo vAhanano upayoga karatA nathI. gaMgA nadI pAra karavA mATe nAvamAM besI sAme kinAre UtaratAM rAjamahela sAva pAse paDe, paraMtu nAvamAM na besavuM hoya to tyAM pahoMcavA mATe pAMca mAilano rasto hato. mAharAjazrI nAvamAM na beThA paraMtu potAnA ziSyo sAthe pAMca mAilano vihAra karIne rAjamahelamAM pahoMcyA. rAjamahelamAM kAzInareze mahArAjazrInuM umaLakAbharyuM svAgata karyuM. rAjasabhAmAM kAzInA moTA moTA paMDitone paNa bolAvavAmAM AvyA hatA. mahArAjazrI mATe gAdI-takiyA sahita jariyAna kiMmatI Asana taiyA2 ka2vAmAM AvyuM hatuM. mahArAjazrIe enA upara besavAnI nA kahI. kAzInareze kAraNa pUchatAM mahArAjazrIe kahyuM, gRhasthAnAM yud Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92 jUnu, ta6 sAdhunAM dUSaNam (gRhasthonuM je bhUSaNarUpa hoya te sAdhuo yoryuM hatuM. e vakhate mukhyatve hiMdu dharmanA paMDito-zAstrIo, vidvAno mATe dUSaNarUpa gaNAya). mahArAjazrInA A javAbathI kAzInareza vagerenAM pravacano goThavAyAM hatAM. paraMtu te uparAMta jaina dharma upara prasanna thayA. teo saMskRtanA paMDita hatA eTale mahArAjazrI pAse AvuM bolavA mATe kone nimaMtraNa ApavuM eno vicAra karatAM mahAsabhAnA saMskRta subhASita sAMbhaLI teo rAjI thayA. mahArAjazrIe pote sAthe sau kAryakartAonI najara mahArAjazrI upara paDI. e mATe mahArAjazrIne lAvelA te sAdu Asana pAtharyuM ane tenA upara beThA. Ama sabhAnI vidhisara nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM. mahArAjazrIe e nimaMtraNano zarUAtamAM ja kAzInareza mahArAjazrIthI ekadama prabhAvita thayA. svIkAra karyo ane potAnA ziSyo sAthe tyAM padhAryA. mahArAjazrInA ziSyo ane vidyArthIo yathAsthAne goThavAI gayA. kuMbhameLAne kAraNe A adhivezanamAM pacAsa hajArathI vadhu - hiMdu mahArAjA jaina sAdhuthI prabhAvita thayA te keTalAka dveSI zrotAo ekatra thayA hatAM. emAM ghaNI vyaktionAM vaktavya hatAM paMDitone gamyuM nahi. sabhA zarU thAya e pahelAM ja eka paMDita eTale darekane dasa-paMdara miniTa ApavAmAM AvatI. mahArAjazrIne kAzInarezanI AjJA laIne mahArAjazrIne prazna karyo ke "mahArAjazrI, mATe paNa dasa miniTa phALavavAmAM AvI hatI. mahArAjazrIe 'dharmamAM Apa jaina sAdhu cho, to mane kaho ke bhAratanAM cha darzano gaNAya che, ekatA" e viSaya upara eTaluM sarasa pravacana cAlu karyuM ke tALIonA temAM jaina darzanane tame paheluM sthAna Apo cho, vacce sthAna Apo cho gaDagaDATa thatA rahyA ane vadhu samaya bolavA mATe Agraha zrotAo ke chelluM sthAna Apo cho ?' tema ja saMcAlako taraphathI thavA lAgyo. eTale lagabhaga pacAsa miniTa paMDitano Azaya evo hato ke mahArAjazrI jo ema kaheze ke jaina sudhI mahArAjazrInI asmalita vAgdhArA cAlatI rahI. darzanane teo paheluM sthAna Ape che, to teo abhimAnI tarIke dekhAI mahArAjazrInA A vyAkhyAnano eTalo moTo prabhAva paDyo ke Avaze. hiMdu darzano karatAM jaina darzana caDiyAtuM che ema kaheze to vyAkhyAna pachI aneka loko emane sabhAsthaLe tathA tyAra pachI emane kAzInareza nArAja thai jaze. jo teo ema kaheze ke jaina darzanane teo utAre maLavA AvyA. emAM keTalAka rAjavIo paNa hatA. vacce athavA chelle sthAna Ape che, to e darzananuM kAzInarezane mana mahArAjazrIe dhArmika saMkucitatA choDI devA upara bhAra mUkyo che ? kaMI mahattva nahi rahe. ane jaina dharmanAM udAra tattvo darzAvyAM hatAM. ethI mahArAjazrAnuM paraMtu mahArAjazrI AvI paristhitithI ghaDAyelA hatA. AmAM alAhAbAdamAM 'AryasamAja', 'khristI samAja' vagere saMsthAo - javAba ApavAmAM caturAinI jarUra hatI. emaNe paMDitane sAmo prazna taraphathI potAne tyAM jaina dharma vize vyAkhyAno ApavAnA mATe nimaMtraNa karyo ke "paMDitajI, pahelAM mane e kaho ke prathama darzanathI mokSa che? maLyAM hatAM. mahArAjazrInAM vyAkhyAnothI prabhAvita thayelA vacalA darzanathI mokSa che? ke chellA darzanathI mokSa che? jaina darzana : darabhaMgAnA nareze mahArAjazrI potAne baMgale padhAravA mATe nimaMtraNa mokSagatimAM mAne che eTale, je darzanamAM Apa mokSa mAno te darzana te ApyuM hatuM. e nimaMtraNa svIkArI mahArAjazrI potAnA ziSyo sAthe jaina darzana che." tyAM padhAryA hatAM. e vakhate nareza mahArAjazrInAM kAryo mATe Arthika mahArAjazrInA AvA javAbathI paMDitajI niruttara thaI gayA. sahAya ApavAnI bhAvanA darzAvI hatI. kAzInareza paNa mahArAjazrInA javAbathI prabhAvita thaI gayA. tyAra alAhAbAdamAM paMdareka divasa rokAI mahArAjazrI pAchA kAzI pachI mahArAjazrIe potAnuM pravacana cAlu karyuM. emaNe AraMbhamAM ja padhAryA hatA. sameta zikharajInI yAtrA : paMcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / kAzImAM pAThazALAnuM kArya vyavasthita rIte goThavAI gayuM hatuM ahiMsAsatyamasteya tyAgo maithuna varjanam / / eTale mahArAjazrIne lAgyuM ke jaina sAdhu tarIke jJAnaprAptinA nimitte (ahiMsA, satya, asteya, tyAga ane maithunavarjana e pAMca pavitra kAzIno sthiravAsa jarUrI hato, paNa have pote vihAra karavo joIe. gharma badhA ja lokone mAnya che. emAM koi vivAda nathI.) mahArAjazrI yuvAna hatA, adamya utsAhI hatA, kaSTo sahana karavAnI Ama mahArAjazrIe potAnI vANImAM evI gharmakathA rajU karI ke tatparatAvALA hatA. dharmapracAranI dhagazavALA hatA ane tIrthayAtrA * je jaina jainetara sarvane eka sarakhI svIkArya hoya. tyArapachI bhAvanAvALA hatA, eTale navA pradezokheDavAnI draSTie emaNe bies mahArAjazrIe dharmanA kSetre ekatA upara bhAra mUkyo. temaNe samajAvyuM ane baMgALamAM vihAra karI sametazikhara, pAvApurI vagere tIrthonI, ke bhinnatA to pratyeka kuTuMbamAM, samAjamAM are khuda manuSyanA zarIramAM yAtrA karavA mATe prayANa karavAnuM nakkI karyuM. paNa hoya che. mANasanI pAMce AMgaLI paNa sarakhI hotI nathI. paraMtu mahArAjazrI sAthe emanA cAra ziSyo hatA, taMduparAMta emanI. bhinnatA eTale viruddhatA evuM nathI hotuM. bhinnatA eTale viruddhatA evo pAThazALAnA ghaNA vidyArthIoe paNa emanI sAthe pagapALa. artha karavA jaie to kuTuMba, samAja, rAjya badhe ja saMgharSa UbhA thAya, AvavAno utsAha batAvyo, paraMtu emAMthI vIsa vidyArthIone pasaMda laDAi thAya, vinAza thAya. bhinnatAmAM ekatA e bhAratIya saMskRtinuM karavAmAM AvyA ke jeo pagapALA pravAsanuM kaSTa uThAvI zake. bIjA AgavuM lakSaNa che. eTalA mATe sAcA dhArmika mANasoe judA judA dharma vIsa vidyArthIo evA pasaMda karavAmAM AvyA ke jeo relave dvAra, -saMpradAya vacce susaMvAda sthApavo joIe. jaina dharma jagatanA sarva paTanA sTezane AvI pahoMce ane tyAMthI pagapALA yAtrAmAM joDAya. jIvonuM kalyANa icche che. jainonA bRhad zAMtistotratamAM jagatanA sarva je divasomAM mahArAjazrIe AvihAravicAryo hato te divasomAM lokonA kalyANanI bhAvanA 2ju karavAmAM AvI che. jainadharma jAti, gujarAta-rAjasthAna bAjuthI Trena dvArA paNa sametazikharanI yAtrA varNa vagerethI para che ane te jagatano eka udAra dharma che. karavAnuM eTaluM pracAramAM nahotuM. eTalI suvidhA paNa nahotI. mahArAjazrIe je vyAkhyAna ApyuM ethI kAzI nareza bahu ja UlaTAnI takalIpho ghaNI hatI. e jamAnAmAM bihAra-baMgALamAM jaina, prabhAvita thai gayA ane temaNe mahArAjazrInI pAThazALAnI mulAkAta sAdhunA vihAranI kalpanA paNa karavI sahelI nahotI, kAraNa ke seMkaDo. levAnuM tathA te mATe Arthika sahAya ApavAnuM nakkI karyuM. mAIlo sudhI jainonAM koI gharo nahotAM, eTaluM ja nahi kyAMka kyAMka sanAtana dharma mahAsabhA : to jaMgalomAM ke nirjana verAnamAM paMdara paccIsa mAIlanA vistAramAM - kAzInA be varSanA nivAsa daramiyAna pAThazALAnI pravRttionI koi gAmo paNa AvatAM nahi. lokonI jANakArI vadhatAM, jaina dharma ane mahArAjazrInuM nAma saM. 1962nuM cAturmAsa pUrNa karIne mahArAjazrIe kAzIthI prayANa vidvAnomAM paNa atyaMta pracalita thai gayuM. vaLI mahArAjazrInI karyuM. kAzInareze tathA kAzInA eka zrImaMta jaina zreSThIe kharca mATenI. vaknatvazaktinAM paNa bahu vakhANa thavA lAgyAMethI ja vi. saM. 2kamanI jogavAI karI ApI. mahArAjazrIno prabhAva evo hato ke 1962mAM jyAre alAhAbAdamAM kuMbhameLo bharAyo hato tyAre paMDita banArasanA gorA kalekTarane A kaSTamaya vihAranI jANa thatAM temaNe madanamohana mAlaviyAe tyAM "sanAtana dharma mahAsabhA'nuM adhivezana vidyArthIone polIsa khAtA upara evo bhalAmaNapatra lakhI Apyo ke 11 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana 13 jyAM jyAM teo rAtrimukAma kare tyAM sthAnika polIsa dvArA temane rakSaNa mahArAjazrI jevA khyAtanAma mahAtmAno cAturmAsa mATe lAbha maLe e maLe. A vihAramAM badhe ja raheThANanI sagavaDa maLavAnI nahotI. ghaNI moTI ghaTanA hatI. kalakattAnA zrAvakomAM to ethI bahu eTale teone mATe taMbUonI vyavasthA paNa karavAmAM AvI hatI ke AnaMdollAsa vyApI gayo, paNa jainettara vidvAno paNa emane maLavA jethI jarUra paDe jaMgalamAM teo taMbUmAM rahI zake. A taMbUo teoe mATe AvavA lAgyA. mahArAjazrInA saMskRta bhASA paranA asAdhAraNa jAte ja UMcakavAnA hatA. AvA mukAma daramiyAna vidyArthIo rAtanA - prabhutvathI teo prabhAvita thayA hatA. manusmRtinA mAMsabhakSaNano doSa vArApharatI jAgatA rahI cokI karatA rahetA. vizenA vidhAnano vyAkaraNanI daSTie mahArAjazrIe sAco artha karI | uttara pradezamAMthI bihAramAM jatAM ziSyo-vidyArthIo mahArAjazrI batAvyo hato. kalakattAmAM kAlimAtAne pazu bali caDAvavAmAM AvatA. sAthe rojanA 20 thI 25 mAIlano vihAra karatA. jyAM mukAma karatA eka vidvAne AvIne kahyuM ke "durgAsaptatimAM "pazupuSya vaizca" e tyAM mahArAjazrI kazI paNa aupacArikatA vinA jyAM vadhu avarajavara pramANe pazuno bali caDAvavAno spaSTa nirdeza che. tyAre mahArAjazrIe hoya tevA rastA upara UbhA rahI ahiMsA-jIvadayA vize vyAkhyAna sAmuM pUchyuM ke tame puSpanI pAMdaDIo toDIne ane TukaDA karIne caDAvo ApatA. jyAM zALAo hoya tyAM zALAomAM jai heDamAstarane maLI to mAtAjI prasanna thAya ke akhaMDita puSpa caDAvo, to prasanna thAya ?' zALAnA vidyArthIo samakSa vyAkhyAna ApatA. kyAreka jarUra paDe to vidvAne kahyuM ke "akhaMDita puSpa caDAvavuM joie.' eTale mahArAjazrIe evI zALAomAM rAtrimukAma paNa karatA. mahArAjazrI ane emanA kahyuM ke "evI ja rIte mAtAjIne jIvatuM akhaMDita pazu dharAvavuM joie. ziSyo gocarI vahorI lAvatA. vidyArthIo bajAramAMthI kazuMka khAvAnuM jo pazunA TukaDA karIne caDAvIe to mAtAjI koSe bharAya ane zApa lAvIne khAI letA athavA anukULatA hoya to hAthe rasoi banAvI Ape.' mahArAjazrInI takayukta dalIla sAMbhaLI e vidvAna bahu prasanna letA. jo ke khAvAnI vAtane teo bahu mahattva ApatA nahi. kyAreka thayA ane pazubali mArIne na caDAvavAno saMkalpa karyo. AkhA divasa daramiyAna khAvAnuM na maLe, athavA mAtra caNAmamarA | mahArAjazrI kalakattAmAM roja savAre prAtaHvidhi mATe bahAra jaine maLe evuM paNa banatuM. Ama ghaNA kaSTapUrvaka teono vihAra cAlyo pAchA pharatA tyAre jAhera sthaLomAM kyAMka UbhA rahI potAnA ziSyo hato, paraMtu eno emane jarA paNa raMja nahoto. koI koI vakhata evA samakSa pravacana ApatA. e vakhate savAre pharavA nIkaLelAM ke zAkabhAjI, banAvo banatA ke ziSyo-vidyArthIo potapotAnI jhaDape cAlatA hoya dUdha vagere levA nIkaLelAM loko emane sAMbhaLavA UbhA rahI jatA. eTale AgaLapAchaLa thai jatA. be rastA Ave ke be keDI Ave temAM AvI rIte ghaNI vAra lokone emaNe udghoghana karyuM hatuM ane keTalAye ya nahi eTale keTalAka eka bAju cAlyA jatA ane lokone mAMsAhAra choDAvyo hato. keTalAka bIjI bAju. eTale rAtrimukAma vakhate meLApa na thAya to kalakattAmAM mahArAjazrInA pAThazALAnA pAMca vidyArthIoe AgaLano vihAra aTakAvI devo paDato. koI koI vakhata badhA ekatra mahotsavapUrvaka dIkSA ApavAmAM AvI hatI. e pAMca munimahArAjo thavAmAM traNa cAra divasa nIkaLI jatA. teo badhA paTanA pahoMcavA te siMhavijayajI, guNasAgarajI, vidyAvijayajI, mahendravijayajI tathA AvyA hatA, tyAre vikhUTA paDI gayA hatA ane traNa divasa nyAyavijayajI. bhUkhyA-tarasyA aTavAyA hatA. polIsanI madada levI paDI hatI. chevaTe cAturmAsa pachI mahArAjazrIe baMgALa-bihAramAM vividha sthaLe badhA paTanAmAM ekatra thayA hatA. vihAra karyo. nAdiyA nAmanA gAme pahoMcyA tyAre rAtrimukAma mATe paTanAmAM bIjA vIsa vidyArthIo Trena dvArA AvI pahoMcyA. yogya sthaLa maLatuM nahotuM. vaLI teo vihAramAM badhA bhUlA paDI gayA teone paNa sAthe laine mahArAjazrIe sametazikhara, pAvApurI, hatA. te vakhate mahArAjazrI potAnI sAthenA be-eka ziSyo sAthe eka kSatriyakuMDa, guNiyAjI vagere sthaLonI tIrthayAtrA karI. saMnyAsInA makAnamAM pahoMcyA. mahArAjazrIne jotAM ja te saMnyAsI sametazikharajInI yAtrA mahArAjazrIe khUba ullAsa ane UbhA thai gayA. alAhAbAdanA kuMbhameLA vakhate emaNe mahArAjazrIne " utsAhapUrvaka karI. jIvanamAM pahelI ja vAra A tIrthanI teo yAtrA sabhAmAM bolatA sAMbhaLyA hatA. temaNe mahArAjazrI mATe karatA hatA, eTale emano AnaMda eTalo badho hato ane sthaLanI rAtrimukAmanI vyavasthA karI. teo potAnA vidyArthIone nyAyazAstra 2maNIyatA eTalI badhI hatI ke bIje divase paNa mahArAjazrI keTalAka zIkhavatA hatA. mahArAjazrIe temanI sAthe tathA e jillAnA anya vidyArthIo sAthe pahADa upara pharIthI caDyA. upara darzana vaMdana sArI paMDito sAthe nyAyazAstranI chaNAvaTa karI hatI. sAthe sAthe 'dIta thayAM, paraMtu nIce UtaratI vakhate mahArAjazrIno eka paga jakaDAI mahArAjazrIe Thera Thera vyAkhyAno ApI keTalAye lokone mAMsAhAra gayo. koI nasa kheMcAI gaI. bahu kaSTa thavA lAgyuM. duHkhAvo vadhatAM choDAvyo hato. page sojo paNa caDI gayo. vidyArthIo-ziSyo temane UMcakIne nIce pAThazALAnI paristhiti: dharmazALAmAM laI AvyA. tAtkAlika keTalAka upacAro karavA chatAM mayuM nahi, ethI mahArAjazrIne tyAM ja rokAI javuM paDyuM. temanAthI - sametazikharajInI yAtrA, kalakattAmAM cAturmAsa tathA bihAra ane bilakula calAtuM nahotuM. e vakhate eka pahADI mANase batAvelI - baMgALanAM vihAra karavAmAM eka varSathI adhika samaya thai jAya e auSadhithI kaMika pharaka paDavA lAgyo. svAbhAvika hatuM, paraMtu mahArAjazrI kAzIthI vihAra karI gayA pachIthI ema karatAM lagabhaga eka mahino mahArAjazrIne sametazikharamAM yazovijayajI jaina pAThazALAnI paristhiti bagaDatI gaI. sArA sArA rokAi javuM paDyuM. Trena dvArA AvelA vidyArthIo toM pAchA cAlyA gayA vidyArthIo mahArAjazrI sAthe vihAramAM cAlyA gayA hatA. nabaLA hatA, paraMtu bAkInA vidyArthIo mATe karelI nANAMnI vyavasthA pUrI vidyArthIo pAThazALAmAM rahyAM hatAM, temane have saMskRta-prAkRta jevA thai gai. nANAMnI tAtkAlika jarUra paDI. eTale mahArAjazrIne muMbaI kaThina viSayo bhaNavAmAM rasa rahyo nahi. cAlIseka vidyArthIomAMthI saMdezo mokalAvIne potAnA eka bhakta pAsethI nANAM maMgAvavA paDyAM keTalAka cAlyA javA lAgyA. ema karatAM karatAM cha-sAta vidyArthIo hatAM. rahyA. je paMDitone rokavAmAM AvyA hatA temane paNa bhaNAvavAmAM pachI paganI takalIpha chatAM mahArAjazrI sametazikharamAM vyAkhyAna bahu rasa rahyo nahi. teoe paNa thoDA vakhata pachI pAThazALAmAM ApatA rahyA hatA. eka vakhata kalakattAnA keTalAka zreSThIo tyAM jAtrA AvavAnuM aniyamita karI nAkhyuM. karavA AvyA hatA. temaNe mahArAjazrInuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM. teo - pAThazALAnI A ciMtAjanaka paristhitinA samAcAra eka bAju bahu prabhAvita thayA. vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe teo tyAM vadhu divasa jema mahArAjazrIne maLatA gayA tema bIjI bAju muMbaInA mukhya rokAyA. temane eTalo badho rasa payo ke mahArAjazrIne tarata kAzI dAtAo zrI vIracaMda dIpacaMda tathA gokulabhAI mULacaMdane paNa maLatA pAchA na pharatAM kalakattA padhAravA nimaMtraNa ApyuM. mahArAjazrIe gayA. teoe mahArAjazrIne saMdezo kahevaDAvyo ke, "Apa kAzI tarata emanuM nimaMtraNa svIkAryuM ane potAnI tabiyata sArI thatAM emaNe padhAro ane pAThazALAnuM sukAna pAchuM barAbara saMbhALI lo." ziSyo ane vidyArthIo sAthe kalakattA tarapha vihAra karyo. paraMtu e divasomAM patravyavahAra sivAya bIjo koI saMparka jhaDapI baMgALamAM : nahoto. vaLI mahArAjazrI pAvApurI tarapha nAnAM gAmaDAMomAM sametazikharathI vihAra karI mahArAjazrI kalakattA padhAryA. e vicAratA hatA, pITha vIracaMdabhAI vayovRddha hatA. to paNa temaNe tathA jamAnAmAM kalakattAmAM jaina muniono vihAra nahoto eTale gokuLabhAI mULacaMdanA suputra maNibhAIe kAzI (banArasa) javAno Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-1-92 vicAra karyo. paraMtu tyAM tosamAcArasAvyA ke mahArAjazrIe banArasa che jemane saMskRta ane prAkRta bhASAmAM racAyelA samartha jaina sAhityanI tarapha vihAra cAlu karI dIdho che. kazI ja mAhitI nathI. keTalAkane haribhadrasUri, hemacaMdrAcAryanAM nAmanI mahArAjazrI sameta zikharanA pahADa upara paDI gayA hatA. e kadAca khabara hoya, ke emanI keTalIka kRtionAM nAmanI khabara hoya vakhate paganI je nasa upara IjA thaI hatI tyAM ja pAchI pIDA upaDI to paNa emanuM sAhitya teoe vAMcyuM hotuM nathI. ajaina paMDitonI ane sojo Avyo. eTale mahArAjazrIne cAlavAnI takalIphane lIdhe jaina dharma ke tattvajJAna vizenI keTalIka gerasamaja A prakAranA tArAnane paMdareka divasa vihAra mulatavI rAkhavo paDyo. tyArapachI vihAra karatAM abhAve che ema paNa mahArAjazrIne samajAyuM. AvuM samartha jaina sAhitya. karatAM mahArAjazrIe saM. 1964nA akhAtrIjanA divase kAzImAM ghaNuM kharuM hastapratomAM-pothIomAM hatuM. e jo chapAvIne sulabha praveza karyo. kAzInareze emanA praveza vakhate bhavya sAmaiyuM karyuM. karavAmAM Ave to tethI jaina ane ajaina evA tamAma mahArAjazrI pAchA padhAratAM kAzInI pAThazALAmAM utsAhanuM vAtAvaraNa sAdhu-rAMnyAsIo, paMDito . zikSaNa kSetranA vidvAnone lAbhuM thAya. e pharI vaLyuM. mahArAjazrIne kAzInA paMDito ane bIjA loko "bAbAjI' AzAthI mahArAjazrIe vi. saM. 1960mAM eka graMthaprakAzanaNa tarIke oLakhatA hatA. teo bolavA lAgyA ke "bAbAjI pAchA AvI cAlu karavAnuM vicAryuM. e zreNInuM zuM nAma ApavuM eno vicAra karatAM gayA che eTale pAThazALA have pharI pAchI sAra cAlaze emAM zaMkA dekhItI rIte ja chellA samartha jJAnI, kAzImAM ja abhyAsa karanAra evAM nathI.' upAdhyAya zrI yazovijayajInuM nAma ja yAda Ave. eTale pAThazALa e ja pramANe thayuM. mahArAjazrInA AgamanathI pAThazALA taraphathI prakAzita thanAra e graMthazreNI mATe paNa, 'zrI yazovijayajI punarjIvita thai. thoDA vakhatamAM ja cha-sAta vidyArthIomAMthI jaina graMthamALA", evuM nAma mahArAjazrIe rAkhyuM. graMthaprakAzane mATe sATha-sittera vidyArthIonI saMkhyA thaI gaI. badhAno abhyAsa phaMDa ekatra thatAM daseka varSanA TUMkA gALAmAM mahArAjazrIe vyavasthita ane sArI rIte cAlavA lAgyo. paMDito niyamita AvavA haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, yazovijayajI vagerenA mULIne pacAseka lAgyA. vaLI have mahArAjazrInI khyAti paNa samagra bhAratamAM ane jeTalA graMtho pragaTa karyA. dezavidezamAM e graMtho pahoMcatA jaina videzamAM eTalI vadhI gaI hatI ke thoDe thoDe divase deza-videzanA koIka sAhityano abhyAsa vadhyo ane videzomAM jarnalamAM enI noMdha levAI ne koIka mahAnubhAvo, paMDito, prAdhyApako, kalekTaro vagere ane harmana jekobI, harTala, gorInoTa, thomasa, ruDolpha, cA pAThazALAnI mulAkAte padhAryA ja hoya. eliyara, belonI philhI, phinora, philIpI vagere saMkhyAbaMdha videzI kAzImAM mahArAjazrIe saMskRta, prAkRta bhASAno abhyAsa karavA- vidvAnoe jaina sAhityanI mukta kaMThe prazaMsA karI. jaina kAvyasAhitya, karAvavAnuM, tejasvI vidyArthIo taiyAra karavAnuM, aprakAzita graMthonA kathAsAhitya vagere mATe harTala vagere vidvAnoe ucca abhiprAyo saMzodhana saMpAdananuM eTaluM adbhuta kArya karyuM hatuM ke kAzI, nAdiyA, darzAvyA ane anya sAhitya karatAM jaina sAhityanI viziSTatA zI che kalakattA, mithilA vagere pradezanA savAso jeTalA vidvAno taraphathI jaina te paNa potAnA lekho-avalokanomAM teo batAvavA lAgyA. agraNIonA sahakAra sAthe mahArAjazrIne kAzInarezanA haste bhavya A graMthazreNIo dvArA graMtho prakAzita thatAM uttara bhArata, baMgALa, samArohapUrvaka " zAstravizArada jainAcAryanI padavI vi.saM. rAjasthAna vagerenI prAMtIya sarakAroe ke dezI rAjyoe potAnA 1964nA bhAdaravAmAM ApavAmAM AvI hatI. saMskRta bhASAmAM prakAzana khAtAmAM tathA graMthAlayomAM e graMtho dAkhala karAvyA. taduparAMta, emane mAnapatra ApavAmAM AvyuM hatuM. A avasara para kalakattAnA keTalIka yunivarsiTIomAM jaina graMtho bI. e. ane ema.e.nA mahopAdhyAya satIzacaMdra vidyAbhUSaNe aMgrejI bhASAmAM preraka pravacana abhyAsakramamAM dAkhala thavA lAgyA. mahArAjazrInI A jevI tevI karyuM hatuM. deza-videzathI DaoN. harmana jekobI vagerenA siddhi nahotI. abhinaMdana-saMdezAo AvyA hatA. kAzIno A padavI-pradAna prasaMga mahArAjazrInA vicAro evA udAra hatA ke jema anya dharmIo. eka yAdagAra prasaMga banI gayo hato. jaina dharmanA graMthono abhyAsa karatA tema jaina vidvAnoe anya dharmanA sarvadharma pariSada: graMthono paNa abhyAsa karavo joIe. ane anya dharmanA vidvAno sAthe. jaina dharma uparAMta hiMdu dharmanA jJAtA tarIke, SaDradarzananA abhyAsI tattvavicAraNA karI temane jaina dharmanAM tattvo samajAvavAM joIe. bauddha tarIke mahArAjazrInI khyAti comera prasarI hatI. eTale ja vi. saM. gharmanA abhyAsa mATe jaina vidvAnoe pAlI bhASAno abhyAsa karavo 1965mAM kalakattAmAM jyAre sarvadharma pariSada- Convention of joIe. jyAre kalakattAnA DaoN. satIzacandra vidyAbhUSaNane bauddha dharmana' Religions in IndianI sthApanA thai ane enuM prathama adhivezana abhyAsa mATe sarakAra taraphathI zrIlaMkA mokalavAnuM nakkI thayuM tyAre yojAyuM, tyAre tenA maMtrI bAbu zAradAcaraNamitre mahArAjazrIne temAM temanI sAthe potAnA be vidyArthIo paMDita haragoviMdadAsa tathA paMDita bhAga levA mATe tathA jaina dharma vize vyAkhyAna ApavA mATe nimaMtraNa becaradAsa dozIne pAlI bhASA tathA bauddha dharmanA abhyAsa mATe ApyuM hatuM. paraMtu mahArAjazrI kAzIthI kalakattA jaI zake tema nahotA mokalavA mATenI vyavasthA mahArAjazrIe karAvI hatI. A baMne eTale emaNe e pariSadamATe jainatattva' e viSaya upara nibaMdha lakhyo paMDitoe zrIlaMkA jaIne pAlI bhASAno sAro abhyAsa zrIlaMkAnA hato ane potAnA eka pratinidhine kalakattA mokalIne e pariSadamAM bauddha bhikhkhao pAse karyo hato. nibaMdha vaMcAvyo hato. e nibaMdhanI zrotAo upara ghaNI sArI chApa , "yazovijayajI graMthamALA'nA prakAzana uparAMta mahArAjazrIne paDI hatI. lAgyuM ke jainonuM eka sAmAyika paNa hovuM joIe ke jethI temAM lekho ethI ja vi.saM. 1966mAM jyAre alAhAbAdamAM sarvadharma prasiddha thatA rahe ane jaina jagatanA ahevAlo paNa prasiddha thatA rahe. pariSadanuM bIjuM adhivezana yojavAmAM AvyuM tyAre mahArAjazrIne tyAM e mATe mahArAjazrInI preraNAthI emanA bhakta zrI harSacaMdra bhUrAbhAI padhAravA mATe ghaNo Agraha thayo. mahArAjazrIe vicAryuM ke kAzIthI ke jemaNe zrI yazovijayajI jaina graMthamALAnI Arthika javAbadArI alAhAbAda vihAra karIne pahoMcI zakAya ema che eTale teo potAnA saMbhALI lIdhI hatI temaNe "jaina zAsana' nAmanuM eka pAkSika patra saM ziSyo sAthe tyAM padhAryA hatA ane e adhivezanamAM emaNe "jaina 1967mAM cAlu karyuM hatuM. enA pratyeka aMkamAM mahArAjazrI zikSA" vize nibaMdha vAMcyo hato. A nibaMdhanI ane mahArAjazrIe dharmadizanA'nA nAmathI lekha lakhatA ethI ghaNI sArI jAgRti AvI rajU karelA vaktavyanI ghaNI sArI chApa paDI hatI. adhivezananA pramukha gaI hatI. te darabhaMgAnA mahArAjA hatA ane emaNe paNa mahArAjazrInA pazuzAlA: vaktavyanI ghaNI prazaMsA karI hatI. kAzImAM vidyAbhyAsanuM kArya karatAM-karAvatAM mahArAjazrIe jaina Ama mahArAjazrIe A adhivezanamAM bhAga lIdho ethI teo ane hiMdu vaccenA vidveSane dUra karAvyo hato ane sumeLanuM premabharyuM ghaNA anya dharmI paMDitonA, vidvAnonA saMparkamAM AvyA, ethI ghaNA saMvAdI vAtAvaraNanuM nirmANa karAvyuM hatuM. TheTha prAcIna samayathI kAzI ajaina vidvAno, paMDitone jaina dharmanA tattvasiddhAMtomAM rasa paDyo hato. jaiina, bauddha ane hiMduonuM pavitra sthaLa rahyuM che. Ama chatAM - zrI yazovijayajI jaina graMthamALA: * mahArAjazrIne eka vAta tyAMnA vAtAvaraNamAM khUMcatI hatI. kAzImAM ' mahArAja jema jema ajaina vidvAnonA saMparkamAM AvatA gayA tema manuSyonuM gaurava che. paNa pazuonI behAla dazA che. apaMga prANI tema eka vAta emane samajAtI gaI ke ghaNA evA paMDito ane vidvAno Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana lokonI lAto khAtAM khAtAM ke lAkaDIno mAra khAtAM khAtAM mRtyu pAmatAM. vaLI kAzImAM mAtAjInA maMdiramAM loko jIvatA pazuno bhoga gharAvatA. pUjArIo eTalAM badhAM pazuno bhoga jAte khAI zake nahi eTale keTalAMka pazune jIvatAM laI jaIne kasAIne vecI detA, pazuonI katalano moTo vepAra kAzI jevA pavitra dhAmamAM cAlato e mahArAjazrI mATe asahya thaI paDyuM. emaNe joyuM ke kAzImAM pazuvadha baMdha karAvavAnI jarUra che tathA pazuzALA (pAMjarApoLa) baMdhAvavAnI jarUra che. mahArAjazrIne to e vAtano kheda thayo ke kAzInA keTalAka vaiSNavone ane brAhmaNone evuM bolatA emaNe sAMbhaLyA hatAM ke bakarI to dUdha Ape. paNa bakaro zA kAmano ? eTale bakarAno bhoga dharAvavAmAM Ave ke kasAI kApe emAM zo vAMdho hoI zake ? pazuzALA (pAMjarApoLa)nI bAbata evI hatI ke emAM koI dhArmika matabhedane avakAza nahoto. mahArAjazrIe e mATe kAzInA paMDitono sahakAra meLavyo. vaLI, kAzInarezane paNa emaNe A kAryamAM sahAya karavA araja karI. kAzInareze A vAta svIkArI. vaLI musalamAno paNa A kAryamAM joDAyA. kArlImAM pazuo mATenI gujarAtanI pAMjarApoLa jevI saMsthAnI sthApanA pahelI vAra thatI hatI. e mATe gaMgA nadInA eka ghATa upara vizALa jagyA paNa maLI gaI. mahArAjazrIe pazuzALAne jainonI koI eka saMsthA tarIke nahi paNa eka sArvajanika saMsthA tarIke svarUpa ApyuM ane rakSaka samitimAM hiMdu ane jaina uparAMta musalamAna ane khristI sabhyone paNa levAmAM AvyA. kAzImAM jema zrI yazovijayajI jaina pAThazALA tema pazuzALA e be mahArAjazrInI smRti tAjI karAve evI saMsthAo banI gaI. e baMne saMsthAo mATe muMbaI, gujarAta ane anya pradezomAMthI dAnano sAro pravAha varSo sudhI maLato rahyo hato. uttarapradezathI rAjasthAnamAM : mahArAjazrIne gujarAta choDyAMne ghaNAM varSa vItI gayAM hatAM. have temane gujarAta tarapha prayANa karavuM hatuM. paraMtu kAzInA loko temane javA detA nahotA. chevaTe be cAturmAsa karI teo pAchA pharaze evI zarate temaNe kAzI choDyuM. kAzIthI vidAya thatI veLAe moTo samAraMbha yojAyo hato. keTalAye lokonI AMkhamAM AsuM AvyAM. gujarAta taraphanA vihAra mATe mahArajazrIe mAlavAno rasto na letA rAjasthAnano rasto lIdho. mAlavAno rasto TUMko hato ane pote gujarAtamAMthI kAMzI e raste ja AvyA hatA, paraMtu mahArAjazrIne rAjasthAnanAM tIrthonI yAtrA ravAnI bhAvanA hatI. vaLI e tarapha jainonI vasatI paNa vadhAre hatI. kAzIthI mahArAjazrI ayodhyA, lakhanau ane kAnapura thaIne AgrA padhAryA. tyAMthI mathurA padhAryA, mathUrAmAM jainonI khAsa vasatI nahotI. mahArAjazrIe eka digaMbara zreSThInA ghare mukAma karyo. mathurAnA myUjhiyamanA DAyarekTara rAyabahAdura rAdhAsvAmI bahu moTA vidvAna hatA. teNe kahyuM ke mathurAmAM kaMkAlI TIlAnA je prAcIna avazeSo maLyA che temAM sauthI vadhu prAcIna avazeSo jainonA che, te pachI bauddhonA che ane te pachI vaiSNavonA che. ahIM mathurAmAM Arya dilAcAryanI nizrAmAM Agama vAcanA thaI hatI e batAve che ke be hajAra varSa pahelAM mathurA jainonuM eka mahattvanuM kendra hatuM. mathurAthI mahArAjazrI vRMdAvana padhAryA. tyAM mukhya gosAMI madhUsUdana gosvAmInA pramukhapade mahArAjazrInuM vyAkhyAna goThavAyuM hatuM ane vRMdAvananA bIjA gosvAmIo tathA paMDito ane zAstrIo sabhAmAM upasthita rahyA hatAM. vaiSNavonI nagarImAM eka jaina AcArya jaina dharma upara vyAkhyAna ApI jAya e keTalAka vaiSNavone gamatI vAta nahotI ane vyAkhyAna baMdha rakhAvavA koziSa thaI hatI, paraMtu mukhya mukhya tamAma vyaktio mahArAjazrInA nAmathI suparicita hatI ane teoe vyAkhyAnanA Ayojanane saphaLa banAvyuM hatuM. mahArAjazrIe paNa potAnA vyAkhyAnamAM bhAratIya dharmomAM keTalI badhI udAratA rahelI che te dRSTAMto sAthe darzAvI, dharmanA kSetre prema, udAratA, sahiSNutA ane ekatAnI keTalI badhI AMvarayaktA che enA upara bhAra mUkyo hato. 15 vRMdAvanathI mahArAjazrI mathurA thaIne bharatapura padhAryA. tyAM jaina-jainetara loko samakSa vyAkhyAno ApI teo jayapura padhAryA. 22stAnAM gAmo nAnAM nAnAM hatAM ane tyAM jainonI vasatI nahotI. tyAM temaNe sadAcAra upara vyAkhyAno ApyAM. jayapuramAM keTalAka divasa rokAI teo kizanagaDha padhAryA. tyAM DhuMDhaka munionI vinaMtIthI mahArAjazrInA ziSyoe mUrtipUjA vize, brAhmaNa paMDitonI sAkSImAM zAstrArtha zarU karyo, paNa tarkayukta rIte zAstrArtha karavAnuM na phAvatAM DhuMDhaka munio aDadhethI sabhA choDIne cAlyA gayA. ethI tyAMnA chApAMomAM brAhmaNa paMDitoe TIkA karI hatI. kizanagaDhamAM raNajItamAjI nAhaTA nAmanA zreSThIe potanA aMgata bhaMDAramAMthI mahArAjazrIne ghaNI baghI amUlya hastaprato bheTa ApI hatI. kizanagaDhathI mahArAjazrI ajamera padhAryA. ahIM eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA banI. AbunA jinamaMdiramAM AzAtanA baMdha : mahArAjazrIno jamAno e aMgrejonI sarvoparitAno jamAno hato. aMgrejoe potAnA rAjyazAsana kALa daramiyAna bhAratanI prajAne gulAma banAvI dIdhI hatI ane mAnasika rIte evI kacaDI nAkhI hatI ke aMgrejone kazuM kahI zakAtuM nahi. temAM paNa aMgrejo hiMduonAM, jainonAM ke musalamAnonAM dharmakSetromAM paNa potAnI sattA vAparIne manasvIpaNe vartatA hatA. sattA AgaLa koinuM cAlatuM nahi. loko bahu DarI gayA hatA. AbumAM delavADAnAM suprasiddha jinamaMdiramAM evI uttama prakAranI kalAkArIgarI hatI ke te jovA javAnuM mana aMgrejone thayA vagara rahe nahi. pAzcAtya saMskRtimAM ThaMDI vagerene kAraNe tathA evI jIvanazailIne kAraNe pagamAM buTamojAM paheryA vagara gha2mAM 5Na pharAya nahi. pAzcAtya saMskRtimAM ThaMDI vagerene kAraNe tathA evI jIvanazailIne kAraNe pagamAM buTa-mojAM paheryA vagara gharamAM paNa pharAya nahi ane bhojana jamatI vakhate paNa buTa- mojAM paheryAM hoya ane carcamAM prArthanA karatI vakhate paNa te paheryA hoya. aMgrejo bhAratamAM paNa te pramANe ja rahetA ane tethI jaina ke hiMdu maMdiromAM buTa-mojAM paherIne dAkhala thatA to temane koi aTakAvI zakatuM nahi. sattAne kAraNe teono evo te vakhate rUAba hato. prajA paNa garIba, lAcAra ane gabharu hatI. aMgrejo unALAmAM ane anya RRtuomAM paNa AvazyakatA anusAra UMcA parvatomAM rahevA cAlyA jatA. tevI rIte Abu parvata upara paNa teoe potAnuM kAyamanuM mathaka sthApyuM hatuM ane tethI delavADAnA jinamaMdiramAM AvanAra aMgrejonI avarajavara vadhI gai hatI . aMgrejo buTa-mojAM paherIne maMdiramAM AvatA tenI sAme jainoe potAnI maukhika ane lekhita nArAjagI vakhatovakhata darzAvI hatI ane te samaye jaina zvetAmbara konpharanse paNa keTalAka prayatno karyA hatA chatAM tenuM kazuM pariNAma AvyuM nahotuM. cAra-pAMca dAyakAthI A rIte aMgrejo buTa-mojAM paherIne AbunA maMdiramAM jatA hatA. mahArAjazrI jyAre AgrAthI mAravADa tarapha vihAra karatA hatI tyAre emane vicAra Avyo ke ajameramAM ejanTa Tu dha gavarnara janaralanI oNphisa che. te vakhate ejanTa hatA mi. kolvina, emanI AgaLa jo barAbara rajUAta karI hoya to teo gavarnamenTa opha inDiyAne, vAisaroyane barAbara salAha ApI zake ane teo A viSayamAM kAyado karI zake. vaLI mahArAjazrIne evo paNa vicAra Avyo ke tuMDamijAjI ane dezI loko pratye tucchakAra ane apamAnanI najare jonArA aMgreja zAsakone jo bIjA koi pratiSThita aMgreja taraphathI kahevAmAM Ave to tenI asara vadhu thAya. te vakhate iMgleMDamAM rahetA ane jaina sAhityamAM rasa dharAvanAra ane jaina hastapratonI mAhitI mATe prayatnazIla rahenAra, inDiyA oNphisa lAyabrerInA adhyakSa DaoN. thomasa sAthe mahArAjazrIne keTaloka patravyavahAra thayo hato, DaoN. thomasane mahArAjazrI pratye ghaNo Adara hato. teo paraspara maLyA nahotA. mahArAjazrIe vicAryuM ke pote kelvina sAheba sAthe sIdhI vAta kare ane tarata teno inkAra thai jAya to pAchI vAta upADI zakAze nahi, eTale emaNe AbunA jinamaMdiranI AkhI paristhiti samajAvato vigatavAra patra DaoN. thomasane lakhyo ane vinaMtI karI ke. teo kelvina sAhebane A bAbatamAM samajAve. tyAra pachI pote kelvina sAhebane maLaze. e divasomAM jahAja mAraphata laMDana patra pahoMcatAM . Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-10-92 doDha be mahinA to lAgI jatA. eTale DaoN. thomasano patra kelvina sAhebane maLI jAya te pachI pote temane maLe. - DaoN. thomasano javAba mahArAjazrIne maLI gayo. temaNe sara kelvina sAhebane patra lakhI dIdho che, evuM jaNAvyuM tyAra pachI mahArAjazrIe sara kelvina sAhebane patra lakhIne mulAkAta mATe samaya mAgyo. i.sa. 1913nA mArca mahinAnI 20mI tArIkhe poNA agiyAra vAge ajameramAM mulAkAtano samaya ApavAmAM Avyo. mahArAjazrI potAnA keTalAka ziSyo sAthe tathA rAjasthAnanA keTalAka agraNIo sAthe kelvina sAhebane maLavA gayA, - sara kelvine mahArAjazrIne kahyuM ke AbunA jinamaMdira aMge inDiyA oNphisa lAyabrerInA mukhya graMthapAla DaoN. thomasano patra mArA upara Avyo che. temaNe bhalAmaNa karI che eTale e bAbata jarUra karavA yogya ja hoya. AbunA jinamaMdira aMge tamArI zI icchA che? mahArAjazrIe kahyuM ke amArA jinamaMdiranI pavitratA sacavAya eTalA mATe koIpaNa vyakti buTa-caMpala paherI maMdiramAM dAkhala thAya nahi e mATe sarakAre kAyado karavAnI jarUra che. kelvina sAhebe kahyuM, "tame mane eka vigatavAra arajI lakhIne Apo. enI sAthe DaoN. thomasano bhalAmaNa patra huM joDIza ane sAthe. mArI bhalAmaNa paNa lakhIza ane e tamAro patra dilhI vAIsaroyane huM mokalI ApIza eTale tamAruM kAma thaI gayuM ja samajo." mahArAjazrIe eka zreSThI pAse arajI lakhAvIne ApI. sara kelvine te potAnI bhalAmaNa sAthe dilhInI aMgreja hakumatane mokalI ApI. thoDA divasamAM ja lekhita hukama AvI gayo ke AbunA jinamaMdiramAM koI paNa yuropiyana ke anya koI vyakti buTa-caMpala paherIne pravezI zakaze nahi. mahArAjazrInA prayAsathI A kArya saphaLa thayuM. Aje je kArya bahu mahattvanuM na lAge e kArya e jamAnAmAM keTaluM badhuM kaThina hatuM ke cAra-pAMca dAyakA jaina zvetAmbara konpharansa ane saMsthAoe karelA prayAso chatAM anya tenuM koI pariNAma AvyuM nahotuM. mahArAjazrInI duraMdezI ane videzIo sAthenA suvAsabharyA saMparkane pariNAme e kArya saraLatAthI pAra paDyuM. pachIthI to bhAratanA tamAma jinamaMdiro mATe A kAyado videzIone- anya dharmIone lAgu paDI gayo hato. mahArAjazrI ajamerathI bAvara padhAryA ane cAturmAsa tyAM karyuM. bAvaramAM mahArAjazrInA vidvAna ziSyo zrI indravijayajIne upAdhyAyanI padavI tathA zrI maMgalavijayajIne pravartakanI padavI ApavAno tathA mahArAjazrInA eka vidyArthIne dIkSA ApavAno aThThA mahotsava yojavAmAM Avyo hato. vyAvaramAM mahArAjazrInI vANI sAMbhaLI eka pArasI enjiniyara zrI dhanajIbhAI mahArAjazrInA parama bhakta thai gayA hatA ane jaina dharmanA anurAgI banI zAkAhArI thaI gayA hatAM. taduparAMta zrI bhagavAnadAsa ojhA nAmanA eka brAhmaNa paMDita paNa mahArAjazrInA bhakta banyA hatA. teo paNa roja vyAkhyAnamAM padhAratA. khyAvaramAM mahArAjazrInA cAturmAse jaina-jainetara vargamAM ghaNo moTo utsAha janmAvyo hato. bAvaramAM mUrtipUjaka karatAM sthAnakavAsIonI vasatI ghaNI moTI hatI, paraMtu mahArAjazrInAM vyAkhyAnomAM roja ghaNA sthAnakavAsIo paNa upasthita rahetA. mahArAjazrIe cAturmAsa pachI khyAvarathI vihAra karyo tyAre samagra zaheranA nAgariko taraphathI eka vizALa vidAya samAraMbha yojAyo hato ane zaheranA agragaNya jaina-jainetara mahAnubhAvoe sarasa vaktavyo rajU karyA hatAM. - jodhapuramAM jaina sAhitya saMmelana: bAvaramAM cAturmAsa karI mahArAjazrI ajamera thaI bilADA vagere gAmomAM vihAra karatA karatA sojata padhAryA. mahArAjazrI jyAre sojatamAM hatA tyAre jarmanInA prakAMDa vidvAna, jaina dharmanA abhyAsI DaoN. jekobI bhAratamAM AvavAnA che evo emane patra maLayo, DaoN. jekobI jevA videzI vidvAna AvavAnA hoya to temane anukULa evA samaye jaina sAhitya saMmelana yojavAmAM Ave to ghaNA lekhakone ane anya lokone lAbha maLe. jaina sAhitya saMmelana yojavAnuM mahArAjazrIe nakkI karyuM, sojatanA saMdhe e mATenI badhI Arthika javAbadArI anuM vyavasthA mATe utsAhapUrvaka taiyArI batAvI, paraMtu mahArAjazrIne lAgyuM ke ATalA vizALa samudAyanI sagavaDa sojata jevA nAnA gAmamAM nahi thaI zake. vaLI relave sTezana gAmathI ghaNuM ja dUra che eTale paNa agavaDa paDavAno saMbhava hato. daramiyAna jodhapuranA saMghano Agraha thayo ke saMmelana jodhapuramAM yojavAmAM Ave. eTale. 'mahArAjazrIe tyAM ja yojavAno nizcaya karyo ane te mujaba vihAra karI teo jodhapura padhAryA, vi.saM. 1970 (i.sa. 1914)mAM mArca mahinAnI tArIkha traNa, cAra, pAMcanA roja A saMmelana yojavAnI joharAta thaI, DaoN. jekobIne sojata nahi paNa jodhapura padhAravA mATe vinaMtI thai, jodhapuramAM AvIne mahArAjazrIe upAzrayamAM potAnAM vyAkhyAno cAlu karyA, paraMtu bahAra jAheramAM vyAkhyAno ApavA mATe eTalI badhI anya lokonI mAgaNI thaI ke roja sAMje emanAM jAhera vyAkhyAno goThavAyAM. temane sAMbhaLavA mATe pAMcathI sAta hajAra mANasa AvatA. mAIkrophona vagaranA e divasamAM mahArAjazrIno avAja keTalo pahADI haze ane sArI rIte sAMbhaLavA mATe loko kevI zista jALavatA haze te AnA uparathI samajI zakAya che. A vyAkhyAnomAM jodhapuranA mahArAjA phatehasiMhajI pote padhAratA hatA. ane emaNe potAnA parivAra mATe rAjamahelamAM paNa vyAkhyAna, ApavA mATe mahArAjazrIne vinaMtI karI hatI. mahArAjazrIe potAnI ziSyo sAthe rAjamahelamAM jaIne vyAkhyAna ApyuM hatuM. vaLI joghapuranareza pote mahArAjazrI pAse bapore upAzraye AvatA ane Atmatattva, mokSa vagere vize potAnA praznonuM samAdhAna meLavatA. A saMparkanuM eka zubha pariNAma e AvyuM jodhapuranareza ane emanA parivAranA sabhyoe zikAra ane mAMsAhArano tyAga karyo. bIjuM zubha pariNAma e AvyuM ke jodhapuramAM keTalAka loko kabUtara mArIne khAtA. mahArAjazrInA upadezathI jodhapuramAM kabUtaronI hiMsA upara kAyadesara pratibaMdha AvI gayo. trIjuM zubha pariNAma e AvyuM ke jodhapuranareze jAhera karyuM ke jodhapuramAM jaina sAhityasaMmelana yojavAmAM AvyuM che, teno tamAma kharca jaina saMgha taraphathI nahi paNa rAjya taraphathI ApavAmAM Avaze ane tenI vyavasthAnI javAbadArI paNa rAjya upADI leze. jodhapuranA A jaina sAhitya saMmelanamAM bahAragAmathI eka hajAra jeTalA pratinidhio AvyA hatA. te darekanI utArA-bhojananI vyavasthA jude jude sthaLe rAjya taraphathI karavAmAM AvI hatI. saMmelanamAM pratinidhio uparAMta zaheranA zrotAvarga sahita dasa hajAra mANasonI saMkhyA thaI gaI hatI. te badhAne besavA mATe khullA medAnamAM vizA* maMDapa bAMdhavAmAM Avyo hato. mahArAjazrI rAjaputAnAnA ejanTa kelvina sAhebane ajameramAM maLyA hatA. emane mahArAjazrIe A saMmelamAM peTrana tarIke padhAravA nimaMtraNa ApyuM ane kelvina sAhebe te svIkAryuM. DaoN. satIzacandra vidyAbhUSaNane paNa nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM.. mahArAjazrInuM nimaMtraNa svIkArI teo paNa jodhapura padhAryA hatA. temaNe eka sarasA vidvatApUrNa saMmelananA adhivezanamAM ApyuM hatuM.. traNa divasanA saMmelanamAM judI judI beThakomAM judA judA viSayo upara nibaMdho vaMcAyA hatA. taduparAMta keTalIka viziSTa vyaktionAM pravacano paNa goThavAyAM hatAM. pratyeka sabhAne aMte mahArAjazrI te beThakanA upasaMhAra rUpe potAnuM vakatavya rajU karatA. chelle divase chellI beThakamAM mahArAjazrInuM "mukti'nA viSaya upara svataMtra vyAkhyAna paNa rAkhavAmAM AvyuM hatuM. Ama mahArAjazrInI nizrAmAM jodhapuramAM maLeluM jaina sAhitya saMmelana eka abhUtapUrva aitihAsika ghaTanA banI gayuM. jodhapuranA sAhitya saMmelana pachI mahArAjazrI tyAMthI vihAra karI osiyAM padhAryA. osiyAM prAcIna aitihAsika nagarI che. tyAM rahI mahArAjazrIe keTaluM saMzodhana kArya karyuM . tadauparAMta tyAM eka mAtAjInAM maMdiramAM caDAvAtA pazu balinI prathA baMdha karAvI. ' osiyAMthI vihAra karatAM karatAM mahArAjazrI pAlI nagaramAM padhAryA. ahIM anya eka saMpradAyanA munio sAthe dAna ane dayAnA praznanI zAstracarcA thaI. e vakhate mahArAjazrInA vidvAna ziSya, zrI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana karyo. vidyAvijayajIe e saMpradAyanA munione pUchavA mATe taiyAra karelAM A vihAra daramiyAna jyAM jyAM anukuLatA hatI tyAM tyAM phaMDa trevIsa praznonA uttara teo ApI zakyA nahi. karAvIne mahArAjazrIe pAThazALAo cAlu karAvI hatI. jyAM kusaMpa zivagaMja : hoya tyAM te dUra karAvI saMpanuM vAtAvaraNa karAvyuM hatuM. pAlIthI vihAra karatAM karatAM mahArAjazrI zivagaMja padhAryA. mAravADanI moTI paMcatIrthImAM rANakapura, vaTANA, nADola, zivagaMja eka nAnuM gAma che. tyAM jainonAM ghara paNa vadhAre nahotAM. paraMtu nADalAI ane dhANarAvanItyAre gaNanA thatI. varakANAmAM mahArAjazrI cAMnA je jaino hatA temano bhaktibhAva eTalo badho hato ke padhAravAnA hatA, te vakhate moTo utsava rAkhavAmAM Avyo hato ane mahArAjazrI dhAryA karatAM vadhu divasa rokAya. mahArAjazrInI IcchA lagabhaga dasa hajAra mANasa ekatra thayA hatA. tyAMthI sAdaDI sAvI vihAra karIne, Abu tIrthanI jAtrA karIne gujarAtamAM cAturmAsa mahArAjazrI jyAre rANakapura javAnA hatA tyAre DaoN.TeriTorI sAdaDI karavAnI hatI, paraMtu zivagaMjanA bhAIono eTalo badho Agrahathayo AvI pahoMcyA hatA. rANakapura javAno mArga jaMgalamAM sAMkaDI keDIno ke mahArAjazrIe tyAM cAturmAsa karavAnI saMmati ApI. mahArAjazrIe hato. rANakapuramAM tyAre yAtrikonI eTalI avarajavara nahotI. evo vicAra na karyo ke pote eka mahAna jainAcArya che ane emanAM mahArAjazrI sAthe DaoN. TeriTorI paNa page cAlatA rANakapura gayA hatA. vyAkhyAnomAM hajAro mANaso Ave che e jotAM to zivagaMja ghaNuM badhuM rANakapurathI mahArAjazrIe kesariyAjI tIrthanI yAtrA karIne nAnuM kSetra gaNAya. emaNe lokono bhAva joyo ane saMmati ApI gujarAta tarapha javAnuM vicAryuM. eTale emaNe udayapura tarapha vihAra dIdhI. paraMtu zivagaMjamAM potAnA badhA ja ziSyone rokAvAnI koI ja udayapuramAM cAturmAsa: . ' ' AvazyakatA nahotI eTale teone sAdaDI, bAlI, khIvANadI vagere udayapuramAM mahArAjazrInuM bhavya svAgata karavAmAM AvyuM. tyAM gAmomAM cAturmAsa mATe mokalI ApyAM. zivagaMjamAM savAranA temaNe thoDA divasa sthiratA karI. lokono Agraha udayapura cAturmAsa upAzrayamAM niyamita vyAkhyAna pachI lokonI khAsa avarajavara ke mATe hato. paraMtu udayapurathI vihAra karI mahArAjazrI gujarAta tarapha mAla nahotI. eTale mahArAjazrIe A cAturmAsano upayoga bIjI jaladI vihAra karavA icchatA hatA. rastAmAM kesariyAjI tIrthanI yAtrA rIte karyo. emaNe potAne svAdhyAya mATe samaya ocho maLato hato karavAnI emanI bhAvanA hatI, paraMtu teo kesariyAjI pahoMcyA tyAre eTale emaNe potAno svAdhyAya cAlu karyo ane potAnA ziSyone udayapuranA saMghanA lagabhaga aDhIso bhAio kesariyAjI AvyA ane vizeSAvazyaka' vagere graMthono abhyAsa karAvyo. mahArAjazrIne udayapuranA cAturmAsa mATe pharIthI bahu Agraha karyo. zivagaMjanuM cAturmAsa bIjI eka rIte paNa yAdagAra banI gayuM, lokono bhAva joi mahArAjazrIne pharIthI vicAra karavo paDyo. chevaTe kAraNa ke bhAratIya bhASA ane saMskRtinA UMDA abhyAsI DaoN. TeksiTorI evo ukela kADhavAmAM Avyo ke mahArAjazrInA soLa ziSyomAMthI ATha mahArAjazrIne maLavA zivagaMja padhAryA hatA. teo ahIM traNa divasa ziSyo to gujarAta tarapha vihAra kare ane AThaziSyo sAthe mahArAjazrI mahArAjazrI pAse rokAyA. teo upAzrayamAM vyAkhyAnamAM paNa besatA. udayapuramAM cAturmAsa kare. emaNe hiMdI bhASA AvaDatI hatI. eTale eka divasa emaNe mahArAjazrI pAchA udayapura padhAryA udayapuranuM A cAturmAsa mahArAjazrInI vinaMtIthI upAzrayamAM hiMdI bhASAmAM jaina dharma ane aitihAsika jevuM thaI gayuM. ahIM anya saMpradAyanA AcAryo paNa hatA sAhitya vize vyAkhyAna ApyuM. eka videzIne hiMdImAM vyAkhyAna ane hiMduonA govardhana maThanA zaMkarAcArya paNa cAturmAsa mATe ApatAM sAMbhaLavA e paNa loko mATe navo ja anubhava hato. DaoN. udayapura padhAryA hatA, eTale samagra zaheramAM vyAkhyAnonI , TesiTorI mahArAjazrI pAse "upadezamAlA" tathA bIjI keTalIka dharmopadezanI havA dhaNI prasarI hatI. mahArAjazrInI udAra kRtiomAM keTalIka bAbato samajavA mATe AvyA hatA. jaina sAhitya vicArasaraNIne lIdhe tathA sarasa vyAkhyAna zausIne lIdhe saMpradAyanA ane tattvajJAna vize potAnA keTalAka praznono saMtoSakAraka khulAso bheda vinA jaina-jainetara evA hajAro mANaso roja vyAkhyAnamAM mahArAjazrI pAse meLavIne teo eka divasa mahArAjazrInA ziSya zrI AvatA. taduparAMta "sanAtana dharmasabhA' taraphathI tathA sthAnika keTalIka ' IndravijayajI mahArAja pAse jaina paraMparAnA itihAsa vize keTalIka zikSaNa saMsthAo taraphathI mahArAjazrInAM jAhera vyAkhyAno paNa rakhAyA hitI meLavavA, pAse AvelA khIvANadI gAme gayA hatA kAraNake hatAM. trA indravijayajIno jaina itihAsano abhyAsa ghaNo UMDo hato. tyAM ' udayapuramAM mahArAjazrInA ziSyo muni vidyAvijayajI tathA muni paNa DaoN. TesiTorIe hiMdImAM vyAkhyAna ApyuM hatuM. nyAyavijayajIne anya saMpradAyanA AcAryo sAthe mUrtipUjA, tathA dAna zivagaMjanA zrAvakono eTalo badho utsAha hato ke ane dayAnA viSayanI jAhera carcA thai hatI, paraMtu tenuM kazuM pariNAma mahArAjazrInI bhalAmaNathI tarata moTuM phaMDa ekatra karIne teoe eka AvyuM nahotuM. udayapuramAM mahArAjazrInA parama bhakta tathA kAzImAM lAyabrerInI sthApanA karI. gAmanA lokono Agraha eTalo badho hato . pAThazALAnuM kAma vetana lIdhA vinA karI ApanAra zrI harSacaMdra ke lAyabrerInuM nAma 'vijayadharmasUri lAyorI' rAkhavAmAM Ave, paraMtu bhurAbhAIne dIkSA ApavAvano utsava yojavAmAM Avyo hato ane e mATe mahArAjazrIe spaSTa asvIkAra karI dIdho. mahArAjazrIe emanuM nAma muni zrI jayaMtavijayajI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. tathA anya ghaNA gAmomAM pAThazALA, lAyabrerI, jJAnabhaMDAra, gharmazALA vagere eka dIkSArthIne paNa A prasaMge dIkSA ApavAmAM AvI hatI. A . prakAranA kAryo karAvyAM hatAM, paraMtu kyAMya paNa emaNe enI sAthe mahotsavamAM DaoN. TesiTorI paNa padhAryA hatA ane sAta hajAra mANasanI potAnuM nAma joDavAnI darakhAstano svIkAra karyo nahoto. chevaTe medanImAM emaNe hiMdI bhASAmAM prAsaMgika vaktavya rajU karyuM hatuM. lokoe jaina lAyabrerI' evuM nAma rAkhyuM. udayapuranuM mahArAjazrInuM cAturmAsa yAdagAra banI gayuM. emanAM zivagaMjamAM cAturmAsa pUrNa thatAM mahArAjazrIe mAravADanI moTI preraka vyAkhyAnonI vAta udayapuranA mahArANA phatehasiMhajIe paMcatIrthInI yAtrA karavAnuM vicAryuM. rastAmAM AvatAM visalapura, sAMbhaLI eTale emane paNa mahArAjazrIne maLavAnuM mana thayuM. peravA, luNAvaTa, khImela, rANI, sAdaDI vagere ghaNA gAmone daramiyAna, mahArAjazrIne "zabdArtha ciMtAmaNi' nAmanA bRhad vyAkhyAnano lAbha Apyo. A pradezamAM e jamAnAmAM vihAranI zabdakozanI jarUra hatI, to enI nakala mahArANAe mahArAjazrIne muzkelI hatI. tema chatAM e kaSTo veThIne paNa mahArAjazrIe zakya pahoMcADI hatI. mahArAjazrInI mulAkAta rAjamahelamAM goThavAI hatI eTalAM vadhu gAmone AvarI lIdhAM. keTalIka vAra to eka divasamAM traNa ane enA prabhAvarUpe mahArANAe udayapura rAjyamAM navarAtri ane gAma thatAM ane traNa vyAkhyAna thatAM. mahArAjazrInI suvAsa eTalI dazerAne divase pazubali caDAvavAmAM Avato e prathA upara pratibaMdha . badhI hatI ane emanI vANI evI preraka hatI ke keTalAka loko to pharamAvyo hato. mahArAjazrInuM vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe emanI sAthe sAthe ja eka udayapurathI vihAra karI, kesariyAjI tIrthanI yAtrA karI, iDara, gAmathI bIje gAma cAlatA jatA. mahArAjazrInA upadezathI visalapura, hiMmatanagara, prAMtija, dehagAma vagere sthaLe mukAma karI mahArAjazrI peravA vagere keTalAka gAmanA kSatriya ThAkoroe zikAra ane mAMsAhAra rAjanagara amadAvAdamAM padhAryA ane tyAM zAhapuranA upAzraya na karavA mATe mahArAjazrI pAse AjIvana bAdhA lIdhI hatI. Utaryo. mahArAjazrI paMdara varSe gujarAtamAM pAchA pharatA hatA ane Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92 iDa ghaNI tha0" upAzrayanI jayAM jyAM ATalAM varSomAM to deza-videzamAM emanuM nAma jANItuM thaI gayuM hatuM bhagavAnanAM darzana karyA. mahArAjazrIe cAturmAsa pAlitANAmAM eTale emane sAMbhaLavA mATe hajAro mANaso UmaTavA lAgyA. eTale motIsukhiyAnI gharmazALAmAM karavAnuM nakkI karyuM. emanAM vyAkhyAno upAzrayamAM na rAkhatAM bahAra jAherasthaLoe bhAvanagaramAM rAkhavAnI saMghanA AgevAnone pharaja paDI. pAlitANAmAM paNa jainetara vargamAM mahArAjazrI pratyeno amadAvAda ane upariyALA: pUjyabhAva uttarottara vadhato jato hato. eTale teo jyAM jyAM mahArAjazrInA upadezamAM adhyAtmanI jeTalI vAto AvatI upAzrayamAM vyAkhyAna ApatA, tyAM tyAM upAzrayanI jagyA nAnI, teTalI sadAcAra ane lokakalyANanI paNa AvatI. amadAvAdamAM sAMkaDI paDatI, lokonI bhIDa ghaNI thatI. AthI keTalIka vAra bahAra mahArAjazrI bAreka divasa zAhapuranA upAzraye rahyA, paNa te daramiyAna vizALa jagyAmAM emanAM vyAkhyAno rAkhavAmAM AvatAM. roja savAre judI judI poLanA upAzraye ane bapore jAhera vyAkhyAna mahArAjazrI pAlitANAmAM vi.saM. 1972nuM cAturmAsa. pharI ema be vAra vyAkhyAna teo ApatA. dareka sthaLe vAjategAjate temane bhAvanagara padhAryA. rastAmAM Thera Thera lokoe sanmAna karyuM ane laI javAmAM AvatA. ahIM emaNe jugAra, bIDI, vezyAgamana vagere bhAvanagaramAM praveza vakhate emano satkAra karavA mATe ghaNA mANaso vyasanonA tyAga upara vadhu bhAra mUkyo hato. lakSmInArAyaNanI poLa, ekatra thayA hato. kAraNake mahArAjazrI ghaNA varSe bhAvanagara padhAryA patAsAnI poLa, jhaverIvADa vageremAM mahArAjazrIne sAMbhaLavA roja hatA. bhAvanagara emanI dIkSAnuM sthaLa ane emanA guruvaryana pAMcathI sAta hajAra mANaso ekatra thatA hatA. mahArAjazrInI vANIno kALadharmanuM sthaLa eTale emane tathA lokone paraspara lAgaNI thAya. e evo jAduI prabhAva hato ke mahArAjazrIne sAMbhaLyA pachI AvA svAbhAvika hatuM. zaheramAM pravezatAM emanuM bhavya sAmaiyuM thayuM, vyasanovALA keTalAye yuvAnoe potAnA vyasanatyAga mATe dAdAvADImAM zrI vRddhicaMdrajInI pAdukAnAM darzana karI teo upAzraya mahArAjazrI pAse bAdhA lIdhI hatI. padhAryA. A varSa daramiyAna baMgALamAM bAMkurA jillAmAM bhayaMkara dukAna upAzrayamAM roja vyAkhyAno Alu thayAM, lokonI bhIDa divase payAnA samAcAra chApAMomAM chapAyA hatA. mahArAjazrIe bihAra- divase vadhatI jatI hatI. sara prabhAzaMkara paTTaNI, te vakhatanAM dI" baMgALamAM ghaNe sthaLe vihAra karyo hato, eTale bAMkurAnA AgevAnoe zrI tannA, tathA nAyaba dIvAna zrI tribhuvanadAsa vagere rAjyanA moTA dukALamAM sahAya karavA mATe jema badhe araja karI hatI, tema moTA mahAnubhAvo vyAkhyAnamAM padhAratAM. mahArAjazrInI anokhI mahArAjazrIthI teo paricita hovAthI mahArAjazrIne paNa patra lakhyo pratibhAno jainone ane itara nagarajanone paricaya thayo. sara hato. mahArAjazrIe tyAMnI duHkhada paristhiti jANIne amadAvAdanAM prabhAzaMkara paTTaNIe mahArAjazrIne cAturmAsa karavA vinaMtI karI ke je vyAkhyAno daramiyAna dukALa pIDitone sahAya karavA mATe udabodhana - potAne vizeSa lAbha maLe. paraMtu cAturmAsanI zakyatA nahotI, karyuM hatuM ane ene pariNAme ghaNI moTI rakama ekatra thaI hatI. bhAvanagaramAM upAzrayamAM bhIDa eTalI badhI thatI ke keTalAka moTA mahArAjazrInuM nAma eTaluM suprasiddha thaI gayuM hatuM ane emanI divasome bahAra vyAkhyAna rAkhavAmAM AvatA. vaLI loka lAgaNIne vidvatAthI loko suparicita hatA ke te samayanA nAmAMkita ajaina mAna ApIne eka divasa vikTara skavera"mAM emanuM jAhera vyAkhyAna, mahAnubhAvo DaoN. kezavalAla harSadarAya dhruva ane DaoN. jIvarAja ghelAbhAI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. pAMceka hajAra mANasa vyAkhyAna sAMbhaLavA mahetA mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA ane potAnA graMtho arpaNa ekatra thayuM hatuM. sarasa vyAkhyAnane aMte AbhAravidhi, mATe karI gayA hatA.' bhAvanagaranA khyAtanAma vidvAna jaina AgevAna zrI kuMvarajI ANaMdajI) amadAvAdathI vihAra karI mahArAjazrI kalola, pAnasara, bhoyaNI kApaDiyA UbhA thayA. emaNe AbhAravidhino AraMbha karatAM eTalA vIramagAma vagere sthaLe vihAra karI upariyALA padhAryA. mahArAjazrIe ja zabdo jyAM kahyA : "amArA dharmaguru zrI vijayasUrIzvaraju. agAu upariyALA tIrthano jIrNoddhAra karAvyo hato. eTale ahIMnA mahArAje...." tyAM to sabhAmAM ghaNA zrotAo bolI UThThayA, tumAra saMghano bhaktibhAva ghaNo hato. mahArAjazrInAM vyAkhyAnomAM jainonA dharmaguru nahi, ApaNA badhAnA dharmaguru che, amArA paNa e upariyALA-bajANAnA darabAra jAte AvIne besatA. upariyALAmAM dharmaguru che. AthI kuMvarajIbhAIe tarata ja saharSa potAnA zabdo yAtrikone UtaravAnI muzkelI paDatI hatI eTale sArI dharmazALA sudhArI lIdhA ane kahyuM, 'ApaNA badhAnA dharmaguru et bAMdhavAnI mahArAjazrIe bhalAmaNa karI. A vakhate bajANAnA darabAre vijayadharmasUrIzvarajI..." A drazya kharekhara jovA jevuM hatuM. e samana, e mATe vizALa jamIna saMghane maphata bheTa ApavAnI jAherAta karI, najare e drazya jonAra kahetA ke kharekhara atyaMta bhAvavAhI e dra ethI saMghano harSollAsa vadhI gayo. e mATe saMghamAM paNa sAruM phaMDa thaI hatuM. jaina-jainetaranI ekatAnA pratIkarUpa e drazya hatuM. gayuM hatuM, jemAMthI pachI sarasa dharmazALA baMdhAI hatI. bhAvanagaramAM mahArAjazrI dvArA je bhinnabhinna pravRttio thaI temAM amadAvAdamAM thoDA divasanI sthiratA karI mahArAjazrIe eka mahattvanI pravRtti te kAzImAM emanI preraNAthI sthapAyelI "zrI kAThiyAvADa tarapha vihAra karyo kAraNake emanI bhAvanA cAturmAsa yazovijayajI jaina graMthamALA" nAmanI saMsthAnuM mukhya kendra siddhakSetra pAlitANAmAM karavAnI hatI. mahArAjazrI vihAra karatA bhAvanagaramAM rAkhavAnuM nakkI thayuM ane graMtha prakAzananI pravRtti karatA dasADA gAme padhAryA. tyAM mukhya vasatI musalamAnonI hatI, bhAvanagarathI hAtha dharavAmAM AvI. teo taLAvamAM mAchalAM mAratA. mahArAjazrIno jIvadayA vizenA bhAvanagarathI vihAra karI mahArAjazrI ghoghA, trApaja, taLAjA, vyAkhyAnano tyAM eTalo badho prabhAva paDyo ke dasADAnA navAbe dAThA, mahuvA, sAvarakuMDalA vagere sthaLoe padhAryA. potAnA A taLAvamAM mAchalAM mAravA upara pratibaMdha pharamAvyo. suputranuM ghaNAM varSo pachI punarAgamana thatAM Thera Thera hajAro mANasoe dasADAthI jude jude sthaLe vihAra karatA mahArAjazrI lIMbaDI bhAvabhInuM svAgata karyuM. mahArAjazrInI pratibhA evI anokhI hatI padhAryA. ahIM temaNe vidyArthIo mATe borDiMganI sthApanA karAvI. ke emanA saMparkamAM AvanAra jaina-jainetara sarvanA hRdayane sparyA vagara lIMbaDInuM comAsuM bIjI eka ghaTanAthI paNa smaraNIya banI gayuM. e 2he nahi. mahuvAmAM temanuM jAhera vyAkhyAnuM hatuM tyAre DaoN. TesiTorI. mahArAjazrI lIMbaDInA sthAnakavAsI saMpradAyanA mahAtmAo zrI paNa padhAryA hatA. e vakhate taLAjAnA vahivaTadAra mi. semyuala paNa nAgajI svAmI tathA kavivarya zrI nAnacaMdajI svAmIne maLIne, temanI AvyA hatA. teo paNa mahArAjazrIne ghaNI vAra maLyA hatA. potAna sAthe udAra dilathI ekatA sAdhIne eka ja pATa upara sAthe birAjamAna jIvana upara paDelA mahArAjazrInA prabhAvano ullekha karatAM jo, hena, thaine traNe mahAtmAoe vyAkhyAna ApatA ethI lIMbaDImAM sabhAmAM emanI AMkhamAMthI daDa-daDa AMsu vahevA lAgyA hatA, sthAnakavAsI ane mUrtipUjaka samudAya vacce sAro sumeLa sadhAyo. mahuvAnA mejisTreTa pArasI sarjana zrI aradezara sonAvAlA paNa, lIMbaDIthI vihAra karIne mahArAjazrI pAlitANA padhAryA. ahIM mahArAjazrIthI bahu prabhAvita thayA hatA. emaNe jaina darmano UMDo temano vAjategAjate praveza thayo. emaNe seMkaDo sAdhu-sAdhvI tathA abhyAsa karyo ane zuddha zAkAhArI banI gayA hatA. hajAro zrAvaka-zrAvikA sAthe zatruMjayano DuMgara caDI AdinAtha mahuvAmAM mahArAjazrIe zrI yazovRddhi bAlAzramanI tathA kaMDalAmAM. keLavaNI maMDaLanI sthApanA karAvI hatI. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana Vijay Dharma Suri, in whom the Jain Community has lost an inspiring personality and India one of her meritorious sons." sAhityasevA: mahArAjazrI eka kuzaLa vaktA ane samartha vyAkhyAtA hatA tema eka bahuzruta lekhaka paNa hatA. alabatta, emaNe vyAkhyAno ApavAnuM kArya jeTaluM karyuM tenA pramANamAM temanuM lekhanakArya nathI thayuM. to paNa jaina sAhityanA kSetre temanA lekhanakAryanI avazya noMdha levI paDe evI mahArAjazrInuM eka sauthI mahattvanuM kArya te hastapratone AdhAre saMzodhana saMpAdana karavAnuM che. emaNe hemacaMdrAcArya yogA saMpAdanakArya karyuM tema ja aitihAsika rAsasaMgraha-bhAga 1-2nuM saMpAdana karyuM hatuM. e baMne graMtho saMzodhako tathA vidvAnone mATe bahu upayogI che. yogazAstranA saMpAdane to yuropIya vidvAnonuM ghaNuM dhyAna kheMcyuM hatuM ane enA keTalAka zabdonA arthanI tathA pAThAMtaronI paNa ghaNI carcA 1-1 TO 'LL SET C - SET 1 Ee manamA tha tA mahuvAthI mahArAjazrI rAjakoTa, jUnAgaDha, mAMgaroLa vagere sthaLe vihAra karI cAturmAsa mATe amarelI padhAryA. vi.saM. 1973nA A cAturmAsa daramiyAna mahArAjazrIne sAMbhaLavA pAMca-sAta hajAra mANaso AvatA hatA. mahArAjazrInA vANInA jAduI prabhAvathI vyAkhyAnamAM padhArelA musalamAnomAMthI keTalAye jIvanabhara mAMsAhArano tyAga karyo hato ane paryuSaNanA ATha divasa daramiyAna koI musalamAnanAM ghare kAyama mATe mAMsAhAra raMdhAya nahi evo TharAva karyo hato. amarelI cAturmAsa pachI jAmanagaranA saMghano cAturmAsa mATe atyaMta Agraha thayo. emanuM cAturmAsa bahu ullAsapUrvaka jAmanagaramAM thayuM. mahArAjazrIne have kAzI pAchA pharavuM hatuM. paraMtu muMbaInA saMghano bahu ja Agraha thayo. mahArAjazrI muMbaImAM kyAreya pathAryA nahotA eTale muMbaInI janatAno Agraha thAya e svAbhAvika hatuM. chevaTe evo nirNaya thayo ke muMbaI thaIne kAzI tarapha prayANa karavuM. gujarAtamAM Thera Thera dharmanI prabhAvanA karatAM karatAM vihAra karIne mahArAjazrI muMbaI padhAryA. muMbaImAM emanAM uparAuparI be cAturmAsa thayAM. mahArAjazrInI vANI sAMbhaLavA jaina-ajaina evA hajAro mANaso vyAkhyAnamAM ekatra thatA. keTalAye videzI mahAnubhavo emane maLavA mATe AvatA. aMgreja gavarnara paNa emane mulAkAta ApelI je e nAnI dRSTie moTI aitihAsika ghaTanA gaNAI hatI. muMbaImAM keTalIka saMsthAonI emaNe sthApanA karAvelI. muMbaIthI vihAra karI mahArAjazrI mahArASTramAM dhuliyA padhAryA ane tyAM cAturmAsa karyuM. vihAra tathA anya zramane kAraNe emanI tabiyata bagaDavA mAMDI hatI. dhuliyAthI vihAra karIne mahArAjazrI - gvAliyara pAse zivapurI padhAryA. ahIM temanI tabiyata vadhu bagaDavA lAgI. gvAliyaranA mahArAjanA AgrahathI mahArAjazrIe zivapurImAM cAturmAsa karyuM. A cAturmAsamAM paNa mahArAjazrIe ghaNuM kArya karyuM. ahIM paNa dezavidezathI ghaNA vidvAno emane maLavA AvatA. paryuSaNa parva sArI rIte saMpanna thayAM. paraMtu mahArAjazrInI azakti - uttarottara vadhatI cAlI. eka phrenca vidvAna DaoN. levI potAnAM patnI sAthe mahArAjazrIne maLavA AvyA. temanI sAthe Akho vakhata besI . zakAtuM nahi, paraMtu mahArAjazrIe potAnA ziSya vidyAvijayajI tathA himAMzu vijayajIne kahI rAkhyuM hatuM ke jyAre jyAre potane svasthatA lAge tyAre DaoN. levIne bolAvI lAvavAmAM Ave. DaoN. levI cAreka divasa zivapurImAM rokAI, mahArAjazrI pAse vAsakSepa laI vidAya mahArAjazrIe "jaina zAsana" nAmanA sAmAyikamAM dareka aMkamAM "ghadezanA nAmanI lekhanamALA lakhI hatI. eka daLadAra graMtharUpe dharmadazanA' nAmathI te prasiddha thaI hatI. mahArAjazrI carcAvicAraNA mAtra jaino pUratI ja maryAdita nahotI rahelI eTale "dharmadizanA' graMtha ajaina vAcakomAM paNa eTalo lokapriya thaI gayo hato. enA lekho upara najara pheravatAM ja khyAla Ave che ke e jamAnAmAM paNa kevA kevA viSayonI carcAvicAraNA thatI hatI. mahArAjazrInuM vaktavya vizada, tarkayukta, AdhArahita, mahApuruSonAM avataraNo ane suyogya dRSTAnta kathAo sAthe evI rocaka zailImAM rajU thatuM ke sAmAnya vAcakone te tarata gamI jatuM. mahArAjazrIe taduparAMta "ahiMsAdarzana', jainatattvadigdarzana, jaina zikSAdigdarzana, puruSArtha digdarzana, Atmonnati digdarzana, IndriyaparAjaya digdarzana, brahmacarya digdarzana vagere graMtho prakAzita karyA che. emAM emaNe jaina dharmanA vividha viSayonI vicAraNA karI che. mahArAjazrI ghaNo samaMya uttara bhAratamAM rahyA hatA ane hiMdI bhASA upara temanuM ghaNuM prabhutva hatuM. eTale temanA ghaNAkharA graMtho hiMdI bhASAmAM lakhAyelAM hatAM. "ahiMsA-digdarzana'nI to hajAro nakala khapI gaI hatI ane eno baMgALImAM paNa anuvAda pragaTa thayo hato ane enI paNa hajAro nakala pragaTa thaI hatI. mahArAjazrIe "devakula pATaka" nAmano aitihAsika saMzodhanano . eka graMtha paNa pragaTa karyo hato. udayapura pAse devalADA nAmanA gAmamAM prAcIna jaina maMdiromAMthI maLelA zilAlekho vize A saMzodhanAtmaka graMthamAM vicAraNA karavAmAM AvI che. mahArAjazrInuM ziSyavRMda paNa eTaluM ja vidvAna hatuM. IndravijayajI, maMgalavijayajI, bhaktivijayajI, vidyAvijayajI, caMdravijayajI, jayaMtavijayajI, vizALavijayajI, nyAyavijayajI, himAMzavijayajI vageree potAnA gurunI paraMparAne yathAzakti zobhAvI che. teoe zivapurImAM sidhiyA rAjAnA sahakArathI mahArAjazrInA smArakanI sthApanA karI ane eka vidyAdhAma tyAM vikasAvyuM hatuM. ghayA. mahArAjazrIne potAno aMtima kALa have jaNAI gayo hato. himAMzuvijaya Adi emane cauzaraNapayA" saMbhaLAvatA. bhAdaravA ' suda agiyArasanA divase vastra badalatI vakhatI mahArAjazrIe sUcana karI dIdhuM ke pote have phakta traNa divasa ja che. teo sthira padmAsanamAM besI gayA. bArasanA divase sAMje pratikramaNa karatAM karatAM teo bebhAna thaI gayA. zuddhimAM AvatAM emaNe pratikramaNa pUruM karyuM. terasanI rAta emaNe dhyAnamAM padmAsanamAM ja vItAvI. vacce eka vakhada pATa uparathI UtarI Thalle jaI AvyA. ane pAchA sthirAsane besI gayA. savAranA cha vAgavAmAM have keTalo samaya bAkI che ema pUchatA rahyA. pAMca vAge teo dhyAnamAM sthira thaI gayA ane barAbara savAranA cha vAge emanuM mastaka DhaLI gayuM. saMvata 1978nA bhAdaravA suda caudasa, anaMda caudasanA divase tA. 5mI sapTembara 1922nA divase savAre cha vAge potAnA ziSya samudAya vacce ane bhakto vacce temaNe samAdhipUrvaka deha choDyo. mahArAjazrInA kALadharmanA samAcAra jhaDapathI dezavidezamAM prasarI gayA. gAmegAmathI zoka saMdezAnA tAra-patro AvyA. muMbaInAM vartamAnapatronAM pahele pAne moTA akSare svargavAsanA A samAcAra chapAyA, sthaLe sthaLe guNAnuvAdanI sabhAo thaI. videzomAM IgaleDa, phrAnsa, jarmanI, ITalI, norvenAM vartamAnapatromAM mahArAjazrInA svargavAsanA samAcAra chapAyAM. laMDana TAImsa denika vigatavAra samAcAra ApatAM 'Death Of a Great Jain Leader' evA zirSaka heThaLa noMdhyuM hatuM. 'A telegram received in London announces the death, at the age of 55, of Shri zrI vijayadharmasUrinuM jIvana ghaNI romAMcaka ane raumaharSaNa ghaTanAothI sabhara che. jAhera vyAkhyAnonI emanI pravRtti, devadravya vizenA vicAro ItyAdine kAraNe kyAreka vivAda paNa sarjAyA hatA. paraMtu teo kyAreya tethI potAnI zAMti ane samatA gumAvatA nahi. jeo temanI pAse AvatA teo avazya samAdhAna meLavIne jatA. mahArAjazrI eka mahAna, samartha yugapuruSa thaI gayA. emanA svargavAsa prasaMge keTakeTalA kavioe paNa emane aMjali ApI hatI. e vakhate lakhAyuM hatuM : ___adya jainA nirAdhArA, nirAlaMvAstapodhanA / dharmasUrau gate devIbhUyaM dharmasya sArathau // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabuddha jIvana tA. 16-10-992 yuvAno mATe paDakArabharI paristhiti 'satsaMgI AjanA yuvAna mATe jiMdagI kaMTakonI zayyA che ema kahevAmAM phrIja, phona, vAhana ane anya Adhunika sagavaDonI mAMga karatAM jarA Ave to vayovRddha loko kadAca Ama kahe, "dosto, amAre kaoNlejanA paNa saMkoca anubhavatI nathI. pati-patnI vacce je caDasAcaDasI rahe che. abhyAsa mATe to tapa ja karavuM paDatuM; jyAre tamArA mATe jyAM najara tethI sukha, AnaMda ke jIvanamAM pragati sAdhavAne badale khoTI rIte nAMkho tyAM kaoNleja ane have yunivarsiTI paNa kharI. amAre zakti veDaphAi jAya che. jarA caDabhaDa thAya tyAM chUTAcheDA zabdanA yunivarsiTIonI parIkSAomAM saphaLa thavA mATe zrama levo paDato ane uddagAra sAthe je rIsAmaNAM thAya che, te AjanA samayanI ananya bheTa uccattara bIjo varga ke prathama varga meLavavA mATe to AzramavAsI jevA che. temAMya keTalIka chokarIo Adhunika navalakathAomAM vyakta thatI banIne pustaka sivAya kaMI na joIe evAM vrata sAthe abhyAsamannA vicArasaraNIne sanAtana satya gaNIne pati potAnA pratye keTalo Adara rahevuM paDatuM. tamAre zuM vAMdho che ? AkhuM varSa bhalene moja mANo. rAkhe che, tenI mAnasika DAyarImAM noMdha rAkhatI hoya che ane taka maLe parIkSAkhaMDamAM mArgadarzikAo, lakhelI ciThThIo, paDozIonI kRpA tyAre komaLa sUramAM evA gujarAtI-aMgrejImizrita kaTAkSa vAkyo vagere tamArI uttarapothIo lakhI Ape. nahitara pachI parIkSaka raMgamaMca para abhinaya thato hoya tevI chaTAthI bole che ke yuvAna pati. mahAzayonI kRpA' meLavavAnA ja prayatno karavAnA rahe. amAre zaraNAgatinA bhAvathI nIcuM mukha rAkhI cUpacApa besI rahe che. premalaso nokarImAM keTaluM kAma karavuM paDatuM! uparInI khuzI amArAM kAmathI ja avazya thAya che, zarU zarUmAM temanI jIvananaukA saMsArasAgaramAM rahetI. tamAre kevI majA !khuzAmata, cA-pANI, pArTIo vagerethI sau pUrapATa jatI jaNAya che. paraMtu temanA saMsArasAgaramAM kyAre tophAna lAgatA-vaLagatA khuza. bhAratanI vasati vadhatI rahe eTale kAma to Avaze ane temanI jIvananaukAnI zI hAlata thaze enI AgAhI thaI svAbhAvika rIte "penDIMga' ja rahe ne! amArAM vaDIlo je chokarI pasaMda zakatI nathI hotI. murabbIo, A savinaya rajUAta ApanI koma karatA tenI sAthe ame paraNI jatA. tamAre DigrI dharAvatI chokarIonI sahAnubhUtinI apekSArthe che." mulAkAta levAnI, temAMthI je pasaMda paDe tenI sAthe ja lagna thAya . e cAra-pAMca dAyakA pahelAM agavaDo ghaNI hatI, chatAM bhAratIya sivAya premalagnanI paNa chUTa, temAM kaMI ja rokaToka nahi. aphasosa ! saMskRtinI thoDIghaNI praNAlikAo ane dhArmika saMskArone lIdhe ame vahelA janmyA e ja amAruM durbhAgya! have to jIvanane Are beThAM yuvAno sahanazakti ane zairya sAthe jIvanano sAmano yogya rIte karI beThA, tame loko Adhunika jIvanano jelahAvo lai rahyAM cho, te jovA zakatA hatA. Aje te samaya karatAM sagavaDo anekagaNI che, paraMtu A pUratuM vaLI thoDuM sadbhAgya maLyuM." sagavaDo ja jANe ke jIvanasaMgharSa vasamo banAve che ! A sAMbhaLIne yuvAnone vAcA AvavAnI ja, "murabbIo, Aje yuvAno mATe jIvananI mukhya bAbato-vidyAbhyAsa, vahelA janmavuM ke moDA janmavuM e to karmAdhIna che, paraMtu ame ApathI vyavasAya ane lagna-paDakArarUpa banI cUkI che. vidyAbhyAsanuM mALakhuM, cAra-pAMca dAyakA moDA janmyA tethI amAre ja yAtanAo sahana karavI DigrIo vagere badhuM che; paraMtu zikSakone potAnI AvakamAM rasa che, paDe che, te pratye thoDI paNa sahAnubhUti nahi rAkho? amAre kaoNlejo. vidyArthIone trIjo, bIjo ke pahelo varga koI paNa rIte maLe emAM rasa ane yunivarsiTIonI ghaNI sagavaDa thai, paNa sarasvatIpUjA, che ane mA-bApane potAnAM saMtAnoe amuka varga sAthe koI cokkasa vidyopAsanA, bhaNatara vagere kyAM ? sAro saMskRta ane aMgrejI DigrI meLavI evuM kahevA maLe emAM rasa che. AjanA vidyArthIe AvI , pustakomAM zuM lakhyuM che, tenI khabara to amArA keTalAka prophesarone paNa. zocanIya paristhitino paDakAra kaI rIte jhIlavo? sarakArI dhArAdhoraNa nahi hoya ane amane to kadI khabara paDavAnI nathI. tamAre prathama varga pramANenA pagAravALI nokarInI lagabhaga azakyatA che, anya mATe khUba mahenata karavI paDatI, enI amane IrSyA thAya che. tamArA vyavasAyomAM akalpa spardhA che, evuM spaSTa citra hovA chatAM vidyArthIe. vakhatamAM prathama varga meLavanArane khUda prophesaro paNa jovA utsuka prema, parizrama ane khaMtathI abhyAsa karavo; abhyAsanAM dhyeya rahetA, jyAre amArAmAMnA je prathama varga meLave che, teo lAuDa vicalita thavAya evI koI bAbatane aMzamAtra macaka na ja ApavI. spIkaramAM potAnA prathama varganI jAherAta kare to paNa zrotAone abhyAsa karavo eTale potAnA viSayo buddhipUrvaka samajavA, potAnI khalela paDe evI amArI dayAjanaka paristhiti che." uMmaraane samaja pramANe potAnA viSayo aMge jarUrI mAhitI, spaSTatA "Apane nokarImAM ghaNuM kAma karavuM paDatuM ane to ja uparI vagere anya pustako ane saMdarbhagraMthomAMthI ekatrita karavAM. je vAMcyuM adhikArIo khUza thatA. paraMtu murabbIo, khATale moTI khoTa ke pAyo hoya tenuM rasapUrvaka manana karavuM ane je viSayomAM savizeSa rasa paDato ja nathI arthAtu nokarI ja maLatI nathI tyAM kAmanI vAta kevI? Aje hoya, temAM nipuNa banavA mATe udyamI rahevuM. temaja badhI rIte upakAraka snAtako, anusnAtako, Ijanero, vijJAnanA viSayanI lAyakAta - sArA graMthonAM vAMcana-manana utsAhathI rAkhavAM. gamato vyavasAya maLe dharAvanArAo vagerene nokarI maLatI nathI, e yuvAno mATe ochA ke na maLe, paNa Avo puruSArtha kadI eLe jaze ja nahi, balka ananya aMdhakArabharI sthiti che? DigrIo meLavyA bAda paNa nokarI na maLe AzIrvAdarUpa banaze. tyAre mA-bApane moM zuM batAvavuM ? tevI ja rIte sagapaNa mATe kanyApakSavALA ghaDIbhara DokAya to temanI sAthe jye moDhe vAta karavI ? A dezamAM cAra-pAMca dAyakA pahelAM sarakArI nokarI sAmethI jANItA loko "pelo bekAra jAya" ema batAvIne AMgaLI ciMdhe e maLatI. A hakIkata atyAre svapravatu ke vArtAnI kalpita ghaTanA jevI sahana karavAne Apa sadbhAgya gaNatA ho to amArI pAse teno javAba lAge. AjanI ugratama bekArInI paristhitino paDakAra jhIlavA mATe nathI. ghaDIbhara parama saddabhAgye nokarI maLe, to khuzAmata, cA-pANI, sarakArI pagAradhoraNo pramANe pagAra maLe to ja nokariyAta varganI pArTIo vagerethI amArA uparI-adhikArIo khUza rahe tenA pariNAme haroLamAM AvyA gaNAIe ane vartamAna phugAvAnI paristhitimAM amane kAma AvaDatuM nathI. vyavasAyamAM nipuNatAnI draSTie amAruM yogya gaNAie evA khyAlane hasate moMe tilAMjali ApI devI e ghaDataraja nathI thatuM. amArAmAM je sattva kahevAya tenuM nirmANa thatuM nathI.. pAyAnI vAta che. AjIvikA raLavA mATe vyAsa vallabharAma "Apa, vaDIloe pasaMda karelI chokarI paraNyA ane sukha-duHkhanAM surajarAmakRta geya mahAbhAratamAM eka sarasa upAya batAvyo che. sAthI banIne tanAvarahita jIvana jIvatAM saMsArayAtrAne Are pahoMcyAM pAMDavoe bAra varasa vanavAsa bhogavI lIdho. pachI temane zarata pramANe, ane ApanAM sadbhAgyanI vAta che. tyAre Aje amArI pasaMda karelI eka varasa gupta rIte rahevAnuM che guptavAsa mATe teo vairATanagaramAM. chokarI amArI zakti hoya ke na hoya teno vicAra karyA vagara TI.vI., vairATarAyane tyAM javAnuM pasaMda kare che. vairATanagaramAM pravezatAM pahelAM, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana yudhiSThira dareka anujane te vairATarAyane tyAM kevI rIte gupta rIte raheze ramaNalAla cI. zAhanAM pravAsapustako. "pradeze jaya-vijayanA ane ema pUche che; temAM sahadevano javAba A pramANe che: pAsaporTanI pAMkhe' meM vAMcyAM tyAre mane evI preraNA maLI ke mane sahadeva kahe vIrA mArA, sAMbhaLo vAtano pAyo; nAnakaDo pravAsa karavAnuM sadabhAgya prApta thAya to pravAsavarNanano eka lekha jANe avazya lakhuM. pravAsanAM pustako lokapriya ane lokabhogya, vairATarAyane ghera rahIzuM, cArazuM enI gAyo ! na bane evuM mAnavAne kAraNa nathI. jemAM ochA mANaso hAtha ajamAve dharma kahe dhyAna na bese, gAyo cAre sahu koya; tevA viSayomAM hAtha ajamAvavo e viziSTa zaktinA AviSkAra vairATane ghera gAyo haze, to govALa zuM nahi hoya. mATeno suMdara prayAsa che. te viSayane anurUpa daSTi ane vyaktitva sahadeva kahe vIrA mArA, mArI pAse eka vidyAya; vikasAvavAno puruSArtha zreyaskara ane phaLadAyI che. Take zera dUdha detI hoya to, bazera detI thAya che ? tethI e to rAkhaze mane, karazuM gaurakSA kAma; vyavasAyano paDakAra sahadevanI jema jhIlI levAya to pachI prazna sahadevajI koi na kahezo, paMthIjI muja nAma che rahe che chokarInI pasaMdagIno. AmAM mUMjhavato prazna e che ke kevI chokarI sahadevajI jevA pavitra, niHspRhI bhakta gAyonI premabharI pasaMda karavAthI sukhI thavAya. banI zaoNnI navalakathAmAM sevAcAkarI kare to gAya vadhAre dUdha Ape e satya bAbata che. temaNe | ImmaturitymAM ja A prazna cheDAyo che. temAM citrakAra sirilaskoTa AvAM kArya mATe potAnI pAse eka vidyA che teno artha vartamAna moTI uMmaranA citrakAra jeImsa vesene salAha mATe prazna pUche che, 'je - samayanA saMdarbhamAM viziSTa jANakArI ke AvaData thAya. dAkhalA tarIke, chokarI kalAkAra na hoya ane kalAmAM rasa na dharAvatI hoya to tenI : eka vepArIne roja be hajAra rUpiyAno vepAra thato hoya. te koI sAthe pariNIta jIvana sAruM cAle ?" A murabbI javAba Ape che, yuvAnane potAnI peDhImAM selsamena tarIke rAkhe. thoDA divasa te vepArI "Two of The trade never agree, much less two of yuvAnanAM kAma ane prAmANiktAno khyAla laI le. pachI tenAmAM a fine art." arthAtu eka ja vyavasAyanAM pati-patnI vacce kadI vizvAsa rAkhIne pote bIjAM kAmakAjamAM vizeSa dhyAna Ape. eka-be sumeLa thato nathI, temAMya lalita kaLAmAM paDelAM pati-patnI vacce to vAsa pachI zeTha keTalo vepAra thayo che te jue. koi koi divasa be ghaNo ocho meLa thAya. A aMge teo potAno dAkhalo Ape che ke hajArathI vadhAre vecANa hoya, paraMtu ekaMdare nirAzAjanaka AMkaDA jovA temanI AvI pasaMdagIthI chUTAcheDA levA paDyA. citrakAra sirilaskoTa maLe. zeThane A yuvAna pratye keTalAM mAna ane vizvAsa rahe? paraMtu temanI salAhathI tvarita nirNaya laine kapaDAM sIvanAra chokarI sAthe yuvAne potAnI selsamenazIpanI kaLA ajamAvIne sarerAza traNathI lagna karavAnuM nakkI karI le che. temAM te saphaLa thAya che ane lagnajIvana cAra hajArano vepAra karI batAvyo hoya to? pahelAM AvI kaLA ane sukhI bane che. AvaData dAkhavanArane peDhImAM bhAgIdAra banavAnuM sadbhAgya prApta thatuM. zaoNe I. sa. 1879nA samayanA IgleMDanA samAjanuM citra A sahadevanI vidyAno' bIjo artha ema lai zakAya ke vidyAbhyAsa navalakathAmAM rajU karyuM che. agiyAra dAyakAmAM samagra vizvanI jema daramyAna abhyAsanI daSTie athavA aMgata zokhanI daSTie evI bhAratamAM temaja gujarAtamAM zikSaNano phelAvo khUba ja pramANamAM thayo viziSTa jANakArI meLavavI ke je sAmAnya rIte tarata najare na caDe. che. gujarAtanA samAjamAM gRhajIvana ekaMdare zAMtibharyuM gaNAya. tethI . abhyAsamAM vinayana, vijJAna, vANijya, zikSaNa, lalitakaLAo patipatnI baMne eka ja vyavasAyamAM hoya to paNa IgleMDa-amerikAnA vagere prakAranI vidyAzAkhAo che. temAM kevaLa snAtaka, anusnAtaka ke samAja jevA prazno dI thAya ja nahi. tema chatAM. zaoNnuM sUcana vicAravA pI.eca.DI. thavuM basa nathI, paraMtu A uparAMta evo abhyAsakrama levo jevuM kharuM. baMneno eka ja vyavasAya hoya to teo paraspara pUraka banI jemAM kaMIka viziSTatA hoya. dAkhalA tarIke, moTA vakilo, zake. paraMtu keTalIka vAra binajarUrI caDasAcaDasI, to keTalIka vAra solisiTaro, zrImaMto, abhinetAo, abhinetrIo, rAjakAraNIo baMnene thoDo tanAva athavA baMne vacce thoDI gerasamaja thAya. tyAre vagerene aMgata sekreTarIonI paNa jarUra hoya che. A kAma talabhAra baMneno vyavasAya judo hoya to ekabIjAne dakhalagIrIno prazna na thAya, - halakuM nathI, paraMtu sArA pagAravALuM ane svamAnabharyuM hoya che. barnArDa baMnene jarUrI svAtaMtrya rahe ane baMnene ekabIjAnAM sahavAsano AnaMda nI navalakathA "Immaturity- aparipakavatA'mAM smitha nAmanuM rahyA kare. AjakAla tAjA bahAra paDatA DokTaro moTe bhAge leDI eka pAtra che. te vepArI peDhImAM kAma karato hoya che; tyAM tenuM svamAna DokTarane japatnI tarIke pasaMda karatA hoya che, temanAdAmpatya jIvananA ghavAya evo prasaMga bane che, tethI te chUTo thAya che. sekreTarInI anubhavonI nikhAlasa vAto sAMbhaLavA jevI hoya che. jAherakhabara vAMcIne te Airiza saddagRhasthane maLavA jAya che. te chelle, yuvAnone AjanI samagra paristhitino paDakArajhIlavA mATe lokasabhAnA sabhya hoya che. tene tyAM sekreTarI tarIke koi Takato nahoto. AtmavizvAsanI jemaja dhArmika daSTibiMdu vikAsavAnI paNa tenI aMgata oNphisanuM kAma eTaluM badhuM avyavasthita thaI gayuM hatuM ke anivAryatA rahelI che. je yuvAno dhArmika bAhyAcAra apanAvatA hoya tene sArA sekreTarInI tIvra jarUra hoya che. smithanA javAbothI Airiza te to AvakArya ja che, paNa te sAthe dhArmika daSTikoNa athati AMtarika saddagRhasthane saMtoSa thAya che. temaNe je pagAra kahyo tethI smitha khUza daSTie dhArmika ghaDatara karatA rahevuM e savizeSa mahattvanuM che. dAkhalA thAya che ane te ja paLathI te kAma karavAnI taiyArI batAve che. te eka kalAkamAM temanuM meja vyavasthita karI nAkhe che ane patrono nikAla paNa tarike, vipna Ave to tene vadhAvI levuM; vinane vadhAranAra vidgathI ja lAbha pAme che. premathI vipnano sAmano karanAra navuM pAme che. karI nAkhe che. pachI to A sadgasthane smitha anivArya lAge che. tenAM vinathI DarI janAra kaMI karI zakato nathI. tevI ja rIte potAne kaMI kAma karavAnI vRtti, AvaData, sughaDatA, rItabhAta vagerene lIdhe, smitha duHkha hoya tethI nirAza thaI jAya ane sukhI loko sAthe sarakhAmaNI. te kuTuMbano vizvAsapAtra mANasa bane che. vepArI peDhI karatAM tene sAro karIne vadhAre duHkhI thAya. paraMtu vadhAre duHkhI loko sAthe sarakhAmaNI mA pagAra maLavA badala smitha khuza rahe che. AjakAla sekreTarInI lAyakAta karIne pote barAbara ja che evI daSTi rAkhIne puruSArtha karyA kare e meLavavAnA abhyAsakramo paNa cAle che. jarUra che mAtra temAM rasa dhArmika ane taMdurasta daSTikosa che. je mANasa AMtarika rIte dhArmika levAnI, vizALa vAMcananI, nirIkSaNa ane lekhananI kaLAo ghaDatara karyA kare tene navuM cetana prApta thAya che; samagra jIvanamAM agavaDo vikasAvavAnI, hoya to paNa AnaMda ane saMtoSa rahe che. A pAyAnI bAbato mATe. sAhityanAM kSetranI rIte joIe to navalakathAo, TUMkI vArtAo, vighArthio ane javAbadArIbharyA jIvanamAM pravezatA yuvAno satata nATako ane kAvyo ghaNA lakhe che, paraMtu pravAsavarNana lakhanArA ochA mathatA rahe emAM temanAM bhAvi jIvanamAM zreya, pragati ane sukhakArI che. pravAsavarNana lakhavAmAM viziSTa daSTinI jarUra che, kAraNake vAcakane rahelAM che.' rasa paDe tevI rIte pravAsanI sAmagrI pIrasavAnI hoya che. DaoN. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-92 berarathI brigeDiyara-caritrakathAo - Drameza . dave ramaNalAla cI. zAhe lakhelAM, ena.sI.sI. ane miliTarInI zIrSaka lagIra phAMTAbAja che. "eNrarathI brigeDIyara' vAMcIne nIce lekhaka duniyAnA ajIbogarIba InsAnanAM caritro "navanIta samarpaNa'mAM nAma vAMcatA ajANyAne evI kalpanA thaI AvavAno pUro saMbhava che pragaTa thatAM hatAM tyArathI, e caritro graMthastha thaIne ekasAmaTAM ke A pustakamAM, jemaNe "eNrarathI brigeDIyara' sudhInI vikAsayAtrA vAcanavagAM thAya tenI rAha hatI. 'havaladAra nAyaDu' vAMcIne to saMbhava banAvI che evA lekhakanuM Atmacaritra AlekhAyeluM haze. paraMtu ramaNabhAIne AnaMda-patra paNa lakhelo alabatta, koI kAraNasara e vizeSataH emAM eka adanA eNrara dhonDIthI mAMDI lazkaranI ThIka ThIka anuttarita rahelo e paNa yAda che. yAda eTalA mATe rahyuM ke bahudhA, UMcI gaNAyelI pAyarI para pahoMcelA brigeDIyara dArUvAlA sudhInI kRtinI prazaMsA karatA patro anuttarita rahetA nathI. hamaNAM upara kahI vyApaka reMja dharAvatI nakSatramALA aMkita thaI che. A caritrakathAonA e pratIkSA pUrI thaI. bhAyANI sAhebane tyAM "eNrarathI brigeDiyara' nAyakomAM hoddAonuM vaividhya to che ja, paraMtu mAnavajIvananI prakRtipustaka joyuM ne tarata vAMcavA mAgI lIdhuM. sAme beThelI bhAratInIbhramaro svabhAvanI khAsiyatonI daSTie paNa pAravAra vividhatA prakaTa thaI che. taMga thaI. ene Ama yadAkadA pragaTa thaI jatI mArI brAhmaNavRtti pasaMda ahIM ghero kALo vAna, dhoLA TUMkA vALa ane eka AMkhavALo, bAhya nathI. paNa vAcanasAmagrI mAgI letA saMkoca zo? dekhAva sAva garIbaDo paNa enI karmaThatA, ophIsara-loga" mATenI mejara zAhe A pustakamAM emanI, ena.sI.sI. ane sevAtatparatA, jhINI vAtanI kALajI dAkhavatI niSThA ane aihika miliTarInA mAholamAM vItelI jiMdagInAM pRSTho para jhilAyelI sukha-sAdhano vizenI sthitaprajJatAthI UMcuM khamIra dAkhavato eNrara vyakti chabIonuM lagabhaga bhaktibhAvapUrvaka saMkIrtana karyuM che. meM ahIM dhoDI, anekavidha apamAno gaLI jaIne badhAne upayogI thavAmAM ja bhaktibhAvapUrvaka' evuM kriyAvizeSaNa prayojyuM che, paraMtu tema karatI tema ja mejara khannA jevA tochaDA mANasane paNa vipadaveLAe jAnana veLA, caritrAMkanamAM tATadhyano abhAva che-evuM sUcavavAnI lagIre jokhame bacAvanAra havAladAra nAyaDu, asahya manovedanAnI sthitimAM nema nathI. sarjakamAM apekSita anAtmalalitA A "AtmalakSI paNa ethIka-akhaDa pArazrama karIne potAnA kapanAnuM zreSTha kaMpanInI prakAranA aMgata anubhavo'nA nirUpaNamAM sAdhAnta jaLavAI ja che. tema ja enI heTaTrika karavA badala vizeSa mAnanI TrophI jitADI ane kahevAnuM je kaMI vizeSa che te to e ke ahIM estheTika DisTansanA ApanAra keDeTa Andrade, ophisarone paNa gadhe kI taraha, murde kI nirvahaNa pachIya vyakti ane temanI mUlyaniSThA paratveno pragaTato taraha-jevA upamA alaMkArathI navAjI tochaDAI ane jaMgalIpaNAnuM bhaktibhAva sparzakSama nIvaDe che. biruda pAmanArA paNa henDa greneDa-bomba pheMkavAmAM gaphalata karI beThelA pustakanI prastAvanAmAM lekhake noMdhyuM che tema, A vyakticitro lekhakane potAnA jIvananI paravA karyA vinA bacAvI lenArA jamAdAra, AlekhatI veLA, te naryA sapATa na banI jAya e mATe emaNe, bile, uparI adhikArI pAsethI sAro Inspekazana riporTa kema lakhAvI satyaghaTanAtmaka AtmalakSI prakAranA aMgata anubhavo sAthe rekhAcitra levo enI galI kUMcInA mAhera laherI lAlA diladArasiMga, dArUnA ane TUMkIvArtA e be sAhityasvarUpono samanvaya karavAno prayoga karyo cakacUra nazAmAM dhobInI bhaThThInA bhaDakAne kaeNmpamAM lAgelI bhayaMkara Aga mAnIne phAyara elArma vagADanArA mejara tejasiMga, traNa che."-Ama karavAthI zuM pariNAma nipajI Ave, enAthI lekhaka abhAna nathI. e lakhe che- satyaghaTanAtmaka vastu sAthe sarjanAtmaka pAyAvALI, kanTenDa karavAnI khurazIne jAtadekharekha nIce bALI nAkhavI sAhityasvarUpono viniyoga karavAmAM sarjakatAnA keTalAka aMzo sTora meInTensamAM cAlatI gerarItine samULagI baMdha karAvatA kaeNpTana kudaratI rIte AvyA vagara rahe nahi, alabatta e vize sahRdaya bhAvaka siMgha, keDeTonI bhojana ane nivAsanI sukha-suvidhAone bhoge kaTakI, karatA mejara mutAbika ane kaeNpTana kulakarNI, athaka karmaThatA ane adhikArapUrvaka vadhu sArI rIte kahI zake." saccAIjanma svamAnanuM sulabha dRgaMta nIvaDanAra anDara-oNphisara - lekhake emanI racanA mATe vyaktio' evI saMjJA prayojI che, elana, e elananuM UlaTuM daSTAMta sAbita thanAro pAvaradho caM. paNa upara TAMkayA avataraNomAMthI eTaluM spaSTa thAya che ke sAmagrIrUpe kaoNrporala bArazI, salAma marAvavAnA zokhIna empaTanTa lephaTanTa 'emanI kane "satyaghaTanAtmaka AtmalakSI-aMgata anubhavo' che. ane mogha, cakora najara ane avalokanakALanA ustAda sUbedAra AvaTe tema e sAmagrIne emaNe "rekhAcitra ane TUMkI vAta" e be ja potAnI UMcI pAyarI parathI, gammatanI paLomAM haLavAphUla thaI jatA sAhityasvarUponI lAkSaNikatAono samanvaya' karIne AlekhavAno brigeDiyara dArUvAlA-A badhI aphalAtUna lazkarI hastIono jANe sabhAna puruSArtha karyo che. arthAta ahIM nIpajI AvelI racanAnI A pustakamAM vArSika kaeNmpa yojAyo che. sAmagrI caritralakSI che, to nirUpaNazailI kathAtmaka che. eTale caritra A caritrakathAo paikI havAladAra nAyaDu, nAyaka nAIka, anDara ane kathAnA A saMkara prayogathI nIpajI AvelI kRtine caritrakathA na oNphisara elana ane sUbedAra AvaTe vAcakanA haiye kAyamI sthAna kahI zakAya? khera, A nAmakaraNavidhine ahIM ja ATopIe ! pAmI ciraMjIvI nIvaDe che. havAladAra nAyaDunA caritramAM caritrakathAonA AdhAra tarIke khapa lAgelI saghaLI vyakti , mAnavajIvananA be aMtimo ekasAthe pUrI pratItikaratA sameta alabatta, smaraNiya nathI. ahIM to, mejara zAhe emanA manovizvamAM AlekhAyA che. prathama dRSTie nAyaDu sAva sAmAnya InsaTrekTara jaNAya - saMgRhIta ajavALA-aMdhakArane saheja paNa DAbI-jamaNI karyA vinA che. nathI enI pAse vizeSa koI zarIra-saMpata ke namaNo cahero tema AlekhyAM che. ne tema chatAM e naravAM-nabaLAM vyaktittvo vAcakane mATe nathI enuM vyaktittva paNa kaMI vizeSa cabarAka ane catura ! samaya preraNAdAyI to nIvaDe ja che ! beMrara dhonDI, havAladAra nAyaDu, keDeTa vItatAM maLe eTalI ja baDhatI e meLavI zakyA che. havAladAramAMthI AdrAde ane aMDara-ophisara elena emanAM surabhita mAnavanI AgaLa vadhIne jamAdAranI renka meLavavAnuM potAnuM gajuM nathI evI mahekathI to, kaoNrporala bArazI, lephTananTa moghe, mejara mutAbika tathA pratIti thavA pachI paNa potAnI kartavyaniSThA ane sevAbhAvI kaeNpTana kulakarNI temanAM avaguNaprerita kukarmonA prAyazcitathI ! svabhAvanA balabUtA upara ja e jamAdAra tarIke nivRtta thavAnuM ravaM viSayavastanI daSTie ahIM AlekhAyelAM caritro, bahu moTA jue che. ane taddana viparIta saMyogomAM e aNadhAryuM sAcuM paNa paDe vAcakavarga mATe nAvInyasabhara ane tethI cittAkarSaka nIvaDaze. sAdhAraNa vyakti jenAthI moTe bhAge sAva ajANa hoya che evI, nAyaDunuM sauthI moTuM jamA pAsuM che emanI aDola dhIraja ane lazkaranI duniyAnI laghu AvRtti samI ena.sI.sI. pravRttinuM ahIM ajIbogarIba sahanazIlatA--mAnasIka svasthatA. lekhake emane atyaMta rocaka, vigatapUrNa ane vizvasanIya nirUpaNa thayuM che. pustakane ApelI aMjali emanA zabdomAM joIe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-92 prabuddha jIvana 'alabatta, nAyaDunA guNapakSe kahevuM joIe ke AvA vadhu paDatA ThapakA pachI paNa emanI svasthatA ochI thatI nahi. emanAmAM jaDatA nahotI; potAnI bhUla ane paristhitino pramANikapaNe svIkAra raheto.' thAkelA keDeTane khabhe UMcakIne cAlavuM, bImAra keDeTa mATe verAna jaMgalamAM rAte tabIbI sAravAra upalabdha karAvavI, keDeTane rasoI tema ja kaeNmpaphAyara jevI pravRttimAM Dagale ne pagale madadarUpa thavuM-AvA sevAbhAvI tema ja paropakArI svabhAvane kAraNe nAyaDu sAva sarerAza vyaktitva dharAvatA hovA chatAM kaeNmpanA saghaLA keDeTonI cAhanA pAme che. paNa kamanasIba e che ke uparI adhikArI emanI upara kAraNa-akAraNa khaphA rahe che. AvI khaphagInuM pramANa mejara khannAnAM A vAkyo Apaze 'tuma ItanA samajatA nahI hai, tuma kyA gadhA hai ? tumako bAra bAra TokanA paDatA hai. hama tumako DimoTa kara degA.' AvA atyaMta tiraskArabharyAM kaTuvacano sAMbhaLyA pachIya nAyaDunI AtmazodhanavRtti AthamatI nathI-'bhUla mArI che. sI.o. sAheba thoDA mArA duzmana che ? e to mArA bhalA mATe kahe che. ArmImAM to AvuM roja thAya, ethI kaMI siniyara oNphisa2taraphano ApaNo Adara Tavo na joIe. huM jANuM chuM ke sI.so. sAheba mArAthI bahu nArAja che, paNa mAre te jovAnuM na hoya.' kaeNmpanI kasoTInI kSaNomAM A sAva sAdhAraNa dekhAtA manuSyanuM mULarUpa pragaTa thAya che. vAvAjhoDAnI e rAte jyAre sau koI salAmata sthaLe khasI javA bhAgadoDa kare che tyAre nAyaDu ja mejara khannAnI bhALa kADhavA ekalA jAya che ane ghavAyelA mejaraneM aNInI paLe bacAvI laI, varasatA varasAdamAM kAdavakIcaDa khUMdatA, khabhe lAdI salAmata laI Ave che. e prasaMgathI nAyaDu mATe oziMgaNabhAva anubhavatA thayelA mejaranA zabdo : 'havAladAra nAyaDu jo samayasara na AvI pahoMcyA hota to mAro taMbU mArA upara evI rIte paDyo hato ke aMdhArAmAM huM gUMgaLAIne marI gayo hota.' AvuM ja virala paNa lagIra vadhAre saMkula caritra che nAyaka nAIkanuM. emanI ThIMgaNI kada-kAThI pahelI najare, e lazkaramAM kema hoI zake, evo prazna janmAve che. vaLI emanI ummara ane raeNnkanI asaMgati paNa dhyAna kheMce che. paNa sauthI moTI samasyA che emanA ekalasUrA ane ddana aupacArika svabhAvanI ! AvI ghaNI badhI viSamatAo vacce paNa nAyaka potAnAthI uparanI kakSAnA adhikArIone tAlIma ApavAnuM kaparuM kAma saphaLatApUrvaka pAra pADe che. paNa lekhakane emanI ekalasUrI jiMdagInuM rahasya pAmyA vinA cena paDatuM nathI. potAnI tAlImajanya tatparatA, Adara ApavAnI kuneha, nirmaLa jijJAsAvRtti ane anukaMpAzIla saMvedanazIlatAthI lekhaka nAriyeLanI kaThaNa kAcalI bhedavAmAM saphaLa thAya che. ane ema thatAM vAcakane hAthavagI bane che, AsamAnI-sulatAnI ApadA-vipadAo veThI veThIne lagabhaga jAte killebaMdhI karI beThelA adanA mAnavanI karamakahANI. enI vigato, vizrAmanI paLomAM, jhADane chAMye besIne potAnA hoMziyAra paNa oNphisarsa-zAgirdone ApavItI kahetA nAIkanA moMe ja sAMbhaLavAnI lijjata ora che, ethI ahIM nathI ApavI. paNa A caritrakathAmAM sarjakanI sAmAjika nisbata spRhaNIya rIte pragaTa thaI che, te to avazya noMdhavuM ja rahyuM ! anDara oNphisa2 elana e A caritramALAnuM sauthI UjaLuM nakSatra che. apAra udyamazIlatA, maLatAvaDo svabhAva ane maheka thatI saMskAritAthI sAmAnya keDeTamAMthI aMDara-oNphisara lagI vidyutavege pahoMcI janArA elananI eka chabI A che 'ghaNA keDeTo tyAre ADA paDI ArAma laI rahyA hatA, paraMtu elana chasAta kaeNDeTonuM vartuLa jamAvI beTho hato, mane jotAM ja te Ubho thaI gayo. pAse jaIne jotuM to elana keTalAka kaeNDeTanA bUTane paoNliza karI Apato hato. sAmAnya rIte aMDara-oNphisara potAnA bUTanI paoNliza i 23 bIjA kaeNDeTo pAse karAve, tene badale navA AvelA kaeNDeTanA bUTanI paoNliza aMDara-oNphisara pote karI Apato. kevI rIte bUTane paoNliza karavAthI camaka vadhAre Ave tenI paddhati paNa te kaeNDeTone zikhavADato hato...[ATaluM ja nahi,] elana keTalAka kaeNDeTone yuniphaoNrmanAM tUTI gayelAM baTana navAM TAMkI Apato. DhIlA paDI gayelA gAja sarakhA karI Apato. keTalAya kaeNDeTonA kamarapaTTAne blaeNko lagADI Apato ane baTTAnAM bakalone brAso lagADIne cakacakita karI Apato.' yuvAna kaeNDeTane gALo bolavAnI ane corI karavAnI badIomAMthI emane khabareya na paDe evI rIte mukta karAvanAra elanane enA AvA saphaLa netRtvanA zirapAva rUpe jyAre, kaMpanI kamAnDara jAdava pAsethI 'yu IDiyaTa ! vaoNTa Ara yaoNra kaeNDeMTsa DUMIMga skvaeNra ? vhAI AranTa dhe hIara Ina lAIna vitha adharsa ?'-jevA bUmabaraDA sAMbhaLavA paDe che tyAre tenuM saMskArI khamIra je rIte khIlI UThe che te dRSTavya cheH 'sara, meM kazuM ja khoTuM nathI karyuM. riporTIMgano TAIma paNa haju thayo nathI. vaLI tame mAre mATe 'IDiyaTa' zabda bolyA te paNa mane gamyuM nathI. tamArA moDhAmAMthI Avo zabda nIkaLe che ethI zarama Ave che. Avo jaDabesalAka uttara sAMbhaLIne ora ginnAI UThelA jAdave elanane zikSA ka2vAnI ApelI dhamakIno elane Apelo evo ja ThaMDo A uttara paNa AkarSaka che H 'sa2, vadhumAM vadhu zikSA tame zI karI zako ? mArI renka laI zako, mane DimoTa karI zako, mane kaoNlejamAMthI Disamisa karAvI zako; e ja ne ? to e badhAM mATe huM atyArathI ja taiyAra chuM. tame mane DimoTa karo te pahelAM rAjIkhuzIthI huM raeNnka ahIM ja pAchI ApI dauM chuM...sara, A lo tamArI raeNnka pAchI. tamane IcchA thAya to mane kaoNlejamAMthI paNa DisamIsa karAvI zako cho. eno jarAya Dara nathI.' mejara zAha AkhA pustakamAM lazkarI zista ane enA pAlana aMge gussA tochaDAInI anivAryatA vize ekAdhika vAra vakIlAta karI che . paraMtu emanI sarjakatAe elananA caritrAMkana veLA, emanI miliTarI-Disiplinane vaLoTI jaIne, saghaLuM jatuM karIneya svamAna jALavavAnI elananI khumArIne khullA khullA biradAvI che. elananuM caritra ahIM evuM to romAMcakArI ane AkarSaka nIvaDe che ke mArI jevA pistAlIse pahoMcavA AvelA vAcakaneya, elanane sAMpaDelI kaeNDeTonI cAhanA tema ja teNe anyAyanA karelA pratikAranI mIThI IrSA karavA prere che. mejara zAhanuM gadya ahIM bahudhA vizada banI rahyuM. jo mULa vastu ja manIhArI hoya to, sa2La gadyamAM paNa enI rajUAta kevI sparzakSama bane-tenuM A pustaka subhaga dRSTAMta bane che. paNa lekhake dhAryuM hota to A gadya chaTAdAra paNa banI zakyuM hota tenI sAhedI A paMktio pUraze- 'te divase sAMje brigeDiyare kvArTara gArDanI salAmI laI DogarA rejimenTanI vidAya laI lIdhI. eka moTA dariyAI mojAnI jema teo AvyA ane cAlyA gayA, paNa darekanA manamAM lazkarI sUvAsanuM sumadhUra smaraNa mUkatA gayAM.' nAnImoTI prasaMgakathAo rUpe thayelA A caritra saMkIrtana daramyAna soLa-sattara vyakti-pratimAo to UpasI Ave ja che, paraMtu marmagrAhI vAcaka jo saheja jhUkIne jhINuM joze to, dareka caritrakathA, tenA lekhakanI paNa nAnImoTI lAkSaNikatA upasAve che, te lakSita thaze. dRSTAMta rUpe nAyaka nAIkanA zuSka-verAna AMtarajIvanamAM DokiyuM karavAnI lekhakanI saMvedanazIlatA noMdhI zakAya. mANasa naryo vyaktivAdI thato jAya che-evA A dezakALamAM, Ama koInA mananAM baMdha kamADa kholavAnI niSThA pote ja virala banI rahe che. mAnavajIvananAM teja-timirane AlekhatuM A pustaka sahRdayI saune vAMcavuM game che, paNa ena.sI.sI.mAM pravezanArA sau kaeNDeTomATe to e naryuM bAIbala nIvaDe evI kSamatA dharAve che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-10-92 vivecana vize thoDuMka DDaoN. pravINa darajI Adarza vivecana' A saMjJA pote ja kaMIka ciMtya che. vivecana mATe evA rasAnaMdanI vacce tene mUkI ApavAno che to bIjI tarapha teNe e amuka dhoraNo ke mApadaMDo nizcita karo eTale e kSaNathI ja enI paNa karavAnuM rahe che ke kRtimAM zuM zuM AnaMdabhogya nathI. sthigitatAno paNa AraMbha thAya. "Adarza' evuM vizeSaNa yojyA vinA vivecaka ke vivecana je kaMI darzAve che, je kaMI sArave-tArave che paNa "vivecana eTale vivecana' ema jo koI kahe to "vivecana'no enI pAchaLa koI cokkasa pIThikA hovI ghaTe. vivecakane kevaLa doSa ja ghaNo badho marma emAM spaSTa thaI jato hoya che. batAvavAnA nathI, zAstrIya pIMjaNa karyA karavAnuM nathI. tarkajanitatA "vivecana' zabdano prayoga paNa pAcho vyApaka rUpe thato rahyo che. ke yAMtrikatAmAM kutinI rasakIya bAju bhUlAI jAya ane vivecana ADe enA ghaNA saMdarbho maLI rahe che. gharelu bAbatothI mAMDIne amUrta pATe caDI jAya to tevuM vivecana eno dharma cUkyuM gaNAya. AthI ja vastuo sudhI ApaNe e zabdano upayoga karIe chIe. ApaNo vivecakamAM rAjazekhara kathita kArayitrI sAthe bhAvayitrI pratibhA to saMdarbha ahIM sAhityika vivecana pUrato sImita che. ahIM paNa hoya uparAMta te bahuzruta hoya, vividha viSayono jANakAra hoya, aneka vivecana' saMjJA ane e zabdanIchAyAo vize matamatAntaroto rahyAM kaLAo vizenI tenI samaja hoya, taTastha tolana buddhi hoya, teno che ja. lagabhaga sarvane svIkRta banI rahe evo eno artha karavo hoya jIvanAnubhava ja evo vizALa hoya ke pelI racanAne "racanA'rUpe e to kaMIka Avo thAyaH sArAsAra viveka athavA to samyaka bheda, nIrakSIra anAvRta karI ApI eka pUrNa samagra mAnavI ja evuM vivecana ApI chaTAM pADI ApavAM. sAhityamAM jyAM sarjana che, tyAM vivecana che. zake. bhUkAse sAcI rIte Dedicated and talented evI baMneno gADha saMbaMdha rahyo che. ahIM sarjana paheluM ke vivecana paheluM evI apekSA vivecaka pAse rAkhI che. prazna paNa thayo che. keTalAke vivecanane anivArya lakhyuM che, to rike ' mare phregare AvI viziSTa vivecaka pratibhA kRtinAM rahasyone jevA koika koika vivecanathI koi vizeSa artha sarato nathI evuM paNa udghATita karI ApavAmAM prabaLa bhAga bhajavI zake che ema je kahyuM che kahe che. Ama vivecana ane enA kArya vize, enI mahattA vize paNa te A saMdarbhe ja. mallinAtha jevo vivecaka ApaNane nahi maLyo hota ' matavaividhya jovA maLe che. to kadAca kAlidAsa Aje je rIte ApaNA jIvanano eka bhAga banI to prazna che "vivecana' kevuM hovuM joie? "Adarza' evuM vizeSaNa gayA che te na banyA hota. beDale nahi thayo hota to zeksapiyarane yojyA vinA namUnArUpa vivecanano vicAra karIe to temAM kaI kaI ApaNe je rIte Aje mANIe chIe, e karatAM saMbhava che ke citra bhinna bAbatonI apekSA rahe?--vagere praznono uttara meLavavA prayatna karIe. hota. vivecana ane sarjana ghaNI badhI rIte parasparAzcita che. baMneno vivecana eka pavitra kArya che. kaho ke te eka gauravabharyA kAryapradeza dekhItI rIte pRthaka hovA chatAM baMne chevaTe to AMgaLI mUkI nyAyAlayano bhAga bhajave che, Ama to kolarije kahyuM che te pramANe Ape che sauMdarya upara. sarjaka mAnavanA, jagatanA sauMdaryane kRtirUpe ApaNe sau koIka ne koIka rUpe ochevatte aMze erisToTala ke pleTo, sAravI Ape che. to vivecaka kRtinA sauMdaryane ApaNI samakSa prastuta rUpe ja janmyA chIe. bhAvaka tarIke keTaluMka sAruM-khoTuM tAravI zakIe kare che. baMnene ghaNuM badhuM parIkSavuM paDe che, sudhArA vadhArA karavA paDe che, chIe. paNa jyAM ApaNe aTakIe chIe, mUMjhAIe chIe tyAM vivecana joDANo karavAnAM rahe che, adalabadala paNa karavuM paDe che. Ane kAraNe madade doDI Ave che. pelAM baMdha dvAra ughADI Ape che, je kaMIka aspaSTa ja kyAreka vivecakanI pratibhA dharAvanAra sarjaka bIjAM karatAM AgaLa hoya, dhUMdhaLuM hoya, alpaparicita ke samaja bahAranuM hoya tene te pratyakSa nIkaLI jato jaNAya che. eliyeTa ke TAgora jevAnAM draSTAMto ApaNI karI Ape che. vivecananuM kArya ja e che. sAme che ja. e rIte vivecana sarjanane upakAraka nIvaDe che. Aje siddhAMtaniSTha ane kRtiniSTha vivecana vize ghaNuM ghaNuM lakhAya vivecana haMmezAM jahAMgIranA nyAyaghaMTa jevuM hovuM joIe. tyAM mAtra che. vivecananI navI navI rItio astitvamAM AvI che. racanA ja jovAvI joIe. racanAne bAjue rAkhI A ke te vyaktine manovijJAna, samAjavidhA, darzanazAstra, nRvaMzazAstra, bhASAvijJAna lakSamAM rAkhavAmAM Ave to eka tarapha e thAbaDabhANAno bhoga banI ane tenI vividha zAkhA-prazAkhAo-e sarva vivecana sAthe joDAya javAnI dahezata rahe che, to bIje cheDe vyaktigata vera mATenuM te ojAra che. satata parivartana pAmatA jatA samAja-mAnava ane tadanuSaMge banI javAnI zakyatA che. sAhityanA itihAsamAM AvuM ghaNIvAra banyuM palaTAtA sAhityane pAmavA ema thavuM svAbhAvika paNa che. e rIte che. rilka jevAe vivecana sAme je lAlabattI gharI hatI te AvAM ApaNe sosUra,kloDa-levI-sphAusa ane dezIdAno paNa- AdhAra letA kAraNosara ja. bhavabhUtine paNa evA vivecanano kaDavo anubhava kyAM thayA chIe. ghaNI badhIvAra kRti sauMdaryane enA niHsIma rUpe ApaNe nathI thayo? e badhAM vaDe pAmIe chIe. paNa e ja paddhati sAcI ane amuka sAcI vivecananuM lakSa kRti ne kevaLa kRti hovuM ghaTe. e dvArA ja te sauMdarya nahi evI AjJA vivecanane kuMThita karI mUke. jema vivecakanuM prabhAvaka bodha karAvI zake. racanAne sAcA arthamAM pAmavAnI niraMtara mathAmaNa. vyaktitva rahyuM che tema kaLAne potAnI paNa eka bhoMya rahI che. e vAta hovI ghaTe. jo e samajavAmAM vivecana bhUlathApa khAya to akALe te ApaNe bhUlavAnI nathI.vivecaka enI cAvIothI racanAne jo koI sarjakane lakhato aTakAvI de athavA to kRti vize gerasamaja UbhI ughADato hoya che to kyAreka pelI kaLA svayaM vivecana-vivecakane kare. enAM tAraNo ubhaDaka na hovAM joIe. enI pAchaLa vivecakano ughADe che. eTale koI amuka philasUphI ke mAnyatA laIne vivecana jo samagra abhyAsa Ubho hovo ghaTe. tulanA ane pRththakaraNa karatAM karatAM kiti pAse jatuM hoya to badhI veLA badhI kRtio yArI na paNa Ape. je kaMI nItarI Ave te teNe batAvavAnuM hoya che. potAnA keTalIka racanAo niyama biyamane gAMThatI nathI, e sarvane oLaMgIne | abhigraho-pUrvagrahone-jo te vacce lAve ane pachI koI niSkarSa para potAnI AgavI vAstavikatA pAse UbhI rahe che. tyAM vivecananI AvavA te prayatna kare to kartA ane kRti baMnene anyAya thAya. eTale sAMkaDI nIko na cAle, kevaLa amuka abhigamanuM DimaDiyuM upayogI na. pUrvagrahone jItavAnuM kAma vivecake karavAnuM che. vivecaka-vivecanamAM, bane. kArlazepiroe AvA vivecaka mATe He has bigger fish to fry je kAMI tajavA yogya che, naThAruM che, anAdarapAtra che teno khoMkhArIne than poet ema kahIne samayasarano cetavaNIsUra uccAryo ja che. asvIkAra karavAnI naitika hiMmata hovI joIe. ekabAju vivecane sAcuM vivecana e che ke je kaLA pAse dorI jAya, kaLAmaya karI de bhAvakanI samajane vistAravAnI che ane sAhityanA ekamevAdvitIya ane a-kaLAthI ApaNane dUra rAkhe. mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha mudraka, prakAzaka zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004. | | phona : 3pa029,mudraNasthAna: rilAyansa okoTa prinTarsa, 29 khAMDiyA sTrITa, muMbaI-400008 phoToTAipaseTiMga mudro kana, muMbaI-400002 | Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: 30 aMka: 11 0 tA. 16-11-1992 0 Regd. No. MH.By / South 54 Licence No.: 37 000 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabhu IvI prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989 : 50 varSa00 vArSika lavAjama rU.3000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha - sva. DaoN. candra jozI gujarAtanA bhudAna pravRttinA sarvodaya kAryakartAomAMthI bhAgye ja kacchanA gAmaDAMnA lokonA Arogya mATe DaoN. jozI haMmezAM -Ika evA haze ke jemaNe DaoN. candra jozInuM nAma na sAMbhaLyuM hoya. ciMtAtura rahetA. teo gAmaDAmAM je vRddhone AMkhe motIyo Avyo hoya kacchanA ane khAsa karIne mundrA ane mAMDavI tAlukAnA lokomAM tene oparezana mATe netrayajJamAM mokalavAnI vyavasthA karAvI ApatA. ratADiyAnA DAgadhara' tarIke sva. DaoN. candra jozInA nAmanI suvAsa vaLI teo saMtati niyamana mATenA pracAranI pravRttimAM sakriyapaNe Aje paNa anubhavAya che. bhAga letA ane tevA kemponuM Ayojana karatA. tabIbI kSetre temanuM thoDA samaya pahelAM mArA mitra, zrI mUlajI devazInI kuM.nA mAlika mukhya lakSya e hatuM ke asvacchatA ane ajJAnane kAraNe loko rogano zrI maMgaLabhAInA nimaMtraNathI kacchamAM emanA vatane ratADiyA bhoga thaI paDe che. mATe rogane Avato aTakAvavo e pahelI jarUra che. (gaNezavAlA)mAM yojAyelA bahulakSI kAryakramamAM DaoN. candra jozInI eTalA mATe teo lokone Arogya vize zikSaNa ApatA ane svacchatA ardha pratimAnuM anAvaraNa mArA hAthe karavAmAM AvyuM ane huM mAruM jALavavA mATe Agraha sevatA. sadbhAgya samajuM chuM. DaoN. jozInA nAmathI huM suparicita hato, paNa - DaoN. jozIne lokonA ArogyamAM jeTalo rasa hato eTalo ja rasa A prasaMgane nimitte emanA preraka jIvana ane kAryathI vadhu mAhitagAra lokonA zikSaNamAM hato. teo gAMdhIjInA vicArothI bahu prabhAvita thavAno sukhada avasara sAMpaDyo hato. : thayA hatA. gAMdhIjInI je divase hatyA thaI te sAMbhaLIne temaNe te DaoN. candra jozIno janma sana 1932mAM saurASTramAM goMDalamAM thayo divase upavAsa karyo hato. temaNe tarata gAMdhIjInI AtmakathA kharIdIne hato. temaNe zikSaNa jAmanagaramAM lIdhuM hatuM. emanAM lagna AkhI vAMcI lIdhI hatI. grAmavikAsanA gAMdhIjInA vicArothI teo jAmanagaranAM ramAbahena dave sAthe thayAM hatAM. DaoNkTarI parIkSA pAsa bahu prabhAvita thayA hatA ane potAnA kAryakSetra tarIke emaNe karIne teo kara7mAM hAjApara nAmanA gAmanA jillA lokala borDanA gAmaDAMone pasaMda karyA hatAM. gAMdhIjI pachI teo vinobA bhAve ane davAkhAnAmAM joDAyA hatA. 25 varSanI vaye teo kacchamAM AvyA ane jayaprakAza nArAyaNanA vicArothI prabhAvita thayA hatA. emaNe jIvananA aMta sudhI kacchI thaIne rahyA. kacchane emaNe potAnuM vatana vinobAnI bhUdAna pravRtti vakhate AkhA kacchamAM padayAtrA karI hatI - nAvI dIdhuM. teo AkhA kacchamAM bhamI vaLyA hatA. kacchI prajA sAthe ane tyAra pachI jayaprakAza nArAyaNa jyAre kacchamAM AvyA tyAre teo ekarUpa banI gayA hatAM. teo eTalI sarasa rIte kacchI bhASA temanI sAthe paNa emaNe kacchanA gAmaDAono pravAsa karyo hato. DaoN. bolatA ke ajANI vyaktine khabara paNa na paDe ke teo kacchI nathI. jozIe kacchamAM aMbara carakhAnI pravRtti cAlu karAvI hatI. nArAyaNa emaNe kacchImAM keTalAMka gIto paNa lakhyAM hatAM. kacchanI dharatI paranI desAI vagere sarvodaya kAryakartAone vAraMvAra kacchamAM nimaMtraNa ApI potAnI mamatA darzAvatA eka gItamAM emaNe kahyuM che: teo zibironuM Ayojana karatA. vimalAtAInI keTalIka zibiro paNa. temaNe kacchamAM goThavI hatI. DaoN. jozI lokasevAnAM kAryo karavA sAthe dhanya kacchajI hI gharatI sAthe aMtarmukha banI dhyAnamAM besatA. teo sthitaprajJa thavAnI sAdhanA nata aye oTa bharatI muke mAyA hI bhomase baMdhANI karatA. 'OM mitrasya mA cakSuSA" e emano jIvanamaMtra hato. . jozI sAdagIbharyuM jIvana jIvatA. teo haMmezAM khAdI paheratA. DaoN. jozI jillA lokala borDanA davAkhAnAmAM jyAre ratADiyA ane kapaDAnI jarUra paDatI thoDI joDa rAkhatA. emanA gharamAM pustako AvyA tyAre eka sevAbhAvI DaoNkTara bahena, DaoN. moMdhIbahena myAtrA uparAMta judA judA vyAkhyAnonI keseTo rahetI. keseTo sAMbhaLavA mATe paNa DaoNkTara tarIke tyAM joDAyA hatAM. A baMne DaoNkTaroe ratADiyAmAM temane koIke TeparekorDara bheTa ApyuM hatuM. rahIne aDhI dAyakA karatAM vadhu samaya sevA ApIne ratADiyAnuM nAma ' . jozI potAnA gharane koI divasa tALuM mAratA nahi. emanuM samagra kacchamAM mazahUra karI dIdhuM. ratADiyAnA vatanI ane muMbaInI ghara covIsa kalAka koIne paNa AvavA javA mATe satata khulluM rahetuM. mUlajI devazInI kaMpanIvALA sva. rAmajI mUlajIne DaoNkTaranI A eka divasa DaoNkTaranuM TeparekorDara corAI gayuM. A ghaTanAthI DaoNkTara jarA pravRttimAM ghaNo badho rasa paDyo hato. temaNe ratADiyAmAM eka moTuM paNa asvastha na thayA. paraMtu davAkhAnAnA sTAphanA mANaso tathA saMkula UbhuM karavAmAM potAnA dAnano pravAha satata vaheto rAkhyo hato. dardIone A vAta jANIne bahu lAgI AvyuM. temane thayuM ke TeparekorDara DaoN. karnala jilubhA jADejAno paNa temAM ghaNo sAro sahakAra sAMpaDrayo gAmanuM ja koI corI gayuM che ane ApaNe te DaoNkTarane pAchuM meLavI hato. AthI ratADiyAnuM "cetanagrAma kuLa' nAmanuM saMkula eka namUnedAra ApavuM joIe. teo badhA TeparekorDaranI zodhamAM nIkaLI paDyA ane saMsthA banI gaI hatI. eka jagyAethI TeparekorDara pakaDI pADyuM. ane te DaoNkTara pAse laI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabuddha jIvana AvyA. sAthe coranAra mANasane paNa laI AvyA. paraMtu DaoNkTare ene jarA paNa Thapako Apyo nahi. balake enA mAthe vAtsalyapUrvaka hAtha pheravIne kahyuM ke, 'bhAI, corI karavI e bahu kharAba vAta che. mATe have tuM corI karato nahi.' DaoNkTara mAnavatAnA sAcA pUjArI hatA. emanA davAkhAnAmAM nAtajAtano ke dharmano koI bhedabhAva na hato. eka vakhata DaoNkTaranA davAkhAnAmAM eka harijanabAI prasUti mATe dAkhala thaI. bAI harijana che e jANIne dardInA kapaDAM dhonArI bAIe DaoNkTarane kahI dIdhuM ke, 'huM rijananAM kapaDAM nahi ghouM.' DaoNkTare ene samajAvavA prayatna karyo, paNa e mAnI nahi. A prasaMge DaoNkTara e kapaDAM dhonArI bAI para gusse thayA nahi ke nokarImAMthI tene baratarapha karI nahi. DaoNkTare tene kahyuM, 'bhale bahena, tAre kapaDAM na ghovAM hoya to kAMI nahi. harijana bAInAM kapaDAM huM dhoI nAkhIza.' ema kahIne DaoN. jozIe e prasUtA hirajana bAI jeTalA divasa davAkhAnAmAM rahI teTalA divasa enA lohInA DAghavALA kapaDAM jAte dhoIne sUkavI AvatA. DaoNkTarano vyavasAya evo che ke jemane jhaDopezAba, UlaTI, lohI, parU vagere gaMdakInI sUga na caDhe te ja e vyavasAya sArI rIte karI zake. ApaNA dezamAM ane tamAma pachAta gAmomAM ArogyanI saMbhALa eTalI badhI na hoya. eTale jhADA-UlaTInA banAvo to ghaNI vAra banatA rahe. DaoNkTara ane emanAM patnI kyAreka koI dardIne jovA gayA hoya ane dardIe DaoNkTaranA kapaDAM upara ke emanI patnInA kapaDAM upa2 UlaTI karI hoya evA prasaMgo keTalIye vAra banatA. Ama chatAM, DaoNkTara daMpatI kyAreya sUga caDhAvatA nahi ke dardI upara ciDhAtA nahi, balake dardIne Azvasana ApatA ane tenA vAMse hAtha pheravatA rahetA. DaoN. jozI potAnA davAkhAnAmAM bahenone narsanI tAlIma ApatA. jemaNe nokarI maLavAnA saMjogo bahu ochA hoya evI apaMga bahenone teo pahelI pasaMdagI ApatA ke jethI teo davAkhAnAne ke IspitAlane lAyaka pharaja niSThApUrvaka bajAvI zake. AvI tAlImArthI bahenone dardIne Injekzana ApatAM Dara lAge e mATe DaoN. jozIe eka upAya zodhI kADhyo hato. teo bajA2mAMthI moTI dudhI laI AvatA ane tAlImArthI bhAI-bahenone e dudhIne Injekzana ApavAnuM zIkhavADatA. ema karatAM karatAM Injekzano kevI rIte ApavAM te tAlImArthIone vizvAsapUrvaka zIkhI letA. AvI rIte emaNe ghaNI vyaktione taiyAra karI hatI. DaoN. jAzI aDadhI rAte paNa AsapAsanA gAmomAM koIka dardIne sAravAra ApavAnI hoya to tyAM pahoMcI jatA. evI rIte javAmAM kyAreka emane vividha prakAranA anubhavo paNa thatAM, eka divasa sAMje AvIne eka chokarAe DaoNkTarane kahyu ke, 'dAktara sAheba, mArA bApu mAMdA che to tame cAlo.' chokaro pAMceka kilomiTara dUrathI cAlato Avyo hato. DaoN. jozI Akho divasa kAma karIne thAkyA hatA. to paNa dardIne jovA mATe taiyAra thaI gayA. teo moTara sAIkala laIne chokarAne sAthe besADIne e gAme pahoMcI gayA. dardIne tapAsIne davA ApI. pachI chokarAne kahyuM ke 'bIjI paNa thoDI davA ApavAnI che. mATe tuM mArI sAthe ratADiyA cAla.' tyAM chokarAnI mA tADUkI UThI ke 'eka to tuM ATalo thAkelo che ane sAMjano vakhata che. tAre atyAre ratADiyA javAnuM nathI. DaoNkTara mokalAvaze davA.' chokaro sAthe na Avyo tethI DaoNkTarane mAThuM lAgyuM nahi. DaoN. jozI pote ATalA thAkelA hatA chatAM dardIne tapasavA pahoMcI gayA. garIba dardInI phI paNa na lIdhI. eTaluM ja nahi, samayasara davA pahoMcADIne dardIne sAjo karI dIdho. lokasevAnI emanI bhAvanA AvI UMDI hatI. DaoN. jozIne aDadhI rAte vijhiTa para javAnA prasaMgo to anekavAra AvatA, paraMtu tethI teo kyAreya thAka ke udvega anubhavatA nahi. eka vakhata najIkanA eka gAmamAM rAtanA eka vAge eka yuvAnane sApa karaDyo ane te bahu taraphaDavA lAgyo. rAtanA vakhate ratADiyA javuM kevI tA. 16-11-9 2 rIte ? gAmamAM koI jhaDapI vAhana na hatuM, paraMtu mAtra esa.TI.nI eka basa hatI. lokoe esa.TI.nA basa DrAIvarane uThADyo ane basa laIne ratADiyA pahoMcyA. DaoNkTara tarata davAo ane Injekzana sAthe AvI pahoMcyA ane e yuvAnane samayasara bacAvI lIdho. I eka vAra DaoN. jozI bhujamAM oparezana mATe gayA hatA, oparezana karI, bIjA keTalAka kAmo patAvI potAnI moTara sAIkala upara rAtane vakhate eka sAthIdAra sAthe ratADiyA AvavA nIkaLyA. cAlIseka kilomiTaranuM aMtara kApyuM haze tyAM moTarasAIkalamAM paMkacara paDyuM. rAtano vakhata hato, ziyALAnI sakhata ThaMDI hatI. tarata koI sAdhana maLe tema na hatuM. temaNe moTara sAIkala hAthe kheMcIne cAlavA mAMDyuM. kAraNa ke bIjo koI upAya nahoto. keTalAka kilomiTaranuM aMtara kApyuM. moTara sAIkalane kheMcavAne lIthe thAka vadhAre lAgato hato. eTale nizAnI yAda rahe evI jagyAe eka khetaramAM moTarasAIkala choDI dIdhI. pachI teo potAnA sAthIdAra sAthe cAlatA AgaLa vadhyA. jema rAta vadhatI gaI tema ThaMDI vadhatI gaI. DaoN. pAse vadhArAnA garama kapaDAM na hatAM. ThaMDImAM dhrUjatA teo eka gAme AvI pahoMcyA. tyAM eka nAnakaDI haoNTalavALAne uThADyo. aDadhI rAte ajANyA mANasone joIne haoNTalavALo gabharAyo. paraMtu DaoNkTaranI suvAsa AsapAsanA gAmomAM eTalI badhI hatI ke DaoNkTare kahyuM ke, 'huM ratADiyAno DaoNkTara chuM.' eTaluM sAbhaLatAM ja haoNTalavALAe temane AvakAra Apyo, ' emanI mUMjhavaNa jANIne gAmamAMthI gADuM joDI lAvavA mATe vyavasthA karavA potAnA mANasane mokalyo. gADAvALAe aDadhI rAte gADu joDavA mATe cAlIsa rUpiyA kahevarAvyA. DaoNkTare te mATe hA pADI. gADAvALo gADuM laI Avyo. AvIne jotAM ratADiyAnA DaoNkTarane gADAnI jarUra che ema jANyuM eTale tarata kahyuM ke, 'sAheba, tamArA ATalA badhA rUpiyA na hoya. huM aDadhA rUpiyA laIza,' DaoNkTara ane emanA sAthIdAra aMdhArI rAte gADAmAM besI ratADiyA AvavA nIkaLyA. acAnaka gADuM maMgAvyuM hatuM eTale gADAmAM kazuM pAthareluM paNa na hatuM. DaoNkTara ane emanA sAthIdAra gADAnuM eka eka lAkaDuM pakaDIne jAgatA besI rahyA. kAraNa ke hAlaka Dolaka thatAM gADAmAMthI kyAre paDI javAze te kahI zakAya tema na hatuM. vaLI kAcI UMghamAMthI UThIne AvelA gADAvALAnI AMkho paNa gherAtI hatI, aDadhIrAte AkAzanAM tArAo jotAM jotAM, gIto gAtA gAtA DaoNkTara ane temanA sAthIdAra baLadagADAmAM ratADiyA tarapha javA lAgyA. ema karatAM savAra thavA AvI. paroDha thatAM AkAzamAM ujAsa prasaravA lAgyo. have gAma najIka dekhAvA lAgyuM. paraMtu gAmanI najIka AvyA tyAre gADAvALAne ane DaoNkTarane khyAla Avyo ke A ratADiyA gAma nathI. gADuM rAtanA vakhate aMdhArAmAM rasto cUkI jatAM vAMkI nAmanA gAme pahoMcI gayuM hatuM. gADAvALo bahu dilagIra thayo. mAphI mAgatAM eNe kahyuM ke mArA baLadonI jiMdagImAM koI divasa AvI bhUla thaI nathI. vAMkIthI gADIvALo DaoNkTarane ratADiyA pahoMcADI gayo. paNa DaoNkTare gADAvALAne jarA paNa Thapako na Apyo. DaoNkTarane AkhI rAtano ujAgaro thayo. to paNa bIjA divase emaNe davAkhAnAmAM thAkyA vagara kAma karyuM. ane potAnA eka mANasane mokalIne paMkacara paDelI moTarasAIkala maMgAvI lIdhI. AvI ja rIte ekavAra eka gAmamAM eka nAnA chokarAne jherI vIMchI karaDyo hato. chokaro bhayaMkara vedanAthI jora jo2thI cIso pADato hato ane taraphaDiyAM khAto hato. chokarAnA sagAo tarata DaoN. jozIne bolAvI lAvyA. DaoN. jozIe AvIne chokarAnI sAravAra cAlu karI. chokaro je rIte bhayaMkara cIso pADato ane taraphaDiyA khAto hato te joIne sAthe AvelAM DaoNkTaranAM patnI ramAbahenane cakkara AvI gayAM ane teo bebhAna thaIne nIce paTakAI paDyAM. DaoNkTara mATe prazna Ubho thayo. have pahelI sAravAra konI karavI? lokoe vinaMtI karI ke pahelAM ramAbahenanI sAravAra karo. paraMtu DaoNkTare kahyuM ke chokarAno kesa vadhAre gaMbhIra che ane ramAbahenane to thoDIvAramAM mUrchA vaLI jaze. DaoNkTaranI sAravArathI chokaro sAro thato gayo. ane vIMchInA DaMkhanuM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-92 prabuddha jIvana enuM jhera UtarI gayuM. thoDIvAramAM ramAbahenanI mUvaLI gaI ane kacchanA dukALa vakhate emaNe agAu maLelI proviDaMTa phaMDanI badhI rakama teo paNa beThAM thayAM. DaoNkTaranI AvI karuNAbharI dRSTi joIne loko garIbo mATe kharcI nAMkhI hatI ane potAnI patnInI sonAnI gadagadita thaI gayA. eTalA mATe ja kacchanA ghaNAM gAmaDAomAM garIba baMgaDIo vecIne gharakharca calAvyuM hatuM. DaoNkTare akiMcananI jema loko DaoN. jozIne deva jevA mAnatA. emanA hAthe seMkaDo loko gaMbhIra jIvavAnuM svIkAryuM hatuM. mAMdagImAMthI beThA thayA hatA. ane keTalAye loko mRtyunA mukhamAMthI DaoNkTarano svabhAva evo hato ke koI paNa vyakti emane maLavA bacI gayA hatA. Ave to teo tene phaLaphaLAdike evI bIjI kaMIkane kaMIka cIjavastu DaoN. jozIne vAMcanano zokha ghaNo badho hato. temanA gharamAM ghaNuM avazya Ape. pote bahAragAma jatA hoya tyAre sAthe ziMgadANA, moTuM pustakAlaya hatuM. teo navAM navAM pustako vasAvatA ane vAMcatA khAreka, drAkSa ke evI bIjI vastuo mitro, dardIo vagere mATe letA tathA bIjAonI pAse vaMcAvatA. jAya. kyAreka potAnI pAse tarata kazuM ja na hoya to paNa 'lo, A DaoN. jozInA akSara bahu ja suMdara ane maroDadAra hatA. ratADiyAnuM phUla letA jAva." ema kahIne eka sarasa sugaMdhI phUla ApatA 'sAmAnyarIte ema kahevAya che ke dAktaronA akSaro jaladI bagaDI jatA ane e rIte ratADiyAnI suvAsa cAre bAju prasarAvatA. hoya che. paraMtu DaoN. jozInA akSaro jIvananA aMta sudhI evA ja suMdara DaoN. jozIne divasa rAta atizaya zrama karavAne lIdhe 48 varSanI ane maroDadAra rahyA hatA. teo niyamita patro lakhatA ane suMdara | vaye, bhacAuthI ratADiyA AvatAM rastAmAM hRdayarogano humalo thayo akSare lakhAyelA temanA patro te te vyaktine mATe preraNArUpa banI hato. tarata bacI gayA, paNa cAra-pAMca mahinA emane ArAma karavo rahetA. paDyo hato. tyAra pachI temanI tabiyata ekaMdare sArI rahetI na hatI - DaoN. jozI vyavasAye DaoNkTara hatA, paraMtu temaNe khetImAM, vRkSa to paNa teo potAnuM kAma niyamita karatA rahyA hatA. I. sa. ucheramAM, gauzALAmAM, pazupAlanamAM paNa eTalo ja rasa hato. teo 1987mAM 7mAM bhayaMkara dukALa paDyo te vakhate khaDIra vistAranA kyAreka ekalA hoya ane koI vRkSanA pAMdaDA upara hAtha pheravatA hoya gAmanA lokone chAza-sukhaDI ane kapaDAM vaheMcavAnuM kAma temaNe moTA tyAre tenI sAthe jANe vAta karatA hoya ema eTalo AtmIyabhAva pAye karyuM hatuM. sAthe sAthe pote dUdha, chAza na levAnI bAdhA dukALapIDita anubhavatA hatA. pasAra thatI koI gAya ke bakarInA zarIra upara paNa loko pratyenI sahAnubhUtithI prerAIne lIdhI hatI. e vakhate emane vahAlathI hAtha pheravI letA. ' ghaNo parizrama paDyo hato. bIje varSe pharI pAcho kacchamAM dukALa paDyo. pote ratADiyAmAM DaoNkTara tarIke kAma karatAM hatA tenI sAthe sAthe e vakhate paNa DaoNkTara jozIe loko mATenAM rAhata kAryo karavAmAM ghaNo teo namra lokasevaka tarIke paNa teo potAnI sevA ratADiyA ane moTo parizrama uThAvyo. pariNAme bIjIvAra teo hRdayaroganA AsapAsanA gAmanA lokone ApatA rahetA hatA. koIka ThekANe Aga humalAnA bhoga banyA. ane tyAra pachI 1988nA julAInI 16mI lAgI hoya, koIkanuM ghara paDI gayuM hoya, koIkane Dhora marI gayuM hoya tArIkhe hRdayaroganA jIvaleNa humalAmAM temano jIvanadIpa bujhAI to tevA prasaMge paNa DaoNkTara tyAM pahoMcI jatA ane potAnAthI banatI gayo. badhI sahAya karatA. keTalIyavAra keTalAka kuTuMbone AvI ApattinA DaoN. candrabhAI jozInuM jIvana lokasevA, samarpaNa, tyAga,. samaye sthaLAMtara karavAmAM ane jamavAnI vyavasthA karavAmAM teo sAdAI, saMyama, AtmaciMtana vagere sadaguNothI madhamadhatuM hatuM. sahAya karatA. temaNe keTalIka vAra nadInA pUramAM taNAIne DUbatA ... kacchanAM ghaNAM gAmaDAMonA loko emane nAmathI oLakhatA nahi, paNa mANasone paNa bacAvI lIdhA hatA. teo keTalAye garIba lokone ratADiyAnA "DAgadhara' tarIke oLakhatA. dhUpasaLI jevA emanA khAnagImAM nANAMnI madada karatA. teo kamAvavAnI bahu paravA karatA jIvanamAMthI keTalAMyane preraNA maLI hatI ane maLatI raheze. nahi, paNa je kamAtA temAMthI bacAvIne lokakalyANa arthe vAparatA. ramaNalAla cI. zAha -: samyakatva ane sAdhanA prakriyA : 0 paMDita zrI panAlAla ja. gAMdhI 4. AtmAnA sva svarUpanI sAthe je aMtara paDI gayuM che, te aMtarane nAkhe ane vitarAgabhAva dAkhala kare to koi paNa avasthAmAM dUra karavuM arthAta AvaraNabhaMga karavo te rUpAMtara che. rUpAMtara karavAnI kevaLajJAna prApta karI zake. pachI e AtmA gRhasthAvasthAmAM hoya ke prakriyA mAtra saMsArI-saMsAra bhAvavALA AtmadravyamAM ja karavAnI che. sAdhu avasthAmAM hoya, puruSa hoya ke strI hoya, jaina hoya ke ajaina bIjA koipaNa dravyamAM rUpAMtara karavAnI vRtti rAkhavAnI ke pravRtti hoya, svaliMga hoya ke anya lige hoya ! AmAM bAhya liMga-veza, karavAnI jarUra nathI. kAraNake jIvadravya sivAyanA bAkInA dravyo deza-kALa AdinuM koI viziSTa mahattva nathI, paraMtu...upayogamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAya ' rUpAMtara karavuM- upayoga nirvikArI karI nirAvaraNa karavo te ja ati potAnA nIja svabhAvamAM ja che. . mahattvanuM che je kharI sAdhanA che. pudgaladravyamAM rUparUpAMtara thavuM e to eno nIja svabhAva che. - nizcaya nayanuM jevuM jJAna che tevI daSTi joie. nizcaya daSTi thavI ghAsamAMthI dUdha thavuM, dUdhamAMthI dahIM thavuM, dahIMmAMthI mAkhaNa thavuM ane te ja rUpAMtara che. vartamAnakALamAM ane prAcInakALamAM nizcayanuM prarUpaNa. mAkhaNamAMthI ghI thavuM e badho pudgaladravyano sva (nIja) svabhAva che. karanArA ghaNA che ane thaI gayA che. nizcaya nayanuM jJAna meLavavuM ane temAM kadI svarUpAMtara-jAtyAMtara kahetAM dravyAMtara thatuM nathI. . enuM prarUpaNa karavuM te jarAya mahattvanuM nathI. paraMtu nizcayanaya pramANe ApaNe-Atmadravya, ApaNA nIja svabhAvamAM, mULa zuddha potAnI daSTi keLavavI. nizcayanaya pramANe potAnA jJAnopayogane svarUpamAM javAnI vRtti-pravRtti nahi karatAM pudagaladravyamAM rUparUpAMtara darzanopagane banAvavA e ja rUpAMtara kahevAya ane te ja mahattvanI karavAno sadA satata prayatna karIe chIe ane ethI ApaNI vRtti emAM vAta che. siddhine mATenI sAcI sAdhanAnI prakriyA che. ' ja guMcavAyelI rahe che. pudagaladravyanA rUparUpAMtara karavAnI vRttino koI ApaNuM zarIra, indriya, prANa, mana, buddha ane bhautika jagata e. artha nathI. e rUparUpAMtara enuM kArya hoya, svabhAva hovAthI badhuM drazya che. ApaNane enuM nitya astitva dekhAya che agara ene bhavitavyatAnusAra enA AdhAre thayAM karaze. nitya rAkhavA satata pravRtta chIe. A ja ApaNI moTI bhUla che. drazya AmAe to potAnA jJAna-darzananA upayogamAM rUpAMtara karavAnuM vastu nitya nathI ane te kadI nitya banI zakanAra nathI. e sodi sAMta che. jo AtmA potAnA jJAnopayoga, darzanopayogamAM rUpAMtara karI che-anitya che-kSaNabhaMgura che. nAkhe, e jJAnopayoga, darzanopayogamAMthI mohabhAva-rAgabhAva kADhI , saMsAranI dazya avasthAo, dazya jagata vinAzI che jyAre ene jonAro daSTA avinAzI che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-92. ApaNe pahelAM ke zAstra pahelAM? ApaNe pahelAM chIe ane pachI zAstra che. ApaNA jIvanotthAna mATe zAstra racAyA che. ApaNA hita . mATe zAstro banAvAyA che. zAstrone bahu tapAsavAnI jarUra nathI. zAstrasaMzodhananI lAMbI jarUra nathI. vAstavika tapAsa to potAnA AtmAnI karavAnI che. rAMzodhana to potAnA aMtaHkaraNanuM karavAnuM che. zAstra zuddha nathI ane zAstra azuddha ya nathI. kharekhara to saMsArI jIvo azuddha che ane emane svayaM zuddha thavAnuM che. vyavahAranI draSTie zAstra zuddha ane azuddha gaNAya emAM kAMI vAMdho nathI. paNa tAtvika rIte zAstra zuddha ke azuddha kAMI nathI. dA (jonAra)nI daSTi pramANe zAstra pariNamaze. "jevI draSTi tevuM zAstra" zAstra to spaSTa jaNAvyuM che ke samyam daSTi mATe jagatanA tamAma zAstra samyaga zAstra che ane mithyAdraSTi mATe jagatanA tamAma zAstra mithyA zAstra che. AgamagraMtho ane dharmazAstro mithyA daSTi AtmA mATe mithyA zAstro che. samya daSTi na hoya to sADA nava pUrva sudhInuM vizALa jJAna dharAvanAra jJAnInuM paNa patana thAya che evuM zAstravidhAna che. A vidhAnanuM rahasya ja e thayuM ke daSTAnI jevI daSTi tevuM zAstra! dAnI draSTinuM mahattva che nahi ke zAstranI..! tethI ja to zAstrajJAna bhaNI jJAnopayoga ane darzanopayoga rUpa, svayaMnI daSTine rUpAMtarita karI zuddha banAvavAnI che. ApaNA AtmAnA svarUpane nirAvaraNa banAvavAnuM che. zAstrajJAna samyagu paNa nathI hotuM ane mithyA paNa nathI hotuM. ApaNe pote samyagu athavA mithyA hoIe chIe. zAstra e dazya che. daSTi ane daSTA svayaM AtmA che. ApaNI daSTimAM je azuddhatA-doga che, je mithyAbhAvadurbhAva-vibhAva-viparItatA che te dUra karavAnI che. ApaNI daSTimAM ja ' parivartana karavAnuM che, svarUpa dazAmaya daSTi keLavavAnI che. zAstra dvArA, drazyathI-sAdhanathI asaMga thavAnuM che. zAstra e AlaMbana che. sAdhana che. sAdhana dvArA sAdhanA karavAnI che. AgaLa AgaLanI bhUmikAe sAdhano ochAM ne ochAM thatAM jAya che ane siddhi sAMpaDatA sAdhaka sAdhanAtIta siddha banI jAya che. vAMdarInuM baccuM vAMdarIne vaLagI paDe tema sAdhanane kAyama vaLagI rahevAnuM nathI. sAdhanA karI enAthI alaga thavAnuM che.-alipta thavAnuM che. hA... eTaluM dhyAna rAkhavuM ke sAdhanA siddha thayA pachI zAstrathI alipta thavAnuM che nahi ke sAdhanA thayAM pahelAM, zAstramAM sAdhanAnA cauda sopAna arthAta cauda guNa sthAnaka darzAvela che. te koI nAma, liMga ke veSanA sthAnako nathI. eTaluM ja nahi adhikaraNa, upakaraNa ke karaNanA sthAnako nathI paNa mohabhAva ghaTavAthI guNonA AdhAre akaSAyabhAvanA sthAnako che. arthAt aMtaHkaraNamAM AvirbhAva thatAM guNonA sthAnako che. guNonI upara uparanI kakSA che. sAdhanAmAM jema sAdhaka upalI kakSAe pahoMcato jAya che, tema tema sAdhano ochAM ne ochAM thatAM jAya che ane sAdhanakALa paNa ghaTato jAya che. A dehamAM rahI ApaNe mana dvArA dehabhAvane bhogavIe chIe. pudgaladravyanA vedananI sukhAnubhUti ke duHkhAnubhUti karIe chIe . tene badale sAdhake sAdhanAmAM dehamAM rahe chatAM mana dvArA aMtaHkaraNa dvArA Atmapradeze AtmasvarUpAnubhUti-anubhavavAnI che. svarUpavedana karavAnuM che. svarUpadazAnA svAdano AnaMda mANavAno che. nirAvaraNa jJAnanI vAnagI cAkhavAnI che. A mATe ApaNe alpAMzaya saMkalpa karyo che kharo? gharmakSetre ApaNe aMtarmukha thavAnuM che. aMtarAtmA banavAnuM che. bAhya dazya jagatathI vimukha-para thavAnuM che. eTale jeTale aMze ApaNe dazya jagatathI para thatAM jaIzuM ane eTale jeTale aMze ApaNo aMtarmukha thaIzuM eTale teTale aMze svAnubhUti thatI jaze. dazya jagatanI sAthe ApaNuM mana joDAyeluM rahe che. te jamAna svarUpAnubhUtimAM mahAvinnarUpa bane che. zarIramaya ane indrimaya baneluM mana, saMkalpa, vikalpa, taraMga, vimAsaNa, vicAraNA, kalpanA, vRtti, AkAMkSA, abhilASA Adi kare che ane asthira bane che. AvuM vRttiothI bhareluM aMtaHkaraNa AtmAmAM doSono umero kare che ane AvaraNa-paDaLa gADhA banAve che. Ama AtmA svarUpAnubhUtithI-nijAnaMdathI-saccidAnaMda svarUpathI dUra ne dUra thato jai.pudgalAnaMdI banI jAya che. brahmadatta cakravartIno AtmA pUrvanA bhavamAM cAritramAM viharato hato. svarUpAnaMdanA acchA AsvAdamAM masta hato. tyAM eka prasaMge nagaramAM gocarIe jatAM tIraskRta thayAM tethI aNasaNa svIkArI dehatyAganI pravRtti AdarI. emAM cakravartI vaMdana karavA AvyA. sAthe strIratna hatuM. te paNa vaMdana kare che. vaMdana karatAM aMboDo chuTI gayo ane kezanI laTa munine sparzI gaI. khela khatama thayo ! muninA aMta:karaNamAM strIvRttie sthAna lIdhuM. bhoga bhAvanAe hRdayano kabajo lIdho. svarUpAnubhUti cAlI gaI. pudgalavRtti AvI gaI. AnuM ja nAma zarIramaya ane indrimaya vRtti. jyAre e ja mana aMtaHkaraNamAM dhAraNA, dhyAna, samAdhine sthAna Ape ane svayaM sthira banatuM jAya, ekAgra thAya tyAre zarIra ane indriyathI mana upara UThI jAya che. navI navI kalpanAnAM citrAmaNo karatuM baMdha thAya che ane drazya jagatane sAkSAbhAve jovAnI zarUAta kare che. tyAre e mana-aMtaHkaraNa paramAtmAnA svarUpamAM kaho ke svanI svarUpAnubhUtimAM kaho, emAM lIna bane che. A rIte dhIre dhIre unmatabhAva Ave che. mana laya pAme che -vilaya pAme che. arthAtu manano pralaya thAya che-mana amana banI jAya che. tRpta thAya che--pUrNakAma banI jAya che. arthAtu AtmA pUrNatAne prApta kare che. 5 , azuddhatA-AvaraNonI vidyamAnatAmAM mana amana kadi nahi bane. e mATe sAdhake aMtaHkaraNanA doSo TALavA ja rahyAM ! mohAdi bhAvo e ja bhAvadoSa che ne bhavabhramaNanuM kAraNa che. A mohAdibhAvo ja AtmA upara AvaraNa race che. mohAdibhAvo e kAraNa che ane AvaraNa e kArya che. AvaraNa dUra karavA, AvaraNa haThAvavA mATe jIve pote sevelA doSo jotAM zIkhavuM joize. doSane doSarUpe joyA jANyA pachI doSa dUra karavA prayatna karavo joize. A AkhIya prakriyA niSkapaTabhAve aMtaHkaraNamAM thavI joie. te AdhyAtmabhAve arthAtu dharmabhAve doSone TALavAnuM mana hoya to doSo jAya ane doSa jatAM du:kha paNa jAya. jJAnI bhagavaMtoe svadoSa darzana karavA pharamAvela che. A svadoSa darzanane tapanA bAhya abhyatara bAra bhedamAMno eka atyaMtara bheda jaNAvela che. AvaraNanuM kAraNa doSa che. doSanuM uddabhavakSetra mohAdibhAva che.mohanIya karma che. anyanA doSa jovAM e svayaMne mATe doSarUpa banI jAya che, jyAre. svayaMnA doSa jovAM, svadoSa darzana karavuM te svayaMne mATe guNarUpa ba . jAya che. paradoSa darzana avaguNa che, svadoSa darzana guNa che' potAnAmAM rahelAM doSo satAvatA hoya, enI pIDA, duHkhI banAvatI hoya, e doSonA pratipakSI guNono abhAva dilamAM khaTakato. hoya to guNIjanomAM rahelA guNone joI bhUri bhUri anumodanA karavI ke jethI potAmAM rahelAM avaguNo TaLe ane guNo khIle. doSa e Azrava che.-baMdha che.-pApa che.-adharma che.-AvaraNa che. doSone aTakAvavA vItarAga devabhagavaMtoe saMvara batADela che ane doSane TALavA nirjarA batADela che. anityAdi bAra dharmabhAvanAmAM doSanI oLakha mATe Azrava bhAvanA, guNa keLavavA ane doSa aTakAvavA mATe saMvara bhAvanA tathA doSa TALavA nirjarA batADela che ane samyagu darzananA sthirIkaraNa mATe bodhi durlabha bhAvanA batADela che. A bhAvanAo dvArA Azrava aTake che, nirjarA thAya che. AvaraNa TaLe che. A kAraNe jIvanuM mULabhUta AtmasvarUpa pragaTe che. asat ane anityapaNuM TaLe che. sata ane nityapaNuM prApta thAya che. , AtmAmAM sattAmAM kevaLajJAna che ja ! akhUTa ane akhaMDa AnaMdano jharo to AtmAmAM che ja ! dharatImAM pANInA vaheNa-akhaMDa jharA che ja! paraMtu tenI upara mATInA ane paththaranA AvaraNo che. ema AtmAmAM kevaLajJAna ane AnaMdanA vaheNa-jharA che ja! paraMtu Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-92 prabuddha jIvane tenI uparanA mohanA-ajJAnanA paDaLo-AvaraNa haThAvavAnI jarUra upayoga paNa ghaTADato jAya. A rItathI ja nizcaya draSTi sthira ane che. jema mATI ane paththara AghA haThAvatA pANInA darzana thAya che, tema hitasvI rahI zake. AtmA uparanA AvaraNa haThAvatAM-paDaLo dUra thatAM kevaLajJAna vedana - ApaNo deha e ApaNo nathI. te pagaladravyano che. teno eTale ke AnaMda vedanA thAya che. AvaraNa haThAvavAno-nirAvaraNa upayoga potAnA mATe kevI rIte thAya? eno upayoga parArthe, anyanA thavAno ja-nirmohI- vItarAga banavAno ja puruSArtha karavAno che. hitamAM thavo joie. pudgaladravyanA bhautika padArthomAM jeTale aMze svarUpa buddhi ghaTe jyAre deha ja potAno nathI tyAM enA vaDe potAnA jIvananuM eTale aMze AnaMda anubhavAya. paMra-mithyA-asatu-vinAthI astitva mAnavuM e ajJAnadazA che.-mithyAtva che. khera ! karmanA udaye tattvamAM-padArthamAM svabuddhi karavI arthAt svarUpa buddhi karavI tenuM ja dehamAM rahevuM paDe to te vAta judI che. bAkI vAstavika to, dehanA nAma mithyAtva ! jemAM je nathI, te che evI buddhi karavI tenuM nAma astitva vinA ja AtmAnuM kharuM ane sAcuM astitva che. siddhadazA. mithyatva ! retImAM tela nathI chatAM temAMthI tela maLaze tevI vAta eTale dehanA astitva vinAnI dazA. siddhabhagavaMto dehAtIta che. e. karanArane ane retImAMthI tela kADhavAnI pravRtti karanArane ja dazAne potAnI zuddha dazA mAne te samyagudraSTi ane AgaLa dehabhAva mUDha-murkha-pAgala kahIe chIe tevI A vAta che. rahita jIvanavyavahAra te samyagu cAritrya. samyakatvamAM praveza karyA bAda AnaMdano anubhava thavA lAgaze. ApaNo deha pudgala rAzinA eka aMzarUpa che. te ApaNo nathI. saMsAra paratveno rAga uThavA lAgaze. vairAgya Avato jaze. pachI je AtmAo pugalamAM svarUpa buddhi rAkhe che, sukhabuddhi ane dunyavI-bhautika vastuonA grahaNamAM ane uparanAM mohamAM paDavAnuM bhogavRtti rAkhe che te temanI anAtmadazA arthAtu ajJAnadazA che ane mana nahi thAya. evI buddhine mithyatvabuddhi jaNAvela che. samyagu draSTie A dehano, , samyaga darzana dvArA mokSamArgamAM praveza karyA bAda AtmAe AnaMda sAdhanAmAM sAdhana tarIke upayoga karI levo joIe. sAdhakanI sAdhanA dino ja anubhava karavo joIe. pratikULatAmAM paNa siddha thayA bAda sAdhanA ane sAdhana bane chUTI jaze. AyuSya pUrNa thaye anukuLatAnI anubhUti thavI joie. jJAna ochuM haze ke vadhu haze to ajanmA thavAze. nirvANa thatAM dehano parityAga thaze ane navo deha te cAlaze. paNa draSTi to vAstavika samyagu ja joIze ane svarUpAnaMdanI dhAraNa karavAno nahi raheze. nirvANano artha ni:vAna (zarIra) che. -anubhUti karatAM AvaDatuM joize. svarUpAnaMdanI anubhUti dvArA sAcI jema cakravartI puNyanA udaya vakhate bhedajJAnathI samyakatva pAmI zake pAtarAgatA prApta thaze ane vItarAgatAthI jJAna nirAvaNa banaze. che tema nArakIno AtmA potAnA pApanA udaya vakhate bhedajJAnathI pratikSaNe vItarAgatA TakAvI rAkhavA mATe ApaNe jAgRta rahevuM samyakatva pAmI zake che. bhale puNya ane pApa sAmasAmA virodhI tattvo joIe. AvI satata, saraLa ane sahaja jAgRti e ja samyagu darzana. hoya chatAM tenA udaya vakhate samyakatva pAmI zakAya che, kAraNake AtmA "huM siddha svarUpa chuM.' AvuM jJAna te nizcayanayanuM jJAna kahevAya. to puNya ane pApathI para che. mAtra baddhasaMbaMdhe karIne puyapApakarmathI buddhino eka vikalpa gaNAya, enI kharI sAdhanA zuM? "huM siddha svarUpa joDAyelA che. chuM enI kharI sAdhanA "huM deha nathI" evI daSTimAM che. evI AMzika jema AtmA dehathI bhinna che tema AtmA puNyakarma ane pApakarmathI anubhUtimAM che. e vakhate dehabhAvo aMtaHkaraNamAM na AvavA joie, paNa paramArthathI bhinna che. jethI vItarAgadazA AvatI jAya. chevaTe " huM siddha svarUpa chuM" e vikalpa puNyanA udayamAM eTale zatAvedanIya Adi zubha prakRtinA paNa yAda karavo na paDe evI nirvikalpa dazA Ave ane te sthira rahe udayamAM samyakatva, eTale para padArthomAM sukhabuddhi ane bhogavRtti nahi tyAre chevaTanA saMjavalana kaSAyo paNa kSaya pAme che. mokSanI kharI tema ja pApanA-azAtAvedanIya Adi azubha prakRtinA udayamAM sAdhanA samyagu darzana pachI dhyAna ane samAdhimAM che. samyakatva eTale duHkhamAM duHkha buddhi nahi ane duHkhathI udveganI vRtti dhyAna eTale potAnA svarUparasane potAnA AtmAnA sahaja nahi. akhaMDa AnaMdane vedavo-anubhavavo ane samAdhi eTale AtmAnA "bhedajJAna eTale sukha ane duHkha e beyathI potAne para eTale ke akhaMDa AnaMdamAM DUbakI mArI paDyA rahevuM. A prakriyAthI mohanIya karma judo mAnavo." tUTaze. mohanIya karma tUTatAM, jJAnAvaraNIya karma paNa tUTaze. samyakatva eTale aMtarAtmA ! aMtarAtmA mATe puNya ane pApathI ApaNe jo dhyAna ane samAdhi dvArA svarUparasanA AnaMdano prApta thanArA bahiraMga drazya padArtho drazyarUpa nathI. ene to enuM 'nubhava nahi karIe to dehabhAvanA kSaNika AnaMdamAM gabaDI to aMtaHkaraNa ja drazyarUpa che. aMtarane jue te aMtarAtmA bane ane paDavAnA ja ! ane pachI duHkhamAM sabaDavAnA ja ! bAhyadrazyane jue te bahirAtmA bane. ApaNane pahelAM to bAhya jagata, svapravatuM, anitya ane mithyA nA aMtarAtmA potAnA aMtaramAM thatAM mohadibhAvo khatama kare che. lAgavuM joIe. jethI ApaNI draSTi, svarUpadraSTi bane, saccidAnaMdamaya AtmAe potAnA jJAnopayoga ane darzanopayogamAM utpanna thatAM bane ApaNe jagatanA draSya chIe ane nahi ke bhoktA! mohAdibhAvone khatama karavAnA che. upayogamAMthI mohAdibhAvo samyagu draSTi AtmA kSaNika jIvana jIvato hoya. dehamAM pUrAyela khatama thayethI upayoga zuddha bane che, pUrNa bane che, nitya bane che. AnuM che eTale kSaNika jIvana jIvyA vinA cAle tema nathI. chatAM te kSaNika nAma ja "kevaLajJAna" ane "kevaLadarzana". jIvanano, nazvara dehano, prApta kALano, evo sadupayoga kare ke dehAtIta mohAdibhAvo jIvanA jJAnopayoga ane darzanopayogano AdhAra banI jAya, kALAtIta banI jAya. akAla banI jAya.-nitya banI jAya. laIne rahe che. ApanI draSTi jo jAgRta bane, vivekI bane, samyagu bane jIvana bhale vinAzI hoya paNa te ja jIvana jo jIvI jatAM AvaDe to to mohAdibhAvo haNAtA jaze. , te avinAzI ajarAmara padanI prApti karAvI ApavA samartha che. mahelAtomAM mahAlato puNyavaMta samyagu draSTi cakravartI ane raste vartamAnakALa-prApta svasamayano sadupayoga thAya to samayAtIta, rajhaLato pApodayavaMta samyagu draSTi bhikhArI potAnA udayane badalavA akAla-trikALa nitya banI zakAya che. zaktimAna na thai zake paNa samyakatvanA AdhAre, bhedajJAnanA baLe samyagu draSTi drazyane na jue, drazyanA pariNAmane jue. " potAnA mohAdibhAvo khatama karavA zaktimAna che. pariNAmanuM lakSya te ja nizcaya draSTi' ane e ja nizcaya naya ! - jIva kadI paNa potAnAthI abhinna evAM jJAnadarzana vihoNo banI nizcaya draSTine eTale ke nizcaya nayanI draSTie paradravyamAM svabuddhi zakato nathI, paraMtu potAthI para-bhinna evAM mohAdi bhAva vagarano te na ja rakhAya. are ! vyavahAra paNa evo che ke pArakAnA dhanane potAnuM avazya banI zake che jo te puruSArtha kare to. jIve potAne mohAdibhAvathI nahi manAya ke nahi gaNAvAya.para padArthanuM svAmipaNuM na hoya. AvI mukta karavo e ja samyakatvazIla AtmAnuM kartavya che. aMtaHkaraNanI vRtti e ja paramArthadraSTi che. AvI nizcayanayapUrvakanI sahu koI samya draSTi prApta karI mohAdibhAvothI mukta thaI siddha paramArthadraSTi AvyA pachI para vyaktio sAthenA mohabhAvapUrvakanA saMbaMdho, sAdhaka, ochAM ne ochAM karato jAya ane para padArthono avataraNakAraH zrI sUryavadana ThAkoradAsa jhaverI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-92 jena AgamomAM ullekha karAyelA vividha tapo viSe kiMciMta DaoN. bipinacaMdra hIrAlAla kApaDiyA hatuM. AtmAe paramAtva svarUpa prApta karavuM, AtmA pote paramAtmA cilAtiputra dhaNasArthavAhanI putrInI sArasaMbhALa tathA cAkarI che' e jaina zAsananuM hArda samAna maulika satya che. jaina darzanamAM karato hoya che. zeThanA gharamAMthI susamAnuM apaharaNa karI teno vadha kare dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga tathA dharmakathAnuyoga che. lohIthI kharaDAyelA hAthavALo cilatiputra pachIthI muninA e cArane tattvajJAnanI mukhya zAkhAo darzAvI che. saMparkamAM AvatA pravrajyA aMgikAra kare che. rAjagRhamAM mahAvIra traNeyanA niSkarSarUpe mumukSu jIvo sAdhanAne vikasAvI AtmAnA svAmI pAse munivrata dhAraNa kare che; agiyAra aMga bhaNI mAsika zuddha svarUpane prApta karavA je rIte utthAna karatAM rahyAM temAM temanA saMlehaNA karI mahAvidehamAM siddha thaze. * jIvananI maMgalamaya sAdhanAnuM surekha Alekhana cothA dharmakathAnuyogamAM kaMDarika ane puMDarika be rAjaputromAM puMDarike pachIthI dIkSA lIdhI saMkalita thayela che.dharmakathAnuyoganuM sAhitya khUba ja upakAraka hatI teNe prANAtipAdinuM pratyAhAra karI, paccakakhANa sahita AbAlavRddha sarva mATe che. asaNa-pANa-khAIma-sAImano tyAga karI jIve tyAM sudhI cAre upara jaNAvelA anuyoganuM cAra bhAgamAM vibhAjana koNe karyuM tenI prakAranA AhArano tyAga karI mRtyu pachI sarvAthasiddha kSetramAM utpanna carcA daramyAna Avazyaka niryukti gAthA 769 mAM spaSTikaraNa che ke thaI; mahAvidehamAM siddhi pAmaze. zratadhara Arya vajanA suziSya Arya rakSitasUrie A pRthakkaraNa karyuM pAMDavonI patnI draupadInuM vistRta caritra varNavIne chelle draupadI A suvarNa pAse dIkSA laI agiyAra aMgo bhaNI ghaNA varSa saMyama - sau prathama A avasarpiNInA chellA tIrthakara bhagavAna mahAvIra pALI mAsika saMlekhaNA karI, AtmAne lAgelA pApanuM prAyazcitta karI svAmIe ghora tapa sADAbAra varSanA chabasthaparyAyamAM prAyaH mauna sAthe AlocanA vagere karI brahmalokamAM janmI mahAvidehamAM siddhi meLavaze. 4166 cauvihAra upavAsa karyA jemAM pAraNAnA divaso 349 tathA . suvarNakAranI putrI poTTilA tetalI putramAM Asakta banI hatI dareka tapamAM vividha abhigraho rAkhyA hatA. bauddha sAhityamAM mahAvIra : ane tenI patnI bane che. apamAnita thavAthI vrata grahaNa karI sAkhA svAmIno-dIrgha tapasvI" e nAmathI ullekha che. bane che, jAte ja paMcamuSThi loca karI mAsika saMkhaNA tathA 60bhattano 19mA mallInAtha sahita sAta sAgaritoe mAsika bhikSuDimA tyAga karI devalokamAM janme che. vahana karI hatI. teoe khuga "sIhanikIliya' ta5, je be varSa 28 koNika rAjAnI apara mAtA kAlI hatI. kAlIe dIkSA pachI rAtadine ArAdhyuM. tyArapachI "mahAlaya sIhanikkIliya tapa" ArAdhI rayaNAvalI (2nAvalI) tapa cotha-chaTha, daza-bAra-aDagho ghaNA "cauttha-chaThThama-dasama-duvAlasa-mAsaddhamAsa tapa' karatA hatA, mAsa-mAsAdi vividha tapa kare che. saMlekhaNA karI siddhi prApta kare che.. (A lekhamAM avataraNo zrI kamala munie taiyAra karelAM dhammakahAnuyoga ' zreNika rAjAnI bIjI patnI sukAlI che. A caMdanabALA pAse nAmanA graMthamAMthI ApyAM che.) kaNagAvali tapa karI siddhi meLave che. bAla tapasvI moriyApatta tAmalI aNagAre pravrajyA aMgikAra zreNika rAjAne 23 patnIo hatI. temAMnI mahAkAlI karI pAdonagamaNa saMlehaNA karI tathA 60,000 varSa, selehaNA karI , khagasIhanikkIla tapa karI siddhi meLave che. zarIra sUkavI dIdhuM. mRtyu bAda IzAna kalpamAM janmyA. ' kRSNA mahAsIhanikkIliya tapa karI siddhi meLave che. siridevIno putra aImutta cha varSanI nAnI vaye dIkSA le che. sukatA bhikSupaDikAmAM 7, 10 sAtavAra, dazavAra ArAdhI ghaNA pANImAM thoDI tarAvAnI bALasulabha ceSTA karyA pachI teNe apakAyanI cotha-chaTha, ATha, daza, mAsAdi kare che. hiMsA karI che te jANyA pachI paNaga-daga para ciMtana karavA mAMDe che ane te mahAvIrasvAmInA jaNAvyA pramANe aMtakRta kevaLI bane che. ghaNA mahAkahA khubasavvaobhadupaDimAM karI siddhi pAme che. varSo sudhI dIkSAparyAya pachI guNaratna tapa karI vipula parvata para siddha vIrakaho mahAlayasadguopiDimA karI siddhi meLave che. thaze. - rAmakahA bhaddattarapaDiyA vaDe siddhi meLave che. - zreNika rAjAnA putra meghakumAradIkSA le che. chelle saMthAro AvavAthI piuseNakaNahA muktAvali tapa kare che ane sarvaduHkhothI mukta thAya dhULa vagere tathA pAdaprahArAdithI kaSTakArI jIvana tarapha dhRNA thayAM pachI che. mahAvIrasvAmI pAse pahoMcI dIkSA tyAga karavAnI abhilASA vyakta tevI rIte mahAsakahA AyaMbila vardhamANa tapa AdarI mukti kare che tyAre bhagavAna tene pUrvajanmamAM sumeruprabhanA bhavanuM hAthI meLave che. A AyaMbila varmANa tapa teNI cauda varSa, traNa mahinA, tarIkenA jIvananuM varNana vigate kare che. tyArabAda meghakumAra dIkSA cAlu vIsa divase pUrNa kare che. ArAdhyA pachI AryA caMdanabALA pAse rAkhavAno saMkalpa kare che. megha bhikSupaDimAM dhAraNa kare che; vaMdana-namaskArAdi karI cAra-cha-ATha mAsAdi tapa karI, sAmAyikAdi guNaratnasaMvatsara tapa tathA ghaNAM badhAM chaTha, daza, bAra, aDadho mAsa, agyAra aMga bhaNI bharapAnano tyAga karI mAsika saMlehaNAthI zarIra pUrNamAsAdi tapa kare che tathA vipula parvata para anazana kare che. sUkavI siddhi pAme che, sarva duHkhothI mukta thAya che. zrI mahAvIrasvAmInA tIrthamAM sarva tapasvIomAM zreSTha evA sArthavAhaputra dhannA aNagAra dIkSita thayA pachI bhagavAnanI anujJA pRSTha 246-288 sudhI pradeza rAjAnuM vistRta caritra traNe bhavanuM meLavI harSapUrvaka jIve tyAM sudhI cha8chaThThanA AyaMbila tapa sAthe kAmaMdI suMdara rIte AlekhyuM che. tenI patnI sUryakAntA nAstikamAMthI pUrNa rIte nagarImAM pravezI AyaMbilocita bhojana grahaNa karyuM tathA sAmAyikAdi Astika banelA patithI kaMTALI jaI tenA khorAkamAM jhera nAMkhI mArI agyAra aMgo bhaNe che ane evuM utkRSTa tapa kare che ke tenuM zarIra nAMkhavA mAMge che te jANyA chatAM paNa pradezI rAjA tenA tarapha koI paNa sUkAIne lAkaDuM thaI gayuM ane hADapiMjara jevA zarIranuM varNana Abehuba prakArano durbhAva na batAvI; jyAM pauSadhazALA hatI tyAM upasthita thaI pRSTha 100-102 mAM karyuM che. zreNika rAjAnA praznanA uttaramAM pRSTha uccAra-pAsavaNa bhUmi paDilehI, darbhanuM ghAsa pAtharI tenA para ArUDha 103 para bhagavAne jaNAvyuM che ke tenA cauda hajA2 zramaNomAM dhannA thaI, pUrvAbhimukha besI mastaka para aMjali karI 'namoghurNa..." bole aNagAranuM sthAna prathama che tyAra pachI teo svArthasiddhimAM jaI che. pachI sarva prakAranA AhArano tyAga karI pratyAkhyAna karI vIsarAve mahAvidehamAM siddhi meLavaze. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-92 prabuddha jIvana jaina temaja bauddha darzanamAM manuSyatara prANI sRSTi paNa siddha thAya karavAnuM kahe che. mahAzataka prAyazcitta kare che. cAritradharma viziSTa rIte che tenA udAharaNo maLe che. jAtakakathA tenuM udAharaNa che. 20 varSa pALe che; 11 paDimA vahe che, anazana karI siddhi meLave che. naMdamaNiyAre duSTanI sobatathI samyakatatva gumAvI mithyAtva navamA upAsaka naMdinIviyAgAhAvaI hatA. zrAvastI nagarImAM meLavyuM tyAre dhanADhaya naMdamaNiyAra vAva baMdhAve che jene citrasabhA, teovasatA hatA ane tene asmiNI nAme bhAryA hatI. badhAnI jema mahAnasazALA, tigicchazALA, alaMkAra sabhAthI vibhUSita kare che. gRhastha dharmanI svIkRti, paDimA vahana, aNasaNa, samAdhimaraNa, temAM rahelI AsaktithI marIne deDakA tarIke janme che. devalokamAM utpatti tathA siddhi. deDako mahAvIrasvAmInA samavasaraNamAM jaI rahelA rAjA chellA dasama upAsaka che litiyAviyAgAhAvaI. bhagavAnanuM zreNikanA dhoDAnA paga nIce kacarAI javAthI hatotsAha thayA vagara eka samavasaraNa, gRhastha dharmano svIkAra, bhAyI phaguNI paNa bAju sarakI jaI paccakakhANa sahita asaNa-pANa-khAIma-sAIma zramaNopAsikA bane che. dharmajAgaraNa, paDimAvahana, anazana tathA bhojana tyajI chellA zvAsa sudhI sarva vasarAvI devatva pAme che. samAdhimaraNa bAda devalokamAM utpatti ane siddhi. TUMkamAM, badhAMno ekasarakho vyavahAra jovA maLe che. upAsakadazAnA daze adhyAyomAM prathama upAsaka ANaMda . gAthApatino vistRta ullekha che. ANaMda tathA tenI patnI bhagavAna tapomaya suMdara AdhyAtmika jIvana jIvI rahelAM sAdhu-sAdhvImAM mahAvIranI vANI sAMbhaLI patnI sAthe aNuvratAdi grahaNa kare che. paNa Asakti kyAreka mAthuM uMcake che tevo eka prasaMga pR. 423mAM ATaluM vipula dhana tathA vaibhava hovA chatAM, bhagavAnanI vANInA lipibaddha karAyo che :prabhAvathI tapazcaryAnA baLa vaDe avadhijJAna prApta kare che, ane zIla- rAjagRha nagarInA rAjA zreNika bhagavAna mahAvIranA vrata, guNa-virati, pratyAkhAna, pauSadha-upavAsAdithI vIsa varSa sudhI samavasaraNamAM javA callaNA rANI sahita prayANa kare che. tyAre upasthita zramaNopAsaka tarIke jIvI agiyAra upAsakanI DimA vahI mAsika rahelAM keTalAMka sAdhu-sAdhvI A pramANe niyANuM kare che: A baMne daMpatI saMlekhanA karI aruNAbha vimAnamAM deva tarIke utpanna thAya che. keTalA dhanADhaya, suMdara, sukhI, bhogopabhoga bhogavI zake tevAM jIvana che. tyAra pachI bIjA upAsakamAM kAmadevanuM varNana che. deva tene vyatIta kare che. devalokamAM evA devo paNa joyA nathI, to amArA A zAcanuM rUpa laI, hAthI thaI, sarpa thaI, upasargo kare che. temAMthI pAra sukRtyanuM (tapa-niyama-brahmacarya-guma) jo kaMI viziSTa phaLa hoya to , na paDe tyAM sudhI paDiyA dhAraNa kare che jenA upasarga sahana karavAnA ame paNa AgAmI bhavamAM AvuM bhogasamRddha jIvana meLavIe. samatA guNanI bhagavAna prazaMsA kare che. kAmadeva yathAsUtra bhagavAne teone A vicAra mATe bolAvyA, mITho Thapako Apyo eka-be-traNa-cAra-pAMca-cha-sAta-ATha-nava-daza- agiyAra paDimAM tathA prAyazcita karavA kahyuM ArAdhe che ane tethI jenuM zarIra hADakA-cAmaDI dekhAya tevuM thAya che, vijayakakkaraNAya'mAM bhadrAnA pati paNa sArthavAhane devaditra sUkuM, mAMsa vagaranuM, kaDakaDa avAja kare tevuM bane che. agiyAra paDimA nAmano putra hoya che. vijayataskara tene UpADI jAya che ane kuvAmAM pachI mAsika saMkhanA karI aruNAbha vimAnamAM janmI pheMkI de che. putranI bhALa maLyA pachI corane jelamAM puravAmAM Ave che. mahAvidehamAMthI siddhi meLavaze. koI vAra dhaNa sArthavAhane alpa gunA mATe tenI sAthe purAvAmAM Ave lagabhaga badhAM ja upAsakonA jIvanamAM sAdhanAnA mArge javAnA che. dIrghazaMkA nivAraNArthe dhaNa sArthavAha potanA bhojanamAMthI thoDuM prasaMgo eka sarakhAM ja che. pRSTha 312-316mAM trIjA upAsaka corane Ape che. patnIne A gamatuM nathI. avadhi pachI chUTA thayelA calaNIviyagAhAvaIno prasaMga varNavyo che. pati-patnI baMne cAritradharma sArthavAha rAjagRhamAM pravacana sAMbhaLI pravajyA le che. ghaNA varSo saMyama svIkAre che. sAnukULa-pratikuLa upasargo sahe che. chelle anazana karI pALI bhattapANIno parityAga karI mAsika saMlekhaNA karI mahAvidehamAM devalokamAM janma tathA siddhi meLave che. siddhi meLave che. cothA upAsaka surAdevagANAvaI che. bhagavAnanuM samavasaraNa. tyAM jainadharmanA be maulika siddhAMto te ahiMsA ane tapa che. tethI tene javuM . pravacananI asara, tenA traNe putronuM tenI samakSa mRtyu. tenA 'ahiMsA paramo dharma:' gaNAvyo che. ahiMsA mATe tapa paNa Avazyaka zarIrane rogiSTha banAvyuM: sarAdevanI upAsaka paDimAM svIkAratI ' che. zratadhara AcArya zarbhavasUrie potAnA putra mayaMka mATe gata; anazana ane siddhi meLave che. dazavaikAlikasUtranI racanA karI jenI prathama gAthA nIce pramANe che :pAMcamA upAsaka zulasayagAhAvaI che. (pRSTha 322-327) tenA dhammo maMgalamukkiDaM ahiMsA saMyamo tapaHA. jyeSTha tathA madhyama putranuM deva dvArA mRtyu, tenI sarva saMpattino nAza, devAvi ta namasyanti jalsa dhamma sayA maNo . patnIno prazna ane teno pratyuttara, upAsakanI DimAnuM grahaNa, ahIM paNa ahiMsA, saMyama tapane sthAna apAyuM che. bhagavAna anazana ane siddhi. mahAvIra koI vAra chaThTha, aThThama, dasama koI vAra duvAlasa tathA aDadhA A pramANe kaMDakoliyagAhAvaIno prasaMga. upAsakanI paDimAM, mahinAnA ke mahinAnA upavAsamAM pANI paNa pItA nahi. A cAra anazana ane siddhi. AgamanA be vibhAgamAMthI uvahANasuvanI nispRtti gA. sAtamA upAsaka sadAlaputta kuMbhakArano che. deva vaDe traNa putronuM 275-276)mAM kahyuM che ke jyAre je tIrthakara utpanna thAya tyAre teo mRtyu samabhAva vaDe sahana kare che. patnInuM mRtyu paNa sahe che, mAyAvI potAnA tIrthamAM " ohANa suya" adhyayanamAM pote karelI tapazcaryA devanuM AkAzamAM uDavuM, patnIno prazna, tene lIdhe levuM paDeluM prAyazcitta, varNave che. upAsaka paDimAnI svIkRti, anazana ane siddhi. dharma kahAnuyogamAMthI vividha ta5 aMgenI mAhitInuM AThamA upAsaka mahAsatayagAhAvaIno che. mahAzatakane 13 vihaMgAvalokana karyA pachI tapa viSe thoDo vicAra rajU karuM chuM. "tape patnIo che. temAMnI eka revatI che. kAmopabhogamAM teo ADI khIlI sA nirjarA ca" e sUtra ApanAra umAsvAmI mahArAje tapathI nirjarA samAna hovAthI revatI ami prayogathI bALI mUke che. revatI mAMsa- karmonI thAya evuM sUcana karyuM che. anikAcita karmo to anya rIte kSaya madirAnuM sevana kare che. revatI mahAzatakane anukuLa upasargo kare thAya che; paraMtu nikAcita karmo to bhogavavAM ja paDe. tapa vaDe nikAcita che.mahAzataka revatIne kahe che ke te mRtyu pachI narakamAM jaze.eka prasaMge karmo dvArA je anubaMdha thavAno hoya teno kSaya ke nAza thaI zake che. gautama gaNadhara mahAzataka samIpa Ave che. teo vaMdana kare che. gaNaghara 'tApayati Iti tapaH" cAra kaSAyo tathA AMtarika rAgadveSAdi gautama mahAzatakane patnI revatI narake jaze te kahevA mATe prAyazcitta zatruono kSaya tapa dvArA thAya te IcchanIya che; kAraNa ke kaSAyamuktiH - kila mukti reva." karmonuM AvAgamana IcchAthI thAya che, ane IcchA . niramo dharma gAma harie potAnA pramANe che : dho ' Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-92 rUpe saMdaravArIne magaphaLa AkAza jeTalI vistRta ane vyApaka hoya che. tethI yogya kahevAyuM che sparzathI tapanA phaLa rUpe suMdarI strInA pati thavAnuM niyANuM karyuM hatuM. ke "IcchAnirodhaH tAH' khAvA-pIvAnuM baMdha karavuM tenA karatAM zarIrane agnizarmAe dveSathI niyANuM karyuM. tevI rIte mohagarbhita niyANuM paNa satAvatI vividha IcchAone rokavI e kharuM tapa che, kAraNa ke kahyuM che thaI zake jema ke bIjA janmamAM karUpa, daridrI, nIcaphaLAdinI vAMchanA Asaktino tyAga e kharekhara tyAga che. rasavarja rasoDapi asya para rAkhe ke jethI te dharma karI zake. paraMtu AvI vyakti dharma karI zake tevI dRSTavA nivartate. AzA AkAzakusuma jevI che. vaiyAvaccI naMdISeNe hAtha vecI gadheDo dharmanA cAra prakAro te dAna, zIla, tapa ane bhAvanA che. khAvuM- kharIdyo hato. kAmAtura sonI kumAranaMdI pAMcaso sonAmohara ApI pIvuM baMdha karavuM te tapa nathI. tapa aneka rIte thaI zake. upavAsa karavo rUpavatI kanyA sAthe lagna karato. hAsA-mahAsA be vyaMtarIomAM te ja tapa nathI. tapanA prakAromAMthI game tethI tapa thaI zake. kaSTa sahevuM Asakta kumAranaMdIne paMcazIla dhISa para AvavA mATe anazana niyANuM e tapa nathI kAraNake tenI pAchaLa jIvanazuddhi ke karmakSayano udeza hoto karI janma levAnuM jaNAvyuM, agnimAM paDI baLI maravAnuM jaNAvyuM. tema nathI. kaSTa jo svecchAthI ke samabhAvapUrvaka na thAya to tethI gharmanubaMdhI sakAmanirjarA na thAya; e akAma nirjarA niSpAdaka hoya che. tethI tapa niyANuM mATe saMskRta bhASAno zabda nidAna che. te ni - do baLatkArathI ke anicchAthI na thavuM joIe. samabhAvapUrvaka IcchAone dhAtumAMthI niSpanna thayo che. dharma eka kalpavRkSa che. samyagdarzananA vividha viSayomAMthI rokavI te tapa che. jainAcArye kahyuM che : vistArathI tenuM mULa dRDha thayuM che, jJAna, darzana, cAritra tenA uMcA skaMdha IcchAnirodha: tapa:' che, dAna-zIla-tapa-bhAvanA tenI zAkhA-prazAkhA che, deva-manuSyomAM viSayavAsanAmAMthI janmelAM karmonA mela dUra karI zuddha sarvotkRSTa sukhasaMpatti puSpo che, mokSa tenA phaLarUpe che. jenuM AtmaguNarUpI ghI meLavavA mATe upavAsa tapanA agnithI zarIra, niyANArUpI kuhADIthI ucchinna karAya che tethI moha, rAga, dveSAdithI IndrIyo, manarUpI vAsaNane tapAvI karmono kacaro ane karAtuM niyANuM vajarya che. viSayakaSAyonI vikRti alaga paDI jAya che. tapanuM nAma sAMbhaLatA makAnamAM pravezavA mATe tenA dvAra sudhI pahoMcavuM jema Avazyaka eka, be, traNa ATha, paMdara, mAsakhamaNAdi manamAM Ave che. che. tema mukti-mola-kevaLajJAna-siddhazilAnA prAsAdamAM pahoMcavA AhAra-pANI choDavAne ApaNe tapa kahIe chIe. ghaNA upavAsIne upavAsAna mATe tenA dvAra 35 mATe tenA dvAra rUpa bAra prakAranA tapanI AvazyakatA che. tapazcaryA : tapasvI kahIe chIe. agniza mA khamaNa pAraNe guNasenanA karanArane ATalI zraddhA jarUra hoya che ke mArA karmone nAbuda karavA daravAje pahoMcI jato paraMtu traNe vAra nirAza thavAthI niyANuM kare che. tapa karuM chuM. satrakAra mahAzaye pharamAvI dIdhuM che ke navA pApone tapa nirarthaka banyuM. zarIrane tapAvyA karatAM AtmAnuM patana karanArA aTakAvavA ane jUnA pApothI mukta thavuM hoya to tapa sivAya bIjuM rAga-dveSa, kaSAya, viSayavAsanA, parigrahAdinI Asakti sUkavI eke zastra nathI. A rahyuM te sUtra :-'tapasA nirjarA ca." bAhya tema nAMkhavA te kharuM tapa che. AvyaMtara baMne prakAranI tapazcaryA potapotAnA sthAne mukhya che. ekane eka jaina dharmanA sAdhue saMthAro (anazana) karyo. tene joI bIjA mukhya ane bIjAne gauNa mAnavAnI bhUla koI kALe karavI nahi. bAhya sAdhue guru pAse saMthArA mATe anumati mAMgI. gurue anicchA tapanI tAkAta vadhAravA mATe atyaMtara tapanuM tathA AbhyAMtara tapanuM batAvI kahyuM ke tuM hajI te mATe yogya banyo nathI. gurue bAra varSa mizraNa karyA vagara chuTako nathI. baMnemAM anaMta zakti che, mATe bAhya sAdhanA karavA jaNAvyuM. bAra varSanI sAdhanA pachI pharI anumati mAMgI. tapanA sthAne bAhya tapa baLavAna che, ane AbhyataranA sthAne huM yogya chuM? gurue kahyuM, "he vatsa, yogyatA meLavavAmAM hajI thoDuM AtyaMtara tapa baLavAna che. bAkI che.' ' dazavaikAlika sUtranI prathama gAthAmAM ahiMsA-saMyama ane tapanI tethI teNe potAnI AMgaLI vALIne toDI nAMkhI. ArAdhanAne dharma kahyo che : "dhammo maMgalamukkia ahiMsA saMjamo gurue kahyuM, "tArA zarIrane khUba sUkavyuM che, hADapiMjara banAvyuM; tavo." saMkSepamAM kahevuM hoya to zAstrajJo kahe che ke mananI zAMti ane paraMtu temAM rahelA rAgadveSa, viSaya, kaSAya, vAsanA jevAM karmazatrunA svAdhinatA mATe bAhya tapa ja pUrNa samartha che. vihaMgAvalokana rUpe kahevuM janakane sUkavyA nathI." tyAra pachI te mATe teNe taiyArI karI. hoya to vAnagIomAM bhaTakatA manane vaza karavA mATe anazana, - uvavAI (aupapAtika) sUtramAM jaLasamAdhi, pahADa parathI paDI pAraNAmAM tathA ekAsaNuM-AyaMbilamAM Asakti dUra karavA mATe javuM, agnisnAna karanArA tapasvIonI AtmahatyA eka prakAranI uNodarI tapa; jUdA jUdA padArthonI IcchAmAM anAdikALathI TevAye manane aMkuzamAM lAvavA mATe vRttisaMkSepa; pApanA mULa kAraNa rUpa zarIra ghelachA che. vaLI keTalAMka badhI bAju agni saLagAve che, kAMTAnI tathA IndriyonA suMvALApaNAnA bhAvamAM rAcatA mane mATe kAyakleza; pathArImAM sUve che, nadInA pANImAM UbhA rahe che, uMdhA laTake che vagere zarIra tathA aMgopAMgone jANIbUjhIne gopAvI devAmAM eTale ke vAta karI che. viSNu dharmottara purANamAM kahyuM che : bhogavAyelI mAyAnA cakkaramAM jyAre mana phasAtuM jAya tyAre saMlInatA ' yadUra dUrArAdhya yacca dUre vyavasthitI tapa vaza kare che. tatsava tapasA sAdhya tapo hiduratikramam rAI-devanI pratikramaNanI AThagAthAomAM 6-7 gAthAmAM bAra anya rIte tattvArthasUtro jaNAve che: tapano nirdeza karI potAnI zaktithI adhika nahi tema gopAvyA 'tapasA nirjarA cI' vagarano parAkrama tapanI ArAdhanA mATe karavAno nirdeza karAyo che. badhdha, nidhatta ane ane anikAcita karmo tapa vaDe vikharAI zake (gA. 8). che; jyAre nikAcita karmo bhogavavA paDe che. - sarva tapomAM utkRSTa kakSAno tapa te svadhyAya che. te aMge kahevAyuM upavAsa tapanI sAthe saMkaLAyela bInA te pAraNuM che, temAM yogya che ke "svadhyAya samo tapa na bhUto na bhaviSyati' sAdhu -sAdhvInA dainika kramamAM svadhyAyane ghaNuM mahattva ApavAmAM AvyuM che. kahyuM che ke viveka rAkhavo joIe. pAraNAmAM mitabhUka rahevuM joIe. mA khamaNa tapa nahi kare to calAvI zakAya paraMtu svadhyAya to thavo ja joIe ! pachI pAraNuM karAvanArane nyAya ApI potAnI prakRti bagaDe nahi te mATe dareka pAsethI eka eka koLIyo ja levo joIe. nahi to AvA teonA nitya kramamAM prathama ane dvitIya praharamAM anukrame svAdhyAya ane dhyAna, trIjA praharamAM bhikSAcarI, cothAmAM vaLI svAdhyAya, rAtre pAraNA pachI upavAsInuM mRtyu thavAnuM jovA maLe che. paNa eka prahara mAtra nidrA ane bIjA traNamAM svAdhyAya ane dhyAna, upavAsa karavAno IrAdo niyANuM hovuM na joIe. tethI tenuM phaLa tethI kahyuM che ke:naSTa thAya che. traNe mAsanA upavAsI agnizarmAne bhavobhava vera vALe paDhama porisIe sajhAya bIyuM jJANe ziyAhI tevuM niyANuM kare che. saMbhUti munie cakravartinI patnInA vALanA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-92 prabuddha jIvana taIyAe bhikkhAyariyaM caDatthI vi sajjhAya // AjakAla paryuSaNa ke anya dhArmika anuSThAnomAM ekAsaNuM, kSIra ekAsaNu, dIpa ekAsaNu, AyaMbila, varSItapa, AyaMbilanI oLI (je varSamAM be vAra Ave che je sADA cAra varSe pUrI thatAM ujamaNuM karI pUrI thAya che), vardhamAna tapanI oLI je keTalAMka so ke 108 sudhI kare che. vaLI, zreNitapa, sAMkaLI akrama, mokSa daMDa tapa, pauSadha, eka, be, traNa, cAra, ATha, paMdara, mahinAnA, be mahinAnA upavAsa kare che. akabaranA vakhatamAM zrAvikA caMpAe cha mAsanA upavAsa karyA hatAM, aMtagaDadasAmAM dhAriNInI putroe bAla brahmacArI neminAtha pAse dIkSA laI 12 bhikSupratimAnuM pAlana karI 'guNa ratnasaMvatsara' tapa karI zatruMjayagirie anazana karI mokSe gayA tenI noMdha karI che. tapano kharo uddeza kAkSiya che. vidyutarajamala karavI te tapanuM mukhya dhyeya hovuM joIe. 2ja ane mala eTale vartamAnamAM baMdhAyelAM karmo athavA karma2ja ane mohanA mela; athavA anikAcita bAMdhelA karmo te raja ane nikAcita bAMdhelA karmo te mala kahevAya. Ane jema rAga ane dveSanI graMthI toDI nigraMrtha thavAnuM phaLa maLavuM joIe. mahAna AcArya zaAbhavasUri kRta dazavaikAlika sUtranA 8mAM AcAra praNidhinAmaka adhyAyanI 63mI gAthAmAM Ama che :- tave 2yassa visujagyaI jaM si malaM purekarDa (pUrve karelA pApo tapathI vizuddha 5 che) . A badhA vivecanano sAra mAtra eTalo jaNAvI zakAya ke :'Iga-huti-mAsakkhamAM saMvaccharamavi aNasio hu| / sajjhAyANarahio egovAsaphala pi na labhijJA II' koI eka sAdhaka satata eka, be, traNa mahinA sudhI upavAsa kare athavA eka varSa sudhI aNasaNa kare paraMtu te divasomAM jo e svAdhyAya ane dhyAnathI rahita haze to ene eka upavAsanuM phaLa paNa prApta na thAya. dazavaikAlika sUtranI AThamA 'AcAra praNidhinAmakamaghyayanaM'nI 63mI gAthA nIce pramANe che : sajajhAya-sajajhANa-2yassa tAINo, apApabhAvasa tave racasa; visujajhaI rja si malaM purekarDa, samIriaM ruppamala va joINA-(63) svAdhyAya, sadhyAnamAM tanmaya evo tapasvI je niSpApa evA * vamAM tadAkAra thaI; pUrve karelAM pApanA maLane vizuddha kare che jevI rIte agni prazasta dhAtunA maLane zuddha kare che. vaLI, navamA 'vinayasamAdhyayana'nI caturtha uddezanI cothI gAthA A pramANe che : 'cavihA khalu tavasamahI bhavaI, te jahA no Ihaloga kaiMyA e tavamahiddhijajA 1, no paralogaDhAyAe tavamahijijA 2, no kitti vayega sadRsilogaDhayAe tavamaNidvijrAM 3, nannatya niz2araDhAyAe tavamahiTijana 4' cAra prakAre samyag rIte tapa AcArI zakAya. jema ke A lokanI AzAthI tapa na AcAravo joIe, paralokanI kAmanAthI tapa na Ada2vo joIe, kIrti prazaMsA moTAI mATe tapa na karavo joIesakAma, nirjarA sivAya koI paNa AzayathI tapa tapavo na joIe. A uparanA vAkyAMzano chAyAnuvAda che. kyAM A Adarza kyAM AjanI kIrti, prasiddhi, abhimAna, IrSA, husA tusI, mAyA, kapaTAdithI thato tapa ! dazavaikAlikanI prathamA cUlikAnI 18mI gAthAmAM kahyuM che ke HpAvANaM ca khalu bho kaDANuM kammANa puSvi duccinnANuM duppaDikaMtANaM veItA mukhkho natci aveIttA tavasA vA jhosaIttA 18 Ano bhAvAnuvAda A pramANe nirdezI zakAya : karelAM pApa karmo je pUrva bhavomAM ekatrita thayelAM che, jenA pratikAra rUpe AlocanAdi karyA nathI te bhogavyA vagara chuTako nathI, bhogavIne mukta thavAya athavA tapathI bALI--sukAvI nAMkhIne. ahIM paNa taparUpI agnivarDa pUrvenA karmo bALI naMkhAya che tema spaSTa jaNAvyuM che. upavAsAdi bAra prakAranA game te tapa hoya paNa caritArtha karavA hoya to 'rasavarja sopyasya nivartate' e sUtra dhyAnamAM rahevuM joIe. puMDarika ane kaMDarika be bhAImAMthI kaMDarika hajAro varSa sudhI upavAsa kare che paNa Asaktino tyAga na karyo hovAthI eka divasa dIkSA choDI rAjya aMgikAra kare che, akarAMta2nI jema khAya che, asvastha bane che. raudra dhyAnamAM caDhI narake jAya che, jyAre puMDarike ATalA varSo anAsaktithI sukhopabhogavyA ane dIkSA laI upayoga-jayaNA sahitanuM cAritra pALI kAyAnuM kalyANa karyuM. kahevAmAM Ave che ke meru parvata jeTalo UMco thAya teTalo muhapatti ane oghAno Dhagalo karyo chatAM paNa mukti dUranI dUra rahI; kAraNa ke ATalI badhI tapazcaryA ekaDA vagaranA mIMDA jevI hatI, zUnya pariNAmavALI hatI, tethI tenuM aMtima pariNAma zUnya ja rahyuM. nIcenI A paMktimAM tapanuM rahasya tathA prayojana yathArtha rIte samajAvyuM che : bhavakoDIsaMciyaM karmAM tavA ni riz2a I ! vihaMgAvalokana rUpe vividha taponI sUci joIe H Indriyajaya tapa, kaSAyajaya tapa, yogazuddhi tapa, dharmacakra tapa, laghu aSTAntikA tapa, karmasUdana tapa, ekasovIza kalyANaka tapa, jJAnadarzanacAritra tapa, cAMdrasaNa tapa, tIrthaMkara vardhamAna tapa, 52mabhUSaNa tapa, jinadIkSA tapa, tIrthaMkara jJAna tapa, tIrthaMkara nirvANa tapa, uNodarzikA tapa, saMlekhanA tapa, zrI mahAvIra tapa, kanakAvalI tapa, muktAvali tapa, ratnAvali tapa, laghusiMha niSkrIDIta tapa, bRhata siMhaniSkrIDita tapa, bhadra tapa, mahAbhadratapa, bhadrattara tapa, sarvatobhadra tapa, guNaratnasaMvatsara tapa, agiAra aMga tapa, saMvatsara tapa, naMdIzvara tapa, puMDarIka tapa, mANikyaprastArika tapa, padamottara tapa, samavasaraNa tapa, vIra gaNadhara tapa, azokavRkSa tapa, ekaso sittera jina tapa, navakAra tapa, caudapUrva tapa, caturdazI tapa, ekAvalI tapa, dazavidha yatidharma tapa, paMca parameSTi tapa, laghupaMcamI tapa, bRhatsaMcamI tapa, caturvidhasaMgha tapa, dhana tapa, mahAdhana tapa, varga tapa, zreNi tapa, pAMca meru ta5, 32 kalyANaka tapa, cavana-janma tapa, sUryAyaNa tapa, lokanAli tapa, kalyANaka aSTAntikA tapa, AyaMbila vardhamAna tapa, mAdhamALA tapa, zrI mahAvIra tapa, lakSapratipada tapa, sarvAMga suMdara tapa, nirUjazikha tapa, saubhAgya kalpavRkSa tapa, damayaMti tapa, akSayanidhi tapa (1), akSayanidhi tapa (2), mukuTa saptamI tapa, aMbA tapa, zrutadevatA tapa, rohiNI tapa, tIrthaMkara mAtR tapa, sarvasukhasaMpatti tapa, aSTapada pAvaDI tapa, mokSa daMDa tapa, aduHkhadarzItapa (1), aduHkhadarzI tapa (2), gautama paDagho, nirvANa dIpaka tapa, amRtASTamI tapa, akhaMDa dazamI tapa, paratrapAlI tapa, sopAna tapa, karmacaturtha tapa, navakAra tapa (nAno), avidhavA dazamI tapa, bRhannaghAvarta tapa, laghu naMdyAvarta tapa, vIza sthAnaka tapa, aMgavizuddhi tapa, 28 labdhi tapa, azubhanivAraNa tapa, aSTakarmottara prakRti tapa, aSTapravacana mAtu tapa, aSTamAsI tapa, karma cakravAta tapa, Agamokta kevali tapa, cattAri aSTadazadoya tapa, kalaMkanivAraNa tapa, RSabhanAjIkAMtulA (hAra) tapa, mauna ekAdazI tapa, kaMThAbharaNa tapa, kSIrasamudra tapa, koTizilA tapa, pAMca paccakakhANa tapa, gautama kamaLa tapa, ghaDiyAM beghaDiyAM tapa, pIstAlIza Agamano tapa, caturgati nivAraNa tapa, causakI tapa, caMdanabALA tapa, 96 jinanI oLI tapa, jinajanaka tapa, 13 kAThiyAno tapa, devala IMDA tapa, dvAdazAMgI tapa, moTA daza paccakakhANa tapa, nAnA dazapaccakhANa tapa, navapadanI oLI tapa, nava brahmacaryagupti tapa, nigoda AyukSaya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-11-92 tapa, nirjagISTa tapa, padakaDI tapa, pAMca cha tapa, pAMca mahAvrata tapa, jaina zAsanamAM ArAdhanAnA aneka prakAro jevAM ke : vinaya, pArzvajina gaNadharatapa, poSa dazamI tapa, bIjano tapa, moTo ratnottara vaiyAvRtya, jJAna, dhyAna, japa, tapa. zAstrakAra maharSioe tapane tapa, ratnarohaNa tapa, bRhasaMsAratAraNa tapa, laghusaMsAratAraNa tapa, mahAmaMgalakArI kahyuM che, kAraNa ke bAhya ane AMtara riddhisiddhi tapathI 2Sabhadeva saMvatsara tapa, zatruMjaya cha8 aThThama tapa, merUtrayodazI tapa, pedA thAya che; maMtro-taMtro tapathI phaLIbhUta thAya che. AlokamAM ane zivakumAra belo tapa, pakAya tapa, sAta saukhya ATha mokSa tapa, siddhi paralokamAM aneka prakAranI saMpattio tapanA prabhAvathI prApta thAya che. tapa, siMhAsana ta5, saubhAgyasuMdara tapa, svarga karaMDaka tapa, 50 prakAranI labdhi ane aSTa mahAsiddhi tapanA baLe prApta thAya che.. svargasvastika tapa, bAvana jinAlaya tapa, aSTamahAsiddhi tapa, saMpattinI jema Apattio tapathI dUra thAya che, rogAdi vipattio dUra ratnamALA ta5, ciMtAmaNi tapa, paradezI rAjAno tapa, sukha duHkhanA thAya che. mahimAno tapa, ratnapAvaDI tapa, suMdarI tapa, meru kalyANaka tapa, tIrtha bhavaroga ane bhAvarogarUpa karmano jaDamULathI nAza karavAmAM tapa tapa, prAtihArya tapa, paMcaraMgI tapa, yugapradhAna tapa. A pramANe 162 apUrva auSadha rUpa che. AtmAne nirmaLa ane uccatama banAvanAra tapa taponI sUci rajU karavA prayatna karyo che. che. asAdhyamAM asAdhya rogo tapa vaDe nirmaLa thAya che. karmanirjarAnuM vividha tapo, tapasyAnAM nAmAdi vidhi, udyApana, nirNaya, mahAna sAdhana tapa che. tenAthI nibiDamAM nibiDa nikAcita karmono garaNA vagerenI mAhitI meLavavA mATe nimnalikhita graMtho upayogI bhAMgIne bhUkako karAya che. tapa kharekhara aciMtya prabhAvazALI ane vivecanA vagere Ape che: unnatamAM unnata dazA prApta karAvanAra che. tapanI tAkAta anerI che tethI AcAradinakara, AMcalika pUjA, janaprabodha, jApamALA, lakhyuM che: jainadharmasiMdhu, tapaphulaka (dharmaratnamaMjUSA), taporatnamahodadhi, ayira pi thire vaMdRpi sajue duhyakaMpi taha sulahAM ! paMcAzaka, pravacana sAroddhAra, bAramAsikaparvakathA, vidhiprapA, duSna pi surukjha, taveNa saMpanna karuM ! vinodarAma, zrAddhavidhi, senaprazna. yadu dUra yaddurArAdhya yacca dUre vyavasthitam chevaTe ATaluM noMdhI laIe ke gautamasvAmIe bhagavAna mahAvIrane pUchyuM ke he bhagavAna! tapa karavAthI jIvane zo lAbha thAya? tatsarva tapasA sAdhya tapo hiduratikramam | tyAre bhagavAne kahyuM, "taveNa bhatte jIve kiM jaNa thaI ? taveNa vodANuM kiM bahuNA bhaNieNe je kassavitahavi kalyavi suhAI 1 jaNuM thaI tapathI karmono kSaya thaI jAya che. uttarAdhyananA 30mAM dasaMti bhavaNamajaOM tatva tavo kAraNe ceva che. adhyayanamAM kahyuM che "bhava koDI saMciya karmo tavasA nirijaI.' mala svarNagata vahnihasa kSIragata jalamu. tapathI koDa janmanA karmo naSTa thaI zake che. " yathA pRthakkarIyeva jantoH karmamAM tapaH || tapanI yazogAthA Agama sAhityamAM TheraThera jovA maLe che. bhavakoDisaMciya karmo tavasA mijarijaI! pannavaNA sUtramAM bhagavAne kahyuM che ke narakano jIva eka hajAra varSasudhI A saMdarbhamAM joIe to bhagavAna mahAvIrasvAmIe temanA kaSTa veThI je karmo khapAve teTalAM karmo samajaNapUrvakanA eka upavAsathI paccIsamAM naMdanamuninA bhavamAM 1180645 mAsakhamaNanI ghora khape, nArakIno jIva lAkha varSaduHkha bhogavI jeTalAM karmokhapAve teTalAM tapazcaryA karI puNya prakRtinI nikAcanA karI. tIrthakaro tapazcaryApUrvaka karmo ahIMyA eka chaThTha karavAthI khape. eka kroDa varSamAM nArakI jIva dIkSA aMgIkAra kare che. bhagavAna RSabhadeve bAra mahinAnI ghora jeTalAM karmo khapAve teTalAM karmo eka aTTama karavAthI khape; tathA narakano tapazcaryA AdarI. bhagavAna mahAvIradeve cha-cha mahinAnI utkaTa jIva koTI koTI varSomAM jeTalAM karmo khapAve teTalAM karmo cAra upavAsathI tapazcaryA karI. gautamasvAmIe dIkSA pachI jIvanaparyata chaThThanA pAraNe khape. Avo mahAna lAbha tapamAM rahelo che. amino eka taNakho rUnI chaThThanI utkaTa tapazcaryA AdarI. bhagavAna neminAthanA samakAlIna gaMjIne bALI sApha karI nAMkhe tevI rIte tapa ane saMyamano eka taNakho DhaMDhaNa aNagAre cha mahinAnA upavAsanA pAraNe pAraNAmAM maLela karoDo bhavanA ekatrita karelAM karmonI gaMjI bALI nAMkhe che. AhAraparaThavatAM paraThavatAM kevaLajJAna meLavyuM. baMdhaka muninI zarIranA anuttarovavAI sUtramAM ghannA aNagAranI (dhanyamuni) prazaMsA tathA hADa khakhaDI uyAM chatAM tapamAM magna rahyA. 14,000 sAdhumAM utkRSTa anumodanA bhagavAna mahAvIre karI hatI ane temanA badhA ziSyomAM aNagAra tarIke pannAnI prazaMsA bharaparSadamAM prabhu mahAvIra Ama ne tene agragaNya sthAna ApyuM kAraNa ke dIkSA pachI jIvana paryata chaThThanA pAraNe chaThTha karI pAraNAnA divase AyaMbila karavAnuM. AvI sudIrgha sAdha cauda hajAramAM. ukaLe aNagAra, tapazcaryA karanArAomAM keTalAMka nAmo A pramANe gaNAvI zakAya : vIra niNaMda vakhANiyo, dhanya dhanno aNagAra. 60,000 varSanA AyaMbila karanAra bhagavAna RSabhadevanI putrI suMdarI. 60,000 varSanA AyaMbila karanAra sAmalI tApasa, je metarAja muni mAsa-mAsa upavAsanA pAraNo apUrva kSamA ane pAraNAnA divase je vAparAto tene ekavIsa vakhata dhoI satvahIna karI samatA dvArA aMtakata kevaLI banI siddhi saudhamAM sIdhAvyA. bhagavAna dato; vaiyAvaccI naMdipeNa; vardhamAna tapanI joradAra tapazcaryAnA prabhAve RSabhadevasvAmI, bharata, bAhubalI, brAhmI, suMdarI ane suyaza cha adUbhUtarUpa tathA labdhinA dhAka 700 varSa sudhI 16-16 roga sahana , pulAbhAAe pUvabhavamA cauda cauda lAkha pUrva sudhI karanArA cakravartI sanatakumAra tapazcaryA karI hatI. arjunabhALI, dRDhaprahArI jevA mahAhiMsaka dura AtmAo paNa te ja janmamAM mukti meLave che te tapano prabhAva che. uparanA lakhANanA pRthakkaraNarUpe tattvaciMtananA saMdarbhamAM ATaluM nArakano jIva kroDa varSo sudhI duHkho sahI je pApa nirjarA kare che teTalA jaNAvI zakAya ke bAhya tapamAM tAkAta vadhAravA mATe AvyaMtara tapanuM pApakarmonI nirjarA samyagu dRSTi AtmA eka aThThama tapa tapIne kare athavA AtyaMtara tapamAM bAhya tapanuM mizraNa karyA vagara chUTako nathI. che. tapanA mahimAnuM zuM varNana karavuM ! bhavobhavanA rogone dUra karavA AtyaMtara tapanI jema bAhya tapamAM paNa anaMta zaktinI vidyamAnatA mATe tapa e mahAna jaDIbuTTI che, rAmabANa auSadhi che. karmanA kaThIna nakArI zakAya tema nathI. jo bAhyata5 muktimahelanA dvAra sudhI parvatone bhedavA mATe tapazcaryA vaja samAna che. kAyAnI mAyA pahoMcADI zakavA samartha che; to AtyaMtara tapa te mahelamAM praveza . utAranAra puNyAtmAo tapanA sopAna sara karI zake che. bAhya tapathI. karAvIne muktisuMdarInuM haraNa sahelAIthI karAvavA mATe pUrNa samartha che. viSayAsakti dUra thAya che; AtyaMtara tapathI kaSAyono kakaLATa zamI tapa karavAno zubha Azaya mArdava ane vinayAdi guNo saMpAdana jAya che. tapa dvArA dehazuddhi thAya che, dehazuddhi thatAM mananI zuddhi thAya karavAno che; kemake vinayanI suMdara vyAkhyA A pramANe ApI zakAya: che, ane mana zuddhi thatAM vAsanAo dUra thAya che. tapathI Atmazuddhi . "vinayati dUrI karoti aSTavidhakamaNi Iti vinaya " ane AtmavikAsa thaI zake che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-92 prabuddha jIvana sva. amara jarIvAlA DramaNalAla cI. zAha ApaNA jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya ane nivRtta thayA pachI jheviyarsa kaoNlejamAM kavi manasukhalAla jhaverI samAjanA eka agraNI kAryakara zrI amarabhAI jarIvAlAnuM maMgaLavAra, gujarAtInA prAdhyApaka tarIke AvyA. tyAre kaoNlejanA gujarAtI tA. 24mI navembara, 1992nA roja duHkhada avasAna thayuM che. (hRdaya sAhitya maMDaLanA pramukha gaurIprasAda jhAlA hatA. eTale manasukhalAla roganA humalAnI takalIphane kAraNe chellAM doDha-be varSathI emanI jhaverIe kaoNlejanA vartamAna ane bhUtapUrva vidyArthIo joDAI zake e tabiyata nAdurasta rahetI hatI temachatAM teo je utsAhathI sakriyapaNe hetuthI "saMskAra maMDaLa' nAmanI eka saMsthA keTalAka vidyArthIo sAthe jAhera kAryakramonuM Ayojana karatA rahyA hatA te jotAM teo Ama maLIne cAlu karelI. emAM amarabhAIe potAnA mitro sAthe ghaNo acAnaka ApaNI vaccethI ciravidAya leze evI kalpanA na hatI. sakriya bhAga lIdho hato. ethI saMskAra maMDaLa eka varSamAM ja bahu jANItuM eTale ja emanA duHkhada avasAnanA acAnaka samAcAra sAMbhaLatAM ja thaI gayuM hatuM. amarabhAIe te vakhate potAnuM nAma TuMkAvIne amaracaMda AghAta anubhavyo. jhaverIne badale amara jhaverI cAlu karyuM hatuM. jo ke saMskAra maMDaLa AMtarika sva. zrI amarabhAI jarIvAlAnI pratibhA bahumukhI hatI. teo ' saMgharSone kAraNe cAlyuM nahi, paraMtu e maMDaLa dvArA amarabhAInI eka Ayojaka tarIkenI zakti ghaNI vikAsa pAmI. amarabhAI gharanA sukhI sAhitya ane saMskArajagatanA eka anubhavI, pIDha, dRSTisaMpanna kAryakara hatA. sAthe sAthe gujarAtI raMgabhUmine paNa emaNe potAnuM eka jIvaMta ane sAdhana-saMpanna hatA eTale teo badhe ghUmI vaLatA ane ghaNA kAryakSetra banAvI dIdhuM hatuM. chellAM doDheka dAyakAthI teo rAjakAraNamAM sAhityakAro ane Itara kSetronA AgevAnono jAte saMparka karatA ane kAryakramonuM sarasa Ayojana ane saMcAlana karatA. Ama kaoNleja kALathI paNa sakriya bhAga letA rahyA hatA. bhAratIya janatA pArTInA teo muMbaI ane gujarAtanA eka agragaNya kAryakartA hatA. AthI emanA ja emanuM mitra vartuLa vistaratuM gayuM hatuM ane netRtvanA guNa paNa emanAmAM vikAsa pAmatA rahyA hatA. bI. e.mAM sAhitya emano sAnathI vividha kSetrone na pUrAya evI khoTa paDI che. viSaya hato eTale sAhityajagatamAM emane ghaNo rasa hoya e zrI amarabhAI jarIvAlA sAtheno mAro aMgata saMbaMdha TheTha svAbhAvika hatuM. saMskAra maMDaLanA upakrame nATaka ane saMgItanA kizorAvasthAthI hato. emanA kuTuMba sAthe amArA kuTuMbane gADha saMbaMdha kAryakramo thatA rahyA eTale nAyajagatamAM paNa teo ghaNo rasa levA rahyo hato. amarabhAInA moTA bhAI zrI hIrAcaMdabhAI mArA vaDIla lAgyA hatA, je tyAra pachI nATyajagatanI tatkAlIna saMsthAonA baMdhu zrI jayaMtIbhAInA khAsa aMgata mitra hatA. 1940nI AsapAsa kAryakramothI AgaLa vadhIne "raMgabhUmi'nI emanI pravRttiomAM ame muMbaImAM khetavADImAM rahetA hatA e vakhate khetavADI cothI pariNamyo hato. potAnI Arthika nizcitatAne kAraNe teo e mATe galInA nAke pArasIonI eka agiyArI hatI. te divasomAM samayano paNa ghaNo bhoga ApI zakatA. AsapAsa pArasIonI vasatI ghaNI ghaTI javAne kAraNe e agiyArInI upayogitA ochI thatAM te toDI nAkhavAmAM AvI ane gharanA sukhI hovAne ja kAraNe emaNe bI. e. pAsa karyA pachI e jagyAe "lAbha nivAsa' nAmanuM navuM makAna taiyAra thayuM. e navA jheviyarsa kaoNlejane potAnA pitAnA nAmathI bAbubhAI jhaverI TraoNphI' makAnamAM zrI bAbubhAI phakIracaMda jhaverI potAnA parivAra sAthe rahevA gujarAtI AMtarakaoNleja vakratRtva spardhA mATe ApI hatI. gujarAtI AvyA. emanA sauthI moTA putra te hIrAcaMdabhAI. khetavADImAM ame viSayanA adhyApaka tarIke, jhAlAsAheba ane manasukhalAla jhaverI sAthe najIka najIkanA makAnomAM rahetA hatA eTale hIrAcaMdabhAI dararoja e spardhAnA saMcAlananI javAbadArI mAre mAthe AvI hatI. sAMje amArA ghare avazya besavA AvatA ane teo tathA mArA 1970mAM jheviyarsa kaoNleja choDIne huM muMbaI yunivarsiTImAM moTAbhAI sAthe pharavA jatA. hIrAcaMdabhAI ane temanAM patnI gujarAtI vibhAganA adhyakSa tarIke joDAyo ane e spardhA baMdha paDI A LAbahena sAthe e divasomAM mArA bhAI-bhAbhI rANakapuranI tyAre e TraoNphI meM amarabhAIne kaoNleja pAsethI pAchI apAvI hatI. yAtrAe gayelAM tyAre huM paNa temanI sAthe joDAyelo hato. enuM smaraNa AjIvana khAdIdhArI amarabhAI svabhAve bahu milanasAra, sadAya haju paNa tAjuM che. bAbubhAInA bIjA putra amarabhAI zALAno hasatA, bIjAnuM kAma karavA mATe tatpara hatA. teo atyaMta nikhAlasa, abhyAsa karI senTa jheviyarsa kaoNlejamAM joDAyA. I. sa. 1944mAM premALa hRdayanA ane svataMtra vicAra dharAvanArA hatA. potAno meTrikanI parIkSA pAsa karIne huM jheviyarsa kaoNlejamAM joDAyo. tyAre abhiprAya spaSTapaNe teo vyakta karatA. emanI A prakRtine ja kAraNe amarabhAI bI. e.mAM abhyAsa karatA hatA. teo mArA karatAM traNa kauTuMbika samasyAne lIdhe e varSomAM teo ghara choDIne bhAgI gayA hatA. varSa AgaLa hatA. kaoNlejanA vidyArthIomAM mAre temanI sAthe vadhu mane yAda che ke e vakhate amarabhAIne zodhavA mATe hIrAcaMdabhAI mArA najIka AvavAnuM banyuM tenuM eka vizeSa kAraNa te temaNe bI. e.mAM moTA bhAI jayaMtIbhAIne bolAvavA ghare AvyA tyAre emanI sAthe huM mukhya viSaya tarIke gujarAtI sAhityano viSaya lIdho hato ane gauNa paNa gayo hato. muMbaImAM amarabhAInAM javA jevAM saMbaMdhita sthAnomAM viSaya "saMskRta' lIdho hato. tapAsa karavA ame ghaNuM rakhaDyA hatA, paraMtu amarabhAI maLyA nahi, mAre paNa AgaLa jatAM bI. e.mAM gujarAtI ane saMskRta viSayo kAraNa ke teo to pezAvara ekasapresamAM (tyAre pAkistAna thayuM nahotuM) levA hatA. kavi bAdarAyaNa tyAre jheviyarsa kaoNlejamAM prAdhyApaka hatA besIne TheTha lAhora pahoMcI gayA hatA. (1947nA ane emanA nAmathI AkarSAIne keTalAya vidyArthIo gujarAtI viSaya bhArata-pAkistAnanA vibhAjana vakhate thayelI hiMsA ane hijaratanA levA mATe jheviyarsa kaoNlejamAM dAkhala thatA. saMskRta viSayanA amArA kALamAM amarabhAI lAhoramAM hatA ane tyAMthI sahI salAmata prAdhyApaka zrI gaurIprasAda jhAlA hatA. teo paNa vidvAna ane bhAratamAM AvI gayA hatA.) emanA mananuM samAdhAna thatAM teo pAchA nAmAMkita hatA. eTale saMskRta viSaya levA mATe vidyArthIo ghare AvyA hatA ane pharIthI e ja kauTuMbika sumeLa sAthe emanI jAhera jheviyarsamAM AvatA. jhAlA sAheba be pepara gujarAtInA zIkhavatA. pravRttio cAlu thaI hatI. paraMtu have emane potAnI kauTuMbika aTaka' amarabhAInuM mULa nAma te amaracaMda bAbubhAI jhaverI. kaoNlejamAM jhaverI choDIne potAnA vaDavAonI "jarIvAlA' aTakacAlu karI hatI. ame emane amaracaMda jhaverI tarIke ja oLakhatA. bAdarAyaNanA emaNe kanaiyAlAla munazInA parivAranAM dAminIbahena vINa sAthe ' hatA. teo paNa tenA amArA kALamAM emanA vibhAjana vakhate thAya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana tA. 16-11-92 lagna karyA. emanAM lagna AMtarajJAtIya hatAM eTale e jamAnAnI prastAva mUkyo hato ke jhAlA sAhebanA lekho vagere graMthastha svarUpe pragaTa dRSTie krAntikAraka gaNAyA hatAM. dAminIbahena sAthe emaNe karavAmAM Ave e jarUrI che. A kArya mATe zrI amarabhAIe, anya nATyajagatanI ane Itara saMskAralakSI pravRttio ghaNI badhI karI. vidyArthIo sahita, utsAhapUrvaka Teko Apyo, sAruM phaMDa ekatrita thayuM kaoNlejakALanA emanA mitrono paNa emane ghaNo sAro sahakAra maLato ane jhAlA sAhebanA tamAma lakhANo ame pAMceka graMthanA svarUpe pragaTa rahyo hato. karI zakyA e amArA mATe bahu AnaMda ane gauravanI vAta rahI hatI. amarabhAInA pitAzrI bahu dharmapremI hatA. pAlitANAmAM amArA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA bhUtapUrva pramukha zrI acAnaka emanuM avasAna thayuM tyAre AkhuM kuTuMba cArTara vimAna karIne cImanalAla cakubhAI zAhano svargavAsa thayo tyAre rAjadvArI viSayo bhAvanagara jaIne pAlItANA pahoMcI gayuM hatuM. tyAra pachI thoDAka varSe upara prativarSa yojAtI vasaMta vyAkhyAnamALAnuM AyojananuM sukAna vaDIlabaMdhu hIrAcaMdabhAI paNa avasAna pAmyA. kone soMpavuM eno jyAre vicAra karavAno Avyo tyAre amArA saunI najara dekhItI rIte ja amarabhAI upara paDI. amarabhAI potAne . vyavasAya arthe amarabhAI keTalAMka varSa kalakattA jaIne rahyA hatA. soMpAyelI A javAbadArI niSThApUrvaka karatA. potAnA bohaLA jo ke temane moTA dhanapati thavA karatAM sAMskArika pravRttio karavAnuM rAjadvArI saMparka dvArA rAjakAraNanA kSetre nAmAMkita vyaktionAM vizeSa rucatuM. tyAM paNa temaNe bahoLuM mitra vartuLa UbhuM karyuM hatuM. vyAkhyAno teo A vasaMta vyAkhyAnamALAmAM yojatA rahyA hatA, kalakattAnA sAhityika ane saMskAralakSI jIvanane emaNe ghaNuM cetanavaMtu banAvyuM hatuM. kalakattAmAM yojAyelA gujarAtI sAhitya pariSadanA - amarabhAI sabhAonA mANasa hatA. sabhAonuM Ayojana adhivezanamAM amarabhAInuM yogadAna paNa ghaNuM moTuM rahyuM hatuM. karavuM, navA navA vyAkhyAtAone vyAkhyAna mATe nimaMtraNa ApavAM, * vividha kSetranI yogya vyaktionuM jAheramAM sanmAna karavuM A emanI kalakattAthI muMbaI kAyama mATe rahevA AvI gayA pachI atyaMta priya pravRtti hatI. thoDo vakhata paNa sabhA vagarano jAya to amarabhAIe muMbaImAM nATaka ane sAhitya jagatanI jAhera pravRttio amarabhAIne cena paDatuM nahi. je je saMsthAmAM pote sakriyapaNe joDAyA AraMbhI dIdhI hatI. vakhata jatAM potAnA mitro sAthe teo | hoya te te saMsthAo dvArA koIne koI prakAranI sabhAonuM Ayo* rAjakAraNamAM kheMcAyA. bIjI bAju dAminIbahena pUrNimAbahena teo karAvatA rahetA. e AyojanamAM teonI dIrghadraSTi rahetI. teo pakavAsA sAthe dhyAnamArga tarapha vaLyAM, zrI araviMda tathA mAtAjI tarapha cha-bAra mahinA agAuthI vicAra karatA. koInI janma zatAbdI hoya, vadhu AkarSAyAM ane vakhatovakhata poMDicerI javAM lAgyAM. A mitra koInI ardha zatAbdI hoya ke rajata jayaMtI hoya to amarabhAIe teno daMpatI maLe tyAre ghaNI vAra huM hasIne kaheto ke "saMskArajagata' agAuthI vicAra karI rAkhelo hoya. te mATe teo tenuM Ayojana pravRttiomAMthI dAminIbahena, tame sattva guNa tarapha vaLyAM cho ane kuzaLatApUrvaka karatA. amarabhAI raja guNa tarapha vaLyA che." (amarabhAInA avasAna rAjadvArI kSetre paNa teo vaicArika jAgRti ane krAMti ANavA mATe prasaMge dAminIbahene svasthatA, samatA, vairya dAkhavyAM temAM sattva satata pravRttizIla rahetA ane tevA prakAranI sabhAonuM Ayojana guNanI upAsanA dvArA prApta thayela divyatejanI jhAMkhI thatI hatI.) mArA karatA-karAvatA rahetA. taMtrIpaNA heThaLa "prabuddha jIvana'mAM rAjakAraNanA lekhonuM pramANa ghaNuM teo spaSTa vaktA hatA. keTalIka vAra graMthi baMdhAI jAya eTalI ochuM thayuM ane dharma-tattva- ciMtananA lekhonuM pramANa vadhyuM. ethI amarabhAIne emAM rasa ocho paDavA lAgyo ane dAminIbahena pratyeka hada sudhInuM temanuM spaSTavaktavya rahetuM. emanA uSmAbharyA snehabaMdhanane kAraNe ja emanA spaSTa vaktavya mATe mitro mAThuM lagADatA nahi. bIjI aMka bahu rasapUrvaka Akho vAMcI javA lAgyAM. teo jyAre maLe tyAre bAju amarabhAI paNa bhUtakALanI evI vAtone vAgoLyA vinA udAra pote vAMcelA lekhonI vAta avazya kare ja. dilathI snehasaMbaMdho sAcavatA. ethI ja TheTha zALA ane kaoNlejakALanI amarabhAInA pitA bAbubhAI phakIracaMda jhaverI sUratamAM zatruMjaya emanI keTalAka mitro sAthenI maitrI jIvanaparyata uSmAbharI rahI hatI. vihAra TrasTanA TrasTI hatA. emanA svargavAsa pachI vArasagata hakathI rAjakAraNanA kSetre bharUca jillAnI ke muMbaInI vidhAnasabha ? eTrasTanA TrasTI amarabhAI banyA. e pachI emaNe potAnI duraMdezIthI beThaka mATenI cUMTaNImAM amarabhAI saphaLa thayA nahotA, paraMtu gujarata TrasTane bahu kAryAnvita banAvI dIdhuM hatuM. zatruMjaya vihAra TrasTanA rAjyanA jI. ema. DI. sI.nA ceramena tarIke temanI kAmagIrI saphaLa upakrame sUratamAM jaina sAhitya samArohanA AyojananI mukhya rahI hatI. rAjakAraNamAM paDelI vyaktiono patrakAro sAthe sAro javAbadArI amarabhAIe upADI lIdhI hatI. A rIte eka yAdagAra gharobo rahevo joIe ema teo mAnatA. ethI ja gujarAta sarakAranAM aitihAsika jaina sAhitya samAroha sUrata khAte yojAyo hato. teno jI. ema. DI. sI.nAM Ayojano najare jovA mATe emaNe patrakAronI mukhya yaza amarabhAInA phALe jAya che. e kAryakramathI prerAIne vakhatovakhata bhinna bhinna sthaLe AvelA kAryakSetronI mulAkAto goThavI amarabhAIne zatruMjaya vihAra TrasTanA upakrame dara varSe eka hatI. narmadAkAMThe kaDIpANI khAte yojAyelAM evA eka milananAM mArAM vyAkhyAnamALA yojavAnuM nakkI karyuM ane te anusAra pratyeka varSe smaraNo haju tAjAM che. vividha vyAkhyAnamALAonAM vyAkhyAno teo goThavatA rahyA hatA. amarabhAInA avasAnathI eka zaktizALI, pratibhAvaMta, e vyAkhyAnazreNInI zarUAta emaNe jaina dharma vizenAM mArAM ane dRSTisaMpanna, uSmAbharyA mitranI aMgata rIte mane khoTa paDI che. mArAM patnI tArAbahenanAM vyAkhyAnothI karI hatI enuM amane gaurava che. A vyAkhyAnazreNIne nimitte amAre sUrata vAraMvAra javAnuM thatuM prabhu emanA AtmAne zAnti arpo ! ethI surata sAthe ane bIjA TrasTI zrI bAbubhAI jarIvAlAnA parivAra sAthe amArI AtmIyatA vadhI hatI. kSamAyAcanA jheviyarsa kaoNlejanA mitro hovAne nAte huM ane amarabhAI amArA "prabuddha'jIvana"no navembarano aMka lagabhaga cAreka aThavADiyAM ! pUjya prAdhyApaka gaurIprasAda jhAlAnA paNa vidyArthI hatA. moDo prakAzita thAya che. e vilaMba mATe vAcakonI thAmAM prArthIe chIe, jhAlAsAhebanAM svargavAsa vakhate yojAyelI zraddhAMjali sabhAmAM meM taMtrI mAlika : zrI muMbaI jana yuvaka satha mudraka, prakAzaka zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 385. saradAra vI.pI. roDa, muMbaI- 400 004, pa ] A phona 3pa02,mudraNasthAna : rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 29, khaDiyA sTrITa, muMbaI-400ccha8. phoToTAipaseTiMga mudro kana, muMbaI-400092. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa: 30 aMka: 12 tA. 16-12-1992 0 Regd. No. MH.By / South 54 Licence No.: 37 kapaDA , w 0 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mAsika mukhapatra000 prabuddha QUI6 000 prabuddha jIvana pAkSika 1939thI 1989: 50varSa00 vArSika lavAjama rU.30000 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha nivRttikALa chellAM keTalAka samayathI pazcimanA dhanADhya dezomAM, vizeSataH AMkhamAM eka paNa AMsu na AvavA daI, pUrI svasthatA dhAraNa karanAra amerikAmAM maMdIne kAraNe khoTa karatI keTalIka moTI moTI kaMpanIo ane potAne mRtyuno koI ja Dara nathI evuM vakhatovakhata bhArapUrvaka potAnA sTAphanA sabhyo mATe svaicchika nivRttinI AkarSaka yojanAo kahenAra eka vaDIlane kensarano vyAdhi thayo ane pote have thoDA amalamAM mUkavA lAgI che. svecchAe nivRtta thanAra vyaktione kaMpanI divasanA mahemAna che evI jANa thatAM vAte vAte gaLagaLA banI, raDI pkhuzIthI ghaNuM moTuM nivRtti bhaththu Ape che. AvI rIte paraspara paDatA joyA che. zarIra ane manamAM koIka evI prakriyA thAya che je premathI ane rAjIkhuzIthI nivRtta thavAnI sonerI takane keTalAka enA nitya nUtana evA AtmAne lAcAra karI mUke che. paMDita Golden Handshake tarIke oLakhAve che. Arthika maMdIne sukhalAlajI kahetA ke mANase 'vayodharma"ne oLakhatAM zIkhavuM joIe. kAraNe, moTA projekTa niSphaLa javAne kAraNe athavA UMcA pagAravALI potAnI badalAtI jatI uMmara anusAra mANase jIvanamAM parivartana vyaktionI saMkhyA vadhI javAne kAraNe Top Heavy banI gayelI ANavuM joie. kaMpanIone sTAphanA vadhu sabhyo rAkhavAnuM Arthika dRSTie paravaDatuM. bhAratIya sAMskRtika paraMparAmAM pacAsanI vaya pachI vAnaprasthAzrama nathI. AthI sAruM nivRtti bhaththu ApIne mANasone chUTA karavAnuM zarU thAya che. nivRtta thavAno kALa have AvI pahoMcyo che enI e paraspara hitamAM che. AvI rIte pacAsathI sAThanI uMmara vacce nivRtta eMdhANI che. pacAsanI uMmara pachI ghaNAkharA mANasonA zarIramAM thayelA mANasomAMthI keTalAka bIjA vyavasAyamAM joDAI jAya che, to nAnA-moTA koIka roga ghara karavA lAge che. sarerAza mANasanA keTalAka potAnA nivRtta jIvanane AnaMda pramodapUrvaka bahu ja sArI rIte zarIramAM zakti-sturti ghaTavAnI zarUAta thavA lAge che. AthI ja mANe che. pazcimanA dezomAM sarerAza AyuSya sitterathI vadhu varSanuM hoya duniyAnA ghaNAkharA dezomAM 60-65nI uMmarane nivRttivaya tarIke che. tyAM keTalAka mANaso mATe potAnA vyAvasAyika kALa karatAM paNa gaNavAmAM Ave che. nivRttikALa moTo rahe che. AvaDA moTA nivRttikALane AyojanapUrvaka rAjasthAnI bhASAmAM kahyuM che: ullAsathI sakriyapaNe mANIne teo jIvanane sabhara, saphaLa banAvI devA puruSa bhAve prAyIka, varSa cAlIsAM mITho, icche che. keTalAkane mATe akALe lIdhelI svaicchika nivRtti tAtkAlika kaDuvo hoya pacAsa, sATha tihAM krodha paiDyo. * sArI lAge che, paNa vakhata jatAM te Arthika dRSTie kaparI bane che. cAlIsanI uMmara sudhI mANasa mITho lAge che. pachI enAmAM daniyAnA bIjA dezo karatAM amerikAnA loko vyavasAyaghelA, aniSTa zArIrika parivartana AvavA lAge che. sATha-sitteranI uMmara ilar-minded; Workoholic vadhu hoya che ema manAya che. mATe pachI to kevI dazA thAya che, tenuM vAstavika citra paMcataMtramAM doryuM che: je kahevAya che ke Americans hardly ever retire from business, . Ta saMta tirvatratA prA 2 nAva4iEither they are carried out feet first or they jump from a daSTirnazyati vardhate badhiratA vaktraM ca lAlAyate / window paraMtu amerikAmAM paNa have vadhu ne vadhu loko nivRtti vAkyaM nAdiyate ca bAndhavajhano pAryA na zazraSate jIvanane mANavA tarapha vaLavA lAgyA che. hA kaSTaM puruSasya jIrNavayasaH putro'pyamitrAyate // vRddhAvasthA e jIvanano krama che. kALa kone mUkato nathI. kALa. * vRddhAvasthAmAM gAtro saMkocAI jAya che, gati alita thaI jAya jIvananI kasoTI karanAruM eka moTuM tattva che. jIvana satata gatizIla, che, dAMta paDavA lAge che, netrajyoti jhAMkhI thAya che, baherApaNuM vadhe vRddhizIla che. nAnAM bALako jhaTa jhaTa moTAM thaI jAya che, yuvAno vRddha ' che, moMDhAmAMthI lALa paDe che, bAMdhavo Adara karatA nathI, patnI sevA thAya che ane vRddho jIvanakALa pUrNa karIne vidAya laI le che. ' cAkarI karatI nathI, are, dIkarAo paNa dumane thaI jAya che.' deha ekano eka hoya che, paNa vaya vadhatAM enA dharmo badalAya che. zeksapiyare paNa potAnA eka nATakamAM eka pAtra dvArA vRddhanuM " pahelAM jevuM have khavAtuM nathI", "pahelAM jevuM have calAtuM nathI', sarasa zabdacitra doryuM che. "pahelAM jevuM have dekhAtuM nathI", "pahelAM jevuM have yAda rahetuM nathI" . Have you not a moist eye ? a dry hand ? a yellow vagere prakAranI phariyAdo ghaNA pAsethI sAMbhaLIe chIe. zarIra ane ' cheek? a white beard ? a decreasing leg ? an increasing mana upara kALano e prabhAva che. belly? Is not your voice broken ? your wind short ? your "kAbe arjuna lUMTiyo, vohI dhanuSya vohI bANa' e karukSetramAM chin double ? your wit single ? and every parn about you laDanAra bANAvaLI arjunanI azakta vRddhAvasthAnuM citra che. ghaDapaNamAM blasted with antiquity ? tejasvI zaktiono dAsa thavA lAge che. keTalAka ene mATe sabhAna mANase jIvanamAM kyAM sudhI kAma karyA karavuM? enA javAba judA thai jAya che ane vAstavikatAno svIkAra karI le che. mANasane lAkaDIne judA hoI zake, paNa manuSya hoya ke pazupaMkhI, enA zarIrane ghasAro Teke cAlatAM zarUAtamAM baha zarama Ave che, paNa pachI Teva paDatAM lAkaDI lAgyA vinA raheto nathI. mANasa svecchAe nivRtta na thAya to paNa. enA anivArya aMgarUpa banI jAya che. koinA paNa mRtyu prasaMge kudarata ene choDatI nathI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha keTalAka loko mATe nivRtti e marajI vagara pharajiyAta acAnaka AvI paDelI paristhitirUpa hoya che, keTalAkane mATe nivRtti e apekSita ane svIkArya ghaTanArUpa hoya che. bahu ochAM loko mATe nivRtti e utsuktApUrvaka rAha jovAyelI AzIrvAdarUpa paristhiti hoya che. nivRttikALanI traNa moTI samasyAo che : (1) gujarAna mATe AjIvikAnI vyavasthA (2) ArogyanI jALavaNI ane (3) samaya pasAra karavAnI ciMtA. nivRttinI vaya badhA dezomAM ekasarakhI nathI hotI. sarakArI ane anya prakAranI nokarIomAM paNa tatkAlIna paristhiti anusAra vayamaryAdAmAM pheraphAro thayA kare che. keTalAka samaya pahelA amerikAmAM mArA eka vidyArthI maLyA hatA. teo eka yunivarsiTImAM prophesara che. sAThanI uMmara teo vaTAvI cUkyA che. amerikAmAM ghaNI yunivarsiTImAM nivRttinI vaya pAMsaTha varSanI che. eTale meM emane sahaja prazna karyo ke tamAre nivRtta thavAne have traNa-cAra varSanI vAra haze. emaNe kahyuM; hA, pahelAMnA niyama pramANe traNa-cAra varSanI vAra hatI, paraMtu amArI yunivarsiTIe nivRttinI vaya have sitteranI karI che ane kadAca AgaLa jatAM paMcoteranI paNa karaze.' mane emanI vAta sAMbhaLI Azcarya thayuM. temaNe kahyuM ke 'amArA kSetramAM, amArA viSayamAM yogya vyaktio jaladI maLatI nathI. eTale pAMsaThanI nivRttivayano kaDaka amala karavAne kAraNe amArA yunivarsiTInA keTalAka vibhAgomAM yogya mANasanA abhAve vidyArthIone zikSaNa barAbara apAtuM nahotuM eTale amArI yunivarsiTIe A navo niyama dAkhala karyo che. mANasa sazakta hoya ane svaicchAe sAruM kArya karI zake ema hoya to tene nivRtta karavAnI jarU2 nathI.' je dezomAM ane je kSetromAM yogya mANasonI uNapa hoya ane bekArIno prazna hoya nahi te kSetramAM AvI rIte nivRttinI vaya laMbAvavAnI sattAvALAone pharaja paDe e svAbhAvika che. je dezomAM bekArI ghaNI hoya, suzikSita bekAronI saMkhyA paNa ghaNI moTI hoya tyAM paMcAvana- aThThAvana- sATha varSanI nivRtti vaya hoya to nIcenA mANasone uparanAM adhikAra sthAna bhogavavA maLe che ane jaladI jaladI navI bharatI thatAM bekAronI samasyA thoDI haLavI thAya che. aThThAvana-sATha varSanI uMmare mANase eTalI to bacata karI lIdhI hoya, karI levI paNa joie ke jethI zeSa jIvanamAM vAMdho Ave nahi. saMtAno paNa tyAre kamAtAM thai gayAM hoya. lazkaranA mANasonI nivRtti vaya 40 thI 50nI uMmaranI hoya che, kAraNa ke e vyavasAya ja sazakta zarIrano che, yudhdhane morace laDI zake evA lokono che. 45 varSanI uMmare nivRtta thayelo mANasa pachInAM varSomAM kare zuM ? satata sakriya dhabakatuM jIvana jeo jIvyA hoya teo ghare kema besI zake ? AthI duniyAnA dareka dezamAM sainyanA nivRtta mANasone rojagAre lagADavA mATenI jAtajAtanI yojanAo sarakArI stare karavI paDe che. lazkaramAM rahelo mANasa bIjA vyavasAyomAM svabhAvathI ane TevathI jaladI phAvI zakato nathI. eTale keTalAye nivRtta sainikonuM zeSa jIvana nIrasa banI jAya che. keTalAka vyavasAya evA hoya che ke jema vyakti vRddha tema eno anubhava sAro. jUnA vakhatamAM kahevAtuM ke vaidya, rAjAno dIvAna ane dAyaNa jema vRddha tema vadhu sArAM. Aje paNa potAno svataMtra vyavasAya dharAvanAra vyaktine nivRttino koi niyama lAgu paDato nathI. keTalAka mANaso chellA zvAsa sudhI potAno kAma-dhaMdho karavAnuM icchatAM hoya che. khATale paDIne khAvuM nathI e bhAvanA UMcI che, paNa sarasa nivRttikALa mANavo e svapra paNa eTaluM ja AkarSaka che. keTalAka mANaso potAnA nivRttikALanuM Ayojana jo agAuthI vicAratA nathI, to nivRttikALa temane bahu satAve che. savAranA ATha-nava vAgyAthI te sAMjanA sAta-ATha vAgyA sudhI potAnI nokarInA kAmakAjamAM satata DUbelAM rahelA mANase nivRttinA bIjA divase savArathI kazuM jaM karavAnuM na hoya to eno divasa pUro thato nathI. jIvana tA. 16-12-92 AvI rIte nivRtta thayelA keTalAka mANasomAM svabhAvanI keTalIka vicitratAo pragaTa thAya che, ciDiyApaNuM Ave che ane bIjAne mATa teo kaMTALAjanaka banI jAya che. keTalAka ati kAmagarA mANasoe nivRttikALane jIravI na zakavAne kA2Ne ApaghAta karyo hoya athavA keTalAka cakrama ke gAMDA banI gayA hoya evI ghaTanAo paNa banI che. nivRttikALamAM mANasa pote jo gharamAM ja Akho divasa besI rahe to gharanI samasyAo paNa UbhI thAya che. navaro beThelo mANasa gha2nI vAtomAM have kacakaca karavA lAge che, ethI keTalAka nivRtta vRddho patnI, saMtAno, putravadhU ke nokaracAkara vageremAM apriya thai paDe che. keTalIkavAra sa2La premabharyuM kuTuMba jIvana jIvanAra vyAvasAyika vyaktinA nivRttikALamAM kauTuMbika samasyAo UbhI thAya che. phrAnsisa bekane kahyuM che, 'Men of age object too much, consult too long; adventure to little and repent too soon.' AthI ja vRddhone dIkarAo sAthe pachI banatuM nathI. putravadhU paNa lAga joine meNAM mAre che. kyAreka to sarasa premabharyuM dAMmpatya jIvana jIvanAra pati-patnI vacce nivRttikALamAM aNabanAva cAlu thAya che, jIvana bojArUpa banI jAya che. kyAreka pati-patnImAMthI ekAda magajanuM samatolapaNuM gumAvI de ke ApaghAta karI bese eTalI hada sudhI nivRttikALanAM viSama pariNAmo Ave che. videzomAM nivRttikALa keTalAkane mATe chUTAcheDAmAM pariName che. jUnI vAtone vAgoLavI e nivRttikALanuM lakSaNa che. benjAmina DijharAyelIe kahyuM che, "When a man fell in to i.. anecdotage, it was a sign for him to retire from the world. potAnA bhUtakALanI ekanI eka vAtanuM vAraMvAra uccAraNa e vRddhAvasthAnI eka svAbhAvika kuTeva che. potAnA gharanA svajanone, saMbaMdhIone, mitrone keTalAka nivRtta mANaso ekanI eka vAta ke ekano eka prasaMga vAraMvAra kahIne thakavI nAkhe che. keTalAka mANasone potAno bhUtakALa bahu bhavya hato ane Ajano jamAno sAva bagaDI gayo che evI eka graMthi baMdhAi jAya che, nivRttikALamAM potAnAmAM AvI koi graMthi baMdhAya nahi e mATe mANase sajAga rahevuM joie. ekanI eka vAtanuM punaruccAraNa na thAya e mATe paNa mANase divasamAM thoDo thoDo vakhata mauna pALavAnI, ekAMtapriya thavAnI Teva keLavavI joie. manamAM je kaMi Ave te bolavuM ja joie evI vRtti choDI devI joie. dareka kSetramAM keTalIka vyakti atyaMta tejasvI, svastha, sazakta rahevAnI. evI vyaktione kyAreka potAnA nokarI- vyavasAyamAM potAnI anivAryatA satata bhAsatI rahe che. pote che to A badhuM barAbara sarasa rIte cAle che evuM teo mAne che ane manAve che. bIja hAthamAM kArabhAra hoya to tevI sarasa rIte na cAle evA teonA khyAlane AsapAsanAM keTalAka svArthI mANaso paNa poSe che, paraMtu duniyAmAM kazuM ja anivArya nathI. kadAca thoDuM caDatuM UtaratuM thAya, paraMtu mANase potAnA vagara badhuM aTakI paDaze athavA bagaDI jaze evA bhramamAM rahevuM na joie. potAnI nivRttithI avakAza sarjAtAM bIjA ghaNA mANasonI zakti dhAryA karatAM vadhu vikAsa pAme che. eTale ja kazo moha ke kazI ciMtA rAkhyA vinA yogya kALe mANasa jo nivRtti lai le che to tethI bIjAone rAhata tathA AnaMda thAya che ane potAne paNa eka viziSTa anubhava thAya che. amerikAnI eka kaMpanInA DAyarekTare nivRtta thayA pachI kahyuM hatuM 3, I retired and was shocked that I could walk away with such ease from a life to which I had been so committed. keTalAka mANaso nivRtta thAya ke tarata temanI AbhA UtarI jAya che. samAja vyaktine jeTaluM mAna Ape che tethI vizeSa mAna sattAdhArI khurazIne Ape che. je vyakti potAnI sahI vaDe potAnA hAtha nIcenA keTalAya mANasonA jIvanamAM uthalapAthala karI zake che te vyakti jyAM sudhI sattA 52 hoya tyAM sudhI aneka loko ene bahu mAnathI bolAve che, paraMtu e vyakti sattA parathI UtarI jAya pachI lokone enI kazI garaja rahetI nathI, ghaNAkharA loko evI vyaktithI thoDAM vakhatamAM ja Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-92 prabuddha jIvana vimukha thai jAya che. AvI vyaktioe potAnI bhAvi vAstavika teo dharAvatA rahe che. gharanA aNagamatA e kAkAne TrenamAM loko paristhitine agAuthI barAbara samajI levI joIe ke jethI AdaramAnathI bolAve che.' nivRttikALamAM bIjA lokone dhikkAravAno vakhata Ave nahi. reDiyo karatAM paNa TI. vI.nI zodha pachI e mAdhyama dvArA aneka lokasvabhAva Avo ja hoya che ane Avo ja rahevAno e satya lokono nivRttikALa sudharyo che. gharamAM niSkriyapaNe besI rahevA karatAM svIkArI laIne potAnA mananuM samAdhAna karI levuM joie. TI. vI. jovAthI nivRtta mANasono samaya vadhAre sArI rIte pasAra thAya sattA ane prasiddhinAM moTAM kSetromAM-rAjakAraNa, calacitro, che ane gharamAM kacakaca ochI thAya che. paraMtu bIjI bAju je keTalAka ramata-gamato vageremAM jema pragati ane prasiddhino kALa jaladI Ave nivRtta mANaso Akho divasa TI. vI.nI sAme besIne potAno samaya che tema nivRttino kALa paNa jaladI Ave che. khyAtinA AvA moTAM pasAra kare che temano potAnA saMtAno upara bahu sAro prabhAva paDato kSetromAMthI nivRtta thavA mATe mANase agAuthI mAnasika sarjatA keLavI nathI. TI. vI.nI sAme besIne, roja kalAko veDaphI nAkhanAra mANasanuM levI joIe. prasiddhi e paNa eka prakArano nazo che. mANasane chApAM, jIvana niSkriya ane pramAdI thaI jAya che. evA puruSArthahIna jIvananI sAmayiko, reDiyo, TI.vI., jAherasabhAo dvArA lokonI najaramAM avaLI asara saMtAno upara thavA saMbhava che. vaLI gharanA nAnAM bALako, satata rahevAnuM game che, paraMtu keTalAkane e vyasanarUpa banI jAya che. pautra-pautrIo dAdA- dAdI sAthe TI. vI. jovA besI jAya to tethI tevI vyaktione jyAre ochI prasiddhi maLavA lAge che tyAre teo temanA abhyAsa upara paNa mAThI asara paDe che. eTale navRttikALamAM hatAza ane nidAkhora thai jAya che. keTalIkavAra teo mAnasika TI. vI.no upayoga vivekapUrvaka karavAnI apekSA rahe che. keTalAka bImArIno bhoga paNa banI jAya che. loko ATalA jaladI mane bhalI dhanADhya dezomAM nivRtta mANaso potAnuM jIvana zarAba, suMdarI, jugAra, jaze evuM meM dhAryuM nahotuM. loko naguNA thai gayA che. lokomAM kadara sigareTa vagerenA vyasanomAM veDaphI nAkhe che. keTalAka dhanavAna " karavAnI zakti rahI nathI. mitro, saMbaMdhIo, chApA-TI.vI.vALA mANasone yuvAnImAM ja AvAM keTalAMka durbasanonI evI Teva paDI gaI daMbhI, svArthI ane kapaTavALA che." AvI AvI graMthio baMdhAvI e hoya che ke vRddhAvasthAmAM paNa jyAM sudhI zarIra cAle tyAM sudhI teo temanA nivRttikALanI sahaja ghaTanA che. sujJa mANase to prasiddhinA evI Tevo choDI zakatA nathI. jApAna, koriyA vagere eziyAnA kSetramAMthI paNa krame krame nivRtta thatA rahevuM joIe ke jethI AvI keTalAka dezomAM keTalAMya nivRtta mANaso (yuvAno suddhAM) "pAcako"nI mAnasika graMthino pote bhoga na banI jAya.' ramata ramavAmAM potAnA kalAko pUrA karatA hoya che. keTalIka dukAnomAM darekano nivRttikALa ekasarakho pasAra thato nathI. mANasanI hArabaMdha pAcakonAM mazIno mUkavAmAM AvyAM hoya che. mANasa emAM prakRti ane tenA rasa tathA zokhanA viSayo para teno AdhAra rahe paisA nAkhIne ramata ramatA hoya che. kyAreka emAM jIte che, ghaNuM kharuM che.deza-videzamAM keTalAya sAdhana-saMpanna loko potAno nivRttikALa hAre che. emAM eno divasa pUro thaI jAya che. lAsa vegAsa ane bIjI klabamAM pasAra kare che. golpha, Tenisa, beDaminTana ke pAnAM ramavA, evI ghata-nagarIomAM mANasane samaya pasAra karavAno koI prazna ja mitro sAthe gapATA mAravAM , khAvuM-pIvuM vageremAM temanA kalAko naDato nathI. UlaTuM, potAno UThavAno samaya thayo hovA chatAM AnaMdathI pasAra thAya che. temane jIvana veTha jevuM lAgatuM nathI. to bIjI mANasane tyAMthI khasavuM gamatuM nathI. bAju zULa sapATI upara AnaMda sivAya koI uccatara dhyeya temanI mANasanuM zarIra cAlatuM hoya tyAM sudhI ene kaMIkane kaMIka pravRtti pAse hotuM nathI. asaMkhya lokonI jema eka ja ghareDamAM temanuM nivRtta joIe che. mANasa vyavasAyamAMthI nivRtta thAya tyAra pachI paNa eNe jIvana pUruM thaI jAya che. kiMIkane kaMIka pravRtti karatA rahevuM paDe che. evI pravRtti karavI ene mATe pazcimanA ghaNA dezomAM vRdhdho mATe ghaNI sagavaDo hoya che. keTalAka ISTa paNa che. mANase potAnI prakRti anusAra potAnI managamatI evAM manoraMjana-kendro (Recreation Centre) mAM vRddho-siniyara pravRtti zodhI levI joIe. siTijhansa-mATe jAtajAtanI sarasa sagavaDo hoya che. resTorAMmAM sastA keTalIka vyaktione potAnA jIvanamAM potAne jarA paNa na dare jAtajAtanI vAnagIo maLatI hoya, vividha prakAranI ramatagamato gamatAM hoya tevAM nokarI-vyavasAya karavAnAM AvuM che. AjIvikA mATe hoya, jemane calacitro jovAM hoya emane mATe nAnuM thiyeTara hoya, TI. e karyA vagara chUTako nathI. paraMtu nivRtta thayA pachI Arthika ciMtA na vI. hoya, manapasaMda viDiyo jovA mATe judA judA TI. vI. seTa hoya. hoya to mANase vAMcana, vyAkhyAna zravaNa, dharmadhyAna, tIrthayAtrA, vaLI AvA vRddha lokone relave ane basano phrI pAsa maLato hoya tathA paryaTana, samAjopayogI kAryo ityAdi potAnI koIka managamatI 52kAra taraphathI sukhAkArInuM bhaththu maLaLatuM hoya eTale sazakta vRddha pravRtti tarapha vaLavuM joIe. jemane AvI manapasaMda pravRtti maLI rahe nANAsono nivRttikALa AnaMdapramodamAM sArI rIte pasAra thAya che. che teono nivRttikALa temanA vyAvasAyika kALa karatAM vadhu sukhada lesTaramAM eka vRddha bhAratIya sajana maLyA hatA temaNe kahyuM ke "bhAratamAM nIvaDe che. to huM nirdhana hato. mArA gAmamAM Akho divasa zerImAM gharanA oTale keTalAkanA jIvanamAM nivRtti paNa e ja prakAranI pravRttinA ekalo beTho rahuM. divasa keme pUro thAya nahi. mArI dIkarIe mane ahIM sAtatyarUpa hoya che. mANasa koI kaMpanI ke saMsthAmAMthI aupacArika rIte bolAvyo eTale huM to ahIM sarakArI bhathuM kamAto thaI gayo. nivRtta thAya che, paNa pachI enA e ja vyavasAyanI e ja prakAranI ArogyanI koI ciMtA rahI nahi. Akho divasa jyAM pharavuM hoya tyAM pravRtti cAlyA karatI hoya che. jeone vyavasAya tarIke managamatI maphate pharI zakuM chuM. amArI vRddhonI klabanI aMdara jAtajAtanI pravRtti maLI hoya tevI keTalIka vyaktionA jIvanamAM A prakAranuM pravRttiomAM mAro Akho divasa bahu ja AnaMdathI pasAra karuM chuM. mAre sAtatya joI zakAya che. to ghaDapaNa sudharI gayuM, are dhanya thaI gayuM che.' - keTalIka vyaktionA jIvanamAM nivRtti jIvananA eka bIjA keTalAka nivRtta mANaso ekAda pustakAlaya-vAcanAlaya zodhI kADhI. tabakkArUpe cAlu thAya che. emanA jIvanamAM kAryakSetra badalAya che, kArya Akho divasa tyAM pasAra kare che. kyAreka to moDhA upara chApuM DhAMkIne karavAnI paddhati badalAya che ane jANe ke eka navA ja prakAranuM jIvana ArAma khurazImAM nidrA paNa karI letA sajano tyAM jovA maLaze. eka cAlu thayuM hoya evI rIte eno nivRttikALa pasAra thavA lAge che. paricita sajane to nivRttikALano potAne mATe eka sarasa upAya zodhI nivRttinAM varSo ThIka ThIka maLyAM hoya to AvI vyaktione eka kADhayo hato. sAMkaDA gharamAM Akho divasa pasAra karavAnuM game nahi, jidagImAM be prakAranI jiMdagI jIvyA jevuM anubhavAya che. AvI mahemAnone bolAvAya nahi. evA saMjogomAM temaNe borIvalIthI keTalIka vyaktio potAnA baMne prakAranA jIvanane sarakhAvatI rahe che. 1no relaveno pAsa kaDhAvI lIdho. khabhe nAstAno thelo ane te baMnenA guNadoSane vAgoLyA kare che. bharAvI, be-traNa chApAM kharIdI savAranA nava-dasa vAgyAthI te sAMjanA jeoe potAnA nivRttikALanuM agAuthI Ayojana karyuM nathI cha-sAta vAgyA sudhI TrenanI musApharI teo satata karatA rahe che. aneka ' hotuM tevA keTalAka lokonAM nivRttikALanAM varSo khoTI rIte veDaphAI lokonA saMparkamAM teo Ave che ane chApAMo karatAM vadhu mAhitI jAya che. nivRttikALanA AyojanamAM potAnI zArIrika, mAnasika tathA kauTuMbika paristhitine tathA potAnA gharanI mokaLAzane lakSamAM levI jarUrI che. keTalIka vyaktio nivRttikALa mATenA moTAM moTAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-92 svama sevatI hoya che, paraMtu vAstavikatAnI bhUmi upara te TakI zake che. kyAreka vadhu paDatI saMpatti ane vadhu paDatI kamANI mANasanA pazcAtu evAM nathI hotAM ane tethI teone niSphaLatA ane nirAzAno jIvanamAM vizAda, udvega, pazcAttApa vagere janmAve che ane saphaLa anubhava thAya che. AvA keTalAka lokono nivRttikALa pachI tanAva, kArakIrdinuM niSphaLatAmAM ane nIrasatAmAM paryavasAna thAya che, udvega, udAsInatA, nirutsAha, nirveda, caMcalatA vageremAM pasAra thAya keTalAkanuM udghaLa jIvana nivRttikALamAM karuNarasanA nATaka jevuM banI che ane kaTutAbharyA anubhavone kAraNe potAnuM ja jIvana potAne jAya che. ' dhikkArapAtra ke bojharUpa lAge che. je daMpatI niHsaMtAna hoya athavA jeo ekaladokala hoya ane vRddhAvasthAnI sAthe ArogyanA prazno saMkaLAyelA hoya che. be najIkanA parivAramAM bIjA bahu sabhyo na hoya athavA tevA sabhyo bALako paraspara maLe to temanI vAtomAM ramakaDAMno viSaya AvyA vagara sAthe bahu manameLa na hoya evA daMpatIoe ke ekaladokala na rahe. be yuvAno maLe to premanI, calacitranI ane navA navA vyaktioe potAnA nivRttikALanuM saMpattinI dRSTie veLAsara vyAvasAyika sAhasonI vAta thAya che. evI rIte be vRddho maLe to tarata Ayojana karI levuM joIe. emanI saMpatti upara ghaNAnI najara rahe roga ane davAnI vAta nIkaLe che. pacAsanI uMmara pachI deha vyadhigrasta che. ane duSTa AzayavALA sagAMo ke nokaracAkaronA kAvatarAMno teo thavA lAge che. nivanikALamAM mANase potAnA Arogyane barAbara kyAre bhoga thaI paDaze te kahI zakAtuM nathI. dAnadharmamAM jemane ruci sAcavavA prayatna karavo joIe ane potAnA roganAM rodaNAM raDavAnI hoya evI vyaktioe vArasadAro upara AdhAra na rAkhatAM svahaste vAta choDI devI joIe. ullAsa, utsAha, AzAvAda jIvanane navuM ja keTalAMka zubha kAryo veLAsara patAvI levAM joIe ke jethI potAne cetana Ape che. saMtoSa thAya. potAnA vila pramANe ja badhI vAtano amala thaze evuM jeo potAnA nivRtta jIvanane sabhara ane sakriya rIte pasAra mAnavAnI bhUla na karavI joIe. vacanabaddha mitro ke sagA saMbaMdhIo karavA icchatA hoya teoe tenuM Ayojana nANAMkIya daSTie sauthI paNa saMjoga anusAra vilano amala karavAnI bAbatamAM lAcAra thaI paheluM karI levuM joIe. nivRtta jIvana nANAMkIya daSTie jo niSphaLa jAya che. rahyuM to eenA avaLA pratyAghAta potAnA citta upara, svajano upara jeo potAnA vyAvasAyika ane nivRtta jIvanane sArI rIte ane sagAsaMbaMdhIo upara paDyA vagara rahetA nathI. mANavA IcchatA hoya teoe "pravRttimAM nivRtti" ane "nivRttimAM nivRtti-vetanamAMthI potAnA parivAranuM gujarAna calAvavAnuM pravRtti'-e be sUtrano potAnA jIvanamAM sArI rIte samanvaya karI levo keTalAkane mATe saraLa banatuM nathI. evA keTalAka lokone tarata athavA joIe. mANasa jo vyavasAyanA pAchalAM varSomAM kramika nivRttino thoDA samaya pachI pharI arthopArjananA upAyo zodhavA paDe che. moTI amala karavA lAge to vAstavika nivRttikALa ene bahu kaparo lAgata. uMmaranI vyaktine jaladI nokarI maLatI nathI. pagAranI rakamano paNa nathI. je mANasa badalAtA saMjogone svIkAre che, potAnI zArIrika prazna Ubho thAya che. ene lIdhe evI vyaktione keTalIkavAra prakIrNa ane mAnasika avasthAne vadhatI jatI vayanA saMdarbhamAM svIkArIne cAle prakAranAM jevAM tevAM kAryo karIne AjIvikA meLavavAnI rahe che. che tathA vizva satata AgekUca karatuM rahe che e vicArano svIkAra karIne navI paristhiti, navA vicAro, navI jIvana paddhatine graMthi vagara je dezamAM arthataMtra sthira na hoya ane cIjavastuono bhAvavavadhAro satata cAlato raheto hoya e dezonI nivRtta thatI AvakArIne tenI sAthe ekarUpa thavAno prayatna kare che tevI vyaktio vyaktioe potAnA bhAvi jIvananuM Ayojana cIvaTapUrvaka karavuM potAnA nivRttikALane saphaLa ane ujvaLa banAvI zake che. joIe. yuropa-amerikA jevA samRddha dezomAM nivRtta thayelA koI - keTalAka mANaso nivRttikALamAM vadhu gharmamaya jIvana vitAve che. zikSaka ke adhyApaka potAnA vetanamAMthI zeSajIvana ghaNI sArI rIte maMdiramAM javuM, prArthanA karavI, prabhubhaktinA gIto gAvAM, dhArmika vitAvI zake che. bhArata, pAkistAna, zrIlaMkA, thAIlaeNnDa ke AphrikAnA vyAkhyAno sAMbhaLavA, tIrthayAtrA karavI vageremAM teo potAno samaya vikAsazIla dezomAM nivRtta thayelA zikSako ke anya nokariyAto hoMzathI pasAra kare che. keTalIka vyaktio koI cokkasa dhyeya vagara mAtra potAnA nivRtti vetanamAMthI zeSa jIvana Arthika daSTie sArI rIte 'nivRttikALa bharI devA mATe na chUTake AvI pravRttio kare che, to vitAvI zake evuM banavuM badhA mATe saraLaLa nathI. jeonI nivRtti keTalIka vyaktio AvA nivRttinA divaso AvavAnI agAuthI rAha vetanana sivAyanI bIjI koI Avaka hotI nathI teone mATe A prazna jue che ane potAnA nivRtta jIvanane dhArmika-AdhyAtmika vadhAre kaparo bane che. pravRttiothI sabhara banAve che. vadhAre uccatara dhyeya tarapha teo gati keTalAka vakhata pahelAM eka tIrthasthaLamAM AvelA eka AzramamAM karatA hovAthI potAnA sakriya vyAvasAyika jIvana karatAM nivRtta mane amadAvAdanAM eka zikSaka-daMpatI maLyAM hatAM. baMne jaNa atyaMta jIvanane teo vadhAre sArthaka ane saphaLa banAve che. prasanna hatAM. temane koI saMtAna nahotuM. teoe potAnA nivRtta' sAdhu saMnyAsIonuM jIvana to emanA dIkSAkALathI nivRtta jIva jIvananI vAta karatAM mane jaNAvyuM hatuM ke teo baMne nivRtta thayAM tyAre jevuM banI jAya che. AvA keTalAka sAdhu saMnyAsIo jo khAI pIne payA rahevAnI prakRtivALA thaI jAya che to temanAmAM paNa jAtajAtanI proviDanTa phaMDanI AvelI rakama vyAje mUkI dIdhI che ane e vyAjamAMthI sArI rIte gujarAna cAle che, eTale varSa daramiyAna judAM judAM vikRtio pesI javAno saMbhava rahe che. lokonAM mAna-Adara paNa tevA tIrthasthaLomAM rahIne prabhubhaktimaya jIvana khUba AnaMdollAsa sAthe sAdhu saMnyAsIo pratye ghaTI jAya che, sAdhu jIvanamAM paNa ochI pasAra karatAM rahe che. A daMpatIne e tIrthasthaLamAM mAre daravarSe maLavAnuM apekSA, ocho parigraha, ocho AhAra, ochI nidrA, satata jAgRti thatuM. chaeka varSa pachI e patipatnI e tIrthasthaLamAM mane maLyAM nahi ane aMtarmukhatA potAnA nivRtta sAdhu jIvanane sArthaka karavA mATe tyAre temanA mATe meM svAbhAvika jijJAsAthI AzramanA menejarane prazna atyaMta Avazyaka che. mANasane potAnI IcchA anusAra managamato vyavasAya maLI rahe, karyo. temaNe kahyuM ke have te zikSakadaMpatIe AvavavAnuM baMdha karI dIdhuM e vyavasAyakALa sakriyapaNe nivRttivaya sudhI jaLavAI rahe ane che. vadhatI jatI moMghavArIne kAraNe vyAjanI rakamamAMthI have temanuM nivRttikALa paNa AnaMdollAsapUrvaka jIvanavikAsa sAthe pasAra thAya e gujarAna cAlatuM nathI. eTale teo baMnene amadAvAdamAM pharI pAchI jevA tevA sadbhAgyanI vAta nathI. jIvana mAtra sthULa sapATI upara koIka nokarI zodhI levI paDI che. vikAsazIla dezomAM mAtra nivRtti vetana upara AdhAra rAkhanAra skUla-bhautika, Indriyaparasta AnaMda mANavA mATe nathI. jIvana koIka AMtarika sadaguNonI prApti mATe che, aMtarmukha banI advitIya, nokariyAta vyaktio mATe AvI samasyAo UbhI thavAno saMbhava atIndriya AnaMda mANavA mATe che, pAramArthika dhyeyane siddha karavA mATe rahe che. eTale ja nivRttikALaLanuM Arthika Ayojana bahu vicArapUrvaka che evo anubhava keTalAka virala mANaso potAnA nivRttikALamAM karI karavuM jarUrI bane che. zake che. nivRtti (navarAza) ane nivRtti (paramAnaMda, parama zAMti) e nivRttikALamAM potAnI saMpattinI saMtAnomAM vaheMcaNI karavAno , be zabdono samanvaya temanA jIvanamAM thAya che. prazna ghaNA loko mATe samasyArUpa banI jAya che. jyAM saMpatti ghaNI hoya saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvo mATe nivRtti (mukti, mokSa) che ane vepAra dhaMdho bahu phelAvelo hoya che tyAM te saMtAno sAthenA jevI bIjI koI nivRtti nathI. potAnA ane saMtAnonA mAMhomAMhenA jhagaDAnuM moTuM nimitta banI jAya DramaNalAla cI. zAha Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-92 prabuddha jIvana na mAnyuM ane rItasara. bApAe e carIe bApAnama karyo vyakti ghaDataranAM paribaLo pannAlAla 2. zAha thoDAMka varSa pahelAM nyuyorkamAM eka sAcakalI ghaTanA banavA pAmI khImo koThArI rAjyano khajAnacI ane bhaMDArI hato. dAsIonI hatI. bhaMbheraNIthI eka vAra rANIe tene bAMdhI lAvavAno hukama karyo. eka amerikana yuvAna ane yuvatIe prema lagna karyA. bannene eka koThArIe otA bApAnuM zaraNuM lIdhuM. rANIe bApAne bolAvI, bIjA mATe pUre pUrI niSThA. bannene paraspara UMDo prema.banne eka bIjAne khImAne soMpI devA pharnAvyuM. bApAe ema ne ema soMpI devAnI nA pUrAM vaphAdAra. pADI ane rANIne rItasara kesa calAvavAnI vinaMtI karI. rANIe te thoDA samaya bAda AvA UMDA snehanA phaLasvarUpa bALaka avataryuM. na mAnyuM ane aMte lazkarI TukaDI jatA bApAnA makAna para mokalI te bALaka bilakula nigro jevuM. amerikana yuvAnane A yuvatInI ane e pachI ghara toDavA topa mokalI. satyane khAtara saMtoSapUrvaka vaphAdArI aMge zaMkA upajI. premanI dIvAla vajathI paNa majabUta hovA homAI javAne bApAe gharamAM upasthAna mAMDyuM. gharanI vaccovaca pote chatAM bevaphAInI AzaMkA samI nAnI kAMkarI AgaLa e TakI zakatI beMThAM. paDakhe e samaye pAMce dIkarA, mA ane AThamA koThArIne nathI enI pratIti ahIM thAya che. yuvakane yuvatInI niSThA ane besADyAM. badhAne satya khAtara hasate moDhe bali thavAno upadeza vaphAdArImAM avizvAsa AvI gayo ane banne chUTA paDyAM. Apyo. bahArathI topanA goLAe dhaDAdhaDa jADI divAlamAM bAkorAM yuvatI dilanI sAcI hatI, eNe svapneya koI anya puruSane jhaMkhyo pADyAM. aMdara IzvaranuM smaraNa cAlyuM. kaMI bUruM pariNAma Ave te pahelAM na hato. manogata kakSAe anya puruSanA vicAranuM paNa vicaraNa thayuM A dhamAlanA khabara rAjakoTa jaI pahoMcyA ane ejansIe vacce na hatuM. eTale bevaphAInA AvAM ALathI e duHkhI to thaI , paraMtu paDIne rANIne A atyAcArathI aTakAvI. ene enA peTe AvuM nigro jevuM bALaka avataryuM tenuM duHkhada Azcarya otA gAMdhInA cha dIkarAomAMthI karamacaMda gAMdhI-kabA gAMdhIe thayuM. pati sivAya ene koI sAthe saMbaMdha na hato chatAM paNa. emano vAraso sauthI vadhAre meLavyo. vAraso mAtra dIvAnagIrIno ja ' e yuvatIe tapAsa AdarI. enA saMzodhanamAM ene jANavA maLyuM nahi, paNa bApAnI pratimA, tIkSNa buddhi, satyaprIti ane bahAdurIno ke e strInA mAtRpakSe pAchalI peDhIno puruSa nigro strIne paraNyo hato, paNa meLavyo. matalaba ke bALakane prApta thato anuvaMza saMskAra haMmezA enA emanuM bhaNatara thoDuM hatuM, paNa teNo zravaNa ghaNuM karatA. kabA gAMdhI mAvataramAMthI ja UtarI Ave evuM nathI. mAtApitAnI pAchalI aneka kathA zravaNamAM sAmAnyarIte zrImad bhAgavata, tulasI rAmAyaNa ane peDhIomAMthI koI ekano AnuvaMzika saMskAra bALakane prApta thAya evI gItAnA pravacano sAMbhaLavAmAM vadhu rasa letA. AkhI rAjya vyavasthAnuM saMbhAvanA rahelI che. A AnuvaMzika saMskAra vacalI peDhImAM suSupta rahyA kAma karatAM chatAM roja savAra-sAMja kalAka doDha kalAka sudhI teo kathA ! hoya ane tyAra bAdanI peDhImAM e saMskAra dekhA de evI saMbhAvanA paNa zravaNa karatA. rahelI hoya che. jema amerikana yuvatInA pAchalI peDhInA-nigro strIne satya ane svamAnane khAtara sonAnA merane Thokara mAravAnI kaLA paraNelAM puruSanA AnuvaMzika saMskAre enA nigro jevA saMtAnamAM dekhA gAMdhInI zaktino paricaya vAMkAneranA ItihAsamAMthI maLe che. tyAMnA * dIdhAM ema. rAjAnI dIvAnagIrI vakhate jarAka jhukavAnI vAta AvI. jarAka jhUkyA AvuM kevI rIte bane che ? bIjANuM saMghaTana-Germana hota to aDhaLaka dhana teono sAMpaData. paraMtu Tekane choDavAne badale OrganisationnAM amuka tattvonuM eka peDhImAMthI bIjI peDhImAM temaNo nokarI choDI ane khAlI hAthe pAchA ghara bhegA thayA. daramiyAna UtarI AvatuM sAtatya te AnuvaMzikasaMskAra. je paLe strInuM strIbIja emane damanI vyAdhi thaI. puruSanA zukrakaNathI phalita thAya te ja paLe bALakanI-vyaktinI * tyAra bAda rAjakoTanA ThAkora bAvAjIrAjanA nimaMtraNathI temano AnuvaMzikatA nirNita thaI jAya che. strI bIjamAM rahelAM 23 raMgasUtro kArobAra saMbhALyo. temAM ekavAra ThAkora bAvAjIrAja ane temanA ane zukrakoSamAM rahelAM raMgasUtro-chromosome-nA saMyojanathI bhAyAto vacce kaMIka tANAvANI cAlI. kabA gAMdhIe bhAyAtonA "arbanuM baMdhAraNa thAya che. e raMgasUtro janInatattvonAM banelAM hoya che. pakSamAM nyAya joyo. eTale te pramANe namatuM ApavA ThAkorasAhebane A janIna tattvo ja AnuvaMzikasaMskAranuM vahana kare che. pitAnA vInavyA. AthI ThAkorasAheba kacavAyA ane temaNe kabA gAMdhIne kahyuM: raMgasUtromAM pitRpakSanA mAtA-pitA, pitAmaha-mAtAmaha, "ATalo ApaNo saMbaMdha chatAM tame sAmo pakSa tANo cho ?' prapitAmaha-pramAtAmaha ema aneka peDhIonA janIna tattvonuM sAtatya potAno prAmANika mata dabAvI devAnI kAyaratA kabA gAMdhImAM raheluM hoya che. e ja pramANe mAtAnA raMgasUtro paNa emanI pAchalI hatI ja nahi. A saMvAda pachI tarata ja temaNe ThAkora sAhebane jaNAvyuM: peDhIonA janIta tattvonuM sAtatva raheluM hoya che; pariNAme have Apa koI bIjo kArabhArI zodhI lyo. huM ApanI sevA vadhu karI mAtApitAnA raMgasUtronA saMyojananA je janIna tattvo prabhAvazALI zakuM tema nathI. mArI zArIrika sthiti sudharavAne badale bagaDatI jAya hoya tenA lakSaNo bALakane prApta thAya che. A lakSaNo te ja vyaktinI che.' lagabhaga varasa sudhI mAMdagIne khATalo pUro pagAra ApyA pachI prakRti-AnuvaMzikasaMskAra. A ja kAraNe mAtA-pitA sAthe bALaka ghaNI kabA gAMdhInuM rAjInAmuM svIkArAyuM. tyAra bAda penzanarUpe temanA vakhata bilakula sAmya dharAvatuM na hoya evuM banavA pAme che. svargavAsa sudhI mahine rUpiyA pacAsa apAtA rahyAM. Ama otA ane AvAM janIna tattvonuM sAtatya gAMdhIjInA kabA gAMdhInI satya, nyAyapriyatA, kathA zravaNa vagereno vAraso pitAmaha-prapitAmahathI jovA maLe che. porabaMdaranI dIvAnagIrInI gAMdhIjIne maLyo. javAbadArI uttamacaMda gAMdhI-otA gAMdhIe potAnI buddhimattA, paraMtu gAMdhIjInA e AnuvaMzikasaMskAra emanA jyeSTha putra pratibhA, satyapriyatA ane bahAdurIthI saMbhALIne dIpAvI hatI. tathA harilAla gAMdhImAM UtaryA na hatA. harilAla gAMdhImAM mahAtmA potAnA vaMzajone udAttatAno pATha bhaNAvyo hato. porabaMdaranA rANA * gAMdhInA AnuvaMzikasaMskAra AvyA hoya to te bahudhA suSupta rahyA sAheba jhAjhuM jIvyA na hatA. emanA pachI kuMvara sagIra hatAM. eTale ' hatA. paNa TrAnsavAlanI sarahada para sarakAre praveza baMdhI jAhera karI badhI sattA rANInA hAthamAM hatI. paNa Akho kArabhAra otA gAMdhI hatI ane vinA paravAne dAkhala thavAnI manAI pharamAvI hatI. e calAvatA hatA. rAjya ane prajAnA hitamAM bApAne ghaNIvAra rANInI | sarahade harilAla ane emanA sAthIo vinA paravAne dAkhala thayAM hA e hA bheLavavI pAlavatI nahi. teo khuzAmatamAM na paDatAM, hatAM. bulaMda avAje bhajano gAtI, A pradezamAM nAnI nAnI kaLabaLe potAne sAcuM ane prajAne mATe kalyANakArI lAge te ja karatA. cIjavastuonI pherI karavA mAMDI. pheriyAo tarIke mAla vecatA jAya, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-92 bhajano gAtA jAya ane Ama kAyadAnI sariyAma upekSA karatA jAya. che. vizva vAtsalya ke sarvAnubhUtakaMpA bhale jIvanamaMdirano kaLaza hoya, bIje divase harilAla ane emanA sAthIonI ekasAmaTI gharapakaDa paNa jenA pAyAmAM kuTuMbajIvananA AvAM sukhada-premaLa anubhavo nathI, karavAmAM AvI. tyAMthI chuTayA tyAre bApu johAnisabargamAM hatA, je tene mATe kaLaza paNa kalpanAno kaLaza rahe che. harilAla mATe pratibaMdhita vistAra hato. AthI thoDA divasa harilAle kuTuMbajIvana sAmAjika saddaguNonI tAlImazALA hovA chatAM cArlsaTAunamAM gALyAM. daramiyAnamAM dakSiNa AphrikAnI gorI sarakAre vAstavikatA kyAreka judI ja jaNAya che. kauTuMbika ane anuvaMza saMskAra bApunI gharapakaDa karI, bApune johAnisabarganI jelamAM rAkhavAmAM prAyaH sarakhA hoya chatAM be sahodaro vacce AsamAna jamInanuM aMtara AvyA. johAnisabarganI hindI koma bApunI gharapakaDathI ukaLI UThI : jovA maLe che. eka ja choDanI DALa samo eka bhAI samAjiniSTha hoya ane pracaMDa sabhA sarakAranA A pagalAMno virodha karavA ekaThI thaI. ane bIjo bhAI asAmAjika pravRttiomAM rata hoya. e pravRtti kadAca harilAle jyAre A sabhA viSe jANyuM tyAre paLanAya vilaMba vinA te pracchanna hoya. ekanI caitasika bhUmikA saMtanI hoya ane bIjAnI johAnisabarga pahoMcI gayA. tyAM emaNe satyanA mArge ApaNe hovAnuM bhUmikA lUMTAru ke khUnInI paNa hoI zake. eTale kauTuMbika ane anuvaMza jaNAvyuM hatuM ane aMta sudhI laDIne jIta meLavazuM evI zraddhA darzAvI saMskAra tathA vAtAvaraNanI jeTaluM ja balake ethI vizeSa mahattva hatI. vyaktinA pUrvajanmanA saMskAramAM rahyuM che. alabatta, anuvaMza saMskAranI - Ama chatAM AgaLa jatAM harilAlanA jIvanamAM dArU, vezyAgamana, jema vyaktinA pUrvajanmonA saMskAranI sAdhAraNa mAhitI upalabdha thatI vagerenA kusaMskAra AvyA. gAMdhIjI kizorAvasthAmAM vezyAgamana, nathI to paNa e dizA ApaNA pUrvajoe, tattvajJoe, saMskRtinA mAMsAhAra tarapha nAdAniyatathI tathA khoTA bhramathI alpakALa mATe ugamakALe kholI ApI che. jema vyaktinA pitAmaha-prapitAmaha, AkarSAyA hatAM. tema ja e divasomAM emanAmAM viSaya-vAsanA prabaLa mAtAmaha- pramAtAmaha, ema aneka peDhInA AnuvaMzikasaMskAranI hatI te temaNe AtmakathAmAM noMdhyuM che. alabatta, gAMdhIjIe A vicAraNA ApaNe karIe chIe tema vyaktinA aneka janmAMtaranA kusaMskAra para AgaLa jatAM vijaya meLavyo hato. paraMtu e avasthAnA saMskAranI zodha thavI joIe, e vize saMzoghana thavuM joIe. , AnuvaMzika saMskAra jyeSTha putra harilAla gAMdhImAM UtarI AvyA mogalakALanA samrATa akabara ane jahAMgIranA samayamAM amadAvAdamAM hovAnuM saMbhavita jaNAya che. (otA gAMdhI ane kabA gAMdhInA thayelA nagarazeTha zrI zAMtidAsa jhaverI ane tenI uttarottara dasa peDhI jIvananA prasaMgo mATe meM "jIvananuM paroDha' (saMkSepa : le. prabhudAsa sudhI-Aja sudhI e kuLanI khAnadAnI, ujjavaLa paraMparA ane gAMdhI] ane harilAla gAMdhInA jIvananA prasaMga mATe "prakAzano jahojalAlI jaLavAI rahI che ane uttarottara vRddhi thatI rahe che, . paDachAyo' (le. dinakara jozI]no sAbhAra AdhAra lIdho che.); peDhInA pUrvajanmanA saMskAra ane agara saMcita karmonuM suphaLa lekhI bALakanA vyaktitvanA vikAsamAM AnuvaMzikatAsaMskArano zakAya. gAMdhIjInA AdhyAtmika guru samA zrImad rAjacaMdranA mahattvano prabhAva hovA chatAM, manovaijJAnika anveSaNonuM evuM tAraNa vyaktitvanA vikAsamAM pUrvajanmanA saMskAranuM pradAna savizeSa hatuM e che ke arjita lakSaNo, vyaktitvanI aparyAptatAo , amuka prakAranA saheje samajI zakAya ane svIkArI zakAya evI ghaTanA che. e dizAmAM kauzalomAM pravartatI saMkula vartananI tarAho, jIvana-mUlyo, jIvana vizeSa saMzodhanono avakAza che eTaluM atre sUcavI zakAya.' aMgenA gRhIto ane khyAlo, anuvaMza saMskAra rUpe prApta thatAM nathI. e badhuM bALaka vAtAvaraNanA prabhAva heThaLa prApta kare che. vAtAvaraNa anuvaMza saMskAranA bIjane pAMgaravA mATe bhoMyaranI garaja sAre che. cikhodarAnI mulAkAta AnuvaMzikasaMskArane kriyAtmaka banavAne vAtAvaraNa anivArya che. saMghanA upakrame cikhodarAnI ravizaMkara mahArAja vyakti janme che tyAre eka sajIva prANI mAtra che. e payagambara paNa hotuM nathI ke korI sleTa jevuM paNa nathI hotuM. alabatta, payagambara AMkhanI haoNspiTalanI mulAkAta levAno eka kAryakrama saMghanA ke samAjaniSTha mAnavI banavAnI saMbhAvanAo laIne e janme che. sabhyo ane dAtAo mATe zanivAra, tA. 13mI phebruArI, mAtApitA ke vAtAvaraNa bALakanI AnuvaMzikasaMskArarUpa prakRtine 1993nA roja yojavAmAM Avyo che. A kAryakramanI sAthe vikasAvavAmAM sahAyabhUta thaI zake kharAM, paNa AnuvaMzika saMskAramAM sahayoga kuSTha yajJa TrasTa- rAjendranagaranI eka divasanI maLelI prakRtine badalI zakatAM nathI. eTale bALaka hajUpAraNAmAM hoya tyAMthI enI bhaviSyanI kArakirdIno nakazo dorI rAkhavo yogya nathI. mulAkAta paNa goThavavAmAM AvI che. muMbaIthI zukravAra, tA. ' pitA DaoNkTara hoya to potAnuM saMtAna DaoNkTara ja bane evo Agraha 12mI phebruArIe rAtre vaDodarA eksapresamAM javAnuM rAkhavo e bALaka para julama karavA barAbara che. kyAreka eka peDhInA raheze. baMne mulAkAta pachI vaDodarAthI tA. 14mI AnuvaMzikasaMskAra bIjI peDhImAM vahana thAya, paNa te peDhImAM te phebruArIe rAtre nIkaLI muMbaI pAchA pharavAnuM raheze. jeo AnuvaMzikasaMskAra suSupta rahe ane tyAra pachInI trIjI-cothI peDhImAM A kAryakramamAM joDAvA icchatA hoya temane potAnAM nAma e AnuvaMzikasaMskAra dekhA de evuM bane kharuM. ApaNe tyAM agAu kharcanI pratIka rakama rUpe rU. 200/- bharIne saMghanA vaivAhika saMbaMdha bAMdhavAno hoya tyAre yuvaka ke yuvatInA sAta peDhIno vahIvaMco jovAmAM Avato, tenuM kAraNa uttarottara UtarI AvatA kAryAlayamAM tA. 20mI jAnyuArI sudhImAM jaNAvI devA AnuvaMzika saMskAra che. vinaMtI che. vAtAvaraNa ane kauTuMbika saMskAra mahattvanA che. kuTuMbajIvana e A mulAkAta mATe basanI beThakanI saMkhyAne lakSamAM rAkhI badhAM saddaguNonI mULabhUmi che. erisToTale kahyuM che tema mAnavInI maryAdita saMkhyAmAM nAmo svIkAravAmAM Avaze. taduparAMta Avazyaka sAmAjika saddaguNonI prathama tAlImazALA kuTuMba che. rAjya ke samAjane je sadaguNo joIe che te badhA mAtA-pitA, bhAI-bhADuM, jemanA nAmanuM javA-AvavAnuM relave rijharvezana maLaze te ja sagAvahAlAM joDenA saMbaMdhomAM keLavAya che, poSAya che. Izvara pratyenI pramANe javAnuM raheze. AsthA ane bhakti, pitA taraphanI bhakti ne AsthA jeNe na anubhavyAM hoya, tene mATe atyaMta muzkela che. tevI ja rIte mAtA maphatalAla bI. zAha nirubahena esa. zAha taraphano anurAga prIti jeNe anubhavyAM nathI, tene mATe mAtRbhUmi saMyojaka . praviNacaMdra ke. zAha mATeno anurAga ane svaccha prIti ghaNI muzkela che. bhAI-bhAMDanI maMtrIo prIti ja tene sau taraphanI maitrIno anubhava levA zaktizALI banAve Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-92 | prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMgha-vArSika vRttAMta. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha tenI 63 varSanI yAtrA pUrNa kare che, tyAre vitelA varSanI vividha pravRttionuM ahIM digdarzana karAvatA ame AnaMda anubhavIe chIe. varSa daramiyAna hAtha dharAyelI moTAbhAganI pravRttiono savigata ahevAla "prabuddhajIvanamAM pragaTa thayela che. eTale ahIM e pravRttiono saMkSepamAM saLaMga ahevAla ApIe chIe. D saMghanA sabhyo : saMghanA sabhyonI saMkhyA hAla A pramANe che : peTrana-182, AjIvana sabhya-2175, sAmAnya sabhya-pa3 ane "prabuddha jIvananA grAhako-125. Rprabuddha jIvanaH chellA trepana varSathI saMghanuM mAsika mukhapatra "prabuddha jIvana" niyamita pragaTa thatuM rahyuM che. supratiSThita vidvAna lekhakono "prabuddha jIvana'ne sAro sahayoga maLato rahyo che. je mATe ame temanA AbhArI chIe. "prabuddha jIvana'-nA taMtrI tarIke saMghanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAha mAnad sevA ApI rahyA che. taMtrIzrInA temaja " prabuddha jIvana'nA mudraNakArya mATe "mudrAMkana'nA ame AbhArI chIe. 0 zrI ma.mo. zAha sArvajanika vAcanAla ane pustakAlaya : pustakAlayamAM varSa daramiyAna rU. 4521/-nA pustako vasAvavAmAM AvyA che. varSa Akhare 13475 pustako che. pustakAlayanI A pravRtti mATe pustakAlaya samitinA maMtrI zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAhanA ame AbhArI pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke DaoN. ramaNalAla cI. zAha, zrI ghanazyAma desAI ane zrI pannAlAla 2. zAhe sevA ApI che. 1zrImatI dhIrajabahena dIpacaMda zAha ramakaDAMtharaH saMgha dvArA bALakone ghare ramavA mATe ramakaDAM ApavAnI A pravRtti dara ravivAre 3-00thI 5-00 sudhI niyamita calAvavAmAM Ave che. A varSe bALakonI sabhya saMkhyA 125 jeTalI rahI che. ramakaDAMghara mATe vakhatovakhata navA ramakaDAM kharIdavAmAM Ave che. A pravRttinA saMyojaka DaoN. amula zAha ane zrImatI jayAbahena vIrAnA ame AbhArI chIe. | | zrI jamanAdAsa hAthIbhAi mahetA anAja rAhata phaMDa: zrI je.eca. mahetAnA kuTuMbIjano taraphathI rU. 25,000/-nIkama anAja rAhata phaMDamAM maLI che ane temAM vakhatovakhata umero thato rahyo che. emAMthI jarUriyAtavALA kuTuMbone sastA dare anAja ApavAnuM kArya sArI rIte cAlI rahyuM che. A pravRttinA saMyojaka tarIke zrI uSAbahena mahetA, zrI ramAbahena mahetA ane anya baheno sevA ApI rahyA che ane temanA AbhArI chIe. ' 0kizoraTimbaDiyA keLavaNI phaMDaHsva. kizoraTimbaDiyAnI smRtimAM temanA parivAra taraphathI ziSyavRtti mATe saMghane rUpiyA eka lAkhanuM dAna maLyuM che. A phaMDamAMthI bRhad muMbaInI kaoNleja ke yunivarsiTImAM abhyAsa karatA vidyArthI bhAI- bahenone Arthika sahAya ApavAmAM Ave che. A pravRttinA saMyojaka zrI vasumatIbahena bhaNasAlI, zrI uSAbahena mahetA ane zrI ramAbahena mahetAnA ame AbhArI chIe. zrI sarasvatIbahena DAhyAbhAi jhaverI camA benkaH saMghanA upakrame sAdhAraNa sthitivALA motiyAnA daradIone oNparezana pachI cazmAnI sahAya mATe zrImatI sarasvatIbahena DAhyAbhAI jhaverI taraphathI saMghane maLelI Arthika sahAyathI A pravRtti sArI rIte cAlI rahI che. bhakti saMgItanA vargo: saMghanA upakrame bhakti saMgItanA vargo tA. 5-6-1thI saMghanA kAryAlayamAM rAkhavAmAM AvyA hatA. zrI zyAma .. gogaTee A tAlImavarganA adhyApaka tarIke ane zrI uSAbahena mahetAe A varganA saMyojaka tarIke sevAo ApI hatI. baMnenA ame AbhArI premaLa jyoti : saMgha saMcAlita ane zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi prerita "premaLa jyoti' dvArA dardIone davA, kapaDAM, skUla phI, yuniphorma vagerenI sahAya ApavAnI pravRtti varSa daramiyAna sArI rIte cAlI rahI che. saMyojako tarIke zrI nirubahena zAha ane zrI naTubhAI paTela prazasya sevA Ape che. A mATe ame temanA ane anya kAryakara bahenonA AbhArI chIe. - vilepAlanI premaLa jyoti zAkhAH A zAkhAnI baheno dara guruvAre vilepArlAnI nANAvaTI haoNspiTalanA dardIone davAo tathA Arthika sahAya Ape che. A zAkhAnA saMyojako tarIke zrImatI smitAbahena kAmadAra, zrImatI sulIbahena hIrANI vagere baheno sevA Ape che. tenI sAbhAra noMdha laie chIe. vilepAlanI A pravRttine zrImatI puSpAbahena morajAriyA tathA anya baheno ane dAtAo taraphathI je uSmAbharyo Arthika sahayoga maLato rahyo che te badala temano AbhAra mAnIe chIe. 3 asthi sAravAra kendra: saMghanA kAryAlayamAM tA. 31-7-' 83thI asthi sAravAra kendra zarU karavAmAM AvyuM che. A kendramAM hADakAnA daradonA niSNAta DaoN. je.pI. pIThAvAlA dara ravivAre niyamitapaNe savAranA -00 thI baporanA 2-00 vAgyA sudhI hADakAnA daradIone vinAmUlya mAnasAravAra Ape che. A kendranA saMyojaka tarIke samitinA sabhya kAryakara zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha dara ravivAre acUka hAjarI ApI rahyA che. DaoN. pIThAvAlAnA temaja temanA sAthI kAryakaronA tathA zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAhanA ame AbhArI chIe. 0 aMdherImAM asthi sAravAra kendraH A kendramAM dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 2-30 thI 5-30 sudhI DaoN. je. pI. pIThAvAlA sevA Ape che. A kendranA saMyojaka tarIke zrI pravINabhAI maMgaLadAsa zAha sevA Ape che. aMdherI khAte A pravRtti mATe zrI vardhamAna sthAnakavAsI zrAvaka saMgha taraphathI temanI jagyAno upayoga karavA devAmAM Ave che, te mATe ame temanA AbhArI chIe. sva. dIpacaMda tribhovanadAsa pustaka prakAzana TrasTa saMghanA bhUtapUrva maMtrI sva. dIpacaMda tribhovanadAsa zAhanA parivAra taraphathI emanI smRtimAM jaina dharmanAM pustakonA prakAzana mATe bheTa rakama ApavAmAM AvI hatI ane tyArapachI temAM vakhatovakhata umero thato rahyo che. A TrasTanA upakrame varSa daramiyAna jinatattva bhAga-4, prabhAvaka sthaviro bhAga-2 tathA ApaNA | tIrthakaro'e traNa pustako pragaTa thayA che. | sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAhapAritoSikaH "prabuddha jIvana mAM varSa daramiyAna pragaTa thayela lakhANomAM zreSTha yogadAna ApanAra lekhakane sva. dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika apAya che. 1991nA varSa mATenuM pAritoSika zrI vijayagupta mauryane ApavAmAM AvyuM hatuM. A ke , , paryuSaNa vyAkhyAnamALA: saMghanA upakrame guruvAra, tA. 5mI sapTembara, 1991thI guruvAra, tA. 12mI sapTembara, 1991 sudhI ema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA- zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayogathI biralA kriDA kendra, copATI, muMbaI khAte yojavAmAM AvI hatI. A ATheya divasanI vyAkhyAna sabhAonuM pramukhasthAna DaoN. ramaNalAla cI. zAhe zobhAvyuM hatuM. gata varSanI mAphaka A varSe paNa klojha sarakITa I.vI.nI vyavasthA rAkhavAmAM AvI hatI. vyAkhyAnamALAnA - vyAkhyAtAo ane viSayonI vigato A pramANe che: upU. sAdhvIzrI phUlakumArIjI-AtmA biMba aura pratibiMba zrI zazikAMta mahetA-aham thI ahaMmanI yAtrA upU. sAdhvIzrI jayaMtaprabhAzrIjI-verathI vera zame nahi DaoN. gautama paTela-pIDa parAI jANe re nzrI haribhAI koThArI-jana jAge to ja savAra DDaoN. suSmA siMghavI-bhagavAna mahAvIra kA jIvana eka cunautI DDaoN. hukamacaMda bhArikSa-kamabaddha paryAya DDaoN. guNavaMta zAha-vAta, pitta ane kapha mAnavasvabhAvanA zrI madanarAja bhaMDArI-mAMsaniyata evam katalakhAnAkI samasyAo dDaoN. ramaNalAla cI. zAha-abhyAkhyAna DDaoN. sarveza vorA-tane koNa DarAve bhAI? 0 zrI prakAza gajara-AjanI ghaDI raLiyAmaNI 1zrI araviMda inAmadArayuvAvarganI samasyA 1zrI pravINacaMdra rUpArela-rasakavi rasakhAna prA. tArAbahena 2. zAha-daza pUrvadhara zrI vajasvAmI - nDaoN. sAgaramala jaina-pratikramaNa Atmavizuddhi kI kalA. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-92 A vyAkhyAnamALA daramiyAna dararoja vyAkhyAnano prAraMbha pahelAM eka kSetre saMta" e viSaya para ane "dharmayuga'nA taMtrI zrI gaNeza maMtrIe DaoN. kalAkano bhakti saMgItano kAryakrama sarvazrI ka. phAlganI dozI, AratIbahena rAmamanohara lohiyAnuM krAMticiMtana' e viSaya para vyAkhyAno ApyAM hatAM. ane nirmala zAha, madhusudana bhIDa, avanIbahena parIkha, guNavaMtIbahena ame vyAkhyAtAonA ane kAryakramanA saMyojako zrI amara jarIvAlAnA ane saMghavI, mIrAMbahena zAha, rekhAbahena solaMkI ane zobhAbahena saMghavIe zrI subodhabhAI zAhanA AbhArI chIe. Apyo hato. ame zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA, sarva vyAkhyAtAonA, vidyAsatra: saMghanA upakrame sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita saMgItakAronA tathA sahakAra ApanAra sarvanA AbhArI chIe. vidyAsatranA kAryAlayamAM tA. 28mI mArca, 1992nA roja sAMjanA cAra ekyuprezara tAlIma varga: saMghanA upakrame ekyuprezara paddhati dvArA vAge inDiyana maracanTas cembaranA kamiTIrUmamAM DaoN. nareza vedanA sAravAra mATenA tAlImavarga tA. 16-9-91nA roja zarU thayA hatA. cha ramaNalAla vasaMtalAla desAI-jIvana ane sAhitya' e viSaya paranA be saptAha sudhI somavAre ane guruvAre cAlelA A varganA adhyApaka tarIke zrI vyAkhyAno thayA hatA. ame vyAkhyAtA DaoN. nareza vedanA ane kAryakramanA jagamohana dAsANIe mAnad sevA ApI hatI. ame zrI dAsANInA saMyojaka prA. tArAbahena 2. zAhanA AbhArI chIe, AbhArI chIe. D zrI cImanalAla cakubhAi zAha vasaMta vyAkhyAnamALA : saMghanA BvizvanA vartamAna rAjadvArIpravAhoH saMghanA upakrame tA. 17-9-91 upakrame uparokta vyAkhyAnamALA tA. 13mI eprila, 1992 thI tA. ane tA. 18-9-91nA roja inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTIrUmamAM 15mI eprila, 1992 sudhI ema traNa divasa mATe carcageTa khAtenA vizvanA vartamAna rAjadvArI pravAho' e viSaya parano be divasano inDiyana maracanTas cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM sAMjanA samaye vArtAlApano kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. prathama divase vaktA tarIke ulos em'Restructuring of India Economy and khyAtanAma patrakAra zrI ema.vI. kAmatha ane zrI rAjadIpa saradesAI hatA. Globalsation"-e viSaya para anukrame zrI premazaMkara jhA, ena. vAghula jyAre pramukhasthAne navabhArata TAImsanA upataMtrI zrI vizvanAtha sacade hatA. ane DaoN. vI. kRSaNamUrtinA vyAkhyAno thayA hatA. A vyAkhyAnamALAnuM bIjA divasanA vaktA tarIke mAjI nANApradhAna zrI madhu daMDavata ane zrI pramukhasthAna zrI amara jarIvAlAe saMbhALyuM hatuM. ame sarvanA AbhArI eca.pI. rAnInA hatA. jyAre pramukhasthAna zrI rAmu paMDite saMbhALyuM hatuM. chIe. ame vyAkhyAtAo, kAryakramanA pramukho ane saMyojako zrI amara jarIvAlA 1 current Indian Politics: saMghanA upakrame khyAtanAma ane zrI subodhabhAI ema. zAhanAM AbhArI chIe. patrakAra zrI ema.vI. kAmathano vArtAlApano eka kAryakrama zrI amara te vArSika sneha milana : zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi jarIvAlAnA pramukhasthAne maMgaLavAra, tA. 28-7-'92nA roja sAMjanA khaMbhAtavAlAnA Arthika sahayogathI saMghanA sarva sabhyonuM vArSika sneha 6-15 kalAke InDiyana maracanTas cembaranI kamiTI rUmamAM yojAyo ha.. milana ravivAra, tA. 5mI jAnyuArI, 1992nA roja savAranA sADA nava Current Indian Politics'-e viSaya paranA vArtAlApanA ne vAge biralA kriDA kendramAM yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge zrImatI vaktAnA ene kAryakramanA saMyojaka zrI amara jarIvAlAnA AbhArI chIe. mIrAMbahena zAhe bhaktisaMgIta rajU karyuM hatuM. temano paricaya saMghanA maMtrI zraddhAMjaliH varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhyo zrImatI nirabahena zAhe Apyo hato. sneha milananA dAtA zrI vidyAbahena (1) DaoN. narendra bhAu (2) zrI araviMda mohanalAla coksI (3) zrI khaMbhAtavAlAnuM sanmAna karAyela. saMghanA pramukha DaoN. ramaNabhAI zAhe pramodabhAi popaTalAla zAha ane (4) zrI gaNapatalAla maganalAla kAryakramanI bhUmikA samajAvI hatI. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je zAhe jhaverInAM avasAna thayAM hatAM. temane zraddhAMjali ApavAmAM AvI hatI ane kAryakramanuM sarasa saMcAlana karyuM hatuM. maMtrIzrI pravINacaMdra ke. zAha zoka prastAva temanA parivArajanone mokalavAmAM Avyo hato. AbhAravidhi karI hatI. AbhAraH tenetraya saMgha dvArA zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI ceriTebala 1 varSa daramiyAna kAryavAhaka samitinI nava sabhA maLela hatI. TrasTanA Arthika sahayogathI cikhodarAnI zrI ravizaMkara mahArAja AMkhanI kArobArI samitinA sarva sabhyono dila ane umaMgathI sahakAra maLe che eno haoNspiTalanA upakrame mAtara tAlukAnA raDha gAme zanivAra, tA. 7mI mArca, AnaMda che.' '92nA roja netrayajJanuM Ayojana thayuM hatuM. saMghanI samitinA sabhyoe a vividha pravRttio mATe maLela mAtabara 2kamanA dAna uparAMta sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA prasaMge varSa daramiyAna saMghanI bhinna bhinna 0 rAjendranagaranI mulAkAta : saMghanA upakrame saMghanA sabhyo ane pravRttio mATe avAranavAra arthasiMcana karanAra dAtAone to kema bhUlAya? dAtAo mATe sahayoga kaSTa yaza TrasTa-rAjendranagaranA kuSTarogIonA | sarva dAtAono A take hArdika AbhAra mAnIe chIe. AzramanI eka mulAkAta tA. 8mI mArca, '92nA roja yojavAmAM AvI saMghanI vividha pravRttione loko sudhI pahoMcADanAruM mAdhyama che. hatI. muMbaIthI vaDodarA eksapresa dvArA nIkaLI tA. 7mI mArce savAre zrI presa. cothI jAgIranA gujarAtI, hindI, marAThI ane aMgrejI bhASA ravizaMkara mahArAja AMkhanI haoNspiTala-cikhodarAnI mulAkAta lIdhI hatI. akhabAroe ane emanA saMcAlakoe saMghanI vividha pravRttinA ahevAla tyArabAda zrImatI tArAbahena caMdulAla jhaverI TrasTa taraphathI mAtara tAlukAnA yogya rIte pragaTa karI saMghane samAjamAM navuM parimANa ApyuM che. te dareka raDha gAme yojAyela netrayajJanA kAryakramamAM sau upasthita rahyAM hatAM. tA. 8mI vartamAnapatrono ane sAmayikono atre ame AbhAra mAnIe chIe. mArce zrI sureza sonI saMcAlita sahayoga kuSThayajJa TrasTa-rAjendranagaranA nApaNI vyAkhyAnamALAo, vyAkhyAna zreNIo ane vArtAlApanA AzramanI mulAkAta lIdhI hatI. A pravAsanA AyojanamAM samitinA vidvAna vaktAo ApaNI pravRttinuM aMga che. emanA sahakAra mATe ame dareka sabhya zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha tathA temanA putrI zrI caMdrikAbahena tathA vyAkhyAtAono hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. jamAi zrI yogezabhAie sArI jahemata uThAvI hatI. ame teozrInA saMghane anekavidha pravRttiothI satata dhabakato rAkhavA mATe ane AbhArI chIe. saMghanA sarva sabhyone premabharI hUMpha ApavA badala saMghanA pramukha DaoN. AnaMdaghanajInAM stavano para bhakti saMgIta ane pravacanoH ramaNalAla cI. zAhanA A take ame atyaMta AbhArI chIe. saMghanA upakrame AnaMdaghanajInA stavano parano bhakti saMgItano ane D saMsthAnA hisAbo civaTapUrvaka joI tapAsI ApavA mATe oDiTarsa pravacanono kAryakrama tA. 11, 12, 13, mArca, 1992nA roja paramAnaMda me. yu.esa. zAha enDa esosieTsanA zrI uttamacaMda esa. zAhanA ame kApaDiyA haoNlamAM sAMjanA samaye yojavAmAM Avyo hato. zrImatI AbhArI chIe. pUrNimAbahena sevaMtilAla zeThe AnaMdaghanajInAM stavano madhura kaMThe rajU karyA saMghano karmacArIgaNa paNa saMghanI pravRttiomAM eTalo ja upayogI hatA. te para DaoN. ramaNalAla cI. zAhe vivecanAtmaka pravacano ApyAM hatA. rahyo che. emanI cIvaTa ane khaMtanI noMdha letAM amane AnaMda thAya che. A kAryakrama mATe DaoN. ramaNabhAi zAha, zrImatI pUrNimAbahena zeTha ane amane AzA, vizvAsa ane zraddhA che ke Avo ja umaMgabharyo sahakAra saMyojaka zrImatI ramAbahena vorAnA ame AbhArI chIe. bhaviSyamAM saMghane sau taraphathI maLato raheze ane ethI saMghanI avirata 1 jayaprakAza nArAyaNa ane DaoN. rAma manohara lohiyA vize vikAsayAtrA cAlu raheze. vyAkhyAnoH saMghanA upakrame tA. 27 ane tA. 24 mArca, 1992nA roja nirubahena esa. zAha sAMjanA samaye inDiyana maracanTasa cembaranA kamiTIrUmamAM anukrame pravINacaMdra ke. zAha bhUmiputra'nA taMtrI zrI kAMtibhAi zAhe "jayaprakAza nArAyaNa-rAjakAraNa mAnad maMtrIo Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-92 prabuddha jIvana che. siddha paramAtmA DramaNalAla cI. zAha navakAramaMtramAM arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e paMca aThThapayArakammakkhaaiNa siddhisaddAma aisi ti siddhAH / . parameThIne namaskAra karavAmAM Ave che.. [ATha prakAranAM karmano kSaya thavAthI siddhine pAmelA te sio] bhavabhramaNa karatA jIvonuM aMtima lakSya che mokSa, nirvANa, siddhadazA. jIvanI uccattama e avasthA che. siddhAvasthA uccattama hovA chatAM navakAra siyaM-baddhaM kammaM jhArya bhasamIbhUyameaisimiti siddhAH / maMtramAM prathama namaskAra arihaMta paramAtmAne ane pachI bIje namaskAra siddha [sita eTale bahu arthAt jemanAM upArjana karelAM badhAM ja karmo paramAtmAne karavAmAM Ave che emAM paNa rahasya raheluM che. bhasmIbhUta thayAM che te siddho.] janma-janmAnaramAM mAnanArAM, saMsAranA bhavabhramaNamAMthI mukti sidhyantisma-niSThitArthA bhavantisma / meLavavAnA aMtima dhyeyamAM mAnanArAM bhAratIya darzanomAM jIva kevI rIte [jemane badhAM ja kAryo have niSThita arthAt saMpanna thaI gayAM che te bhavabhramaNamAMthI mukti pAme che, tenI zuddha AtmasvarUpa siddhAvasthA kevI siddha che.] hoya che ane tenuM aMtima pariNAma kevI rIte kevA prakAranuM Ave che, te vizenI bhinna bhinna mAnyatA rahelI che. temAM jaina darzananI mAnyatA anokhI sedhante sma-zAsitAro'bhavan mAGaga lyarupatAM vA'nubhavanti smeti siddhAH | " "siddha' zabda ghaNA darzanomAM vaparAyo che, paNa enI paNa judI judI - jeo AtmAnuzAsaka che tathA mAMgalyarUpano anubhava kare che teo arthacchAyA che. siddha che.] 'siddha zabdanA sAmAnya artho thAya che kRtakRtya, niSpanna, paripUrNa, divya, saMprAma, sajaja, paripakava, amara ItyAdi. keTalAMka anya darzanomAM je sitA nitya kAryavasAnathativartIta vutA vA vyakti lablisiddhiyukta hoya tene siddha kahevAmAM Ave che. amuka mahAtmA macaeNpazupAse hatyAn 'siddha puruSa che, ema jyAre kahevAmAM Ave tyAre eno artha eTalo ja ke Ljeo nitya arthAta aparyavasita che te siddha che. jeo bhavya jIvo " koIka siddhivALA AtmadarzI mahAtmA che ane temane dunyavI vastuo dvArA guNasaMdohane kAraNe prakhyAta che ne siddha che.) meLavavA mATe koIpaNa prakAranI vAsanA ke parataMtratA rahetI nathI. vizALa arthamAM, jeo potAnAM prayojanane ke dhyeyane pAra pADe che teo je te viSayanA siddhA-nitya siddha kahevAya che. potAnuM kArya karavAmAM jeo atyaMta kuzaLa hoya che teone siddho aparyavasAna sthitivALA hovAthI nitya kahevAya che.] siddhahasta kahevAmAM Ave che. judAjudA prakAranA siddhono nirdeza nIcenI fsA- hayAtA | gAthAmAM karavAmAM Avyo che : [siddha potAnA anaMta guNone kAraNe bhavya jIvomAM prasiddha arthAt kamme sippe a vijjA ya, maMte yoge a Agame attha jattA abhippAai tave kammakakhaai iya prakhyAta hoya che.] karmasiddha, zilpasiddha, vidyAsiddha, maMtrasiddha, yogasiddha, Agamasiddha, vidhU tyAM-pAchA na AvavuM paDe e rIte gayelA arthasiddha, yAtrAsiddha, abhiprAyasiddha, tapasiddha tathA karmayasiddha ema ghaNA prakAranA siddha hoya che. arthasiddha tarIke mammaNa zeThanuM, abhiprAyasiddha tarIke fjapU rAjhI-siddha thayelA, nihitArtha thayelA abhayakumAranuM, tapasiddha tarIke draDhaprahArInuM udAharaNa ApI zakAya. A prakAranA siddhomAM nAmasiddha, sthApanAsiddha vagere prakAro umerIne cauda prakAranA upapU zAstramAM kAryo jeo anuzAstA thayA athavA svayaM mAMgalyarUpa siddha gaNAvavAmAM Ave che, jema ke, 1. nAmasiddha, 2. sthApanAsiddha, 3. "thayA. , drasiddha 4. karmasiddha, 5. zilpasiddha, 6, vidyAsiddha, 7, maMtrasiddha, 8. . siddhanI judI judI vyAkhyAonA arthano samAveza karatI nIcenI gAthA yogasiddha, 9, Agamasiddha, 10. arthasiddha, 11. buddhisiddha, 12. yAtrAsiddha, zAstrakAre ApelI che : 13, tapasidhu, 14. karmakSayasiddha. dhmAtaM sitaM yena purANakarma * A badhA prakAranA siddhomAM keTalAkanI siddhi laukika prakAranI hoya che yo vA gato nirvRtisaudhamudhi / ane keTalAkanI siddhi to bhavabhramaNa vadhAranArI hoya che, paraMtu A badhAmAM kyAtoDanuzAtA niSkitAryo sarvocca siddha te karmasiddha che. AdhyAtmika kSetre to te je sAcA siddha thA saus; siddha tameLe che ! che. paMca parameSThImAM jemane ApaNe namaskAra karIe chIe te A karmakSayasiddha [jeoe pUrve bAMdhelAM prAcIna karmone bALI nAkhyAM che, jeo muktiSpI che, siddha paramAtmA che. mahelanI Toce pahoMcI gayA che, jeo jagatanA jIvone mATe muktimArganuM 'siddha zabdanI judI judI vyAkhyA nIce pramANe ApavAmAM Ave che : anuzAsana karanAra tarIke prasiddha pAmyA che, tathA temanA sarva prayojano siddha siddhe niTTie sayalapaoyaNajAai aiaisimiti siddhAH / thayAM che evAM zrI siddha paramAtmA mane maMgalarUpa thAo.] siddha arthAt paripUrNa thayAM che, jemanAM sakala prayojanono samUha te siddha paramAtmA mATe zAstrakAroe paryAyavAcaka bhinnabhinna zabdo siddha viziSTa arthacchAyA sAthe prayojyA che. siddhANaM buddhANaMnI pahelI gAthAmAM kahyuM che : sitaM-baddhamaSTaprakAraM karmendhanaM dhmAtaM-dagdhaM jAjvalyamAna siddhANaM buddhANaM pAragayANaM, paraMparagayANa zukladhyAnAnalena yaiste siddhAH / / loeggamuvagayANaM namo sayA savvasiddhANaM / " [jAjavalyamAna evA zukala dhyAnathI jemaNe karmarUpI IMdhaNone bALI Ama siddha, buddha, pAragata, paraMparAgata, lokAgragata, mukta, unmukta nAkhyAM che te siddha che.]. ajara, amara, acala, anaMta, akSaya, avyAbAdha, azarIrI ItyAdi zabdo siddha paramAtmA mATe prayojayA che. sendhantisma apunarAvRtyA nivRttierImagacchan / - siddha paramAtmAo je gati prApta kare che te siddhagatinA paryAyarUpa judA [jayAMthI pAchA pharavAnuM nathI evI nivRttipurImAM jeo sadAne mATe . judA zabdo zAstrakAroe prayojyA che. te A pramANe che : (1) mo, (2) gayA che te siddho che.] mukti, (3) nirvANa, (4) siddhi-siddhagati-siddhigati, siddhadazA, (5) kevalya, niravamasukhANi siddhANi aisiM ti siddhAH / / (6) apavarga, (7) apunarbhava, (8) ziva, (9) amRtapada, (10) ni:oyasa jaiimanAM nirupama sukha siddha thayAM che te siddha) (11) zreyasa, (12) mahAnaMda, (13) brahma, (14) nirmANa, (15) nivRtti, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 (16) mahodaya, (17) akSara, (18) sarvakarmakSaya, (19) sarvadu:khakSaya, (20) - paMcama gati. prabuddha jIvana A badhI vyAkhyAo uparathI siddha paramAtmA ane siddhigatinAM mahattvanAM lakSaNo darzAvatAM zAstrakAro kahe che : NaTThaTThakammabaMdhA aTThamahAguNasamaNiyA paramA loyaggaThiyA NiccA siddhA te erisA hoMti [jeoe ATha karmonAM baMdhano naSTa karI nAkhyAM che, ATha mahAguNothI yukta che, parama che, lokAgre sthita che tathA nitya che evA siddha paramAtmA hoya che.] AcArAMga sUtra (1/5/6)mAM siddha paramAtmAnuM svarUpa varNavatAM kahevAyuM che : savve sarA nayati takkA jattha na vijjaI mai tattha Na gAhiyA, Ae appaiThThANassa kheyanne jyAMthI sarva zabdo pAchA phare che (arthAt zabdo varNana karavAne samartha nathI), jyAM tarka (lpanA) pahoMcI zaktI nathI, buddhine je grAhya nathI evI siddhAvasthA che. AvI sala karmathI rahita avasthAmAM mAtra caitanya saMpUrNa jJAnamaya dazAmAM birAje che. jIvane karma anAdi kALathI vaLagelAM hoya che. siddha bhagavaMto jyArathI karmarahita thayA hoya che, tyArathI emanI e karmarahita avasthA pachI to anaMta kALa sudhI rahevAnI che. eTale siddhadazA sAdi-anaMtanA prakAranI hoya che. siddhazilA upara rahelA muktAtmAo kevA hoya che ? kevA nathI hotA te jANavAthI teno kaMika khyAla AvI zake. AcArAMgasUtramAM kahevAyuM che : se Na dIhe Na hasse Na vaTTe Na taMse Na cauraMse Na parimaMDale Na AitaMse Na kiNhe Na nIle Na lohiai Na hAlide Na sakkile Na surabhigaMdhe Na durabhigaMdhe NaM titte Na kaDuai Na kasAai Na eMbile Na ka khaDe Na mau Na gurue Na lahue Na sIe Na uNhe Na Ni Na lukkha Na kAu Na rUde Na saMge Na itthI Na purise Na annahA, pariNNe saNNa uvamA Na vijjati arUvIsattA apayassa payaNatthi se Na sade Na ruve Na gaMdhe Na rase Na phAse icceva tibemi siddhAvasthAnA jIvo dIrgha nathI, hrasva nathI, goLa nathI, trikoNAkAra nathI, catuSkoNAkAra nathI, parimaMDala (kaMkaNa)nA AkAranA nathI, kALA nathI, lIlA nathI, rAtA nathI, pILA nathI, dhoLA nathI, sugaMdhita nathI, durgaMdhavALA nathI, tIkhA nathI, kaDavA nathI, kasAyelA nathI, khATA nathI, madhura nathI, bhAre nathI, halakA nathI, zIta nathI, uSNa nathI, snigdha nathI, rUkSa nathI, karkaza nathI, mudda nathI, teo strI nathI, puruSa nathI, napuMsaka nathI. eTale ja teone mATe koi upamA nathI. teo arUpI sattA che ane alakSya che. teonuM varNana karavAne koI zabda nathI, rUpa nathI, gaMdha nathI, rasa nathI, sparza nathI. Ama, siddha bhagavaMtone varNavavA mATe koi zabda nathI ke temanI upamA ApavA mATe, sarakhAvavA mATe koi paudgilaka padArtha nathI. Ama chatAM, emanA anya pazne joie to teo anaMta guNathI yukta che. emAM paNa ATha mukhya guNa batAvavAmAM Ave che. e ATha guNa te ATha karmanA kSayathI pragaTa thatA guNa che. zAstrakAra kahe che : dIhakAlarayaM jaM tu kammaM se siyamaTThahA siyaM dhaMtaM ti siddhassa siddhattamuvajAyai [dIrghakALanAM upArjana karelAM ATha prakAranAM karma jemaNe bALI nAMkhyAM che, te AtmA siddhapaNAne prApta kare che.] upAdhyAya zrI yazovijayajIe 'navapadanI pUjA'mAM siddha pada mATe kahyuM che: karI ATha karma kSaye pAra pAmyA, * jarA janmamaraNAdi bhaya jeNe vAmyA, nirAvaraNa je AtmarUpe prasiddha thayA pAra pAmI sadA siddha budhdA. zAstrakAra lakhe che : aSTakarma kSayaM kRtvA zukladhyAnAnalena yaiH cidAnaMdamayA muktAH siddhAH siddha prayojanAH // atula sukha saMpannAH videhA ajarAmaraH bhave janme kutasteSAM karmabIjaM na vidyate // [jemaNe zukladhyAnarUpI agni vaDe AThe karmono saMpUrNa kSaya karyo che, jeo cidAnaMdamaya svarUpa banyA che, jeo mukta thayA che, jemaNe sarva prayojano siddha karyAM che, te siddha paramAtmA che. jeo atula sukhane pAmyA che. jeo tA. 16-12-92 deharahita che. jeo ajara ane amara che, jemane have karmarUpI koi bIja rahyuM nathI evA siddha paramAtmAno saMsAramAM pharIthI have janma kyAMthI thAya?] 'sirisirivAlA"mAM kahyuM che te pramANe siddha bhagavaMto anaMta guNavALo athavA ekatrIsa guNavALA athavA ATha guNavALA tathA anaMta catuMyavALAM che. asiaguNA viguNA igatIsa guNA a ahava aThThagaNA / siddhANaMta caukkA te siddhA diMtu me siddhiM // siddha paramAtmAnA ATha mukhya guNa nIce pramANe che : (1) anaMta jJAna, (2) anaMta darzana (3) anaMta sukha (avyAbAdha sukha), (4) anaMta cAritra (mAyika samyakatva) (5) akSaya sthiti, (6) arUpIpaNuM (7) agurula ane (8) anaMta vIrya. A ATha guNAMthI anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta sukha ane anaMta vIrya e cAra guNane anaMta catuSka (catuSTaya) tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. siddha bhagavaMtano kyo guNa kyA karmanA saMpUrNa kSayathI pragaTa thAya che te joie : (1) anaMta jJAna --jJAnAvaraNIya karmano sarvathA kSaya thavAthI AtmAne kevaLajJAna-anaMtajJAna pragaTa thAya che. A guNathI lokAlokanA samasta svarUpane jANI zakAya che. (2) anaMta darzana--darzanAvaraNIya karmano sarvathA kSaya thavAthI AtmAne kevaLa darzana pragaTa thAya che. A guNathI lokAlokanA svarUpane sAmAnya dharmathI joi zakAya che. (3) avyAbAdha dazA--vaidanIya karmano sarvathA kSaya thavAthI A prApta thAya che. A guNathI sarva prakAranI pIDAthI rahitapaNu-nirupAdhikapaNa prApta thAya che, avyAbAdha sukhamaya sthiti prApta thAya che. pudgalanA saMyogathI je sukha prApta thAya che te sAMyogika sukha hovAthI te bAdhAsahita, vinazvara hoya che. siddhadazAmAM asAMyogika sukha hovAthI temAM bAdhA thavAno koi ja saMbhava raheto nathI. mATe A avyAbAdha sukha sahaja svabhAvarUpa, anaMta hoya che. (4) anaMta cAritra--mohanIya karmano sarvathA kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che. darzana mohanIya karmano saMpUrNa kSaya thatAM kSAyika samyaktva pragaTa thAya che ane cAritra mohanIya karmano saMpUrNa kSaya thatAM vItarAgatA (yathAkhyAta cAritra)no guNa pragaTa thAya che. AthI siddha paramAtmA sva-svabhAva rUpa cAritramAM anaMtakALane mATe avasthita rahe che. (5) akSaya sthiti--AyuSya karmano sarvathA kSaya thavAthI A guNa prApta thAya che. siddhanA jIvone janma, jarA, mRtyu hotAM nathI. A guNathI ajarAmara avasthAnI prApti thAya che. anaMtakALa sudhI teo potAnI A zuddha sthitimAM rahe che. (6) arUpitva--nAmakarmano saMpUrNa kSaya thavAthI A guNa pragaTa thAya che. nAmakarmano nAza thavAthI tenI sAthe joDAyelAM varNa, gaMdha, rasa, sparza, zabdano paNa nAza thAya che. AtmA sarva prakAranA sthUla rUpamAMthI mukta che eTale ke arUpIpaNa prApta kare che. siddha paramAtmA azarIrI, atIndriya hoya che. teo niraMjana avasthAmAM hoya che. AthI ja eka ja sthaLe siddha paramAtmA game teTalI saMkhyAmAM sthiti karI zake che. teo arUpI hovAthI temanuM arUpIpaNa indriyagrAhya anubhavamAM AvI zakyuM nathI. (7) agurulaghutva--gotra karmano saMpUrNa kSaya thavAthI A guNa pragaTa thAya che. AthI bhAre ke haLavo, UMco ke nIco ityAdi prakAranA vyavahArathI rahita evI avasthA AtmA prApta kare che. jo gurutva rahe to AtmA loDhAnA goLAnI jema nIce paDI jAya ane jo laghutva rahe to AkaDAnA tUlanI jema havAmAM game tyAM UMce UDyA kare. (8) anaMta vIrya--aMtarAya karmano sarvathA kSaya thavAthI A guNa pragaTa thAya che. AthI AtmA anaMta zaktivaMta bane che. dAmAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya ane vIryaMtarAya e pAMca prakAranAM aMtarAya karmano nAza thatAM AtmAmAM anaMta vIryAdi pAMca prakAranI jAyika zakti labdhi, utpanna thAya che. e zakti kevI che ? siddha paramAtmA potAnI zaktithI samasta lokane aloka ane alokane loka karI zake. paraMtu siddha paramAtmA potAnI tevI zakti kadI phoravAtA nathI kAraNa ke pudagaLa sAthenI pravRtti have temane rahetI nathI. vaLI teone tema karavAnuM koI prayojana hotuM nathI.A zaktithI ja teonA Atmika guNomAM jarA paNa parivartana thatuM nathI. zrI jJAnavimalasUri 'navakAra bhAsa'mAM navakAra maMtranA bIjA padano mahimA varNavatAM siddha paramAtmAnA ATha guNa ATha karmanA kSayathI pragaTa thAya che te darzAvatAM lakhe che : Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-92 prabuddha jIvana ? bhAva re namo siddhANaM bIje pade re lola, jehamAM guNa che ATha re. zukla dhyAna anale karI re lola, kevaLajJAna anaMta re. darzanAvaraNa kSayathI thayo re lola, kevala darzana kaMta re. akhaya anaMta sukha sahejathI re lola, vedanI karmano nAza re. mohanI karme niramatuM re lola, kAyika samakti vAsa re. akhayathiti guNa upano re lola, Ayukarma abhAvi re.. - nAmakarmakSaye nIpano re lola, rUpAdika gata bhAva re. agurulaghuguNa upano re lola, na rahyo lei vibhAva re. gotra karmakSaye nIpano re lola, nija paryAya svabhAva che. anaMtavIrya AtamataNa re lAla, pragaTro aMtarAya nAsa re. ATha karma nAza thayo re lola, anaMta akhaya sukhavAsa re. * siddha paramAtmAnA A ja ATha guNa keTalAka bhinna zabdo dvArA darzAvavAmAM Ave che. u.ta. samakti darzana jJAna, agurulaghu avagAhanA, sUkSma vIrajavAna, nirAbAdha gaNa siddhake. siddhanA ATha guNa A prakAre gaNAvavAmAM Ave che : (1) kAyika samyakatva (2) anaMta darzana (3) anaMta zAna (4) agurulaghutva, (5) avagAhanatva, (6) sUkSmatva, (7) anaMta vIrya ane (8) avyAbAdha. samavAyAMgasUtramAM ATha prakAranAM karmonI kula ekatrIsa prakAranI mukhya prakRti batAvIne siddhanA ema ekatrIsa prakArono nIce pramANe nirdeza karavAmAM te Avyo che. nava darisaNaMmi cattAri, Aue paMca AIme aMte . ... se se do do bheyA ravINabhilAveNa igatIsaM - [nava guNa darzanAvaraNIyanA kSayathI, cAra AyuSya karmanA kRSathI, pAMca ' aMtarAya karmanA kSayathI ane bAkInA karmonA pratyekanA kSayathI be be ema ekatrIsa guNa thAya che.] siddha bhagavaMtoe AThe karmano saMpUrNa kSaya ryo hoya che. e ATha karmanA nIce pramANe mukhya ekatrIsa peTA prakAro gaNAvavAmAM Ave che. e karmathI vaita siddha bhagavaMto hovAthI e rahitapaNe temanA guNa tarIke darzAvAya che. (1) pAMca prakAranA zAnAvaraNIya karmathI rahita (2) nava prakAranAM darzanAvaraNIya karmathI rahita (3) be prakAranAM vedanIya karmathI rahita (4) be prakAranAM mohanIya karmathI rahita (5) cAra prakAranAM Ayu karmathI rahita (6) be prakAranAM nAma karmathI rahita, (7) be prakAranAM gotra karmathI rahita (8) pAMca prakAranAM aMtarAya karmathI rahita Ama kula 31 prakAranA karmathI rahita hovAthI 31 guNa. siddha bhagavaMtanA ekatrIsa guNa anya rIte paNa gaNAvavAmAM Ave che. siddha bhagavaMtomAM nIcenA ekatrIsa padArtho ke lakSaNo nathI hotAM. tenAthI , rahitapaNu te temanA guNa tarIke darzAvAya che. A ekatrIsa vastu nIce pramANe 1 1. pAMca prakAranAM saMsthAna-(1vAMTavuM 2. vikhaNa, 3. cokhaNa, 1. 2 lAMbu, 5. parimaMDala) - 2. pAMca varNa (1. ceta, 2. lIlo, 3. pILo, 4. rAto, 5. kALo) 3. be prakAranI gaMdha (sugaMdha ane durgaMdha) 4. pAMca rasa (1, khATo, 2, khAro, 3. tIkho, 4, turI, 5. madhura) 5. ATha sparza (1. TADho, 2. uno, 3. lukho 4. copaDe, 5. haLavo , 6, bhAre, 7. suMvALo, 8. barachaTa) 6. eka zarIra-mapayoga 7. traNa veda (strIveda, purUSada, napuMsakaveda) 8. eka padArtha (padArthasaMga) 9. eka punarjanma (pharIthI janma levo te) kula 31 guNa A rIte paNa gaNAvavAmAM Ave che. ATha prakAranAM karmomAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane * aMtarAya e cAra karmo ghAtI karmo che ane AyuSya, nAma, gotra ane vedanIya e cAra aghAtI karmo che. cAra ghAti karmo AtmAno ghAta karanArAM che. ghAti karmono vapa thatAM kevaLajJAna pragaTe che. arihaMta paramAtmA cAra dhAni karmono kSaya karI, kevaLajJAna pragaTa thatAM tIrtha pravartAve che. emane AyuSya, nAma, gotra ane vedanIya e cAra karmono kSaya karavAno bAkI hoya che. ' siddha paramAtmAe cAra ghAti ane cAra adhAti ema AThe karmono kSaya karelo hoya che. eTale karmakSayanI dRSTie, mokSagati prApta karavAnI dRSTie siddha paramAtmA arihaMta paramAtmA karatAM caDiyAtA che. siddha paramAtmA azarIrI, akarmA ane avinAzI che. arihaMta paramAtmA dehadhArI hoya che ane emano deha paNa aMte to nAzavaMta che. arihaMta paramAtmAne haju cAra aghAtI karma udayamAM vartatAM hoya che. siddha paramAtmA sarvathA akarmA che. arihaMta paramAtmAne haju nirvANapada pAmavAnuM, siddha thavAnuM bAkI hoya che. kALa bhakSaka che ane te arihaMta paramAtmAne paNa choDato nathI. paraMtu siddha paramAtmA to kALanuM paNa bhakSaNa karanArA che arthAt avinAzI che. Ama siddha paramAtmA caDiyAtA hovA chatAM navakAra maMtramAM ApaNe sarvaprathama namaskAra arihaMta paramAtmAne ja karIe chIe kAraNa ke siddha paramAtmAnI oLakha karAvanAra arihaMta paramAtmA ja che. arihaMta paramAtmA tIrtha pravartAve che ane jIvone mokSamArga batAve che ane e tarapha dorI jAya , che. arihaMta paramAtmA na hoya to jIva mithyAtvanA gADha aMdhakAramAM aTavAto * hoya. siddhagati eTale zuM enI paNa ene khabara na hoya. Ama, siddha paramAtmAne oLakhAvanAra arihaMta paramAtmA hovAthI arihaMta paramAtmAne ApaNe pahelo namaskAra karIe chIe. ' vaLI, arihaMta paramAtmA bhavya jIvone dezanA ApI, dharmabodha pamADI mokSamArga tarapha laI jAya che tenI sAthe temanuM potAnuM lakSya paNa nirvANapada, siddhagati prApta karavAnuM hoya che. vaLI teo pote jyAre svayedIkSita thAya che tyAre siddha bhagavaMtonI sAkSIe thAya che ane namo siddhANaM bolIne sAmAyika vrata uccare che. siddhavanI prApti e je arihaMta bhagavAnanuM aMtima dhyeya na hoya ane jIvone teo je mokSamArga na batAve to temanuM arihaMtapaNuM rahetuM nathI. vyavahAradraSTie joIe to arihaMta paramAtmA dehadhArI hovAthI sArI paramAtmA che. siddha paramAtmA azarIrI che ane tethI adRSTa che. e dRSTie teo nirAkArI che temanI avagAhanA AkAravALI hoya che. eTale prathama bhakti sAkArI paramAtmAnI ane pachI nirAkArI paramAtmAnI bhakti e ma jIva mATe grahaNa karavo saraLa che. eTale navAramaMtramAM arihaMta paramAtmAne prathama namaskAra che te yogya che.. navakAra maMtramAM arihaMta ane siddhano samAveza sadevamAM, AcArya, upAdhyAya ane sAdhuno samAveza sadaramAM ane cUlikAnA cAra padano samAveza sadadharmamAM karavAmAM Ave che. Ama, arihaMta ane siddha baMneno samAveza sadevamAM thato hovAthI devatyanI dRSTie arihaMta ane siddha baMnene sarakhA gaNI zakAya. . paMca parameSThInuM vargIkaraNa be vibhAgamAM karavAmAM Ave che: (1) siddha ane (2) saMpati. siddhamAM arihaMta ane siddhano samAveza karAya che ane saMpatimAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhuno samAvesa karAya che. uttarAdhyayana sUtra (20/1)mAM kahyuM che : siddhANaM Namo kiccA, saMjayANaM caM bhaavo| atyadhammagaI tacca ANusahi suNeha me // ahIM arihaMta bhagavAnano siddhamAM samAveza karyo hovAthI sihanA be prakAra batAvavAmAM AvyA che : (1) bhASaka siha-eTale teo bolatA hoya, , vANIno upayoga dezanA ApavA mATe karatA hoya che. arihaMta bhagavAnanuM aMtima lakSa siddhagatinuM hoya che ane tIrthakara 5da pUrNa thatAM teo te ja bhavamAM bhaviSyamAM siddhagati avazya pAmavAnA ja che mATe temane bhASaka siddha tarIke oLakhavAmAM AvyA che. (2) abhApaka siMha-AThe karmono bhaya karIne jeo azarIthI banyA che ane jemane have bolavAnuM rahetuM nathI te sihu bhagavaMto. . (madhya) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-129 zate jIva zarada: tuonAM nAma, varSanA arthamAM ppravINacandra jI. rUpArela , , sATha, paMcotera varSa ke evI moTI uMmara koInI jayaMtI ujavAya atharvavedamAM 'varSa' zabdano upayoga sau prathama aitareya brAhmaNa tathA tyAre ghaNIvAra "zataM jIva zarada:' evI zubhecchA bolAya ke lakhAya- zatapatha brAhmaNa vageremAM maLe che. chapAya che. vyavahAramAM ApaNA kRSi pradhAna dezanI prajAe "sAla'nA arthamAM - atuo cha hoya che, evuM bAlamaMdiramAM ke zALAnA prAthamika A varSa" zabda ja vadhu pasaMda karyo che. Ajeya ApaNI ghaNIkharI vibhAgamAM zikhyA pachI ye vyavahAramAM to sAmAnya rIte ziyALo, bhASAomAM A varSa zabda-uccAra ne svarUpa bheda-vadhu pracalita che. unALo ne comAsuM, evI traNa Rtuono ja paricaya rahe che. bahu bahu 'sAlanA arthamAM "zarada' zabda mAtra sAhityika ne aupacArika bhASAmAM to khUba phUla khIlelAM dekhAya tyAre vaLI keTalAMkane vasaMta Rtu AvyAno ja vaparAya che. khyAla Ave che kharo !paNa zarada Rtu kyAre zarU thAya che ne kyAre pUrI sAlanA arthamAM traDhatunuM nAma vaparAya e kaMI "zarada'ne 'varSa' zabda thAya che eno khyAla Ave che kharo? hA, zaradapUnama yAda rahe che kharI pUratuM ja maryAdita nathI ! saMskRtamAM ziyALA ne unALAnI RtuonAM 1-rAsa-garabA ne jalasA thAya ne ! eTale A nimitte eno kaMIka nAma paNa A ja rIte sAlanA arthamAM vaparAyelAM maLe che. khyAla AvI jAya che kharo! " saMskRtamAM "ziyALAnI Rtu mATe "himA" zabda vaparAyo che. - ' te A "zataM jIva zarada:' zubhecchAmAM "zarada' eTale Rtuno artha anyaRtuonI jema ja ekatuthI evI ja anya Rtu vaccenA gALA. hoya che? zabdArthamAM to e Rtuno artha ja darzAve che; paNa A rItanI mATe-eTale ke bAramAsanA, sAlanA arthamAM A 'himA" zabda vaparAyo zubhecchA darzAve che ke-"so zarada (Rtu sudhI eTaluM) jIvo !' eTale ke che. paNa eno Avo ullekha Rgvada tathA anya vaidika sAhityamAM ja so varSa jeTaluM dIrgha jIvana pAmo !' Ama A prayogamAM 'zarada' zabda vadhu maLe che. zatapatha brAhmaNamAM spaSTa noMdhAyuM che-"zataM himA Iti zata varSa'no artha darzAve che. varSANi'-so 'himA" eTale so varSa !, vaidika sAhityamAM mukhyatve A ApaNo deza kRSipradhAna che. eTale dezanI prajA mATe A "zarada zataM-(so-100) zabda joDe ja e vadhu vaparAyelo maLe che, e noMdha . Rtu paNa vizeSa mahattva dharAve che : A RtumAM moTAbhAganA pAka jevuM che. taiyAra thAya che. zaradapUnamanI rAte, caMdrane dharavAmAM AvatA mekaDonala ane kIthanA abhiprAya mujaba, saMskRtamAM vaparAyelo dUdhapauAnA prasAdamAM, A RtumAM taiyAra thayelA tAjA cokhAnA "samA' zabda grISma Rtuno-unALAno sUcaka che. (grISma RtunA - pAkamAMthI banelA pauA hovAnuM aneruM mahattva hoya che. arthamAM A "samA' zabdanA sagorA zabdo bhArata-yuropIya varasamAM eka ja vAra, niyamita rIte nizcita gALe AvatI koI [InDoyuropiyana kuLanI anya bhASAomAM paNa maLe che. udAharaNa eka RtunuM nAma, evI eka Rtu pachI AvatI evI ja anya Rtu tarIke aMgrejI, "samara' grISma ! AnA samarthanamAM teoe Rtu vacceno gALo to sUcave ja ne! ne Avo gALo to bAra mAsano, atharvavedamAMnA keTalAka pariccheda noMdhyA che.) A samA' zahIda varSano ja hoya! Ama eka zarada RtuthI anya zarada Rtuno gALo prAcIna sAhityamAM Ama RtunA arthamAM vaparAyelo javalle ja maLe doDI ja varSano ja hoyane!eTale so varSano gALo' sUcavavA paNa A "zarada paNa pachI, anya RtuonAM nAma vAcaka zabdonI jema artha vikAsa RtunuM nAma, e zubhecchAmAM vaparAyuM che. sAdhI e paNa sAlanA-varSanA arthamAM chUTathI vaparAyelo maLe che. emane -ne A paraMparA to cheka prAcIna kALathI cAlI Ave che. saMskRta RtuonA nAma vAcaka zabdonI jema, eNe paNa evo ja arthavikAra che sAhityamAM "zaradI-zabdano varSanAM arthamAM chUTathI upayoga thayo che. sAdhyo hoya e saMbhavita che. raghuvaMzamAMno Avo prayoga ghaNAnAM dhyAnamAM haze. RgvadamAM paNa zarada sAlanA arthamAM, A "samA' zabdanA thayelA aneka upayogonI zabdano Avo-varSanA arthamAM prayoga thAya che.' udAharaNa Rgvada, atharvaveda, IzopaniSada vageremAMthI maLI rahe che '' ema to "varSa' zabda paNa hakIkatamAM tuno ja pAyAno artha dharAve che. ApaNA kRSipradhAna dezamAM prajA mATe anna utpAdana atyaMta mahatvanuM hovAthI svAbhAvika rIte ja varasAdanuM- varSAnuM mahattva paNa vArSika sneha milana sauthI vadhu hatuM-zarada karatAM ye vadhuIkemake varasAda paDe to anAja Uge Arthika sahayogaH zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlA, saMskRtamAM "vRSa' eTale varasavuM; A parathI prAraMbhamAM to varasAda thayo, varSA thavI, evA arthamAM "varSa" zabda banyo. TvedamAM ne - saMghanA sabhyo mATe vArSika sneha milanano kAryakrama pachInI racanAomAM paNa saMskRtamAM A varSa' zabda varasAdanA 1 ravivAra, tA. 7mI phebruArI, 1993nA roja savAranA varSanA arthamAM vaparAto rahyo; pachIthI A zabda prayoga varasAdanI 10-30 thI 12-30 sudhInA samayamAM copATI khAte--A AkhI Rtu mATe paNa vaparAto thayo. * A varasAdanI tu paNa varasamAM eka ja vAre Ave ne ! eTale | biralA krIDA kendra madhye yojavAmAM Avyo che. A jevuM "zarada RtunA nAmamAM thayuM, tevuM ja "varSA Rtu vize paNa thayuM kAryakramanI vizeSa vigato nimaMtraNa kArDa dvArA sarva sabhyone ne eka varSathI aneka varSa sudhInA bAra mAsano gALo- eka jaNAvAmAM Avaze. sAlano gALo, A RtunA nAma parathI ja "varSa' nAme oLakhAto thayo.-jene vyavahAramAM ApaNe "varasa" evA saraLa rUpathI paNa ' A kAryakrama phakta saMghanA sabhyo mATe ja che. oLakhIye chIe. jayaMtIlAla pI. zAha nirubahena esa. zAha " saMskRta sAhityamAM "varSa' zabdano Ama "sAla'nA arthamAM thayelo nirubahena esa. zAha pravINacaMdra ke. zAha no upayoga kadAca, zarada'nA evA upayoga pachIno che. RgvadamAM ke | saMyojako .. maMtrIo mAlika grI muMbAI jana yuvaka saMdhI mudraka, prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, sthaLa : 385, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI-400004, , , , niH pa02madrazasyAnaH rilAyansa ophaseTa prinTarsa, 29 khAMDiyA sTrITa, muMbaI-40008. glemeTAIpaseTiMga maThokana, muMbaI-400 092. sauthI vadhu to zaradamAM pAke 'bAparathI prAraMbhamAM mAM ne