Book Title: KalpaSutra Mool Gujarati Anuwad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009033/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namo namo nimmatanuMsaLaK II AgamasUtra saTIka anuvAda 42 anuvAda zreNI sarjaka - muni dIyaratnasAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda 42/1 kalpa [bArasA sUtra rasada zrI raNa -: anuvAda-zreNInA sarjaka H mata muni dIparatnasAgyuM mArgadara tA. 23/10/2009 zukvAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rU-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa sarema na Fonow " 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 42 mAM che... 0 kalpaNA - - arthAta - "bArasA " - vyAkhyAna-1-thI vyAkhyAna-9-no mULa sUtrono saraLa anuvAda - x - x - x - x - x - x - x - ja TAIpa seTIMga zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 -: mudraka :navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kAryapreraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya viSNarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA.. pUjya AcAryazrI caMsUrIzvarajI ma. nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA A * 0 deg 0 . che kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAritra prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjaya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. - ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamaza saTIka aAvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [42] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI ma.sA.nA suvinitA sAdhIzI pUmikAzIjI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra sarvodaya pArzvanAthaja ceriTebala TrasTa mukuM-vesTa, muMbAI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sAdhvIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta AdevazrI bhaktisUrIzvarajI maLyA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvebhUpU. saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvaryAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI mAthI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA 5.pU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sAdhvIzrI prazamazIlAzrIjI manA zrutAnurAgI ziSyA sAzrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthIzrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI zrI AdinAtha jaina zve saMgha," bhopAla. 66 (4) paramapUjyA vardhamAnatapasAdhikA, zatAvadhAnI sAdhvIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI,' karacelIyA, surata. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH -bhAga-42 A bhAgamAM ame kalpa-[bArasA] sUtrano samAveza karelo che. je koI svataMtra AgamasUtra nathI, paNa "dazAzrutaskaMdha" nAmaka chedasUtranA AThamA adhyayanarUpe prasiddha che. paraMtu tenuM svataMtra mahattva che. tathA prativarSa paryuSaNa mahAparvamAM sarvatra tenuM vAMcana thAya che. te vAta jana sAdhAraNamAM suvidita che. tethI ame tene alaga sthAna Apela che. ahIM kalpa sAthe kauMsamAM "bAsA'' zabda eTale mUkela che ke vyavahAramAM "bArasAsUtra" eTale saMvatsarIe vaMcAya te ane kalpasUtra te pUrvenA cAra divasomAM vyAkhyAna karAya te - evI eka mAnyatA lokomAM pravarte che, te mithyA mAnyatAnA nivAraNa mATe ame A baMne zabdo joDe lakhIne te eka ja zAstra che, tema batAvela che. pUjya AgamoddhArakazrI AcArya deve paNa A pramANe ja chapAveluM che. A sUtra "1215' zloka pramANa hovAthI "bArasA" sUtra nAme che ane tenA vyAkhyAno nava bhAgamAM vibhAjIta che, je kalpasUtranA nAmathI prativarSa vyAkhyAnarUpe vaMcAya che [jo ke navamuM samAcArI vaMcAtuM nathI.] kalpasUtra paratve hAla zrI vinayavijayajInI subodhikATIkA ane tenuM bhASAMtara 'premazAhI' eTalA badhAM pracAra-prasAra pAmyA che ke temAM AvatA vyAkhyAno ja 'kalpasUtra' che, tevI mAnyatA ghara karI gaI che. paraMtu A kalpa [bArasA] sUtra upara niyukti paNa che, cUrNi paNa maLe che. TIppaNo paNa che. alaga alaga kartAonI racelI vRttio-dIpikA-avasUri Adi paNa maLe ja che. tathA "paryuSaNa kalpAMtara vA''mAM ghaNAM ja spaSTIkaraNo paNa upalabdha ja che. paNa khedanI vAta e che ke subodhikA TIkA ane tenA 'khemazAhI' anuvAde je loka mAnasano kabjo karelo che, tene kAraNe tene ja kalpasUtra mAnI laI, te vyAkhyAnano aMza paNa rahI jAya to vyAkhyAnane adhUruM mAnavAmAM Ave che. tyAre kalpasUtra uparanI bIjI paMdara-vIza kRti tarapha dhyAna kheMcavuM amone A tabakke Avazyaka lAgela che. evA kalpasUtranA mAtra mULano anuvAda te A prakAzana che. 42/2 18 kalpa [bArasA] sUtra prastuta graMthanI bhUmikA 0 ame A graMthano atre samAveza tenA mAhAtmyane jANIne ja karelo che. pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva AnaMdasAgarasUrIzvarajIe paNa Agama maMjUSA, Agama tAmra AdimAM teno alaga samAveza karelo ja che. 0 to mAtra mULa "kalpasUtra' anuvAda ja kema ? ahIM kalpasUtranI saTIka anuvAda ja levAnI amArI bhAvanA hatI ane te mATe kalpasUtranI cUrNi, kalpAMtara vAcya, klya kiraNAvalI Adi sAme paNa rAkhyA hatA. tyAre eka sthavira padastha zramaNe amAruM dhyAna doryu ke zrI vinayavijayajI gaNinI subodhikA eTalI badhI svIkRta banI che ke koI bIjI TIkA samAjamAM sthAna pAmI zakI nathI mATe Apano prayatna kevaLa vidvadbhogya ja banI jaze. te eka kAraNa hatuM ke jethI ame mAtra mULano anuvAda mUkyo. bIjuM kAraNa e hatuM ke mAtra mULano anuvAda "khemazAhI'' vAMcanArane paNa upayogI thaI zake tema che. "premazAhI'mAM mULano anuvAda ghaNo lAMbo ane vAMcana paddhatinI dRSTie vartamAnayugamAM kliSTa jaNAto hoya tevI phariyAda huM pacIza varSathI sAMbhaLuM chuM. tethI mULano saraLa, sIdho, pUrNa ane chatAM paNa bhASAkIya mUlyavALo anuvAda jarUrI hato. tethI ame ahIM mAtra mULa kalpasUtra anuvAdane ja prakAzita karyo che. A 'mULa'ne AdhAre vyAkhyAna karavuM paNa samayamaryAdAne AzrIne have saraLa banAvI zakAze. temaja 'mULa' kalpasUtrano akSara paNa na chUTI jAya te mATe alagathI apAyela A mULano anuvAda kalpasUtra paratvenI zruta zraddhA jALavaze. A anuvAdamAM ame nave vyAkhyAnone alaga to chapAvela che ja jethI 'mULa' nave vyAkhyAno akSarazaH vAMcana ane zravaNamAM saraLatAthI upalabdha thavAnA ja che. saLaMga vAMcana dvArA saMvatsarI parvanA dine paNa gujarAtImAM "bArasAsUtra'' zramaNI Adine prApta thavAthI teo pota-potAnA gacchAdhipatinI pUrva maMjUrI maLe to vAMcI zake che. e rIte A prakAzananI upayogItA che, paNa amAro mULa dhyeya to A sUtranuM zuddha sUtra svarUpa zuM che? vaMcAtA vyAkhyAnamAM mULa kalpasUtra keTaluM ? ane vyAkhyAnomAM AvatI vAto keTalI ? teno saspaSTa bheda rajU karavAnuM che, je A sAthe saraLa bhASAmAM karAyelA akSarazaH anuvAdathI siddha thaI zake che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 20 kalpa [bAsAM sUtra | maMgala-sUtra | namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariyANa namo uvajhAyANaM namo loe savvasAhUNaM eso paMca namukkAro sava pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala paryuSaNa mahAparva divasa-4 -X - X - X - X - vyAkhyAna-1 arihaMtone namaskAra thAo siddhone namaskAra thAo AcAryone namaskAra thAo upAdhyAyone namaskAra thAo lokamAM rahelA sarve sAdhuone namaskAra thAo A pAMce namaskAra, sarve pApono nAza karanAra che. ane sarve maMgalomAM zreSTha maMgala che. - X - X - X - X - Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmmAna kalpa [bArasA sUtra vyAkhyAna-1 | purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM [1] artha - te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA jIvananI pAMca ghaTanA hastottara (uttarA phAlganI) nakSatramAM thaI. hastottara nakSatramAM bhagavAna svargathI vIne garbhamAM AvyA(2) hatottara nakSatramAM bhagavAnane eka garbhathI bIjA garbhamAM saMharaNa karavAmAM AvyA (3) hastottara nakSatramAM bhagavAna jamyA (4) hastottara nakSatramAM bhagavAne muMDita thaIne, gRhatyAga karIne anagAratvano (dIkSAno) svIkAra karyo (5) hastottara nakSatramAM bhagavAnane anaMta, anuttara, avyAbAdha, nirAvaraNa, samagra ane paripUrNa zreSTha kevaLajJAna ane vaLadarzana utpanna thayuM tathA (6) svAti nakSatramAM bhagavAna parinirvANane prApta thayA. suda-6 nA divase mahAvijaya puSpottara pravara puMDarIka nAmanA mahAvimAnamAMthI ke jyAM vIsa sAgaropamanI utkRSTa Ayusthiti che tyAMthI potAnA AyuSya, bhava ane sthitino kSaya thatAM vIne A jaMbUdvIpanA dakSiNArdha bharatamAM, A avasarpiNI kALamAM ke jyAre suSamasuSama, suSama, suSamaduSama, nAmanA ArA pasAra thaI cUkyA hatA ane duSama-suSama nAmano cotho Aro paNa ghaNo kharo pasAra thaI gayo hato, arthAt eka kroDAkoDa sAgaropamamAM beMtAlIsa hajAra varSa ochA pramANavALA duSama-suSama nAmanA ArAno ghaNo bhAga vItI gayo hato, mAtra paMcotera varSane sADA ATha mAsa zeSa rahyA hatA tyAre pUrve IkvAku kuLamAM janma grahaNa karelA ane kAzyapagotrIya ekavIsa tIrthaMkara thaI gayA hatA ane harivaMza kuLamAM janma pAmelA gautama gotravALA be tIrthakara paNa thaI cUkyA eTale ke A rIte trevIsa tIrthaMkara thaI gayA pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra aMtima tIrthakara thaze' A rIte pUrva tIrthakaro dvArA nirdiSTa bhagavAna mahAvIra brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM koDAla gotrIya RSabhadatta nAmanA brAhmaNa, tenI patnI jAlaMdharagobIyA devAnaMdA brAhmaNI tenI kukSimAM ardharAtrinA samaye, hastottarA (uttarA phAlganI) nakSatranI sAthe caMdramAno yoga hato tyAre devasaMbaMdhI AhAra, bhava ane zarIrano tyAga karIne garbharUpe utpanna thayA. [2] te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra grIkhakALanA cothA mahine ane AThamA pakSe arthAta aSADha Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-1 23 [3] zramaNa bhagavAna mahAvIra traNa jJAna (mati zruta ane avadhi)thI yukta hatA. 'huM devabhavamAMthI cyavIza' ema teo jANatA hatA. 'vartamAnamAM cavuM chuM' tema jANatA na hatA. paraMtu devabhavathI cyavI gayo chuM,' ema jANatA hatA. [4] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra jAlaMdhara gotriyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM garbharUpe avataryA, te rAtre devAnaMdA brAhmaNI tenI zayyAmAM ardhanidrAvasthAmAM hatI. te samaye teNe udAra, kalyANakArI, ziva, dhanya ane maMgaLarUpa tathA zobhAyukta cauda svapnAM joyAM ane joIne jAgI. [5] te cauda mahAsvapnonAM nAma A pramANe che. (1) hAthI (2) vRSabha (3) siMha (4) abhiSeka karAtI lakSmIdevI (5) kulanI mALA (6) caMdra (7) sUrya (8) dhajA (9) kuMbha (10) padma sarovara (11) sAgara (12) deva vimAna athavA bhavana (13) ratnarAzi (14) dhumADA vagarano agni. [6] te samaye devAnaMdA brAhmaNI AvA prakAranAM udAra, kalyANa, ziva, dhanya, maMgaLa ane zrIyukta cauda mahAsvapnone joIne jAgRta thaI, harSita ane saMtuSTa thaI ane teNInuM mana AnaMdita ane prItivALuM thayuM. parama suMdara manavALI thaI. kalpa [bArasA] sUtra tenuM hRdaya harSathI praphullita thaI gayuM. jema kadaMbanuM phula meghanI dhArAothI khIlI uThe che, tenA kAMTA UbhA thaI jAya che te ja rIte devAnaMdAnA romeroma UbhAM thaI gayAM. svapnAnuM smaraNa kare che, svapnAonuM smaraNa karIne te potAnI zayyAmAMthI UThI ane tvarA vinAnI, capalatA vinAnI, bhaya vinAnI, rAjahaMsa jevI gatie cAlatI, jyAM RSabhadatta brAhmaNa che tyAM Ave che. 24 tyAM AvIne RSabhadatta brAhmaNano 'jaya thAo vijaya thAo' evA zabdo vaDe vadhAve che pachI bhadrAsane besIne jarA zAMta ane svastha thaIne baMne hAtha joDI mastake aMjali joDI A pramANe bolI, "he devAnupriya ! huM Aje ardhanidrita avasthAmAM zayyAmAM sUtI hatI tyAre AvA prakAranA udAra ane zobhAyukta cauda mahAsvapno joIne huM jAgI gaI. te svapnAM A pramANe che - hAthIthI laI nirdhama agni sudhI, he devAnupriya ! tevA udAra yAvat cauda mahAsvapnonuM vizeSa kalyANakArI zuM phaLa mane maLaze te kaho.'' [] tyArapachI te RSabhadatta brAhmaNa devAnaMdA brAhmaNInI pAsethI A vAta sAMbhaLIne ane hRdayamAM dhAraNa karIne harSita tathA saMtuSTa thayA ane atyaMta AhlAda bhAvane pAmyAM. jevI rIte medhadhArAthI sIMcAela kadaMbapuSpa khIlI uThe che tevI ja rIte tene romAMca utpanna thayo, te svapnonuM avadhAraNa karI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-1 5 tenA phaLanA anusaMdhAnamAM vicAra karavA lAgyA. vicArIne potAnA svAbhAvika vicakSaNa mananayukta buddhivijJAnathI te svapnonA artha avadhAraNa kare che. artha nizcaya karIne devAnaMdA brAhmaNIne A pramANe kahe che. [8] he devAnupriyA ! kharekhara ja udAra (viziSTa) evAM svapnAM joyAM che. kalyANakArI, zivarUpa, dhanya ane maMgaLarUpa svapna joyela che, tame Arogyavardhaka, dIrdhAyu ApanAra, kalyANa karanAra, maMgaLa karanAra evAM svapnAM joyAM che. he devAnupriyA ! A svapnonuM vizeSa phaLa e che ke tamane arthalAbha bhogalAbha, putralAbha ane sukhalAbha thaze, he devAnupriyA ! avazyameva tame navamAsa sADAsAta rAtri divasa pasAra thatAM ja putraratnane janma Apazo, te putra hAthapagathI ghaNo ja sukomaLa, pAMce IndriyothI paripUrNa zarIravALo haze. zubha lakSaNo, zubha cihno ane zreSTha guNavALo thaze, mAna, unmAna ane pramANathI yukta, sarvAMga suMdara caMdranI jema saumya, kAnta, priya devakumAra sardeza thaze. [9] te bALaka bALabhAvathI unmukta thatAM, te saghaLAM vijJAnanI pariNati vALo thatAM yauvanavayane prApta karaze tyAre te sAMgopAMga tathA rahasyayukta Rgveda, yajurveda, sAmaveda kalpa [bArasA] sUtra tathA atharvavedanuM tema ja pAMcamo (veda) ItihAsa tathA chaThThA nighaMTu (zabdakoSa)no jJAtA thaze. cAre vedonA vistRta viSayane smaraNa karanAra, cAreya vedonA rahasyono pAragAmI tathA cAre vedono dhAraka thaze. cha aMgano jJAtA, paSTitaMtramAM vizArada, sAMkhya, gaNita, zikSAkalpa, vyAkaraNa, chaMda, vyutpattizAstra, jyotiSacakra ane aneka brAhmaNa saMbaMdhI ane parivrAjaka zAstromAM niSNAta banaze. 26 [10] A kAraNathI he devAnupriyA ! tame udAra svapna joyAM che yAvat Arogyavardhaka, saMtoSa pradAtA, maMgaLa ane kalyANakAraka svapno tame joyelA che. [11] tyArapachI te devAnaMdA brAhmaNI RSabhadatta brAhmaNa pAsethI svapnAnA phaLa sAMbhaLIne ane samajIne khUba harSita thaI, haSTatuSTa banIne be hAtha bhegA karI daza AMgaLIne joDIne, mastake Avarta karIne tathA mastake aMjali karIne RSabhadatta brAhmaNane A pramANe kahe che : [12] he devAnupriya ! Ape je svapnono artha pratipAdana karela che te sarvathA satya che avitathya (sAco) che, asaMdigdha che, Icchita (IcchavA yogya) che, pratIti che. Icchita ane Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-1 28 praticchita che. he devAnupriya! te artha satya che ke je Apa kaho cho. te svapnonAM phaLane sArI rIte svIkAre che, svIkArIne pachI devAnaMdA RSabhadatta brAhmaNanI sAthe mAnavasaMbaMdhI zreSTha sukhono upabhoga karatI vicAravA lAgI. kalpa [bArasA sUtra zivA, zacI, aMju, amalA, apsarA, navamikA, rohiNI) (bAhya, madhyama ane AtyaMtara) traNa pariSadonuM sAta senya (gaMdharva nATa, azva, gaja, ratha, subhaTa-pAyadaLa ane vRSabha) sAta senApatio, traNa lAkha chatrIsa hajAra aMgarakSaka devo ane saudharma devalokamAM rahelA anya aneka deva-devIonuM Adhipatya karatA rahetA hatA. te badhAnA agresara hatA. svAmInI mAphaka te prajAnuM pAlanapoSaNa karatA hatA ane gurusamAna mahAAdarapAtra hatA. badhA devonI upara pote niyukta karelA devoe ApelA Adezane pradarzita karanArAM hatA. te niraMtara UMca prakAranuM saMgIta, madhura vINA, karatAla, anya vAjiMtra, medha gaMbhIra rava (avAja) karanArA, mRdaMga, zreSTha dhvani utpanna karanArA paDadhama, A badhA divya bhogopabhoga bhogavato AnaMdathI rahe che. [13] te kALe samaye zaka, devendra, devarAja, vajapANi puraMdara zatakatu, sahasAkSa, madhavAna, pAkazAsana, dakSiNArdhalokAdhipati, batrIsa lAkha vimAnono svAmI, airAvata nAmanA hAthI upara besanAra surendra rajarahita zreSTha uttama vastrone dhAraNa karanAra, mALA ane mugaTathI suzobhita zarIravALA ane jenA komaLa kapALa navAMja ghaDAyelA suMdara caMcaLa citra vicitra ane calAyamAna svarNamaya kuMDala yugalanI prabhAvI pradIpta che, je virATa Rddhi ane dhutine dhAraNa karanAra che, mahAbaLavAna ane mahAyazasvI che, jenA gaLAmAM laTakatI evI suMdara vanamALA che, je saudharma devalokanA saudharmAvataMsaka vimAnanI sudharmA sabhAmAM zaka nAmanA siMhAsana para beThA che. [14] te Indra batrIsa lAkha vimAnonuM, coryAsI hajAra sAmAnika (Indratulya RddhivALA) devonuM, tetrIsa trAyaziMzaka deva (maMtrItulya evA trAyaziMzaka devone IndranA pUjya sthAniya deva paNa kahevAmAM Ave che.) (soma, yama, varuNa, kubera) cAra lokapALanA parivAra sahita ATha agramahiSIonuM (padmA, [15] te Indra potAnA vipula avadhijJAnathI saMpUrNa jaMbudvIpane joto joto rahelo che. te samaye te zramaNa bhagavAna mahAvIrane jaMbUdvIpanI aMdara bhAratavarSanA dakSiNAI bharatanA brAhArakuMDa-nagaramAM koDAla gotrIya, RSabhadatta brAhANanI bhAryA jAlaMdhara gobIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSImAM garbharUpe utpanna thayelA jue che. joIne tenuM hRdaya haSTa, tuSTa, AnaMdita, paramAnaMdita ane prItivALuM banI jAya che. parama saumanasTika bane che, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 1 29 harSathI tenuM hRdaya praphullita thaI jAya che. medhadhArAthI siMcita kadaMba vRkSanA sugaMdhayukta vikasita kusumonI mAphaka romAMcita banI jAya che. khIlelA uttama kamaLanI jema netra tathA mukha khIlI UThe che. zreSTha kaDAM, pahoMcI, keyura (bAjubaMdha) mugaTa kuMDaLa, tathA hArathI suzobhita vakSasthaLavALA, lAMbA, laTakatA vAraMvAra DolatAM evAM AbhUSaNo dhAraNa karelAM evA surendra saMbhrama sahita tvarAthI ane capaLatAthI siMhAsanathI UThIne UbhA thayA. ubhA thaIne pAdapIThathI nIce UtaryA. nIce UtarIne uttama veDurya variSTha, STi, aMjana vigere ratnothI yukta, jANe kuzaLa kArIgarothI nirmita hoya evA camaka damakavALA maNi ane motIothI maMDita, pAdukA utArI. utArIne dupaTTAthI uttarAsaMga kare che, karIne aMjalithI biDAyelA agra hAthavALA te Indra tIrthaMkara sanmukha sAta ATha kadama cAle che, cAlIne DAbo ghUMTaNa jamIna upara sthApe che, sthApIne jamaNo paga bhUmi upara sIdho rAkhIne traNa vAra mastakane pRthvI upara lagADI kaMIka name che, namIne kaDAM ane truTitathI yukta bhujAne saMkoce che. baMne bhujAone saMkocIne be hAtha joDIne daseya nakha joDAyelA rahe e rIte bhegA karIne mastake Avarta karIne mAthe aMjali joDIne teo A pramANe bolyA : [16/1] arihaMta bhagavAnane namaskAra thAo. (arihaMta kalpa [bArasA] sUtra bhagavAna kevA che ?) dharmanI Adi karanArA, dharma-tIrthanI sthApanA karanArA, pote potAnI ja meLe samyak bodhane pAmanArA, puruSomAM zreSTha, puruSomAM siMha samAna, puruSomAM zreSTha zveta kamaLa samAna, puruSomAM zreSTha gaMdhahastI samAna, lokamAM uttama, lokanA nAtha, lokanA hitakartA, lokamAM dIpaka samAna. lokamAM udhota karanArA, abhayadAna ApanArA, jJAnarUpI netra denArA, mokSamArganA upadezaka, zaraNa ApanArA, saMyama jIvana ApanArA, samyakatva rUpI bodha denArA, dharmanA upadezaka, dharmanA netA. dharmathanA sArathI che... 30 purima - carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa- harAi therAvalI caritaM -- * -- * - Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmmAna kalpa [bAsAM sUtra vyAkhyAna-2 purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI caritaM paryuSaNa mahAparva divasa-4 vyAkhyAna-2 [16/2] cAra gatino aMta karanAra evA zreSTha dharmanA cakravartI che. bhavasAgaramAM dvIpasamAna, rakSaNa karanAra, zaraNarUpa, AzrayarUpa ane AdhArarUpa che. akhaMDa anupama evA zreSTha jJAna-darzananA dhAraNa karanArA, pramAdathI rahita, svayaM rAgadveSane jItanArA, bIjAne jItADanArA, pote saMsAra sAgarathI tarI janArA ane bIjAne tAranArA che. pote bodhane pAmelA ane bIjAne bodha ApanArA che. pote karmathI mukta che ane bIjAne karmathI mukta karAvanAra che. sarvajJa, sarvadarzI che tathA zivarUpa (maMgaLamaya), acaLa-sthira, araja-rogarahita, anaMtaaMta hita, akSaya-kSaya rahita, avyAbAdha-bAdhA pIDA rahita, apunarAvRtti-jyAMthI pharI pAchA pharavuM nathI evA siddhagati nAmanA sthAnane jeo pAmI gayA che evA bhayane jItanArA, rAgadveSane jItanArA evA bhagavAnane mArA namaskAra thAo. namaskAra thAo zramaNa bhagavAna mahAvIrane ke jeo dharmanI Adi karanArA che, carama tIrthakara che. pUrva tIrthakaroe Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 34. kalpa [bAsA] sUtra batAvelA ane apunarAvRtti-siddhagatine pAmavAnI abhilASAvALA che. ahIM (svargamAM) rahelo huM tyAM (devAnaMdAnA) garbhamAM rahelA bhagavAnane vaMdana karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna ahIM rahelA mane juo A pramANe bhAvanA bhAvIne devarAja devendra zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana ane namana kare che. vaMdana tathA namaskAra karIne potAnA zreSTha siMhAsana upara pUrva dizA tarapha mukha karIne bese che. [18] paraMtu lokamAM AvA prakAre AzcaryakArI banAvo paNa anaMta avasarpiNI utsarpiNI vItI gayA pachI thAya che. jyAre arihaMta bhagavAna, cavurtI, baladeva, vAsudeva tevA prakAranA nAma gotra karma kSINa na thavAthI (sthitikSayanA abhAve) sa vipAka vaDe karma nahi bhogavavAne lIdhe, karmonI nirjarA na thavAthI temaja tevA karmanA udayathI teo anta kuLamAM, prAnta kuLamAM, tucchakuLamAM, daridrakuLamAM, kRpaNakuLamAM, bhikSukakuLamAM atItakALamAM AvyA che, vartamAnamAM Ave che ane bhaviSyakALamAM Avaze. kukSimAM garbharUpe bhUtakALamAM utpanna thayA che, vartamAnamAM thAya che ane bhaviSyamAM paNa thaze. paraMtu bhUtakALamAM paNa tyAM temaNe janma lIdho nathI, vartamAnamAM letA nathI tema bhaviSyamAM janma leze paNa nahIM. [1] te pachI te zakra, devendra devarAjane AvA prakArano adhyavasAya ciMtana tathA abhilASArUpe manogata saMkalpa utpanna thayo ke AvuM pahelAM kyAreya thayuM nathI, vartamAnamAM thatuM nathI tema bhaviSyamAM thaze nahi ke arihaMto, (tIrthakaro) cakravartIo, baLadevo, vAsudevo, aMtyakuLamAM, prAMtakuLamAM, adhamakuLamAM tucchakuLamAM, daridrakuLamAM, kRpaNa-kuLamAM, bhikSukuLamAM athavA brAhmaNa kuLamAM janmyA hoya, janmatA hoya athavA janme. A pramANe kharekhara arihaMto, cavartIo, baLadevo, vAsudevo, ugrakuLamAM, bhogakuLamAM rAjanyakuLamAM, IkvAku kuLamAM, kSatriyakuLamAM, harivaMzakuLamAM, tathA tevA prakAranA bIjA paNa uttama jAti ane kuLavALA vaMzomAM janmyA hatA, janme che ane janmaze. [19] (zakrendra vicAra kare che) te zramaNa bhagavAna mahAvIra jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM, bharatakSetramAM brAhmaNakuMDa grAma nAmanA nagaramAM koDAlagobIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdharagoTIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAM garbharUpe AvyA che. [20] bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanA devendra devarAja zakrendrano evo jItAcAra che ke arihaMta 42/3] Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 2 35 bhagavAnane, tevA prakAranA aMtakuLa, prAMtakuLa, tucchakuLa, daridrakuLa, bhikSukakuLa, kRpaNakuLamAM AvyAM hoya to temane tyAMthI upADIne ugrakuLa, bhogakuLa, rAjanyakuLa, jJAtakuLa, kSatriyakuLa, harivaMzakuLa ane te jAtanA bIjA paNa vizudda jAti kuLa vaMzomAM samyakSaNe (saMharita) lAvIne mUkavA. tethI mArA mATe A zreyaskara che ke carama tIrthaMkara zramaNa bhagavAna mahAvIrane ke je pUrva tIrthaMkaro dvArA nirdiSTa che, brAhmaNakuMDa grAma nagarathI-koDAla gotrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAMthI kSatriyakuMDa grAmanagaranA jJAtavaMzIya kSatriyomAMnA kAzyapa-gotrIya siddhArtha kSatriyanI bhAryA vAziSTha gotrIya trizalA kSatriyANInA udaramAM garbharUpa parivartana karavuM ane je trizalA kSatriyANIno garbha che tene te devAnaMdA brAhmaNInA udaramAM garbharUpe sthApita karavo. zakrendre A rIte vicAra karyo ane vicAra karIne pAyadaLa senAnA adhipati harilaigameSI devane bolAve che. bolAvIne tene A pramANe Adeza kare che. [21] he devAnupriya nizcayathI A pramANe bhUtakALamAM banyuM nathI, vartamAnamAM evuM banatuM nathI ane bhaviSyamAM evuM banaze nahi ke arihaMto, cavartIo baLadevo, vAsudevo aMta kuLa, prAMta kuLa, kRpaNa kuLa, daridra kuLa, tuccha kuLa, kalpa [bArasA] sUtra bhikSuka kuLa vageremAM bhUtakALe AvyA hoya, vartamAne AvatA hoya, athavA bhaviSyamAM Ave, nizcayathI arihaMto, cakravartIo, baLadevo, vAsudevo, ugrakuLamAM, bhogakuLamAM, rAjanyakuLamAM, jJAtakuLamAM, kSatrikuLamAM, IkSvAkukuLamAM, harivaMzakuLamAM tathA tevA prakAranA vizuddha kuLa vaMzomAM atItakALamAM AvyA hatA. vartamAnamAM Ave che ane bhaviSyamAM Avaze. 36 [22] paraMtu Avo paNa bhAva thayo che ke je lokomAM AzcaryabhUta che. AvI ghaTanA anaMta avasarpiNI, utsarpiNI pasAra thatAM kvacit bane che. jyAre nAma gotra karma kSINa thatuM nathI, tenuM pUrNa vedana thatuM nathI, pUrNa rIte nirjaratuM nathI tyAre te udayamAM Ave che te vakhate arihaMto, cakravartIo, baLadevo, vAsudevo, aMtakuLamAM prAMtakuLamAM, bhikSukakuLamAM, bhUtakALamAM AvyAM hatA, vartamAnamAM Ave che ane bhaviSyamAM Avaze. paraMtu teoe tyAM bhUtakALamAM janma lIdho nathI, vartamAnamAM letA nathI ane bhaviSyamAM janma leze nahi. [23] (paraMtu) A zramaNa bhagavAna mahAvIra jaMbudvIpa nAmanA dvIpanA bharatakSetranA brAhmaNakuMDagrAma nAmanA nagaramAM koDAlagotrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInA udaramAM garbhapaNe utpanna thayela che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 kalpa [bArasAM] sUtra [24] eTale atItakALanA, vartamAnakALanA bhaviSyakALanA devendra devarAja zakrendronuM A kartavya (kuLaparaMparAkuLAcAra) che ke te arihaMta bhagavaMtane tevA prakAranA aMtakuLa, prAMtakuLa, tucchakuLa, kRpaNakuLa, daridrakuLa, bhikSukakuLa athavA to brAhmaNakuLomAMthI upADI tevA ugrakuLomAM bhogakuLomAM, rAjajakuLomAM jJAtRvaMzanA kuLomAM, kSatriyavaMzanA kuLomAM IkvAku vaMzanA kuLomAM, harivaMza athavA tevA prakAranA anya paNa vizuddha jAti kuLavALA vaMzomAM saMharaNa karI de che. thayA yAvat harSita hRdayathI banne hAtha bhegA karI aMjalibaddha thaIne "devanI jevI AjJA" A pramANe te AjJA-vacanano vinayapUrvaka svIkAra kare che ane svIkAra karIne devendra devarAja zakendranI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne uttarapUrva dizA tarapha arthAt IzAna khUNAmAM jAya che. tyAM jaIne vaiksisamudghAtathI samavahata thAya che. thaIne saMkhyAta yojana vistRta lAMbA daMDAnA AkAranA pudgalone bahAra kADhe che. jevA rananAM, vajanA, veDUryanAM, lohitAkSanAM, masAragalanAM, haMsagarbhanAM pulakanAM, saugalpikanAM jyotisanAM, aMjananA, aMjanapulanAM, rajatanAM jAtarUpanAM, subhaganAM, aMkanAM, sphaTikanAM ane ariSTa vagere badhI jAtanA ratnonAM jevAM sthULa pudgaLo kADhe che ane tenA badale sUkSma ane sArarUpa pugaLone grahaNa kare che. [5] tethI (hariNagamepIne Adeza ApatAM kahe che ke - he devAnupriya! tuM jA ane zramaNa bhagavAna mahAvIrane brAhmaNakuMDa grAma nagarathI kopAla gotrIya RSabhadatta brAhmaNanI patnI jAlaMdhara goTIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAMthI kSatriyakuMDa grAma nagaranA jJAtavaMzIya kSatriyonA kAzyapa gotrIya siddhArtha kSatriyanI vAziSTha goTIyA trizalA kSatriyANInI kukSimAM garbharUpe saMharita kara ane saMharita karIne pharI pAchI mArI AjJA mane arpita kara arthAta mane sUcita kara. [2] A rIte te (hariplegameSI) pharIne bIjI vAra paNa vaikriya samuhnAta kare che. potAnA mULa zarIrathI juduM bIjuM uttara vaikriya zarIra banAve che. banAvIne utkRSTa, varAyukta capaLa, atyaMta tIvagativALI, pracaMDa vegavALI, zIgha, divya devagatithI cAle che. cAlIne tirachA asaMkhyadvIpa samudronA madhyamAM thaIne jyAM jaMbUDhIpa che, jyAM bharatakSetra-bhAratavarSa che, jyAM brAhamaNakuMDagrAma nagara che, jyAM RSabhadatta brAhmaNanuM ghara che, jyAM devAnaMdA brAhmaNI che tyAM Ave che. [26] tyArabAda padAti senAnA senApati haribaigamelI deva devendra devarAja zakrendranI A AjJA sAMbhaLIne prasanna Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 40 kalpa [bAsAM sUtra (zIghatAyukta) capaLa (phUrtiyukta) vegayukta, upara tarapha janArI zIgha divya devagatithI tirachA asaMkhyAta dvIpa samudronI vaccovacca thaIne ane hajAra-hajAra yojanamAM virATa pagalAM bharato upara caDe che, upara caDIne je tarapha saudharma nAmano kalpa che, saudharmAvalaMsaka vimAna che temAM zaka nAmanA siMhAsana upara devendra devarAja zakendra beThA che tyAM Ave che. AvIne devendra devarAja ane tenI AjJA zIdhra pAchI samarpita kare che arthAt AjJAnusAra kArya karI dIdhAnI sUcanA Ape che. tyAM AvIne garbhamAM rahelA zramaNa bhagavAna mahAvIrane jotAM ja praNAma kare che. praNAma karIne devAnaMdA brAhmaNIne ane badhA parijanone avasthApinI nidrA Ape che avasthApinI nidrA ApIne azubha pudgaLone dUra kare che. dUra karIne zubha pudgaLone sthApita karIne "he bhagavAna ! ApanI AjJA hojo' ema kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane jarA paNa kaSTa na thAya e rIte baMne hAthanuM saMpuTa banAvIne grahaNa kare che. grahaNa karIne jyAM kSatriya kuMDagrAma nagara che, jyAM siddhArtha kSatrinuM ghara che, jyAM trizalA kSatriyANI che tyAM Ave che. tyAM AvIne trizalA kSatriyANIne tathA tenA parivArane avasthApinI nidrA Ape che. avasthApinI nidrAmAM suvaDAvIne azubha ane asvaccha pudgaLone dUra kare che ane zubha pugaLone prakSipta kare che. zubha pudgaLone prakSipta karIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane sukhapUrvaka bAdhArahita trizalA kSatriyANInI kukSimAM (udaramAM) garbharUpe sthApita kare che ane je trizalA kSatriyANInI kukSimAM (udaramAM) garbha hato tene saMharIne jAlaMdhara gobiyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAM sthApita kare che. sthApita karIne je dizAethI te Avyo hato te dizAmAM pharI cAlyo jAya che. [29] te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra mati, zruta ane avadhi e traNa jJAnathI yukta hatA. mane saMharaNa karavAmAM Avaze te jANatA hatA. saMharaNa thatuM hatuM te jANatA na hatA paNa saMharaNa thaI gayuM te jANatA hatA. [30] te kALe te samaye jyAre varSARtu cAlatI hatI ane varSARtuno te trIjo mAsa ane pAMcamo pakSa cAlato hato arthAt Aso vada-13ne divase bhagavAna svargathI Tyuta thayA ane devAnaMdA brAhmaNInA garbhamAM AvyA ne vyAsI rAtri divasa pasAra thaI gayAM hatAM ane gyAsImo divasa cAlI rahyo hato tyAre terasane divase madhyarAtrinA samaye, uttarAphAgunI nakSatrano yoga thatAM potAnA hitanI kAMkSAvALA [28] jyAre te pAcho jAya che tyAre te utkRSTa, varita Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 42 kalpa [bArasA sUtra harirjhegameSI deve zakanI AjJAthI mAhaNakuMDa grAma nagaramAMthI koDAlagotrIya kaSabhadatta brAhmaNanI bharyA jAlaMdhara gobIyA devAnaMdA brAhANInA udaramAMthI kSatriyakuMDa grAma nagaranA jJAtRkSatriya, kAzyapagoLIya siddhArtha kSatriyanI bhAryA vAsiSTha goTIyA trizalA kSatriyANInA udaramAM potAnA divya prabhAvathI bhagavaMtane sukhapUrvaka saMparyA-saMsthApita karyA. [31] zramaNa bhagavAna mahAvIra (te samaye) traNa jJAnathI yukta hatA. "mAruM ahIMthI saMharaNa thaze" te jANatA hatA. saMharaNa thaI rahela che te jANatA na hatA, "saMharaNa thaI gayuM che' te jANatA hatA. [33] je rAte zramaNa bhagavAna mahAvIrane jAlaMdhara gotrIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAMthI vAsiSTha gobIyA trizalA kSatriyANInI kukSimAM garbhapaNe saMharAyA, te rAtrie te trizalA kSatriyANI je bhavya bhavanamAM nidrA laI rahela hatI te vAsagRhano aMdarano bhAgacitrothI suzobhita hato. bahArano bhAga cUnAthI dhoLAyela hato. ghasIne cIkaNo, suMvALo tathA camakadAra banAvela hato. upara chatamAM vividha prakAranAM citro citarelAM hatAM. maNi-ratnonI jhagajhagATa karatI jyotithI tyAMno aMdhakAra naSTa thaI gayo hato. nIce pharzano bhAga samatala ane suracita hato. tenA upara pAMca raMganAM sarasasugaMdhita phUlo jyAM tyAM vikharAyelAM paDyAM hatAM. te vAsagRha kAlAguru, uttama kuMdara, lobAna vagere vividha jAtanA dhUpathI mahekI rahela hato. anya paNa sugaMdhita padArthonI sugaMdhithI te sugaMdhita hato. gaMdha dravyanI goLInI mAphaka te sugaMdhita hato. evA zreSTha vAsagRhamAM te evI jAtanA palaMga upara sUtela hatI ke jenAM upara pramANayukta upadhAna (takiyA) hatA. mAthA ane paNa banne bAju upadhAna rAkhela hatAM. te zayyA banne bAjuthI unnata ane madhyamAM nIcI hatI. gaMgA nadInA taTanI retI samAna che mulAyama ane komaLa hatI. svaccha aLasInA vastrathI vIMTaLAyela hatI ane dhULa na paDe te rIte AcchAdita hatI. tenA upara lAlavastranI maccharadAnI nAkhelI hatI. te mRgacarma, kIMmatI UMcA rU, bUra [32] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIrane jAlaMdhara gobIyA devAnaMdA brAhmaNInI kukSimAMthI vAziSTha gonIyA trizalA kSatriyANInI kukSimAM garbharUpe saMharAyA te raNe te devAnaMdA brAhamaNI tenI zayyAmAM ardha nidrAvasthAmAM hatI. te samaye teNe evuM svapna joyuM ke mArAM udara, kalyANakArI, zivarUpa, dhanya, maMgaLarUpa, zrI yukta cauda mahAsvapnAM trizalA kSatriyANIe harI lIdhAM che. evuM joIne teNI jAgI. te cauda mahAsvapna che-hAthI, vRSabha vagere. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 2 *3 nAmanI vanaspati, mAkhaNa, AkaDAnuM rU vagere komaLa vastuonI mAphaka mulAyama hatI. tathA zayyA sajAvavAnI kaLA anusAra tene sajAvavAmAM AvI hatI, tenI AjubAju sugaMdhita puSpa ane sugaMdhita cUrNa vikharAyela hatAM. te zayyA upara ardha nidrAvasthAmAM sUtelI (trizalA kSatriyANIe) pAchalI rAtrie AvA prakAranAM uttama cauda mahAsvapno joyAM ane joIne jAgI. [34] te cauda mahAsvapna A pramANe che : (1) gaja (2) vRSabha (3) siMha (4) abhiSeka karAtA lakSmI (5) puSpamALA (6) caMdra (7) sUrya (8) dhvajA (9) kuMbha (10) padma sarovara (11) samudra (12) vimAna-bhavana (13) ratnarAzi (14) dhUmADA vagarano agni. [35] te trizalA kSatriyANI sarvaprathama svapnamAM hAthIne jue che. te hAthI cAra dAMtavALo ane UMco hato tathA te varasI gayelA medhanI jema zveta, hAranA samUhanI mAphaka ujjavaLa, kSIra samudranI mAphaka dhavala, candra kiraNonI mAphaka camakadAra, pANInAM TIMpAnI mAphaka nirmaLa ane cAMdInA parvatanI jema sapheda hato. tenA gaMDasthalamAMthI mada jharI rahela hatuM jenI sugaMdha kalpa [bArasA] sUtra levA mATe bhramaro guMjArava karI rahela hatA. te hAthI zakendranA hAthI airAvatanI mAphaka unnata hato. te atyaMta zubha tathA zubha lakSaNothI yukta hato. teno chAtIno bhAga vizALa hato. evA hAthIne trizalA prathama svapnamAM jue che. 44 [36] te pachI trizalAdevI bIjA svapnamAM vRSabhane jue che. te vRSabha zveta kamaLanI pAMkhaDIonA samUhathI paNa adhika rUpanI prabhALo hato. kAMtipUMjanI divya prabhAthI sarvatra pradIpta hato. tenI virATa kAMdha atyanta UbharAyela ane manohara hatI. tenAM roma sUkSma ane ati suMdara hatAM. temaja sukomaLa hatAM. tenA aMga sthira, sugaThita, mAMsala ane puSTa hatAM. tenA ziMgaDAM vartuLAkAra, suMdara, ghI jevA cIkaNAM ane tIkSNa hatAM. tenA dAMta akrUra (hiMsaka nahi evA) upadrava rahita, eka sarakhI kAMtivALA, pramANasara tathA zveta hatAM. te vRSabha agaNita guNorUpI maMgalonA dhAma samAna hato. [bIjuM svapna] [3] tyArapachI trizalA kSatriyANI trIjA svapnAmAM siMhane jue che. te siMha hAra-samUha, kSIrasAgara, caMdrakiraNo, jaLa-kaNa ane rajata parvata samAna atyaMta ujjavaLa hato, ramaNIya hato, darzanIya hato, sthira ane dRDha paMjAvALo hato. tenI dADho goLa, ati puSTa, aMtararahita, zreSTha ane tIkSNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 kalpa [bAsAM sUtra hatI ke jenAthI tenuM moTuM suzobhita dekhAtuM hatuM. tenA baMne hoTha svaccha, uttama kamaLanI jema komaLa, pramANasara ane suMdara hatA. tenAM tALavAM rakta kamaLanI jema lAla ane sukomaLa hatAM. tenI jIbha lapalapAyamAna thaI rahI hatI. tenAM baMne netra suvarNakAranA pAtramAM rAkhelAM tapelAM goLa svarNa samAna camakadAra vijaLInI mAphaka camakatAM hatAM, tenI vizALa jAMdho atyaMta puSTa ane uttama hatI. tenI kAMdha paripUrNa ane nirmaLa hatI. tenI dIrdha kezavALI komaLa, sUkSma, ujjavala, zreSTha lakSaNayukta ane vistRta hatI. unnata pUMchaDuM kuMDaLanA AkAre ane zobhAyukta hatuM. tenA nakha ghaNA tIkSNa hatA. tenI AkRti ghaNI saumya hatI ane navIna pAlavanI mAphaka phelAyela manohara jIbha hatI. evA siMhane AkAzamAMthI lIlApUrvaka nIce Utarato ane potAnA mukhamAM praveza karato jue che - triIjuM svapna. hatA tathA mAMsayukta ubharAyelA, pAtaLA trAMbAnI mAphaka lAla ane niSpa hatA. teNInA hAtha ane pagakamaLa-daLa samAna komaLa hatAM. tenI AMgaLIo paNa sukomaLa ane zreSTha hatI, piMDalIojAMgha kuvRndanA Avarta samAna anukrame goLa hatI. teNInA banne ghUMTaNa zarIra puSTa hovAne lIdhe bahAra dekhAya nahi tevAM hatAM. teNInI jAMgha uttama hAthInI sUMTanI mAphaka paripuSTa hatI. teNInI keDano bhAga manohara ane suvistRta kanakamaya kaMdorAthI yukta hato. tenI romarAji zreSTha aMjana, bhramara ane medhasamUha samAna zyAma varNavALI tathA sarasa, sIdhI, kramabaddha, atyaMta pAtaLI, manohara puSpAdinI jema mRdu ane ramaNIya hatI, nAbhimaMDaLanA kAraNe tenI jAMgha sarasa, suMdara ane vizALa hatI. teNInI kamara muThImAM AvI jAya eTalI pAtaLI ane suMdara bivalIthI yukta hatI. teNInAM aMgopAMga anekavidha maNiyo, ratno, suvarNa tathA vimala lAla suvarNanA AbhUSaNothI suzobhita hatAM. teNInAM stanayugala sonAnAM kaLazanI mAphaka goLa ane kaThThaNa hatAM, tathA vakSasthaLa motIonA hArathI ane kuMda puSpamALAthI dedIpyamAna hatAM. tenA gaLAmAM netrone priya lAge evI jAtanA hAra hatA ke jemAM motIonAM jhUmakhAM laTakI rahela hatAM. suvarNamALA temaja maNisUtra paNa birAjI rahela hatAM. teNInA banne kAnomAM camakadAra kuMDala paherela hatAM ane te khabhA sudhI laTakatAM hatAM. mukhathI atyaMta zobhA [38] tyArapachI pUrNa caMdra samAna mukhavALI trizalA kSatriyANI cothA svapnamAM lakSmIdevIne jue che. te lakSmI atyaMta unnata himavAna parvata upara utpanna thayela zreSTha kamaLanA Asana upara saMsthita hatI. prazasta rUpavatI hatI, teNInA caraNa yugala sArI rIte sthApana karelA suvarNamaya kAcabAnI jema unnata hatAM. teNInA aMguThA ubharAyelA ane puSTa hatA. teNInA nakha raMgathI raMgAyelA hovA chatAM paNa raMjita lAgatA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-2 kalA [bArasAM sUtra guNane lIdhe te atIva suzobhita hatI. teNInA banne hAthamAM dedIpyamAna kamaLa hatAM. jemAMthI makaranda TapakI rahela hatuM. AnaMdane khAtara viMjavAmAM AvatA paMkhAthI suzobhita hatI. teNInA keza-pAza pRthaka pRthak ane gucchA vagaranA tathA kALA, saghana, sArI rIte cIkaNA ane kamara sudhI laMbAyela hatA. teNIno nivAsa padmadrahanA kamaLa upara hato. teno abhiSeka himavaMta parvatanA zikhara upara rahelAM diggajonI vizALa ane puSTa sUTamAMthI nIkaLatI jaLadhArAthI thato hato evI bhagavatI lakSmIdevIne trizalA devIe cothA svapnamAM joI. - X - X - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM - X - X - Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kalpa [bArasA sUtra vyAkhyAna-3] purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI caritaM paryuSaNa mahAparva divasa-5 vyAkhyAna-3 [39] tyArapachI trizalA kSatriyANIe pAMcamA svapnamAM AkAzamAMthI nIce UtaratI suMdara puSponI surabhigaMdhI mALA joI. te mALAmAM tAjAM phUlothI gUMthelI ghaNI ramaNIya mALAo hatI, te mALAmAM caMpaka azoka, punnAga, nAgakezara, priyaMgu, zirISa, mogaro, mallikA, jAI, jUI, akoDA, koksa, koraMTa, DamarAnAM pAna, navamallikA, bakula, tilaka, vAsaMtI, sUryavikAsI ane caMdravikAsI kamaLo, pAMDala kaMda, atimuktaka ane sahakAranAM phUla gUMthelAM hatAM ane tenI anupama manohara sugaMdhathI daseya dizAo mahekI rahI hatI. sarva RtuomAM khilanArAM puSpothI te taiyAra thayela hatI. te mALAno raMga mukhyapaNe sapheda hato ane ahIMtahIM judA judA raMgonAM puSpo paNa gUMthela hatAM ke jenAthI te ghaNI ja manohara ane ramaNIya lAgatI hatI. vividha raMgonA kAraNe te Azcarya utpanna karatI hatI tenA upara madhya ane nIce sarvatra madhukara bhramaragaNa guMjArava karatA bhramaNa karI rahela hatA. evI mALA trizalA devIe pAMcamAM svapnamAM joI. 42/4] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 para kalpa [bArasA sUtra [40] te pachI chaThTha svapnamAM trizalA mAtA caMdrane jue che. te caMdra gAyanA dUdha, pANIno phuvAro, jaLanA kaNiyA ane rajata-ghaTanI mAphaka sapheda hato, zubha hato ane hRdaya tathA nayanone atyaMta priya hato, paripUrNa hato, ghora aMdhakArane naSTa karanAro hato. pUrNimAnA caMdranI mAphaka pUrNa kaLAyukta hato, kumuda vanone vikasita karanAro hato, rAtanI zobhAne vadhAranAro hato, svaccha karelA darpaNanI jema camakI rahela hato. haMsanI mAphaka zveta hato, te tArAgaNa ane nakSatromAM pradhAna hato. rAtanI zobhAmAM abhivRddhi karanAro hato. te aMdhakArano zatru hato. kAmadevanAM bANonAM bhAthA jevo hato. samadranAM pANI uchALanAro hato. virahanI vedanA bhogavanArAne vyathita karanAro hato. te saumya ane suMdara hato. virATa gagana maMDaLamAM sArI rIte paribhramaNa karanAro hato. jANe AkAzamaMDaLanuM haratuM pharatuM tilaka hoya tevo hato. rohiNInA manane AlAdita karanAro, evA pUrNa khIlelAM caMdrane trizalAdevI chaThThA svapnamAM jue che. jyotiSa cakra upara saMkramaNa karavAnA kAraNe tenAM lakSaNo batAvanAro hato. AkAzano pradIpa, himane naSTa karanAro, udaya ane asta samaye ja thoDAka vakhata sudhI sukhapUrvaka sAme joI zakAya tevo ane anya samaye na joI zakAya tevo tejasvI, satrimAM vicaranArA luMTArA ane taskarono pramardaka, ThaMDIne dUra karanAro, meruparvatanI pradakSiNA karanAro, potAnAM sahasa kiraNothI camakatA cAMda ane tArAgaNonI zobhAne naSTa karanAro hato. evA sUryane trizalAdevI sAtamAM svapnamAM jue che. - [42] tyArapachI trizalAdevI svapnamAM dhvajA jue che. te dhvajA zreSTha suvarNanA daMDa upara pratiSThita hatI. te lIlA, lAla, pILA, zveta vagere vividha raMgonA vothI banelI hatI. pavanathI laherAtI te dhvajA mayura paMkha samAna zobhAyamAna hatI. te dhvajAnA uparanA bhAgamAM zvetavarNano siMha citarela hato. je sphaTika, zaMkha, aMkazana, mogarA, jaLakaNa ane rajata kaLaza samAna ujjavaLa hato, pavanane lIdhe dhvajA ahIM tahIM DolAyamAna thaI rahela hato. jethI ema lAgatuM hatuM ke siMha AkAzamaMDaLa bhedana karavA mATe udhama karI rahela che. te dhvajA sukhakArI, maMda maMda pavanathI laherAtI hatI, atizaya unnata hatI. manuSyone mATe darzanIya hatI evI dhvajA AThame svapna trizalAdevI jue che. [41] te pachI trizalAdevI svapnamAM sUryane jue che. te sUrya aMdhakAranA samUhane nAza karanAro ane tejathI jAjvalyamAna hato. lAla azoka, vikasita kiMzuka, popaTanI cAMca, caNoThIno ardha lAlabhAga-A badhI vastuonI mAphaka rakta varNavALo hato. kamaLa vanone suzobhita karanAro, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhyAna-3 kalpa [bAssA sUtra [43] tyArabAda trizalAdevI navamAM svapnamAM kaLaza jue che. te kaLaza vizuddha sonAnI mAphaka camakI rahela hato. nirmaLa jaLathI paripUrNa hato. dedIpyamAna hato. cAre bAju kamaLothI DhaMkAyelo hato. badhI jAtanA maMgaLacitro tenA upara citarela hovAthI te sarva maMgaLamaya hato. zreSTha ratnothI banAvela kamaLa upara te kaLaza suzobhita hato, jene jotAM ja netra AnaMdavibhora thaI jatAM hatAM. tenI prabhA cAreya dizAomAM phelAI rahela hatI, jenAthI badhI dizAo Alokita hatI. lakSmIdevInuM te prazasta ghara hatuM. badhI jAtanAM dUSaNothI rahita, zubha tathA camakadAra ane uttama hato. sarva hatuonAM sugaMdhita phUlonI mALAo kaLazanA kaMTha upara rAkhelI hatI. evA cAMdInA pUrNa kaLazane trizalAdevI navamAM svapnamAM jue che. kamaLo, zveta kamaLo, e badhI jAtanAM kamaLothI te zobhAyukta hatuM. te ati ramaNIya hatuM. pramodayukta bhamarA ane masta madhamAkhIo kamaLo upara besIne tenuM rasapAna karI rahela hatI. te sarovara upara madhura kalarava karanArA lahaMsa, bagalA, cakavAka, rAjahaMsa, sAsa vagere vividha pakSIonAM yugalo jaLakrIDA karI rahela hatAM. temAM kamalinI daLa upara paDelAM jaLakaNo sUryanAM kiraNo paDavAthI motInI mAphaka camakI rahela hatAM. te sarovara hadaya ane netrone parama zAMti ApanAra hatuM ane kamaLothI ramaNIya hatuM evuM sarovara trizalAdevI svapnamAM jue che. - dazamuM svapna. [44] te pachI trizalAdevI dazamAM svapnamAM padma sarovarane jue che. te padma sarovara prAtaHkALanA sUryanI razmiothI vikasita, sahasra pAMkhaDIovALAM kamaLanI saurabhathI sugaMdhita hatuM. tenuM pANI kamaLanA parAga paDavAthI lAla ane pILA varNanuM dRSTigocara thaI rahela hatuM. temAM jaLacara jIvono samUha ahIM tahIM paribhramaNa karI rahela hato. matsAdi tenA jaLanuM pAna karI rahela hatAM. te sarovara atyaMta UMcuM ane lAMbu pahoLuM hatuM. sUryavikAsI kamaLo, lAla kamaLo, moTAM [45] te pachI trizalAdevI svapnamAM kSIrasAgarane jue che. te kSIrasAgarano madhya bhAga caMdrakiraNonA samUhanI mAphaka zobhAyamAna hato, ane atyaMta ujjavaLa hato. cAreya bAjuthI uchaLatA pANIthI atyaMta UMDo hato. tenI lahero caMcaLa hatI te khUba uchaLI rahI hatI jethI tenuM pANI taraMgIta hatuM. pavananA jhapATAthI te vArevAre taraMgita thavAnI sAthe kinArAthI bhaTakAIne doDI raheluM hoya tevuM lAgatuM hatuM. te samaye te mojAM nRtya karatAM hoya ane bhayathI vihaLa thaI gayela hoya tevAM lAgatAM hatAM. te prakAzita ane sohAmaNI Urmio kyAreka evI lAgatI hatI jANe ke thoDI ja vAramAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 56 kalpa [bAsA] sUtra taTane oLaMgI jaze. vaLI pAchI pharatI dekhAtI hatI. temAM rahelA virATa magaramaccha, timimaccha, timiMgalamaccha, niruddha, tilatilaya vagere jaLacaro, potAnI pUMchaDIne jyAre pANI upara phaTakAratAM hatAM tyAre tenI cAreya bAju kapUra jevAM ujjavaLa phINa phelAI jatAM hatAM. mahAnadIono prabala pravAha paDavAthI temAM gaMgAvata nAmanAM Avata utpanna thatAM hatAM. te bhamaramAM pANI uchaLatAM ane pharI pAchAM paDatAM tathA cAreya bAju pharI vaLatAM caMcaLa dekhAtAM hatAM. evA kSIrasamudrane zaradaRtunA caMdrasamAna saumya mukhavALI trizalAdevI agiyAramAM svapnamAM jue che. paghalatA vagerenAM vividha prakAranAM citro citarela hatAM. temAM gaMdharvo madhura gIta gAI rahela hatA, vAdha vAgI rahela hatAM ke jenAthI te garajatAM mAlUma paDatAM hatAM. temAM devaduMdubhino ghoSa thaI rahela hato ke jenAthI te vipula meghanI gaMbhIra garjanAnI mAphaka saMpUrNa jIvalokane zabdAyamAna karatuM hoya tevuM lAgatuM hatuM. kALo aguruM, zreSTha, kuMdaka, tukka (lobAna) tathA baLatA dhUpathI te mahekI rahela hatuM ane manohara dekhAtuM hatuM. te vimAnamAM nitya prakAza raheto hato. te zveta ane ujjavaLa prabhAvALuM hatuM. devothI suzobhita, jyAM sadA sukhano upayoga thaI rahela che tevA zreSTha puMDarIka kamaLa jevA vimAnane devI trizalA jue che. - bAramuM svapna. [46] te pachI trizalAdevI bAramA svapnamAM zreSTha devavimAna jue che. te devavimAna navodita sUryabiMba mAphaka prabhAsaMpanna ane dedIpyamAna hatuM. temAM sonAnA banAvelA ane mahAmaNiothI jaDita eka hajAra ATha sthaMbha hatA ke je potAnA alaukika prakAzathI AkAzamaMDaLane Alokita karI rahela hatA. temAM svarNanA patarAM upara jaDelAM motIonA gucchA laTakI rahela hatA. te kAraNe temAM AkAza vadhAre camakatuM dekhAtuM hatuM. divyamALAo paNa laTakatI hatI. te vimAna upara varU, vRSabho, azvo, manuSyo, magaro, pakSIo, sarpo, kinnaro, rasamRgo, zarabho (aSTApado) camarI gAyo tathA vizeSa prakAranAM jaMgalI pazuo, hAthIo, vanalatA, [4] te pachI trizalA mAtAe teramAM svapnamAM ratnano samUha joyo. te ratnano samUha bhUmi upara rAkhela hato. temAM pulaka, vaja, IndranIla, zAsaka, karketana, lohItAkSa, marakata, masAragala, pravAla, sphaTika, sogaMdhika, haMsagarbha, aMjana, caMdraprabha vagere zreSTha rano hatAM ane tenA yoge te ratnasamUha prabhAsvara thaI rahela hato. te ratnono samUha, meruparvata sama UMco mAlUma paDato hato. evA rananA samUhane trizalAdevIe teramAM svapnamAM joyo. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 pa8 [48] te pachI trizalAdevI temAM svapnamAM nidhUma-dhUmADA vagaranI agnine jue che. te agnithI zikhAo uparanI tarapha UThI rahela hatI. te sapheda ghI ane pILA madhathI parisiMcita hovAne kAraNe dhUmADA vagaranI dedIpyamAna, ujjavaLa jvALAothI manohara hatI. te javALAo taratamatAnA yogathI ekbIjAthI nAnI moTI hatI, ekamekamAM maLelI dekhAtI hatI. temAM keTalIka javALAo moTI hatI. te evI rIte UchaLI rahI hatI jANe ke AkAzane hamaNAM pakAvI deze. te javALAonA atizaya veganA kAraNe te agni ghaNo caMcaLa hato. evA niyama prajavalita agnine caudamAM svapnamAM jue che. kalpa [bAsAM sUtra [51] te pachI te trizalA kSatriyANI A rIte upara batAvelA cauda mahAsvapnone joIne jAgRta thaI. harSita saMtuSTa banelI te jema meghadhArAthI sIMcAyela kabapuSpa pulakita thAya tema tenAM romaroma pulakita thaI gayAM. te svapnonuM smaraNa kare che, smaraNa karIne zayAmAMthI UThe che ane UThIne pAdapITha uparathI Utare che. UtarIne dhIme dhIme acapaLa, asaMbhrAMta avilaMbita, rAjahaMsanI mAphaka maMdamaMda gatithI cAlIne jyAM siddhArtha kSatriyano zayanakhaMDa che ane jyAM siddhArtha kSatriya sukhapUrvaka sUtelA che, tyAM Ave che. AvIne siddhArtha kSatriyane ISTa, kAMta, priya, manojJa, manohara, udAra, lyANarUpa, zivarUpa, dhanya, maMgaLakArI, zobhAyukta, hRdayane rucikara, hRdayane AphlAdakArI, mita, madhura ane maMjula zabdothI jagADe che. [49] A jAtanAM zubha, saumya, priya darzana evAM ane surUpa svapnAMne joIne kamaLa samAna vikasita nayanavALI devI trizalAnAM zarIranAM rome roma prasannatAthI pulakita thaI gayAM, te zayA uparathI ekadama jAgRta thaI gaI. [para tyArabAda te trizalA kSatriyANI siddhArtha rAjAnI AjJA prApta karIne vividha maNiratnothI racita bhadrAsana upara bese che. besIne cAlavAthI lAgelA zramane dUra karIne, kSobharahita thaIne siddhArtha kSatriyane tevA prakAre ISTa eTale hRdayane AhalAdita karanArI vANIthI saMbodhatI saMbodhatI A pramANe bole che : [50] je rAtrie mahAyazasvI tIrthakaro mAtAnA udaramAM Ave che, te rAtrimAM pratyeka tIrthakaranI mAtA A upara kahyAM te cauda svapnone jue che. [53] A rIte he svAmI ! huM Aje te ramaNIya zayanakhaMDamAM zayyA upara sUtelI hatI (jenuM varNana A pahelAM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kalpa [bArasA] sUtra karavAmAM Avela che). tyAM jAgRta thaI. te cauda mahAsvapno gaja, vRSabha vagere je hatAM te joyAM. he svAmInuM ! te udAra cauda mahAsvapnonuM zuM kalyANarUpa phaLa vizeSa haze ? tame je svapna joyAM che tenAthI arthalAbha, bhogalAbha, pukhalAbha, sukhalAbha ane rAjyalAbha thaze. he devAnupriyA ! tamane pUrepUrA navamAsa ane sADAsAta ahorAtri pasAra thatAM ApaNA kuLamAM keturUpa kuLapradIpa, kuLaparvata kulAvartasaka kulatilaka, kulakIrtikara, kulavRttikara, kuladinakara, kulAdhAra, kuLamAM AnaMda prasarAvanAra, kuLane yaza apAvanAra, kuLapAdapa kuLa vivardhaka, sukomaLa hAtha pagavALA, saMpUrNa paMcendriya zarIravALA, lakSaNo vagere cihno vyaMjano ane guNothI yukta, mAna, unmAna, pramANathI paripUrNa, zobhAyukta, sarvAga suMdara zarIravALA, caMdrasamAna saumyAkAra, kAMta, priyadarzI ane surUpa bALakane janma Apazo. [54] te pachI te siddhArtha rAjA trizalA kSatriyANI pAsethI A artha sAMbhaLIne ane teno hadayamAM vicAra karIne harSita ane saMtuSTa cittavALA thayA, AnaMdita thayA. manamAM prIti utpanna thaI. tenuM mana ghaNuM ja AphlAdita thayuM. harSathI tenuM hRdaya praphUllita thayu. meghanI dhArAthI tADita kadaMba puSpanI mAphaka tenAM romeroma ullasita thaI gayAM. te te svapnone grahaNa kare che, grahaNa karIne tenA upara sAmAnya vicAra kare che ane sAmAnya vicAra karyA pachI pharIne te svapnono pRthapha pRthaka rUpe viziSTa vicAra kare che. karIne potAnI svAbhAvika prajJAsahita buddhivijJAnathI te svapnonAM vizeSa phaLono pRthak pRthaka rUpathI nizcaya kare che. vizeSa nizcaya karIne ISTa athavA maMgaLarUpa parimita, madhura ane zobhAyukta vANIthI trizalA kSatriyANIne A rIte kahe che : [56] ane te bALaka bALabhAvathI umukta banIne samajadAra thaze tathA kaLA vageremAM kuzaLa banIne yuvAvasthA prApta karaze tyAre dAnamAM zUra, saMgrAmamAM vI-parAkramI banaze. tenI pAse vipula baLa, vAhana (senA vagere) haze. te rAjyano adhipati-rAjA banaze. he devAnupriyA ! tame je mahAsvapna joyAM che te uttama che. A rIte siddhArtha rAjA trizalArANIne bIjI ane trIjI vAra kahIne tenA cittane adhika prakulita kare che. [5] he devAnupriyA ! tame je svapnAM joyAM che te udAra, kalyANakArI, zivarUpa, maMgaLarUpa, zobhAyukta, Arogyaprada, tuSTiprada, dIrdhAyuprada, kalyANaprada svapnAM che. he devAnupiyA ! [5] tyArabAda trizalA kSatriyANI siddhArtha rAjA pAsethI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 62 kalpa [bAro] sUtra A jAtano svapnono artha sAMbhaLI hRdayamAM dhAraNa karIne harSita, saMtuSTa ane prasanna cittavALI thaI, banne hAtha joDIne, daseya nakha bhegA karIne mastake Avarta karI, mastake aMjali karIne A pramANe bolI. [60] tyArapachI siddhArtha kSatriya prabhAta thatAM kuTuMbIjanone bolAve che. bolAvIne A rIte kahe che - "he devAnupriyo ! turataja Aje bahAranI upasthAnazALA (rAjasabhAbhavana)ne vizeSa rUpathI-sugaMdhita jaLathI siMcana karo, sApha karIne tenuM (chANa vagerethI) liMpaNa karo, ThekaThekANe zreSTha sugaMdhita paMcavarNonA puSpasamUhathI suzobhita karo, kAlAguru, uttama kuMdara tathA turkI dhUpathI sugaMdhita banAvo. ahIM tahIM sugaMdhita dravyonA chaMTakAva karIne sugaMdhita guTikA samAna banAvo. jAte karo ane bIjA pAse karAvo tathA karI, karAvIne tyAM eka siMhAsana goThavAvo. goThavAvIne pachI mArI AjJAnuM pAlana karI mane turata jaNAvo." [58] "he svAmI ! te ema ja che. jevuM Ape kahyuM tevuM ja che. ApanuM kathana satya che, saMdeharahita che, pharIpharIne ISTa che, he svAmIna ! te ISTa ane khUba ISTa che. Ape svapnAnAM je je phaLa batAvyAM che te satya che." A pramANe kahIne te svapnonA arthano samyak prakAre svIkAra kare che tathA siddhArtha rAjAnI AjJA prApta karIne vividha prakAranAM ratnAdithI jaDela bhadrAsana uparathI UbhI thAya che. te UbhI thaIne pharIne acapaLa, zIghatArahita, avilaMbI, rAjahaMsI samAna maMdagatithI cAlIne jyAM potAnI zayyA che tyAM Ave che. tyAM AvIne manomana bolI arthAta manamAM vicAravA lAgI. [59] mArAM te uttama, pradhAna, maMgaLarUpa mahAsvapna bIjAM kharAba svapnothI pratihata ane niSphaLa banI na jAya te kAraNe mAre jAgRta rahevuM joIe. evo vicAra karIne devagurujana saMbaMdhI prazasta, mAMgalika, dhArmika, rasaprada kathAonAM anuciMtanathI potAnA mahAsvapnAMnI rakSAne mATe sArI rIte jAgRta rahevA lAgI. [61] tyArapachI te kauTubiMka puruSo siddhArtha rAjA dvArA evA prakArano Adeza maLatAM harSita thayA ane ullasita hRdayathI pahelAnI mAphaka mastaka upara aMjali karIne he svAmIna ! jevI ApanI AjJA' ema kahIne, AjJAno vinayapUrvaka vacanathI svIkAra karIne siddhArtha kSatriyanI pAsethI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne jyAM bAhya upasthAnazALA che, tyAM Ave che. AvIne tarata ja upasthAnazALAne sugaMdhita jaLathI siMcita karIne barAbara siMhAsana sajAve che. siMhAsana sajAvIne jyAM siddhArtha kSatriya che tyAM Ave che. AvIne be hAtha joDIne daza nakha bhegA karI mastake Avarta karI, mastake Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kA [bArasA sUtra aMjali joDI ane siddhArtha kSatriyanI AjJAne punaH samarpita kare che. [6] tyArapachI te siddhArtha kSatriya prAtaHkALa samaye jyAre utpala kamala vikasita thAya che, haraNonAM komaLa netro khulavA lAge che, ujjavaLa prabhAta thavA lAge che ane lAla azokanA prabhApuMja jevuM, kiMzukanA raMgasamAna, popaTanI cAMca ane ardha caNoThInA lAla raMgasamAna moTA moTA jaLAzayomAM sarakhI rIte utpanna thatAM kamaLone vikasita karanAra, hajAra kiraNonA tejathI pradIpta divasane karanAra sUryano udaya thayo, tyAre zayyA parathI UThe che. Avela hoya athavA jene pakavavAmAM hajAra mahoro lAgI hoya evA sahamrapAka vagere sugaMdhita telothI mardana karyuM. te tela atyaMta guNakArI, rasa, rudhira dhAtuonI vRddhi karanAra, kSudhAne pradIpta karanAra, baLa, mAMsa ane tejane vadhAranAra, kAmoddIpaka, puSTikAraka ane badhI Indriyone sukhadAyaka hatuM. aMgamardana karanArA, saMpUrNa hAtha, pagavALA sukomaLa komaLa taLIyAvALA, mardana karavAmAM tathA mardana karIne utArela telane pAchuM kADhavAmAM dakSa-pravINa skUrtithI mardana karanArAomAM AgevAna, marthanakaLAnA vizeSajJa, catura, zarIrano saMketa samajavAmAM kuzaLa, buddhimAna tathA parizramathI hAra nahi mAnanAra hatA. tevA mAliza karanAra puruSoe asthine sukhadAyaka, mAMsane sukhadAyaka, tvacAne sukhadAyaka, romarAjIne sukhadAyakaA rIte cAra prakAranI sukhadAyaka aMga suzruSAvALI mAliza karI. mAlizathI badho thAka UtarI gayo. siddhArtha kSatriya vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLyA. [3] mahArAjA siddhArtha zayyA AsanathI UThe che, pAdapIThikAthI Utare che, pAdapIThikAthI UtarIne jyAM vyAyAmazALA che tyAM AvIne vyAyAmazALAmAM praveza kare che. praveza karIne aneka vyAyAma yogya valsana-kUdavuM bAmardanaeka bIjAnI bhujA vagere aMgone maraDavA, mallayuddha-kuratI karavI vagere vividha vyAyAmo karavAthI jyAre te thAkI gayA tyAre thAkane dUra karavA vividha auSadhonuM meLavaNa karIne so so vAra pakavavAmAM Avela athavA so mudrAonA vyayathI banela evA zatapAka telathI ane je hajAra vAra pakavavAmAM [64] (siddhArtha rAjA) vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLIne jyAM majjanagRha (snAnagRha) che tyAM Ave che. tyAM AvIne snAnagRhamAM praveza kare che, praveza karIne motIonA samUhathI ramaNI, vividha maNIo tathA ranothI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kalpa [bArasA sUtra jaDita bhAgavALA suMdara stAnamaMDapamAM vividha maNi ratnAdinI kaLApUrNa kArIgarIthI banelI adbhuta snAna-pITha (bAjoTha) upara sukhapUrvaka bese che. tyAM siddhArtha kSatriyane puSpodaka, gaMdhodaka, uSNodaka, zubhodaka, zuddhodakathI kalyANakAka vidhithI snAna vidhi vizeSajJo dvArA snAna karAvavAmAM AvyuM tathA snAna karatI vakhate ghaNI jAtanAM-seMkaDo kautuko karavAmAM AvyAM. kalyANaprada zreSTha snAna vidhi pUrNa thatAM rUvAMdAra, mulAyama, sugaMdhita lAlavasTathI zarIrane lUchavAmAM AvyuM. tyArabAda zreSTha, navIna ane bahumUlya vastro dhAraNa karyA. zarIra upara sarasa sugaMdhita gozISa caMdanano lepa karavAmAM Avyo. pIThI coLavAmAM AvI, pavitra mALA paherI, zarIra upara kezaramizrita sugaMdhita cUrNano chaMTakAva karyo. maNiothI jaDelA sonAnAM AbhUSaNa paheryA. aDhAra saranAM, nava saranA, traNa saranA ane eka saranA hAro gaLAmAM dhAraNa karyA. lAMbA laTakatA kaMdorA dhAraNa karIne suzobhita lAgavA lAgyA ane kaMThane zobhita karAvanAra vividha prakAranA AbhUSaNa dhAraNa karyA. AMgaLIomAM aMguThIo paherI, ratnajaDita sonAnAM kaDAMthI ane bAhubaMdhathI rAjA siddhArthanI banne bhujAo camakI UThI. A rIte rAjA siddhArtha zarIra sauMdaryanI abhUta prabhAvI divya lAgavA lAgyAM. kuMDaLa dhAraNa karavAthI temanuM mukha camakatuM hatuM ane mugaTa dhAraNa karavAthI mastaka tenA prakAzathI [425] jhagamaga thatuM hatuM. hadaya hArothI DhaMkAI jatAM darzanIya banI gayuM hatuM. vIMTIothI AMgaLIonI AbhA camakI UThI hatI. chevaTe lAMbA laTakatAM bahumUlya vastranuM uttarAsana dhAraNa karyuM. nipuNa kaLAkAro dvArA banAvela vividha maNiratnothI jaDita zreSTha bahumUlya prabhA samAna suMdara vIravalayo paheryA. vadhu varNana zuM karavuM sAkSAta kalpavRkSa ja hoya tevA te rAjA dekhAtA hoya. e rIte alaMkRta ane vibhUSita thayA. evA siddhArtha rAjAnA zira upara chatradhArakoe koraMTanA puSponI mALAo jemAM laTakI rahela hatI tevuM chatra dhAraNa karyuM. zveta ane uttama cAmarothI viMjana karavAmAM AvyuM. temane nihALatAM ja janatAnA mukhathI "jaya thAo jaya thAo' evI jAtano maMgaLanAda nIkaLavA lAgyo. A pramANe alaMkRta thaIne aneka gaNanAyako, daMDanAyako, rAIsaro, talavaro, mArkebiko, kauTuMbiko, maMtrIo, mahAmaMtrIo, gaNako, dauvAriko, amAtyo tathA ceTa pITha mardaka, nAgara, nigama, zreSThI, senApati, sArthavAha, dUta, saMdhipALa vagerethI gherAyela siddhArtha jema zeta mahAmeghamAMthI caMdra nIkaLe che tevI rIte bahAra nIkaLyA. jevI rIte graha, nakSatra ane tArA gaNonI madhyamAM caMdra zobhe che tevI rIte te zobhAyamAna thaI rahela hatA. caMdranI mAphTa te priyadarzI narapati khAnagRhamAMthI bahAra nIkaLyA. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kA [bAsA sUtra devAnupriyo ! zIgha-tarata ja aSTAMga mahAnimittanA sUtra ane arthanA pAragAmI, vividha zAstromAM kuzaLa evA svapnalakSaNa pAThako-svapna zAstrIone bolAvI lAvo. [65] khAnagRhathI bahAra nIkaLIne (siddhArtha) jyAM bahAranI upasthAnazALA che tyAM Ave che, tyAM AvIne siMhAsana upara pUrva dizA tarapha moM karIne bese che, besIne potAthI uttarapUrva dizAmAM (IzAna khUNAmAM) zvetavastrothI DhaMkAyelA ane jenA upara sarasava vagerethI mAMgalika upacAra karavAmAM Avela che evAM ATha bhadrAsana goThavAve che, goThavAvIne potAnAthI ati nikaTa nahi ke ati dUra nahi evI rIte vividha maNiratnothI maMDita ghaNAM ja darzanIya ane mahAmUlyavALA moTA ane pratiSThita nagaramAM banAvaDAvelAM pAradarzaka paTTasUtra patharAve che. jenI upara seMkaDo citrothI citarelAM IhAmRga, vRSabha, azva, manuSya, magara, pakSI, sarpa, kinnara, rUrU (mRgavizeSa) aSTApada, camarI gAya, hastI, vanalatA, padmalatA vagerenAM citro dorelAM hatAM. AvA aMtaHpura mATe yogya javanikA (paDado) nakhAve che, yavanikAthI aMdaranA bhAgamAM vividha maNiratnothI jaDita, trivicitra takIAvALuM, mulAyama gAdIvALuM sapheda vastrathI AcchAdita, ghaNuM ja mRdu, zarIrane mATe sukhakArI sparzavALuM viziSTa prakAranuM bhadrAsana trizalA kSatriyANIne mATe mUkAve che. [6] tyArapachI te kuTuMbIjano (sevako) siddhArtha rAjAe jyAre Ama kahyuM tyAre khUba prasanna thayA ane temanuM hRdaya AnaMdathI ubharAvA lAgyuM. teo banne hAtha joDIne mastake aMjali karIne rAjAnI AjJAno vinayayukta vacanathI svIkAra kare che. svIkAra karIne siddhArtha kSatriyanI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne teo kuMDagrAma nagaranI vaccevacce thaIne jyAM svapnalakSaNa pAThakonAM AvAsa che, tyAM Ave che. tyAM AvIne svapna-lakSaNa pAThakone bolAve che. [68] tyArabAda siddhArtha kSatriyanA sevakajano dvArA bolAvAyela svapna-lakSaNa pAThako harSita ane tuSTa thayA. prasannacitta thayA. temaNe snAna karyuM. baLikarma karyuM. kautuka (kapALamAM tilaka vagere) tathA sarasava, dahIM, cokhA, dUrvAdi maMgaLothI mAMgalika kRtya ane duSTa svapna vagerenAM phaLane niphala karavA mATe prAyazcittarUpa kRtya karyuM. rAjyasabhAmAM javA yogya zuddha, maMgaLarUpa, uttama vastro dhAraNa karyA. alpa paraMtu bahumUlya AbhUSaNothI zarIrane alaMkRta karyuM. mAthA upara kapALe sapheda sarasava ane cokhA vagere maMgaLa mATe [66] bhadrAsana mUkAvIne rAjA siddhArtha potAnA sevaka janone bolAve che. bolAvI temane A rIte kahe che - he Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 kalA [bArasAM sUtra sthApana karyA ane potAnA gherathI nIkaLyA. [69] bahAra nIkaLIne kSatriya kuMDagrAma nagaranI madhyamAMthI pasAra thaIne jyAM siddhArtha rAjAnA uttama bhavananuM pravezadvAra che tyAM Ave che tyAM AvIne ekaThA thAya che, ekaThA thaIne jyAM bahAranI upasthAnazALA che ane jyAM siddhArtha kSatriya che tyAM Ave che. tyAM AvIne hAtha joDIne mastaka upara aMjali karIne "jaya ho, vijaya ho' e jAtanA AzIrvAdanA vacanothI vadhAre che. - x - x - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM - X - X - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 71 32 kalpa [bArasA sUtra | vyAkhyAna-4 purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM paryuSaNa mahAparva [] te pachI siddhArtha rAjAe svapna-lakSaNa pAThakone vaMdana karyuM, temanI arcanA karI, satkAra ane sanmAna karyuM. pachI teo (ravakhapAThako) pRthaka pRthaka agAuthI goThavavAmAM Avela bhadrAsana upara beThA. divasa-5 vyAkhyAna-4 [71] te pachI siddhArtha kSatriya trizalA kSatriyANIne paDadAnI aMdara besADe che. besADIne hAthamAM phaLa-phUla laIne vizeSa vinayapUrvaka vaMlakSaNa pAThakone A pramANe kahe che - he devAnupriyo ! nizciyathI Aje trizalA kSatriyANIe tathA prakAranI uttama zayyA upara zayana karatAM, ardha nidrAvasthAmAM A jAtanA cauda mahAna svapno joyAM che, joIne te jAgRta thaI, te ravaM gaja, vRSabha vigere che. he devAnupriyo ! te udAra cauda mahAsvapnonuM zuM kalyANakArI phaLa vizeSa haze ? Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna 4 [72] te pachI te svapna-lakSaNa-pAThako, siddhArtha kSatriyathI prastuta vRttAMtane jANIne ane samajIne atyaMta praphullita thayA. temaNe prathama te svapno upara sAmAnyapaNe vicAra karyo. te pachI svapnonA artha upara vizeSa rUpathI ciMtana karavA lAgyA. te saMbaMdhe teo ekabIjAnI sAthe saMvAda-vicAravinimaya karavA lAgyA. A rIte teoe pote ciMtana ane vicAravinimaya vaDe svapnonA arthane jANyA. teoe te viSayamAM paraspara ekabIjAnA abhiprAya pUchyA ane te pachI eka nizcita mata nakkI karyo. jyAre teo badhA eka mata thaI gayA tyAre siddhArtha rAjA samakSa svapnazAstro anusAra vacana bolatAM A rIte kahevA lAgyA :- 93 [73] he devAnupriya! nizcitarUpathI amArA svapnazAstramAM beMtAlIza svapna (sAmAnya phaLavALAM) kahelAM che ane trIsa mahAsvapno (vizeSa phaLavALAM) batAvela che. e rIte beMtAlIsa ane trIsa kula maLI botera svapna batAvavAmAM Avela che, temAMthI he devAnupriya ! arihaMtanI mAtA ane cakravartInI mAtA jyAre arihaMta ke cartI garbhamAM Ave che tyAre trIsa mahAsvapnomAMthI A cauda mahAsvapnone joIne jAgRta thAya che jevAM ke - hAthI-vRSabha vagere. kalpa [bArasA] sUtra [74] vAsudevanI mAtAo vAsudeva garbhamAM AvatAM te cauda mahAsvapnomAMthI koI sAta mahAsvapno joIne jAgRta thAya che. 4 [75] baLadevanI mAtAo jyAre baLadeva garbhamAM Ave che tyAre te cauda mahAsvapnomAMthI koIpaNa cAra mahAsvapnone joIne jAgRta thAya che. [36] mAMDalika rAjAnI mAtAo jyAre mAMDalika rAjA garbhamAM Ave che tyAre te cauda mahAsvapnomAMthI koI eka mahAsvapna joIne jAgRta thAya che. [9] he devAnupriya ! trizalA kSatriyANIe te A cauda mahA svapno joyAM che te maMgaLakArI che. he devAnupriya ! trizalA kSatriyANIe je svapna joyAM che tenAthI arthano lAbha, bhogano lAbha, putrano lAbha, sukhano lAbha, ane rAjyano lAbha thaze. he devAnupriya ! nizcitapaNe trizalA kSatriyANI nava mAsa ane sADAsAta divasa pasAra thatAM, tamArA kuLamAM dhvajA samAna, kuLamAM dIpaka samAna, kuLamAM parvata samAna, kuLamAM mugaTa samAna, kuLamAM tilaka samAna ane kIrti vadhAranAra, kuLane samRddhi bakSanAra, kuLano vistAra karanAra, kuLanA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 5 kalpa [bAsA] sUtra AdhAra samAna, kuLanA vRkSa samAna, kuLanI vizeSa vRddhi karanAra, sukomaLa hAtha ane pagavALA, hInatA rahita, pAMceya IndriyothI paripUrNa, lakSaNo, vyaMjano ane guNothI yukta, mAna, unmAna, pramANathI paripUrNa, sujAta, sarvAga suMdara, caMdra samAna, saumya AkRtivALA, kAMta, priyadarzI ane surUpa putrane janma Apaze. [80] he devAnupriyo! Ape A je kahyuM te emaja che, te pramANe ja che. he devAnupriyo ! Ape je kahela che te yathArtha che, amane ISTa che, svIkRta che, manane gamatuM che, he devAnupriyo ! A kathana je Ape kahela che te satya che. A pramANe teo te svapnono vinayapUrvaka svIkAra kare che. svIkAra karIne svapnalakSaNa pAThakone vipula puSpa sugaMdhita cUrNa, vastra, mALAo, AbhUSaNa vagere ApIne temano atyaMta sanmAnapUrvaka satkAra kare che, sakAra-sanmAna karIne temane jIvana paryaMta cAle teTaluM prItidAna Ape che. A pramANe prItidAna ApIne teo svapna lakSaNa pAThakone sanmAnapUrvaka vidAya kare che. [8] te putra paNa jyAre bAlyAvasthA pUrI karIne, bhaNI gaNIne pUrNa jJAnavALo thaze ane cauvanane prApta karaze. te zUra, vIra ane atyaMta parAkramI banaze. tenI pAse virATa senA ane vAhana haze. cAreya dizAmAM samudranA aMta sudhI bhUmaMDaLanA svAmI cakravartI banaze athavA traNa lokanA nAyaka, zreSTha dharma cakravartI jina tIrthakara banaze. A rIte he devAnupriya! trizalA kSatriyANIe udAra ravapna joyela che. athavA he devAnupriya ! trizalA kSatriyANIe je svapna joyela che te ArogyadAyaka, tuSTidAyaka, dIrdha AyuSyanA sUcaka, lyANa ane maMgaLakArI che. [1] te pachI siddhArtha kSatriya potAnA siMhAsana uparathI UThe che. siMhAsana parathI UThIne jyAM trizalA kSatriyANI paDadAnI pAchaLa hatAM tyAM Ave che. tyAM AvIne trizalA kSatriyANIne A pramANe kahe che : [9] te pachI te siddhArtha rAjA svapnapAThako pAsethI phaLa sAMbhaLIne, samajIne atyaMta prasanna thayA, atyadhika tuSTa thayA. prasannatAthI tenuM hRdaya praphUllita thayuM. teNe hAtha joDIne svapnalakSaNa pAThakone A pramANe kahyuM : [2] he devAnupriyA ! A pramANe nizcayathI svapna zAstramAM beMtAlIsa svapna kahela che - "tIrthakara, cakravartI, mAMDalika rAjA vagere jyAre garbhamAM Ave che tyAre temanI mAtA trIsa mahAsvapnomAMthI cauda yAvatu koIpaNa ekamahAsvapna joIne jAgRta thAya che, ItyAdi badhuM kahe che- Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 [83] he devAnupiyA ! tame je cauda mahAsvapna joyela che te atizaya pradhAna che, tyAMthI mAMDIne tame traNe lokanA nAyaka, zreSTha dharmacakravartI, jina [bananAra evA putrane janma pradAna karazo. ka [bArasA] sUtra nivAsa karanArA, vRMbhaka devo, IndranI AjJAthI je atyaMta prAcIna mahAnidhAno hatA tene lAvI lAvIne siddhArtha rAjAnA bhavanamAM ekatrita karavA lAgyA. prApta thanAra te prAcIna mahAnidhAno AvA prakAranA hatA - [8] te pachI te trizalA kSatriyANI siddhArtha rAjA pAsethI vRttAnta sAMbhaLIne, samajIne ghaNI prasanna thaI, puSkaLa saMtoSane pAmI, atyaMta prasanna thavAthI tenuM hRdaya vikasita thayuM. teNe banne hAtha joDIne mastake aMjalI karIne svapnonA arthano sArI rIte svIkAra karyo. je dhanabhaMDAronA vartamAnamAM koI adhikRta adhikArI na rahyA hoya, jemAM koI paNa vRddhi karanArA na rahyA hoya, je dhanabhaMDAronA je svAmI hatA tenA gotramAM paNa koI rahyuM na hoya, je dhanabhaMDAronA adhikArIono paNa uccheda thaI gayo hoya ane adhikArIonA gotranI vyaktiono paNa uccheda thaI gayo hoya, je gharonAM nAma, nizAna ke avazeSa paNa rahyAM na hoya evA dhanabhaMDAro ke je jyAM kyAMya paNa gAmomAM khANomAM, nagaromAM, kheTaka-mATIthI banAvelA gaDhavALA gAmomAM, nagaranI paMktimAM na zobhatAM hoya tevAM gAmomAM, je gAmonI najIka cAre tarapha babbe gAu sudhI koI gAma na hoya evAM maDaMbomAM. [85] svapnonA arthano sArI rIte svIkAra karyA pachI, siddhArtha rAjAnI AjJA meLavIne te vividha maNi-ratnonI racanAthI camakatAM bhadrAsana parathI ubhI thAya che. ubhI thaIne zIghatA rahita, capaLatA rahita, vega rahita, avilaMbI rAjahaMsI jevI gatithI cAlIne jyAM potAnuM bhavana che tyAM AvIne potAnA bhavanamAM dAkhala thAya che. (tathA) jaLa ane sthaLa mArgamAMthI-jyAM kevaLa koI paNa eka mArgathI jaI zakAya evA pattanomAM, tIrthasthaLo ke tApasonA nivAsa sthaLa AzramomAM, samabhUmimAM ke jyAM kheDUto khetI karIne dhAnyanI rakSA mATe dhAnya rAkhe che tevA khaLAmAM, senAo, sAryavAho ane musApharo jyAM ArAma kare che te sthaLomAM ke paDAvomAM athavA siMghoDAnI mAphaka traNa [86] jyArathI zramaNa bhagavAna mahAvIra jJAtakuLamAM saMkramita thayA tyArathI vaizramaNane AdhIna evA tirachA lokamAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 39 kalpa [bAro] sUtra mArga ekatrita thatA hoya tyAM tribheTA upara, cAra mArga ekatrita thatA hoya tyAM cokamAM athavA aneka mArga ekatrita thatA hoya tevA rAjamArgomAM, devAlayomAM, grAma athavA nagaranA sthAnomAM, nirjana gAma ke nagaranA sthaLomAM, galIomAM, bajAro ke dukAno jyAM hoya evA sthaLomAM, vanomAM, vanakhaMDomAM, smazAnomAM, zUnyagRhomAM, parvatanI guphAomAM, zAMtigRhomAM parvatone kotarIne banAvavAmAM Avela gRhomAM, sabhAsthaLomAM tathA mATInA gharomAM, evI bhUmi ke jyAM gupta rIte rAkhelA dhanabhaMDAra che tyAMthI lAvI lAvIne te jaMbhaka devo siddhArtha rAjAnA bhavanamAM sthApita kare che. [8] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtA-pitAne ciMtana, abhilASarUpa manogata saMkalpa utpanna thayo ke jyArathI A amAro putra kukSimAM garbhapaNe Avela che tyArathI ame hiraNyazI, suvarNathI, dhanathI, dhAnyathI, rAjyathI, rASTrathI, senAthI, vAhanothI, dhana-bhaMDArathI, purathI, aMtaHpurathI, janapadathI, yazakIrtithI vRddhi pAmI rahyA chIe tathA dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, zilA, pravAla ane mANeka vagere nizcayathI ApaNe tyAM atyadhika vadhavA lAgyAM che tathA ApaNe sArarUpa dravyAdithI tathA prIti ane sakAranA samudayathI ati ati vRddhi pAmI rahyA chIe. tethI jyAre ApaNo A putra janma leze tyAre ApaNe A putranuM tenA anurUpa guNone anusaraNa karanAruM guNasaMpanna "vardhamAna' nAma rAkhazuM. [8] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIrane jJAtakuLamAM lAvavAmAM AvyA te ja rAtathI saMpUrNa jJAtakuLa cAMdIthI, sonAthI, dhana-dhAnyathI, rAjyathI, rASTrathI, tenAthI, vAhanathI, kozathI, koThAgArathI, nagarathI, aMtaHpurathI, janapadathI, caza ane kIrtithI vRddhi pAmavA lAgyuM. te ja pramANe vipula dhana, sonuM, ratna, maNi, motI, dakSiNAvarta zaMkha, zilA, pravAla, pagharANa, mANeka vagere sArabhUta saMpattithI paNa jJAtRkuLamAM lokomAM paraspara prIti, Adara ane satkAra sadbhAva vadhavA lAgyo. [8] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra mAtA pratye anukaMpA karavA mATe arthAt "garbhamAM halana-calana karIza to mAtAne kaSTa thaze' evuM vicArI nizcala thaI gayA, halanacalana baMdha karI dIdhuM. akaMpa banI gayA, potAnAM aMgopAMgane saMkocI AlIna, pralIna ane gupta thaI gayA arthAt mAtAnI kukSimAM halana-calana rahita thaIne rahyA. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 kA [bArasA sUtra garbhanuM haraNa thayela nathI ke mAro garbha gaLI gayo nathI. je mAro garbha pahelAM halato na hato te have halavA lAgyo che." A rIte vicArIne te atyaMta prasanna thaI, saMtoSane prApta karyo ane ghaNA AnaMdapUrvaka rahevA lAgI. [60] tyAre trizalA kSatriyANInA manamAM evA prakArano vicAra Avyo ke - zuM mAro A garbha harAI gayo che ke zuM marI gayo che ke athavA zuM mAro garbha cyavI gayo che ! kAraNa ke mAro A garbha pahelAM hAlato cAlato hato te have hAlato cAlato nathI. AvA prakArano vicAra karIne te khinna manavALI banIne ciMtA ane zokanA sAgaramAM DUbI gaI. hatheLI upara mukha rAkhI ArtadhyAna dharavA lAgI. bhUmi tarapha daSTi kendrita karIne ciMtA karavA lAgI. te vakhate siddhArtha rAjAnuM saMpUrNa ghara zokAkuLa thaI gayuM. jyAM pahelAM mRdaMga, vINA vagere vAdha vAgatAM hatAM, rAsa krIDAo thatI hatI, nATaka thatAM hatAM, jaya jayakAra thato hato tyAM sarvatra zUnyatA vyApI gaI, udAsInatA chavAI gaI. dina-vimanaska thaI gayuM. [63] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre garbhamAM rahyAM rahyAM AvI jAtano abhigraha (niyama ke saMkalpa) svIkAryo ke-jyAM sudhI mArA mAtApitA jIvatAM haze tyAM sudhI huM muMDita thaIne gRhavAsano tyAga karI dIkSA aMgIkAra karIza nahi." [1] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, mAtAnA manamAM samutpanna A jAtanA vicAra, ciMtana abhilASArUpa manogata saM5ne jANIne zarIranA eka bhAgane halAve che. [64] te pachI trizalA kSatriyANIe snAna karyuM. baLikarma karyuM, kautuka-maMgaLa ane prAyazcitta karyuM. saMpUrNa alaMkArothI bhUSita thaI te garbhanuM poSaNa karavA lAgI. teNIe atyaMta ThaMDA, atyaMta garama, atyaMta tIkhAM, atyaMta kaDavA, atyaMta turA, atyaMta khATAM, atyaMta mIThA, atyaMta cIkaNAM, atyaMta sUkAM, atyaMta Adra, RtuthI pratikULa evAM bhojana ane mALAono tyAga karI dIdho. Rtune anukULa sukhakArI, bhojana, vastra, gaMdha ane mALAone dhAraNa karyA. te rogarahita, zokarahita, moharahita, bhayarahita, trAsarahita rahevA lAgI tathA te garbhane mATe hitakara, parimita pathya ane garbhane poSaNa ApanArA, AhAra-vihAra karatI sAvadhAnI pUrvaka rahevA lAgI. te deza ane kALa anusAra [2] te pachI te trizalA kSatriyANI khUba prasanna thaI, tuSTa thaI. prasannatAthI tenuM hRdaya vikasita thayuM. prasanna thaIne te A pramANe vicAravA lAgI. "nakkI lAge che ke mArA 42/6] Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 AhAra karatI, doSarahita, mulAyama Asana upara besatI, ekAMta zAMta-vihAra bhUmimAM rahevA lAgI. [5] tene garbhanA prabhAvathI prazasta dohada utpanna thayAM. te dohadone mahArAjA siddhArthe sanmAnapUrvaka pUrNa karyA. dohadonI jarA jeTalI paNa upekSA na karI, dohadone apamAnita na karyA. teNInAM manovAMchita dohada pUrNa thavAthI hRdaya zAMta thaI gayuM. pachI tene dohada utpanna thayo nahi. te sukhapUrvaka Teko laIne bese che, sUe che, UbhI rahe che, Asana upara bese che, zayyA upara sUe che ane sukhapUrvaka garbhane dhAraNa kare che. -- -- * - C3 purama - carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI caritaM -- -- X = 84 kalpa [bArasA] sUtra 7 bhagavaMta mahAvIra janma vAMcana 7 [6] te kALe ane te samaye (zramaNa bhagavAna mahAvIra) jyAre grISma Rtu cAlI rahela hatI, grIno prathama mAsa caitra mAsa ane teno zukla pakSa cAlI rahela hato, caitra mAsanA zukla pakSano teramo divasa hato arthAt caitra suda-13nA divase, nava mAsa ane sADA sAta divasa pasAra thayA hatA. te vakhate jyAre badhA grahaucca sthAnamAM Avela hatA, caMdrano prathama yoga cAlI rahelo hato, dizAo badhI saumya, aMdhakAra rahita ane vizuddha hatI, jayavijayanAM sUcaka badhI jAtanAM zakuna hatAM. zItaLa, maMda sugaMdhita pavana pradakSiNAvarta pUrvaka vAto hato, pRthvI dhAnyathI susamRddha hatI, dezanAM badhA mANasonAM manamAM AnaMda pramoda hato. tyAre madhya rAtrinA samaye hastottarA arthAt uttarA phAlguNI nakSatranA yogamAM ArogyasaMpanna trizalA kSatriyANIe nIrogI ane svastha evA putrane janma Apyo. = = X -- -- -- X = Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-4 kalA [bArasAM sUtra - X - X - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM - X - X - noMdha - X - X - (1) A janma vAMcana pachI zrIphaLane vadheravAnI paraMparA, pAraNAne jhulAvavAnI paraMparA tathA cauda svano ane pAraNA dine laIne javAnI paraMparA che, to temAM saMdhyA kALa na thaI jAya tathA rAtribhojana prasaMga na Ave te lakSyamAM rAkhavuM. (ra) zrIphaLa vadherAyA pachI ghaNAM sthAne varita saphAI na thavAthI kIDI Adi thaI jAya che. te na thAya te mATe jayaNApUrvakanI yogya vyavasthA karavI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 kalpa [bArasA sUtra vyAkhyAna-5 purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM paryuSaNa mahAparva divasa-6 vyAkhyAna-5 * [9I je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIre janma grahaNa karyo te rAte ghaNAM deva-devIonuM upara-nIce AvAgamana thavAthI lokamAM eka jAtanI kolAhala macI gayo ane sarvatra lakalanAda vyApI gayo. * [98] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIre janma dhAraNa karyo te raNe kuberanI AjJAmAM rahelA tirachA lokamAM rahenArA aneka jaMbhaka devoe siddhArtha rAjAnA bhavanamAM cAMdInI, sonAnI, ratnonI, hIrAnI, vastronI, AbhUSaNonI, nAgaravelanA patronI, puSponI, phaLonI, bIjonI, mALAonI, sugaMdhita padArthonI, vividha prakAranA raMgonI, sugaMdhita cUrNonI ane suvarNa mudrAonI vRSTi karI. * [9] te pachI siddhArtha kSatriya, bhavanapati, vANavyaMtara, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 kalpa [bAsAM sUtra karatI lAMbI goLa mALA laTakAvaDAvo. jyotika ane vaimAnika devo dvArA tIrthakara janmabhiSekamahimA pUro thayA pachI savAre nagara rakSakone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che : pAMca varNanAM suMdara-sugaMdhita phUlono Dhagalo karAvo. puSpone ahIM tahIM cAre bAju patharAvo, ThekaThekANe phUlonAM gharo cAvo. cAre tarapha sarvatra prajjavalita zyAma athavA uttama kudarUka lobAna, Adi saLagatA dhUpanI sugaMdhathI saMpUrNa nagarane sugaMdhita karo. sugaMdhathI AkhuM nagara maheMkI UThe tevuM karo. sugaMdhanI adhikatAnA kAraNe AkhuM nagara gaMdhaguTikA samAna lAge tevuM banAvo. * [100] he devAnupriyo ! jaladIthI kuMDapura nagaranA kArAgRhane khAlI karI nAkho, arthAt badhA kedIone mukta karI do. tola-mApane vadhAro (arthAta vepArIone kaho ke ghI, annAdi padArtha sastA veMco, sastA vecavAthI je nukasAna jaze tenI pUrti rAjya koSamAMthI karavAmAM Avaze.) tolamApa vadhAryA pachI phuDapura nagaranI aMdara ane bahAra sugaMdhita pANIno chaMTakAva karAvo, sApha karAvo, lIMpaNa karAvo, kuMDapura nagaranA tribheTAmAM, cokamAM, cotarAmAM, rAjamArga athavA sAmAnya badhA mAgomAM pANI chaMTAvo, temane pavitra banAvo. janaraMjanane mATe ThekaThekANe naTa-nATaka karo, nRtya karanArA nRtya kare, doDarAM upara khela bAtavanArAM khela batAve, mala kustI kare, muThithI kustI karanArA muThithI kustI kare, vidUSako lokone hasAve, kUdanArA kudIne potAnA khela batAve, kathAvAcaka kathA karIne karIne janamanane prasanna kare, subhASita bolanArA pAThakko subhASita bole, rAsakrIDA karanArA rAsanI krIDA kare, bhaviSya kahenArA bhaviSya kahe, lAMbA vAMsa upara khela karanArA vAMsa upara khela kare. jyAM tyAM badhI galIomAM ane badhA bajAromAM pANInA chaMTakAvathI tene svaccha karIne te sthAno upara jovA mATe, AgaMtukone besavA mATe maMca banAvo, vividha raMgothI suzobhita dhajA ane patAkAo baMdhAvo, AkhuM nagara lIMpIgUMpIne svaccha banAvo. nagaranA bhavanonI bhIMto upara gozISa caMdananAM, sarasa raktacaMdananA, dardara (malaya) caMdananA, pAMce AMgaLAMnA thApA dRSTigocara thAya e jAtanAM thApA lagAvo. gharonI aMdara cokamAM caMdana-kaLaza rakhAvo, dvAre dvAre caMdananA suMdara toraNa baMdhAvo, jyAM tyAM suMdara dekhAtI ane pRthvIne sparza (tathA) hAthamAM citranuM pATiyuM rAkhIne pharanArA maMkha loko citra batAve, tRNI loko tRNa nAmanuM vAdha bajAve. tAla daIne nATaka dekhADe. A pramANe janaraMjana hetu nagaramAM badhI vyavasthA karo ane bIjA pAse karAvo. Ama karAvIne hajAro gADAMonA dhoMsarA ane hajAro musaLa (sAMbelA) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 kalpa [bAro] sUtra UMce sthaLe UbhAM karo arthAt dhoMsare jutelA baLadone baMdhanamukta karIne ArAma levA do ane sAMbelAne uMcA karAvI do. A badhuM upakrama karIne mArI AjJA pAchI Apo arthAt A badhuM kArya karIne mane khabara Apo. vagaDAvatAM, moTA vaibhavanI sAthe, moTI yutinI sAthe, moTA lazkaranI sAthe, ghaNAM vAhanonI sAthe, bRhad samudAyanI sAthe ane eka sAthe vAgatAM aneka vAdhonA dhvaninI sAthe eTale ke zaMkha, paNava, bherI, jhAlara, kharamukhI, huDUka, Dhola, mRdaMga ane duMdubhi vagere vAdhonA dhvaninI sAthe dasa divasa sudhI temanI kuLamaryAdA anusAra utsava kare che. * [101] te pachI siddhArtha rAjAe jemane AjJA ApI hatI te nagaranA gupti-rakSakone (nagaranA rakSaka, koTavALa) apAra AnaMda thayo, saMtoSa thayo, prasanna thavAthI temanuM hRdaya prakullita thayuM. temaNe banne hAtha joDIne siddhArtha rAjAnI AjJAno vinayapUrvaka svIkAra karyo. te pachI teo tarata ja kuMDapura nagaramAM sarvaprathama kArAgrahane kholIne kedIone mukta kare che ane musala uThAvavA-Adi sudhInA pUrvokta badhAM kArya kare che, kArya karyA pachI jyAM siddhArtha rAjA che tyAM Ave che, AvIne be hAtha joDIne mastaka upara aMjali karIne siddhArtha rAjAne temano te Adeza pharI arpita kare che arthAt 'Ape je Adeza Apyo hato te anusAra badhAM kArya ane karI AvyA chIe' ema jaNAve che. A utsavanA samaye nagaramAMthI jakAta tathA kara levAnuM baMdha karI devAmAM AvyuM. jemane je koI vastunI jarUra hoya. te mUlya ApyA vinA dukAnomAMthI prApta karI zake-tevI jAtanI vyavasthA karavAmAM AvI. kharIdavuM ane vecavuM baMdha karI devAmAM AvyuM. koI paNa sthAna upara jatI karanArA rAjapuruSono praveza baMdha karI devAmAM Avyo. je koI upara karaja haze tenuM karaja svayaM rAjA cUkavaze. ke jethI koIne paNa karaja cUkavavAnI jarUrata ja na rahe. te utsavamAM aneka jAtanA aparimita padArtho ekatrita karavAmAM AvyA. utsavamAM badhAne adaMDanIya banAvI devAmAM AvyA. uttama nATaka karanArAonA nRtyono prAraMbha karavAmAM Avyo. utsavamAM niraMtara mRdaMga vAgatAM, tAjI mALAo laTakAvavAmAM AvI. nagaranA tathA dezanA badhA mAnava pramudita kIDAparAyaNa thayA. daza divasa sudhI A sthitipatitA utsava cAlato rahyo. * [102] te pachI siddhArtha rAjA jyAM akhADo arthAt vyAyAmazALA che tyAM Ave che, yAvat te rAjA potAnA aMtaHpuranI sAthe badhI jAtanAM puSpa, gaMdha vastra, mALAo vagere alaMkArothI alaMkRta thaIne, badhI jAtanAM vAdhone Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 kalpa [bArasA] sUtra * [103] te pachI A daza divasanAM utsavamAM siddhArtha rAjA seMkaDo, hajAro ane lAkho prakAranAM vAgo (pUjAsAmagrIo)ne, dAna ane bhANa (vizeSa ApavA yogya bhAga)ne ApatA ane apAvatA tathA seMkaDo-hajAro ane lAkho prakAranI bheTano svIkAra karatA ane karAvatA rahyA. parijano ane jJAtRvaMzanA kSatriyonI sAthe vividha prakAranA bhojana, pANI, khAdha ane svAdhanuM AsvAdana kare che. svayaM bhojana kare che ane bIjAone karAve che. *[104] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtApitA pahele divase kuLa paraMparA anusAra putrajanma nimitte karavA yogya anuSThAna kare che, trIje divase caMdra ane sUryanA darzanano utsava kare che, chaThe divase zani-jAgaraNano utsava kare che. agiyAramo divasa pasAra thatAM sarva prakAranI azuci nivAraNa thatAM jyAre bAramo divasa Avyo tyAre vipula pramANamAM bhojana pANI, vividha svAdiSTa ane khAvAnA padArtho taiyAra karAve che, taiyAra karAvIne potAnA mitro, jJAtijano, svajano ane potAnI sAthe saMbaMdha rAkhanArA kuTuMbIjanone tathA jJAtRvaMzanA kSatriyone AmaMtraNa Ape che. putrajanma samArohamAM AvavA mATe nimaMtrita kare che. * [105] bhojana karyA pachI vizuddha jaLathI kogaLA kare che. dAMta ane moDhAMne svaccha kare che. A rIte parama vizuddha svaccha banelAM, mAtApitA, AvelA mitro, jJAtijano svajano, parijano ane jJAtRvaMzanA kSatriyone ghaNAMe puSpa, vama, sugaMdhita padArtha, mALA ane AbhUSaNa ApIne temanuM svAgata kare che-satkAra kare che. sarakAra ane sanmAna karIne te mitro, jJAtijano, svajano, parijano ane jJAtRvaMzIya kSatriyo samakSa bhagavAnanA mAtApitA A pramANe bolyA : pharI snAna karelAM, baLikarma karelAM, TIlAM-TapakAM ane doSanA nivAraNa mATe maMgaLarUpa prAyazcitta karelAM, zreSTha ane utsavamAM javA yogya maMgaLamaya vastro dhAraNa karelA-bhojanano samaya thatAM bhojanamaMDapamAM Ave che. bhojanamaMDapamAM AvIne uttama sukhAsana upara bese che ane mitro, jJAtijano, svajano, *[106] he devAnupriyo! A putra jyAre garbhamAM Avyo tyAre amArA manamAM eka evI jAtano vicAra, ciMtana ke saMkalpa utpanna thayo hato ke "jyArathI amAro A putra garbhamAM Avyo tyArathI hiraNya, sonuM, dhana, dhAnyanI daSTithI temaja prIti ane sakAranI dRSTithI amArI abhivRddhi thavA lAgI che, sAmaMta rAjA loko amArA vazamAM Avela che, te kAraNe jyAre amAro putra janma leze tyAre ame tene anurUpa tenA guNone anusaranAra guNaniSpanna ane yathArthanAma "vardhamAna' rAkhazuM. tethI have A kumAranuM nAma Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 ka bArasA] sUtra vardhamAna' thAo. gotranAM hatAM. temanA traNa nAma A pramANe che - (1) trizalA (2) videhadinnA ane (3) priyakAriNI. * [110] zramaNa bhagavAna mahAvIranA kAkAnuM nAma supArzva hatuM. moTAbhAInuM nAma naMdivardhana hatuM. bahenanuM nAma sudarzanA hatuM, patnInuM nAma yazodA hatuM ane tenuM gotra kauDinya hatuM. * [10] zramaNa bhagavAna mahAvIra kAzyapa gotranA hatA. temanAM traNa nAma A pramANe kahevAmAM Ave che. temanAM mAtApitAe temanuM prathama nAma "vardhamAna' rAkhyuM. svAbhAvika sahanazaktinA kAraNe temanuM bIjuM nAma "zramaNa' paDyuM. koI paNa jAtanA bhaya (deva, dAnava, mAnava ane tiryaMca saMbaMdhI bhayo) utpanna thavA chatAM paNa acaLa rahenArA, potAnA saMkalpathI jarA paNa vicalita nahi thanArA, nikAma, koIpaNa jAtanA parISaha bhUkha, tarasa, ThaMDI garamI vagerenuM saMkaTa Ave ke upasarga upasthita thAya to paNa calita na thatAM. te parISaho ane upasargone zAMta bhAvathI sahana karavAmAM samartha, bhikSu pratimAonuM pAlana karanArA, dhIrajavALA, zokamAM ane harSamAM samabhAvI, sadgaNonA AgAra, atula baLavALA hovAnA kAraNe devatAoe temanuM trIjuM nAma "mahAvIra' rAkhyuM. * [111] zramaNa bhagavAna mahAvIranI putrI kAzyapa gotranI hatI. tenAM be nAma A pramANe che. (1) asojA (anavadhA) ane (2) priyadarzanA. * [11] zramaNa bhagavAna mahAvIranI dohitrI (putrInI putrI) kAzyapagotrI hatI. tenA be nAma (1) zeSavatI ane (2) yazasvatI A pramANe hatA. * [108] zramaNa bhagavAna mahAvIranA pitA kAzyapa gotranA hatA. temanAM traNa nAma A pramANe che - siddhArtha, zreyAMsa ane yazasvI. * [113] zramaNa bhagavAna mahAvIra dakSa-kuzaLa hatA. temanI pratijJA paNa dakSa hatI. teo atyaMta rUpavAna hatA. saMyamI-kAcabAnI mAphaka Indriyone gopana karavAvALA hatA, bhadra, vinIta ane jJAta hatA ane jJAtaputra hatA. jJAtRvaMzanA * [19] zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtA vAsiSTha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 kalpa [bArasA sUtra kuLamAM caMdra samAna hatA. videha hatA arthAt temano deha bIjAonA dehanI apekSAe vilakSaNa hato. videhadinna athavA videhadinnA trizalA mAtAnA putra hatA. athavA videhavAsIomAM zreSTha (videha jAtya) hatA, 'videha sukumAra' hatA arthAt teo atyaMta sukumAra hatA. * [114] zramaNa bhagavAna mahAvIrane prathama gRhastha dharmamAM paNa uttama, Abhogika ke je kadI naSTa na thAya evuM avadhijJAna ane avadhidarzana prApta thayuM hatuM. te vaDe zramaNa bhagavAna "abhiniSkramaNano yogya kALa AvI gayo che' evuM jue che. A pramANe joIne, jANIne hiraNyano sonAno, dhanano, rAjyano, rASTrano tyAga karI, te ja pramANe senA vAhana, dhanabhaMDArano tyAga karI, nagara, aMtaHpura, janapadano tyAga karI, vizALa dhana, kanaka, ratna, maNi, motI, zaMkha, rAjapATa, pravAla, mANeka vagere vidhamAna, sArayukta badhAM dravyone choDIne, pote niyukta karelA vaheMcI ApanArA mANaso vaDe te badhuM dhana khulluM karIne, tene dAnarUpe ApavAno vicAra karIne badhuM dhana apAvI dIdhuM. trIsa varSa sudhI gRhasthAzramamAM rahIne mAtApitA svargavAsI thayA pachI potAnAthI jyeSTha puruSonI maMjUrI meLavIne temanI pratijJA pUrI thatAM tathA lokAMtika jitakalpI devoe te jAtanI ISTa, manohara, priya, manojJa, manane AlAdita karanArI, udAra, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanyarUpa, maMgalarUpa, parimita, madhura, zobhAyukta, hRdayane rucikara lAganArI, hRdayane prasanna karanArI, gaMbhIra, punarati vagerethI rahita vANIthI bhagavAnane niraMtara abhinaMdana arpita karIne, bhagavAnanI stuti karatAM te deva A rIte bolyA - pachI hemanta Rtuno prathama mAsa ane prathama pakSa arthAt mAgasara vada dazamano divasa Avyo tyAre jyAre chAyA pUrva dizA tarapha DhaLI rahI hatI, pramANayukata porasI AvI hatI, te vakhate suvata nAmanA divase, vijaya nAmanA muhUrte, bhagavAna, caMdraprabhA nAmanI pAlakhImAM (pUrva dizA tarapha mukha karIne) beThA pAlakhInI pAchaLa deva, dAnava ane mAnavono samUha cAlI rahela hato. he naMda ! tamAro jaya thAo, he bhadra ! tamAro jaya thAva, vijaya thAva, kalyANa thAva, he uttamottama kSatriya ! he kSatriya narapuMgava ! tamAro jaya thAva, vijaya thAva, he lokanAtha ! bodha prApta karo. saMpUrNa jagatamAM badhA jIvonu hita, sukha ane niHzreyasa karanArA, dharmatIrthanuM pravartana karo. te dharmatIrtha saMpUrNa jagatamAM badhA jIvone hitakara, sukhakara ane nizreyasa karanAruM banaze. A pramANe kahIne te deva jaya jaya zabdano nAda karavA lAgyA. 4i27] te yAtrAmAM keTalAe devo AgaLa zaMkha vagADI rahyA hatA. keTalAe AgaLa cakradhArI banIne cAlI rahyA hatA. keTalAe haLadhArI banIne cAlI rahela hatA. keTalAka gaLAmAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 100 kalpa [bAsAM] sUtra sonAnAM haLa laTakAvI bhATa loko cAlI rahela hatA. keTalAka vardhamAnaka arthAt potAnA khabhA upara bIjAone besADI cAlatA hatA. keTalAka cAraNa hatA. keTalAMka ghaMTa vagADanArA ghAMTiko hatA. jinero dvArA upadezAvela saraLa mArganuM anusaraNa karIne tame paramapada mokSane prApta karo. parISahonI senAne parAjita karo. he uttama kSatriya! he kSatriya narapuMgava ! tamAro jaya thAva, vijaya thAva ! ghaNAM divaso sudhI, ghaNA mahinAo sudhI, ghaNAM varaso sudhI, parISaho ane upasargothI nirbhaya banIne, bhayaMkara ane atyaMta bhaya utpanna karanArA prasaMgomAM kSamApradhAna banIne tame vicaraNa karo. tamArI dharmasAdhanAmAM nirvighnatA ho. A rIte kahIne te loko jayajayakAra karavA lAgyA. A badhAthI gherAyela bhagavAnane pAlakhImAM beThelA joIne bhagavAnanI kuLamahattarA A jAtanI manohara, karNapriya, manane pramoda ApanArI, udAra, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanya, maMgaLarUpa, parimita, madhura ane zobhAyukta vANIthI bhagavAnanuM abhinaMdana kare che. teo bhagavAnanI stuti karatAM A rIte kahevA lAgyA. * [115] he samRddhimAn ! Apano jaya thAo, vijaya thAo ! he kalyANakArI ! Apano jaya thAva, vijaya thAva, ApanuM bhadra (kalyANa) thAva. niraticAra jJAna, darzana ane cAtrithI tame nahi jItelI Indriyone jIto, jItIne zramaNa dharmanuM pAlana karo, vinane jItIne he devI! tame tamArA sAdhyanI siddhimAM raho. tapathI, tame rAgadveSa rUpI mallono nAza karo. dhairyarUpI majabUta kaccha bAMdhIne uttama zukla dhyAnathI ATha karmazatruone masaLI nAkho. he vIra ! apramatta banIne traNa lokanA raMgamaMDapamAM vijaya patAkA pharakAvo. aMdhakAra rahita uttama prakAzarUpa kevaLajJAna prApta karo. che [11] te pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, hajAro netrothI jovAtA, hajAro mukhothI prazaMsA karAtA, hajAro hadayothI abhinaMdita karAtA cAlyA. bhagavAnane nihALIne loko hajAro jAtanA manoratha (saMkalpa) karavA lAgyA. bhagavAnanI manohara kAMti ane rUpane joI loko tevIja kAMti ane rUpane IcchavA lAgyA. hajAro AMgaLIothI teo daSTigocara thaI rahyA hatA. bhagavAna potAnA jamaNA hAthathI, hajAro naranArIonA praNAmano svIkAra karatA, hajAro gharanI paMktione pAra karatA, vINA, hastatAla, vAjiMtra, gAna ane vAdhonA madhura ane suMdara jayanAdanA ghoSane sAMbhaLIne sAvadhAna banatA chatra, cAmara vagere badhA vaibhavathI yukata, aMgeaMgamAM paherelA samasta AbhUSaNonI kAMtithI maMDita, saMpUrNa senAthI vIMTaLAyelA, hAthI, ghoDA, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-5 101 102 kA [bAsA sUtra nakSatrano yoga AvatAM ja eka devadUSya vastra laIne ekalA ja muMDita thaIne, AgAravAsa tyAgIne aNagAra dharmano svIkAra kare che. - X - X - UMTa, khaccara, pAlakhI, khyAnA vigere badhAM vAhanothI parivRtta, (tathA) saMpUrNa janasamudAyanI sAthe, pUrNa Adara saha temanI saMpatti ane saMpUrNa zobhAnI saMpUrNa prakAranI utkaMThAnI sAthe, samasta prajA eTale ke-vaNika, kSatriya, vagere aDhAra varNonI sAthe badhI jAtanAM nATaka karanArA ane badhI jAtanAM tAla bajAvanArathI saMvRta, badhI jAtanA aMtaHpura tathA phUla, gaMdha, mALA ane alaMkAronI zobhA sAthe, badhI jAtanA vAdhonA zabdonI sAthe e jAtanI mahAna Rddhi, mahAna dhRti, virATa senA, vizALa vAhana, bRhad samudAya ane eka sAthe vagAtAM vAdhonA pratidhvani sAthe arthAta zaMkha, mATInA Dhola, bherI, jhAlara, kharamukhI, huDukka, duMdubhi vagere vAdhonA avAja sAthe bhagavAna kuMDapura nagaranA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLyA. nIkaLIne jyAM jJAtakhaMDavana nAmanuM udhAna che ane jyAM uttama azoka vRkSa che tyAM Ave che. purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM * [11] jayAM uttama azoka vRkSa che tyAM pahoMcIne te azoka vRkSa nIce bhagavAnanI pAlakhI rAkhavAmAM Ave che, bhagavAna pAlakhImAMthI nIce utare che. utarIne potAnA hAthathI hAra vagere AbhUSaNo, puSponI mALAo, aMguThIo vagere alaMkAra utAre che, utArIne jAte ja paMcamuSTi loya kare che arthAt cAra muThThIthI mAthAnA ane eka muThThIthI dADhI mUchano loca kare che. A pramANe kezano loca karIne nirjala chaTha bhakta (be upavAsa) karelA evA bhagavAna hastottarA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 103 104 kalpa [bArasA sUtra vyAkhyAna-6 purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM * [118] zramaNa bhagavAna mahAvIra, eka varasane eka mahinA sudhI vastradhArI rahyA hatA. tyArapachI teo acelavaarahita tathA hAthamAM bhojana karanArA banyA. paryuSaNa mahAparva divasa-7 vyAkhyAna-6 * [119] zramaNa bhagavAna mahAvIra dIkSAno svIkAra karyA pachI bAra varSathI kaMIka vadhAre samaya sudhI sAdhanA kALamAM zarIra tarapha bIlakula udAsIna rahyA. teTalA samaya sudhI temaNe zarIra tarapha jarA jeTaluM paNa dhyAna na ApyuM. zarIrane tyAgI dIdhuM hoya te ja rIte rahyA. sAdhanAkALamAM deva, manuSya ane tiryaMca saMbaMdhI je anukULa ane pratikULa upasargo AvyA tene nirbhaya thaIne samyak prakAre sahana karyA, krodharahita banI, koInI paNa apekSA rAkhyA vinA manane sthira rAkhIne sahana karyA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 105 * [120] te pachI zramaNa bhagavAna aNagAra thayA. Isamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnabhaMDamAbanikSepaNAsamiti, uccArapAsavaNakhelasiMdhANajallapAristhApanikA samitithI samita tathA mana samita, vacana samita ane kAya samita thayA. 106 kalpa [bArasA] sUtra parAkramI, siMhanI mAphaka vijetA, sumeru parvatanI mAphaka aDaga, susthira, sAgaranI mAphaka gaMbhIra, caMdranI mAphaka saumya, sUryanI mAphaka tejasvI, sonAnI mAphaka kAMtimAna, pRthvInI mAphaka kSamAzIla ane agninI mAphaka jAnjavalyamAna tejasvI evA bhagavaMta thayA. managupti vacanagupti, kAyamurtithI gupta thayA, guptendriya, gupta brahmacArI, krodha, mAna, mAyA ane lobhathI rahita thayA. zAMta, prazAMta ane upazAMta ane badhI jAtanA saMtApathI mukta thayA. teo Azravarahita, mamatArahita, parigraharahita, akiMcana nigrantha thayA. * [121 thI 123]. [121] A padonI be saMgraha gAthAo che : [122] kAMsAnuM vAsaNa, zaMkha, jIva, AkAza, vAyu, zaradaRtunuM pANI, kamaLapatra, kAcabo, pakSI, mahAvarAha, bhAraMDapakSI. kAMsAnA vAsaNanI jema nirlepa thayA. jevI rIte zaMkha upara koIpaNa jAtanA raMganI asara thatI nathI. tevI ja rIte bhagavAna upara rAgadveSanA raMganI asara thatI na hatI. jIvanI mAphaka apratihata gativALA thayA. gagananI mAphaka AlaMbana rahita thayA. vAyunI mAphaka apratibaddha vihArI thayA. zaradaRtunAM pANInI mAphaka temanuM hRdaya nirmaLa thayuM. kamaLapatranI mAphaka nirlepa thayA. kAcabAnI mAphaka guptendriya thayA. khaDagI (geMDA)nA mastaka upara jema eka ja zIMgaDuM hoya che tevI ja rIte bhagavAna ekAkI thayA. [123] hastI, vRSabha, siMha, girirAja sumeru parvata, sAgara, caMdra, sUrya, suvarNa, pRthvI ane agni. * [14] te bhagavAnane kyAMya paNa pratibaMdha na hato. teo apratibaddha vihArI hatA. pratibaMdha cAra prakArano hoya che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI. (tathA) pakSInI mAphaka apratibaddha, bhAraMDa pakSInI mAphaka apramatta, hAthInI mAphaka zUrA, baLadanI mAphaka dravyathI, sacitta, acitta ane mizra dravyano, kSetrathI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 107 108 kalpa [bArasA] sUtra gAma, nagara araNya, khetara, khaLA vADa, ghara, AMgaNuM ane AkAzano. jIvana ane maraNanI AkAMkSAthI mukta thaIne saMsArane pAra karavAvALA, karmanA saMgano nAza karavA mATe, samyak prakAre udhamavaMta banelA-tatpara thayelA-A rIte vihAra kare che. kALathI samaya, AvalikA, AnaprANa, stoka, kSaNa, lava, muhUrta ahorAtra, pakSa, mahinA, Rtu, ayana, varSa athavA bIjo koI paNa dIrdhakALano saMyoga, evA koI paNa jAtanA sUkSma ke cUla, laghu athavA dIrdhakALanuM baMdhana bhagavAnane na hatuM. bhAvathI-krodha, mAna, mAyA, lobha, bhaya, hAsya, rAga dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, paizunya, paraparivAda, aratirati, mAyA- mRSAvAda, mithyAdarzana zalya evAM badhI jAtanAM pratibaMdhothI bhagavAna mukta hatA. * [126] A pramANe vicaraNa karatAM karatAM anupama jJAna, anupama darzana, anupama saMyama, anupama nirdoSa vasati, anupama vihAra, anupama vIrya, anupama saraLatA, anupama mArdavatA, anupama aparigrahabhAva, anupama kSamA, anupama alobha, anupama gupti, anupama prasannatA, anupama satya, saMyama, tapa vagere saguNonuM 'sabhya' AcaraNa karavAthI ke jethI nirvANano mArga puSTa bane che, te badhA saguNothI AtmAne bhAvita karatAM bhagavAnane bAra varasa vyatIta thaI gayA. * [125] bhagavAna varSAvAsanA samaya sivAya grIkha ane hemanta RtumAM ATha mAsa sudhI vicaraNa karatA hatA. gAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAtathI vadhAre rokAtA na hatA. vAMsalAthI cholAvAmAM ane caMdanathI vilipta thavAmAM samAna saMkalpavALA, tRNa ane maNimAM, mATInA DhephAM ane sonAmAM A badhA pratye samAna vRttivALA. teramAM varasanA madhyabhAga arthAt grISmaRtuno bIjo mAsa ane cotho pakSa cAlato hato, te cotho pakSa athavA vaizAkha mAsano zukla pakSa te vaizAkha mAsanA zukala pakSanA dasamanA divase jyAre chAyA pUrva tarapha DhaLI rahela hatI, pAchalI porasI pUrI thaI, tyAre suvata nAmano divasa hato, vijaya nAmanuM muhUrta hatuM tyAre bhagavAna hUMbhikA grAmanI bahAra RtuvAlikA nadIne kinAre eka khaMDera jevA jUnA purANA caityathI na adhika pAse ke na adhika dUra evA zyAmAka nAmanA gRhapatinA khetaramAM zAlavRkSanI nIce (tathA) duHkha ane sukhane ekabhAvathI sahana karavAvALA, Ihaloka ane paralokanA pratibaMdhathI rahita, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 109 110 ka [bArasA] sUtra godohikA Asane avasthita hatA. AtApanA dvArA tapa karI rahela hatA. chaThanuM tapa hatuM. je samaye uttarAphAlvanI nakSatrano yoga Avyo, bhagavAna dhyAnamAM magna hatA te samaye bhagavAnane aMtarahita, uttamottama, vyAghAta rahita, AvaraNa rahita, samagra ane paripUrNa evuM kevaLa jJAna ane kevaLa darzana utpanna thayA. prathama varSAvAsa asthika gAmamAM thayo. caMpAnagarImAM ane pRSThacaMpAmAM bhagavAne traNa cAturmAsa karyA. vaizAlI nagarImAM ane vANijya grAmamAM bhagavAna bAra vakhata cAturmAsa karavA mATe AvyA hatA. rAjagRhamAM ane tenI bahAra nAlaMdApADAmAM bhagavAna cauda vakhata cAturmAsa karavA mATe Avela hatA. mithilAnagarImAM cha vAra, bhakilAnagarImAM be vAra, zrAvastImAM ekavAra, praNItabhUmi arthAt vajabhUmi nAmaka anArya dezamAM ekavAra bhagavAna varSAvAsa karavA mATe padhAryA hatA ane aMtima cAturmAsa karavA mATe bhagavAna madhyama pAvAnA rAjA hastipAlanI rajuka sabhAmAM padhAryA hatA. *[12] te pachI bhagavAna ahaMta thayA. jina, kevalI, sarvajJa ane sarvadarzI thayA. have bhagavAna deva, mAnava ane asurasahita lokamAM saMpUrNa paryAyo jANe che, jue che, saMpUrNa lokamAM badhA jIvonuM Agamana, gamana, sthiti, cyavana, upaghAta, temano mAnasika saMkalpa, bhakta, kRta, pratisevita, pragaTa karma ke apragaTa karma arthAta chupAIne karela karma, temAMnuM kaMIja bhagavaMtathI chU5 rahela nathI. teo arahasyanA bhAgI thayA. A pramANe ahata thayelA, bhagavAna te kALe mAnasika, vAcika ane kAyika pravRttiyomAM rahetAM samagra lokanA samasta jIvonA saMpUrNa bhAvone jANatAM ane dekhatAM vicare che. *[129] bhagavAna chelluM comAsuM karavA mATe madhyamapAvA nagarInA rAjA hastipAlanI juka sabhAmAM rahyA hatA. cAturmAsano cotho mAsa ane varSARtuno sAtamo pakSa cAlI rahyo hato arthAt kArataka kRSNa pakSa amAsano divasa hato. aMtima rAtrino samaya hato. te rAtrimAM zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA. janmagrahaNanI paraMparAno uccheda karI cAlyA gayA. temanA janma jarA ane maraNanAM badhAM baMdhano naSTa thaI gayAM. bhagavAna siddha thayA, buddha thayA, mukta thayA, badhAM duHkhono aMta karI parinirvANane prApta thayA. * [128] te kALe zramaNa bhagavAna mahAvIre asthika gAmano Azraya laIne varSAvAsa karyo. arthAta bhagavAnano zramaNa bhagavAna mahAvIra je samaye kALa dharmane prApta Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 111 112 kalpa [bAsAM sUtra pAmyA yAvat temanAM saMpUrNa duHkho pUrNapaNe naSTa thaI gayAM. te rAtre ghaNAM deva-devIo Ava-jA karI rahyAM hatA, jethI atyaMta kolAhala ane zabda thaI rahela hatA. thayA te vakhate caMdra nAmano bIjo saMvatsara cAlI rahela hato, prItivardhana nAmano mAsa hato. naMdivardhana nAmanuM pakhavADiyuM hatuM. agniveza nAmano divasa hato ke jenuM bIjuM nAma upasama" paNa che. devAnaMdA nAmanI rAtri hatI ke jenuM bIjuM nAma niraI' che. te rAtrie artha nAmano lava hato, muhUrta nAmano prANa hato, siddha nAmano sToka hato. nAga nAmanuM karaNa hatuM, sarvArthasiddha nAmanuM muhUrta hatuM ane barAbara svAti nakSatrano yoga Avela hato. AvA samayamAM bhagavAna kALadharmane prApta thayA, saMsAra choDIne cAlyA gayA cAvat temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayAM. * [13] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvata temanAM saMpUrNa duHkho naSTa thaI gayAM. te rAtre temanA paTTadhara ziSya gautama gotrIya IndrabhUti aNagAranuM bhagavAna mahAvIra sAthe je premabaMdhana hatuM te vicchinna thaI gayuM ane IndrabhUti aNagArane aMtarahita uttamottama yAvata kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. * [130] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA vAva temanAM saMpUrNa du:kho pUrNapaNe naSTa thaI gayAM te rAtre ghaNAM devadevIo nIce AvI rahela hatA ane upara jaI rahyA hatA, jethI te rAtri khUba ja udhota-prakAzamaya banI gaI hatI. * [13]] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvat temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayA te rAtre kAzIdezanA mallavIvaMzIya nava gaNarAjA ane kauzala dezanA licchavI vaMzIya bIjA nava gaNarAjA A rIte aDhAra gaNarAjA amAvasyAnA divase ATha pahorano pauSadhopavAsa karIne tyAM rahelA hatA, teoe evo vicAra karyo ke bhAva udhotagayo che tethI ame dravya udhota karIzuM. * [134] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta tathA yAvat temanAM saMpUrNa duHkha naSTa thaI gayA te rAtre * [131] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna bhagavAna mahAvIranA janma-nakSatra upara kSudra krUra svabhAvano be hajAra varasa sudhI rahenAro bhasmarAzi nAmano mahAgraha Avyo hato. 113 0 [135] jyArathI krUra svabhAvano be hajAra varasa sudhI rahenAro bhasmarAzi nAmano mahAgraha bhagavAna mahAvIranA janmanakSatra upara Avyo tyArathI zramaNa nigraMtha ane nigraMthIonAM satkAra ane sanmAnamAM uttarottara vRddhi thatI nathI. * [136] jyAre te kSudra, krUra svabhAvavALo bhasmarAzi graha bhagavAnanA janma-nakSatrathI khasI jaze tyAre zramaNa nigraMtha ane nigraMthIonA satkAra-sanmAna dina-pratidina abhivRddhine prApta thaze. [137] je rAtre zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharmane prApta thayA yAvat temanAM saMpUrNa duHkho naSTa thaI gayAM te rAtre bacAvI na zakAya evA kuMthuAo utpanna thayA. jo te jIvo sthira hoya, halanacalana karatAM na hoya to chadmastha, nigraMtha ane nigraMthIone dRSTigocara thatA nahi. jyAre te jIvo cAlatA-pharatA tyAre chadmastha nigraMtha ane nigraMthIone 42/8 kalpa [bArasA] sUtra dekhAtA hatA. A pramANe jIvonI utpattine joIne ghaNAM nigraMtha ane nigraMthIoe bhakta pratyAkhyAna karyA. 114 0 [138] prazna "he bhagavan ! ema kaI rIte thayuM ? arthAt jIvone dekhIne je nigraMtha ane nigraMthIone anazana karyuM te anazana zuM sUcave che ?" uttara - "te anazana ema sUcita kare che ke AjathI saMyama pAlana karavuM - atyaMta kaThina thaze.'' - 0 [139 thI 150] te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA IndrabhUti vagere cauda hajAra zramaNonI utkRSTa zramaNa saMpadA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIranI Arya caMdanA vagere chatrIsa hajAra AyikAonI utkRSTa zramaNI saMpadA hatI zramaNa bhagavAna mahAvIranA zaMkha, zataka vagere eka lAkha ogaNasATha hajAra zrAvakonI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA hatI. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 zramaNa bhagavAna mahAvIranI sulasA revatI vagere traNa lAkha aDhAra hajAra zramaNopAsikAonI utkRSTa zrAvikA saMpadA hatI. 116 ka5 [bArasA] sUtra zramaNa bhagavAna mahAvIranI aDhI dvIpamAM ane be samudramAM rahenArA manavALA paryApta paMcendriya prANIonA mananA bhAvone jANanArA pAMcaso vipulamati mana:paryavajJAnI zramaNonI utkRSTa saMpadA hatI zramaNa bhagavAna mahAvIranA jina nahi tathApi jina samAna, sarvAkSara sannipAti, jinanI samAna satya-tathyanuM spaSTIkaraNa karanArA cauda pUrvadharonI traNaso utkRSTa saMpadA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva, mAnava ane asuronI sabhAomAM vAda karatAM parAjita na thAya tevA cAraso vAdIonI utkRSTa saMpadA hatI zramaNa bhagavAna mahAvIranA vizeSa prakAranI labdhivALA teraso avadhijJAnIonI utkRSTa saMpadA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIranA sAtaso ziSya siddha thayA cAvat temanAM saMpUrNa duHkho naSTa thaI gayAM ane nirvANane pAmyA ane zramaNa bhagavAna mahAvIranI caudaso ziSyAo siddha thayA. yAvat nirvANane prApta thayA. zramaNa bhagavAna mahAvIranA saMpUrNa uttama kevaLadarzana ane kevaLajJAna prApta evA sAtaso kevaLajJAnIonI utkRSTa saMpadA hatI. zramaNa bhagavAna mahAvIranA bhaviSyanI gatimAM kalyANa prApta karanArA, vartamAna sthitimAM kalyANano anubhava karanArA, bhadra prApta karanArA evA AThaso anuttaropapAtika munionI utkRSTa saMpadA hatI arthAt evA AThaso zramaNa hatAM ke je anuttara vimAnamAM utpanna thanArA hatAM. zramaNa bhagavAna mahAvIranI deva nahi paraMtu devonI Rddhine prApta evA sAtaso vaikriya labdhivALA zramaNonI utkRSTa saMpadA hatI. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-6 113 118 kalpa [bArasA sUtra * [151] zramaNa bhagavAna mahAvIrane mokSa prApta karanArA sAdhakonI be jAtanI bhUmikA hatI. yugAMtakRtabhUmikA ane paryAyAMtakRtabhUmikA. samaya sudhI chadmastha zramaNa paryAyamAM rahIne, tyArapachI trIsa varasathI kaMIka ochA vakhata sudhI kevaLa paryAya prApta karIne boMtera varSanuM AyuSya pUrNa karI, vedanIya, Ayu, nAma gotra karma kSINa thayA pachI. yugAMtakRta bhUmikA atha ke je sAdhaka anukrame mukti prApta kare. A prakAre je anukrame mukti prApta karavAmAM Ave che te yugAMtakRta-bhUmikA kahevAya che. A avasarpiNI kALano duSama-suSama nAmano cotho Aro ghaNo pasAra thayA pachI te cothA ArAnA traNa varSa ane sADA ATha mahinA bAkI rahetAM, madhyama pAvA nagarImAM hastipAla rAjAnI rajUka sabhAmAM ekalAM, chaTha tapanI sAthe svAti nakSatrano yoga thatAM ja, pratyuSa kALanA samaye (cAra ghaDI rAta bAkI rahe tyAre) pathaMkAsane beThelA bhagavAna. paryAyAMtakRt bhUmikA arthAt bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI je sAdhaka mukti prApta kare tenI te mokSa saMbaMdhI paryAyAMtakRta bhUmikA kahevAya che. bhagavAnathI trIjA puruSa sudhI yugAMtakRtabhUmikA hatI. arthAt bhagavAna prathama mokSe gayA, temanA pachI temanA ziSyo mokSe gayA ane temanA pachI temanA praziSya jaMbUsvAmI mokSe gayA. A pramANe yugAMtakRtabhUmikA jaMbUsvAmI sudhI cAlI ane te pachI baMdha thaI gaI. kalyANaphaLa-vipAkanA paMcAvana adhyayana ane pApaphaLa-vipAkanA bIjA paMcAvana adhyana ane apRSTa arthAt bIjA koI vaDe prazna nahi karavAmAM Avela chatAM tenAM samAdhAna karanArA chatrIsa adhyayanone kahetAM kahetAM kALadharmane prApta thayA, saMsAra tajIne cAlyA gayA, urdhvagatine prApta thayA. bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI cAra varSa pachI temanA ziSyono muktigamana prAraMbha thayo. temanA janma-jarA-maraNanAM baMdhana vicchinna thaI teo siddha thayA. buddha thayA, mukta thayA, saMpUrNa karmono temaNe nAza karyo. badhI jAtanA saMtApothI mukta thayA. temanAM saMpUrNa duHkho naSTa thaI gayAM. * [15] te kALe samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra trIsa varasa sudhI gRhavAsamAM rahIne, bAra varasathI paNa vadhu Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA [bArasAM sUtra vyAkhyAna-6 119 * [153] jemanAM saMpUrNa duHkho naSTa thaI gayAM che evA siddha, buddha cAvata zramaNa bhagavAna mahAvIranA nirvANa thayAMne Aje navaso varasa vyatIta thaI gayAM che te uparAMta A hajAramA varasano eMsImAM varasano samaya cAlI rahela che arthAta bhagavAna mahAvIrane nirvANa prApta thayAne Aje navaso eMsI (980) varasa pasAra thaI gayAM che. bIjI vAMcanAmAM keTalAMka ema paNa kahe che ke navaso varasa uparAMta hajAramAM varasanA trANu (993) varasano kALa cAlI rahela che. evo pATha dRSTigocara thAya che. | tyAre A vAcanA pratakArUDha thaI] - X - X - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI caritaM - X - X - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnaka paryuSaNa mahAparva divasa-7 vyAkhyAna-7 121 122 kalpa [bArasA] sUtra vyAkhyAnA 7 purima - carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa- harAi therAvalI carittaM * [154] te kALe te samaye puruSAdAnIya atyaMta pArzva pAMca vizAkhAvALA hatA, arthAt temanA pAMca kalyANakomAM vizAkhA nakSatra Avela hatuM. jemake :- (1) pArzva arhata vizAkhA nakSatramAM devalokathI cyuta thayA, cyuta thaIne garbhamAM AvyA. (2) vizAkhA nakSatramAM janma grahaNa karyo. (3) vizAkhA nakSatramAM muMDita thaIne gharathI bahAra nIkaLyA arthAt temaNe aNagAratva grahaNa karyuM. prApta thayA. (4) vizAkhA nakSatramAM temaNe anaMta, anuttara, vyAghAtarahita, AvaraNarahita, saMpUrNa pratipUrNa kevaLajJAna, kevaLadarzana utpanna thayuM. (5) bhagavAna pArzva vizAkhA nakSatramAM ja nirvANane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 123 124 kalpa [bArasA sUtra pUrvabhAga samApta thavA Avyo hato ane pAchaLanA bhAgano prAraMbha thaI rahyo hato te saMdhiveLAmAM vizAkhA nakSatrano yoga thatAM ja ArogyavALI mAtAe ArogyapUrvaka puruSAdAnIya arvata pArzva nAmanA putrane janma Apyo. * [155] te kALe te samaye puruSAdAnIya ahaMta pArtha jyAre grISma Rtuno prathama mAsa, prathama pakSa arthAt caitramAsano kRSNapakSa hato te caitravada-4nA divase vIsa sAgaropamanA AyuSyavALA prANata nAmanA kapathI AyuSya pUrNa karIne, devasaMbaMdhI AhAra, bhava ane zarIra vyutkrAMta thatAM ja zIgha cyavana karIne A jaMbUdvIpanA bhAratavarSanI vArANasI nagarImAM azvasena rAjAnI rANI vAmAdevInI kukSimAM jyAre rAtrino pUrva bhANa samApta thaI rahyo hato ane pAchalo bhAga prAraMbha thaI rahyo hato, te saMdhiveLAe arthAt madhyarAtrimAM vizAkhA nakSatrano yoga thatAM ja garbharUpamAM utpanna thayA. je rAtrie puruSAdAnIya ahetu pArve janma grahaNa karyo, te satrie ghaNAe deva ane devIo janmakalyANaka manAvavA mATe AvyA jethI te satri prakAzamAna banI gaI ane deva-devIonA kolAhalathI gUMjavA lAgI. svapna tathA janma saMbaMdhI anya badhuM vRttAnta bhagavAna mahAvIranA varNanamAM AvelA vRttAnta samAna ahIM paNa samajavuM. vizeSamAM bhagavAna mahAvIrane sthAne bhagavAna pArzvanuM nAma levuM. cAvat mAtApitAe kumAranuM nAma "pArtha" rAkhyuM. *[156] puruSAdAnIya ahaMta pArzva traNa jJAnathI yukta hatA. "huM ahIMthI cuta thaIza" te jANatA hatA. zruta thAuM chuM te jANatA na hatA ane "cuta thaI gayo chuM' te jANatA hatA. ahIMthI mAMDIne svapna saMbaMdhanuM AkhuMe varNana bhagavaMta mahAvIra mujaba jANavuM. cAvatu mAtA potAnA gharamAM praveza kare che ane sukhapUrvaka garbhane dhAraNa kare che. * [158] puruSAdAnIya ati pArtha dakSa hatA, dakSa pratijJAvALA hatA, uttama rUpavALA, sarvaguNothI yukta bhadra ane vinIta hatA. teo trIsa varSa sudhI gRhavAsamAM rahyA. te pachI potAnI paraMparAnuM pAlana karatAM lokAtika devoe AvIne ISTavANI dvArA A pramANe kahyuM - "he naMda ! (AnaMdakArI) tamAro jaya thAo, vijaya thAo ! he bhadra ! tamAro jaya thAo, vijaya thAo !" cAvatu A pramANe jaya-jaya zabdano prayoga kare che. * [15] te kALe te samaye hemaMta Rtuno bIjo mAsa trIjo pakSa arthAt poSa mAsanA vada dasamanA divase nava mAsa ane sADA sAta satri-divasa pasAra thayA tyAre rAtrino Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 125 126 kalpa [bAsA] sUtra *[159] puruSAdAnIya arvata pArthane mAnavIya gRhastha dharmanI pahelAM paNa uttama AbhogikajJAna (avadhijJAna) hatuM. te badhuM varNana bhagavAna mahAvIranA varNananI samAna ahIM paNa samajavuM joIe. kAraNe aNagAra dazAmAM temane je kAMI paNa upasargo AvyA, pachI bhale te daivasaMbaMdhI hoya, mAnavIya hoya ke pazu-pakSIo taraphathI utpanna thayela hoya, te badhA upasargo te nirbhayapaNe, samyaka prakAre sahana karatA hatA. jarA jeTalo paNa krodha karatA nahi. upasargo tarapha temanI sAmarthyayukta titikSA karI ane te upasargone khamyA tathA adhyAsita karyA. abhiniSkramaNa pahelAM vArSika dAna daIne hemaMtaRtunA bIjA mAsa, bIjA pakSa arthAt poSa mAsanA kRSNapakSanI agiyArasanA divase, pUrva bhAganA samaye vizALA zibikAmAM besIne deva, mAnava ane asuronA virATa samUhanI sAthe (bhagavAna mahAvIranA varNananI samAna) vArANasI nagarImAM madhyamAM thaIne nIkaLe che. nIkaLIne je bAju Azramapada nAmanuM udhAna che, jyAM azoka nAmanuM uttama vRkSa che tyAM jAya che. tyAM jaIne zibikAne UbhI rakhAve che, zibikAmAMthI nIce Utare che, potAnA ja hAthe AbhUSaNa mALAo ane alaMkAra utAre che, alaMkAra utArIne potAnA hAthe paMcamuSTi loca kare che, loca karIne nirjaLa aThThama karavA sAthe vizAkhA nakSatrano yoga AvatA ja, eka devadUSya vastrane laIne traNaso puruSonI sAthe muMDita thaI gRhavAsathI nIkaLI aNagAra avasthAno svIkAra kare che. [11] te pachI bhagavAna pArzva aNagAra thayA, cAvat IryAsamitithI yukta thayA. A rIte AtmAne bhAvita karatAM karatAM cAsI (83) satridivasa pasAra thaI gayA. corAsImo divasa cAlI rahela hato. grISma Rtuno prathama mAsa, prathama pakSa arthAt caitra mAsano kRSNa pakSa Avyo. te caitra mAsanA cothanA divase, savAranA bhAgamAM AMbaLA (ghAtakI)nA vRkSa nIce nirjaLa chaTha bhakta tapa karIne zukla dhyAnamAM lIna hatA tyAre vizAkhA nakSatrano yoga Avyo tyAre temane uttamottama evuM kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thayuM. yAvat te saMpUrNa lokAlokanA bhAvone jotAM evA vicaravA lAgyA. * [16] puruSAdAnIya ahaMta pArve vyAsI (83) divaso sudhI satata zarIra taraphanA lakSyano vyutsarga karela hato arthAt temaNe kAyAnI mAyA choDI dIdhI hatI. te * [16] puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA ATha gaNa ane ATha gaNadhara hatA. te A pramANe - Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 128 kalpa [bArasa] sUtra tathA chaso Rjumati jJAnavALAonI saMpadA hatI. * [16]] (1) zuMbha (2) AryadhoSa (3) vasiSTha (4) brahmacArI (5) soma (6) zrIdhara (3) vIrabhadra ane (8) yaza. - bhagavAna pArzvanAthanA eka hajAra zramaNo siddha thayA hatA tathA temanI be hajAra ArcikAo siddha thayA. *[164] puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA saMghamAM Aryadinna vagere soLa hajAra sAdhuonI utkRSTa zramaNa-saMpadA hatI. puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA samudAyamAM puSpacUlA vagere ADatrIsa hajAra ArthikAonI utkRSTa saMpadA hatI. puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA saMghamAM sADA sAtaso vipulamationI chaso vAdIonI ane bAraso anuttara vimAnamAM utpanna thanAranI saMpadA hatI. * [165 puruSAdAnIya arvata pArzvanA saMghamAM sunanda vagere eka lAkha cosaTha hajAra zramaNopAsakanI utkRSTa zramaNopAsaka-saMpadA hatI. puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA samudAyamAM sunaMdA vagere traNa lAkha ane sattAvIsa hajAra zramaNopAsikAonI utkRSTa zramaNopAsikA-saMpadA hatI. * [16] puruSAdAnIya ahaMta pArthanA samayamAM aMtakRtonI bhUmi arthAt sarva duHkhonA aMta karavAvALAonI bhUmikA be jAtanI hatI. jemake-eka to yuga-aMtakRta bhUmi ane bIjI paryAya-aMtakRta bhUmi cAvat ahaMta pArthathI caturtha yuga puruSa sudhI yugAMtakRta bhUmi hatI. arthAt caturtha puruSa sudhI muktimArge cAlyo hato. ahaMta pArzvanA kevaLIparyAyane traNa varSa thatAM arthAt kevaLajJAna thayAne traNa varSa pasAra thatAM koI sAdhake mukti prApta karI arthAta mukti mArgano prAraMbha thayo. *[166] puruSAdAnIya ahaMta pArzvanA samudAyamAM sADA traNaso jina nahi paraMtu jina jevA sakSara saMyogonA jANanArA yAvat cauda pUrvadhArIonI saMpadA hatI. puruSA-dAnIya ahaMta pArthane eka hajAra kevaLajJAnIonI saMpadA hatI. agiyAraso paikriya labdhi-vALAnI * [168] te kALe, te samaye puruSAdAnIya ahata pArtha trIsa varasa sudhI gRhavAsamAM rahIne cAsI satri divasa chAstha paryAyamAM rahIne kaMIka ochA 30 varSa sudhI kevaLI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 129 130 kalpa [bArasA sUtra paryAyamAM rahIne e rIte pUrepUrAM sittera varasa sudhI zramaNa paryAyanuM pAlana karIne, kula so varasa sudhI temanuM saMpUrNa AyuSya bhogavIne, vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra karma kSINa thayAM tyAre duSama-suSama nAmano avasarpiNI kALano cotho Aro ghaNo vyatIta thaI gayo nakSatramAM thayA. ahata ariSTanemi citrA nakSatramAM svargathI Tyuta thayA, vIne garbhamAM AvyA ItyAdi saMpUrNa hakIkata citrA nakSatranA pAThanI sAthe pUrvanI mAphaka samajavuM. cAvat citrA nakSatramAM teo parinirvANane prApta thayA. tyAre varSARtuno prathama mAsa bIjo pakSa arthAt jyAre zrAvaNa mAsanuM zukla pakhavADiyuM AvyuM tyAre eTale ke zrAvaNa suda-8nA divase sameta zikhara parvata upara potAnA sahita cotrIsa puruSonI sAthe (1 pArzvanAtha ane bIjA tetrIsa zramaNa A pramANe kula 34) eka mAsanuM anazana karIne savAranA vakhate vizAkhA nakSatrano yoga Avyo tyAre banne hAtha lAMbA karela hatA evA prakAranI dhyAnamudrAmAM avasthita rahIne kALadharmane prApta thayA, cAvat sarva duHkhothI mukta thayA. * [11] te kALe te samaye ahaMta ariSTanemi, jyAre varSARtuno cotho mAsa, sAtamo pakSa arthAt kArataka mAsanA kRSNa pakSano samaya Avyo tyAre kArataka dvAdazI (vada12)nA divase, batrIsa sAgaropamanI AyuSya maryAdAvALA aparAjita nAmanA mahAvimAnamAMthI cyavIne A jaMbUdvIpamAM bhAratavarSanA soriyapura nAmanA nagaramAM samudravijaya rAjAnI patnI zivAdevInI kukSimAM, rAtrinA pUrva ane aparabhAganI saMdhiveLAmAM arthAt madhyarAtrimAM citrA nakSatrano yoga thayo tyAre garbharUpe utpanna thayA. tyArapachInuM badhuM varNana bhagavAna mahAvIranA prakaraNamAM AvelA svapnadarzana, dravya saMharaNa Adi ItyAdi samAna ahIM paNa kahevuM joIe. * [169] puruSAdAnIya ahaMta pArthane kALadharma prApta thayAne yAvat sarva duHkhothI pUrNa rIte mukta thayAne bAraso varasa vyatIta thayA. A terasokhuM varasa cAlI rahela che. * [10] te kALe te samaye ahaMta ariSTanemi pAMca cikAyukta hatA arthAt temanA pAMce kalyANako citrA [42/9] * [12] te kALe te samaye varSARtuno prathama mAsa, dvitIya pakSa arthAt zrAvaNa mAsano zukla pakSa Avyo, te samaye zrAvaNa suda-5nA divase nava mAsa ane sADA sAta Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 131 132 kalpa [bArasA sUtra divasa pUrA thatAM sAvat madhya rAtrie citrA nakSatrano yoga thatAM ja, Arogya yukta mAtAe ArogyavaMta ahaMta ariSTanemine janma Apyo. janmano AlAvo 'pitA samudravijaya" A pAThanI sAthe pUrvavat samajavo joIe yAvat 'A kumAranuM nAma ariSTanemikumAra thAo' vagere. loca kare che. loca karIne nirjaLa SaSTha bhakta karelA teo citrA nakSatrano yoga AvatAM ja devadUSya vastra sahita eka hajAra puruSonI sAthe muMDita thaIne gRhavAsanI tyAgIne aNagAratvano svIkAra kare che. *[13] ahata ariSTanemi dakSa hatA yAvat te traNaso varSa sudhI kumArAvasthAmAM-gRhavAsamAM rahyA. tyArapachI jemano jitAcAra che evA lokAtikadevoe AvIne temane prArthanA karI-saMsAranuM kalyANa karavA mATe vagere kathana ke je pUrve AvI gayela che tevuM ja ahIM paNa kahevuM cAvat abhiniSkramaNa pahelAM eka varSa sudhI dAna ApyuM. * [14] ahaMta ariSTanemi copana divasa ane rAta dhyAnamAM rahyA. temaNe zarIranuM lakSya choDI dIdhuM. zArIrika mamatA choDI dIdhI. A badhI vigato pUrvavat jANavI. ahaMta ariSTanemine A pramANe dhyAnamAM rahetA paMcAvanamo divasa AvI gayo. jyAre teo paMcAvanamAM divasamAM saMcaraNa karI rahyA hatA tyAre varSARtuno trIjo mAsa, pAMcamo pakSa athati Aso vada amAsano dina aparAnamAM ujjayaMta zaila zikhara para veMtanA vRkSanI nIce nirjaLa aThThamanuM tapa karIne rahelA hatA. te samaye citrA nakSatrano yoga AvatAM dhyAnAMtarikA madhya vartatA evA temane anaMta cAvat uttama kevaLajJAna, kevaLadarzana utpanna thayA. have teo samasta dravya ane temanI saMpUrNa paryAyone jANatAM ane jotAM vicaravA lAgyA. jyAre varSARtuno prathama mAsa dvitIya pakSa arthAt zrAvaNa mAsanA zukla pakSa Avyo te zrAvaNa suda chaThanA divase, pUrvArNanA samaye jemanI pAchaLa deva, mAnava ane asuronI parSadA cAlI rahela che evA ariSTanemi uttarakurA nAmanI zibikAmAM besIne vAvat dvArikA nagarInA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLe che, nIkaLIne je tarapha raivata nAmanuM udhAna che tyAM Ave che, AvIne uttama azoka vRkSa nIce zibikAne UbhI rakhAve che, zibikAmAMthI nIce Utare che. utarIne potAnA ja hAthothI AbharaNa, mALAo ane alaMkAro nIce utare che, utArIne potAnA ja hAthethI paMcamuSTi *[15] ahaMta ariSTanemine aDhAra gaNa ane aDhAra gaNadhara hatA. ahata ariSTanemine varadatta vagere aDhAra hajAra zramaNonI utkRSTa zramaNasaMpadA hatI. ahaMta ariSTanemine Arya yakSiNI vagere cALIsa hajAra ArthikA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 onI utkRSTa ArTikA saMpadA hatI. 133 0 [176] arhata ariSTanemine 'naMda' vagere eka lAkha ogaNasittera hajAra zramaNopAsakonI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA hatI. 0 [177] arhata ariSTanemine mahAsuvratA vagere traNa lAkha chatrIsa hajAra zramaNopAsikAnI utkRSTa zramaNopAsikA saMpadA hatI. arhata ariSTaneminA saMghamAM jina nahi, paraMtu jina samAna tathA badhA akSaronA saMyogane yathArtha jANanArA evA cAraso cauda pUrvadhArIonI saMpadA hatI. e ja pramANe paMdaraso avadhijJAnIonI, paMdaraso kevaLajJAnIonI, paMdaraso vaikriyalabdhidhArIonI, eka hajAra vipulamatI manaHparyavajJAnIonI, AThaso vAdIonI ane soLaso anuttaropapAtikonI utkRSTa saMpadA hatI. temanA zramaNa samudAyamAMthI paMdaraso zramaNo siddha thayA hatA ane traNa hajAra zramaNIo siddha thayA hatA. kalpa [bArasA] sUtra * [178] arhata aSTineminA samayamAM aMtakRtonI arthAt nirvANa prApta karanArAonI bhUmikA be jAtanI hatI. jemake-yuga aMtakRtabhUmi ane paryAya aMtakRtabhUmi. 134 cAvat arhata ariSTaneminA pachInA AThamA yugapuruSa sudhI nirvANano mArga cAlato rahyo. te temanI yugaaMtakRtabhUmi hatI. arhata ariSTanemine kevaLajJAna thayAMne be varSa pachI koI zramaNe sarva duHkhono aMta karIne nirvANa prApta karyuM arthAt bhagavAnane kevaLajJAna thayA pachI be varSe nirvANamArga zarU thayo. te paryAyAMtakRtabhUmi. * [179] te kALe te samaye atyaMta ariSTanemi traNaso varasa sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. copana divasa chadmastha paryAyamAM ane thoDAMka ochA sAtaso varasa sudhI kevaLajJAnI avasthAmAM rahyA. ema pUrepUrAM sAtaso varasa sudhI zramaNaparyAyanuM pAlana karIne ane kula eka hajAra varasanuM AyuSya bhogavIne, vedanIya karma, AyuSyakarma, nAmakarma ane gotrakarma A cAre karmono pUrNapaNe kSaya karIne, duSamA-suSamA nAmano avasarpiNI kALa ghaNo vyatIta thaI gayo tyAre, grISma RtunA cothA mAsano AThamo pakSa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 135 136 kalA [bArasAM sUtra varasa vyatIta thaI gayAM. te upara A dasamI zatAbdInA eMsImAM varasano samaya cAlI rahela che. arthAt aSADa mAsanuM zukla pakhavADiyuM AvyuM tyAre, eTale ke aSADa suda-8nA divase ujjayaMta zaila zikhara upara bIjA pAMcaso chatrIsa aNagAronI sAthe temaNe nirjaLa mAsika tapa karyuM. jyAre citrA nakSatrano yoga hato tyAre rAtrinA pahelA ane aparabhAganI saMdhiveLAmAM niSadhAmAM rahelA ahaMta ariSTanemi kALagata thayA. yAvat badhAM duHkhothI pUrNa rIte mukta thayA. * [183] ahaMta maline yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAne pAsaTha lAkha coryAsI hajAra navaso varSa vyatIta thaI gayAM. atyAre te upara dasamI zatAbdInA eMsImAM varSano samaya cAlI rahela che. *[180] ahaM ariSTanemine kALadharma pAmyAne yAvat badhAM duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne coryAsI hajAra varasa thaI gayAM ane te uparAMta paMcAsImAM hajAra vasanAM navaso varasa paNa vyatIta thaI gayAM. te upara dasamI zatAbdInA eMsImAM varasano samaya cAlI rahela che. *[184] ahaMta "ara'ne yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka hajAra karoDa varSa vyatIta thaI cUkyAM che. ahIM saMpUrNa vRtta zrI malli bhagavaMtanA saMbaMdhamAM kahyuM tevuM ja jANavuM. * [181] ahaMta namine kALadharma pAmyAne cAvatuM sarva duHkhothI pUrNa rIte mukta thayAMne pAMca lAkha coryAsI hajAra navaso varasa vyatIta thaI gayAM. tenI upara dasamI zatAbdInA A eMsImAM varasano samaya cAlI rahela che. ahaMta "ara'nA nirvANagamana pachI eka hajAra karoDa varSamAM zrI malli ahatanuM nirvANa thayuM ane ati mallinA nirvANa bAda, pAsaTha lAkha coryAsI hajAra varSa vyatIta thaI gayAM tyAre mahAvIra nirvANane prApta thayA. temanA nivaNa pachI navaso varSa vyatIta thaI gayAM. te uparAMta A dasamI zatAbdInuM eMsImuM varSa cAlI rahela che. * [18] ahaMdu munisuvatane yAvat sarva duHkhothI mukta thayAne agiyAra lAkha coryAsI hajAra ane navaso A ja pramANe AgaLa bhagavaMta zreyAMsano AlAvo Ave che tyAM sudhI samajavuM. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 137 138 kalpa [bAsA sUtra * [185] ahaMta kuMthune yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka palyopamanA cothA bhAga jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. te pachI pAMsaTha lAkha varasa thayAM vagere je kathana bhagavaMta mallinA saMbaMdha mujaba jANavuM. * [189] ahaMta vimaLane yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayela soLa sAgaropama vyatIta thaI gayA ane te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thaI gayAM vagere badhuM jema mali bhagavaMtanA saMbaMdhamAM kahyuM temaja jANavuM. * [186] ahata zAMtine yAvat sarvaduHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne cAra bhAga ochA eka palyopama arthAt adha palyopama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thayAM ItyAdi badhuM vRtta jevuM bhagavaMta mallinA saMbaMdhamAM kahela che tevuM ja ahIM samajavuM. * [10] ahaMta vAsupUjyane cAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne beMtAlIsa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo ane te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thaI gayAM vagere badhuM varNana jema malli bhagavaMtanA saMbaMdhamAM kahyuM che tema ahIM paNa jANI levuM. * [18] ahaMta "dharma'ne yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne traNa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thayo te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thayAM vagere badhuM jevI rIte bhagavaMta mallinA saMbaMdhamAM che te pramANe jANavuM. *[11] ahaMta zreyAMsane yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne ekaso sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo te pachI pAsaTha lAkha varSa vyatIta thayAM vagere badhuM jema malli bhagavaMtanA saMbaMdhamAM kahyuM tema jANI levuM. *[188] ahata anaMtane cAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukata thayAMne sAta sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. te pachI pAMsaTha lAkha varasa vyatIta thayA vagere badhuM bhagavaMta malinA saMbaMdhamAM che tema jANavuM. *[12] ahaMta zItalane cAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA eka karoDa sAgaropama vyatIta thayA pachI bhagavAna mahAvIra nirvANane prApta thayA ane te pachI navaso varasa vyatIta thaI gayAM te uparAMta A dazamI zatAbdInuM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 140 kalpa [bArasA sUtra eMsImuM varSa cAlI rahela che. * [1lpa] ahaMta supArzane yAvat sarvaduHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka hajAra karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. bAkI badhuM bhagavaMta zItala mujaba jANavuM. te A pramANe eka hajAra karoDa sAgaropamamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochAM karatAM je samaya Ave che te samaye bhagavAna mahAvIra nivaNane prApta thayA, vagere badhuM pUrvavat kahevuM. * [193] ahaMta "suvidhi'ne cAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka karoDa sAgaropamano samaya vyatIta thaI gayo anya bIjuM vRttAMta jema zItala ahatanA saMbaMdhamAM kahela che temaja jANavuM. te A pramANe ke-daza karoDa sAgaropamamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varasa tathA sADA ATha mAsa ochA karatAM je samaya Ave te samaye mahAvIra svAmI nirvANane prApta thayA. te pachI navaso varasa vyatIta thayAM vagere badhuM pUrvavat kahevuM. *[196] ahaMta padmaprabhane yAvat sarvaduHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne daza hajAra karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. bAkIno badho vRttAMta bhagavaMta zItala mujaba jANavo. te A rIte che : daza hajAra karoDa sAgaropama jeTalA samayamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochAM karatAM je samaya Ave te samaye mahAvIranuM nirvANa thayuM A pramANe badhuM pUrvavat kahevuM. *[194] aha 'caMdraprabha'ne sarva duHkhothI mukta thayAMne ekaso karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo. bAkI badhuM jema zItala ahatanA viSayamAM kahyuM temaja jANavuM. te A pramANe - A so karoDa sAgaropamamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa vyatIta thayA te uparAMta je samaya Ave che te vakhate mahAvIra nirvANane prApta thayA ane te pachI navaso varasa vyatIta thaI gayAM vagere pUrvavat samAna samajavuM. *[19] ahaMta sumatine yAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne eka lAkha karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo, bAkI badhuM bhagavaMta zItala mujaba jANavuM. te A rIte - eka lAkha karoDa sAgaropama jeTalA samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 142 kalA [bArasAM sUtra karIne je samaya Ave te samaye ItyAdi pUrvavatuM. thayA ItyAdi badhu pUrvavat samajavuM. * [198] ahaMta abhinaMdanane cAvat sarva duHkhothI pUrNapaNe mukta thayAMne dasa lAkha karoDa sAgaropama jeTalo kALa vyatIta thaI gayo, bAkI badhuM bhagavaMta zItalamAM kahyuM che temaja jANavuM arthAt dasa lAkha karoDa sAgaropamamAMthI beMtAlIsa hajAra traNa varasa tathA sADA ATha mAsa ochA karIne je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA vigere badhuM pUrvanI jema samajavuM. [201] te kALe samaye kauzalika ahaMta RSabha cAra uttarASADhAvALA ane pAMcamA abhijita nakSatravALA hatA. arthAta temanAM cAra kalyANakomAM uttarASADhA nakSatra Avela hatuM. pAMcamA kalyANakanA samaye abhijita nakSatra hatuM. jemake kauzalika ahaMta RSabhadeva uttarASADhA nakSatramAM cuta thayA ane zruta thaIne garbhamAM AvyA yAvat abhijita nakSatramAM nirvANane prApta thayA. * [19] ahaMta saMbhavane yAvat sarvaduHkhothI mukta thayAMne vIsa lAkha karoDa sAgaropama jeTalo samaya vyatIta thaI gayo, bAkI badhuM bhagavaMta zItalamAM kahyuM temaja jANavuM arthAta vIsa lAkha karoDa sAgaropama jeTalA samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA karatAM je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta thayA. * [202] te kALe te samaye kozalika ahaMta RSabha grISma RtunA cothA mahinA, sAtamA pakSa arthAt aSADha mAsano kRSNa pakSa Avyo tyAre te aSADha vada cothanA divase, jemAM tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya hoya che, te sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAMthI AyuSya vagere pUrNa thayA bAda divya AhAra vigere chUTI gayA pachI sAvat zIdha vIne A jaMbUdvIpa nAmanA dvIpamAM, bharatavarSamAM, IkvAkubhUmimAM nAbhi kulakaranI bhAryA marudevInA kukSimAM rAtrinA pUvarNa ane aparArNanI saMdhiveLAmAM arthAt madhyarAtrimAM uttarASADhA nakSatrano yoga thatAM garbharUpe utpanna thayA. * [200] ahaMta ajitane yAvat sarva duHkhothI mukta thayAMne pacAsa lAkha karoDa sAgaropama vItI gayA. te samayamAM beMtAlIsa hajAra traNa varSa ane sADA ATha mAsa ochA karatAM je samaya Ave che te samaye mahAvIra nirvANane prApta Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 143 144 kalpa [bArasA sUtra * [20]] kauzalika ahaMta RSabha traNa jJAnathI yukta hatA. te A pramANe ke - "huM Tyuta thaIza' tema teo jANatA hatA ItyAdi badhuM pUrve bhagavAna mahAvIramAM kahyuM temaja kahevuM. yAvat mAtA svapna jue che te svapno A pramANe che - gaja, vRSabha vigere. *[205 kauzalika ahaMta RSabha kAzyapagotrIya hatA. temanA pAMca nAma A pramANe kahevAya che - (1) RSabha (2) prathama rAjA (3) prathama bhikSAcara (4) prathama jina ane (5) prathama tIrthakara. [vizeSamAM e ke prathama svapnamAM vRSabhane mukhamAM praveza karato jue che.] tyAM svapnonAM phaLa batAvanArA svapnapAThako nathI tethI svapnonAM phaLane nAbhikulakara svayaM kahe che. * [26] kauzalika ahaMta RSabhadeva dakSa hatA, dRDha pratijJAvALA, uttama rUpavALA, sarvaguNothI yukta, bhadra ane vinIta hatA. teo vIsa lAkha pUrva sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. tresaTha lAkha pUrva varasa sudhI rAjyavAsamAM rahyA. te daramyAna temaNe je kaLAomAM lekhana prathama che gaNita pradhAna ane zakunarUta arthAt pakSInA zabdothI zubhAzubha jANavAnI kaLA aMtima che, tevI boMtera kaLAo ane strIonA cosaTha guNa tathA so zilpa, A traNeno prajAnA hita mATe upadeza karyo. pachI so rAjyomAM so putrone abhiSeka karyo. *[204] te kALe te samaye grISma Rtuno prathama mAsa, prathama pakSa arthAt jyAre caitra mAsano kRSNapakSa Avyo tyAre caitra vada AThamanA divase, nava mAsa ane upara sADA sAta rAtri vyatIta thatAM cAvata ASADhA nakSatrano yoga thatAM ArogyavAna mAtAe ArogyapUrvaka kauzalika ahaMta RSabha nAmanA putrane janma Apyo. ahIM pUrve kahyuM te pramANe janma saMbaMdhI badho vRtAnta kahI devo. yAvat deva-devIo Ave che, dhananI vRSTi varasAve che vagere, paraMtu kArAgRhamAMthI kedIone mukta karavA, mAna unmAna vadhAravA, kara mApha karavA, sthitipatitA vagere prastuta varNana je pUrva pAThamAM Ave che te ahiMyA na kahevuM. tyArapachI jitAcAra pramANe lokAMtika devo temanI pAse AvyA. teoe priya vANIthI bhagavAnane kahyuM vagere badhuM pUrva kathana pramANe ahIM paNa kahevuM. vAva vArSikadAna ApIne, grISmaRtuno prathama mAsa, prathama pakSa arthAt jyAre caitra mAsano kRSNapakSa Avyo tyAre, caitra vada 8 nA divase pAchalA pahore jemanI pAchaLa mArgamAM deva, mAnava ane asuronI virATa maMDaLI cAlI rahI che evA kauzalika ahaMta RSabha sudarzana nAmanI zibikAmAM besIne yAvat vinItA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 145 rAjadhAnInI madhyamAM thaIne nIkaLe che, nIkaLIne je tarapha azokanuM uttama vRkSa che, te tarapha Ave che, AvIne azokanA uttama vRkSa nIce, zibikA UbhI rakhAve che. ItyAdi pUrve kahyA pramANe ahIM paNa kathana karavuM cAvat svayaM potAnA hAthethI cAra muSThi loca kare che. temaNe te vakhate nirjaLa chaTha bhaktanuM tapa karela hatuM. ASADhA nakSatrano yoga AvatAM ja, ugravaMzanA, bhogavaMzanA, rAjanyavaMzanA ane kSatriya-vaMzanA cAra hajAra puruSonI sAthe eka devadUSya vastra laIne muMDita thaIne gRhavAsathI nIkaLe che ane aNagAra pravajyAno svIkAra kare che. .. [20] kauzalika arhata RSabhadeve potAnA deha tarapha lakSya ApavAnuM choDI dIdhuM hatuM. temaNe zarIranI mamatAne paNa tyajI dIdhI hatI. A rIte potAnA AtmAne bhAvita karatAM karatAM eka hajAra varasa vyatIta thaI gayA tyAre hemaMta RtunA cothA mahinA ane sAtamA pakSa arthAt phAgaNa mAsanA kRSNa pakSanI agiyArasanA divase pUrvAmAM purimatAla nagaranI bahAra, zakaTamukha nAmanA udhAnamAM, uttama vaDanA jhADa nIce dhyAna dharIne beThA hatA. te samaye nirjaLa aThThama tapa karela hatuM. ASADhA nakSatrano yoga thatAM dhyAnamAM sthita rahelA bhagavAnane anuttara evuM anaMta kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. te vaDe teo badhA lokAlokanA 42/10 146 bhAva jANatA ane jotA vicaravA lAgyA. kalpa [bArasA] sUtra * [208] kauzalika arhata RSabhane coryAsI gaNa ane coryAsI gaNadhara hatA. kauzalika arhata RSabhane RSabhasena pramukha coryAsI hajAra zramaNonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika arhata RSabhanA brAhmI vagere traNa lAkha ArthikAonI utkRSTa ArTikA saMpadA hatI. * [209] kauzalika arhata RSabhanA samudAyamAM zreyAMsa pramukha traNa lAkha ane pAMca hajAra zramaNopAsakonI utkRSTa zramaNopAsaka saMpadA hatI. kauzalika arhata RSabhane subhadrA pramukha pAMca lAkha copana hajAra zramaNo-pAsikAonI utkRSTa saMpadA hatI. * [210] kauzalika arhata RSabhane jina nahi paNa 'jina' samAna cAra hajAra sAtaso pacAsa cauda pUrvadhArIonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika arhata RSabhane nava hajAra avadhijJAnIonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika arhata RSabhanA samudAyamAM vIsa hajAra Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 143 148 kalpa [bAsA] sUtra kevaLajJAnIonI utkRSTa kevaLajJAnI saMpadA hatI. aMtarmuhUrtano thatAM ja marudevI mAtAe sarva duHkhono aMta karyo, nirvANa prApta karyuM] - te temanI paryAyAMtakRtabhUmi che. kauzalika ahaMta RSabhane vIsa hajAra chaso vaikriya labdhidhArIonI utkRSTa saMpadA hatI. kauzalika ahaMta RSabhane aDhI dvIpamAM ane banne samudromAM rahetA paryApta saMjJI paMcendriyanA manobhAvone jANanArA evA vipulamati mana:paryavajJAnIonI bAra hajAra chaso pacAsanI utkRSTa saMpadA hatI. * [12] te kALe te samaye kauzalika ahaMta RSabha vIsa lAkha pUrva varasa sudhI kumAra avasthAmAM rahyA. tresaTha lAkha pUrva varasa sudhI rAjyAvasthAmAM rahyA, gyAsI lAkha pUrva varasa sudhI gRhavAsamAM rahyA, eka hajAra varasa sudhI chAstha paryAyamAM rahyA, eka lAkha pUrva varasamAM eka hajAra varasa ochA kevaLIparyAyamAM rahyA. A pramANe pUrAM eka lAkha pUrva varasa sudhI zramaNaparyAyamAM rahyA. kauzalika ahaMta RSabhanA vIsa hajAra aMtevAsI ziSya ane cAlIsa hajAra ArthikAo siddha thayA. kauzalika ahaMta sSabhanA bAvIsa hajAra navaso kalyANa gativALA yAvat bhaviSyamAM bhadra prApta karanArA anuttaropapAtikonI utkRSTa saMpadA hatI. A pramANe nirdhArita coryAsI lAkha pUrvanuM pUrNa AyuSya bhogavIne vedanIyakarma, Ayukarma, nAmakarma ane gogakarma kSINa thatAM ja A avasarpiNI kALanA suSama duSama nAmanA ArAno ghaNo samaya vyatIta thaI gayo tyAre traNa varasa ane sADAATha mAsa bAkI rahetAM. * [11] kauzalika ahaMta RSabhanI be jAtanI aMtakRtabhUmi hatI. yugAMtakRtabhUmi ane paryAyAMtakRtabhUmi. zrI RSabhanA nirvANa pachI asaMkhya pATa sudhI mokSamArga cAlato rahyo - te temanI yugAMtakRtabhUmi che. hemaMta RtunA trIjA mAsa, pAMcamA pakSa arthAt mahA mAsano kRSNapakSa Avyo-te mahA vada terasanA divase aSTApada parvatanA zikhara upara zrI RSabhadeva ahaMta bIjA dasa hajAra aNagAronI sAthe, nirjaLa cha upavAsanuM tapa karatAM, abhijita nakSatrano yoga thatAM ja pUrvArtAmAM pathaMkAsa nathI rahelA kALagata thayA yAvat sarvaduHkhothI pUrNapaNe zrI RSabhane kevaLajJAna thayA pachI aMtarmuhUrta pachI mokSamArga cAlu thayo [arthAt zrI RSabhano kevaLI paryAya Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-3 149 kalA [bArasAM sUtra mukta thayA. * [213] kauzalika ahaMta RSabha nirvANa thayAMne cAvat sarva duHkhothI mukta thayAMne traNa varasa ne sADA ATha mAsa vyatIta thaI gayA, te pachI beMtAlIsa hajAra traNa varasa ane sADA ATha mAsa ochA eka kroDAkoDa sAgaropama jeTalo kALa vyatIta thayo, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra parinirvANane prApta thayA. te pachI paNa navaso varasa vyatIta thaI gayAM ane have dasamI zatAbdInuM A eMsImuM varasa cAlI rahela che. -X - X - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmsAna-8 151 15ra kalA [bArasAM sUtra vyAkhyAna-8 | purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM paryuSaNa mahAparva * [214] te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA nava gaNa ane agiyAra gaNadhara hatA. divasa-7 vyAkhyAna-8 * [215 prazna - "bhagavad ! ema kaI daSTithI kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane nava guNa ane agiyAra gaNadhara hatA ?' uttara : "zramaNa bhagavAna mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti nAmanA gautama gotrIya aNagAra pAMcaso zramaNone vAcanA ApatA hatA. bIjA ziSya agnibhUti nAmanA gautama gotrIya aNagAre pAMcaso zramaNone vAcanA ApI. trIjA ziSya laghu aNagAra vAyubhUti gautama gotrIya pAMcaso zramaNone vAcanA ApI. cothA ziSya Aryavyakta bhAradvAja gotrIya vire pAMcaso zramaNone vAcanA ApI. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 153 154 kalpa [bArasAM] sUtra pAMcamA ziSya Arya sudharmA nAmanA agnivaizAyana goLIya vire pAMcaso zramaNone vAcanA ApI. chA ziSya maMDitaputra nAmanA vAsiSTha gotrIya sthavire traNaso pacAsa zramaNone vAcanA ApI. sAtamA ziSya mauryaputra nAmanA kAzyapagotrIya vire traNaso pacAsa zramaNone vAcanA ApI. * 21] Aje je zramaNa nigraMtha vicare che, athavA vidhamAna che te badhA Arya sudhama aNagAranA saMtAna che, bAkI badhA gaNadharonI ziSya paraMparA vicchinna thaI gaI che. AThamA ziSya akaMpita nAmanA gautama gotrIya sthavire ane navamA ziSya alabhrAtA nAmanA hAritAyana gotrIya sthavire traNaso-traNaso zramaNone vAcanA ApI. dazamA ziSya metArya nAmanA kauDinya gotrIya sthavire ane agiyAramAM ziSya prabhAsa nAmanA kauDinya gotrIya sthavire traNaso traNaso zramaNone vAcanA ApI. * [118] zramaNa bhagavAna mahAvIra kAzyapa gotrIya hatA. kAzyapa gogIya zramaNa bhagavAna mahAvIranA agnivaizAyana gotrIya sthavira Arya sudhamanA kAzyapa gotrIya sthavira Arya jaMbU nAmanA aMtevAsI hatA. * [219] kAzyapa gotrIya sthavira Arya jaMbUnA kAtyAyana gotrIya sthavira Arya prabhava nAme aMtevAsI hatA. te kAraNe he Aryo ! ema kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane nava gaNa ane agiyAra gaNadhara hatA. * [20] kAtyAyana gotrIya sthavira Arya prabhavanA valyagotrIya sthavira Arya zaabhava nAme aMtevAsI hatA. * [216] zramaNa bhagavAna mahAvIranA agiyAre gaNadharo dvAdazAMgInA jJAtA hatA. cauda pUrvanA vettA hatA ane samagra gaNIpiTakanA dhAraka hatA. te badhA rAjagRhI nagaramAM eka mAsa sudhI nirjaLa anazana karI kALa dharmane prApta thayA yAvat sarva duHkhothI rahita thayA. bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI sthavira IndrabhUti ane sthavira Arya sudharmA parinirvANane prApta thayA. * [221] manakanA pitA ane vasyagotrIya sthavira Arya sijjabhavanA taMgiyAyana gotrIya sthavira Arya yazobhadra nAmanA aMtevAsI hatA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 155 156 kalpa [bAsAM] sUtra * [222 Arya yazobhadrathI AgaLanI sthavirAvalI saMkSipta vAcanA dvArA A rIte kahevAmAM Avela che - koDiyakAmaMdakanA rUpamAM prasiddha thayela ane vyAdhApatya gotrIya susthita ane supaDibuddha sthaviranA kauzika gotrIya Arya Indradinna nAmanA sthavira aMtevAsI hatA. taMgiyAyana gotranA sthavira Arya yazobhadranA be vira aMtevAsI hatA. eka mADhara gotrIya sthavira Arya saMbhUtivijaya ane bIjA prAcIna gotranA sthavira Arya bhadrabAhu. kauzika gotrIya Arya Indrajinna sthaviranA gautama gotrIya sthavira Arya dinna nAmanA aMtevAsI hatA. *[223] mADhara gotrIya sthavira Arya saMbhUti vijayanA gautama gotrIya Arya sthUlabhadra nAmanA aMtevAsI hatA. * [226] gautama gotrIya sthavira Arya dinnanA kauzika gotrIya Arya siMhagiri nAmanA sthavira aMtevAsI hatA. Arya siMhagirine jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM. * [224] gautama gotrIya sthavira Arya sthUlabhadranA be sthavira aMtevAsI hatA, elApatya gotrIya sthavira Arya mahAgiri ane vAsiSTha gotrIya sthavira Arya suhasti. jAtismaraNa jJAnane prApta kauzika goLIya Arya siMhagiri sthaviranA gautama gotrIya Arya vajanAmaka sthavira aMtevAsI hatA. gautama gotrIya sthavira ArtavajanA ukkosiyagotrIya Arya vajasena nAmanA sthavira aMtevAsI hatA. * [25] vAsiSThagotrIya avira Arya suhastInA be sthavira aMtevAsI hatA. prathama susthita sthavira ane bIjA supaDibuddha sthavira. ukkosiyagotrIya Arya vajasena sthaviranA cAra sthavira aMtevAsI hatA : (1) sthavira Arya nAgila, (2) sthavira Arya pomila (3) sthavira Arya jayaMta (4) ane vira Arya tApasa. te banne koDiya kAkaMdaka kahevAtA hatA ane te banne vyAdhApatya gotranA hatA, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 upara sthavira Arya nAgilathI Arya nAgilA zAkhA nIkaLI, sthavira Arya pomilathI Arya pomilA zAkhA nIkaLI, vira Arya jayaMtathI Arya jayaMtI zAkhA nIkaLI, sthavira Arya tApasathI Arya tApasI zAkhA nIkaLI. 158 kalA [bArasA sUtra * [28] mADhara gotrIya sthavira Arya saMbhUtivijayanA putra samAna ane prakhyAta bAra sthavira aMtevAsI hatA, te A pramANe be gAthAmAM batAvela che- [229,230] (1) naMdanabhadra (2) upanaMdabhadra (3) tiSyabhadra (4) yazobhadra (5) sthavira sumanabhadra (6) maNibhadra (7) pUrNabhadra...... (8) AryasthUlabhadra (9) Rjumati (10) jaMbU (11) sthavira dIrdhabhadra (12) sthavirapAMDubhadra. * [22] te pachI Arya yazobhadrathI AgaLanI virAvalI vistRta vAcanAthI A rIte dRSTigocara thAya che. jemake taMgiyAyana gotrIya sthavira Arya yazobhadranA putra samAna be prakhyAta sthavira aMtevAsI hatA. te prAcIna gotrIya Arya bhadrabAhu sthavira ane mADhara gotrIya Arya saMbhUtavijaya. * [231] mADhara gotrIya sthavira Arya saMbhUtavijayanI putrI samAna prakhyAta A sAta aMtevAsinIo (ziSyAo) hatA. te A pramANe che prAcIna gotrIya Arya bhadrabAhu sthaviranA A cAra sthavira aMtevAsI hatA. :- (1) vira godAsa (2) sthavira agnidatta (3) sthavira yajJadatta (4) ane sthavira somadatta, te cAreya sthavira kAzyapa gotrIya hatA. * [232 (1) yakSA (2) yakSadarA (3) bhUtA (4) bhUtadattA (5) meNA (6) veNA ane (7) reNA. e sAteya Arya sthUlabhadranI baheno hatI. kAzyapa gotrIya sthavira godAsathI godAsa gaNano prAraMbha thayo. te gaNanI cAra zAkhAo A rIte che : (1) tAmaliptikA (2) koDivarisikA (3) paMDravardhvanikA (4) dAsI kharbaTikA * [23] gautama gotrIya Arya sthUlabhadra sthaviranA putra samAna prakhyAta A be sthavira aMtevAsI hatA. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 159 160 ka [bArasA] sUtra eka elApatya gotrIya vira Arya mahAgiri ane bIjA vasiSTha gotrIya sthavira Arya suhasti. * [236,23 (1) sthavira Arya rohaNa (2) jasabhadra (3) meghagaNI (4) kAmaddhi (5) susthita (6) supratibuddha (7) rakSita (8) rohagupta......(9) RSigupta (10) zrIgupta (11) brahmagaNI (12) somagaNI. te bAra gaNadhara samAna te bAreya ziSya suhastInA hatA. elApatya gotrIya sthavira Arya mahAgirinA putra samAna prakhyAta te ATha sthavira aMtevAsI hatA. jevA ke (1) sthavira uttara (2) sthavira balissaha (3) sthavira dhanADhya (4) sthavira zrIATya (5) vira kauDinya (6) sthavira nAga (9) sthavira nAgamitra (8) paDulUka, kauzika gotrIya sthavira rohagupta. * [238] kAzyapa gotrIya sthavira Arya rohaNathI tyAM uddehagaNa nAmano gaNa nIkaLyo. tenI cAra zAkhAo ane cha kuLa A rIte kahevAya che. * [234] kauzika gotrIya sthavira paDulUka rohaguptathI aurAzika saMpradAya nIkaLyo. * [39] prazna :- te zAkhAo kaI kaI che? uttara :- te zAkhAo A rIte kahevAya Ave che :(1) udbariyA (2) mAsapUrIA (3) maIpattiyA (4) puraNapattiyA. sthavira uttarathI tathA sthavira balissahathI uttarabalissaha nAmano gaNa nIkaLyo. tenI cAra zAkhAo A rIte kahevAmAM Ave che jevI ke (1) kauzAmbikA (2) zutimatiyA (3) koMDabANI ane (4) caMdanAgarI. * [240] prazna - te kuLa kyAM kyAM che ? uttara :- te kuLa A rIte kahevAmAM Ave che - nAgabhUta (2) somabhUtika (3) Agaccha (4) haFlijja (5) naMdi% (6) pArihAsiya. te uddeha gaNanAM cha kuLa jANavAM. * [235] vAsiSTha gotrIya sthavira Arya suhastInA putra samAna prakhyAta te bAra sthavira aMtevAsI hatA. te nIcenI be gAthAmAM kahelA che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna * [241] hAritagotrIya sthavira siriguttathI tyAM cAraNagaNa nAmano gaNa nIkaLyo. tenI cAra zAkhAo ane sAta kuLo thayAM. 161 prazna :- te zAkhAo kaI kaI che ? uttara H- zAkhAo A rIte che :- (1) hAriyamAlAgArI (2) saMkAsIA (3) gaveyA ane (4) vajjanAgarI e cAra zAkhAo che. * [242] prazna :- te kuLa kyAM kyAM che ? uttara H- kuLa A rIte che H- (1) prathama vatsalIya (2) dvitIya prItidharmaka (3) tRtIya hAlijja (4) caturtha puSyamitrIya (5) pAMcamA mAliya (6) chaTThA AryaceTaka (7) sAtamA kahsaha cAraNagaNanA te sAta kuLo che. * [243] bhAradvAja gotrIya sthavira (bhadrayaza)thI tyAM uDuvADiyagaNa nAmano gaNa nIkaLyo. tenI te cAra zAkhAo nIkaLI ane traNa kuLa nIkaLyA. prazna :- te kaI kaI zAkhAo che ? uttara H- zAkhAo A che. jevI ke :- (1) caMpijjiyA (2) bhadiyiA (3) kAkadiyA (4) mehalijjiyA. 42/11 162 kalpa [bArasA] sUtra prazna :- te kuLa kyAM kyAM che ? uttara H- te kuLa A jAtanAM che : (1) bhadrayazIya (2) bhadraguptIya (3) (yazobhadrIya) kula, e traNeya kula uDuvADiya kuLanA che. * [244] kuMDilagotrIya kAmaddhi sthavirathI tyAM vesavADiyagaNa nAmano gaNa nIkaLyo, tenI cAra zAkhAo ane cAra kuLa nIkaLyAM. prazna :- te zAkhAo kaI kaI che ? uttara :- te zAkhAo A rIte che : (1) zrAvastikA (2) rAjyapAlitA (3) aMtaraMjiyA (4) kSaumilIyA e cAra zAkhAo che. prazna :- te kuLa kyAM kyAM che ? uttara H- te kuLa A rIte che : (1) gaNika (2) medhika (3) kAmaaika ane (4) Indrapuraka vesavADiyagaNanAM e cAra kuLa che. * [245] vAziSThagotrIya ane kAkaMdaka RSigupta sthavirathI mAnavagaNa nAmano gaNa nIkaLyo tenI cAra zAkhAo ane traNa kuLa A rIte che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 163 164 kalpa [bArasA sUtra prazna :- te zAkhAo kaI kaI che? uttara :- te zAkhAo A rIte : (1) kAzyapiyA (2) gautamIyA (3) vAziThiyA (4) saurASTrIyA te cAra zAkhAo che. * [24] koTika kAkaMika kahevAtA ane vyAdhApatya gotrIya sthavira susthita tathA supratibuddhane pAMca sthavira putra samAna ane prakhyAta aMtevAsI hatA. jemake : (1) sthavira Arya Indrajinna, (2) sthavira priyagraMtha (3) sthavira vidhAdhara gopAla kAzyapa gotrIya (4) sthavira "Isidatta' "RSidatta' ane sthavira (5) "ahaMdatta'. prazna :- te kuLa kyAM kyAM che ? uttara :- te kuLa A rItanAM che : (1) RSiguptika (2) naSidattika (3) ane abhijasaMta e traNa kuLa mAnavaka gaNanAM che. sthavira priyagraMthathI madhyazAkhA nIkaLI. kAzyapa gotrIya vira vidhAdhara gopAlathI vidhAdharI zAkhAno prAraMbha thayo. * [246] koTika kAkaMdaka kahevAtA ane vyAdhApatya gotrIya sthavira susthita ane supatibuddhathI tyAM koDiyagaNa nAmano gaNa nIkaLyo. tenI cAra zAkhAo A rIte che. - [248] kAzyapagotrIya sthavira Arya IndradattanA gautama gotrIya sthavira Aryadi aMtevAsI hatA. prazna :- te zAkhAo kaI kaI che? uttara :- te zAkhAo A rIte che : (1) uccAnAgarI (2) vidhAdharI (3) vaji (4) madhyamA e cAra zAkhAo koTika gaNanI che. gautama gotrIya vira AryadinnanA be sthavira putra samAna ane prakhyAta aMtevAsI hatA. Arya zAMtizreNika sthavira mADhara gotrIya ane jAtismaraNa jJAnavALA kauzika gotrIya Arya siMhagiri. mADhara gotrIya sthavira Arya zAMti-zreNikathI uccAnAgarI zAkhAno prAraMbha thayo. prazna :- te kuLa kyAM kyAM che? uttara :- te kuLa A rIte che : prathama baMbhalijja kuLa, bIjuM vacchalijja trIjuM vANijja ane cothuM praznavAhana. * [249] mADhara gotrIya sthavira Arya zAMtizreNikanA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 165 166 kalpa [bAsA] sUtra cAra sthavira putra samAna aMtevAsI hatA. jevA ke : (1) sthavira Arya zreNika (2) sthavira Arya tApasa (3) sthavira Arya kubera (4) sthavira Arya IsipAlita. sthavira putra samAna sukhyAta aMtevAsI hatA. te A pramANe (1) sthavira Arya vajasena (2) vira Arya padma (3) sthavira Arya ratha. * [25] sthavira Arya zreNikathI tyAM Arya zreNikA zAkhA nIkaLI. sthavira Arya tApasathI Arya tApasI zAkhA nIkaLI. sthavira Arya kuberathI Arya kuberI zAkhA nIkaLI. sthavira Arya RSipAlitathI tyAM Arya RSipAlitA zAkhA nIkaLI. - [53] sthavira Arya vajasenathI Arya nAgilI zAkhA nIkaLI sthavira Arya padmathI Arya pamA zAkhA nIkaLI ane sthavira Arya rathathI Arya jayaMtI zAkhA nIkaLI. * [54] vasyagotrIya sthavira Arya rathanA kauzika gotrIya sthavira Arya puSyagiri aMtevAsI hatA. *[251] jAtismaraNa jJAnavALA kauzika gotrIya Arya siMhagiri sthaviranA te cAra sthavira putra samAna suvikhyAta aMtevAsI hatA. jevA ke (1) sthavira dhanagiri (2) sthavira Aryavaja (3) sthavira Arya samita ane (4) sthavira ahaMdag. * [55] kauzika gotrIya sthavira Arya puSyagirinA gautama gotrIya sthavira Arya phaLyumitra aMtevAsI hatA. sthavira Arya samitI tyAM baMbhadevIyA "brahamadIpikA' zAkhAno prAraMbha thayo. gautama gotrIya sthavira Arya vajathI Arya vajIzAkhA nIkaLI. * [256] gautama gotrIya phalyumitrane vAsiSTha gotrIya dhanagirine kautsyagotrIya zivabhUtine ane kauzikagotrIya dojjatakaMTakane vaMdana karuM chuM. * [52] gautama gotrIya sthavira AryavajanA e traNa * [25] te badhAne mastaka jhukAvIne vaMdana karIne Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-8 167 168 kalpa [bArasA sUtra kAzyapagotrIya cittane vaMdana karuM chuM. labdhithI saMpanna Arya dharmane vaMdana karuM chuM. kAzyapagotrIya nakSatra ane kAzyapagotrIya rakSane paNa vaMdana karuM chuM. *[26] kAzyapagotrIya hastane ane zivasAdhaka dharmane namaskAra karuM chuM. * [58] gautama gotrIya Arya nAgane ane vAsiSThagotrIya jehilane tathA mADharagokIya viSNune ane gautama gotrIya kAlakane paNa vaMdana karuM chuM. kAzyapagoLIya 'siMha'ne ane kAzyapa-gotrIya "dharmane paNa vaMdana karuM chuM. * [59] gautama gotrIya mabArane athavA abhArane saMpalita ne tathA bhadrakane vaMdana karuM chuM. kAzyapagotrIya sthavira saMghapAlitane namaskAra karuM chuM. * [263] sUtra rUpa ane tenA artha rU5 ratnothI bharelAM, kSamAsaMpanna, damasaMpanna ane mArdava guNasaMpanna kAzyapagotrIya devaddhikSamAzramaNane praNipAta karuM chuM. - x = x * [26] kAzyapagoLIya Arya hastIne vaMdana karuM chuM. te Arya hastI kSamAnA sAgara ane dhIra hatA tathA grIma RtunA prathama mAsamAM zukla pakSanA divasomAM kALadharmane prApta thayA hatA. purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM - x - 4 - * [21] jemanA niSkramaNa (dIkSA) levAnA samayamAM deve uttama chatra dhAraNa karyuM hatuM tevA suvatavALA ziSyonI sarva maMgala mAMgalya sarva kalyANa kAraNa pradhAnaM sarva dharmANAM jena jayati zAsana. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmsAna-8 169 170 kalA [bArasAM sUtra T |-- X - X - - X X - - X X - x-x - x-x-x-x-x-x noMdha :- ahIM ATha vyAkhyAno purA thayA. hAlanI paripATI mujaba A AThamuM vyAkhyAna saMvatsarInA AgaLanA divase pUra thayA pachI "sarvamaMgala" bolAya che, kemake navamuM vyAkhyAna arthathI vAMcavAnI paripATI nathI. tethI ame ahIM "sarvamaMgala" karI ! dIdhela che. to paNa navamuM vyAkhyAna arthathI AgaLa Apela to che ja. - X - X - X - X -X - X - X - X - 4 - - - X X - X X - -- X -- Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 171 172 kalpa [bAsAM sUtra vyAkhyAna-9 | purima-carimANa kampo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM paryuSaNa mahAparva * [264] te kALe, te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thayA pachI arthAt aSADhI cAturmAsI thayA pachI pacAsa divasa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA. vyAkhyAna-9 * [265] ahiM ziSya prazna kare che ke "bhagavanA kayA kAraNathI e rIte kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA.' uttara :- kAraNa e che ke, mukhyapaNe te samaye gRhasthonAM ghara cAre bAjuthI caTAI vagerethI AcchAdita hoya che, cUnA vigerethI dhoLelAM hoya che, ghAsa vagerethI DhaMkAyelA hoya che, cAra dIvAlothI surakSita hoya che, dhasIdhasIne kharabacaDI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 123 134 ka [bArasA] sUtra bhUmine sarakhI karelI ane mulAyama banAvelI hoya che. suvAsita dhUpothI sugaMdhita karelI hoya che, pANI kADhavA mATe khALa vigere banAvela hoya che, gharonI bahAra khALo vagere khodAvAela hoya che. te ghara gRhastha potAne mATe kare che, te ghara gRhasthanA upayogane mATe hoya che. potAne rahevA mATe te tene sApha karIne jIva-jaMtu rahita banAve che. - [268] jevI rIte gaNadharonA ziSyo varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA, tevI ja rIte sthaviro paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. te kAraNe ema kahevAmAM Ave che ke zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa pasAra thatAM varSAvAsa rahyA. * [269] jevI rIte sthaviro varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thayA pachI varSAvAsa rahe che, tevI ja rIte Aja-kAla je zramaNa nircantho vicare che ke vidhamAna che te paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. * [266] jevI rIte zramaNa bhagavAna mahAvIra varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa pasAra thatAM varSAvAsa rahela che tevI ja rIte gaNadhara paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. * [270] jevI rIte AjakAla zramaNa-nirgunho varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che tevI ja rIte amArA paNa AcAryo upAdhyAyo varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. * [26] jevI rIte gaNadharo varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahyA. tevI ja rIte gaNadharanA ziSyo paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahe che. * [271] jevI rIte amArA AcAryo upAdhyAyo varSAvAsa rahe che tevI ja rIte ame paNa varSARtunI vIsarAtri sahita eka mAsa vyatIta thatAM varSAvAsa rahIe chIe te samayathI pahelA paNa varSAvAsa rahevAnuM kaye che. paraMtu te Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 176 kalpa [bArasA sUtra rAtrinuM ullaMkhana karavAnuM kAtuM nathI. [74] varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNone prAraMbhamAM ja e rIte kahevAmAM Avela hoya che ke bhagavad ! tamAre amukane devuM tyAre temane te rIte devAnuM kahyuM che, paraMtu temane potAne mATe levAnuM ka5tuM nathI. * [27] varSAvAsa rahelAM nircantha ke nigranthIone badhI bAjuthI pAMca gAu sudhI avagrahano (nirdhAraNano) svIkAra karIne rahevAnuM kape che. pANIthI bhInA thayelA hAtha jyAM sudhI na sUkAya tyAM sudhI paNa avagrahamAM rahevAnuM kyuM che paraMtu avagrahathI bahAra rahevAnuM kAtuM nathI. [arthAta varSAvAsasthita zramaNa zramaNIone gurujanoe evo Adeza Apela hoya ke amuka glAnAdine mATe amuka apANI lAvIne ApavA, tyAre te lAvelA annapANI potAne mATe upayogamAM levAnuM ka5tuM nathI.] * [25] varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNone e rIte prAraMbhamAM kahevAmAM Avela hoya che - he bhagavana ! tamAre levuM tyAre temane e rIte levAnuM kahyuM che paNa bIjAone ApavAnuM ka5tuM nathI. * [23] varSAvAsa rahelA nirainya ane nirgunthIone cAreya bAju pAMca gAu sudhI bhikSA mATe javAnuM kale che ane pAchA AvavAnuM kahyuM che. jyAM nadI haMmezAM pANIthI bharelI rahe che, nitya vahetI rahe che, tyAM badhI bAjue athavA pAMca gAu sudhI bhikSAyane mATe javAnuM ke pAchA pharavAnuM ka5tuM nathI. airAvatI nadI kuNAlA nagarImAM che, tyAM eka paga pANImAM rAkhIne cAlI jaI zakAya che ane eka paga sthaLamAM pANI bahAra rAkhIne cAlI jaI zakAya che. arthAt evA sthaLa upara cAreya bAju ane pAMca gAu sudhI bhikSA mATe javAnuM ane pAchA pharavAnuM kahe che. * [26] varSAvAsamAM rahelAM keTalAMe zramaNone pahelethIja e rIte kahevAmAM Avela hoya ke "he bhagavana ! tame bIjAone paNa Apo ane svayaM paNa lo tyAre tene te rIte bIjAone ApavAnuM ane potAne levAnuM kahyuM che. * [27] varSAvAsamAM rahelA nirjhanya ane nirgunthIo Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 137 138 kalpa [bArasAM] sUtra haSTapuSTa hoya, nirogI hoya, baLavAna dehavALA hoya temane A nava rasa vikRtio vakhatovakhata khAvAnuM kAtuM nathI te A pramANe che : (1) kSIra-dUdha (2) dahIM (3) mAkhaNa (4) ghI (5) tela (6) goLa (9) madhu (8) madha (9) mAMsa. e rIte kahenAra bhikSukane dUdha vigere ApavAvALA gRhastha kadAcit ema kahe ke Arya! Apa laI jAo, bAdamAM vadhI jAya to Apa te vAparI lejo. e prakAre vAta thaI hoya tyAre tene adhika levAnuM kahyuM che paraMtu laI AvavAvALAne e bImAra vyaktinA bahAne adhika lAvavuM 5tuM nathI. * [278] varSAvAsamAM rahelA keTalAe zramaNone pahelAM ja e rIte kahI devAmAM AvyuM hoya ke "he bhagavana! asvastha vyaktine mATe AvazyakatA che ? jo te kahe ke AvazyakatA che. tyAre te pachI, te asvastha vyaktine pUchavuM joIe ke keTalA pramANamAM (dUdha vagerenI) AvazyakatA che ane dUdha vagerenuM pramANa asvastha vyakti pAsethI jANI lIdhA pachI te kahe ke ATalA pramANamAM asvastha vyaktine dUdhanI AvazyakatA che. bImAra, jeTalA pramANamAM kahe teTalA ja pramANamAM lAvavuM joIe. * [29] varSAvAsamAM rahelA sthavironAM tathA prakAranAM kuLa vagere karelAM hoya che ke je kuLa prItipAtra hoya che, sthiratAvALAM hoya che, vizvAsavALAM hoya che, sammata hoya che, bahumata hoya che ane anumativALAM hoya che. te kuLomAM jaIne Avazyaka vastu na jotAM te sthaviroe e rIte kahevAnuM kAtuM nathI : "he AyuSyamanA A vastu ke te vastu tamAre tyAM che !" levA javAvALA prArthanA kare ane prArthanA karatAM dUdha vagere prApta kare. jyAre dUdha vagere pramANayukta prApta thaI jAya tyAre tene paryApta che, te rIte kahevuM joIe. te pachI dUdha devAvALA zramaNane kahe ke "he bhagavan! basa, paryApta che ema Apa kaI rIte kahI rahela cho !' uttaramAM levAvALA bhikSaka kahe ke bImArane mATe eTalAnI ja AvazyakatA che 4i812]. prazna :- he bhagavan! temane e rIte kahevAnuM kalpatuM nathI e kayA uddezathI kahevAmAM Avela che ! uttara :- he AyuSyaman ! ema kahevAthI zraddhAvAna gRhastha te vastu na hovAthI navIna grahaNa kare, mUlyathI kharIdIne lAve athavA corI karIne paNa lAve. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 139 180 kalpa [bAsAM sUtra gaucarInA samaye AhArane mATe ke pANIne mATe gRhasthanA kuLa tarapha be vAra nIkaLavuM ane praveza karavuM kaye che. * [280] varSAvAsamAM rahelA nityabhojI bhikSane gocarInA samayamAM AhAra mATe athavA pANI mATe gRhasthanAM kuLa tarapha eka vakhata nIkaLavAnuM kalyuM che ane eka vakhata praveza karavAnuM kSe che. sivAya ke temanA AcAryanI sevAnuM kAraNa hoya, upAdhyAyanI sevAnuM kAraNa hoya. tapasvI ke rogI sAdhunI sevAnuM kAraNa hoya, jemanI dADhI, mUcha athavA bagalAmAM keza na AvelA hoya evA laghu (bALa) zramaNa ane zramaNIonI sevAnuM kAraNa hoya arthAt jo temAMthI koI kAraNa vidhamAna hoya tyAre ekathI adhikavAra paNa bhikSAne mATe javAnuM kahyuM che. * [283] varSAvAsa sthita aThThama karavAvALA bhikSune gaucarInA samaye AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthonA kuLa tarapha traNa vAra nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM kahyuM che. * [284] varSAvAsa rahelA vikRSTa bhakta (aThThama bhAthI adhika tapa) karavAvALA bhikSukane AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthanA kuLa tarapha je samaye IcchA hoya te samaye nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM kahyuM che, arthAt vikRSTa bhakta karavAvALA bhikSukane gaucarI mATe badhA vakhate praveza karavAnI AjJA che. * [281] varSAvAsamAM rahelA caturtha bhakta (eka upavAsa) karavAvALA bhikSane mATe e vizeSatA che ke te upavAsa pachI savAranI gocarIne mATe nIkaLIne prathama vikaTaka (spaSTa-zuddha) arthAt nirdoSa bhojana karIne ane nirdoSa pANI pIdhA pachI pAtra sApha karIne dhoIne jo teTalAM ja AhArapANIthI nirvAha thaI zakato hoya to teTalAM ja bhojanapANI laIne calAve. jo teTalAthI nirvAha na thaI zakato hoya tyAre tene gRhapatinA kuLa tarapha bIjI vakhata paNa nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM kahyuM che. *[285] varSAvAsamAM rahelA nityabhAjI bhikSukane badhI jAtanuM acitta pANI levAnuM kahyuM che. * [286] varSAvAsamAM rahelA caturtha bhakta (eka upavAsa) karavAvALA bhikSukane traNa jAtanAM pANI levAnuM * [28] varSAvAsamAM rahelA chaThTha karavAvALA bhikSane Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 181 kahyuM che. jevAM ke - uttedima (ATAnuM dhovaNa) saMsvedima (uSNa, ukALeluM pANI) cAulodaka (cokhAnuM dhovaNa) 182 kA [bAsAM] sUtra jeTalI AvazyakatA hoya teTaluM pUrepUruM levuM kaje paNa adhika ke ochuM levuM na kalpe. * [28 varSAvAsamAM rahelA chaThTha karavAvALA bhikSukane traNa jAtanuM pANI pIvAnuM kaye che. jevuM ke - tilodaka, tuSodaka ane javodaka. * [288] varSAvAsa rahelA aThThama karavAvALA bhikSukane traNa pANI levAnuM kahyuM che. jevuM ke AyAma, sauvIra, (kAMjI) ane zuddha vikaTa (uSNodaka). * [291] varSAvAsamAM rahelA niyata saMkhyAvALI datti pramANe AhAra levAvALA bhikSukane bhojananI ane pANInI pAMca dattio levI yogya che. athavA to bhojananI cAra dattio ane pANInI pAMca dattio, athavA bhojananI pAMca dattio ane pANInI cAra dattio laI zakAya che. mIThAnI eka kaNI jeTalo paNa jeno AsvAda laI zakAya che te paNa eka datti gaNI zakAya che. evI datti lIdhA pachI te bhikSuke te divase teja bhojanathI ja nirvAha karavo joIe. te bhikSukane bIjIvAra pharIne gRhapatinA kuLa tarapha bhojanane mATe ke pANIne mATe nIkaLavuM ke praveza karavo te kalpatuM nathI. * [289] vaSavAsamAM avasthita vikRSTa bhakta karavAvALA bhikSukane eka uNavikaTa (zuddha uNodaka) pANI levAnuM kahe che. te paNa annakaNa rahita hoya tevuM, annakaNa yukta pANI levuM na kalpe. *[20] varSAvAsa rahelA bhakta pratyAkhyAnI bhikSukane eka uNavikaTa pANI levAnuM kahyuM che. te paNa annakaNa rahita annakaNa yukta nahi. te paNa kapaDAMthI gaLeluM, gaLyA vagaranuM nahi. te paNa parimita, aparimita nahi. te paNa [22 varSAvAsamAM rahelA niSiddha gharano tyAga karavAvALA nigrantha ane nircanthIone upAzrayathI mAMDIne sAta ghara sudhI jyAM saMkhaDI (jamaNavAra) hoya tyAM javAnuM ka5tuM nathI. keTalAka ema kahe che ke upAzrayathI joDemAMja AgaLa AvavAvALA gharomAM jyAM jamaNavAra hoya tyAM niSiddha gharano Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kalpa [bAsA] sUtra vyAkhyAna-9 183 tyAga karavAvALA nirainya ane nirjhanthIone javuM ka5tuM nathI. keTalAka ema paNa kahe che ke upAzrayane lAgu karIne paraMparAthI AvatA gharomAM jyAM jamaNavAra thato hoya tyAM niSiddha gharano tyAga karavAvALA nigrantha ane nirgutthIone javAnuM ka5tuM nathI. (nIce) tarapha jAya. je hAthamAM bhojana hoya te hAthathI je rIte pANInAM TIpAMthI ke phuvArA vagerethI virAdhanA na thAya te rIte pravRtti kare. * [2lpa varSAvAsamAM rahelA karapAtrI bhikSukane kaNa mAtra paNa sparza thAya e rIte atyaMta haLavA chAMTA AvatA hoya tyAre bhojana ke pANI mATe gRhasthanA gharanI tarapha nIkaLavuM ke praveza karavo te kapatuM nathI. * [29] varSAvAsamAM rahelA karapAtrI bhikSukane kaNa mAtra paNa sparza thAya e jAtanI vRSTi hoya (jhAkaLa ane dhummasa) paDatI hoya tyAre gRhapatinA kuLa tarapha bhojana ane pANIne mATe nIkaLavuM ane praveza karavo na kalpe. * [294] varSAvAsamAM rahelA karapANI bhikSakane piMDapAtra bhikSA laIne jyAM ghara na hoya tyAM arthAt khullA AkAzamAM rahIne bhojana karavAnuM kAtuM nathI. khullA AkAzamAM rahIne khAtI vakhate acAnaka vRSTikAya paDe to jeTalA bhAgane khAI lIdhela hoya tene khAIne ane vadhelA bhAgane laIne tene hAthathI DhAMkIne athavA te bhAgane chAtIthI vaLagADIne rAkhe athavA kAkhamAM chupAvIne rAkhe. * [296] varSAvAsamAM rahelA pAnadhArI bhikSakane avicchinna dhArA varasAda varasI rahela hoya tyAre bhojana ane pANInA mATe gRhapatinA kuLa tarapha javuM ka5tuM nathI ane praveza karavAnuM kAtuM nathI. thoDI varSA varasI rahela hoya tyAre aMdara sutarAu vastra ane tenA upara unanuM vastra oDhIne joharaNa ane pAtrane kapaDAMthI DhAMkIne bhojanane mATe athavA pANIne mATe gRhapatinA kuLa tarapha nIkaLavuM ke praveza karavo kahyuM che. ema karyA pachI gRhasthoe potAne mATe samyak prakArathI je ghara DhAMkela hoya te tarapha jAya athavA vRkSanA mULa * [29] varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI IcchAthI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nirgastha ane nigranthIone rahI rahIne thoDA thoDA samaye varSA paDI rahela Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 185 186 kalpa [bAsA] sUtra hoya tyAre bagIcAmAM athavA upAzrayamAM athavA vikaTa gRhamAM (corAmAM) ke jyAM gAmanA loko ekatra thaIne bese che te sabhA bhavanamAM athavA vRkSa nIce javAnuM kalpa che. tyAM pahoMcyA pahelAM je vastuo taiyAra karela hoya che te levAnuM kalyuM che paNa pahoMcyA pachI taiyAra karelI vastu levAnuM ka5tuM nathI. uparyukta sthAno upara gayA pachI tyAM jo pahoMcyA pahelAM ja taiyAra karela cokhAnuM dhovaNa maLatuM hoya to nigrantha ane nircanthIo grahaNa karI zake che. tenA pahoMcyA pachI taiyAra karela masuranI dALa, aDadanI dALa ke telavALuM sUpa maLatuM hoya to cAvalanuM dhovaNa levAnuM kahyuM che, paNa masura AdinI dALa levAnuM 5tuM nathI. *[298] varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nirNantha ane nigraMthIone jyAre rahIrahIne varasAda varasI rahela hoya tyAre kAM to bagIcAnA mULa nIce ke jyAM chAMTA na lAge athavA upAzrayanI nIce athavA vikaTagRha nIce athavA vRkSanA mULanI nIce cAlyA javAnuM kalpa che. tyAM jo zramaNonA pahoMcyA pahelAM ja taiyAra karela masurAdinI dALa maLatI hoya ane cAvala dhovaNa tenA pahoMcyA pachI taiyAra kareluM prApta thatuM hoya to tene dALa levAnuM kahyuM che, paNa cokhAnuM dhovaNa levAnuM ka5tuM nathI. tyAM gayA pachI pahelethI lAvela AhArapANIne rAkhIne, samayane naSTa karavAnuM 5tuM nathI. tyAM pahoMcatAM ja vikaTaka (nirdoSa AhAra pANI)ne khAI pIne pAtrane sApha karIne ekI sAthe samyaka prakArathI bAMdhIne sUrya avazeSa rahe tyAM sudhImAM upAzraya tarapha javAnuM kahyuM che, paraMtu tyAM te rAtri pasAra karavAnuM ka5tuM nathI. tyAM pahoMcyA pahelAM ja jo banne vastuo taiyAra karelI maLatI hoya tyAre tene banneya vastuo levAnuM kalpa che. tyAM pahoMcyA pahelAM jo baMne vastuo prAraMbhathI ja taiyAra karelI na maLatI hoya ane temanA pahoMcyA pachI taiyAra karelI prApta thatI hoya to tene baMne vastuo levAnuM ka5tuM nathI. *[29] varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nigraMtha ke nirgutthIone jyAre rahI rahIne AMtarA sahita varasAda paDI rahela hoya tyAre temane kAM to bagIcA nIce ke upAzrayanI nIce cAvat Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 188 kalpa [bAro] sUtra joIe athavA bIjAonI dRSTithI dekhAI zake evuM hovuM joIe athavA gharanA cAreya taraphanAM dvAra khullA hovAM joIe, e rIte tene ekalA rahevAnuM kahyuM che. cAlyA javAnuM kahe che. (1) tyAM te ekalA sAdhune ekalI sALInI sAthe maLIne rahevAnuM kAtuM nathI (2) tyAM te ekalA nirainyane be nirgunthIonI sAthe maLIne rahevAnuM patuM nathI. (3) tyAM be nirjhanthone ekalI nigranthInI sAthe maLIne rahevAnuM ka5tuM nathI. (4) tyAM be nirgaLyoe be nigranthIo sAthe maLIne rahevAnuM ka5tuM nathI. tyAM koIpaNa pAMcamAnI sAkSI rahevI joIe. bhalene te kSullaka hoya ke sullikA hoya athavA bIjAo temane dekhI zakatA hoya, bIjAonI dRSTimAM teo AvI zakatA hoya athavA gharanI cAreya bAjunA dvAra khullAM hoya tyAre e rIte temane ekalA rahevAnuM kape che. * [301] ane eja rIte ekalI nirgunzInI ane ekalA gRhasthane maLIne rahevAnA saMbaMdhamAM cAra bhAMgA samajavA joIe. *[300] varSAvAsamAM rahelA ane bhikSA levAnI vRttithI gRhasthanA kuLamAM praveza karelA nirgasthane jyAre rahI rahIne AMtare AMtare varasAda paDI rahela hoya tyAre tene kAM to bagIcAnI chAyAmAM ke upAzrayanI nIce javAnuM kahyuM che. tyAM ekalA nirainyane ekalI mahilAnI sAthe maLIne rahevAnuM kAtuM nathI. tyAM paNa sAthe maLIne nahi rahevAnA saMbaMdhamAM pUrva sUtranI mAphaka cAra bhAMgA samajI levA joIe. tyAM pAMcamAM koIpaNa sthavira athavA sthavirA hovA * [30] varSAvAsamAM rahelA nirjhanya ke nigranthIone bIjA koIne kahyA vinA athavA bIjAone sUcanA karyA vinA temane mATe anna-pANI khAdima ke svAdima cAreya jAtano AhAra lAvavAnuM kAtuM nathI. prazna :- he bhagavan! A prakAre kema kahela che ? uttara :- he ziSya! bIjA dvArA kahyA sivAyano ke bIjA dvArA sUcanA ApyA sivAyano lAvavAmAM Avelo AhAra vagere jo tenI IcchA thaze to khAze. jo IcchA nahi thAya to te khAze nahi arthAt bIjAo mATe pUchayA vinA ke bIjAonA kahyA vagara AhAra vagere lAvavo na joIe. kemake pUchayA vinA lAvavAmAM Avelo AhAra jo tenI IcchA na hoya ane IcchA vinA te khAya che, tyAre kAM to tene roga thaI jaze ane jo te nahi khAya to pariThApana doSa lAgaze. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 190 kaya [bAsA sUtra *[303] varSAvAsamAM rahelA nirguntha ke nirgunthIone tenA zarIra uparathI pANI paDatuM hoya athavA tenuM zarIra bhInuM hoya tyAM sudhI anna pANI khAdima (phaLaphaLAdi) ke svAdima khAvAnuM ka5tuM nathI. cakSathI jovA yogya che ane sAvadhAnIpUrvaka pratilekhanA karavA yogya che jevAM ke : (1) prANasUkSma (2) panakasUkSma (3) bIjasUkSma (4) haritasUkSma (5) puSasUkSma (6) aMDasUkSma (5) layanasUma ane (8) snehasUkSma. * [304] he bhagavan! Apa ema kaho cho? uttara :- zarIramAM sAta bhAga snehAyatana batAvavAmAM Avela che arthAt zarIramAM sAta bhAga evA che ke jyAM pANI TakI rahe che. jevA ke : (1) baMne hAtha (2) baMne hAthanI rekhAo (3) nakha (4) nakhanA agrabhAga(5) baMne bhramara (bhavAM) (6) nIcenA hoTha arthAt dADhI (7) uparanA hoTha arthAt mUcho. jyAre nirjhantha ane nirgunthIone e mAlUma paDe ke have mArA zarIramAM pANInI bhInAza bilakula rahela nathI. tyAre tene anna, pANI khAdima ane svAdimano AhAra karavAnuM spe che. * [306] prazna :- he bhagavan! te prANasUkSma zuM che? uttara :- prANasUkSma arthAta atyaMta bArika je sAdhAraNa netrothI na dekhI zakAya tevA beIndriya vagere sUkSma prANI. prANasUkSmanA pAMca prakAra batAvela che. (1) kRSNa raMganA sUrmaprANI (2) lIlA raMganA sUkSmaprANI (4) pILAM raMganA sUkSmaprANI (5) sapheda raMganA sUkSmaprANI. anurdhArI kaMthavA nAmanuM sUkSmaprANI ke te jo sthira hoya, cAlatuM pharatuM na hoya tyAre prastha nircanha ke nircanthInInI dRSTimAM tarata AvI zakatuM nathI. jo te sthira na hoya. cAlatuM pharatuM hoya tyAre chadmastha nirainya ane nigranthInIne tarata ja daSTigocara thaI zake che. tethI chadmastha nirjhanya ane nirjhanthIoe tene vAraMvAra jANavA joIe, jovA joIe, sAvadhAnIthI tallInatApUrvaka pratilekhanA karavI joIe. A prANasUkSmanI vyAkhyA thaI. * [305] ahIM (nirgunya zAsanamAM) varSAvAsa rahelA nigrantha ane nirgunthIoe A ATha sUkSma jANavA yogya che. pratyeka chadmastha nirgastha ke nirgunthIoe pharI-pharIne samyak prakArathI ATha sUkSma (AgamathI) jANavA yogya che. * [30] prazna :- he bhagavan! te panakasUkSma zuM che ? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 191 192 kalpa [bAro] sUtra uttara :- atyaMta bArIka je netrothI na dekhI zakAya tevI lIla phUga (sevALa) panakasUkSma che. panakasUkSmanA pAMca prakAra batAvela che. jema ke:- (1) kRSNapanaka (2) lIlIpanaka (3) lAlapanaka (4) pILIpanaka ane (5) saphedapanaka. tAtparya e che ke lIla, phUga, phUgI, sevALa ke je atyaMta bArIka hoya che, te vastunI sAthe maLelI hovAnA kAraNe tenA jevA raMganI hoya che tethI te tarata ja dekhI zakAtI nathI. tethI chadmastha nigrantha ane nirgunzIe samyakra prakArathI jANavI joIe. jovI joIe ane tenI pratilekhanA karavI joIe. A che panakasUkSmanI vyAkhyA. * [309] he bhagavAna! te haritasUkSma zuM che? uttara :- harita arthAt abhinava utpanna thayela atyaMta bArIka netrothI paNa na nihALI zakAya tevuM harita te haritasUkSma pAMca prakAranAM kahevAmAM Avela che. te jema ke (1) kRSNa haritasUkSma (2) lIlAM harita sUma. (3) lAla harita sUkSma (4) pILAM haritasUkSma (5) sapheda harita sUkSma. A harita sUkSma pRthvI upara utpanna thAya che. je pRthvIno jevo raMga hoya che, tevA ja raMganA te haritasUkSma hoya che. chagha0 nigraMntha ane nirgunzIe temane vAraMvAra jANavA jovA ane pratilekhanA karavI joIe. A haritasUkSmanuM kathana thayuM. * [38] prazna :- he bhagavan! bIjasUma zuM che ? uttara :- je bIja sAdhAraNa netrothI na joI zakAya te bIjasUkSma che. te bIjasUkSma pAMca prakAranA che : (1) zyAma bIjasUkSma (2) lIlAM bIjasUkSma (3) lAla bIjasUkSma (4) pILAM bIjasUma (5) sapheda bIjasUkSma. nAnAthI nAnA kaNanA samAna raMgavALAM bIjasUkSma kahela che arthAt jevA raMganAM annanA kaNa hoya tevA ja raMganA bIjasUkSma hoya che. chaprastha nigrantha ke nirgunzIe tene vAraMvAra jANavA joIe ane pratilekhanA karavI joIe. A bIjasUkSmanI vyAkhyA thaI. * [310] he bhagavan! te puSasUkSma zuM che? uttara :- je puSpa atyaMta bArIka hoya, sAdhAraNa netrothI na nihALI zakAtuM hoya. jevI rIte vaDa, uMbarA vagerenAM kUla zvAsa mAtrathI jenI virAdhanA thaI zake te puSasUkSma hoya che. te puSasUkSma pAMca prakAranAM che. (1) kRSNa puSpasUkSma (2) lIlAM puSpasUkSma (3) lAlapuSasUkSma (4) pILA puSasUkSma (5) sapheda puSasUkSma. AvAM puSasUkSma je vRkSa upara utpanna thAya che te vRkSanA raMganA jevA ja raMgavALA hoya che. chadmastha nirguntha ane nirgunzIe temane samyak prakAre jANavAM joIe, jovAM joIe ane pratilekhana karavuM joIe. A puSpasUkSmanuM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna-9 194 kalpa [bArasA sUtra vivecana thayuM. vistRta hoya che te tAlamUlaka che. (5) zaMkha jevI AkRtivALA je bila hoya che te saMbUkAvarta jevAM ke bhamarALa bhoNa. chagha0 nigrantha ane nirgunzIe AvA daro-bila vAraMvAra jANavAM jovAM ane pratilekhana karavA yogya che. A leNa sUkSmanuM vivecana thayuM. * [11] prazna :- he bhagavA te aMDasUkSma zuM che? uttara : je IMDA atyaMta bArIka hoya, AMkhothI paNa na dekhI zakAya te aMDasUma che. aMDasUkSma pAMca prakAranA che. jevA ke (1) madha-mAkhI vigere DaMsa devA vALAM prANIonAM IMDA (2) karoLiyAnA IMDA, kIDIonA IMDA (4) chipakalInA IMDA (5) kAciMDAnA IMDA, chAstha nirainya ane nirgunzIe A iMDA samyaka prakAre jANavAM joIe, jovA joIe ane pratilekhana karavuM joIe. A aMgasUkSmanuM vivecana thayuM. * [313] prazna :- te sneha sUkSma zuM che? uttara :- sneha arthAta ArdratA ke je AdratA taratamAM daSTigocara na thAya (jevI ke dhummasa, karA, barapha, jhAkaLa vagere) snehasUkSma che. snehasUkSma pAMca prakAranAM che : (1) osa (2) hima (3) dhUmmasa (4) karA (5) hariyALI bhUmimAMthI nIkaLIne ghAsanA agrabhAga upara jAmelAM pANInAM sUkSamaNUMda. chadmastha nirguntha ane nirgunzIe A pAMca sneha sUkSma sArI rIte jANavAM, jovAM ane pratilekhana karavA yogya che. A ATha sUkSmonuM vivecana thayuM. [12] prazna :- he bhagavan! layanasUkSma zuM che ? uttara :- leNa (layana) arthAt bila (chidra) ke je atyaMta bArIka hovAthI sAdhAraNa AMkhothI dekhI na zakAya te layana sUkSma che. layanasUkSmanA pAMca prakAra che : (1) gadhaiyA (dhorakhodA) vagere jIva potAne rahevA mATe pRthvImAM jamIna khodIne bila banAve che te usiMgaleNa che. (2) pANI sUkAyA pachI jyAM moTI moTI tirADo paDI gaI hoya temAM moNa (dara) banAvavAmAM Avela hoya te bhiMguleNa che. (3) bilabhoNa (4) tADanAM mULa jevI AkRtivALA bila ke je uparathI saMkucita ane aMdarathI 4i113] * [314] varSAvAsamAM rahelA bhikSa AhArane mATe ke pANIne mATe gRhasthane ghera javAnI ke praveza karavAnI IcchA hoya to AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka athavA gaNi athavA gaNadhara athavA gaNAvacchedaka athavA je koIne pramukha karIne vicaraNa karatA hoya tene pUchyA vinA te rIte karavAnuM ka5tuM nathI. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 196 vyAkhyAna-9 kalA [bArasA sUtra AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka athavA gaNi athavA gaNadhara athavA gaNAvacchedaka athavA jemane mukhya karIne vicAre che tene pUchIne tene javAnuM ane praveza karavAnuM kape che. *[16] varSAvAsamAM rahelA bhikSu koIpaNa eka vigaI khAvAnI IcchA kare to AcArya, upAdhyAya, sthavira, pravartaka, gaNi, gaNadhara, gaNAvacchedaka athavA jemane pramukha mAnIne vicaraNa karatA hoya temane pUchayA vinA tema karavAnuM ka5tuM nathI. AcArya athavA upAdhyAya athavA sthavira athavA pravartaka, gaNi, gaNadhara, gaNAvacchedaka athavA je koIne pramukha mAnIne vicaraNa karatA hoya temane pUchIne tene e rIte karavAnuM kaye che. bhikSu tene e rIte pUche ke : "he bhagavan! ApanI AjJA prApta thatAM gRhapatinA kuLa tarapha AhArane mATe ke pANIne mATe javAnI ane praveza karavAnI IcchA karuM chuM." e rIte pUchaLyA pachI jo te anumati Ape to te bhikSane e gRhasthanAM kuLa tarapha AhArane mATe ke pANIne mATe nIkaLavA athavA praveza karavAnuM kahe che. jo teo anumati na Ape to bhikSune AhArane mATe athavA pANIne mATe gRhasthanAM kuLa tarapha nIkaLavAnuM ane temAM praveza karavAnuM kalpatuM nathI. bhikSa temane A rIte pUche ke he bhagavan! ApanI AjJA prApta thatAM huM koIpaNa eka vigaIne ATalA pramANamAM athavA ATalI vakhata khAvA IcchuM chuM" e rIte pUchavAthI jo te tene anumati pradAna kare to e rIte te bhikSane koI eka vigaI khAvAnuM kSe che. jo te temane anumati na Ape to te bhikSane koIpaNa eka vigaI khAvAnuM ka5tuM nathI. prazna :- he bhagavan! Apa ema kema kaho cho? uttara :- anumati devAmAM athavA na devAmAM AcArya pratyavAya (viM) vagerene jANatA hoya che. prazna :- he bhagavan! Apa ema kema kaho cho? uttara :- AcArya pratyavAyane jANe che. *[315] e rIte vihAra bhUmi tarapha javA mATe athavA vicAra bhUmi tarapha javA mATe athavA anya koIpaNa prayojana mATe athavA eka gAmathI bIje gAma javA vagerenI badhI pravRttio mATe A rIte anumati prApta karavI joIe. * [31] varSAvAsamAM sthita bhikSu koI jAtanI cikitsA karAvavAnI IcchA kare tyAre te saMbaMdhamAM paNa pUrvavat jANavuM joIe. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 vyAkhyAna-9 kalpa [bAsA] sUtra *[118] varSAvAsamAM rahelA bhikSu, koI jAtanA prazasta, kalyANakArI, upadravone dUra karavAvALA, jIvanane dhanya karavAvALA, maMgaLa karavAvALA, suzobhana ane moTA prabhAvazALI tapakarmano svIkAra karIne vicAravAnI IcchA kare tyAre te saMbaMdhamAM paNa pUrvavat ja kahevuM joIe. arthAt gurujanonI AjJA prApta karIne ja tapa karavuM joIe. koIpaNa upadhine taDakAmAM tapAvavAnI IcchA kare athavA taDakAmAM vAraMvAra tapAvavAnI IcchA kare tyAre eka vyaktine athavA aneka vyaktione samyak prakAre batAvyA vinA gRhapatinA kuLa tarapha AhArane mATe athavA pANIne mATe nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM ka5tuM nathI athavA anna, pANI, khAdima ke svAdimano AhAra karavAnuM ka5tuM nathI. bahAra vihArabhUmi ke vicArabhUmi tarapha javAnuM ka5tuM nathI athavA svAdhyAya karavA kAyotsarga karavA ke dhyAnane mATe anya AsanAdithI UbhA rahevAnuM kAtuM nathI. * [319] varSAvAsamAM rahelA bhikSue sauthI aMtima mAraNAMtika saMlekhanAno Azraya laIne tenA dvArA zarIrane khapAvavAnI vRttithI AhAra pANIno tyAga karIne, pAdapopagamana thaIne mRtyunI abhilASA nahi rAkhatA vicaraNa karavAnI IcchA kare ane saMlekhanAnI dRSTithI gRhasthanA kuLa tarapha nIkaLavAnI ane temAM praveza karavAnI IcchA kare athavA anna, pANI, khAdima ane svAdima AhAranI IcchA kare athavA maLamUtranI pariThApananI IcchA kare athavA svAdhyAya karavAnI IcchA kare athavA dharmajAgaraNanI sAthe jAgavAnI IcchA kare to te badhI pravRtti paNa AcArya vagerene pUchaLyA vinA karavAnI kAtI nathI. A badhI pravRttionA saMbaMdhamAM pUrvavat jANavuM. koI eka athavA aneka sAdhu je upasthita hoya temane bhikSae A rIte kahevuM joIe, "he Aryo ! Apa thoDA vakhata sudhI ahIM dhyAna rAkho ke jyAM sudhI huM gRhapatinA kuLa tarapha jaIne AvuM, cAvat kAyotsarga karIne AvuM athavA dhyAna mATe koI AsanathI Ubho rahIne AvuM. jo te bhikSukanI vAtano svIkAra kare ane dhyAna rAkhavAnI svIkRti Ape to bhikSukane gRhapatinA kuLanI tarapha AhAra mATe athavA pANI mATe nIkaLavuM ane praveza karavuM kare che. yAvat kAyotsarga karavAnuM ke dhyAnane mATe koI AsanathI UbhA rahevAnuM kabhe che. * [320] varSAvAsamAM rahelA bhikSu vaane, pAtrane athavA kAmaLIne athavA pAdaprIMchanakane athavA anya jo te sAdhu ke sAdhvIo te bhikSukanI vAtano svIkAra na kare athavA dhyAna rAkhavAnI asvIkRti kare tyAre te Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 200 vyAkhyAna-9 kalpa [bAsA sUtra che temane saMyamanI sAdhanA karavI te sugama che. bhikSane gRhapatinA kuLa tarapha nIkaLavAnuM ane praveza karavAnuM kalpatuM nathI. yAvat kAyotsarga karavo ke dhyAnane mATe koI AsanathI ubhavuM ka5tuM nathI. * [322 varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIoe zauca mATe ke laghuzaMkA mATe traNa sthAnonI pratilekhanAM karavAnuM kalpa che. je rIte varSARtumAM karavAnuM hoya che te ja rIte hemaMta ane grISma RtumAM karavAnuM hotuM nathI. * [321] varSAvAsamAM rahelA zramaNo ane zramaNIone zamyA ane Asanano abhigraha karyA vinA rahevAnuM ka5tuM. nathI. e rIte rahevuM te AdAna che arthAt karmabaMdha ke doSanuM kAraNa che. prazna :- he bhagavan! ema kaI daSTithI kahela che? uttara :- varSARtumAM mukhyapaNe IndragopAdi ladhujIva, bIja panaka ane harita e badhAM vAraMvAra thAya che. je zramaNa ane zramaNIo Asanano abhigraha karatA nathI, zayyA ke Asanane jamInathI UMce rAkhatAM nathI, vinA kAraNe ja temane bAMdhatA rahe che, pramANarahita Asana rAkhe che, Asana vagerene taDako dekhADatA nathI, pAMca samitiomAM sAvadhAnI rAkhatAM nathI, pharIpharIne pratilekhanA karatAM nathI, pramArjana karavAmAM sAvadhAnI rAkhatAM nathI, temane saMyamanI ArAdhanA karavI kaThina bane che. * [23] varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIone traNa pAtra grahaNa karavAnuM kape che. te A rIte (1) zaucane mATe eka pAtra (2) laghuzaMkAne mATe bIju pAtra (3) kapha vagere cUMkavA mATe trIju pAtra. A AdAna (doSa) nathI ke je nirgastha ane nirgI zacyA ane Asanano abhigraha kare che. temane UMce ane sthira rAkhe che. temane prayojana vinA pharI pharIne bAMdhatA nathI. pramANa puraHsara Asana rAkhe che. zayyA temaja Asanane taDako batAve che, pAMca samitiomAM sAvadhAna rahe che. vAraMvAra pratilekhanA kare che, pramArjanA karavAmAM pUrNa sAvadhAnI rAkhe [324] varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIne mAthA upara gAyanA rUMvADAM jeTalA paNa vALa hoya tyAre te rIte paryuSaNa pachI te rAtrinuM ullaMghana karavAnuM ka5tuM nathI. [arthAt varSARtunI vIsa rAtri sahita eka mAsanI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 vyAkhyAna-9 ka5 [bArasA] sUtra aMtima sarie gAyanA roma jeTalA paNa keza mAthA upara rAkhavAnuM na kalpe te pUrve ja loca karavo.] nigranthIone Aje ja, paryuSaNAne divase ja karkaza ane kaTa kaleza utpanna thayela hoya to zaikSa-nAnA zramaNa sanika gurujana zramaNone khamAvI le ane rAtvika (gurujana) paNa zaikSane khamAvI le. pakhavADiye pakhavADiye AropaNA karavI joIe. amAthI mUMDAvavAvALAe ekeka mAse mUMDAvavuM joIe, kAtarathI mUMDAvavA-vALAe paMdara divase mUMDAvavuM joIe, locathI mUMDana thavAvALAe cha mAse mUMDana thavuM joIe ane viroe vArSika loca karavo joIe. khamavuM, khamAvavuM, upazamavuM ane upazamAvavuM. kalahanA vakhate zramaNe sanmati rAkhIne samyaka prakArathI paraspara pRcchA karavAnI vizeSatA rAkhavI joIe. je (kaSAyonuM) upazamana kare che tene ArAdhanA thAya che ane je upazamana karatA nathI tenI ArAdhanA thatI nathI jethI pote jAte upazama rAkhavo joIe. - [25] varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIne paryuSaNa pachI adhikaraNavALI arthAt hiMsA, asatya vagere doSothI dUSita vANI bolavAnuM 5tuM nathI. je nirguntha ane nirgunzI paryuSaNa pachI evI adhikaraNavALI vANI bole teNe A rIte kahevuM joIe. "he Arya! AvI jAtanI vANI bolavAno AcAra nathI je Apa bolI rahyA cho. te akalpanIya che. Apano evo AcAra nathI. je nigrantha ane nigranthI paryuSaNA pachI paNa adhikaraNavALI vANI bole che tene gacchathI bahAra karI devAM joIe. prazna :- he bhagavan! ema zA kAraNe kahyuM che? uttara :- zramaNatvano sAra upazama ja che. tethI kahyuM. kahela che. * [32] varSAvAsamAM rahelA zramaNa ane zramaNIne traNa upAzrayane grahaNa karavAnuM kalpa che. traNa upAzrayomAMthI be upAzrayonI pratidina samyaka rIte pratilekhanA karavI joIe ane je upAzrayano upayoga karavAmAM Ave che tenI pramArjanA karavI joIe. * [26] nizcita rIte varSAvAsa rahelA nirgaLyo ane Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vyAkhyAna-9 3i28] vaSavAsamAM rahelA zramaNa-zramaNIne koI eka nizcita dizA ke vidizAne uddeza karIne bhAta pANI mATe gaveSaNA karavAnuM spe che. 204 kalpa [bAsA] sUtra sUtranA kathana anusAra, kalpa AcAranI maryAdA anusAra, dharmanA mArganA kathana anusAra prazna :- he bhagavana! ema kaI rIte kahela che? uttara :- zramaNa bhagavaMto varSARtumAM adhikatara tapamAM samyaka prakArathI joDAyelA hoya che. tapasvI evA te zarIrathI durbaLa ane thAkelA hoya che, kadAcit te mArgamAM mUchane prApta thaI jAya ke pachI jAya tyAre jo te eka nizcita dizA ke vidizAmAM gayelA hoya to te bAju zramaNa bhagavaMta tapasvInI khoja karI zake che. yathArtha rUpathI zarIra dvArA sparza karIne, AcaraNa karIne, samyak prakArathI pAlana karIne, zuddha karIne athavA suzobhana prakArathI dIpAvIne, kinArA sudhI laI jaIne, jIvananA aMta sudhI pAlana karIne, bIjAone samajAvIne, sArI rIte ArAdhanA karIne ane bhagavAnanI AjJA anusAra pAlana karIne. keTalAe zramaNa nircanho teja bhavamAM siddha, buddha ane mukta thAya che ane sarva duHkhono aMta kare che. keTalAye zramaNo bIjA bhavamAM siddha thAya che. * [29] varSAvAsamAM rahelA nigraMtha ke nigranthIo glAna athavA ruNa (sevA auSadhi vagere)nA kAraNe yAvat cAra ke pAMca jojana sudhI jaIne pharIne pAchA pharavAnuM kahyuM che athavA eTalI maryAdAnI aMdara rahevAnuM kaye che paraMtu kAryane mATe je divase jyAM gayela hoya tyAMnuM kArya pUrNa karyA pachI tyAMthI zIgha ja nIkaLI javuM joIe. tyAM rAtri vyatIta na karavI joIe arthAt rAtri potAnA sthAne ja AvIne vitAvavI joIe. koI koI zramaNo trIjA bhavamAM siddha thAya che. yAvat sarva duHkhono aMta kare che. teo sAta-ATha bhavathI adhika to saMsAramAM paribhramaNa karatA nathI athata adhikathI adhika sAta-ATha bhavomAM avazya siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che. * [33] te jAtanA A sthavira kalpane. * [331] te kALe te samaye rAjagRha nagaranA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 vyAkhyAna-9 kalA [bArasAM sUtra guNazilaka caityamAM ghaNA zramaNonI, ghaNI zramaNIonI, ghaNA zrAvakonI, ghaNI zrAvikAonI, ghaNA devonI ane ghaNI devIonI madhyamAM birAjamAna zramaNa bhagavAna mahAvIra A rIte kahe che. A rIte bhASaNa kare che. A rIte batAve che. A rIte prarupaNA kare che. posavaNAkalA nAmanA adhyayanane artha sAthe, hetu sAthe, kAraNa sAthe, sUtra sAthe, artha sAthe, sUtra ane artha bannenI sAthe spaSTIkaraNa pUrvaka vAraMvAra upadezita kare che, kahe che. ema huM kahuM chuM. paryuSaNa mahAparva kaya [bArasA] sUmano "mULa svArtha" saMpUrNa thayo -x - 4 - purima-carimANa kappo maMgalaM vaddhamANa titthammi iha parikahiA jiNa-gaNa-harAi therAvalI carittaM - x - 4 - sarva maMgala mAMgalya sarva kalyANa kAraNa pradhAnaM sarva dharmANAM jaina jayati zAsana. -X - X - Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 208 anukrama kalA [bArasAM sUtra kSA [bAsA sUtra mULasUtrano anuvAda 01 vyAkhyAna paheluM 019 thI 30 02 vyAkhyAna bIjuM 031 thI 048 049 thI 070 03 vyAkhyAna trIjuM 04 vyAkhyAna cothuM 071 thI 086 087 thI 102 05 vyAkhyAna pAMcamuM 103 thI 120 vyAkhyAna chaThuM 07 vyAkhyAna sAtamuM 08 vyAkhyAna AThamuM 09 vyAkhyAna navamuM 121 thI 150 151 thI 170 101 thI 206 purima carimANa kayo maMgala vaddhamANa tibhUmi iha parikahiA jiNa gaNa - harAI therAvalI caritta Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.