Book Title: Anusandhan 1997 00 SrNo 08
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/520508/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna moharita ecavayaNa moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasatta, 529) vidhAtaka "mukharatA satyavacananI vighAtaka che'| prAkRtabhASA ane jaina sAhitya viSayakA saMpAdana, saMzodhana, mAhitI vagairenI patrikA prAkata bhASA anajana sAhitya saMkalanakAra : vijayazIlacandrasUri. harivallabha bhAyANI Pulism 0 . zrI hemacaMdrAcArya kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRtisaMskAra zikSaNanidhi ahamadAbAda 1997 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasutta, 529) 'mukharatA satyavacananI vighAtaka che' saMdhAna prAkRtabhASA ane jaina sAhitya viSayaka saMpAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA saMpAdako : vijayazIlacandrasUri harivallabha bhAyANI kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi ahamadAbAda 1997 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMparka : prakAzaka : kiMmata : prAptisthAna : mudrakaH anusaMdhAna 8 harivallabha bhAyANI 25 / 2, vimAnagara, seTelAITa roDa, ahamadAbAda 380 015 - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda, 1997 rU. 35-00 sarasvatI pustaka bhaMDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda 380001 kriSnA grAphiksa kirITa harajIbhAI paTela 966, nAraNapurA jUnA gAma, ahamadAbAda 380 013 (phona : 7484393) - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya anusandhAnanI yA mno A AThamo mukAma che. saMzodhana aMgenI mAhitI patrikAnA rUpamA udbhavela anusandhAna, lAge che ke, sAva anAyAse ja eka zodhasAmayika tarIke vikasI-vistarI rahyaM che. jaina graMtha bhaMDAromAM saMgRhIta sAhitya eTaluM badhuM vipula che ke A eka nahi AvAM aneka sAmayiko paNa tenA adhyayana tathA prakAzana mATe ochAM paDe. A aMkamAM prakaTa thatI 'lalitAMgacarita' eka viziSTa kRti che, je madhyakAlIna sAhityanA abhyAsIo mATe khuba rasaprada banI rahe tevI che. A kutino saMkSipta paricaya anusandhAna-7mAM apAyo hato. ahIM tenI, pATaNanA zrIhemacandrAcArya bhaMDAramAthI prApta, ekamAtra hastapothIne AdhAre UtArelI vAcanA Apela che. tenI bhUmikA tathA pariziSTa vagere umerIne, bhaviSyamAM, svataMtra pustaka karavAnI khvAeza paNa che ja. zanaiH zanaiH cAlatI A anusandhAna-yAtrA vidyArasikone rasadAyaka banatI raheze to te AnaMdadAyaka haze. -saMpAdako Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. lalitAMga - caritra apara - nAma rAsaka-cUDAmaNi 2. traMbAvatI - tIrthamALa 5. 3. zrIstaMbhatIrthanA derAsaronI sUci - 1 4. TraMka noMdha - eka noMdhapAtra pustakanI prazasti, hemacandrAcArye pratiSThita pratimA stutyAtmaka sAta laghu kRtio laghu-karmavipAka sastabakArtha 7. zrIharibhadrasUriviracitaM samasaMskRtaprAkRta jina sAdhAraNa-stavana 8. zrIhIravijayasUrIzvara - ziSya 6. nArAyaNa ma. kaMsArA zrIzubhavijayakRta syAdvAda - bhASA zabdaprayogonI pagadaMDI para ha. bhAyANI 1. saM. dIpa 'dIvo' nA paryAya, 2. prA. kasarakka, 3. saM. kekANa, 4. kheha, 5. apa. vAhuDi, 6. vANaju 'vepArI', 7. gUMgaLAvuM, gUMgaNuM, 8. capaTuM, cAMpa, cIpavuM, cIvaDo vagere, 9. caMcoLavu, 10. jhapaTa, jhApaTa, 11. jhUmavuM, jhUmakho, jhUmaNuM, 12 ThoMso, ThoMsavuM, ThAMsavuM, ThasavuM Thesa, 13. thapathapI, thApaDI, thapATa vagere, 14. nakalaMka, 15. popaTa, popacuM vagere, 16. maLI, talavaTa, 17. rAMjhaNa, 18. vavaThAvu, vAvaThavuM, 19. vAvalavu, prakIrNa : 9. anukrama saM. harivallabha bhAyANI saM. muni bhuvanacandra saM. muni bhuvanacandra saM. vijayazIlacandrasUri saM. vijayazIlacandrasUri saM. munizrI dhuraMdharavijayajI saM. munidharmakIrtivijaya saM. vijayazIlacandrasUri 10. paraMparAgata prAkRta vyAkaraNa kI samIkSA aura ardhamAgadhI e pustakano paricaya 11. zrI jinastutiH 12. jaina vizvabhAratInI Agama-graMthamAlAnAM cAra adyatana prakAzana 13. keTalIka noMdhapAtra hastaprata ha. bhAyANI 14. A Note on ullaNa, kusuNa/kusaNa, tImaNa 15. avasAna noMdha ha. bhAyANI 1 62 70 80 81 83 89 100 102 108 ke. Ara. candra saM. munijagataccandravijayagaNi125 119 122 127 130 122 135 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IsarasUri-viracita lalitAMga-caritra * apara-nAma rAsaka-cUDAmaNi __ -saM. harivallabha bhAyANI zrI vardhamAnAya namaH // "vimala-kara-kamale"ti sAgaradatta-zreSThi-rAsakAdau gAthA yathA, tathAtrApi prathama-gAthA / paDhamaM paDhama-jiNidaM, paDhama-nivaM paDhama-dhamma-dhura-dharaNe / vasahaM vasaha-jiNesaM, namAmi sura-namiya-paya-desaM // 1 siri-AsaseNa-naravara-visAla-kula-[kamala]-bhamara-bhogiMdo / bhogiMda-sahiya-pAso, disau siriM tumha pahu-pAso // 2 siri-sAlasUri-pAyA, niccaM me hojja gurua-supasAyA / annANa-tama-tamo-bhara-haraNe'ruNa-sArahi-vva samA // 3 sAlaMkAra-samatthaM, sacchaMdaM sarasa-suguNa-saMjuttaM / laliaMgakumara-cariyaM lalaNA-laliyaM va nisuNeha // 4 daDha-dugga-mUla-kosIsa-patta-nara-rayaNa-bhamara-pakkhiliyaM / rehai kaya-siri-vAsaM sirivAsaM nayara-tAmarasaM // 5 dUhau . tiNi puri pura-jaNa-raMjavaNa, rANI-kamalA-kaMta / naravAhaNa-niva naya-niuNa, ahiNava-kamalA-kaMta // 6 gAthA tapputto savvutto, savva-kalA-kosaleNa saMpuNNo / laliyaMga-nAma-kumaro laliyaMgi-vilAsa-vara-bhamaro // 7 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] SaTpada sakala-suyaNa-guNa-vaTTi-patta bahu-nehaha~ pUriya duha-dUriya-riu-vagga-magga-tama-bhara-saMcUriya / bhAsura-teya-suditta jitta jiNi ravi-sasi-maMDala payaDa-payAva-payaMDa suhavi kiri lahu AkhaMDala acchariya eha jasu deha navi, pAva-paMka-kajjala kirai jasu kitti jhatti niya-kula-bhavaNi kula-paIva jima vipphurai // 8 sATaka bhattI deva-gurummi jammapabhiI pII parA pANiNo, . sammANaM maya-NANa-tANamamalaM attANa sattANa ya / saccaM sIlamaNidiyaM suviulaM bhiccesu vacchallayaM, evaM tassa guNodao-vi lahuNo kappUra-gaMdhassa vA // 9 , zArdUlavikrIDitaM dvitIya nAma / gAthA evaM bhUri guNassa vi, tassAsI vasaNamuttamaM dANe / kassa maNo kattha vi puNa, raI kuNai jaha suyaM loe // 10 dahA. kuNahI-naI kA~I rucai~, kuNahI-naIM kA~i~ suhAi / bhamaru kamaliNi rai karai, dadduru kaddami jAi // 11 // ityAdi / gAthA jo jassa jANai guNA0 // 12 ji bahuphalehi phalIu0 // 13 haMsA raccaMti sare0 // 14 jiNi navi pujjiu titthayaru, patti na diddhau~ dANu / tiNi kari kari siu~ bappaDau, karisyai naru ahimANu // 15 dhammi rAga sua-ciMtavaNa, dANa-vasaNa jasu hoi / mANusa-bhava-surataru-taNau~, e nizcala phala hoi // 16 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] gAthA iya ciMtaMta kumAro, dANa-vasaNa-vihiya-sahala-saMsAro / . mannato sunnaM to, teNa viNA tArisaM nayaraM // 17 bhujaMga prayAta chaMda jihA~ satta bhU-pIDha-AvAsa-sAlA, jihA~ gayaNa-saMlagga-duggA visAlA / sarArAma vara kUva vAvI rasAlA, viNA dANamegaM pi saMsAra-jAlA // 18 jihA~ gayaha gajjaMti rajjaMti rAyA, hayA heli hiMDaMti jv-jitt-vaayaa| dharA-maMDale dhIra dhasamasai~ dhAyA, viNA dANamegaMpi saMsAra-mAyA // 19 jihA~ kavva koUhalANaMda-kaMdA, mahA-gIya-nAeNa raMjiya nariMdA / mahA-paMDiyA jattha pADhaMti chaMdA, viNA dANamegaM pi saMsAra-niMdA // 20 mahA-rUva-lAvaNNa-lIlA-vilAsA, mhaa-bhog-sNyog-sNsaar-aasaa| piyA-mAya-bhAyaMgaNA pemapAsA, viNA dANamegaM pi savve nirAsA // 21 kalaze SaTpada te maMdira giri-vivara nayara nava raNaha likkhai, dANa-dhamma-viNa dhamma sahu tima suNNau~ pikkhai / 1 xx xx xx xx te lakkhaNa samuhutta divasa nisi giNaiM, je Na jaNa-siuM hasi milaI (?) // 22 gAthA aha bahu-dANa-samAgaya-sajjaNa-rolaMba-DuMba-jhaMkariNo / tasseva kumara-kariNo Asi sahA sajjaNo nAma // 23 so savvattha niranjala kumara-nariMdassa pahANa-purusovva / suha-asuha-kajja karaNe, nivArio dhArio (?) loe // 24 sajjaNa-nAmeNa puNoM; pagaIe dujjaNo-vi kumareNa / bahu-dANa-mANa-puTTho, jalahI jalaNaM va paDikUlo // 25 sakala-sarUva-suvitto, dUmijjaMto jaNehiM taM kumaro / navi chaMDai jaha caMdo kalaMkamasuheNa kammeNa // 26 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] SaTpada kammi kIu dAsatta satta haricaMdi nIca-ghari kammi haNiu haya kaMsa kesi cANUra haraNa hari / kammi rAma gaya dhAma sIya lakkhaNa vaNi vAsiya, kammi sIsa dasa vIsa bhuaha laMkeMsa viNAsIya / kiyA-kammi caMda sUrija naDiya, bhiDiya kammi bhArathi suhaDa, ima bhaNai Isa dIsaha disAM, koi samatha vi Na kamma bhaDa // 27 gAthA jaM vijja apatthAsI, jamuttamo nIya-saMgao hoi / taM puvvakammajaNiyaM, duciTThiyaM sayala jIvANaM // 28 aha anna-diNe rAyA, jAyANaMdo kumAra-guNa-tuTTho / disai bahu-mulla-hAraM, kumarassa gale susiMgAraM // 29 dANaM atthu pahANaM, ki kittima-bhUsaNANa bhAreNa / ia ciMtito kumaro, hAra-ccAyaM kuNai sigdhaM // 30 iya jANiUNa turiyaM turiyagaIe sa sajjaNo vijaNaM / gaMtUNa rAya-purao, savisesaM viNNavai evaM // 31 paddhaDI chaMda mahArAya nisuNi vinnatiya ega, laliyaMga-kumaravara-gaya-vivega / ai-dANa-vasaNi rattau rasAla, viNa-dANa gaNai saha AlamAla // 32 navi jANai pattApatta-bheu,jaM icchA~ Avai dii teu / viNa-dhaNa kima callai rajju-kajja, saMsArisu vallaha appa kajja // 33 jaM jIvaha vallaha hoi davva, kima kijjai viyaraNa tAsu savva / ajjijjii aNudiNu mahAdukkhi, te mUDha na jANai jatani rakkhi // 34 // kula vijjA vANi vivega rUva, jIha viNa navi salahai koi bhUva / saba-sarisa purisajIha viNa kahaMti, jiNi atthi aNattha suvilaya jaMti // 35 ai-dANihi~ bali ghalliu payAli, ai-mANihi~ kaurava-khaya agAli / ai-lobhihi~ laMkApati-viNAsa, sura-dANava-pati paya namai~ jAsa // 36 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] ai vajjiya devahi~ gIya-naTTa, e payaDa pahuvi gi nIi-vaTTa / jaM lahai lahu-vi para appa-bhAu, te rAya-haMsa nara guru-sahAu // 37 jaM avasari dijjai appa-dANa, taM labbhai para-bhavi phala amANa / avasara-viNa dinnau~ koDi-mAni, taM jANa virunnau~ sunnarAni // 38 avasara-viNa vuTTau ghaNa aNi?, avasara-viNa milliu na bhalau~ iTTha / avasara-viNa je jagi karai~ kAma, te lahai~ purisa-vara mUDha nAma // 39 dUhA je avasara navi olakhaiM, lakhai~ na chega-chailla / te nara-rUva nisiMga jima, ahiNava jANi bailla // 40 ima tasu vayaNa vayaNa suNavi, kuppiu naravai ema / bhAla bhiuDi bhIsaNa nayaNa, phukkiya huavaha jema // 41 kuMDalIu citti camakkiya ciMtavai, nIi-niuNa-naranAha jovvaNae tasu putta piNa, mitta-sarisa guNa-gAha mitta-sarisa guNa-gAha vAha jima milhiya vaggihi~ magma kumagga navi gaNai navi neha savaggihi~ dhaNa-juvvaNa-maya-matta ratta visa-vasaNa nisaMkiya ima ciMtaMta nariMda noi niya-citti camakkiya // 42 gAthA jAo harai kalattaM, vaDheto vajjiyaM harai davvaM / x x x x x x putta-samo verio natthi // 43 hakkAriUNa kumaraM, niya-piya-payakamala-bhatti-bhara-bhamaraM / pacchannaM puhavIso, pabhaNai mahurAe~ vANIe // 44 cAli suNi sikkha kumara naresa tuM acchai suguNa suvesa / vaDacitta vasuhA~ vIra, guruapaNi guNa-gaMbhIra // 45 taha kima vihii uvaesa, tujha diau~ vaccha asesa / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] jANai na tuM siu~ putta, niva-dhamma-mammaha sutta // 46 aimalina bhaNIi rajja, sahu karai niya niya kajja / jiha~ giNai~ puNNa na pappa, mannai ti appai appa // 47 dhaNi dhannaha ciMtai ducitta, para bhamai~ puhavii ducitta / hiMDai ti hisimisi heli, piya-mAyaguru avaheli // 48 haThi haNai~ hasi niya bappa, koNIsu jema sabappa / ji bappa hoi kubappa, jANi ti karaMDaha sappa // 49 bahu-visaya-para dhaNihi~ aMdha, piya-mAya-bhAya giNai na aMdha / jugabAhu maNiraha jema, siddhati suNiA tema // 50 piya-mAya giNai na putta, jima culaNi culaNIputra / navi bhajja sUriyakaMta, jima haNiu niya piya-kaMta // 51 sahu-sayaNa-pariyaNa-gutta, cANakka jima sasigutta / ima rajja-kajjahi~ luddha, kuNa kuNa bhayau na-vi muddha // 52 gaya-kanna-caMcala-lacchi, sa-visesa rajju kulacchi / narakaMta-rajja-pasiddhi, suNi satthi eha pasiddhi // 53 tau vaccha eha avattha, jANai na ema vivattha / jaM rahai rayaNihi dIsa, nizciMta jima jagadIsa // 54 cAlai na caturima cAi, te turiya paDaI apAi / ima visama rajjaha dhamma, cAhIi paMDiya mamma // 55 bahu phaliya phaliya sukhitta, rakkhIi jima niva khitta / sIMcIiM jima ArAma, navi huiM tema harAma // 56 / / rasAulau kosa-mUlaha~ kaliya, puhavi-pai khaMdha-liya, sua-susAkhihi miliya, suyaNa-vitthara-valiya, rayaNa-vasu-kuMpaliya, jasa-kusuma suM bhiliya / nara-bhasala-bhiMbhaliya, bhoga-phala-sauM phaliya, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] erisau rajja-pAyava kaliya, vasaNa-nadI-jali khalabhaliya, naravAhaNa-sua ima saMbhaliya, bhaMti sayala harihiM Taliya / / 57 gAthA putta pahANo vi sayA, jai eso mahiyalammi dANa-guNo / taha vi-hu attA-sattI, tattha ttumaM sohaNo navaraM / / 58 savvesu sukajjesu, vi majjhattha-guNo suhAvaho [ho]i / aikappUrAhAro, mahavai kiM dasaNa-paDaNassa // 59 dUhA atihi namaMtA jAi~ guNa, thaDDima neha na hoi / majjhima guNa sevaMtayA~, kuMbha bharaMtau joi // 60 aisIihi~ taruvara dahai~, ai-ghaNa-vuTThi dukAla / aidAnihi~ aNucitapaNauM, ai sahu Ala-jhamAla // 61 atihi na bhallA varasaNA, atihi na bhallA dhuppa / atihi na bhallA bullaNA, atihi na bhallI cuppa // 62 gAthA iNameva supaMDiccaM jaM AyAo vau vi viseseNa / jaha putta putta-puvvaM, pabhaNaMti visArayA evaM // 63 kaMDalIuviNa-ajjaNa je vaya karai~, viNa-sAmiya bahu rosa / aturapaNi avasara visari, jaM viyara niya kosa, jaM viyarai~ niya kosa sosa bahu karai~ ikallau, te ittara aNucitta mUrikha dhuri jANa pahillau, khajjaMtAM khaya jaMti mera mahiyara sama bahu-dhaNa, paidiNi daMDa-samANa jeu viyaraNa viNa-ajjaNa // 64 gAthA piya mAya bhAya jAyA, jAyAi~ jaNANa tAva sammA / jA vipphurai suvittaM, viulaM viulAlae niyae // 65 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] vittaM pitammi kAle, vihi- vasao vasaNaDhukkie puriso / gaya-teyaM piva puriso, paDibhAsai jaha ya iMgAlo || 66 tA putta niyaya kula - rajja - sAra - nivvAha - khama - guNaM / (suguNaM) sAhAraNaM samANaM, samAyarasu savva sukaraNaM // 67 aha suNiya rAya - sikkhaM, kumaro ciMtai hiyaya - majjhami / dhaNNohaM puNNohaM, jeNamimaM sikkhae tAu ||68 guru-piyara - sikkhaNAo, natthi paraM amiyamiha jae pavaraM tassopekkhA samamavi natthi paraM kAlakUDa - visaM // 69 dUhA eka niyajaNaya ani valI, sikkha dIi guru jema / saMkha anii khIrai bhariu, ika surahau ni hema // 70 amiya-ra - rasAyaNa - aggalI0 // 71 vastu ima pasaMsiya, ima pasaMsiya, pujja piya-pAya, yaha~ ghari ramali - rasi, rAyahaMsa - samavaDi kumara hari, tigi caccari cahuTai ramai, bhamai khillai supari pariyari taNu viyaraNa - vasi vitthariu, puNu jhuNi tasu avavAu muhi tinhA buMThA parai, maggaNa eha sahAu // 72 aDila - dUhA maggaNa jaNa jaMpaMti kumaravara, tua sama kovi nahI~ jagi naravara / dANi dalida-DAraNa dANesara, aDhalika akala aMgi alavesara ||73 hATaka chaMda alaveara aNupama avani anaggala acala - dANa guNavIra, jasu kara kiri aMba sadA - phala kalarava maggaNa koila kIra, kappataru - jamali huI jaga majjhihi huau su kema karIra, laliyaMga - kumara vara suNi viSNattiya samaratha sAhasa - dhIra // 74 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] ciMtAmaNi patthara kima tullai kahu, kima haMsakAya bhama bhullai, sAyara hoi kema chillara chali, raMka su kema tulai bhUvai bali // 75 chaMda bhUvaI bala tulai kema bala raMkaha paMka hui kima vAri, sahasakara-kari kima uppama dijjai bhaddava nisi aMdhAri, gaddaha kima nAga mAga kima UvaTa kAyara kima naravIra, laliyaMga-kumaravara suNi viNNattiya samaratha sAhasa-dhIra // 76 sasahara-kari kima ghammaha uppama, amiyakuMDa kima hAlA-sama jiNavara-jAkha bihuM bahuaMtara, pittala hema jema ghaNa aMtara // 77 aMtara ghaNa suyaNa anai dujaNa-jaNa aMtara sarasava mera, aMtara jima mugati mahAsukhasaMpati bahubhava saMbhava phera, aMtara jima bahu lavaNa kappUraha aMtara jima paya khIra, laliyaMga-kumaravara suNi viNNattiya samaratha sAhasa-dhIra // 78 aDDila aMtara jima paMDiya-jaNa mukkhaha, aMtara jima nArayagai mukkhaha, aMtara jema dAsi kula-vahuaha, aMtara ikka ani bahu-bahuaha // 69 bahu aMtara bahuia ikka jima aMtara baMbhaNa jima sovAga, aMtara AyAsa dharaNi jima aMtara aMtara sallari sAga, aMtara jima sAdhu ani sAvayajaNa aMtara sAyaratIra, laliyaMga-kumaravara suNi viNNattiya samaratha sAhasa-dhIra // 80 kalazaSaTpadaH sAyara savi jhalahalai~ calai~ java aTTha kulAcala, dharaNi dharai AkaMpa kappi kaMpai~ visurAcala / caMda navia aMgAra sUra sirajai tamabhara (?) dhArAdhara navi jharaI dharai navi sesa sayala dhara, supurisa sasatti toi navi calai~, niya-aMgIkiya-guNavaguNi laliyaMga-kumaravara vInatI eha amha vali vali nisuNi // 82 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] gAthA . paripAliuNa suciraM, dANaguNaM guNa-dumassa mUlaM ca / kiviNa - kuDhAreNaM, kiM chaMdasi cheya chala bhatthe / 83 dhIra sUrataM suyara - kolAiesu jIvesu salahijjai kiM na puNo, dANaM doghaTTa - esu // 84 yataH sUrosi paradala - bhaMjaNo si guruosi bhaddajAusi / dANeNa viNA suMdari, na sohae daMta nikkaraDI // 85 (ka) (bhaddakule uppanno, uttuMgo rAya - bAra - sohaNao / dANeNa viNA suMdari, na sohae daMta nikkaraDI // 85) (kha) uDDAha - tiriya-bhuvaNe, kittiM paripesiUNa dANeNa / saMpai saMpai-luddhassa, kovi tuma pagai palaTTho // 86 saMgaha-paro samuddo, rasAyalaM pAviUNa saMtuTTho / dAyAro puNa uvariM, gajjai bhuvaNassa jalaharo // 87 evaM nisamma kumaro, dUmiya-hiyao haovva bANeNa / maggaNa-muha- kodaMDaya - niggaya- avavAya-rUveNa // 88 citai hA kIsa ahaM, paDIo khalu vaggha- - duttaDI -nAe / ahavA kiri sappeNaM gahiyA chucchaMdarI vva jahA // 89 // yugmaM aha gilai gilai UaraM0 // 90 ikkatto ruai piyA, annatto samaratUranigghoso | pimmeNa raNa - raseNa ya, bhaDassa dolAiaM hiyayaM // 91 dUhau bharau~ ta bhArI hoi, Adhau~ karau~ ta jhalahalai / bihu~ pari visamau~ joi, navi letI navi melhatI // 92 paddhaDI chaMda citavas kumara niya citti ema bihu~ gami guru- saMkaDi karau~ kema, ikkai disi naravai - ANabhaMga, anni-vi disi viNasai kitti caMga // 93 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] bhaMjai je bhujavali bhUva-ANa, khaMDai khala khitti je gurua-mANa / / chaMDai chali chottie kulaha nArI, viNa-satthi kahijjai tinni mAri // 94 AjJAbhaGgo narendrANAM0 // piNa kijjai kAraNi ucca kajja, jiha karatA~ nAvai loya lajja / sakkara khaMtA~ nai paDai~ daMta, tiha~ jaDiya na mUlIya maMta taMta // 95 jiNi pasaraI cihu~ disi cAya-kitti, tiNi vaMchai mUDha su kuNa akitti / jaM dANa bhaNijjai jaga-pahANa, tihi karai kisau~ nararAya ANa // 96 jaM ditA~ hoi suhu au(i?) amha, rUsau jaNa dujjaNa karau namma / khajjaMta diyaMtA~ jAi lacchi, sA jAu sujinI vali na pucchi / / 97 ima ciMtavi cAliu catura kumAra, dii puNaravi dutthiya dANa-sAra / dhaNa kaMcaNa kappaDa ai apuvva, jaM caDai hatthi taM diyai savva // 98 jaM jIvaha jArisa sahaja bhAu, navi milhai~ te tima niya-sahAu ukkAliya jala jima sIya hoi, jagi nahIM sahaja paDiyAra koi // 99 jai vAsa sayaM govAlIyA, kusamANiya baMdhai maaliyaa| tA kiM sahAva-dhiya-gaMdhiyA, kusamehi~ hoi sugaMdhiyA // 100 paddhaDI chaMTa ima jANi vali kupiu naresa, diddhau DasiAhari tasu videsa / rakkhiya rosaggali rAya-bAra, jiha~ huMtau aNudiNa navi nivAra // 101 vastuH kumara pikkhiya kumara pikkhiya rAya kupasAya, ciMtai ima niyaha mani, karau~ kema aha mANa-kajjihiM, jau Aiya mujha vasaNa, navi kAvi nahIM mujha Iha rajjihiM, aviNaya anayattaNa rahiya, jai emusuNa dosa (emvai~ puNa ?) lau mai~ iha rahivau~ nahIM, Ai na hoi na josa? // 102 gAthA vAhi-dalidda-malinnA, vi mANa-vasaNAgame maNassINaM nannattha suhaM sayalaM, desaMtaraM-gamaNa-vimaNANaM // 103 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] yataH dIsai vivihaccariyaM // 104 paddhaDI calliu kumara nisi ema ciMti, kamalujjala-komalakAya-kaMti / pakkhariu pavaNa-java vara-pavaMga, tasu uppari AsaNa-ThANa-raMga // 105 caDi calliu caMcali turaya-vega, maNa pavaNa suyaNa bala hUa aNega / dii deviya devI vAma sadda, laliyaMgakumara tumha hoi bhadda / / 106 bhairava bhaya vArai dahiNaMgi, civvariya catura paNi cavai aNgi| rAyA rAyattaNa kahai vAma, lAliya savi TAlai veri ThAma // 107 dAhiNi disi hui haNumaMta hakka jANi ki jaya kumara payANa-Dhakka / sAraMga nAma bahu attha hoiM, te sayala sabala dAhiNai joi / / 108 haNamaMta hariNa cAtaka cakora, baga sArasa sAraya haMsa mora / / sAvaDa suNaya-vi bhalA ea, jima-bulliya Agama-graMthi jea||109 kari kariya kumara karavAla mitta, je sabala sayA ujjoya-citta / bhaya-bhIDaiM sArai bahu a kAma, jiNi kari sUrattaNa lahai nAma // 110 te samaratha sudaDha sahAya eka tasu vala-dali calliu kumara chek| tasu gamaNa maNiMgiya buddha jAma, sajjaNa puNa puTThihi thiyau tAma / / 111 appA guNa dosa muNai sa appa, jima bujjhai sappa hatthi siNa sappa / tima sajjaNa dujjaNa niya-suhAI, supurisa sacchaha chiNa-kaccha chAi // 112 uttama navi karai viyAra ema, para-appa-vigati navi rosa pem|| sama-sattu-mitta uttama caritta, sama-visama-samaya para-kajji citta / / 113 dUhA sajjaNa atihi parAbhaviu, manihi~ na-ANai DaMsa / chediu bhediu dUhaviu, madhurau vAjai vaMsa // 114 uvayAraha uvayAraDau, savvaha loya karei0 // 115 SaTpadaH navi jaMpai paradosa appa para-jaNu-guNa vaccai~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] dhaNa- juvvaNa-guru-mANa- dANa-mANihi~ navi maccAi~ appa rahU~ saMtosa tosa mannai~ para - riddhihi~ parapIDai parajalai~ Talai~ para - kUDa kubuddhihi~ uvayAra karai~ uvayAra viNa, appa pasaMsa na niMda para, ima bhai suttamuttAvalI, erisa, supuri[ sa ] -cariya vara // 116 gAthA supurisa - cariya- pavitto, kavaDujjhiya-sattu - mitta-sama-citto / aNugaya- vacchallAo, na nivArai taM tahA kumaro // 117 jaM jeNa kiyaM kammaM, anna - bhave iha bhave suhaM asuhaM / taM teNa bhoiavvaM, nimitta - mittaM paro hoi // 118 aha teNa kAraNeNaM, kumaro pucchei tamaNugaya- bhiccaM / sAhasu suha-paMtha-kai, kamavi kahaM savaNa suha- heuM // 119 tA jhatti suyaNa - nAmo, niya sahaja - guNAu viyariya - virADo / jaMpa kahu deva tumaM, kiM pi varaM puNNa pAvAo || 120 tA sahasA laliyaMgo, vimhiya - hiyao suvajjarai evaM | re muddha mUDha tumae kiM bhaNiyaM bhuvaNa payaDamimaM / 121 abalA - bAla - guAlaya - hAliya-pamuhANa jaM phuDaM loe / dhammANa, khau tahA Nava pAvAo // 122 dUhA suyaNa payaMpai sacca puNa, je mUrikha deva ( ? ) / piNa dhammAdhammaha taNAM, kahi kima jANai bheva // 123 kumara bhaNai suNi re suyaNa, vayaNa abhiya mi mujjha / jaM tujha Agali phuDa kahau~, dhammaha eha ji gujjha // 124 jIva-dayA jiNa-dhamma puNa, uttama kuli avayAra / suha-guru- caraNakamala valI, dullaha rayaNa ciyAri // 125 puNya - hINa je jagi purisa, puNa navi pAmaI eha / rajju riddhi sahu suaNajaNa, rUva-ramaNi guNa--geha / / 126 - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] sacca-vayaNa guru-bhatti puNa, nai dutthiy-jnn-daann|| dhamma eha jiNavara taNau, bahu-phala phalai amANa // 127 yataH dhammeNa dhaNaM va 0 // 1281 .................atthamaNa mattha divasa blo| rayaNabala vasagga suddA, avi tArA viphuraMti jae // 151 samaya-valAo kAle, ahamma-karaNaM suhAvahaM hoi / tassa balAbhAveNaM, dhammo'rammo hui asukao // 152 aDillamaDillA dhammavaMta tua eha avacchaha chaMDi kumara tiNi dhamma vivatthaha / samaya eha tua karaNa ahammaha, ajji bahula dhaNa karaNa ahammaha // 153 kumara bhaNai suNi suyaNa supAvaha, vayaNa suNau~ navi eha supAvaha / vali vali bulli ma aliya supAvaha, jaM dhammihiM khaya jaya puNa pAvaha // 154 dhamma karatA~ jitta na hoi, ji tiha~ aMtarAya phala koi / kiM na hoi khajjaMtA~ sakkara, dasaNa-pIDa vici Avii kakkara / / 155 nAya-sarisa ajjijjai lacchI, taM niyANi jima hoi kulacchiya / paratiya-pema jema jasu ajjaNa, kula-kalaMka avajasa jaNa lajjaNa / / 156 sunnarAni-rUnau~ kuNa kajjihi~, kajja ki kaliyali kijjihi / gAma-buDDha nara pucchau koi, bhaMjaiM vAya nAya guNa kei // 157 jau ima kahai puNa jagi rUDau~, tau tai lavIu~ sahU jaM kuudduN| tAsu pAva chuTTaNa chala dakkhau~ karisi kisuu~ paNi jhuNi tua akkhuN||158 suyaNa bhaNaI suNi naravara-vaMdaNa, amha vayaNa sIyala jima caMdaNa / bhallau~ bhaNiu~ mujha paNa ima jANau~, huM sevaka iNi bhavi tuM rANau // 159 jai vivarIya vayaNa iha sAmiya, tau tuM nicca bhicca huM saamiy| 1. 129thI 151nI gAthAnA pUrvArdha sudhIno khaMDa nathI / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] ima vivadaMta patta ika gAmihi~, bhuMcha loya phala haNiya kuThAmihiM // 160 atha kAMyAI bolItau te tiNi sthAnaki beu AvyA, te bhuMcha lokA~ mani na suhAvyA kahau udezana pUchA~ kAMI eka apUrva vAta bhalau~ siu~ puNya kiM pApa // 161 aDilAI mizra bolI tau te bolai~ bhuMcha muchAlA, mANasa rUpi jANi kari chAlA / kahau bApa kisiu~ mAgu jApa aha siu~ jANau~ puNya kai pApa / 162 atha sUDa mhai karasaNa karA~, khetra pANI-su~ bharA~. kAsa bAlA~, DuMgari dava parajAlA~, vAlarA~ vAvA~, ghaNA dina ku~ lUNI tavAvA~, bhaisi cUSA~, bolA~ gADhA~, jimmA kaddana tADhA~, moTA draha talAva sosA~, bilAi kakara posA~, Dhora cAroM, sApa mArA~, vaDa-pIpalA bhakhA~, lUNAM nIlA~, karA~ sUDA bolA~, kUDa gAMDA vAhaNi khaDA~, anaDa saMDAdika naDA~, ApA paNI kSetra pAlA~ kAji jhaMbi jhaMbi paDA~, madhumINa saMcA~, vAchaDA pADA~ dUdhi vaMcA~, sAMDa gAi-taNA karNakambala chedA~, te bayali hali gADai~ vAhaNi bhAra-su~ gADhA~ khedA~, kusi kuddAla hala hathIyAra vahA~, rAti dIha kheta khale mAle rahA~, pIyA~ para dhala chAsi, vasA~ ApaNai sAsi, dharamau ku~ na jANA~ nAma, karA~ sadA kAma, khAu~ khIca, Talai ghA~ca, ima sukhai bharA~ peTa, mhA~ki su~ pUchau re bholA~, pApa-puNya-kI neTa // 163|| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] gAthA ia nisuNiUNa kumaro, pAmara-vayaNAi~ aruDa-baraDAi~ / ciMtai aho kimevaM, purao eANa jaM nAo // 164 jaM puNNa-pAva-lakkhaNa-lakhaNa rahiyANa naaypddivttii| taM kaNaya-bhalla-bhallI, jaMbAle joiyA vihiNA // 165 jai bahu araMsu tillaM tA kiM lippei girivare mUDho / jai bahuvIyaM sagihe, tA kiM ko Usare vacai // 166 jai caMdaNaM ghaNaM, tA kiM koi dahai kdnn-vaagss| jai khIraM bahuaaraM, pAijjai kiM bhuaMgassa / / 167 (jai) kaNaya-rayaNa-mAlA, tA ko baMdhei kAyakaMThammi / jai bahu-duggala payaro, kiM kijjai vADi-parihANaM // 168 kiM bahu-buhajaNa-nAo, jai kijjai mukkh-paamr-jnnehiN| tA vuccattaparattaM, jAyaM uvahANayaM saccaM // 169 jihi~ kappiya kappUra-taru, kijjaI kayaraha vaaddi| sahiya ti nigguNa-desaDai~, kiM na paDai nitu dhADi // 170 jihA~ lIlA kAeNa-su~, koila kalirava mor| sahiya ti nigguNa-desaDai~ kiM na paDai nitu cora / / 171 jiha~ mayagala-maya-matta-sama, kArijjai khara-kajja / sahiya ti nigguNa-desaDai~, kiM na paDai ghaNa-vijja // 172 jiha~ samasari tolai tulai~, kaNaya kpaaskpuur| sahiya ti nigguNa-desaDai~, kima uggai nitu sUra / / 173 jiha~ koila-kulakaliyalaha, karai ti kAya parikkha / te vaNa vaNadava kavalisuM, kavaliya kiM na sarikkha // 174 gAthA iya ciMtiuNa kumaro, jAvaliuM turiyaturayamArUDho / tappiTThi-saMThio puNa, sagavvameyaM bhaNai suyaNo // 175 vastu : Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] tava payaMpi tava payaMpi suyaNa suvahAsa, kAsu jala kitti vara, kumara sacca dhaNa dhamma kAmiya, dhammapabhAvihi~ sahu valI, rajja-riddhi tai~ turIya pAmiya, milhi turaya mujha hu turiya, sevaka ji Ajamma, kumara bhai siu~re valI huai~ uvariA kamma // 176 dUhau rajja ramA rAmA sudhaNa pANaha - suM jai jAi~ / tau paNi vAcA ApaNI, supurisa UraNa thAi~ // 177 SaTpada vacani chaliu balirAu vacani kurava kula khoyu. // 178 dUhau gaya ghoDA thoDA nahIM, raha pAyaka bahu saMkha / ghaNIvAra iNi jIvi sahu pAmyA vAri asaMkha // 179 gAthA zrI upadezamAlAyAM pattA ya kAmabhogA0 / 180 jANIya jahA bhogiMda saMpayA0 / 181 paddhaDI chaMda ghoDAnuM kahi suM gajauM mUDha, saMbhalai vatta jai bahu-a gUDha / iNi jIva aNaMtIvAra eha, pattAM dhaNa juvvaNa sayaNa geha | naha daMta maMsa kesaTThirattaM girimeru sarisa iNi jIvi catta / himavaMta - malaya-maMdara - samANa, dIvodahi- dharaNi - sarisa - pamANa // 183 AhAri na puTTuu jIva ehi, bhavi bhavi bahu pari nava-navai dehi / thaNa - khIra- nIra piddhAM jakevi, sAyara sari sariya na pAra te vi // 184 bahu kAmabhoga sura naravilAsa, kevalI na jANai pAra tAsa / kiNi kAraNa tara dukha dharai jIva, bahu paDiya avasthA hoi kIva // 185 gAthA jaM ciya vaiNA lahiyaM 0 ||186 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] paddhaDI saMpai jasu harisa na hoi citti, vihaliya-velA~ navi sogaditti / raNa saMkaDi lii navi puTTi ghAu, jaNaNI jaNi parisa parisa-rAu / / dUhau jiNuNA jiNA ma gavva kari0 // 188 sIhiNi eka ji sIha jiNa cha0 // 189 liu suyaNa turaMgama eha tujjha diu deva seva-Aesa mujjha mujha jAu mala jima sahu asAra, rahu rasa jima sama-dama-satta-sAra // 190 ima kahiya su appiu turaya tAsu, puTThihi~ thiu kumara su jema dAsa / calaMtau caMcali caDiu soi, haThi hasaiti pacchali joi joi / / 191 milhaMtau je navi puhavi pAu, bisatu bahua-vici-jamali rAu / pahiratau paTaMbara pavara cIra, suhasayaNa seja vAmaMga vIra / / 192 mANasu aDAgara bahua pAna, gAvatA~ sugAyaNa gIyaMgAna / karatA~ bahu-maggaNa jaya-susadda, vajjatA bella-nIsANa-nadda / / 193 caDatau varacaMcalatara-turaMgi, naccaMtA~ niuNa nava patta rNgi| cAlatA caturatara patti-ghaTTa, hIsaMtA~ hisimisi hayaha thaTTa // 194 tiga-caccari-cau vaTa-jUa-ThAmi, ima ramatu je lai kumaranAmi / te pisuNa-puTThi pulatau palAi, jaM karai daiva su ji hoi joi // 195 SaTpara yataH-kiNihi kAli vara turaya milhi caDIiM sukhAsaNi0 // 196 gAthA aNudhAvamANa-kumaraM, magga-samAvesa-seya-mala-vigalaM / paccArato pai pai, pabhaNai suyaNo puNo evaM // 197 kiM kumara tae diTuM paccakkhaM dhamma-pakkhavAya-phalaM / to ajja-vi caya cAhiya, dhammassa kayaggahaM vihalaM // 198 vaMcasu loge vahabaMdhaNesu mA kuNasu kivaM kivAluvva / no atthi katthavi tumaM, ko anno jIvaNovAo / / 199 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] tA jhatti kumara - rAo jaMpai re duTTu dhiTu pAviTTha | tuha sajjaNAbhihANaM, abhiyakkhA jaha visasseva // 200 kiMcevaM ducchuddhi, cito vaha baMdhaNAIesa puNo / vAhAo - viya ahio, pAveNaM jaha suyaM loe // 201 pAvassa kAragAo, suniMdaNijjo kubuddhi - dAyAro / ittha kami kahaM so, suNai suimaM savvahA suhiyaM // 202 jaha kovi vaNe vAho, kaNNaMtAkiTTha - diDDha - kodaMDo / ghAyagga-gayAe puNa, hariNIe patthiyo evaM // 203 khaNametta meva ciTThasu, vAha vayAmatti tAva niya ThANe / lahu-lahua- apaccAI chuhAe bAhijjamANAi~ // / 204 tesiM thaNa - pANamahaM, kArittA jAva tua samIvammi / no emi tao paTTA, puNaravi teNeva vAheNaM // 205 jai no jai esi tao, kiM tA baMbha-tthIya - pamuha - vaha - jaNiyaM / pAvaM pavaNamANA, no mannai taM tahA vAho || 206 I tA puNaravi sA hariNI, jaMpai no emi jai tara suNasu / vIsatthassuvaesa, jo dei, naro ahiya - kAraM // 207 pAveNa tassa turiyaM lippAmi putti sA gayA turiyaM / niya - vayaNa luddhA, samAgayA puNa bhaNai evaM // 208 chuTTAmi kahaM supurisa, tuha - bANa - pahAra - mAra- - vArAo to luddhau vicitai, kiM eyAe purA bhaNiyaM // 209 vIsatthAe imAe, pasu nihaNi jaM ca demi kuvaesaM / tA pAvAo pAvo chuTTemi khN....||210 ia ciMtiUNa vAho, vimhiya-hiyao payaMpae evaM / bhadde maM dAhiNao, gacchasi tA gaccha... // 211 evaM tahatti bhaNiyA, gayA gihaM so- vivAha - avayaMso / tA tujjha kami imaM kiM desi kupAva pAvamaI // 212 ... caturbhiH kalApakam / iti hariNI - dRSTAntaH // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] ika-nIkAraNi eka, ai-karai~ pAva anek| hiMsaMti jIva aNAha, te husai~ kema aNAha / / 213 jaMpaMti ika bahu kUDa, te hui duh-giri-kuudd| haThi hara para-dhaNa lobhi, lajjavi appa-kulobhi / / 214 lopai~ ti laMpaTa zIla, tiha~ kisiya niya-guruzIla / ai-karai~ bahu AraMbha, tiha~ dharai~ dhuri saMraMbha // 215 mani dharai~ bahua kasAya, tasu chehi kaDua kasAya / vaMcai ti piyagurumAya, jasu mAya kiha~ navi mAi // 216 ima achai~ bahuara pApa, jIha~ taNau kali bahu vyaap| na karai~ ti kAraNi dharma, jodii savi ziva-zarma // 117 achai nigguNa deha, tasu taNau lAhusu eha / kijjai ji para-uvayAra, saMsAri ituM sAra / / 118 vihaliya vivihi vasi sAhu, navi karai kamma asAhu / chuhapIDa-pIDiya-haMsa, navi karai kIDiya hiMsa // 219 kApurisa kuvasaNa kUDi, lijjai su lahu pr-kuuddi| chali chalai koi na cheka, sujilahai dhamma-viveka / / 220 suNi suyaNa saccaha sAra jagi dhamma ikka ji sAra / navi muNaiM gAma gamAra, tau dhamma siu~ ti asAra / / 221 mahu mahura dADima dAkha, bahu-phaliya suma saya-sAkha / tiha~ karaha gaya muha moDi, tau laggasiu~ tiNi khoDi // 222 yathA yathA bahirai~ gIya navi suNiu bhamara caMpaki na baiThThau, sola kalA-saMpanna caMda aMdhalai~ na ditttthu| kara-hINai~ paMgulai~ kaDhiNa kodaMDa na tANiu, taruNI-kaMTha vilaggi tuMDa-rasabheya na maanniu| kiva haNi kujANa-kuvilakkhaNaha, kaviyaNa jANai~ jaM na maNa / ima kahi gadda guNavaMtayaha, jaga-uppari kima jANai guNa / / 223 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21] ikka dhamma avihaDa mitta, jasu suhiya nimmala citta / jiha~ thaku hui subhadda, nidIi te kima bhadda / / 224 ima suNiya nitra sua-vayaNa, tava suyaNa vihasiyavayaNa / bullai ti bola kubola, jANi kiM paDai giri-Tola / / 225 dIsaMti tua bahu bhadda, saMpai na milhasi vadda / jai mUDha tuM navi hoi, pahANa saccau~ soi / / 226 jaha kevi gAma-gamAra, jaNaNI-bhaNiu ikavAra / gahiyattha kahamavi putta, milhaviu navi kula-putta / / 227 abhayA jaNaNia pucchi, vilagau~ ti saMDaha pucchi| kari dhariya niya-bala-mANi, tiha~ loya miliya amANi / / 228 tasu matta-latta-pahAri, paDiyA su daMta vicaari| . milhi na puccha sahUDha tima tuma-vi hoisi mUDha // 229 kulaputrakathA pucchai suyaNa kahi deva, siu~ karisi paNi puNi heva / viNa nayaNa-kamala na atthi, tua kiMpi satthi suasthi / / 230 amarisa-bhariyaha tI vayaNi, hiM kumaravara tINi / tasu vayaNa aMgiyakAra, kiya jema karavata-dhAra // 231 paDivanna vAcAvIra, laliyaMga saahs-dhiir| suha suyaNa ikkihiM gAmi, pannau ti sAkhA-nAmi // 232 bhaviyavva-kamma-niyogi, pucchai ti gAma niyogi / puNa kahiu tima tiNi vAra jima puvva-gAma-gamAra // 233 aha caliya puNa dui maggi, jaMpii suyaNa tasu aggi / suNi sacca kumara nariMda, tuM puhavi jANa ki iMda // 234 bahu sacca sIla nihANa, tua samau jagi koi na jANa / niya-appi appa nihAli, paDivanna vAcA pAli // 235 ullaMTha vayaNihi~ tAsa jhalahaliya teya-payAsa / jiNa sANa ghasiya kavANa, dipau sukumara pahANa / / 236 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] tasu ramma raNNaha kUli, lahu jAi vaDa-taru-mUli / bhua-daMDa ubbhavi bevi, vinavai kara joDevi // 237 vastu kumara jaMpai kumara jaMpai, suNau sasi sUra, vaNadevati savi suNau, suNau tAra gaha-gaNa viNAyaga, dhamma eka jayavaMta jagi, dINa-duhiya-jaya-jaMtu-nAyaga, tAsu kajjihiuM niya nayaNa, vayaNa virAma visesa, bijjau~ bhaya-tama-pamuha navi, kAraNa kiMpi asesa // 238 cAli ima kahiya rahiya kurosa, giNatau na sajjaNa dosa / romaMca-aMciya gatta, jANi ki pamoyaha patta / / 239 kaDDiyasu kari karavAla, ahiNava ki vijja jhamAla / uppADi tiNi nIya nayaNa, diddhaM, sahatthihiM suyaNa // 240 siri nAsa phullaviyAsa, tua dhamma dummaha yAsa / aMdhatta kala bahumANi, kiya kamma taNai~ pamANi // 241 paccAri ima te duThTha, laliyaMgakumara visitttth| giu turiya turayArUDha, kiNi disihi disi vA mUDha // 242 dUhA aha ciMtai niya-maNi kumaru nayaNa bAha-bahu-ruddha / phiTa re daiva kisu~ ki au~ jaM evaDa duha diddha // 243 rajja-bhaMsa raNNihi~ vasaNa, nicalaya(?) cakkhu-viNAsa / evaDa duha kima sahisire, hiyaDA phuTTi hayAsa // 244 choTaDA dUhA ima jANIi piNa kIjai kisuuN| jai joIi tu ApaNau~ karma isuN||245 tau ima jANI-nai rahIi sNtosiN| je suha saMtosai~ te nahIM bahu sosai~ / / 246 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] cAli ima ciMti citti kumAra, rUpihi~ ki ahiNava maar| navi karai eha vivattha, muM paDiya isiya avattha / / 247 pahiratu je paTakUla, te vasai vaNataru kUla / mANatu jasa varapAna, kari dharai te vaDa-pAna / / 248 jasu veNu vINasurAva, te suNai pakkhiya rAva / karatu kutUhala-keli, su ji phirai vici vana keli // 249 dekhatu nATaka-raMga, dekhai na te niya aNg| caDatu ji caMcalivAhi, tasu aMgi Ahi ki vAhi // 250 karatu ji kara karavAli, te karai kari krvaali| sUtau ji seja-palaMka, su ji raDai jima jagi raMka / / 251 ramatau ji haya vAhiyAli x x x x x bisatu cAuri caMgu, bisai su taru-saTTaMga / / 252 vajjaMtA Dhulla mRdaMga, su ji paMDu paMDu mRdaMga / suNatau ji jaya jaya bulla, su ji suNai vAyasa-hulla // 253 jasu mANa ditu bhUpa, su ji cakkhu hua mru-kuuv| ima dukkhi duhilau hoi, laliaMga nayaNa-vijoi / / 254 iti zrI vidyA-kalpa-vallI-mahAnanda-kanda 2, praNatAnekarAya-vajIra-naranAyaka-mukuTa-koTi-ghRSTa-pAdAravinda (1) / __ zrIzrIbhAlIvaMzAvataMsa, aneka-suviveka-cheka-chatrAdhipati-mahAnarendra-kRtaprazaMsa(2) kUrcAla sarasvatI biradadhara, puraSa-ratna-vara(3) SaTdarzanIgurvAzAkalpitAnalpadAna-kalpa-druma, agaNya-dAna-puNya-prasAranirjitAzeSa bali-karNa-vikramArka-bhojapramukha bhUpAla, zrImadarhaddevagurucaraNa-tAmarasa paricaryA-marAla, malikarAjazrIpuJjarAjakArite saMDesarAgacche zrIIsvarasUri viracite puNyaprasaMsAprabaMdhe prAkRtabaMdhe zrIlalitAMga-- caritre rAsakacUDAmaNau zrIlalitAMga-sajjana pApa-puNya-prasaMsAbhi vAda lalitAMgaduHkhAvasthA-varNana-prakAro nAma dvitIyo'dhikAraH // 2 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] gAthA iha duha-dutthAvatthA-naipUri nichuTTamANaso kumaro / ciMtai aho kimevaM, mama dhammarayassa saMjAyaM // 255 taM ceva suyaNavayaNaM, kaha supamANaM vaDaM jugaM me vi / na uNo nAyaM siddhI, kaI tariyA havai dhamme // 256 jaha aMgamala visuddhI, khali-tillayA-pamuha-vatthu-satthehiM / kijjai puvvamapuvvaM, tau tasa dhammassa dhuvasiddhI / / 257 dhiddhI me mohamaI, jeNerasi ciMtaNaM vilomassa / dhammo dhuvaM jagattiya-jaya-heU tanahI hoi // 258 dUhau rUsau sajjaNa hasau jaNa, niMda karau sahu loi| jiNavara-ANa vahaMtaDA~, jima bhAvai tima hoi // 259 gAthA ia niamaNo su veragga-saMkaliyAe nijaMtiUNa puNo / calamaghuDu-vva kumaro ai-vahai vAha bahula-diNaM // 260 paddhaDI chaMda saMjha-samaya su pahuttau, tihi~ itthNtrihiN| tasu duha-duhiya ki giu ravi, pcchim-aNtrihiN| niya-niya-nIDa-nilINa ke puNa mahAsarihi~ pakkhiya savi kaMdaMti sujaMta mahAsarahi~ / / 261 dahadisi huI ki tiNi duhi kajjala-kAla-muha tAraya-gaNa dujjaNa jaNa dakkhai appa-suha / paumiNi-saMDa visaMDiyamANa ki piya virahiM mahuaru-misa-visa gilaI ki suhamaraNa-virahi // 262 caMdanaMda cirakAlasurayaNihiM rAyatu a kumaiNi diiM AsIsa ti viha sIya jalahi sua / sasa saMbara sIyAla susaddihiM gayaNadhaNa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 ] gajjai nisi aMdhAra ki Aviya ghoraghaNa // 263 lahu lahu dhaMtasudaMta ki sasaharakarapasara dIsa dIsaha jANi ki bhaMjaI karapasara sui vimalaNi aMgaviraMgihi niyasuvaNi bahu phala phaliya subahuara taruara vINavaNi / / 264 bhASaNa tiNi prastAvi te lalitAMga kumara, abhinavau tINi vani jANi ki bhogi bhramara // jima lavaNarahita rasavatI, chaMdo-rahita sarasvatI // gaMTha-rahita gAna, artha - rahita abhimAna // guru - vihIna jJAna, yoga-rahita dhyAna // lAvaNya- rahita rUpa, jala-rahita kUpa // deva - rahita prAsAda, rasa - rahita nAda // nAzikA -rahita mukha, puNya - rahita sukha // ucchava-rahita ghara, guNa-rahita nara // dayA - rahita dharma, kAraNa - rahita narma // dAna - rahita dhana, tima dRSTi-rahita kumara jANai te te havauM apUrva upavana // 265 te vana kehuM apUrva cha ? SaTpada aMbu jaMbu jaMbIra kIra kaMthAra karIraha kAluMbari kRtamAla kauThi kevaDa kaNavIraha // kadalI kiMsua kamala kiMba kalhAra ki bhaNIiM khIraNi khIra khajUra khIrataru khArika suNIiM // gulla giriNI gurua, jAhi jUhi jAI - phalai~ jAsUaNa jhIMjha bahu jhADi tiha~ bhayaha bhIya rakkira Talai~ // 266 TiMbaru tAla tamAla tAra tAlIsa tagara puNa dADima damaNau devadAru dakkhaha maMDava ghaNa // dhAmiNi dhava dhAhuDI dhaneDa bahunAmihi~ taruvaru nAga sAga punnAga caMga nAriMga su-phala-bhara // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] paDalaya pArijAtaka pavara, piSphali piMpali sAkhi sahu phophali suphAMgi-kUDa phaNasa, bala bIli bori bAuliya bahu / / 267 bIjaurI bahuphalI bhaMga bhallAtaka bhaMgiya mirica mayaNahala marua muMja mahu muruDA siMgiya / / rAiNi rohiNi rayaNisAra rattaMjaNi rAsami caMpaka cAru lavaMga hiMgu haraDaI sami sIsami / / vaDa varuNa vaula vaula siriya, kiri vasaMta saMpai~ variya navanavai bhAri vaNasai tihA~, bahua su-phala-phullihi~ bhariya // 268 cAli ima bhamai te vaNasaMDa, maya-matta gaya vnn-sNdd| bahu vAgha vi ruhua sIha, tiha~ phirai akala abIha // 269 tihA~ ghUa ghU ghU sadda, suNIi ti kinnara-nadda / vAsaMti mahu-ravi mora, kala kIra catura cakora / / 270 koila su-kalaravi rAga, Alavi paMcamarAga / ahiNava ki varasai meha, saMbharai paMthiya geha // 271 mahamahai malayasu-vAi, bahu-gaMdha caMpaya jAi / giri jharaI nirjhara vAri, jANIi sara taravAri // 272 ima thuNi vaNi laliaMgi, bahu rayaNi vaDa-tIDa-saMgi / suttai suNiu nara-sadda, bhAraMDa-pakkhi-vivadda / / 273 paddhaDI itthaMtari tasu niggoha-ThAmi, bahu miliya pakkhi bhAraMDa-nAmi / annonna cavai te mnnua-bhaakhi| niya-niya-mAlai Thiya vaGa-su-sAkhi // 274 kachu diThau~ jaM jiNi ai-apuvva / koUhala kiMpi suNiu ti savva / / tasu majjhihi~ bulliu ikka pakkhi / savi suNau ti kaliyala sadda rakkhi // 275 jaM kahau~ vatta apuvva ea Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [27] mai~ diTThI jaNa muhi suNiya jea / ima suNiya te vi niSkaMda - nayaNa hua sui~ savvatasu pakkhi-vayaNa // 276 aha acchai amarAvai- samANa disi puvvi apuvva su-nayari-ThANa / gaya-kaMpa - caMpanayari hi~ pasiddha bArasama su-jiNavara jiha~ su - siddha // 277 tiha~ dhamma-nAi - niuNegarajja sAhasiya sUrasuMdara sakajju / vihi-diddha siddha saccattha- nAmi rehai ni - rAya jiyasattu - nAmi // 278 guNadhAraNi dhAraNi nAma tAsa bahurUva - kala ttu - kalA - nivAsa / tasu puttiya pupphAvara su-nAma piya- mAya su- pariyara pema-dhAma // 279 rUpihi~ kari jANi ki raMbha eha nava-vesa kalAgama-guNa- sugeha | bahu-bharaha - bhAva- saMgIya-sAri sAraya kiM manAvI tINi hAri // 280 ika jIhi su-kaviyaNa tAsu rUva aras vibuha bahu- sama-sarUva / taM taha - vi tAsu siMgAra vesa vaNavi suvisesi hi guNa ase // 281 aDilla jasu kama - kasala vimala-kamaluppama uru Uratthala raMbha- thaMbha - sama / taNutaru- sAha bAhu kimi dippai miu miNAla macchara - bhari jippai // 282 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] gaganagatichaMda jippaMti kaNaya ki kaMbha thaNahara hAra nimmagi sohae kaDi-laMka kiri hari kaNaya-kiMkiNi-nAdi tihuaNa mohae / majjhaMga khINi ki pINa uravara bhamara bhogi ki bhaMgiyA / bahu hAvi bhAvi ki ramai nava-rasi navala pari nava-raMgiyA // 283 dUhau rimijhimi rimijhimi neura-saddahi~ kiri aNaMga nissANa vinaddahi~ / calaMtI caturaMga camU-bali maMDai mayaNa mahA-rasi rai-kali // 284 chaMda kaliyalai koila jema kalarava haMsa-gai maya-loaNI kalakIra nAsA-vaMsa nirupama kusumasara-bhara-bhoiNI / dippaMti ahara pavAla-kuMpala dasaNa dADima-paMtiyA muha-kamala vimala ki puNa sasahara kamala-komala-kaMtiyA // 285 kara asoga-nava-pallava-samasari kuMkuma-karala-lola aMgula vari / kararuha kaMti tatvatara taMbaha sama sarIri karavIra ki kaMbaha / / 286 karavIra-kaMba ki kaMbu-kaMThiya savaNa sara hiMDolayA / calavalaMti kuMDala caMda-ravi-jima pahiri pavara su-colayA / kaDi kasaNa kaMcua kavaca kAma ki bhamuha guNa-kodaMDIyA tiNi vedhi sarasari samari suranara kavaNa kivaNa na khaMDiyA // 287 dUhau veNi-daMDa visahara kiri vAsuki hari-vAhaNa-bhaya kiya-nava-vAsa ki / bharaNi-bhUa-bhaya-bhIya ki sasahari sAmI-saraNa liddha jima sasahari // 288 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [29] chaMda hara - hAsa kuMda kapUra vi hasiya hasiya lahu nava- - juvvaNA tia tikka tikkha kaDakkha caMcala caDiya cAvAsavvaNA / siMgAra - sAra suvesa - sajjiya jANi suravai- suMdarI lahu samarasIha-kisora kAmuya vasai jANi ki kaMdarI // 289 SaTpada // nAgiNi navi pAyAli isiya sura- logi na suMdari ramaNi - rayaNa nimmANa jaNi vihi ghaDiya sayala -- dhuri // ikajIhi huM pakkhi dakkhaguNa vajjiya muddhahaM tAsu laDaha-lAvaNNa-vaNNa kima muNau~ sumuMdhaha // erisI nAri nararAya ghari, vihi- dosai~ dUsiya niuNa jaccaMdha- nayaNi juvvaNa - samai, diTTha sabhaMti ti - visauNi // 290 gAthA taM bhava-rUva-sujuvvaNa- ubbhaDa - vesaM nivo ya bbhu - visesaM / daTThUNa nayaNa-vajjiya-vayaNaM vayaNaM bhai evaM // 291 aho parisaya- purisA, pAsaha vivarIya vilisiyaM vihiNo / jamiNaM rUvaM nimmiya, viDaMbiyaM aMbaehi~ viNA // 292 SaTpada vihu vihi-vasi sakalaMka kamala - nAlihi~ kaMTaya puNa sAyara- nIra apeya pavara paMDia jaNa niddhaNa // - ahaM diddha vioga rUva doharigahi~ diddhau dhaNava kiya kivaNattu rudda bhikkhattaNa kiddhau // brahmA kulAla-kammihi~ viNadigala daha - rUva huo ikkikkarayaNa vihi-dosa - vasii~ ikka - ikka - doseNa jua // 293 caMda kIu sakalaMka kAya na na diddhI mayaNaha suyaha daddha daridda lacchile diddhI kivaNaha || loyaNa diddha kuraMga loNahINacchI nArI nAgavalli phalahINa avara phala rakkha asArI // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] soraMbhahINa kanakaha kIu tiyasaloya vibbhama bhuyau hA hA ji daiva karatA purisa, ThAmi ThAmi bhullavi gayau // 294 gAthA iha tAva nisaggeNaM, ciMtAe puttiyA havai puNo / savisesa - kuvihiNI dUsiya- dehA imA jayaha // 295 jAmaM (jammaM) tIe sogo vaDhatIe vaDhDhae ciMtA0 // 296 vastu ima vimAsi ima vimAsiya vasuha - vara- buddhi / jasu saMvara kAraNihi~, nayara - majjhi paDahu vajjAviya / nayara - loya nissoya savi, suNau vayaNa niya-maNi suhAviya // jeu karai kumarI - taNAM, nayaNa - kamala lahu sajja varai teu tIha kaNNasiuM lacchisamiddhaha rajja // 297 dUhau koi naccAviu navi gayau, chaviu na paDahau kINi / vihANai hauM jAisu tihA~, pakkhiya-kAraNi tINi // 298 paddha hama kahiya pakkhi java rahiu mUni pucchiu tava pakkhira ikka jUni / kahu tAya tIi jaccaMdha - diTThi, kima hosyai ahava na nayaNa-siddhi // 299 tava bulliu vaDa - bhAraMDa - rAu, tau~ kiM pi na jANai lahua jAu / maNi - maMta- mahosahi bahu- pabhAva, jagi achai~ nava-nava-guNa-saha va // 300 jau puNNa - jogi guru joga hoi, tava lahai na tasu guNa - pAra koi / ima suNiya sauNi vali puTTha ema, kahu kAmiya-gAmu asoji kema ||301 vali kahai vihaMgama - rAu muddha, jau pucchasi tau vali kahau~ suddha || piNa rayaNi ikka vali sunna raNNa, bullatA~ vADai hoi kanna ||302 dUhau diyaha disi joi karI, rayaNi hi~ puNa navi bheu bullai bahu-jaNa - saMcarai, dhutta - dhuraMdhara keu // 303 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 31 ] paddhar3I tava valatau~ bullai khayara - pAga siu~ achai iha piya- rajja- mAga / para pemihi~ pUchau~ tAya tujjha / vija aMga avara kuNa kahaI mujjha // 304 ima pucchiya tiNi tasu kamma- jogi viNa punihiM kima hui jogi jogi / laliyaMga suNaMtA~ tAsu vayaNi ima jaMpai tava bhAraMDa sauNi // 305 silogA divva-nANa - ppahAjoso, pakkhi - rAutti jaMpae / vaccha AmUlau esA, vaDa- veDhi puja ThiyA // vallI jAcaMdha - dosA pu ( ? ) - mUla - bhallI viyAhiyA / rasa-segAu eyAe, nava cakkhU naye bhave // 307 // yugmam nAya - paccUsa - kAlammi, kattha gaMtAsi jaM puNo / putta tattheva jatthatthi, koUhalamiNaM ghaNaM // 308 annamannatti biMtANaM, tANaM niddA samAgayA / kumAro - vi vaDa- hettho, soccA ciMtei kiM imaM // 309 saccaM vA kimu vA bhaMtI, kAvi esA mamaM jao / dhammo jaggei jaMtUNaM, savva - dukkha - nikaMdaNo // 310 // yugmam nANassa paccao sAra - maho vA kiM viciMtaNaM / ia nicchittu taM valliM, muNittA hattha - phAsao // 311 chittUNa churighAeNaM, vaTTittA patthareNa ya / cakkhu - kUve rasaMtIe, nihittA suttao khaNaM // 312 yugmam gAthA aha takkhaNaM susajjuya, nIluppala - nayaNa - vayaNa pasicaMgo / kumaro pAsai savvaM, nANI va visesa - diTTi - juo // 313 tatto vimhi - citto muiaMgato maNammi ciMtei / dhamma - taru- saMsa- jaNiaM phullaM khalu jAyamiNamasamaM // 314 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] aha caMpAe jiyasattu-rAya-puttIi kara-gaheNa phalaM / bhAvi bhavammi Iheva-ya tamuvakkamakaraNa maha jhatti / 315 dUhau muMna karaMtA nahu kalaha0 // 316 paddhaDI . ima ciMtiya cittihi~ kumara-vIra, tasu pakkhi-pakkhi saMlINa dhIra / vAhiya tiha~ suhi rayaNi sesa, paccUsi patta caMpaha paesa // 317 pakkhAliya saravari hattha-pAu, tasu uvavaNi liya phala-phulla-sAu / calliya caMpApuri puvva-bAri, paDu-paDaha-ghosa-vayaNANusAri // 318 tiha lahiya ikka vAcai siloga, jiha ubbhA bahuara rajja-loga / je purisa suporisa rAya-kaNNa, jaccaMdha nayaNa sajjai su dhanna // 319 tasu diai rAya addhaMga-rajja, tasu hoi sAvi addhaMga-bhajja / ima vacciya macciya puvva-pemi, pattau pura-bhiMtari kumara khemi // 320 taM jANiya rAya-niutta-puMsa, ima bullai~ jaya jaya niva-vayaMsa / tua maNaha maNoraha puNNadeva, maggai ti purisa-vara ikka seva // 321 ima suNiya rAya harasiya apAra, tasu diddhau bahua pasAu phAra / ukaMThiya niva-daMsaNihi~ tAsu, sahasakkha jema mannaI niyAsa // 322 taM pikkhiya baha-guNa-rUva-rUva, mani camakiu ciMtau ema bhUva / kiM suravara kiM vijjAhariMda, kai Isa baMbha goviMda caMda // 323 AliMgaNa-raMga-suraMga-bhUva, niya muNai sahasa-bhua jima sarU ta / iNi kAraNi teDai niya-supAsi, laliaMga-kumara-vara dIviyAla // 324 kiM naMdI kiM puNu nalanaresa, kiM vikkama vikkama-guNa-asesa / ki mayaNa rUvadhara diThu eu, jaM dijjai uppama lahai teu // 325 ima rAya kumara-aNurAya-giddha, dhAI dhuri tasu pariraMbha kiddha / ucchaMgi leI pucchai nariMda, tuma acchai kuzala ti kumara-iMda // 326 ihu desa nayara vara gAma ThAma, bahu rujja-riddhi-bhara-bhariya dhAma / / maha savva eha niya-calaNa-ThANa, ditai ti kiddha tai saphala-mANa // 327 kahu kavaNa kumara tumha kavaNa desa, piya mAya bhAya parighara-nivesa / kuNa nayari vasau tumha suha-nivAsa, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] - saha akkhau akkhaya-guNa-nivAsa // 328 ima suNiya kumara-vara rAya--vANi, bahu-viNaya-namaNa--puvvaMga-dANi / kaha deva sukaya Aesa heva, pucchai jaM hosyai muNisi teva // 329 gAthA iya nisuNiUNa rAyA, jAyAtullANurAga-vacchallo / ciMtai saMtANamaho, parovayArikkacavalattaM // 330 nArAca ema ciMti citti bhUva dhUabhUribhaggasaMgao kumArasAra-putta- pema-pANi-vANi-saMgao / kumAri-gehi citta-rehi rehiyammi vaccae satIi pIi daMsaNijja daMsaNeNa vaccae // 331 suputti jhatti tujjha satti-puNNa-puppha-tANio kumAra esa guNa-nivesa tumha kajji ANio / saMbhaliya ema vayaNa khema niya subappa-vayaNao sA diai mANa catta-ThANa AsaseNa jayaNau // 332 tau turaMta tIi nayaNa sajja-kajja-kAraNe kumAra-rAya rAya-loga-paccayAvahAraNe / sugaMdha davva savva ANi maMDalagga maMDae sunANajhANa... ... DaMbareNa taMDae // 333 sachana valli cUri pUri tAsu cakkhu-kUvayA paloyamANa rAyarANa raisa rUva bhUvayA / bhaNaMta ema pattapema patta deva suMdarA narA aNega bahu vivega jayasu devi iMdirA // 334 kalaza SaTpada jayasudevi maMdira rAya-kula hara vara-dIviya / jaya laliyaMga-diNesa-pAya-kamaliNi-saMjIviya / / jaya dhAraNi-dhara-kucchi-rayaNa bahu-guNa-gaNa-khANiya / jaya surasuMdara rUvi bhUvi bhogiMda sumANiya // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] jaya jaya bhaNaMta ima bahua jaNa, nayaNa-kamala vihasiya kumari / zrIvAsa-nayara-vara-rAya-sua variu vIra vAmaMga-vari // 335 gAthA aha sayalo nivapura jaNa-vaggo laggo kumAra-payamUle / kara-kamala-maula-hattho, viNNattiM kuNai puNa evaM // 336 sAmiya niya-jaNa-kAmiya-kappaduma kaya kayattha-niya-rajjo / pupphAI puttIe pasIya pANiggaheNa samaM // 337 chaMda ima patthiya laliyaMga-kumAraM, hakkAriya-bahu-jaNa-saMbhAraM / maMDiya-meha-mahA-jhaDa jaMgaM, pamuia-sajaNa-maNa-bahuraMgaM // 338 tribhaMgI chaMda bahu-raMga-suraMgaM kAriya-caMgaM caMpA-daMgaM sayalaMgaM bahu dhayavaDa-phAraM toraNa-sAraM naravai-bAraM siMgAraM / dijjaMta-sudANaM ghaNa-sammANaM vihaliya-mANaM kiviNa-jaNaM jiyasatta-nariMdaM dhariANaMdaM kayasucchaMdaM suyaNa-maNaM / / 339 kAriya-pupphAvai-siMgAraM, siNagAra(ri)ya laliyaMgakumAraM / cADiya gaiMvari dhari siri chattaM, bihuM pakhi camaraDhalaMta saMjuttaM // 340 cAmara-saMjuttaM nava-nava-pattaM nava-navarasa-bhari naccaMtaM / jaya-maMgala-sadaM biMdiNivadaM haya-gayaruha-bhaDa-saMmadaM / . pahiriya-nava-vesaM suguNa-nivesaM sayala-naresaM saha pesaM rAmA rasi rAsaM bahua-ulhAsaM dhavala-subhAsaM dita-rasaM // 341 oM oM maMgala saMkha-sabaI, dhoM dhoM dhapamapa-maddala-sadaM / bhAM bhAM bheri bharara-bhAMkAraM drumama drumama duDabaDiya apAraM / / 342 duDabaDiya apAraM do do kAraM jhAgaDadagi jhallari-kaMkAraM vara-veNu-suvINaM, nAda-pavINaM sura-nara-pannaga-saMlINaM / tala-tAla-kaMsAlaM jhAka-jhamAlaM kalarava-pUriya-bhuvaNAlaM mahamahata-kapUraM mRgamada-pUraM kuMkuma-caMdaNa-paMkAlaM // 343 bhoyaNa-bhatti-jugati-anivAraM, kappaDa-kaNaya-dANa-siMgAraM / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] posiya-sayala-suyaNa-jaNa-vaggaM samaya-samaya-vara-taMta-sulaggaM / / 344 vara-taMta-sulaggaM kumara varaggaM vahuara-kari-kara-saMlaggaM maMgala-jayakAraM vAra-ciyAraM cauriya-bAraM cau-bAraM / haa-varasura-sakhaM josiya-dakkhaM vesa-vayaNa-ghaNa-akkhaMtaM ima hUu vIvAhaM sayala-saNAhaM bahua-ucchAhaM dakkhaMtaM // 345 sragviNI chaMda bahua-ucchAha naranAha jiyasattuu / saha-sayaNa-sahiya tattheva saMpattau / diai rajjaddha kumarassa kara-moyaNe patta-bahu-loya-koUhalAloyaNe // 346 desa-dala-sesa-bahu-gAma-pura-paTTaNAM kheDa tasu reDa rayaNAi~ Agara ghaNA / gaya-turiya-sAhaNA puvva-raha-vAhaNA bahua-dhaNa-dhanna-bhaMDAra bhaMDaha taNA / / 347 bahuatara-rAya-pAyakka-pariyaNa-jaNA puNNa-sovaNNa-ruppAi-kuppaM ghaNA / sattabhUpIDha... ... bahu-maMdirA ghaNa-kaNaya-ruppa-ratthAi~ aisuMdarA // 348 ema sattaMga-rajjaddha-riddhi-juu puvva-puNNeNa sirivAsa-pura-nivasuu / pupphavai-jutta-nara-bhoga-kalamANa e maNuabhavi a(su?)ra doguMda jima jANae // 349 ahiNavau iMda goviMda kai caMdao kumara-laliaMga laliaMga cira naMdao / diMtu AsIsa ima loya saha niya-gihaM kumara-rAo vi gaMtUNa bhuMjai suhaM // 350 iti zrI SaTRtu-bhoga-cakravarti-cakrakoTIra-sakala-guNa-ratna-sindhumalikarAja-zrImuJjarAja-sadbandhu-putra pavitra-zrIlakharAjAdi-sakala-parikara-zaMkara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] saMsevita-zubhavannIra 2 nijAmalakulakamala-subodhAnaikamArtaNDAvatAra 3 jJAtizRGgAra 4 saMsAra-devi-rAjI-ramaNa-rohiNIjIviteza 5 mahAnareza 6 paraduHkhaika-mahAsindhu-sammuttAra-yAna-pAtra 7 upalakSitavidyA-guNa-pAtra 8 anaNu-guNi-janaguNa-mano-mAnasa-rAjahaMsa 9 malika-mApharendra zrIpuMjahaMsa-kArite zrIIsvara-sUriviracite prAkRta-bandhe puNya-prazaMsA sambandhe zrIlalitAGga-caritre rAsaka-cUDAmaNau lalitAGga-kumAra-vipaduccheda-puSpAvatI-pANigrahaNa-rAjyArdha-prApti-varNana-prakAro nAma tRtIyo-'dhikAraH // 3 / / / iti tRtIyakhaNDam // gAthA aha annayA kumAro, vAyAyaNa-saMThiu sa-lIlAe / kavva-kahAi-viNoyaM, kuNamANo saha kalatteNaM // 351 jA ciThai tA purao, pAsaMto nivaya-diTThi-pasAreNa / nayaraM savvamapuvvaM, tatthegaM pAsae damagaM // 352 // yugmam paddhaDI AjANu-rulaMta-palaMba-kesa, lilliriya-gaNAhiva-sarisa-vesa / galiyacchi-nAsa-vIbhaccha-rUva, ghaNa-ghaTTha-paMDu-naharoma-kUva // 353 buhaSAma(?)payaMDa sira-jAla-mAla, muha-kuhara-Uara-kaMdara-karAla / mala-maliNa-deha-duggaMdha-gaMdha, vaNa-sUI-pUi-bahu-paTTa-baMdha // 354 dINaMga-khINa-ghaNa-jaNaya-ghora, ahiNava-kiri jANi dukAla-rora / uttama-jaNa-nayaNa-sudinni-rikkha, khappara-kari ghari ghari liMta bhikkha // 355 pakkhAliya-paiM-paba-pINa-pAya, asarisa-jaNa-niMdiya-rINa-kAya / bahubhaMjiya pAvaha dukkha-sesa, uddhariya ki nAraya-piMDa esa // 356 uvalakkhiya erisa-rUvamitta, laliyaMgakumara supavitta-citta / / maNi-ciMtai hA haya-vihi-vilAsa, jiNi kAriya suravara kammadAsa||357 nara ghaDiya sughaDa vihaDai~ vihatta, aNajoDiya joDai~ jutti-jutta / taM karai devanara citti jeu, navi bujjhaiM nANI jIhabheu // 358 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 37 ] ima ciMti kumara karuNadda-citta, aMsuya-jala- viluliya- turala - nitta / suyaNatta - visesihi~ suyaNa - nAma, hakkArai niyajaNa pesi dhAma // 359 DAviya puccha kumara - rAya, tau~ kavaNa kavaNa hau~ muNasi bhAya / ima jaMpai kiMpiya taNubhayatta, su ji suyaNa sughiNighiNi sadda - jutta // 360 ninnAsiya tama - bharapUrasUra, navi jANai uggiya koi sUra / bahu - naravai - nAmiya-sIsaIsa, koi acchahi bahuguNa tau~ khitIsa || 361 hau~ raMka rora-bhara- bhariya - deha, siu~ pucchasi naravara vatta eha / tava bullai kumara na bhaNasi sacca na, ajja - vi jai tau mujha eha vacca // 362 navi dharau~ haNau~ navi kahuuM kiMpi, jima acchai taM taha - savva jaMpi // navi jANau~ sAmiya kiMpi tatta, tava bulliu kumara - nariMda vatta // 363 vaNa--bhitari aMtari Isa - sAkhi, tiha~ dhamma - ahammaha vigati dAkhi / uvayAra-sAra tai~ kiddha suyaNa, liddhA~ laliyaMgakumAra - nayaNa // 364 tau~ hui suyaNa hau~ kumara teu, milhiu vaNa nibbhara syaNi jeu / ima suNiya suyaNa tasu vayaNa joi, ulakkhiya aho - muhi duhiu joi // 365 kuMDaliyA aha laliyaMgakumAra tasu diddhau bahua pasAu / avaguNa kiddhai guNa karai~ garuA eha sahAu || 366 garuA eha sahAu cAu - caturima - guNa - caMgA / sAu-jala susamattha sadA guNiyaNa-jaNa-saMgA // nhANa - dANa- bahumANa bhatti bhoyaNa - suyaNaha saha / kAriya bahua pasAu - rAu laliyaMgakumAraha || 367 uttama uttama sahaja niya milhai~ navi-maraNaMti ninADiya tAviya toliya vi kaNaya samujjala-kaMti / kaNaya samujjala- kaMti ghasiya jima caMdaNi parimala icchu- daMDa kiyakhaMDa sughaNa pallaMta sura sahalaM // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] - bahua vAsa sahu Asi diddhaM kaNhAga-rAya tihi uttama uttama navi sahAva milhaI maraNaMtihi~ // 368 kumara bhaNai suNi suyaNanara dhaNNa divasa mujha ajja / rajja-riddhi savvaMga puNa huI sahala kaya-kajja / huI sahala sahu riddhi milyau java dukkhi sahAI tiNi bahu dhaNi siu~ kajja jaM ca jANai~ navi bhAI // suyaNa anai ariyaNaha jeu suha duha navi dii nara / / te dhaNa dhUli-samANa jANi ima bhaNai kumara-vara // 369 gAthA ia bahumANa-pahANo, pahANa-purisa vva kumara navi rajje / laddha-samaya-bala-niuNo, suyaNo puNa jaMpae evaM // 370 sAmiya ahaM ahaNNo jayA gao turaya-rayaNa-saMjutto / muttuM tumaM va puNNaM magge milliyA tayA corA // 371 tehiM daDha-muTThi-jiTThI-pahAra-mAreNa gahiya-pavarAso / dAso haM tu nirAso, jIvaMto mukkio tatto // 372 itthAgaeNa samae, mae tumaM puvvapuNNa-jogeNaM / pattosi deva saMpai, saMpaisuha-kAraNaM paramaM // 373 tA jhatti saMvisajjasu, dUraM desaM tao bhaNai-kumaro / mA khijjasu khitta-ghaNaM nibbhaMtaM bhuMja suhamasamaM // 374 aha annayA kumArI tassAgAriMga-ciTTha-duTThattaM / nAUNa niuNa-maIe~ payaMpae pai paiM evaM // 375 roDillA suNau prItama prANa-AdhAra, vidyA-kalA-bhaMDAra, rUpi jiNi jItau mAra, sayala guNaM // premapIrati-piyAre saI, tumha taNA hita tAMI kaha vAta eka kAIM saNehi ghaNaM // iha duyaNa suyaNa-nAma, rahai nitu tumha dhAma, karai sadA sahu kAma, avi suyaNaM / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [39] ima jaMpai rAyakumAri, prANi priya avadhAri, mana zuddhi-suM-vicAri, amha vayaNaM / / 376 moTA moTA jike rAyarANa caUda-vidyA-nihANa, bahutari kalA-sujANa, Agaha huA / nala vikama bhoja bhUpati hari haricaMda sati, haya-gaya-raha-patti-pAyaka-jua / chAMDiu chAMDiu tehe nIce saMgaH, pataMga-sarisa-raMga, chehi dAkhai niya aMga, bahua-jaNa / ima jaMpai rAyakumAri // 377 jima suNIi Agai sarUva, haMsa-rUva kAya bhUvi hiNiya hasata bhUva, jaMpaMta buhaM / ima tAhuM kAya mahArAya, bhaNIju su paMkhirAya, nIca-saMga-supasAi, pAmiya duhaM / tima bIjau I jiko-vi muddha duyaNa-saMgati-luddha dhavalati sahu duddha, jANata ghaNaM / ima jaMpai rAyakumAri // 378 vari bhalau vaNi nivAsa, para-ghari kamma-dAsa, visahara-suu~ saMvAsa, bahua varaM / vari bhalau visa-AhAra, jalaMta-jalaNi cAra, uvari khaDaga-dhAra cAla varaM / piNa bhalI na khala-prIti, hui nitu buha-cIti, paDai pisuNa-chIti, pavarajaNaM / ima jaMpai rAyakumAri // 379 SaTpadaH amha vayaNa aNukUla kaha-vi manni jai sAmiya, devi sadda jima vAma rAma desaMtaragAmiya / kulaha nAmi AcAra eha navi sikkha sa-kaMtaha / dijjai kAraNi kavaNi su puNa priyatama ekaMtaha / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] pariharau prIa khala jala suyaNa, saMkha jema bahi dhavala guNi ima bhaNai vara vInatI suhiya, hiyaI avadhAri suNi // 380 pUrvI - vayaNa vAlaMbha vayaNa suNau ikavali liuM dUkhaDA jisaMcauM amieNa ki niMbaharUkhaDA / to vi kUDau jaNa sAuna sAu na milhai appaNA phuNihA~ ai jAtai jAti - sahAva ki dujjaNa - jaNa taNA // 381 jai ropa thuDathUla ki thANai~ thira karI jai sIMca thaNa - dUdhi ki sUdhai mani dharI // tAvi kumUla babUla ki kaMTA bhajjaNA phuNihA~ ai jAtai jAta sahAva0 // 382 kuMkama kUra kapUra kijjai ghaNa lAIi mRgamada-gaMdha sugaMdha ki divvihiM ThAIi / tAvi lhasaNa navi milhai gaMdha ki appaNA phuNihA~0 // 383 jai va hIi siri ghAli karaMDihi~ dehasiuM ji posau nisadIsa ki dUdhai teha - siuM / tAvi bhuaMgama saMgami hoi na appaNA phuNihA~ ai jAta jAti - sahAva0 // 384 dharama su-guNi dhaNi Akhara dAkhai nehulau tAsu vayaNa - rasi jANi ki vUThau mehulau / jai vi kumara mana - mora mahA - rasi taMDIyA phuNihA~ ai tAvi sarala--kumareNa kusaMga na chaMDiyA // 385 grahIta- muktaka- AliMganaka chaMda atha annadiNammi maNammi vitakkiya kiMpi chalaM chala-sesa - visesa - gavesaNa dujjaNa suyaNa- naraM / nara-rAya supucchiya nicchiya ema su-pema-paraM - loya-vivajjiya desa - masesa kumAra - guNaM // 383 para- Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41] guNiyaNa-jaNa -saMgaya saMgai kema kumara tua tua satthi mahA-suha-saMpai kAraNi kavaNi hua / hua jamma suramma kumAraha kiNi puri kavaNa kali kulavaMta su Akhita dAkhita suha maha kahiyavali // 387 tava bulliya sajjaNa dujjaNa vayaNa virAsajuaM mahArAya ma pucchasi vaMchisi jai bahu Aya-suhaM / maNi saMkiya tAma naresa visesihiM duTTha puNa lahu jaMpai suyaNa ti sAmiya kAmiya Isa suNi // 388 gAthA ikkato tuha ANA, ikkato kumara-rAya nisseho / ia jaha pavitti kahaNe, aho viyaDasaMkaDaM majjha // 389 taha vi hu bahu hea naresara, sirima mahiMda naMda cira-kAlaM / jaha taha kumAra-cariyaM, acchariyaM puNa su maha eyaM / / 390 sirivAsa-nayara-sAmiya, naravAhaNa-naMdaNo ahaM deva / ... amha ghara-koriyassa u, suo mahArAya esa lahu // 391 pagaIe rUva-guNo, kutto ccima patta-bahula-vijjadhaNo / niya-kula-tavAi-gehaM, ciccA desaMtaraM gano // 392 itthAgayassa tassa ya, naravara tumhANurAgajogAo / puvajjiya-puNNeNaM jaM jAyaM taM tae muNiyaM // 393 // vizeSakam // piuNo parAhavAo, ahamavi desaMtaraM tao kamaso / patto ihovalakkhiya, mammaNo esa kumareNa // 394 iya ciMtiya dAUNaM, bahu-mANaM majjha nAmaM suyaNa / ugghADesu naresara-purao, kahiUNa saMThavio // 395 // yugmam eeNa kAraNeNaM laliyaMga kumAra vujja (?) pAyassa / nAha kahami kahavi, kahaM, paraM parA sAmi tuha ANA // 396 paddhaDI ima suyaNa-vayaNa-visa-ghAriyaMga maNi ciMtai bhUvai ai-viraMga / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] phiTa phaggu bhaggu bhara amha deva kima kAriya uttama nIya-seva // 397 paNa baddha laddha jaI kaNNa INi kiya maliNa rajjamaha deu kINi / jai carai pirAI kharasudakkha navi hoi kiMpi hiyaDai aNakkha // 398 vari bhalau visAnari suha-pavesa navi bhalau kula(lu)jjiya jaNa pavesa / vari bhalau kiddha paragehi dAsa navi bhalau kulujjiya saha nivAsa / / 399 vari bhalau bhAvi saha vesa raMga navi bhalau kula(lu)jjiya purisa-saMga vari bhaliya rAyati suNNa sAla Navi pUriya puNaravi cora-mAla // 400 jai tApau mahAtavi taNu kilAmi ThAIi siu~ ti visataru-ku-ThAmi / pAmIi jai-vi ghaya sAli dAli kAmIi siu~ timaru-lahua-sAli // 401 sAhIi subuddhihi~ appa-kajja uppajjai jema navi loya-lajja / khAIi cori niya-guDa niyANi ima kahiya loya uhANi jANi // 402 ciMtAviya citti ima naravaresi laliaMga kumAra kumAra-resi / paTThaviya pesiyara channa ratti / / gama-niggama aha-vici-majjha ghatti // 403 sAmI suha-saMgama seja lINa nava-gAha-geya-guNa ramaNa-pINa / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [43] laliaMgi raMgi laliyaMga jAma tava acchai rayaNi samaddha jAma // 404 navi pesiya parisara mayi(?) koi laliaMga-bhuvaNa vara patta soi / ugghADiya lahu saMpuDa-kavADa viNNavai viNaya-guru-vayaNa-cADa / / 405 jaya vijayavaMta cira jIva deva bullAvai tumha nararAya heva / para pemi kiMpi pucchai suvatta / para-Tu laTTha giha-rajja-sutta // 406 pAdhArau pahu piya paMtha majjhi nitamaMta jema navi paDai vajji / sasi-juNha jUamiva maMta cora jiya divasa gutta ghaNa karai jora // 407 ima suNivi savaNi uTThau payaMDa kari karavi kumara karavAla-daMDa / khalakaMti cUDi cala-pANi pANi tava jhallavi pallavi kumara rANi // 408 ima jaMpai nAha ma hosi muddh| . ima jAi kovi saMpai abuddha / tava bullai kumara suNIi-mamma kima palai ramaNi ima sAmi-dhamma // 409 gAthA (zrI mahAna(ni)sIthe / ) AesamavI sANaM, pamANa-puvvaM tahatti nAyaghaM / maMgalamamaMgala vA, tattha viyAro na kAyavvo // 410 iNameva jIviyavvaM, niccaM sua-bhicca-sIsa-rayaNANaM / jaM pujja-piyara-sAmia-gurUNa muha vAya-kAritaM // 411 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 44 ] nANamavahIlaNaM jaM, suMdari taM tANa sattimisarUvaM / vihiyaM viDaMbaNaM vihi - kAraNadoseNa puvveNa // 412 dUhau ima nisuNiya piya vayaNa tava, bullai rAya - kumAri / rAya - nIi niuNekka- vara, vijjhati avadhAri // 413 kuMDalIyA dUhA // jiNa - sAsaNi jiNi navi kahI siddhi pakkhi egaMti / jima dhaNu - guNa bihuM saralapaNi, sara milhaNA na jaMti // sara milhaNA na jaMti saralapaNi guNa - kovaMDaha niccAnicca payAra sAra jaga jima maya - bhaMDaha / jiNavara - bhAsiya- vayaNa kahavi annaha ima vAsaNa taM egaMta sualiya ema jaMpai jiNa - sAsaNi // 414 tiNi kAraNi egaMtapaNi, niva-dhammaha vIsAsa / navi kijjai saralattaguNi, jima dorI viNa pAsa // jima dorI viNa pAsa, bhAsa ima suNIi satthihi~ suNiu ahava kiha~ diTTha rAya mittatti paramatthihi~ anna vayaNi maNi anna kajja sacchaMdaha cAriNi / vesa dhamma jima dhammarAya rAyaha tiNi kAraNi // 415 viNa avasara je kajjaDAM viNa patthAvihi~ mANa | viNa avasara taru phulla phala, e trihai suniyANa // e trives suniyANa jANa ima jANi na cittihi~ hasai koi navi niuNa bahua koUhala - vittihi~ / hakkAraNa- misi heua vara bujjhi na avasari iNi kajjaha kajja - viNAsa jeu kijjai avasara - viNa // / 416 siu~ jaMpiu~ bahuara virasa, sAra vayaNa suNi sAmi / jima dajjhaNa bhai dAru kara, liddhau suha pariNAmi // liddhau suha pariNAmi ghAya- rakkhaNa jima uDDaNa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] tima pacchAvi pasattha pavara paMDiya sevaya - jaNa / pesiya rAya samIvi suyaNa sacca tumha aNuyara kijjai appaNa - kAma sAmi siu~ jaMpau~ bahuara // 417 cAli ima suNavi sarvANi udAra, tasu vayaNa amiya kumAra citaiti niyamaNi tuTTha, aha ramaNi guNaha gariTha // 418 dhana dhanna mujha avayAra, saMsArigu sasapayAra ( ? ) dhana dhanna iha mujha rajja, jasu suhiya erisa bhajja / / 419 dhana dhanna sulaliya vANi, bahu-viNaya- -guNa-guru- mANi / dhana dhanna sucariya sIla, duha- valli - mUlani kIla // 420 Asanna -raNa-rasa-raMgi, bahu - mUDha - maMta - kusaMga / joIi jasu suha vayaNa, suji purusa itthiya - rayaNa // 421 maNi dharIya ima tasu sIkha, ava sariya ikka dui vIkha / bullAvi suyaNa sasabaMdhu, sahu kahiya kumari nibaMdhu // 422 paTThaviya pahu chala- resi, tasu duTTha kamma-visesi / ahamayi patta sujAma, niva mutta jaNi jhuNitAma // 423 havi haNiu khagga - pahAri, tasu pAva-buddhi viyAri / hua savvaloya - uhANi, para- ciMti appaNa hANi // 424 tava huA kaliyala sadda, ghaNa ghora kAhala - nadda | dhAyA ti dhasamasa dhIra, koi haNiu ghAyagi vIra // 425 taM suNiya suyaNa - viNAsa, laliaMga puNNa- payAsa / galayaliya - kaMThi kumAri ima bhaNai piya avadhAri // 426 kahi pANa - piya tama heva, jai kahiuM karata na deva / kima huMta abalA bAla, viNa kaMta kAma rasAla // 427 viNa - nAha nArI hINa, jima hui dutthiya dINa / navi karai koi tasu sAra, viNa pANanAha - AdhAra // 428 dUhA nAha - pakhai nArI jisI, jima dava-dAdhI veli / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [46] nIrasa niSphala nigguNa i, daivi viDaMbI melhi / / 429 deva ki diu siri mAharai, jau khara-khagga-pahAra / / vallaha-viraha-vichohiyAM, tau tauM jANai sAra // 430 daivaha dAkhauM vATaDI, jai dekhauM niya-aMkhi / viraha-vichohyAM mANasAM, kAMi na sirajI paMkhi // 431 deva dayA kari mAharI, navi bhAjI jima Asa / / tima taruNI tAruNNa-rasa, Dholi ma Dholi nirAsa // 432 nAha-sarisa guNa goraDI, nava-raMga nAgara-veli / jai sirajI phala-hINaguNa toi sakuMpala melhi // 433 gAthA ia pupphAvi(vai) pema, khemaM nAUNa pANa-nAhassa / puNaravi piya-hiya-kajjaM, gaya-lajjaM bhaNai suNi nAha // 434 mama sUisi niccaM to, kaMta kayaMta vva tumha pANa ho / paccUse piya eso nararAo kUDa-vikkhAo // 435 tA addha-rajja-sinnaM, haya-gaya-raha-suhaDa-sAra-saMkiNNaM / melittu jhatti ciTThasu, caMpApura bahiya-ujjANe // 436 aha suNiya tIi vayaNaM sudiTThanayaNaM kumAra sAra-balo / kovAkula-cala-citto, jutto sineNa saMcalio // 437 dumilA pasaraMta-utaMga-turaMgama-saMgama-tuMga-taraMga-caDaMta-ghaNaM maya-matta-mahAgiri-suMdara-siMdhura-baMdhura-setu-subaMdha bhaNaM / vara-nakka-suyakka-mahAraha-saMkula-maccha-sukaccha-va sUra-naraM kumariMda nariMda mahAbala-sAyara-dIsata kAyara-pANa-haraM / / 438 aDiladUhau pANa-haraNa-pakkhara-ghaggharIva haNaNahaNahaNa-haya hiMsArava / khura-rava-khehi sUra-kara DhaMkiya gaha-gaNa iMda caMda sura saMkiya // 439 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [47] roDillA chaMda saMkyA sayala sura-naresa, pAyAlinAga asesa, melhati dharaNi sesa, sUbhara-bharaM / calai~ caudisi diggaya-cakka, huaMtisu hakkohakka, bhajjaMti kAyara phakka, nAsatanaraM / / kaMpai sayala kula-giriMda, cAlaMta matta-gayaMda, DhalaMta DhAlasu-viMdha, sohataghaNaM / ima milaMti kumara-sena phiraMti aMbari sena, DaraMti duyaNa kena, dekhata khaNaM / / 440 khaNi khaNi miliya mahA-dala samahari vilasaiM vIra mahAbali samahari / siMha-nAdi sAmatthima dakkhaI niya-kula-ThAmi sAmi chala rakkhaiM // 441 nArAcachaMda rahaMti nAma caMda jAma tAsu sagga-saMvarA varaMti jINi heu tINi jujjha-kajja-suMdarA / sujoDa jINa jarada aMgi jIva-rakkha-sohiyA milaMti sUra samara-tUra-sadda-nadda-khohiyA // 442 khuhiya khitti nIsANa-ninadihiM DhamaDhama-Dhakka-Dhulla-ghaNa-saddihiM / bharara-bheri-bhaMkAra ti vajjai~ jANi ki pAvasa thaNa ghaNa gajjai~ // 443 gaganagati gajjaMti meha ki gayaNi gaDayaDa gurUa-gaivara-maMDalaM baha chatta-dhayavaDa-sIsa-sIkira-channa-ravi-sasi-maMDalaM / taravAri-tIra-sutarala-tomara-cakkakuMta-susatthayaM khaNa-khitti ima dui sinna samavaDi annamanna supatthiyaM // 444 yamakabola Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] tiNi prastAvi te zrIlalitAMgakumAra ApaNau sakala dala melI rAjA sAmuhau Aviu, Avatau ji zrIjituzatru-rAjAI bolAviu, kA~i re korI !, tai~ ApaNA kulataNI vAta corI, mAharI putrikA-taNau~ pANi-grahaNa kIdhau~, tau~ iNi vAtai~ tai~ mAhA~ siu~ kAma sIdhau~, piNa hiva joI 'mAharI vAta, karau~ ji tAharu ghAta, tau ima jANe e bhalau mahArAta // 445 tivArai isyA~ maharAya-taNA~ vacana zravaNa-saMpuTi dharI, dakSiNahAthi khaDga sajja karI, pU~chi vala ghAli, sAmahau cAlI, valatuM zrIlalitAMga-kumari rAjA bolAviu, mahArAja sA~bhali rAjanIti, uttama puruSa kadApi na paDai chIti, pANi jai sUra sUra-Agali bhAjai, tau ApaNau uttama vaMsa lAjai / / 446 saMgrAmi caDyA kSatriya na giNaI saMga paNa na sagAI, piNa eka vAra mujha siu~ saMgrAma kIdhA viNa tumhe evaDI vAta koi phuramAI, ima kahI ni anyonya rAjA nai~ kumara hasyA, sa-daMDAyudha leI parasparai subhaTa subhaTa prati sAmhA dhasyA, huvA lAgau~ jUjha, kisa~ varNavi abUjha, vAta kahatA~ romAMca Upajai aMgi, te rAuta bhalA je jhUjhi raNAMgaNi raMgi // 447 paddhaDI gaya gajavara hayavara haya juDaMti raha pAyaka pAyaka-siu~ bhiDaMti / jhala halai khagga khara kari karAla jANIi ki ahiNava vijju-jhAla / / 448 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49] khaDa-khaDai khagga kheDaya khaTakka truTuMti sarala dhaNu guNa taDakka / kivi karai dhaNuha-TaMkAra-nadda phuTRti phoDi baMbhaMDa sadda // 449 siMgiNi-guNa vajjai taralatIra kara phalaha phuTTi vidhai sarIra / kivi-kara, vIra muhi sIha-nAda ika ikka ghAi guNa liMti vAda // 450 jhaDi paDai suhaDadhaDa uvari muMDa ghaNa-ghAi ke-vi kijjai du-khaMDa / khalahali khoNi-tala ratta khAla saMpuNNa-palala-jaMbAla-jAla // 451 ika ikka ke-vi nAmai~ na sIsa mArata ikka maNi sarai~ Isa / ika caDai turaMgami assavAra bhedijjai bhaDa ikka bhalladhAra // 452 saMbharai ikka ghara-gharaNi vIra phurakaMti pavaNi bhaDa-moli-cIra / ika caDai suhaDa raNa daMti-daMti ki-vi dharai kivaNa aMguliya daMti // 453 nAsaMti ikka niya jIva levi sajjaMti suhaDa sannAha ke-vi / bulaMti suhaDavara birada baMda pikkhaMti gayaNi sura iMda caMdaM // 454 causaTThi caMDa cAmuMDa nAra bhari khappara ruhira piyaMti vIra / vajaMti mahAraNa tUra ghora jasu savaNi sUra uppajai jora / / 455 ima hua bihuM dali raNa bahua vAra, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] ikaikka ke-vi jANai~ na sAra / bhajjaMta bhUva-dali diTTha puTThi joaMti kumari tava sahiya puTThi / / 456 atha vIrarasa / madhye zRMgArAntarbhAva // avasahUtarA ahuThiyA dUhA // sahIe devi na dAhiNai, kari karavAla karaMta / o jhUjhai laliyaMgi vara, nAnA kaMta // 457 kaMta koi bhaDa bhIma vari kima pujjaI va suresa / aliya ma jaMpisi bahini tau~, nAnA maresa / / 458 kumara nathI rAyaha bhaNai, tU-viNa avara na koi / muMdhi mayaNa samarUpi tu, nAnA soi / / 459 sohi samaratha sAmI sakala, rUpihi~ ahiNava kAma / vali vali pUchau~ he sahI, tAsataNau~ siu~ nAma // 460 nAma liu~ sakhi tasu taNau~, jai huai ai hiyaDA dUri / uvAlaMbha vara amha tagau~, ramai ti raNa-rasa-pUri // 461 atha sahanAmA dUhA // rAgA~savihi~ jeu dhuri, tiNi nAmii sahi nAma / tasu aggali aMgeNa siu~, sahiya suNAve sAmi // 462 rUDA nAmai accha jasu, tasu nAmai sahi nAma tasu aggali aMgeNa, siuM sahiya su0 / / 463 hayavari caDiu tihA~ sulaI, hakkaiM ariyaNa thaTTa / huM balihArI priya-taNai~, dUri naDaMtI naTTha // rAga nATa naTTa-bhaMjaNa ripu-jalaNa, sahiya hamArA kaMta / raNi sUrA~ ghari mAgatA~, hasi hasi prema milaMti // 465 maha kaMtaha dui dosaDA, avara ma jhaMpu Ala / dijjaMtaI hau~ UgarI, jujhaMtai karavAla / / 466 rAga siMdhUDau Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [51] pAya vilaggI aMtaDI // 467 vAi~ pharakai mUMchaDI, mukhihika bIDyA daMta / sUtau~ selA~ mAthau~ karI, marau~ suhAvA kaMta / nisi bhari nakha java deatI, tava kuNaNatau kaMta / khagga-jhaTukkA kima sahyA, kima sahiyA gaya-daMta // 469 kaMtaha karau~ ti bhAmaNA~ jima jima dekhau~ aMkhi / ikka laDai~ asivara dharai~, vayarI gayA ti jhaMkhi // 470 sakhI Aha atha soraThiyA dUhA // rAga soraThI // e kINai sahu koi, sahu kINai e ko nahIM / kaTaka nihAlI joi, sUnau soraThIu bhaNai // 471 bhalau~ bhaNAviu~ bhImi, bhAraSi jima bhUvai sarisa / rAyaha ehI sIma, jai jAmAI siu~ kalaha // 472 sahiyara sAmhau~ dekhi, o asavAra tihA~ sulaI / rAkhai rAuta rekha, raNa-rasi ramatA~ rAyasa~ // 473 ima karatA~ suvihANa, sahiyara-suM guNa-goThaDI / kuMarI bi-puharAM jAMNa, kilau hUu kuru-kheta jima // 474 jotA~ bahu jaNA teNi, jhaDapaDa lIdhA jhATake / rAyaha dali navi keNi, nAsata navi kADhI churI // 475 paddhaDI . uDDeti pavaNi jima aktUla, vikkharai~ vasuhi jima ghAma-pUla / taNu kaMjiya gaMjiya jema khIra, nAsaviya kumari tima rAya-vIra // 476 bhajjaMta suhaDa ima diTTha jAma, bihu~ maMti bihuM dali milIya tAma / ausarIya kaTaka dui diddha-ANa, saha patta jhatti bhUvaia-thANa // 477 kahi sAmiya bhAmiya keNa tumha, kiNi kAraNi evaDa jhujjha-kamma / avimAsiu~ mama kari deva heva, iNi vatti tatti tUa paDai cheva // 478 avimAsiya je nara karai~ kAma, te hui~ purisa bahu dukkha-dhAma / vali lahai~ loi aviveya-kitti, tasu chaMDai~ lahu lahu jalahi-putti / / 479 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [52] jAmAya-sarisa jaM tumha jhUjha, taM jANi jANi bahireNa gujjha / ropIi jai vi visataru niyANi, chedijjaI niyakari kima viyANi / / 480 joi~i tilla tillaha ki dhAra, navi hoi rAya avicAra-sAra / cAhIi caturapaNi mUla mamma, avimAsiya kijjai navi sukamma // 481 saMbhaliya vayaNa ma patijja koi, . iki hua akAraNa duyaNa loi / para-viggha-tuTThi nAradda nAmi bahu acchai~ suranara bhuvaNa-ThAmi // 482 gAthA taM natthi gharaM0 // 483 suNIyaMmApata jasi // 484 dahau sajjaNa thoDA haMsa jima, urlDake dIsaMti / dujaNa kAlA kAga jima, mahiyali ghaNA bhamaMti // 185 paddhaDI . tiNi kAraNi appai appa joi maNi ciMtiya ki-ttima heu koi / jaya rAya-rAya jima paDasi dAvi guru aMbasutaru gaNa pacchatAvi // 486 puchai nariMda diThaMta tAsu su ji kahai maMti bahu mativilAsu / sahu suNiya sabhiMtari cariya citta jiyazatru-rAya maNi bhayau citta // 487 uppanna vega saMvega bhUva pucchAvai tasu kula jAi rUva / laliaMga-kumara hasi bhaNai maMti tumhi kiu saccau ohANa aMti // 488 giha pucchau siu~ pIevi nIra na kahaMti ema niya-vaMsa vIra / For Prvate & Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [53] jitu kahai suyaNasuji hariu devi aha pesi nayari sirivAsa ke-vi // 489 hosyaI ji rAya tihaM koi dakkha naravAhaNa-nAmai~ laddha-lakkha / kamalA kamalA-guNi tAsu bhajja jiNi mannai bhUvai sahala rajja // 490 laliaMga kumara tasa patta hoi jiya sattu-putti-vara vIra soi // ima suNiya savaNa suha vayaNa maMti maNi harasiya vihasiya-vayaNa jaMti // 491 viNNaviu viNaya-suM naravariMda jiyasattu satta cirakAla naMda / pari kijjai kumari su kahiya jeva puTThavau purisavara nayari teu // 492 tava sAsiya bhAsiya bahu a-bhANa callaviya catura nara ki-vi sujANa / avilaMba payANi supatta tINi nara vAhaNa-naravara-nayara jINi || 493 tiNi avasari puttaviyoga-daddha naravAhaNa sua-saMgama-visuddha / saha dAra-sAra-parivAra-jutta nitu rahai rayaNi diNi soga-tatta // 494 pattA pura-bhiMtari tava duAri paDihAri paesiya kiya-juhAri / viNNaviya vasuha-dhava kumara-tatta ima suNiya tattha avaroha patta / / 495 ukkaMThiya jima nava-mehi mora kaM dhura-baMdhura sayala pora / vAcaMti viulamai rAya-leha Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] naravAhaNa-niva guNa-gAha-geha // 496 lekha-gAthA satthi siri siri-nivAse, sirivAsa-purammi pujja-piya-pAe / naravAhaNa-nararAe, suputta-pottAra-pariyarie / / 497 gaya-kaMpa-caMpa-nayaraha sAmI, nAmi tthu sIsa maNugAmI (?) / mauliya-kara-kamala-juo, jiyasattU viNNavai evaM // 498 sAmiya tumhANa suo, laliyaMgo nAma vissuo loe / kaya-pANiggaha-rU vo, bhUvo caMpaddharajjassa / / 499 ia sahasAvayaNeNaM teNaM bhega(bhiggo?) nava-jalaya-sitto / ujjIviya-vva saMpai jaMpai naravAhaNo evaM // 500 teNa sama(maM) mahaM niccaM, subhicca-bhAvaM karemi jaha tumhaM / kAyavvaM taha naravai, jaiavvaM suhiya-hiya-karaNe // 501 aha hoiha bhuvaNayale, jiyasattu, samo na kovi mama baMdhU / jeNeso laliaMgo, saMThavio niya-samIvammi // 502 jIviya-savvassamiNaM vissa-jaNasseva amha kula-kalaso / kumaro disaMta-bhamiroha saMThaviyo niyaTThANe // 502 yathA velA-mahalla-kallola-pilliyaM jai-vi giri-naI-pattaM / aNusarai magga-laggaM, puNo-vi rayaNAyare rayaNaM // 503 cAli salahittu ima nararAya, tasu diddha bahua pasAya / bahubhattibhoyaNa-vAra, dhaNakaNayakappaDaphAra / / 504 bahu-dANa-mANihi~ posi, callaviya gurusaMtosi / tasu satthi pesiya maMti, laliyaMga-teDaNa-maMti / / 506 ghaNasughaTa sovana ghATa, vara-rayaNa-pUriya-thATa / bahu-mulla hIra-sucIra, miya-nAbhi-kala-kasamIra / / 507 jiyazatru-naravara-resi, sirivAsa-nayara-naresi / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [55] mukkaliya ima bahubheTa, kami patta caMpaha theTa / / 508 te jANi maNi mahiMda, laliyaMga-kumara-nariMda / saMmuhiya saMmuha kajji, hayagaya-suraha-bhaDasajji // 509 vastu bahua ucchavi bahua ucchavi miliya samudAya / naravAhaNa-maMtIsa-vara kumara-rAya jiaari su-pariyari nayara- mAhi niyamaMdirihiM, liddha te vi ucchava su-pariyari / pucchiya sahu vittaMta, tasu lajjiu niya maNi bhUva ciMtai ahaha ki mAharU~ e kahu kavaNa sarUva / / 510 leiya aMkihi~, leiya aMkihi~, rAya niya-putti jhatti jhaData aMsuya nayaNa, vayaNa ema jaMpai narAhiva tau~ ji panUtI puna-lagi jAsa eha bahu guNa su sAhiva / / dhiddhi mujha mai-moha bahu, jasu erisa aviyAra vacche kAraNi tiNi amhe, lesiu~ saMyama-bhAra // 511 cAli ima kahiya rahiya-viyAra, bahu laddha dhamma-viyAra / thappai su kumara-nariMda, niya sayala-rajji nariMda / / 512 samuhutta divasa-visesi, kiya tAsu rajjabhisesi / / sahu khamiya khAmiya rosa, tasu suyaNa kAriya dosa // 513 laliaMga-rAyakumAri, siu~ sahua niya-parivAri / mukalAvi niva jiyasattu, jiya-moha-mayaNa-dusattu / / 514 lahu patta tava vaNa-aMti, bahu taviya tava ekaMti / khaNa catta pAvapamAya, hua saggi suravara-rAya // 515||yugmm|| gAthA aha rAyA laliaMgo, laliaMga caMpa-nayari-vara-rajjaM / kuNamANo kayasukayaM, jAo loyANa suha-heU // 26-2 aha egayA supucchiya, suparikkhiya nAmayaM niraM saivaM / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [56] sakalato saMcalio, sahaparivAreNa sAreNa // / 517 niya - nayara - piyara - daMsaNa- ukkaMThiya-niyaya - hiyaya - sANaMdo / laliaMga-naravariMdo, patto sirivAsa - pura- tIraM / / 518 / / yugmam / / paddhaDI java patta nayara - parisari naresa / ullasiya citti pura- jaNa asesa / vaddhAvara ke vi nararAya - vIra tasu dii kaNaya - kekANa cIra / / 519 jima sarai surahi niya- vaccha-neha / paMthiya jima pAvasa - samaya geha | jima sarai bhasala paccaya (?) jAi jima sarai DiMbha khuha - khiNa mAi // 520 jima sarai sarovara rAjahaMsa jima sarai purisavara niya suvaMsa / kulavaMti jema samarai bhatAra jima sarai sAhu saMsAra-pAra / / 521 jima sarai viMjha-vaNa vAraNiMda jima sarai susAyara puNNa- caMda | jima sarai cakka paccUsa - kAla jima sarai sukoila taru rasAla // 522 tima samariya naravaI putta - -pema jala - siMciya jala-nAleri jema / avilaMba aMba- piya- pujja-pAya lahu namai nehi laliaMga - rAya // 523 tava harasiya niya-maNi jaNaNitAsa cira jIva putta tau~ koDi vAsa / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [57] ima diMtI bahu AsIsa jAma naravAhaNi bhua - vici liddha tAma / / 524 bihu miliya mahAsuha kaMTha - desa AliMgaNa - raMga- suraMga - vesa / tiNi khaNi sua - saMgami patta - sukkha naravAhaNi pAmiya jema sukkha // / 525 dUhA ( rAga malhAra ) agaliya-neha - nivaTTahA~, joaNa- lakkhu vi jAu / varisa saeNa - vi jo milai sahi so sukkhaha~ ThAu // 526 mehA morAdAdurAM0 // 527 gAthA ia jANiUNa rAyA, jAyA maMdANarAga-hiya - hiyao / jaMpai kahu putta tumaM, kahaM Thiu vimharitu amhaM / / 528 so paharo pAva- -haro, sA ghaDiyA sukai kamma sAghaDiyA | sA velA suhavelA, jaM dIsai putta - muha - kamalaM // 529 cAli dhana dhanna sua dina ajja, dhana dhanna iha mujha rajja / dhana dhanna jIviya deha, jiha miliu tau~ guNa - geha // 530 kima jANa jANiya magga niya piyara saMgama sagga | kima kiddha amha bahu sAra, jaM milhi giu niradhAra // 531 jaM kiu amha kuNa dosa, taM khami na khami bahu - rosa / tuM putta guNahi gari niya-puNNi tihuyaNi iTTha // 532 hiva huU pAva- virAma, sonai ma laggi sAma / amha miliu pema - piyAra, tau~ putta bahu-guNa- sAra // 533 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] java rosi rakkhiya bAra, amhi tumhi kiu avicAra / tava kiddha kima amha-resi, niya citta kaThiNa videsi // 534 ma ma karisi mani bahu bhaMti, amha achai ehaji khaMti / tumha deha ihu sahu rajja, haU~ karisi para-bhavi kaJja / / 535 ima suNiya naravai-vayaNa, laliaMgaha saaMsuyanayaNa / vali vali su laggai pAya, viNNavai suNi nararAya // 536 mana dharisi piya ema citti, amha hui eha ajutti / navi hui tAya kutAya, jai jAya hoi kujAya // 537 hau~ huu tumha kula-kaTThi, ghuNa jema gaya-suha-siTThi / ita divasa viNa pahu-seva, niggamiya jaM amhi deva // 538 siu~ bahua jaMpiu~ Ala, muNi sAmi bahu-guNa-sAla / hau~ tumha bahu-duha-heu, hua ajja-diNa-lagi jeu // 539 taM khamiya mujha avarAha, tau~ sayala bhUva-varAha / / kiya bheu caMpaharajja, Aisiya koi tasu kajja // 540 mujha diu tumha paya-vAsa, ma ma karisi tAya nirAsa / e achai tumha guNa-dosi, tumha lahua vahua suhAsi // 541 tasu disau jaM bahu vajja niya-kulaha maggasu kajja / ima bhaNiya kumara-naresa dhari rahiu mUna asesa // 542 // caturbhiH kalApakam // kAlamuha kumara su pikkhi, dikhaMta niya niva pakkhi / naravAhi niya kari vANi (?), uvavesi niya-paya-ThANi // 543 vaddhAri tilayasubhAli, vici vimalaakkhaya-sAli / siri dhAri niva niya chatta, naccaMta nava nava patta // 544 bahu dhavala maMgala nAri, savi suhava diti viyAri / vajjaMti bahuara tUra, bahakaMti agara kapUra // 545 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [59] bahu bhattibhoyaNa caMga. taMbola-pAna suraMga / pahirAvi savi nararAya, bahu-mulla cIra pasAya // 546 ghaNakaNaya-kappaDadANa, appIi bahu kekANa / maggaNaha pujjai Asa, duharorajAMi nirAsa / / 547 ghari ghari suucchava-raMga ghari ghari sumaMDiyajaMga(caMga?) / ghari ghari sutoraNa bAri ghari ghari sumaMgala cAri / / 548 ubbhaviya dhayavaDapoli, bahu nAri milai~ suoli / gAyaMti mahu-sari gIta, vihasIi sAjaNa-cIta // 549 savi sahuya dii~ AsIsa, vaddhAri tilaya susIsa / laliaMga koDi varIsa, pUravau jagaha jagIsa // 550 rasAulau naravAhaNa sua miliya dukkha dUrahi~ Taliya / suyaNa-AsA phaliya niyasurajja-bhara kaliya / pisuNa paviNihiM puliya, kitti cihu~disi caliya vasaNa sayala gayagaliya ariyaNa savi nirdaliya / laliaMga-rAya atulabbaliya, sattusayala paya-tuli luliya munirAu devasuMdara raliya jasu jasa jaMpaI vali caliya // 551 cAli ima tAsu diddha naresa, niya rajja-riddhi asesa / mukalAvi saha niya-loya, mani dhariya bahuya pamoya // 552 sikkhaviya saha niva rIti, calliu cokhima cIti / naravAha sahi-guru-pAsi, liya caraNa mana-ulhAsi // 553 duddhara-mahavvaya-dhAra, pAlaMti paMcAcAra / nitu samiti gupiti sujANa, guNa garua mera-samANa // 554 lahu khaviya ghAia kamma, kiya sahala jiNa-muNi-dhamma / pAmiu ti tijaya-ppahANa, risi-rAi kevala-nANa / / 555 tiha~ thakA bahu-parivAri, sirivAsa-nayara-majhAri / navakappa karai vihAra, bujhjhavai bhaviya apAri // 556 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [60] laliaMga raMgihi tAma, saha bhajja suha-pariNAma / paDivajai sAvayadhamma, dhuri bodhi sodhi suramma // 557 vali namiya niya-guru-pAya, bahu-dhamma-laddha-pasAya / pattau sagehiNi gehi, rasi ramai~ dui bahu-nehi // 558 bhogavai bahua vilAsa, pUravai jaga sahu Asa / pAlaMti niratIcAra, niya-desa-virai-viyAra // 559 kAravai vara prAsAda, giri-mera-siu~ lai vAda / vittharai jagi jasa-sAda, nava-khaMDai naravai-nAda // 560 dii satta-khittihi~ dANa, niya deva guru bahumANa / laliaMga puNya-pasAi, huya rajja dunniha rAya // 561 bahu divasa pAliya dhamma, aNusariya aNasaNa ramma / laliaMga saggi vimANi, huya devaloki puNya pramANi // 562 vali bahuya puNya payAsi, suhi lahiya narabhava-vAsa / mahAvideha' deva, lahasyai ti siddhi su heva // 563 puNyai ti dhaNakaNa-riddhi, puNyai ti payaDa prasiddhi / puNyai ti rANima rAja, puNyai sarai~ sahu kAja / / 564 puNyai ti sagga-vimANa, puNyai ti paMcama-ThANa / jargi payaDa puNya pavitta, laliyaMga-rAya-caritta / / 565 mahimahati mAlavadesa, dhaNa-kaNaya-lachi-nivesa / tiha~ nayara maMDava-dugga, ahiNavau jANi ki sagga // 566 tiha~ atula-bala guNavaMta, zrI gyAsa-suta jayavaMta / samaratha sAhasa dhIra, zrIpAtasAha-nisIra // 567 tasu rajji sakala pradhAna, guNa-rUva-rayaNa-nidhAna / hiMdUA rAya-vajIra, zrImuMjamayaNaha vIra // 568 sirimAla-vaMsavayaMsa, mAninI-mAnasa-haMsa / sonI rAya-jIvana-putta, bahu putta-pariyara-jutta / / 569 zrImalika mAphara paTTi, hayagaya suhaDa-bahu-thaTTi / zrIpuMja puMja nariMda, bahu-kavita-keli-suchaMda // 570 navarasa-vilAsau lola, nava-gAha-geya-kalola / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [61] niya buddhi-bahua-vinANi, guru dhamma phala bahu jANi / / 571 ihu puNyacariya prabaMdha, laliaMga-nRpa saMbaMdha / paha-pAsa-cariyaha citta, uddhariya eha caritta // 572 dasapuraha nayara majhAri, zrI saMgha-taNai AdhAri / zrI zAMtisUri supasAiM, duhaduriya dUri palA' / / 573 jaM kima vi aliya asAra, guru lahua varNavicAra / kavi kaviuM Isyara sUri, taM khamau bahu-guNa sUri // 574 sasi-rasa-suvikkama-kAla, e cariya raciu~ rasAla / jA~ dhUa ravi sasi mera, tA~ jayau gaccha saMDera / / 575 vAcaMta vIra-caritta, vittharau jagi jaya-kitti / tasu maNuabhava dhana dhanna, zrIpAsanAha prasanna / / 576 // iti zrIlalitAMganarezvaracaritraM samAptaM / tasmin samApte samApto'yaM rAsaka-cUDAmaNi-puNyaprabandhaH // tathA'tra rAsake zrIlalitAMgacaritre prathama-gAthA, (1) dUhA, (2) sATaka, (3) SaTpada, (4) kuMDaliyA, (5) rasAulA, (6) vastu, (7) iMdravajropendravajrA kAvya, (8) aDilla, (9) maDilla, (10) kAvyAddhabolI, (11) aDillArdha bolI,, (12) sUDabolI, (13) varNanabolI, (14) yamakabolI, (15) choTaDA dUhA, (16) soraThI / --x-- Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traMbAvatI-tIrthamALa saM. muni bhuvanacandra sattaramI sadInA suprasiddha zrAvaka kavi zrI RSabhadAsanI eka mahattvanI chatAM Aja sudhI ajJAta kRti-'tIrthamAla traMbAvatI. stavana'-vidvadvarga samakSa mUkatAM AnaMda thAya che / jai. gU. ka.-mAM A kRti noMdhAi nathI, tema jai. gU. ka.mAM ApelI, kavinI racanAonI jUnI be TIpomAM paNa Ano ullekha nathI / kavinI A racanA khaMbhAtane ja sparzatI hovAthI anyatra Ano prasAra ocho thayo haze; khaMbhAtamAM anya bhaMDAromAM AnI nakalo hoya to paNa tenI tapAsa thaI zakI nthii| A prati aNadhArI rIte hAthamAM AvI cha / borapIpaLAnA zrI pArzvacandragaccha saMghanA hai. li. jJAnabhaMDAranuM sUcipatra taiyAra karI lIdhA bAda, prakIrNa patronI pothIonuM nirAMte avalokana karatAM A pratinA vikharAyelA pAnAM hAtha lAgyAM / hAlamAM A prati mArI pAse che / katinA aMte kavinAma to cha ja / bhASA ane zailI paNa spaSTapaNe RSabhadAsanAM che / racanA 1673mAM thaI cha / prati 1744mAM khaMbhAtamAM ja lakhAyelI che / khaMbhAtanA itihAsamAM viziSTa pUrti karatI A racanA, 'tIrthAvalI' prakAranA prAcIna sAhityamAM paNa mahattvano umero kare che / sAthosAtha dharmapremI ane khaMbhAtanA paNa prazaMsaka A kavinA kavanamAM rahI jato eka khAlI khUNo paNa A racanA bharI de che / / jogAnujoge, khaMbhAtanA uparyukta bhaMDAramAthI ja, prAyaH 150 varSa pUrvenu, khaMbhAtanAM jinAlayonI sUcinuM eka oLiyuM paNa prApta thayuM / tyAra bAda amadAvAdamAM lA. da. bhA. vidyAmaMdiramAM paM. zrI lakSmaNabhAI bhojaka sAthe vArtAlApa daramyAna traMbAvatI tIrthamAla (traM. tI.)no ullekha karatAM, tAjetaramA ja temanA hAthamAM AvekheM Aq ja oLiyuM te ja vakhate temaNe dekhADyaM / tenI phoTokopI paNa tarata ja temaNe karAvI ApI / A mATe temano kRtajJa chu / AnI prati 1744mAM khaMbhAtamAM ja lakhAyelI che, sArI sthitimA cha / patra 6 che, akSaro moTA kadanA cha / pAnAMnuM pramANa 9||" x 4 // " che / pratyeka pRSThamAM 11 paMkti ane eka paMktimAM sarerAza 32 akSara cha / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [63] ahIM traMbAvatI tIrthamAla, khaMbhAtanAM jinAlayonI be sUcio tathA A badhAMnA abhyAsathI niSpanna thatA keTalAka niSkarSo .. ATalI sAmagrI prastuta ch| zrI DUMgara munikRta 'khaMbhAta caityaparipATI' nAme 13 kaDInI sattaramA saikAnI racanA maLe che / (prakA. 'jainayuga' pu. 1, pR. 428) / padmavijayaracita 'khaMbhAta caityaparipATI' jai. gU. ka.mAM noMdhAI cha / matisAgare paNa 'khaMbhAta tIrthamALA' saM. 1701mAM racI che / A badhAMnI sAthe prastuta kRtinI tulanA karavI Avazyaka cha, paNa tema thaI zakyuM nathI / AzA che--anya koI abhyAsI A UNapa pUrI karaze / traMbAvatI tIrthamALa dUhA zrI zaMkhezvara tujha namuM, namuM te sArada mAya / tIrthamAla traMbAvatI, stavatAM AnaMda thAya // 1 sAguTAnI polimAM, bai poDhA prAsAda / cItra laSyata tIhAM pUtalI, vAjai ghaMTAnAda // 2 zrI cyaMtAmaNi bhoMyaharai, eka su pratyamA sAra / jina ji dvArai pUjI jyamai, dhyana tehano avatAra // 3 sAhA soMDhAnai deharai, zrI nAryaMgapura svAmi // prema karInai pUjIi, panara byaMba tasa ThAmi // 4 daMtArAnI polimAM, kuthajyana tAsa / bAra byaMba tasa bhuvanamAM, huM tasa pagale dAsa / / 5 zAMtinAtha yanavara taNUM, bIjuM deheruM tyAMhi / dasa pratimAzuM praNamatAM, haraSa hUo manamAMhi // 6 gAMdharva baiTha guNa stavai, kokila sarISau sAda / vIsa byaMba vegaI namU, RSabhataNau prAsAda // 7 parajApatyanI polyamAM, zItala dasamu deva / panara vyaMba premai namuM, suparaiM sAraM seva // 8 alaMgavasaInI polyamAM, baNya prAsAda uttaMga / rISabhadeva vIsa byaMba zuM, svAmI sAmala raMga // 9 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [64] kuMthanAthayana bhuvana tyAMhAM, pAsaiM pratimA ATha / prahI UThInai praNamatAM, lahIi zavapuri vATa / / 10 sAMtinAtha jyana solamu, tyAMhAM trIjau prAsAda / traNya byaMba tRvidhiM namU, muMkI mIthyA vAda / / 11 mohoravasaInI polyamAMhAM, traNya prAsAda jagIsa / mohorapAsa svAmI namU, namuM byaMba cyAlIsa // 12 zAMtinAtha traNya byaMbadyu, sumatinAtha yagadIsa / / sola byaMba sahajai namU, pUrai manaha jagIsa / / 13 AlImAMhAM zrI zAMtinAtha, byaMba namuM saDasaThi / zrI jyanavara muSa deSatAM, amIa paITho ghaTi // 14 zatrapAMNya nAkara kahyo, tehanI poli pramANa / nImanAtha SaTa byaMbazaM, zari vahaM tehanI AMNya / / 15 vimalanAtha yanabhuvanahnAM, pAsai pratyamA cyAra / ekamanAM ArAdhatAM, sakala zaMgha jayakAra / / 16 // 1 DhAla bIjI-vIvAhalAnI Ae jIrAulAnA polyamAM, paMca bhuvana vaSANUM / Ae zrI thaMbhaNa cau byaMbadyu, tIhAM baiThA e jANauM // 17 Ahe zrI caMdaprabha yyarai, byaMba sItyarI e vaMduM / Ahe magaTakuMDala kaDalI bhalI, kari deSI ANaMduM / / 18 Ahe zrI jIrAula bhuMyarai, byaMba bahaitAlIsa sAra / Ahe RSabhabhuvana co byaMbazuM, vIra bhuMyarai bAra / / 19 Ahe gAMdhI taNI valI polyamAM, prAsAdai namIjai / Ahe bhuvana karAvyauM a bhImajI, prabhUjI tihAM praNamIjai // 20 Ahe mUlanAyaka zreAMsa deva, namuM covIsai byaMba / Ahe kASTataNI tihAM patalI, teNai zobhai e thaMbha // 21 Ahe nAlIaraipADai valI, deula eka udAra / / Ahe RSabhadeva tasa bhuvanamAM, byaMba anopama cyAra // 22 Ahe eka prAsAda alaMgamAM, tIhAM baiThA e pAsa / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [65] Ahe bAvIsa byaMba sahaijai namuM, yama puhucai majha Asa // 23 Ahe mAhAlaSyamInI a polyamAM, yanajI, bhuvana johAruM / Ae caMdaprabha nava byaMbazu, pUjI karI tana ThAeM // 24 Ahe bIjauM deharaM pAsanauM, tyAMhAM yana pratyamA trIsa / / Ahe prahai UThInai praNamatAM, pahucai manaha jagIsa // 25 Ahe cokasI kerIa polimAM, yanaM bhuvana su cyAra / Ahe zrI cyaMtAmaNya deharai, sola byaMba su sAra // 26 Ahe suSasAgaranA bhuvanamAM, manani raMgai e jaIi / Ahe tetrIsa byaMba tIhAM namI, bhavijana niramala thaIi // 27 Ahe mohora pAsa svAmI namuM e, biMba satAvIsa yAMhi / Ahe comuSa vyamala johArIi, ugaNIsa byaMba chai tyAMhi // 28 Ahe nemanAtha jina bhuvanamAM, byaMba neUa namIjai / Ahe prema karInai pUjIi, jima e bhava navi bhamIi // 29 Ahe SArUAtaNI valI polimAM, sAtai deharAM kahIjai / Ahe batrIsAM so byaMbadyu, sImaMdhara lahIi // 30 Ahe munisuvrata vIsa byaMbadyu, saMbhavajina byaMba vIsa / Ahe ajitanAtha deharai jaI, nItaI nAmu a sIsa // 31 Ahe zAMtinAtha dasa byaMbazuM, mohora pAsa viSyAta / .. Ahe pAMca byaMba premeM namuM, vIra comuSa sAta / / 32 Ahe eka prAsAda alaMgamAM, svAmI munisuvrata kero / Ahe pAMtrIsa byaMba pUjI karI, yalo bhavano e phero // 33 Ahe maNIAravADi jaI namuM, zrI caMdaprabhu svAmI / Ahe ogaNIsa byaMba tasa bhuvanamAM, suSa lahIi zara nAmI // 34 Ahe sAhA jedAsanI polimAM, tihAM chai deula eka / Ahe munisuvrata vIsa byaMbazuM, namuM dharIi viveka // 35 Ahe bhaMDArInI polimAM, deula eka ja sohai / / Ahe vAsapUjya nava byaMbadyu, te dIThai mana mohai // 36 Ae vohorA kerI valI polimAM, kAusagIyA bai sAra / Ahe pAMca byaMbazuM praNamatAM, sakala zaMgha jayakAra // 37 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [66] DhAla trapadIno sAhA mahIAnI poli vaSANUM, pAMca prAsAda tihAM poDhA jANUM, pUjIma karinI ANU, ho bhavikA, sevo jinavara rAya, e to pUjye pAtiga jAi, e to niraSyai AnaMda thAi, ho bhavikA0 // 1 mallinAthanaI dehari jaIi, bi pratimA tiNa thAnaki lahIi, AMnyA zara pari vahIi, ho bhavikA0 // 2 Agali bIjaI cyaMtAmaNi pAsa, bhuMyari RSabhadevano vAsa, byaMba namuM paM[cAsa], ho0 // 3 jNaiM zAMtinAtha yagadIsa, tihAM jina pratimA chai ekavIsa, nItiM nAmUM sIsa, ho0 // 4 / sAhA jasUAnUM deheruM sAraM, somaciMtAmaNi tihAM jUhAeM / caUda biMba citta dhAruM, ho0 // 5 Agali dehari riSabhajiNaMda, paradaSyaNa detAM AnaMda, sAThi byaMba sukhakaMda, ho0 // 6 bhuirA kerI poli bhalerI, vaNya prAsAdaI bhuMgala bherI, kIratina karuM yana kerI, ho0 // 7 zrI caMdaprabha deharai dIsai, aDhAra byaMba deSI mana hIMsai, zAMtinAtha jyana vIsai, ho0 // 8 khUNai deharuM jagavISyAta, baiThAM sAMmala pArasanAtha, paMnara byaMba tasa sAthi, ho0 // 9 Avyo ghIvaTI poli majhAri, vIra taNo prAsAda johAri, sAta byaMba cita dhAri, ho0 // 10 zrI caMdraprabhayananai johAeM, pAMca byaMba manamAMhi dhAeM, pAtiga AThamuM vAruM, ho0 // 11 paTUA kerI poli saMbhArI, saMbhavanAtha pUjo naranArI, ghau paradaSyaNa sArI, ho0 // 12 paMcAsa byaMba taNo parivAra, bhuMyari zAMtinAtha jyana sAra, nItiM karuM johAra, ho0 // 13 . Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [67] UMcI serImAM havaI Avai, pAsa taNo prAsAda vadhAvara, aDhAra byaMba cita bhAvai, ho0 // 14 vImanAthanuM deharUM sAhamuM, igyAra byaMba deSI zara nAmUM, sakala padAratha pAmUM, ho0 // 15 segaThApADAmAMhi havi sohi bi prAsAdai manaDuM mohai, pUjI pAtiga dhoi, ho0 // 16 somacyaMtAmaNi cyaMtA yalai, tera byaMba tihAM pAtiga gAlai, bhavilokanai pAlai, ho0 // 17 vimalanAthani dehari bIjai, dasa pratimAnI pUjA kIjai, mAMnavabhavaphala lIjeM, ho0 // 18 sAlavI kerI poli ja SAsa, deharAmAM navapallava pAsa, byaMba paMcyotira tAsa, ho0 // 19 bIjI sAlavI poli, bai prAsAda pUjo aMgholi, kesara caMdana gholi, ho0 // 20 saMbhavanAtha jina pratimA vIsa, mUMnisuvratanai nAmUM sIsa, bhUyari byaMba bAvIsa, ho0 // 21 DhAla / girathI nadIyAM Utari re lo - e dezI / hoya prAsAda sohAmaNA re lo, nadAMnapuramAM jANi re sAhelI zAMtijinesara dIpatA re lo, byaMba panara suThAMNi re sA0 bhAva dharI jina pUjIi re lo / AMcalI // 1 katabapura mAMhi namuM re lo, traNya bhuvana suSakAra re sA0 byaMba taNI saMkhyA kahUM re lo, rASu cita eka ThAra re sA0 // 2 AdIsara paMca byaMbazuM re lo, pAsa bhuvana dasa byaMba re sA0 caUda byaMba yanavara taNAM re lo, baiThA pAsa acaMba re sA0 // 3 traNya prAsAda sohAmaNAM re lo, niraSu nayaNa rasAla re sA0 akabara pura jAI karI re lo, pUjau parama dayAla re sA0 // 4 vAsupUjya yana bAramA re lo, sAta byaMba chai jyAMhi re sA0 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] zAMtiyanesara solamA re lo, byaMba aThAvIsa tyAMhi re sA0 // 5 Adibhuvana ralIAmaNUM re lo, te chai ati manohAra re sA0 vIsa byaMba yanajI taNAM re lo, pUjai lahIi pAra re sA0 // 6 kaMsArIpura rAjIu re lo, bhIDyabhaMjana bhagavaMta re sA0 byaMba bAvIsai pUjatAM re lo, lahIi suSa anaMta re sA0 // 7 bIjai deharai jai namUM re lo, svAmI RSabha yanaMda re sA0 byaMba satAvIsa vaMdatA re lo, bhaviya mani AnaMda re sA0 // 8 zakarapuramAM jAMNIi re lo, paMca prAsAda uttaMga re sA0 bhAva dharI yana pUjatAM re lo, lahIi mugati sucaMga re sA0 // 9 DhAla alabelAnI / rAga kAphI / amIjharu Adai lahuM re lAla, sAta byaMba suvicAra, jAuM vArI re, sItala svAmI traNya byaMbazuM re lAla, pUjyai lahIi pAra, jAuM0 mahira karu prabhu mAharI re lAla // 1 RSabhataNai deharai namuM re lAla, zrI yanapratimA vIsa, jAuM0 RddhivRdhya suSasaMpadA re lAla, je nara nAMmaiM zIza, jA0 // 2 somacyaMtAmaNi bhoirai re lAla, vaMdaM byaMba hajAra, jA0 kesaracaMdani pUjatAM re lAla, lahIi bhavacA pAra, jA0 // 3 sImaMdhara birAjatA re lAla, byaMba tihAM paNayAla, jA0 dio darazana prabhu muMhanai re lAla, sAhiba parama dayAla, jA0 // 4 ghUmai pagalAM guru taNAM re lAla, zrI hIravijaya sUrIsa, jA0 zrI vijayasenasUrI taNuM re lAla, vaDUi thUbha jagIsa, jA0 // 5 saMbhavanAtha nava byaMbazuM re lAla, mahimadapura mAMhAM jAMNi, jA0 somaciMtAmaNi dasa byaMbazuM re lAla, chagaDIvADA ThANi, jA0 // 6 salatAMnapuramAM zAMtijI re lAla, sola byaMba tasa ThAri, jA0 mahimadapuri zAMtinAthajI re lAla, byaMba achai agyAra, jA0 // 7 tIrathamAla pUrI havI re lAla, ogaNyAsI prAsAda, jA0 thaMmakoraNI bahU dIpatAM re lAla, vAji ghaMTanAda, jA0 // 8 zrI yana saMSyA jANIi re lAla, byaMba sahyAM (?) saya vIsa, jA0 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [69] sAta sayAM prabhU vaMdIi re lAla, Upari bhASyA trIsa, jA0 // 9 bhaviyaNa bhAvai pUjIi re lAla, pUjatAM haraSa apAra, jA0 pUjA bhagavatI sUtramA re lAla, dasamA aMga mujhArI, jA0 // 10 uvavAI ThANAMgamAM re lAla, bhASai zrI bhagavaMta, jA0 nizcala mani prabhU sevatAM re lAla, lahIi suSa anaMta, jaa0||11 kalasa jeha pUjai jeha pUjai teha pAmai, tIrthamAla traMbAvatI, arihaMta deSya nara sIsa nAmai, Rdhi ramaNi ghari sUratarU usabha (azubha) karma te sakala vAMmai, saMvata sola ni trihotyari mAha zudi puMnima sAra, RSabhadAsa raMgai bhaNai sakala zaMgha jayakAra || 1 iti zrI tIrthamAla traMbAvatI stavana samApta / saMvat 1744 nA varaSe kAratiga sudi 2 dine liSitaM zrIstaMbhatIrthe / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthaMbhatIrthanA derAsaronI sUci-1 // 80 // zrI vItarAgAya namonamaH / atha zrI sthaMbhatirthanA jinacaitya tathA jinabiMbaprAsAda laSiI cha / prathama pAravAvADAmAM deharAM 12 / tehanI vigati1. zrI sthaMbhaNa pArzvanAtha, deharaM, te madhaiM2. zrI sImaMdhara svAmIna deharaM 3. zrI ajItanAtha, deharuM dakSiNasanmukha 1 4. zrI zAMtinAtha, deharuM 5. zrI RSabhadeva, deharaM, pAse cakrezvarI devInI mUrati cha / 6. zrI sahassaphaNA pArzvanAthanaM deharaM 7. zrI moharI pArzvanAtha, dehaeM 8. zrI cauvIsa tIrthaMkara mUlanAyaka munisuvrata svAmI chai / 9. zrI kaMsArI pArzvanAthanuM deharuM 10. zrI anaMtanAtha, deharuM 11. zrI mahAvIra svAmI deharuM samavasaraNa caumukha 12. zrI munIsuvratasvAmInuM deharuM atha cokasInI poLamAM deharAM 6 tehanI vigata 13. zrI zAMtinAtha meDI upara 14. zrI caMtAmaNI pArzvanAtha, deharuM 15. zrI caMdraprabhu- deharuM 16. zrI vimalanAthano caumukha 17. zrI moharI pArzvanAtha- deharuM 18. zrI sItalanAtha, deharuM atha ghIyAnI polamAM deharuM 9 19. zrI manamohana pArzvanAtha- deharuM atha mAhAlakSmInI pola, deharAM 3, vigata20. zrI sukhasAgara pArzvanAthanuM deharuM 21. zrI mAhAvIra svAmI-gautama svAmI, deharuM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71] 22. zrI jagavallabha pArzvanAtha- deharuM atha nAliyere pADe deharuM 1 23. zrI vAsupUjya- deharuM atha zrI jirAlepADaiM deharAM 11, tehanI vigata24. zrI caMdraprabhunuM deharuM 25. zrI zAMtinAtha, deharuM 26. zrI amIjharA pArzvanAthanuM deharuM 27. zrI jirAvali pArzvanAtha, deharuM 28. tathA bhuMyarAmAM Adisara tathA nemanAtha 29. zrI neminAthanuM deharuM 30. zrI vAsupUjyanu deharuM AjI, deharuM 31. bhuMyarAmAM mAhAvIrasvAmI che 32. zrI abhinaMdanasvAmInuM deharuM 33. zrI aranAtha gAMdhI deharuM 34. zrI manamohana pArzvanAtha hemacaMdasAnuM deharuM atha SaDAkoTaDI deharAM 3nI vigata35. zrI padmaprabhunuM deharuM 36. zrI sumatinAthanuM deharuM 37. zrI munisuvratasvAmInuM deharuM atha mAMDavInI polamAM deharAM 5 nI vigata38. zrI kuMthunAtharnu deharuM 39. zrI munIsuvratasvAmI deharuM 40. zrI Adisara bhagavAna deharuM 41. zrI vimalanAtha deharuM 42. zrI mAhAvIrasvAmI meDI upara atha AlipADeM deharAM 2nI vigata43. zrI zAMtinAtha deharuM 44. zrI supArzvanAtha dehaeM atha kuMbhAravADAmAM deharuM 2 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [72] 45. zrI mAhAbhadrasvAmI 46. zrI sitalanAtha dehaeM atha daMtAravADAmAM deharAM 347. zrI kuMthunAtha kIkAbhAInuM deharuM dakSiNasanmuSa 2 48. zrI zAntinAthajI 49. zrI zAMtinAtha UMDI polamAM atha sAgoTApADAmAM deharAM 4nI vigata50. zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha 51. zrI bhuMyarAmAM sthaMbhaNa pArzvanAtha 52. zrI amIjharA pArzvanAtha 53. zrI AdIsara bhagavAnanuM deharaM dakSiNasanmuSa 3 atha borapIpaleM deharAM 454. zrI navapallava pArzvanAtha tathA padamAvatInI mUrati chai 55. zrI bhuMyarAmAM goDI pArzvanAtha 56. zrI munIsuvrata svAmI 57. zrI saMbhavanAtha, deharuM atha saMghavInI polamAM deharAM 258. zrI somaciMtAmaNi pArzvanAtha tathA zrI padamAvatInI mUrati 59. zrI vimalanAtha, deharuM atha kIkA jivarAjanI polamAM deharuM 160. zrI vijayaciMtAmaNi pArzvanAtha atha mAnakuMyarabAinI serImAM deharAM 361. zrI saMbhavanAthanuM deharuM dakSiNasanmuSa 4 62. zrI bhuMyarAmAM zAMtinAtha dakSiNasanmuSa 5 63. zrI abhinaMdanajI, deharuM atha colAvADAmAM deharuM 164. zrI meruparvatanI sthApanA, zrI sumatinAthano caumuSa, devakuMyarabAinuM deharuM atha givaTImAM deharuM 1 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [73] 65. zrI mAhAvIrasvAmI, deharaM, dakSaNa sanmuSa 6 atha bhuMyarApADAmAM deharAM 6 66. zrI zAMtinAthanuM deharuM 67. zrI mallInAtha 68. zrI caMdraprabhu nAma 2 che 69. zrI sAmalA pArzvanAtha, asalla bhAvaDa pArzvanAtha 70. zrI zAMtinAtha 71. zrI nemanAtha atha lADavADAmAM deharAM 672. zrI somaciMtAmaNi pArzvanAtha AdA saMghavI deharuM 73. zrI Adisara bhagavAna, SusAla bharatInuM deharuM, dakSaNasanmuSa 7 74. zrI jagIbAinA bhuMyarAmAM zrI Adisara bhagavAna 75. zrI upara ciMtAmaNi pArzvanAtha 76. zrI zAMtinAtha, caMdradAsa sonI- deharaM, dakSaNasanmuSa 8 77. zrI dharamanAtha- deharuM atha bAMbhaNavADAmAM deharAM 2 78. zrI caMdraprabhu- deharuM 79. zrI abhinaMdana jhamakubAinI meDI upara atha aliMgamAM deharuM 180. zrI AdinAtha bhagavAna amathA tabakIlavAlAnuM deharuM . atha maNiyAravADAmAM deharaM 381. zrI caMdraprabhunu deharuM dakSaNasanmuSa 9 82. zrI subadhInAtha 83. zrI zreyAMsanAtha, deharuM dakSaNasanmuSa 10 atha sakaraparamAM deharAM 284. zrI sImaMdharasvAmI, deharuM 85. zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha, deharuM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [74] atha zrI sthaMbhatIrathamAhe zrAvakane ghera deharAsara che tenI vigata cheprathama mANeka [ coka] maddhe deharAsara 6, tenI vigata1. parIkha jaisiMgha hIrAcaMdanA upara 2. parIkha phattebhAi khubacaMdanA upara 3. parIkha ratanacaMda devacaMdanA upara 4. SAdAvAlIyA sA. rAyacaMda galusAnA upara che 5. mAraphatIyA sA. haraSacaMda khubacaMdanA upara 6. parIkha sakalacaMda hemacaMdanA upara atha lADavADA maddhe derAsara 2. tehanI vIgata7. parIkha jhaveracaMda jeThAcaMdanA upara 8. cokasI ratanacaMda pAnAcaMdanA upara atha bAmaNavADA maddhe 4, tehanI vIgata9. sA. jasavIrabhAi lAsAnA upara 10. sA. jeThA sAkaracaMdanA upara 11. sA. sarUpacaMda kallANasuMdaranA upara sA. mulacaMda bhAyAne upari deharA0 12. sA. amIcaMda gabu velajInA upara atha pataMgasInI pola maddhe 1, tehanI vIgata 13. sA. nemacaMda pacaMdanA upara atha.SAvAvADA maddhe 3, tehanI vIgata cha- / 14. parIkha amIcaMda galAlacaMdanA upara 15. sA. rUpacaMda SusAlacaMdanA upara 16. sA. devacaMda kasturacaMdanA upara (anya hastAkSaramAM-) sA. revAdAsa pAnAcaMda- kAgaliuM che / -pArzvacandragacchasaMgha bhaMDAra, khaMbhAta / --x Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [75] zrI sthaMbhatIrthanA derAsaronI sUci-2 OM namaH siddhaM / zrI sthaMbhatIrthanA jinacaitya tathA jinabiMba laSiI chiiiN| saMvat 1900nA varSe aSADamAse sukalapakSe 14dasI / aMte ___ evaM zrI sthaMbhatIrthanA prAsAdanAmAbhidhAnaM syAt laSItvA taM prAta:kAla samaye namaskAra karavAne laSItvaM / saMvat 1900nA varSe mAsottamamAse subharatai vazaMttarattai phAlaguNa mAse sukalapakSe 4 catuthidIvaze gurUvAsare laSIkRtaM zrI sthaMbhatirthanaH / -lA. da. bhA. vidyAmaMdira, amadAvAdanA saMgrahamAMgeM eka prakIrNa oLiyuM / lA. da.nI sUci khaMbhAtanA bhaMDAramAMnI sUci jevI ja che tethI te AkhI ahIM utArI nathI / khaMbhAtanI sUcimAM lakhyA saMvata Apelo nathI, paraMtu te doDha so ke tethI vadhu varSa jUnI jaNAI Ave che / khaMbhAtanI sUci vadhAre vigatapUrNa che, emAM khaMbhAtanA ghara-derAsaro tathA dakSiNasanmukha derAsaronI paNa noMdha che / lA. da. nI sUci saMkSipta che, mahollAnA kramamA sAmAnya pharaka che, bAkI jinAlayanAM nAma ane saMkhyA bilakula sarakhAM che / lA. da. vALI sUcinA prAraMbhe vi. saM. 1900 aSADa mAsa che, paNa aMte jarA bhinna hastAkSaramAM saM. 1900 phAgaNa mAsa lakhyo che / kAM to saMvat ASADhI hoya, kAM to kala karanAranI bhUla hoya / mahollAvAra derAsaronI sUcionI tulanA traM. tIrthamAla deza | sUcidvaya deza. | vartamAna nAma derA. sAgoTAnI poLa 2 | sAgoTApADo 4 | sAgoTapADo daMtArAnI poLa 3 daMtAravADo daMtAravADo 4 prajApatinI poLa 1 kuMbhAravADo kumAravADo 1 alaMgavasai 3 mAMDavInI poLa mAMDavInI poLa 2 mohoravasai SaDAkoTaDI kaDAkoTaDI AlI AlipADo AlIpADo nAkaranI poLa 2 / ? jIrAulAnI poLa 5 / jirAlo pADo 11 / jirAlApADo 6 W Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhInI poLa nAlIyara pADo alaMga mahAlakSmInI poLa 3 4 cokasInI poLa khArUAnI poLa 7 alaMga maNIyAravADo sAha jedAsanI poLa 1 bhaMDArInI poLa 1 vorAnI poLa 1 sAha mahIAnI poLa 5 ? bhuMirAnI poLa ghIvaTI ? paTUAnI poLa uMcI serI khaDakI. gaThAvADo sAlavInI poLa bIjI sAlavInI poLa 1 2 2 1 2 60 [76] ? nAliyera pADo ghIyAnI poLa ? 1 mahAlakSmInI poLa 3 cokasInI poLa 6 khAravAvADo 12 aliMga 1 maNiyAravADo ? ? ? lADavADo bAMbhaNavADo bhuMya pADo givaTI coLavADo saMghavInI poLa borapIpaLo borapIpaLo 2 4 1 1 coLAvADo mAnakuMvarabAinI serI 3 vAghamAsInI khaDakI kIkA jIvarAjanI serI 1 vAghamAsInI 83 ? nAgaravADI ? cokasInI poLa cokasInI poLa 6 khAravADo 8 aliMga 1 ? ? ? ? mANekacoka lADavADo bhoMya pADo gomaTI sAme saMghavInI poLa boLapIpaLo borapIpaLo or or w 10 1 2 61 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [77] bh keTalAka niSkarSo 1. A koSTakamAM khaMbhAta zaheranAM maMdiro ja lIdhAM che / traM.tI. khaMbhAtanAM vividha parAMomAM nIce mujaba jinAlayo noMdhe che : nadAnapura katabapura akabarapura kaMsArIpura sakarapura mahimada pura salatAnapura chagaDIvADA mh sh lh m bh mr mr | kAlakrame A maMdiro khaMbhAta zaheramAM athavA anyatra sthAnAMtarita thayAM, AthI sUcidvayamAM zaheranAM maMdironI saMkhyA vadhI che / Agala jatAM amuka mahollAnAM maMdiro haTAvIne bIjAM maMdiromAM samAvI levAyAM, AthI vartamAnamAM saMkhyA ghaTI che| 2. potAnI anya kRtiomAM khaMbhAta, varNana karatAM kavi 85 jinAlaya hovAnaM jaNAve che, jyAre traM.tI.mAM 79 gaNAve che / traM.tI.vi.saM. 1673nI racanA che, 85nA ullekhavALI racanAo 1682-85nI che; dasa-bAra varSanI avadhimAM becAra jinAlaya navAM bane e azakya nathI / tema chatAM saMkhyAmAM visaMgati to cha ja / naM.tI.mAM cokasInI poLamAM cAra maMdiro jaNAvI, varNana pAMca- apAyuM che| kyAMka bhUmigahane judA gaNyA che, kyAMka nathI gaNyA / sUcidvaya bhoyarAne svataMtra maMdira gaNe cha / vaM.tI. anusAra khaMbhAta ane parAMnAM jinAlayo sarva maLIne 79-80 thAya cha / sUcidvaya anusAra (200-250 varSa bAda) khaMbhAta ane zakaraparanAM maLIne kula jinAlayo 85 thAya che. 3. Ama chatAM traM.tI.mAM nirdiSTa maMdiro thoDA pheraphAra sAthe doDhaso varSa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [78] pUrvenI bane sUciomAM dekhAya che ane sUcidvayamAMnAM maMdiro thoDA pheraphAra sAthe vartamAnamAM paNa upasthita che / chellAM cAraso varSamAM khaMbhAtanAM jinAlayone sthAnAMtaraNa sivAya anya prakAranI hAni sahana karavI paDI nathI ema kahI zakAya / alabatta, amuka maMdirono tALo maLato nathI / bIjI bAju, navAM maMdiro banyAM che, jUnAM punarnimANa pAmyAM che / khaMbhAtamAM khodakAma daramyAna mUrtio nIkaLI che ane hajIye nIkaLe che te traM.tI. nI racanA pUrvenAM bahu prAcIna maMdironI ja haze evaM tAraNa saheje kADhI zakAya che / 4. Aje 'kaDAkoTaDI' tarIke jANItA mahollAnuM nAma traM. tI. mAM 'mohoravasai' che, sUcidvayamAM 'khaDAkoTaDI' che / pATaNamAM paNa 'khaDAkhoTaDI' ane 'ghIvaTo 'nAme mahollA noMdhAyA che / A nAmonAM mULa zodhavAM jevAM che / 5. Ajano mANekacoka te sUcidvayamAM 'lADa vADo' ane traM.tI. mAM 'sAha mahIAnI poLa' tarIke noMdhAyo che / Ajano lADavADo te sUcidvayamAM brAhmaNavADA tarIke nirdiSTa che / traM. tI. mAM A nAma nathI / bhaMDArInI poLa ke sAha jedAsanI poLa - emAMthI koI eka lADavADo hoya evI kalpanA karI zakAya / mANekacokanI pAchaLa vhoravADa Aje paNa che, paraMtu temAM derAsara nathI / 6. traM.tI.nI 'UMcI zerI' ane sUcidvayanI 'kIkA jIvarAjanI serI' e AjanA vAghamAsInI khaDakInI sAmenA khAMcAnuM nAma che / 7. . tI. mAM 'alaMgavasai' uparAMta bIjAM be 'alaMga' nAme sthAna noMdhAyAM che| AmAMnuM eka sthAna 'aliMga' tarIke Aje paNa jANItuM che / 'alaMga' no artha 'alaga' (chUTuM, vegaLaM) evo thAya che| koI poLa ke pADA sAthe joDa, yela na hoya evI jagyAne 'alaMga' kahetAM hoya evaM anumAna thAya che / 8. jaina maMdiro dakSiNasanmukha nathI hotAM / khaMbhAtanI eka sUci dakSiNasanmukha hoya evAM 8 derAsaro noMdhe che, jemAMnAM ghaNAMkharAM Aje paNa ema che 1 ja 9. naM. tI. mAM pratyeka jinAlayanI biMbasaMkhyA ApelI che, teno saravALo 2730 jeTalo thAya che| pASANa ane dhAtu-bane prakAranAM biMbo AmAM samAviSTa haze / Aje navAM-jUnAM badhAM ArasanAM pratimAjI 1200 ane dhAtunAM 1370 jeTalAM gaNAya che / ghaNAM biMbo jIrNa thaI visarjana pAmyAM hoya ane bIjAM navAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [79] banyAM hoya e svAbhAvika cha / chatAM lagabhaga cAraso varSa pachI biMbonI saMkhyAmAM bahu moTo taphAvata paDyo nathI ema kahI zakAya / caM.tI.mAMnA kaThina zabdonA artha traM.tI.mAM zabdAntargata AvatA hrasva 'i'nuM 'ya'mAM parivartana thayuM hoya evA ghaNA zabdo cha / jemake :-byaMba (biMba), cyaMtAmaNi (ciMtAmaNi), polya (poli), jyana (jina) vagere / 'i' uparAMta anya svarone sthAne paNa 'ya' Ave che / jemake :-laSyami (lakSmI), cyAlIsa (cAlIsa) vagere / zabdanA Adi jakArane badale 'ya' paNa vaparAyo che / jemake :-yana (jina), yanaMda (jinaMda) yagadIsa (jagadIsa) vagere / khaMbhAta ilAkAnI te samayanI gujarAtI bhASAnI A rUDhi haze / RSabhadAsanI anya kRtiomAM temaja khaMbhAtanA eka vaiSNava kavi zedhajInI kRtiomAM uccAranuM Aq valaNa jovA maLe cha / Avo uccArabheda dharAvatA zabdo oLakhavA sahelA hovAthI zabdakozamAM noMdhyA nathI / amIa-amRta kaDalI-kaDu kIratina-kIrtana ghaTi-ghaTamAM, zarIramAM tRvidhi-trividhe (mana-vacana-kAyAthI) thUbha-stUpa (smRtistambha) pAtiga AThamuM-AThamuM pApa (abhimAna) poDhA-prauDha, moTAM pUjIma-pUjA bai-be bhavacA-bhavanAM muMhanai-mane laSyata-likhita vaDai-moTuM zari-mAthA para zavapuri-zivapuramA (mokSamAM) zastrapaNi-sahasrapANi ? suparaI-sArI peThe Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUMka noMdha eka noMdhapAtra pustakanI prazasti " sakala bhaTTArka pUraMdara bha. zrI zrI dinakara tyula (tulya) sAsanathaMbhamalechapratIbodhaka hirahIradIpaka - akabara pAtasAhaneM dharma parupaka- sIdhAcalajIno mUDako sonAmahora choDAvI, sarovara jAla mUkAvI, sera 1 / caDakalAMnI jIbhyA jor3atIte mUkAvI, jAcaka bhojaka te dinathI thayA, hAthI sAMmaiAmAM Apo pAtasAheM, te ApIneM jaNa jAcaka ThAkora padavI ApI, aihavA zrI zrI zrI vijaya hIrasUrIsvarajI AcArya, tat ziSya kIrtivijeya upAdhAyajI, tat ziSya vinaya vijaya upAdhAya, tata sISa paM. zrI pU. paM. naravijeya paMnyAsa, tat ziSya paM. zrI pU.paM. vRdhivIjeya paMnyAsa, tat zISa paM. zrI pU.paM. mAMNakya vijeya gaNI, tatsISa paM. zrI. pU. paM. meghavijeyagaNI, tat ziSya paM. muktivIjejI, tat ziSa paM. mohanavijayajI bhrAtA mU. ravivIjejI tadbhrAtA mUnI-vIjayajI, celA mU.dAMnavijeMjI, ta.ce. hemacaMdajI, saMvat 1878 nA varSe kArttika suda 15 dane vAra sUkre kalpasUtra vaSAMNa ATha saMpUrNa laSAM cheM., vAcanArthaM mu. tatva vijayajI, ghanogha baMdare celA zrIvIje, mAyAvIje, paM. amratabIjejI // " mArA mitra kavi munirAja zrIdhuraMdharavijayajInA saMgrahanI eka kalpasUtranI pothInA aMtima 132 mA pRSThanI, temaNe mokalelI jheroksa nakalanA AdhAre uparanI prazasti ahIM utArI che. A prazastimAM be etihAsika tathyo ujAgara thayAM hovAthI tenuM khAsa mahattva che. e be tathyo AvAM che : 1. pATaNamaMDalamAM bhojaka jJAti prakhyAta che. temane 'ThAkora' evaM 'biruda maLeluM che, je Aje temanI aTaka lekhe ghaNI vAra prayojAya che. A biruda temane koNe AyuM, kyAre ApyuM, teno aitihAsika ullekha uparanI prazastimAM puSpikAmAM prApta thAya che, je ananya che. A muddA upara te ja puSpikA uparanA TabAmAM paNa A pramANe noMdha che : "jAcaka dAMna ApIneM bhojaka karyA, pAtasAha pAseM ThAkora padavI apAvI te Aja paNa ThAkora cheM aihavA" sArAMza ke bhojaka baMdhuone hIravijayasUrinI preraNAthI akabara bAdazAhe ThAkora padavI ApIne bhojaka banAvyA hatA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [81] 2. mahopAdhyAya zrIvinayavijayajI e sattaramA zatakanA eka parama vidvAna jaina graMthakAra ane sAdhupuruSa che. lokaprakAza, hemaprakAza ane indudUta jevI racanAo dvArA teo vidvajjagatamAM sukhyAta che. temanI ziSyaparaMparA vize jhAjhI vigato prAyaH prApta nathI, te A puSpikAmAM prathama vAra prApta thAya che, je uparathI jANI zakAya che ke temanI ziSyaparaMparA 8-9 peDhI sudhI to laMbAI hatI ja. teno krama Ama goThavI zakAya : 1. vinayavijaya, 2. paM. naravijaya, 3. paM. vRddhivijaya, 4. paM. mANikyavijaya, 5. paM. meghavijaya 6. paM. muktivijaya, 7. paM mohanavijaya, 8. mu. dAnavijaya, hemacaMdrajI. A puSpikAmAM chevaTe AvatAM 3 nAmone hemacaMdajInA 'celA' samajIe to te 10 mA kramAMkamAM AvI zake. X-- 9. TraMka noMdha : hemacandrAcArye pratiSThita pratimA ghaNAM varSothI manamAM eka jijJAsA pravartatI hatI ke hemacandrAcArya ATalI badhI prasiddha vibhUti che. temaNe ghaNAM caityo tathA jinabiMbonI pratiSThA karyAnA ullekho maLe che. kumArapAle paNa seMkaDo maMdiro tathA pratimAo karAvela che : to paNa Aje eka paNa pratimA evI kema nathI maLatI ke jemAM hemAcAryano spaSTa ullekha hoya ? badho nAza thayo hovAnuM svIkArIe to paNa koIka namUno kyAMya nahi bacyo hoya ? -zI. varSonI jijJAsAno romaharSaka javAba thoDA vakhata pahelAM acAnaka maLI Avyo. jAmanagaranA AdIzvara - jinAlayanA meDA upara eka dhAtupratimAnI bhALa maLI AvI che, jenA para hemacandrAcAryano spaSTa nAmanirdeza che. A rahyo te pratimAno lekha : "saMvat 1223 varSe mAgha vadi 8 vIrAsutena depalAkena bhrAtRvya..... mADukasya zreyase caturviMzatipaTTaH kAritaH pratiSThitazca zrIhemacandrasUribhiH // " Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [82] AmAM gAmanuM nAma nathI. AcAryanA nAma AgaLa koI vizeSaNa ke gacchanAma nathI, te bAbata AcAryanI niHspRhatA, namratA ane jAgRta madhyasthatAnuM sUcana karI jAya che. 1223mAM hemacandrasUri eka ja hatA, bIjA nahi, te itihAsathI siddha che. A pratimAnI chabI mArI sAme paDI che, je jotAM ja samajAya che ke pratimA, pUjApaddhatine kAraNe mahadaMze ghasAI gaI che. moMno nakazo khalAsa che, nAka - AMkha-kAna- hoTha ghasAIne ekAkAra che. A sthiti jotAM lAge che ke thoDA ja vakhatamAM A pratimAno lekha paNa naSTa thaI jaze ane pachI koIka bhAvika (!) dvArA pratimA paNa nAmazeSa thaI zake. AvuM kAMI bane te pUrve pratimAnI jALavaNI aMge yogya prabaMdha thAya te icchanIya che. -X - -zI. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stutyAtmaka sAta laghu kRtio saM. muni zrIdhuraMdharavijayajI prAstAvika ahIM rajU thatI 7 laghu kRtio muni dhuraMdharavijayajIe potAnA pratisaMgrahamAMthI zodhI suvAcya rIte saMpAdita karI prakAzanArthe amane pAThavI che. e kRtiono alpa paricaya A pramANe : 1. maMgalapura-mAMgalora (atyAranuM mAMgaroLa)sthita navapallava pArzvanAthanI stutino 1 joDo che, je 4 ja padyono hovA chatAM tenA chaMdovaividhyane kAraNe dhyAnArha che. kartA ajJAta che. 2. zrIravisAgara-kRta kuTumba nAma garbhita magasI (makSI) pArzvanAthastavana che, je geya-gItasvarUpa che. kartA kalazamAM jaNAve che tema, saMsAranA kauTuMbika saMbaMdho vyartha che te samajAvavA mATe, ahIM, kuTuMbIvAcaka-vAstavamAM-na banatA hovA chatAM kuTuMbIvAcaka hovAno AbhAsa Ubho kare te rIte kuTuMbavAcaka zabdo gUMthI batAvyA che, je rasadAyaka bane tema che. 3. A racanA ravisAgarakRta sukhabhakSikA (bhojyapadArtha) nAmagarbhita zrI AdinAthastavanarU pa geya racanA che. A prakAranI racanAo pUrve prakAzita thayelI che ja, je AvAM kAvyonA rasiko mATe jANItI che. 4. cothI racanA paNa trIjInI jema ja sukhAsikA garbhita vIrajina-stotra che; mAtra tenA racanAra upAdhyAya nemisAgaragaNi che. 5. A gujarAtI pada che, jemAM kartA muni puNyaharSe hIravijayasUrijInI stuti gAI che. 6. A racanA paNa gujarAtI pada che, e puNyaharSe vijayasenasUrinI stutirUpe banAvyuM che. 7. sAtamI racanA punaH kuTuMbI saMbaMdhanAmagarbhita geya saMskRta racanA che, je paM. bhaktisAgare banAvelI che. sAte racanAno samaya sattaramo zataka che, ane eka ja pAnAmAM saMgrahAyelI che, temaja aprakaTa che. -zI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [84] 1. maMgalapurIya navapallava-pArzvanAtha-stavana zrInavapallavapArzvajinezaM bhavyajanAmburuhaikadinezama maGgalapuravaramahimAgAraM praNamata bhavikA bhuvanAdhAram // 1 jinatatirgatimaNDitabhUtalA tanughanAghanakajjalakuntalA / zritahitoktiratAvigatApadaM dizatu dehabhRtAM zivasampadam // 2 rasaratnanidhAnamiha pravaraM kavicittacakoragataM navaram / yadi bhavya samicchasi siddhipadaM zRNu jainavacaH kila sapramadam // 3 gatacchadmapadmAvatI devadevI natAMhidvayA pArzvapAdAbjasevI / pure maGgalAkhye guNodgItakIrtiH tanotvadbhutAM zAntimudyatsumUrtiH // 4 // 2. ravisAgara-kRta magasI-pArzvanAtha-stavana (kuTuMba-nAma-garbhita) (rAga kedAraguDI tathA AsAurI) zrImagasIpuramaNDanazambho daya jayadAyaka nAyaka zambho / zrIpArzamayasaMcayadambho gamamapanaya madanAghamadambho // 1 mAtArAbhavato bhuvi kasyAM bAbArAnukRtirnahi kasyAm / kAkArAdbhutabhUghanakAntA kAkIrNAnanumati te kAntA // 2 mAmAra: paribhavatu nitAntaM mAmIsurabhavatA gamatAntam / mAsukha ziti dazamI bhava poSe mAsI hitakAraka [sukhapoSe] // 3 bhAIbhAsurabhUghanakAnte bahanighanIvrajatatatamakAnte / sasarodayadhArakaharinUtA sAsUnRtatanubhA bhuvi nUtA / / 4 bhA bhujayAmalamaJjulakAyA bhAbhIrucira vitaratu kAyA / devaraNojjhitasukhakaravANI devarANI ayi taratanubANI // 5 dikaro nikhilakalAguNadAnA dikarItiH purakuzalanidAnA / bhANe jaya kAraNajitamAnA bhatarIjyeSTharuceha samAnA / / 6 (kalaza) stotre'trAsti kuTumbazabdamilanaM dRgdRSTamAtraM yathA vijJAyA'saphalaM bhave'pi nikhilaM kauTumbikaM tattathA / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. [85] zrImatpaNDitarAjasAgara sudhIH ziSyo mahAnandanaM zrIpArzvaM ravisAgarastva magasIcUDAmaNI nautyalam // 7 3. ravisAgara - kRta - AdinAtha - stavana (sukhabhakSikA - nAma-garbhita ) (rAga kedAra phAga) zrIsaMghe vara sAkara jaya nRpamodaka seva vimalajale bIje sadamarakIrtita jinadeva | hiMgula khaNDa vibhAruNa mamalApa sImadAna bhavikaM sAra cakAra tayina padakamalamamAna // 1 varasolAghabadAma ya cAro lI nimajAbha [jana ] pastAMtima khArika bhIta ibhAva sulAbha // sudamI duSka nizAkara kohalApAkarapAhi vitazokAkabalI vRSa khaMDara paramayazAhi || 2 akhahalAM kaka kUlira kharamAMgatanidrAkha AToparAM sadA phala karaNI payaDAzAkha / sAra vicAra bidADima ratabata nAlIkera akaramadAM bakapUraka mahasAM tanu asubera || 3 kelAMguli nAriMgaka jambIrAMcitatAna matirAM jAyaphalA liMba 'kamarakha nemUstvAna / akaliMbudhavara jAMbudhijaragojAMkirabora karIti kRta parAyaNa pIlu gaterakaThora // 4 vAluraNInaviDAMgara DoDAdhyAna laviMga karmakSapaNegAMtavanAdadavattarasaMga | vItarAba marI tela bhAjI kala madhamAla kSIra dahI nRpAnata sopArI rasasAra // 5 (kalaza) zrItapagaNAdhipahIravijayaguru gacchabhUSitabudhavara Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [86] zrIrAjasAgaraziSyapaNDitasaravisAgaranAmataH / zrInAbhibhUpativaMzadinapativRSabhajinapatirIhitaM kurutAnmato jinasAgarasya ca nAkinAyakasanmataH / / 4. nemisAgara-kRta (vIrajina-stotra) (sukhAzikA-nAma-garbhita) jayasi sAkara modaka hezasI sukRtavRkSajale bibhayakSayaH / kSitajarAmara kIrtibhara kSamo galadadhevara muktiramAkaraH // 1 dizatu meSaramAM vara lApasI khalahalo sphuradAkhagirau pave / guNabadAmaripukSayanirvRte rata banAliaramyamukhAmbujam // 2 jana akhoDakapUrakarambakaM sujaladADimanoharanisvanam / praNama sevakakhAMDamadhItidaM sphuradahIzanutaM natakhAjalam / / 3 (phAga) janapastAMjana khArika bhedaka sAra / kuhalApAkadamIdo sopArIrasasAra // 1 sat sevaiA motI A kasamasiA sAra / duSTakalADUA gala pApaDI jaya jaya kAra // 2 mAMDInatamaM tAraya vasudhA motIcUra / mahasUpakaraNakAraNa kayarIpAka khajUra / / 3 mAmavapuNyavasuM hAlInata maMsu khasaMga / / cArvA cArolI kara cAra vijita mAtaMga // 4 varasolA natapadayuga pAragataM namajAMka / jitazokAka balIzvara sukRta sadAphalaloka // 5 AMbA nArAyaNa natapadakaja selaDi sAra / / vRSa bIjoLaM kelAM tvAmabhinaumi jitAra // 6 sAli sudAli natakrama mAMDA vaDi jinacandra / jayasi sukhIravaDAM janakara malahara gatatandra // 7 suMdara DoDIlA dhara pApaDa pApaDI sAra / tUrI AnvitakaMkoDA bhatatestanu tAra / / 8 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 87 ] gatarepho phalacintana DoDA pAna lavaMga | varatarajAyaphalonnatajAva tribhuvanaraMga // 9 (kalaza) itthaM zrI trizalAsutaH stutipathaM dIpAlikAvAsare nItaH sphArasukhAsikAvalikalai bhaujyairazeSaiH sukham / deyAdvAcakadharmasAgaraguroH paTTAmbaradyotane sUrya zrIgurulabdhisAgarazizornamermanovAJchitam // 10 5. puNyaharSakRta hIra- gIta (rAga sAraMga caracarI) hIra hIra hIra raMgIlo hIra hIra hIra chabIlo hIra hIra hIra iti maMtra japo loka re / dharI yu dhyAna ekamanAM le japamAli ke manAM pAu jyuM mana kAma maMta taMta tA ita phoka re // 1 // hIra0 devadAnavakinnarA bhUtapretavyaMtarA hota tAsa kiMkarA aura sakala loga // 2 // hIra0 kahata puNyaharSa ehi paramavazIkaraNa ehi manamohana ehi ehi dUjo nahi tilokI re // 3 // hIra0 6. puNyaharSakRta - vijayasena- sUri-gIta (rAga sAraMga madhye caracarI) oza vaMza gagani caMda koDanaMda vadanacaMda | dekha bhaI AnaMda re // 1 // oza. AM. khaMjana gaMjana loanAM catura loka mohanAM / lAla adhara sohanAM daMtakaMtikuMda re // 2 // oza. vijayasenasUrirAya suranarakinnara kIrati gAya / darzani pAtaka dUri jAi vacana amRtakaMda re // 3 // bhoza. kahata puNyaharSa eka suno hRdaya dharI viveka / caranakamala tumhahi cheka namata bhavika vRMda re // 4 // oza. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [88] (7) paMDita bhaktisAgara-kRta-AdinAtha-stuti (kuTuMba-nAma-garbhita) jayakarajaMtukRpAlaya pAlaya natamunicaMdra / RSabhajinArkasanAbhi-nAbhikulAmbarataMdra (cNdr)|| 1 kAkAkAkIrNoddhara mAmAmAmilitaH / sAsUnUttamarUpama sasuromAmilitaH // 2 jayajayaravanaMdIkaro dikkari vimalayazaH / bhAbhobhAbhI ratikara: dAdo dAdivizaM // 3 deva radAvali dIdhiti-nijita dADimabIja / bhAina vANI vitaratu rogAdyazubha trIja / / 4 bhatarI jIvasukhAvaha bhANe jIvanadaH / rakSa zubhANejo jaya kAraka jIvanadaH // 5 zAlIkRta zivazAlo derAnItikaraH / jyeSTa bhavodadhitAraka jeThAnItiharaH // 6 mAsukhamAzIrvAdo bahuzivasukhabhara tAra / sukRtalatApallavanA baha nIradavaratAra / / 7 (tribhirvizeSakam) bhojA ItiprazAmaka rephaitArtivilApa / jJAnajamA ibhagatidhara dehi sukRtamAbApa / / 8 sujanAnaMda rajojjhita nAnaMdaripukaMda / darzatastava jinavara mAdRza eSa na nanda // 9 zrImadvAcakalabdhisAgaraguroH ziSyANunA bhaktinA nIta: saMstutigocaraM jinapatiH zrImatkuTumbAhvayA / zreyaH zreSThakuTumbavRddhimatulAM kuryAdyugAdiprabhuH zreyaHsaMtatikArakaH zivapurI saMghasya kalyANakRt // 10 --x-- Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. muni dharmakIrtivijaya 'lughakarmavipAka' e eka ajJAtakartRka tathA AdimaMgala tathA aMtya prazasti Adi vinAnuM nAnakaDuM prakaraNa che, je saMskRta bhASAmAM che. sarala bhASAmAM pApakarmanAM phala kevAM hoya tenuM AmAM hRdayaMgama varNana thayuM che. sAmAnya rIte ajaina kartAnuM raceluM hovAno bhAsa karAve tevuM A prakaraNa vAstavamAM jaina kartAnuM ja banAveluM che, tenI khAtarI 28mA padya parathI thAya che. alabatta, jaina karmasAhityamAM AvI rIte, A kAmanuM A phala maLe, evaM bhAgye ja Ave che. jaina karmasAhityamAM AvatA karmagraMtho paikI prathama karmagraMthanuM nAma 'karmavipAka' che. 'laghu karmavipAka' evaM nAma tene anusarIne rakhAyuM hoya tema lAge che. 63 padyomAM patharAyela A prakaraNano TabArtha paNa sAthe ja lakhAyelo che. zlokanA zabdanI upara teno gurjara zabdArtha lakhAya tenuM nAma Tabo-stabukArtha gaNAya che. ahIM te Tabo, je te zlokanI nIce, saMkalita karIne, mUkavAmAM Avyo che. A TabAmAM keTalAka zabdono artha Ama samajavAno che : zloka 5 pAhaNI 9/25 rApho "" "" laghu-karmavipAka sastabakArtha "" 15 kAruNa 22 rativatI 22 krama 34 mAtaru "" mUtra A prakaraNanI saM. 1696mAM lakhAyelI 7 patronI ekamAtra prati bhAvanagaranA zeTha DosAbhAI abhecaMdanI peDhInA jJAnabhaMDAramAMdhI prApta thaI che, tenA AdhAre, mArA pUjya AcArya zrIvijayazIlacandrasUri mahArAjanI sUcanA tathA mArgadarzana pramANe yathAmati saMpAdana karIne atre rajU karI rahyo chu. AmAM koI kSati hoya to sudhAravA vinaMti. "" patharI phaDo (kensara ?) zilpInA RtuvaMtI (strI) kRmi Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinAya namaH // [ 90 ] zrIlaghukarmavipAka pratijanma bhavetteSAM cihnaM tatpApasUcakam / tIvrapuNye kRte yAti pazcAttApavatAM punaH // 1 pratijanmanu cihna te pApanu suja (ca) ka jANavu / tIvrapunya kIdhe thake jAi pazcAtApa karatA thakAM // mahApAtakajaM cihnaM saptajanmAni jAyate / upapApodbhavaM paJca trINi pApasamudbhavam // 2 mahApApanu cihna sAtajanmalage thAi / thoDi pApe pAMca bhava lagai athavA triNi bhavalage hoi ||2|| duHkarmajA nRNAM rogA yAnti nopakramaiH zamam / devasevAdayAdAna- tapobhistatzamo bhavet // 3 duSTakarmathakI narane roga upajai upAi kIdhe puNa na zami / bhagavaMtanI sevA dayA dAna tape karI te karmma zami // 3 pUrvajanmakRtaM pApaM narakasya parikSaye / bAdhyate vyAdhirUpeNa tasya puNyAdibhiH zamaH // 4 parabhavanuM kIdhuM pApa narakanI parikSA (?) baMdhAi vyAdhirUpe tehane puMnye karI karma zami // 4 kuSTaM ca rAjayakSmA ca prameha grahaNI tathA / mUtrakRt cAzmarI kAsA atisArabhagaMdarau // 5 te roganAM nAma - koDha 1 kSayana 2 prameha 3 saMgrahaNI 4 / mUtraga (kR) ccha 5 pAhaNI 6 khAsa 7 atisAra 8 bhagaMdara 9 ||5|| duSTavraNaM kaNThamAlAH pakSaghAtAkSinAzanam / ityevamAdayo rogAH mahApApodbhavAH smRtAH // 6 duSTakubaDu 10 kaMThamAlA 11 pakSaghAta 12 kANApaNu 13 / eAdideharoga mahApApathakI upajatA kahA / / 6 jalodarakRmiplIha-zUlazoSavraNAni ca / khAsA'jIrNajvaracchardi - bhramamohagalagrahAH // 7 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [91] jalodara14 krama(kRmi) 15 pIho16 zUla17 sojo18 gubddaa19| .khAsa20 ajIrNa 21 tAva22 phero23 bhrama24 moha25 bolI na zake26 7 // raktAbuMdavisarpAdyA upapApodbhavA gadAH / vaMjapatAnakasvitra vira va )puHkaMpaH vicacikAH // 8 raktaroga27 visarpavAyu28 pApa thakI upanA roga sarve / daMdaroga kasa29 patAnakaroga30 citrakoDha31 dehIkaMpa32 drAda33 8 // valmIkapuNDarIkAdyA rogAH pApasamudbhavAH / ziro'AdyA nRNAM rogAH atizApodbhavA hi te // 9 rApho34 zvetakoDha35 roga pApa thakI upanA / mAthAno roga, narane roga ati zApa thakI upanA roga // 9 brahmahA narakasyAnte pANDukuSTI prajAyate / kuSTI govadhakArI ca nrksyaante'niHkRti(:)|| 10 brahmahatA(tyA)no dhaNI narakamadhye jAi dholo koDha upajai / gohatyAkArI koDhI thAi valI narake jAe dayAhIna // 10 pitRhA cetanAhIno mAtRhAndhazca jAyate / duHkhAni sahamAnazca narakeSu prajAyate // 11 bApano mAra cetanAhIna thAi, mAno mAra aMdha thAi / duHkha sahato thako narake jAi // 12 svasRghAtI tu badhiro narakAnte prajAyate / mUko bhrAtRvadhe caiva tasyeyaM nikRtiH smRtAH // 12 sasarAno mAra badhiro thAi narake jaae|| mUMgo thAi, bhAino mAra te nirdayI jANavo // 13 bAlaghAtI ca puruSo mRtavatsaH prajAyate / gotrahA lUtakAyuktaH vapuH svedI ca lUNahRt // 13 bAlakano mAra maryA choru thAi / / gotrIyAno mAra kolIyA roga thAi, lUNacorane hAthapaga gle||13|| strIhantA cAtisArIsyAt rAjahA kSayarogabhAk / raktAbuMdI vaizyahantA narake ca prajAyate // 14 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 92 ] strIhatyAkArI atisAra roga pAme, rAjAno mAra kSayana roga pAmi / vyaMza (vaizya) hatyAkArI raktaroga pAme narake jAe || 14 da( va? ) JjapatAnakayuttaH ( ktaH ) zaudrahantA bhavennaraH / kArUNAM ca vadhe kRSNa - raukSatAraH prajAyate // 15 daMjaroga patAnakaroga zaudrahatyAmo karanAra / kAruNa karatA vadhe kRSNavarNa bIhAmaNo thAe // 15 uSTre vinihate caiva jAyate vikRtaH svaraH / azve vinihate caiva vakrakaNThaH prajAyate // 16 uMTano vadhaka te nara thAi bhuDA svarano dhaNI / azvahatyAno karaNAra vAku galu thAi // 16 svare vinihate caiva khararomA prajAyate / tarakSau vinihate caiva jAyate kekare'kSaNaH // 17 gardabha hatyAkArI kaThaNa roma thAi / chano mAra thAi kekaranA sarakhi AMkhi // 17 zUkare nihate caiva danturo jAyate naraH // 17 sUharano mAra dantura thAi te nara / / 17 / hariNe nihate khaJjaH zrRMgAle tvekapAdakaH / ajAbhighAtane caiva adhikAGgaH prajAyate / / 18 hariNano mAra khoDo thAi, sIyAlano mAra eka paga pAmi / bokaDAno mAra adhika aMga pAmi // 18 urabhre nihate ce ( cai) va jAyate piGgalekSaNaH / jAyate vakrapAdastu zunake nihate naraH // 19 gheTAno mAra pIlI Akhi pAmi / paga vAkA thAi kutarAno mArane // 19 nakulasyApi hanane jAyate dadrumaNDalam / zazake nihate caiva kubjakarNaH prajAyate // 20 nakulano mArane upaje drAdanA mADalA / zazAno mAra kubaDA kAna thAi // 20 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [93] nidrAluH sarpahA martyaH kubjo mUSakahA bhavet / surApaH zyAmadantaH syAt madyapo raktapittavAn // 21 uMgha ghaNI pAme sarpano mAra kubaDo thAi uMdarano mAra / surApAnano karaNAra zyAmadaMta thAi, madyapAnI raktapitta thAi // 21 // abhakSA bhakSya )bhakSaNAccaiva jAyante kRmayodare / udakyA vIkSitaM bhuktvA jAyate kRmilodaram // 22 abhakSano khAnAra upaje peTamA kRma thAi / rativatInu pharasu bhojana kari te thAi udaramadhye krama / / 22 bhuktvA cAspRzasaMspRSTaM jAyate'tikRzodaraH / / mArjArAdibhiH bhuktaM bhuktvA durgandhavAn bhavet // 23 ' AbhaDacheTanu anna jimai te nara thAi kRzodara / balADInu boTu jimi dehine viSe durgandhapaNu thAi // 23 anaivedyaM surAdibhyo bhuJjAno jAyate naraH / parAnnavighnakaraNA-dajIrNamupajAyate // 24 anaivedya devatAdikane bhADabhUjo thAi te nara / parAnna aMtarAya kari te ajIrNa roga upajai // 24 mandodarAgnirbhavati sati dravyo kadannadaH / viSado cchadirogI syAt mArgrahA( rgahA) padarogabhAk // 25 udarani agni maMda thAi chati vastu bhUDu Ape anna / AgalIne viSa de te nara pherAnI bAdhA thAi, vATa mAri tehani page rApho roga .pAmi / / 25 pizuno narakasyAnte jAyate zvAsakAsavAn / .. dhUrto'pasmArarogI syAt zUlI tvanyopatApakaH // 26 cAr3Ino karaNAra narake jAi anisAsa-khAsa no roga thAi / je dhUrta hoi te kasa roga upaje, zUlaroga upajai anyane pratApa kare tehane // 26 / / davAgnidAyakazcaiva raktAtisAravAn bhavet / pratimAbhaGgAkArI tu apratiSTaH prajAyate // 27 davanA denAranai lohIno atisAra thAi / . Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [941 pratiSTAbhaGgAnA karaNAra apratiSThA tehanI thAi // 27 jinAlaye jale vApi zakRt mUtraM karoti yaH / gudarogo bhavettasya pAparUpaH sudAruNaH // 28 dharmasthAnaki jalAzraye ekavAra jo mUtra kari / gudano roga upajai pAparUpa bihAmaNuM // 28 daSTavAdI khaNDitaH syAt khalvATa: paranindakaH / sabhAyAM pakSapAtI ca jAyate pakSaghAtabhAg // 29 duSTavacanano bolaNAra napuMsaka thAi, TAlIu thAi, paraniMdAno dhaNI / sabhAmadhye pakSapAtI thAi pakSaghAtano dhaNI // 29 kunaravI narakasyAnte jAyate viprahemahRt / rUpahRt narakasyAnte jAyate zvetakuSTavAn // 30 bhuDA nakha pAmi naraka thakI AvIne jeNe vipranuM suvarNa cor| rUpAno cora narake jAe upaje dholo koDha tehani // 30 audumbarI tAmracauro narakAnte prajAyate / kAMsyahArI ca bhavati puNDarIkasamu( ma )nvitaH // 31 udaMbara roga pAme trAmAno cora narake jAe / kAsAno cora dholo koDha pAmi // 31 rItihat piGgalAkSaM syAt trapuhRt zleSmalo naraH / zuktihAri rI) ca puruSo jAyate piGgAmUrdhajaH // 32 pItalano cora Akhi pIlI thAi taravAno corane zleSmA thaai| zIpano cora mAthAnA keza pIlA thAi // 32 sIsahArI ca puruSo jAyate zIrSarogabhAga / ghRtacaurastu puruSo jAyate netrarogavAn // 33 zISAno cora mAthAno roga pAmi / ghRtano cora pAmi netraroga pIhA pramukha // 33 dugdhahArI ca puruSo jAyate bahumUtrakRt / dadhicauryeNa puruSo jAyate medasA yutaH // 34 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [95 ] dudhano cora ghaNu mAtara karI / dahIno cora pAmi meda roga rasolI pramukha // 34 madhucauraH sa puruSo jAyate bastigaMdhavAn / ikSuvikArahArI ca bhavedudaragupphavAn // 35 madhuno caura pAmi vastIgaMdhavat / guDa khAMDa pramukhano caura peTa madhye golo thAi // 35 lohahArI ca puruSo barbarAGgaH prajAyate / tilacauryeNa bhavati jAyate medasA yutaH // 36 lohano caura bokaDA sarikho dehi gaMdhAda / telano caura khAjanI pIDA pAmi // 36 AmAnnaharaNAccaiva dantahInaH prajAyate / pakvAnnaharaNAccaiva jihvArogaH prajAyate // 37 kAcA dhAnano cora daMtahIna thaai| pAkA annano cora jibhe roga pAmi // 37 phalahArI ca puruSo jAyate vraNitAGgaliH / tAmbUlaharaNAccaiva zvetoSTaH prajAyate // 38 phalano cora pAmi AMgalIe gubaDA / taMbolano cora dholA hoTha thAi // 38 zAkahArI ca puruSo jAyate nIlalocanaH / kandamUlasya haraNAt isvapANiH prajAyate // 39 patrazAkano cora nIlA locana pAmi / kaMdamUlano cora nAhanA hAtha pAmi // 39 saugandhikasya haraNAt durgandhAGgaH prajAyate / dAruhArI ca puruSo zvinnapANiH prajAyate // 40 . sugaMdhano cora durgaMdha aMga pAmi / kASTano cora hAtha gali zravai // 40 vidyApustakahArI ca kalamUkaH prajAyate / vastrahArI ca zailUSa-stUrNAhArI ca lomazaH // 42 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [96] vidyApustakano cora janmano mugo thAi / vastrano cora veSadhArI, unano cora roma ghaNA pAmi // / 41 paTTasUtrasya haraNAnnirlomA jAyate naraH / auSadhAharaNAccaiva sUryavAtaH prajAyate // 42 hIrAgalano cora roma rahIta thAi / auSadhano cora sUryavAya roga pAmi // 42 raktavastrapravAlAdi-hArI syAt raktavAtavAn / vipraratnApahArI ca anapatya ( : ) prajAyate // 43 rAtovastra pravAlAdino cora ratavAyu thAe | brAhamaNAdikanA ratnAno cora choru na thAe || 43 devasvaharaNAccaiva jAyate vividhajvarI / nAnAvidhadravyacaurye jAyate grahaNI gadAH // 44 devanA dravyano cora pAmi vividhaprakAri jvara / aneka prakAranA dravyano cora saMgrahaNI roga pAmi // 44 mAtRgAmI bhavet yastu liGgaM tasya vinazyati // caNDAlIgamane caiva hInakuSTaM prajAyate // 45 mAtAnu gamanano karaNAra tehanuM liMga viNase / cAMDAlIgamana thakI hIna koDha pAmi // 45 gurujAyAbhigamane mUtrakRcchraM prajAyate vizvastha bhAryAgamane gajacarmmA prajAyate // 46 guruni strInA gamana thakI mUtrakRccha roga thAi / vizvAsakArInI strI gamane hAthInA sarikho carma thAi || 46 mAtRsapatnIgamane jAyate cAzmarI gadaH / pitRzvasAyAH gamane dakSiNAGge vraNIbhavet // 47 aparamAtAnA gamana thakI pANahI ( pAhaNI) upajai / phoinA gamana thakI jamaNe pAse gubaDA thAi // 47 mAtulIgamane caiva pRSTIkuSTaM prajAyate / mAtRzvasAbhigamane vAmAGge vraNavAn bhavet // 48 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [97] mAmInA gamana thakI puThe koDha thAi / mAsInA gamana dhakI DAbi aMgi gubaDA thAi // 48 pitRvyapatnIgamane kaTikuSTaM prajAyate / svasutAgamane caiva raktakuSTaM prajAyate // 49 kAkInA gamana thakI kaDi koDha thAi / putrInA gamana thakI rAto koDha thAi // 49 svakIyabhaginIyAne pItakuSTaM prajAyate / bhrAtRbhAryA(bhigamane yugmakuSTaM prajAyate // 50 bahinanA gamana thakI pIlo koDha thAi / bhojAinA gamana thakI behu pAse koDha thAi // 50 svavadhUgamane caiva kRSNakuSTaM prajAyate / nRpAGganAbhigamane jAyate dadrumaNDalam // 51 putrabhAryAgamana thakI kAlo koDha thAi / rAjAnI rANInA gamana thakI pAmi drAdanA maMDala // 51 mitrabhAryAbhigAmI ca mRtabhAryA prajAyate / svagotrastrIprasaGgena jAyate ca bhagandaraH // 51 mitrabhAryAnA gamana thakI te naranI strI marI jAi / ApaNA gotranI strI prasaMga bhagaMdara roga pAmi // 52 tapasvinIprasaMgeNa prameho jAyate gadaH / dIkSitastrIprasaGgena jAyate duSTaraktavAn // 53 tapasvinI strI prasaMga thakI pramehanA roga pAmi / dIkSitastrInA prasaMga thakI raktapitta nAma roga pAmi // 53 zrotrI (tri ) yastrIprasaGgena jAyate mastake vraNI / svajAtijAyAgamane jAyate hRdaye vraNI // 54 brAhmaNInA prasaMga thakI mAthe gubaDA thAi / svakuTuMbastrI gamana thakI hI gubaDu thA // 54 hInajAtiSu gamanA - jjAyate caraNa- vraNI / pazuyonau ca gamanAt mUtraghAtaH prajAyate // 55 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [98] hInajAtistrIgamana thakI page gubaDu thAi / pazujAtinA gamana thakI mUtrakaccha roga pAmi / / 55 zvino yonau ca gamanAt bhujastambhaH prajAyate / garbhapAtakajA(:) rogAH yakSaplIhajalodarAH // 56 azvanI jAtinA gamanathI hAtha staMbha sarIkhA thAi / garbhapAtaka thakI kAlaju vAdhe pIho vAdhai jalodarAdi vAdhai // 56 // mayUraghAtane caiva jAyate kRSNamaNDalam / haMsaghAti(tI) bhavedyastu tasya syAt zvetamaNDalam // 57 moranA mAranai kAlA dhAma dIle thAi / haMsanI ghAtaka nai dholA mAMDalA thAi // 57 kurkuTe nihate caiva vakranAzaM( saM ) prajAyate / pArApatasyAbhighAte pItapANiH prajAyate // 58 kukaDAnA mAranai vAku nAka pAmi / pArevAno mAra pIlA paga thAi / / 58 zukasArasayorghAte naraH skhalitavAn bhavet / bakaghAtI dIrghagalaH kAkaghAtItva'vurcaka:(?) // 59 suDAsArasano mAra khalana ghaNu pAmi / __ bagano mAra lAbI koTi pAmi, kAgano mAra eke dize dekhi||59|| mahiSIghAtane caiva kRSNagulmaH prajAyate / evaM nAnAvidhA doSAH syuH duSkarmavipAkataH // 60 mahiSIno mAra kAlA gubaDa thAi / ehavA prakAranA roga bhUDA karma thakI pAmi // 60 ete doSA: narANAM ca narakAnte na zaMsayaH (sNshyH)| strINAmapi bhavaMtyete nijaduSkarmasaGkramAt // 61 e roga naranai narake jAi na zaMsaya / nArinI jAtine paNa thAi ApaNA karma vipAka thakI // 61 // evaM karmavipAkaM ca zrutvA saMsArabhIravaH / kurvanti bahupuNyAni yathA karmakSayo bhavet // 62 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [99] e karmavipAka sAMbhalIne saMsArabhIrune / kare ghaNA puNyakArya jima karmano kSaya thAi // 62 ata evAtmahitadhI-rmA pramAdIrmanAgapi / puNyakriyAsu sarvAsu sarvazaktyA kurUdyamAm (mam ) // 63 te bhaNI AtmahItArthI lagAre pramA(da) na kara / panyanI kriyA sarvane viSe ApaNI zakte udyama karavaM // 3 // iti zrIlaghukarmavipAkazlokAH / saMvat 1696 varSe mArgrasarazudi 13 ravau likhitaM RSi- // -x Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIharibhadrasUriviracita samasaMskRta-prAkRta jina sAdhAraNa-stavana saM. vijayazIlacandrasUri yAkinIsUnu-bhavavirahAGka zrIharibhadrAcAryanI apragaTa racanA ApaNane jaDI Ave, te ApaNuM saubhAgya ja gaNAya. bhaMDAroe kevI kevI mUlyavAna kRtio potAnA udaramAM saMgrahI rAkhI che, te to AvAM phuTakara patrone pheMdIe ane temAMthI AvAM ratno jaDe tyAre ja samajI zakAya. A phuTakara patra paNa mane muni dhuraMdhara vijayajI taraphathI ja sAMpaDyuM che, tenA AdhAre saMpAdana karI ahIM rajU karuM chu. mane lAge che ke A rIte ja pheMdatAM pheMdatAM kyAreka koI ajJAta paNa atimUlyavAna racanA paNa caDI Ave kharI. jina khojA tina pAIyAM - e uktine lakSyamA rAkhIe ane zodhakArya karatAM ja rahIe - e ja Ano sAra che. je patramAthI A kRti sAMpaDI che, te patra chANInA zrIvIravijayajI zAstrasaMgrahanuM che, ane 16mA zatakanuM lakhAyeluM che; e patragata anya racanAnA cheDe saMvat 1511 jovA maLe ja che. aGgalidalAbhirAmaM suranaranivahAlikulasamA lIDham / deva ! tava caraNakamalaM namAmi saMsArabhayaharaNam // 1 kAmakarikumbhadAraNa ! bhavadavajalavAha ! vimalaguNanilaya ! / kikillipallavAruNakaracaraNa ! niruddhacalakaraNa ! // 2 mAyAreNusamIraNa ! bhavabhUrUhasindhura ! nirIha ! / maraNajarAmayavAraNa ! mohamahAmallabalaharaNa ! // 3 bhAvArihariNaharivara ! saMsAramahAjalAlayataraNDa ! / kalilabharatimiratrAsuraravimaNDala ! guNamaNikaraNDa ! // 4 amarapurandarakinnara-naravarasandohabhasalavarakamala ! | karuNArasakulamandira ! siddhimahApuravaranivAsa ! // 5 susamayakamalasarovarasuragirivara ! sArasundarAvayava ! | cintAmaNiphalasaGgama ! rAgorU gagaruDa ! varacaraNa ! // 6 harahAsahArahimakarahimakundakareNudhavala ! samacitta ! / akalaGka ! sukulasaMbhava ! bhavavirahaM dehi mama deva ! // 7 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [101] evaM saMskRtavacanaiH prAkRtavacanaizca sarvathA sAmyam / vidadhAnavinuto me jinezvaro bhavatu sukhahetu / / 8 iti sarvazrI jina sAdhAraNastavanaM samasaMskRtaM zrIharibhadrasUrikRtam / / noMdha :-- haribhadrAcAryanI prasiddha "saMsAradAvAnala0"e samasaMskRta-prAkRta stutithI paricita hoya temane upara nirdezelA 1, 2, 3, e aMkovALo pATha jotAM ja tenA jevI ja saMsAradAvAnala0 gata zabdAvalI avazya yAda Avaze : 1. bahulaparimalAlIDhalolAlimAlA0 2. saMsAradAvAnaladAhanIram 3. dhUlI haraNe samIram // mAyArasAdAraNa0 ---- X Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIhIravijayasUrIzvara-ziSya zrIzubhavijayakRta syAdvAda-bhASA -nArAyaNa ma. kaMsArA AcAryazrI hIravijayasUrijI vi. saM. 1583nA mAgasara sudi 9 ne somavAre pAlanapuramAM pitA kuMrAzAha ane mAtA nAthIdevInA putra hIrajI rUpe janmyA hatA. vi. saM. 1596mAM kArtika vadi 2ne somavAre temaNe mahAna jainAcArya zrIvijayadAnasUrIzvarajInA zubhahaste dIkSA prApta thaI ane teo muni hIraharSa banyA. pachI vi. saM. 1607mAM paMnyAsa pada pAmI vi. saM. 1609mAM vAcaka pada pAmyA ane vi. saM. 1610mAM sattAvIsa varSanI yuvAna vaye sUripada pAmI AcArya banyA. vi. saM. 1622mAM temanA guruzrI vijayadAnasUrIzvarajI kAladharma karI jatAM zrI hIravijayasUrIzvarajIe jainazAsananA eka mahAna nAyakano bhAra uThAvI lIdho. vi. saM. 1639 nA jeThavadi 13nA divase AcAryazrIno meLApa samrATa akabaranI sAthe phatehapura sikrImAM thayo. pariNAme temanA prabhAvanA pratApe temanI pAsethI prabodha pAmI, samrATe potAnA subAo dvArA jaina sAdhuone thatA upadravo baMdha karAvyA, ane ahiMsAno svIkAra karyo. AcAryazrI hIravijayasUrIzvarajIe sAdhujIvana daramiyAna UMDo zAstrAbhyAsa ko hato. emanA aneka ziSyo hatA. teozrI akabarane maLavA gayA tyAre temanI sAthe 67(saDasaTha) sAdhuo hatA, jemAM mukhya hatA vimalaharSa upAdhyAya, zAMticaMdragaNi, paMDita somavijaya gaNi, paM. sahajasAgaragaNi, paM. siMhavimalagaNi, paM. guNavijaya, paM. guNasAgara, paM. kanakavijaya, paM. dharmasIRSi, paM. mAnasAgara, paM. ratnacaMdra, RSi kAhano, paM. hemavijaya, RSi jagamAla, paM, ratnakuzala, paM. rAmavijaya, paM. bhAnuvijaya, paM. kIrtivijaya, paM. haMsavijaya, paM. jasavijaya, paM. jayavijaya, paM. lAbhavijaya, paM. munivijaya, paM. dhanavijaya, paM. munivimala vagere hatA. AmAM keTalAka vaiyAkaraNI, naiyAyika, dArzanika, vAdI, vyAkhyAtA, dhyAnI, adhyAtmI ane zatAvadhAnI hatA. khAsa karIne hIra saubhAgya mahAkAvya, vijaya prazasti, lAbhodaya rAsa vagere kRtionA kartAo paNa sAthe ja hatA, jemaNe badhA prasaMgo najare nihALI e graMthonI racanA karI che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [103] A badhA sAdhuziSyomAMnA eka hatA paM. zubhavijaya gaNi. emaNe potAnI jAtane potAnA graMthonA AraMbhe ja zrIhIravijayasUrIzvarajIne potAnA "guru" tarIke nirdezIne praNAma karyA che ane graMthonI paSpikAomAM paNa potAne zrIhIravijayasUrIzvaranA caraNasevI ziSya tarIke oLakhAvyA che. temaNe tarkabhASAvArtika, syAdvAdabhASAsUtra, syAdvAdabhASA sUtra vRtti, ane praznottaramAlA, tathA kAvyakalpalatAvRttimakaraMda ane haimI nAmamAlA, mahAvIra svAmIna 27 bhavatuM stavana e sAta graMtho racyA che. A saMskRta graMthonI racanA mATe temane temanA jyeSTha gurubaMdhu zrIvijayadevasUrIzvara taraphathI sUcana ane protsAhana maNyu hatuM. zrIhIravijayasUrIzvarajI pachI zrIvijayasenasUrIzvarajI pAse AvyA ane temanA pachI zrI vijayadevasUrIzvarajI pAse AvyA hatA. paM. zubhavijayagaNie potAnA A graMtho vi. saM. 1661 thI 1671 nA dasa varSanA gALAmAM ja racyA che. paM. zubhavijaya gaNino syAdvAdabhASA graMtha sUtra ane vRtti e ubhayasvarUpe racAyelo che. A sUtragraMthamA emaNe vAdI devasUrikRta pramANanayatattvAlokAlaMkAra nAmanA suprasiddha graMthamAMnAM ja moTA bhAganAM sUtro apanAvyAM che ane kvacit mANikyanaMdinAM parIkSAmukhasUtramAMnAM thoDAMka sUtro paNa lIdhAM che. uparAMta AcArya haribhadrasUrikRta SaDdarzanasamuccayanI keTalIka gAthAonA AdhAre thoDAMka sUtronI racanA karI che. A badhAM sUtronI saraLa samajUtI ApavA emaNe vRttigraMthanI racanA karI che. lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI saMzodhana patrikA 'saMbodhi'nA aDhAramA aMka (1992-1993)mAM A syAdvAdabhASA graMtha vRtti sahita prasiddha karavAmAM Avyo che. pahelAM A graMtha pothI rUpe be vAra chapAyelo che, paNa emAM sUtra ane vRtti e be graMtha bhAgone yogya rIte cokasAIpUrvaka alaga pADavAmAM AvyA na hatA. lA da. vidyAmaMdiranA 'saMbodhi'nI AvRttimAM A be bhAga khUba cokasAIpUrvaka alaga pADIne darzAvyA che. paM. zubhavijayagaNie A syAdvAdabhASA sUtravRtti graMthanI racanA karI emAM mukhya rUpe vAdidevasUrijInA pramANanayatattvAlokAlaMkAranAM ja sUtro apanAvyAM hovAthI potAnA graMthanuM bIjuM vaikalpika nAma ApyuM che 'pramANanayatattvapravezikA'. ____ A graMthanI vizeSatA e che ke temAM vAdidevasUrijInAM ja sUtro apanAvyAM hovAthI tathA AThamA paricchedanAM sUtromAM AcArya haribhadrasUrinA SaDdarzanasamuccayanI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [104] gAthAono tathA vRttimAM zrIguNaratnasUrijInI SaDdarzanasamuccaya uparanI tarkarahasyadIpikAvRttino AdhAra apanAvyo hovAthI A graMtha khUba pramANabhUta banI rahyo che. ane A graMthanI racanA ochI buddhivALA, ALasu bALakone syAdvAdazAstrano bodha karAvavA mATe ja khAsa karavAmAM AvI che. tethI ApaNA badhA ja mATe to te khAsa upayogI hovA sAthe khUba saraLa ane supAcya banyo che. AjanA prasaMge ahIM AkhA graMthano sAra ApavA karatAM jaina-zrAvaka bhAvikone khAsa rasa paDe tevI AThamA paricchedamAMnI jIva viSenI carcA ja ahIM rajU karavAmAM Ave che. A AThamA paricchedanAM sUtro tathA vRtti AcAryazrIharibhadrasUrinA SaDdarzanasamuccayagraMthanI gAthAo ane tenA uparanI zrIguNaratnasUrinI 'tarkarahasyadIpikAvRtti' upara AdhArita che. tethI ahIM paM. zubhavijayagaNi A be sUrIzvaronA vicArone ja rajU kare che ema kahIe to paNa cAlaze, ane tethI amanA vicAre khUba pramANabhUta che e paNa svIkAratuM paDaze. ___AThamA paricchedamA prathama 'padArtha' tattvanI vyAkhyA ApI. temanA guNadharmo nirdezI, temano eka evo 'jIva' padArtha tathA tenA caitanya, pariNAmI, jJAnAdi dharmothI bhinna ane abhinna, kartA, sAkSAt bhoktA, saMdeha parimANa, dareka zarIramAM bhinna, paudgalika ane adRSTavALo 'e guNadharmo nirdezyA che. pachI A guNadharmonI samajUtI ApI che. __ A pachI jIva prANavALo che ema nirdezI AgaLa carcA calAvatAM kahyu che ke dravya ane bhAvabhede prANo be prakAranA hoya che. ane A prANo vaDe jIve che tethI 'jIva' nAme oLakhAya che. jIva be prakAranA hoya che mukta ane saMsArI. saMsArI jIvo cAra prakAranA hoya che : sura, nAraka, manuSya ane tiryak. suro bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnika e cAra prakAranA hoya che. nAraka jIvo ratnaprabhA pRthivI vagere para rahetA hovAne kAraNe sAta prakAranA hoya che. manuSyo garbhathI janmanArA ane saMmUrchAthI janmanArA, tiryaMca jIvo paNa eka, be, traNa, cAra ane pAMca indriyo hoya e anusAra ekendriyathI paMcendriya ema pAMca prakAranA hoya che. ekendriya jIvo pRthvI, jaLa, teja, vAyu, vanaspati e prakAranA hoya che. ApaNane vadhu rasa paDe tevI carcA ahIM ja Ave che. jaina darzanano virodhI prazna uThAve che ke pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane vanaspati e pAMcane jIva kevI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [105] rIte kahevAya ? kAraNa ke temAM jIvanAM pragaTa lakSaNa jovA maLatAM nathI. AnA anusaMdhAnamAM zrIguNaratnasUrijIne anusarIne paM. zubhavijayagaNi syAdvAdabhASAvRttimAM kahe che ke bhale pRthvI vageremAM jIvanAM pragaTa lakSaNa na jovA maLatAM hoya chatAM apragaTa lakSaNo to jovA maLe che ja. jema dArU vagere pIne bebhAna thayelA mANasamAM jIvatA hovAnAM pragaTa lakSaNo dekhAtAM nathI, chatAM apragaTa lakSaNo uparathI te jIvato hovAnuM vyavahAramA mAnavAmAM Ave che, e ja rIte pRthvI vagerene sajIva gaNavA joIe. pRthvI vageremAM potapotAnA AkAre rahelA lavaNa, vidruma, paththara vagere potapotAnA jevA padArtho banAve che. vanaspati potapotAnAM judAM judAM phaLo Ape che. Ama caitanyalakSaNa pragaTa na hovA chatAM apragaTa to cha ja. ethI pRthvI vagerene jIva gaNavAM joIe. jema zarIramA rahelAM hADakAM zarIrane anusaratA AkAravALa, kaThaNa ane sacetana hoya che e ja rIte pRthvI zarIra te te jIvane anurUpa ja hoya eja rIte jaLa paNa apkAya jIva che. hAthInuM zarIra kalala avasthAmAM drava ane sacetana hoya che. e ja rIte apkAya jIvanuM zarIra paNa pravAhIrUpa ane sacetana hoya che. IMDAmAM avayavo utpanna thavA chatAM pravAhIsvarUpa hoya che ane cetana paNa hoya che. barapha vagere apkAya hovAthI sacetana che. khodela bhUmimAMthI deDakAnI jema ghaNI vAra jaLa paNa potAnI meLe u nIkaLI Ave che. AkAzamAM raheluM jaLa potAnI meLe ja vAdaLamAthI udbhavIne mAchalAMnI jema nIce paDe che. nadI vagerenAM jaLamAM khUba ThaMDInA divasomA ochA jaLamAM ochu ane vadhu jaLamAM vadhuM hUMphALApaNuM jovA maLe che. A hUMphALApaNuM te sacetana hovAthI ja hoya che, jema manuSyazarIramAM hoya che tema. vahelI savAre pazcima dizAthI pUrvadizAmAM taLAva vagairenI sapATI para najara karIe to varALa ekaThI thayelI jovA maLe che e paNa emAM rahelA apkAya jIvane lIdhe ja hovAthI jaLa sacetana che. jema rAtre AgiyAno deha caLakato dekhAya che ema aMgArA vageremAM paNa amuka viziSTa zakti temAM rahelA tejaskAya sacetana jIvane lIdhe ja rahelI che. jema jIvatA prANIne ja tAva Ave, marelAne na Ave, e ja rIte garamI paNa sacetanamAM ja hoI zake, nirjIvamAM nahIM. jema deva potAnI zaktinA prabhAve ke aMjana vagere vidyAnA prabhAve Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [106] aMtardhAna thaI jatAM temanuM zarIra AMkho vaDe joI zakAtuM nathI, e ja rote vAvunuM rUpa AMkho vaDe joI zakAtuM nathI, kAraNa ke tenuM parimANa sUkSma hoya che. paramANu, AgamAM baLIne rAkha banI gayela paththara, tiryag jIvone gatipradAna karavAnI zakti vagere dvArA vAyunu sacetanapaNuM anumAnathI jANI zakAya che. __ A badhA karatAM vadhu rasa paDe tevI carcA vanaspati, sacetanapaNuM sAbita karavA mATe rajU thaI che. bakula, azoka, caMpo vageremAM vRkSazarIro temAM jIvanI pravRtti arthAt cetanapaNuM na hoya to manuSyanA jevA dharmovALI na hoI zake. manuSyanuM zarIra jema bALaka, kumAra, yuvAna, vRddha evAM viziSTa parivartano pAme che te uparathI temAM cetana hovAnI jANa thAya che e ja rIte A vanaspatijIvonAM zarIra paNa bALa, kumAra, yuvAvasthA, ghaDapaNa vagere avasthAmAMthI roja roja vadhatAM jaIne pasAra thAya che. jema manuSya-zarIramAM jJAnano guNa hoya che tema zImaLo, pannAga, rasaka, suMdaka, vacchUla, agastya, AMbaLo, kAkaDI vagerenAM vanaspati zarIromAM UMgha, jAgaraNa, ane teno abhAva vagere jovA maLe che. temanI nIce dATelA dhananI AsapAsa te vRkSo potAnAM mULiyAM vIMTALI de che. vaDa, pIpaLo, lImaDo vagere vRkSomAM vAdaLanA gaDagaDATa, ThaMDA vAyuno sparza vagerethI aMkuro phUTe che. dArU pIdhelI strI jhAMjhara paherIne potAnA kumaLA paganI Thesa mAre tyAre azokavRkSane pAMdaDAM tathA phUla Ave che. yuvatI AliMgana Ape to phaNasanA jhADane phUla Ave che, dArUno kogaLo bakulavRkSa para karavAthI tene phUla Ave che, sugaMdhIdAra cokhkhaM jaLa chaMTavAthI caMpAne phUla Ave che. trAMsI AMkhe kaTakSapUrvaka jovAthI tilakavRkSane phUla Ave che. paMcama svaranuM gAna karavAthI zirISa ane virahaDAne phala Ave che. kamaLa vagere savAre khIle che, jyAre ghoSAtaki vagere puSpo sAMje khIle che. kumuda caMdra UgavAthI khIle che. varasAda AvavAno hoya tyAre zamI khare che. velIo vADa upara sarakIne caDhe che. lAjavaMtIne aDatAM tenAM pAMdaDAM saMkocAya che. badhI vanaspatio potapotAnI khAsa RtuomAM ja phaLa Ape che. A badhuM temanAmAM jJAna na hoya to saMbhavI na zake. A uparathI sAbita thAya che ke vanaspatimAM cetana hoya che. jema manuSyazarIranA hAthapaga kApI nAkhavAmAM Ave to te sukAI jAya che tema phalaphUla kApI levAmAM AvatAM vanaspati-zarIra paNa sukAvA lAge che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [107 ] jema manuSyazarIramAM stanamAM dUdha, jaLa, lohI, khAvaM, pIvaM vagere jovAmAM Ave che tema vanaspati zarIramAM paNa jamInamAM sarakavU, DALIe DALIe ane pAMdaDe pAMdaDe rasa pahoMcADavo vagere kriyAo jovA maLe che. jema manuSya-zarIranuM amuka cokkasa AyuSya hoya che tathA iSTa ane aniSTa AhAra vagerene lIdhe vRddhi ke hAsa thAya che tema vanaspatizarIramAM paNa amuka cokkasa AyuSya tathA iSTa-aniSTa khAtarapANIthI vRddhi ke hAsa thatAM jovA maLe che. jema manuSyazarIramAM vividha rogane lIdhe cAmaDI pILI paDavI, peTa vagere avayavonuM vadha, gaLAmAM zoSa paDavo, AMgaLI nAka vagere namI ke gaLI paDavAM vagere lakSaNo jovA maLe che, e ja rIte vanaspatizarIramAM paNa jovA maLe che. jema manuSyazarIrane amuka auSadho ke rasAyano khavaDAvavAthI temAM tAjagI Ave che ema vanaspatizarIrane paNa amuka viziSTa khAtara ApavAthI temAM tAjagI Ave che. A badhA uparathI sAbita thAya che ke vanaspati-zarIramAM paNa cetana raheluM che. AjanA jamAnAmAM jema ApaNe badhI bAbatomAM vaijJAnika AdhAra zodhIe chIe ane dharmanA siddhAntone vaijJAnika TharAvavA mathIe chIe e ja rIte madhyakALamAM athavA vi. saM nI 6 thI 7 mIthI lagabhaga 18 mI sadI sudhI bhAratamAM paMDitonA vAdavivAda, zAstrArtha, digvijaya vagerene AdhAre amuka vAta siddha ke asiddha TharatI. jaina dharmanA siddhasenadivAkarathI AcAryatrIzIlacaMdrasUrijI sudhInA prakhara AcAryo paNa A paddhatie ja ApaNI samakSa tattvanirUpaNa karatA AvyA che. paM. zubhavijayagaNie jaina bALakone syAdvAdamA praveza karAvavA vAdidevasUri ane haribhadrasUri jevA prakhara jaina nyAyakuzaLa AcAryonA graMthone AdhAre potAnA syAdvAdabhASA graMthanI racanA karI che ane e rIte potAnA guru zrIhIravijayasUrIzvarajInA nAmane amara karyu che. AjanA prasaMge AvA prakhara AcAryazrInA eka paMDita ziSyanA eka graMthano paricaya ApIne emane bhAvAMjali samarpita karavAmAM Apano amUlya samaya levA badala micchA mi dukkaDam. -X-- Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdaprayogonI pagadaMDI para -harivallabha bhAyANI 1. saM. dIpa dIvo 'nA paryAya saMskRta zabdakoza 'amarakoza' (='nAmaliMgAnuzAsana')mAM 'dIvo'nA vAcaka mAtra be zabda ja ApyA che : dIpa, pradIpa (16, 138) hemacandrAcAryanA 'abhidhAna cintAmaNi'mAM sAta zabda cha : dIpa, pradIpa, kajjaladhvaja, snehapriya, gRhamaNi, dazAkarSa, dazendhana (3, 686-687) AmAMthI pahelA be sivAyanA zabdo kharekhara to guNavAcaka ke lakSaNavAcaka vizeSaNo che. kAjaLa / maza jenI upara dhvajArUpe che', 'jene tela priya che - je tela vApare che' je gharane ajavALatA maNi jevo che', 'je vATane kheMcIne bALato hoya che', 'jenuM baLataNa vATa che' AvA e zabdonA artha che. hakIkate e vizeSaNo kAvyazailImA nAma tarIke yojAtAM hovAnuM ughADuM che. e svayaM abhidhArUpa nahIM, paNa lAkSaNika gaNAya. kozakAroe temanA sAhityika prayogane AdhAre te noMdhyA hovA joIe, parantu prApta saMskRta sAhityamAMthI temanA prayoga jANavAmAM nathI. saMskRta zabdakozomAM ApelA aneka zabdonA aneka paryAyo mULe A prakAranA guNa ke lakSaNa darzAvatAM vizeSaNo parathI kAvyazailImA rUDha banelAM nAmo 2. prA. kasarakka ___'vajjAlagga'mAM karabhane-UMTane lagatI anyoktionA vibhAgamAM nIcenI gAthA ApI che : te giri-siharA te pIlu-pallavA te karIra-kasarakkA / labbhaMti karaha maru-vilasiyAi katto vaNetthammi // artha : he karabha, e parvata-zikhara, e pIlunAM pAna, e keraDAnA 'kacarakA'evA marUbhUminA sukhavilAsa A vanamAMthI tane kyAMthI maLe ? AmAM 'kasarakka'no artha TIkAkAra ratnadeve 'kuDmala' eTale ke kaLI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [109] evo Apyo che, ane 'pAiasaddamahaNNavo 'mAM paNa ene AdhAre eka artha e pramANe Apyo che / have hemacaMdrAcAryanA vyAkaraNanA apabhraMza vibhAganA nIcenA udAharaNamAM 'kasarakka' zabda maLe che. khajjai nau kasarakkehi~ pijjai nau puMTehiM / eva~i hoi suhacchaDI, pie~ diTThae~ nayaNehiM // (8, 4, 823.2) artha : priya 'kasaraka', 'kasaraka' ema karatAM khavAto nathI, 'ghaTa ghaTa' pIvAto nathI. priyane nayano vaDe mAtra jotAM ema ja sukhazAtA thAya che.' / AmAM koIka kaDaka khAdya padArtha svAdapUrvaka cAvatAM thato 'kacaDakacaDa' avAja evA arthamAM eka udAharaNa tarIke 'kasarakka' zabda Apyo che / ane 'vajjAlagga'nI gAthAmAM paNa teno Aja artha thAya che. svAdapUrvaka keraDAnA kaTakA mANavAnI vAta che / - TIkAkAre mULa artha na jANavAthI saMdarbhane AdhAre aTakaLe ja 'kaLI' evo artha karyo che. 'vajjAlagga' nA saMpAdaka paTavardhane hemacaMdre ApelA prayoganI noMdha lIdhI che (pR. 449 - 450), paraMtu TIkAkAranA artha vize kazI zaMkA nathI karI. 3. saM. kekANa navamI zatAbdInA apabhraMza mahAkavi svayaMbhUdevanA kAvya 'paumacariu'mAM eka sthaLe deza dezanI vikhyAta vastuo vagerenI je sUci ApI che temAM 'turau kekkANau'- eTale ke kekANano ghoDo prakhyAta hovAnuM kahyuM che (saMdhi 45, kaDakaka 4, paMkti 8) / A kekANa eTale balucistAnanA uparanA bhAgamAM Avelo 'kaykAna' nAmano pradeza | hemacaMdrAcArya vagerenA kozomAM paNa khurAsANa irAka, turkastAna vagere pradezonA ghoDAonA, ane temanA raMga anusAra 'kokAha', 'khoMgAha', 'serAha', 'vollAha' vagere arabI nAmo sAthe nirdeza che ("abhidhAnacintAmaNi', 1237 thI 1243) / meM ' zabdakathA' mAM (pR. // 23, 63) Ano saheja sparza karyo che. paraMtu sadgata vidvAna pI. ke. goDeno A videzI azvanAmo upara eka saMzodhana - lekha varSo pahelAM prakAzita thayela che / kAnA te pachInA sAhityamAM paNa ullekho thayelA che, jema ke 'upadeza = Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [110] rasAyaNa-rAsa'mAM : 'adhiru ju jiva kikkANu turaMgama' (kaDI 13) / 'kathAsaritsAgara'nA viSamazIla-laMbaka (sarga 121, padyAMka 278)mAM vividha raMganA azvo para subhaTo ArUDha thayA tenA varNanamAM 'zyAmA koMkANI turagI' evo nirdeza mudrita pATha anusAra che / TaoNnI eno black konkani marc.. evo anuvAda karyo che, ane BohllingknA saMkSipta saMskRta kozamAM paNa 'koMkaNapradezanI ghoDI-'kauMkaNI' evaM zuddha zabdarUpa chaMda khAtara badalIne 'koMkANI' karyu e pramANe jarmana bhASAmAM artha ane TippaNa ApyAM che / tene anusarIne moniara viliamjhanA saMskRta-aMgrejI kozamAM paNa e ja zabdarUpa ane artha "yA che| paNa hakIkate 'kathAsaritsAgara'no pATha bhraSTa che; 'kekkANI' evo pATha jorae / 4. kheha 'dhULa'nA arthamAM 'khehA' jinezvarasUrinA kathAkoSaprakaraNa(I. sa.)mAM maLe che : turaya-kharukkhitta-khoNI-khehAe (16,27) 'ghoDAnI-kharIzrI jemAM bhauMyanI UDatI hatI'. gujarAtI 'khepaTa UpaDyo' evA prayogomAM mULe 'khehapaTTa'- 'dhULano paTa' (UDe eTalI jhaDapathI)' evo artha haze ? 5. apa. vAhuDi kanakAmaranA apabhraMza kAvya 'karakaMDucariu'( )mAM 'bAhuDi gau' e zabdo 'pAcho gayo' nA arthamAM vaparAyA cha : bAhuDi gau so niya-puraho / (1.12.20) 'te potAnA nagaramAM pAcho pharyo |'sN 'vyAghuT'-pAchA vaLavU, prA. 'vAhuD' vagere (Tarnara, kramAMka 12192). tenuM saMbaMdhaka bhUtakRdaMta 'vAhuDi', hiMdI 'bahuri' -pharI pharIthI-hiMdI phira se. te ja pramANe guja. 'vaLI' (punaH) paNa 'vaLavUnuM saMbaMdhaka bhUtakRdaMta che. 'bahuri' 'pharI', 'vaLI' zabdo 'punaH' evA arthamAM rUDha thayA che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [111] 6. vANaju 'vepArI' vANiyonA mULamAM saM. vANijaka che. vANotaranA mULamAM saM. vANijaputra che. vaNajAronA mULamAM saM. vANijyAkAraka che. vANaju 'vepArI vANiyo'nA mULa tarIke bRguko mAM saM. vANijjaka (vANijaka joIe), prA. vANijjaa Apela che, paNa te barAbara nathI. tethI aMtya ukArano khulAso ApI zakAto nathI. hakIkate prAkRtamAM vANuMjua zabda maLe che. hemacaMdre 'dezInAmamAlA 'mAM ( ) te vANijakanA arthamAM Apyo che. bhojakRta 'sarasvatIkaMThAbharaNa'mAM grAmya 'vAkovAkya' nA udAharaNa tarIke je apabhraMza uddharaNa Apela che, temAM vANuMjua zabda maLe che. (e uddharaNano bhraSTa pATha zuddha karavAno meM prayAsa karyo che. juo vI. ema. kulakarNI, Prakrit verses in Sanskrit Works On Poetics' bhAga 1, pariziSTa 1, pR. 22). tenA parathI niyamitapaNe gu. vANaju niSpanna thayo che. prA. vANuMjuanuM mULa spaSTa nathI. saM. vANijaka + yuj, prA. vANiaa + juMja, pachI vANiuMja bane. temAM ua (saM. uka) evo kartRvAcaka pratyaya lAgatAM vANiuMjua thAya, vANuMjua nahIM. 7. gUMgaLAvaM, gUMgaNuM gUMgaNuM (moDhA sahita) nAkamAMthI bolavAnI TevavALu, evI rIte bolatuM / ' prAkRta bhASAmAM 'uttarAdhyayana sUtra' uparanI zAntyAcAryanI TIkAmAM guMguyaMtI evo prayoga che. eka prAkRta kozamAM 'bhayathI AkuLavyAkuLa' evo artha saMdarbhane AdhAre karyo che. paraMtu 'DarathI aspaSTa' nAkamAMthI gaNagaNatA' evo artha paNa baMdha bese che. Ama guMg kriyApada 'gaNagaNatA hoya tema nAkamAMthI aspaSTa bolavuM' evo ravAnukArI artha dharAve che. tenA parathI kartAvAcaka nAma gUMgaNaM. e kriyApadanA mULamAM gUMga 'mUMguM' e vizeSaNa hoya ema lAge che. hiMdI gUMgA 'mUMgo'. phArasImAM paNa guMga 'mUMgo' evA arthamAM che. ( gUMgo 'nAkano bAjhI gayelo mela' enuM mULa kadAca juduM hoya). guMga uparathI vistArita guMgala, jema aMdha-aMdhala, paMgu-paMgula, saM. mUka mUa-mUala, mUalla. tenA parathI kriyApada gUMgaLAvuM 'zvAsa baMdha thaI jAya, saMdhAya ema anubhavavuM'. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [112] gUMgaLAvU (ravA0) aMdhala gUMgaNuM(ravA0) paMgala phArasI guMga guMgala gUMgA mUala, mUalla . gogo prA.guMguyaMta dezI za.NaM. 'bhayee AkulavyAkula te guMguyaMtA acchaMti' (uttarAdhyanazAntyAcArya TIkA) 8. capaTuM, cAMpavU , cIpavaM, cIvaDo vagere mULa zabdarUpa cap / caMpa 'dAbaQ' dabAvIne sapATa kara'. tenA parathI gujarAtImAM capocapa, capaTI, capaTuM, cappa-Ta/cApa-Ta, cApa-Do, cAMpavU, cAMpuM niSpanna thayA che. anya bhAratIya Arya bhASAonA sahajanya zabdo mATe juo Tarnara kramAMka 4674. cappanI ja sAthe saMkaLAyela cippa/civvno paNa evo ja artha che. gujarAtImAM cIpiyo, cIpavU, cIpa, cIbu, civva-Da/cavva-Da, cIvaDo(cokhA dAbIne karelA pauvAmAMthI banela) ke cevaDo (saM. cipiSTa, prA. civiDa, kamAunI cyauDA, nepALI ciurA, hindI cyUDA, marAThI civaDA vagere) juo Tarnara kramAMka 4674, 4818, 4821. hiM. cipacipA - 'cIkaguM' eno saMbaMdha 'cIpakIne coMTavU' enI sAthe hoya. zaMkarAcAryane nAme maLatuM bhaja govindam e stotra 'carpaTapaMjarikA-stotra' tarIke jANItuM che. e nAma vicitra che. mArI aTakaLa che ke koIe tene lagatI dezya saMjJAnuM kareluM A saMskRtIkaraNa hoya. saM. carpaTano 'hatheLI' evo artha noMdhAyo che. paMjarikA e gujarAtImAM pracalita 'paMjarI' (prasAdanI 'paMcAjIrI') lAge che. 'hatheLImAM paMjarI' (ke 'capaTImAM paMjarI ?) sadbodha 'Ina e naTazela' evaM tAtparya hoya. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [113] stotrano apabhraMzamAM pracalita vadanaka chaMda (16 mAtrAno) ane DukRJakaraNemAM Dune kru ke kri uccArIne guru karavo paDe che, tathA bhaktibhAvanA che. sau laukika prabhAvanAM dyotaka che. 9. caMcoLaM prAkRta 'DhuMDhullU' = vAraMvAra bhramaNa karavuM, 'khaMkhALavuM', 'khaMkhekhuM', 'chaMcheDavuM', 'jhaMjheDavuM', 'jhaMjhoDavaM', 'DAMDoLavu', 'DhaMDhoLavuM', 'phaMphosavuM', 'phaMphoLavuM', '(jaLa) baMboLa' vagerenI kriyA vAraMvAra thatI / karAtI darzAvavA dhAtunA Adya vyaMjananI sAnusvAra dvirukti karavAnuM valaNa joI zakAya che. AnuM eka udAharaNa kAyastha kezavarAmakRta 'kRSNakrIDita' kAvyamAM (I.sa. 1536) maLe che. 'page hAtha ne hAthye paga, caMcoLIne cAhe nAtha' 'caMcoLIne' coLIne / ( 4.6) =3 10. jhapaTa, jhApaTa vagere 1. jhappa 'vegapUrvaka, ekAeka thatI gati (AghAta, prahAra, patana) ane/ athavA tene lIdhe thato avAja' enuM anukaraNa karatuM zabdarUpa mULa tarIke svIkArIne ApaNe cAlIe. jhapa jhapa, jhapAjhapa, jhapAjhapI, jhapaTa, jhApaTa vagereno e mULa ghaTaka che. vAraMvAra 2. ravAnukArI ane bIjA keTalAka zabdomAM bhAravAcaka zabdarU pamAM mULano saMyukta vyaMjana kAM to jaLavAya che, athavA to jyAre ekavaDo thAya che tyAre teno pUrvavartI svara dIrgha thato nathI. jhapa jevA ghaNA khAnukArI zabdo AnAM udAharaNa che. paNa jhApaTa vageremAM sAmAnya valaNa pramANe jhapanuM jhApa thayuM che. 3. jhapaTa (strI.), jhApaTa (strI.) jhApaTuM (na.), jhApaTavuM (sAdhita dhAtu) - emAM Ta pratyayathI mULarUpanuM vistaraNa thayuM che. capaTI, cappaTa / cApaTa ( mULamAM cappa) ane thApaTa (strI.) (mULamAM thappa) vagere bIjAM udAharaNa che. 4. jhapATomAM ATa pratyaya che. te ja pramANe capATa, thapATa (mULamAM thappa) (strI.), lapATa (strI.) ane sapATo tathA khAnukArI nahIM evA gapATo ( mULamAM gappa ) ane khapATa (strI.) (mULamAM khappa : khApa 'vAMsanI cIpa' ) ane bumATo ( mULamAM bUma) emAM paNa che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [114] 5. TarnaranA bhAratIya - Arya bhASAnA tulanAtmaka kozamAM kramAMka 5336 nIce jhappa evA arthanA 'ekAeka thatI vegavALI gati' mULarUpamAMthI niSpanna zabdarUpo siMdhI, paMjAbI, pahADI, nepALI, asamiyA, baMgALI, UDiyA, maithilI, hindI ane gujarAtImAMthI ApelAM che, jemanA jhapaTI levuM', 'jhaDapathI', 'ekAeka ' 'utAvaLe' 'jhaTako' jevA artha che. jhapeTomAM eTa pratyaya che. aMgavistAra, svArthika, Ta, ATa pratyaya mATe juo ha. bhAyANI 'thoDo vyAkaraNa vicAra' (trIjI AvRtti, 1978) pR. 119 - 120 ; tathA Urmi desAI, 'gujarAtI bhASAnA aMgasAdhaka pratyayo (bIjI AvRtti, 1994) pR. 130, 131, 145. 11. jhUmavuM, jhUmakho, jhUmaNuM jhuMba eTale 'laTakavuM' evA mULa dhAturUpa parathI gujarAtI jhUmavuM, jhUmakho, jhUmaNuM ane jhummara niSpanna thayelA che. jhuMba parathI gujarAtI vageramAM jhuMba thAya, pachI vanuM sArUpya thavAthI jhUma thayuM -lIMvaDo > lImaDo vagerenI jema. prA. jhuMbaNaga eTale 'gaLAmAMthI laTakato hAra ke mALA' tenA parathI guja. jhUmaNuM 'nIce moTuM cagaduM ane bane seramAM nAnAM cagadAM hoya tevo sonAno hAra'. prA. jhuMbukka (apabhraMza sAhityamAM maLe che, juo ratnA zrIyana A Critical . Study of Mahapurana of Puspadanta 1969) kramAMka 994 parathI paMjAbI, baMgALI, hindI jhumakA 'kAnanuM eka laTakatuM AbhUSaNa'. 'jhuMba' ne kartRvAcaka u + kva pratyaya lAgyo che. guja. jhUmakhaM eTale 'nIce laTakatuM hoya tevuM lUmakhaM', laTakato jhUDo. pAMdaDAM ke phUlaphaLono evo guccha. AmAM be arthaghaTaka che. laTakavuM te ane guccharUpa hovuM te. Tarnare gucchavALA ghaTakane mULa tarIke lIdho che. siMdhI jhumaku hiMdI jhumakA, marAThI jhumakA gucchano artha dharAve che. (juo Tarnara, kramAMka 5404) paNa te sAthe paMjAbI, baMgALI, hindI jhumakAno 'kAnanuM laTakaNiyuM' evo artha che. eTale laTakavAno artha mukhya che, ane gucchano artha gauNa che. pachIthI keTalAka zabdomAM gucchano artha mukhya banyo che. eTale Tarnare jhuppa ane jhummane Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [115] sahayogI gaNyA che, te cintya che. guja. jhUmakho/ jhUmamAM mULanA kane badale kha pratyaya che. AmAM lUmakhaMno prabhAva hoya. saM.prA-saM. luMbI, guja. lUma, svArthika kha pratyaya lAgIne lUma. kha pratyaya gujarAtI DALakhI, laherakhI, mALakhaM ane taNakhaluM (taraNakhalu)mAM paNa che. juo. ha. bhAyANI, 'thoDoka vyAkaraNa vicAra' (trIjI AvRtti,1978) pR. 124, Urmi desAI, 'gujarAtI bhASAnA aMga vistAraka pratyayo' (bIjI AvRtti, 1994), pR. 132. guja. jhummara/jhUmara laTakatuM hoya che. tenA mULamAM jhumbira (prAkRtamA ira pratyaya tAcchIlya vAcaka che) che. hindI jhUmarano artha che 'mAthA para paheravAnuM eka AbhUSaNa jemAM ghUgharI ke tArakasabano guccho laTakato hoya che.' rUmajhUmamAM jhUma ravAnukArI che. 12. Thoso, ThosavU, ThAMsavU, ThasavU, Thesa hindI Thosa 'poluM nahIM, ghana, nakkara' ApaNane gujarAtI Thoso / Thoso (polA hAthano dhabbo nahIM paNa mukkAthI karato prahAra) zabdanA arthano khulAso Ape che. cUsavU / cUMsavU, bhUsarbu / bhaMsavU khosavU / khoMsavU vageremAM bolIbhede sakAranI pUrveno svara sAnunAsika bolavAnuM valaNa jANItuM che. ThosavU 'dAbIne bha' ane pachI lAkSaNika 'dabAvIne khAvU', hindI DhuMsanA/ThUsanAno e ja artha che. paMjAbI ThUsaNA, siMdhI ThauMso A sAthe saMkaLAyelA che. juo Tarnara, kramAMka 5511 nIce Thossa. 'cAlI cAlIne DhUMsa nIkaLI gaI', 'kAma karAvIne eNe to mArI DhUMsa kADhI' evA prayogomAM, atyaMta thAkaMvA ke thakavI nAkhavAnA arthamAM DhUMsa vaparAyo che, teno khulAso 'zarIramAM je kAMI bhareluM hatuM te baLa, tAkAta, badhuM nIsarI gayuM, dama nIkaLI gayo' e rIte kadAca ApI zakAya. ThAMsavU paNa A sAthe saMkaLAyelo che. ThAMsoThAMsa, ThAMsiyo vagere AmAMthI sAdhita che. anya bhAratIya-Arya bhASAnA zabdo Tanara kramAMka 5499 (Thassa) Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [116] nIce ApyA che. Thesa, 'Thokara, ThevU', ThezI 'aTakaNa' paNa A ja kuLano che. juo Tarnara kramAMka 5511 nIce. 13. thapathapI, thApaDI, thapATa vagere . thapa thapa, thapathapI, thapakaQ, thApI, thApaDI, thappaDa, thapATa, thappo, thapatI, thapelI, thapoluM, thapoDuM vagereno saMbaMdha khAnukArI thappa sAthe che. anya bhAratIya-Arya bhASAonA sahajanya zabdo mATe juo Tarnara, kramAMka 6091 (thapp) nIce. theparbu, thepa, thepaluM vagere mATe theppa evaM mULa zabdarUpa svIkAra, paDaze. thappI, thApo thApoDo, thaparaDo/thapeDo, thApaNa eno saMbaMdha saM. sthApyate, prA. thappar3a, gujarAtI thApaq sAthe che. 14. nakaLaMka kalki avatAranA 'kalki'nuM saraLa uccAraNa 'kalakkI'. 'colukya'> 'colukkiya'>'solukkiya'>'solaMkI'; 'cAlukya'>sALuke; 'vAlukkI'/ 'vAluMkI'- kAkaDI-aise parivartana ke anusAra 'kalakkI' 'kalaMkI'. . 'kalaMkI'no kalaMkavALu artha nivAravA 'akalaMkI' 'nakalaMkI', 'akaLaMka', 'nakaLaMka'. 15. popaTa, popacuM vagere popuM, popacuM, popaTa, popaTo, popaDo e zabdo eka ja mULanA hovArnu jaNAya che. poppa 'kazuka upaselI goLAkAra sapATIvALu ane aMdarakhAne avakAzavALu' evaM mULabhUta zabdarUpa svIkArIne ApaNe cAlIe. popuM, popaluM, popA-vAI emAM 'pocaTa hovU' evo je artha kozo Ape che, temAM mULe to 'poluM hovU' evo artha hovAno saMbhava che. Tarnara kramAMka 8405 nIce mULa zabdarUpa tarIke Apela poppano 'poluM' artha Apyo che ane paMjAbI, hindI popalA 'borkhA' UDiyA 'poparA 'poluM', gujarAtI popaDo, popacuM, popaTo ane popalAM noMdhyA che. A sAthe te ja arthano phoppha ane temAMthI niSpanna zabdo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [117] noMdhyA che (temAM gujarAtI phophu umeravAno che). popa-cuM moM upara upasela, goLAkAra ane nIce avakAzano artha spaSTa che. svArthika ca pratyayavALA nALacuM, DolacuM, DhImacuM vagere mATe juo ha.bhAyANI 'thoDo vyAkaraNa vicAra' (trIjI AvRtti, 1978), pR. 124) popa-TamAM paNa uparano phUlelo goLAkAra ane aMdara avakAza che ja. tenA raMga ane AkAranA sAmye caNA vagereno popaTo. bRguko.mAM mULa popaTo hovAnuM ane tenA sAmye popaTa banyAnuM mAnyuM che. popa-DomAM paNa uparatuM paDa ane aMdarano avakAza che, jo ke upara goLAkAra nathI. 16. maLI, talavaTa dUdha, ghI vagerenI vikRtionA varNanamA taruNaprabhasUri-kRta 'SaDAvazyakabAlAvabodha'mAM (i.sa. 1356) tela vikRtio gaNAvatAM prA. 'tillamalI no artha 'tela nau ThAhau' ane "tilakuTTI'no artha 'tilavaTi' e pramANe Apyo che. AmAM 'malI' eTale arvA. guja. 'maLI' = tela, kITuM (paiDAmAM jAmelo teliyo kIcaDa, hanumAnanI mUrti uparano teliyo sUko ragaDa-evA arthamAM paNa hAla pracalita) (Tarnara kramAMka 9899; asamiyA mali- kadaDo; uDiyA dhULi-maLi 'dhULa ane kadaDo' strIliMga che.) _ 'ThAhau'no artha 'nIce jAmeluM kITuM'ema saMdarbhathI samajavAno cha / __ 'tilakuTTI'>"tilauTTI' tilavaTi' 'bRhatgujarAtI' koza'mAM "tilavati' mULa tarIke Apela che te sudhAravU paDaze. 'tala'ne prabhAve 'la'no La nathI thayo. saurASTramAM 'talavaTa' puMliMgamAM vaparAya che. 17. rAMjhaNa rAMjhaNa, rAMjhaNI zabda 'saNakA mAre tevo eka pagano roga' evA arthamAM ApelA che. sArtha joko. mAM tenA mULa tarIke de. raMjaNa (marAThI rAMjaNa, rAMjhaNa) 'kuMbha' hovAnuM kaDaM che. paNa jo paga sUjhIne jADo thato hoya to 'kuMbha' uparathI kadAca lAkSaNika arthamAM e dRzya zabda ghaTAvI zakAya. paNa A to saNakAno Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] roga che. vaLI de. raMjaNa puMliMga che, jyAre rAMjhaNa strIliMga che. ane mULe to raMjaNano prA. araMjara, aliMjara 'ghaDo' parathI thayo jaNAya che. bIjI bAju bRguko.mAM to rAMjhaNane ravAnukArI zabda kahyo che. emAM koI ravanuM (saNakAnu) anukaraNa bhALI zakAya tema na hoIne Ane tukko ja gaNavo paDe. zIlAMkAcArye I.sa. 869mAM prAkRta bhASAmAM racela jaina mahApuruSonA caritragraMtha, 'caupannamahApurisa-cariya'mAM sanatkumAra cakravartInA caritramA tene thayelA rogo varNavatAM kAM che : rogAyaMkA samubbhUyA / taM jahA-sIsa-veyaNA, kaNNa-sUlaM, loyaNANaM kovo, daMte ghaNeTTao, siroharAe gaMDamAlA, vacchatthale toDo, bAhummi avabAhuyaM, hatthesu kaMpo, poTTe jaloyaraM, paTTIe sUlaM, pADammi arisApIDA, aNNattha kAiyAniroha-saMgavo, urusu thaddhoruyattaM, jaghAsu raMghaNI, calaNe rappao, savva-sarIre kuTTharogo valakkhao ya / 'aneka pIDAkAraka roga thayA. jevA ke-zirovedanA, karNazULa, cakSukopa, dAMtano saDo, kAMdhe gaMDamALa, chAtImAM dukhAvo, bAvaDAM aTakI paDavA-thIjI javA, hastakaMpa, peTamAM jaLodara, pIThamAM zULa, gudAmAM harasa, mUtranirodhanI pIDA, sAthaLa thIjI javA, pIDImAM rAMjhaNa, page hAthIpaguM, AkhA zarIre raktapitta ane sapheda koDha'. AmAM pIDImAM raMghaNI thaI hovAnuM kartuM che. uttara gujarAtanI bolIomAM tAlavya dhvaninA saMparke kaMThyano tAlavya thato hovAnuM jANItuM che. kAkI>kAcI, nAchyuM>lAkhyuM eTale rAMghaNyanuM e bolImAM rAMjhaNya aivaM uccAraNa thAya. prA. raMdhaNI uparathI rAMghaNI ane te parathI rAMjhaNya. Ama rAMjhaNya zabdarUpa uttara gujarAtanI bolI- hovA jaNAya che. 'skaMdapurANa'nA kAzIkhaMDamAM raMdhyA zabda eka roganA nAma tarIke maLato hovA moniara viliamjhanA saMskRta zabdakozamAM ApyuM che, te A saMbaMdhamAM vicAraNIya gaNAya. 18. vavaThAvU, vAvaThavU vavaThA, vAvaThavU eTale "uparathI pavana phUTatAM suphAtuM javU' bRgo ko.mAM saM. vAta, prA. vAa, guja. vA sAthe tene saMbaMdha hovAnuM kartuM che, paNa pUrI vyutpatti nathI ApI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [119] saM. vAtaspRSTa, prA. vAapuTu, te pachI vAuTTa dvArA vAvaTha, pachI kriyApada vavaThA niSpanna thayaM hoya ema lAge che. 19. vAvalavaM vAvalaq eTale 'dANAmAMthI photarAM chUTa paDe e mATe anAjane adhvarathI thoDaM thoDaM nIce DhoLavU'. kAM to e vAvalo 'pavana' uparathI sAdhita kriyApada hoya, athavA vAvalA 'phAtarAM' uparathI sAdhita kriyApada hoya. bIjo vikalpa svIkArIe to vAvAluMnA mULa tarIke saM. vAta + tUla, prA. vAaulla, pachI vAullaa, vAvaTu evo parivartanakrama sUcavI zakAya. prakIrNa oSThya m pachI u ke ono a 1. saM. mudga, prA. mugga, te pachI anya bhAratIya-AryA bhASAomAM hiMdI mUMga, baMgALI muga, marAThI muMga, vagere-jemA ukAra niyama pramANe jaLavAyo che. paraMtu gujarAtamAM maga (Tarnara 10198) 2. tevI rIte saM. mukuSTha, (tenA parathI pUrvavartI uno a thatAM prAkRtamAM mauTu thAya. tenA parathI ghaDI kADheluM saMskRta zabdarUpa mapuSTaka. anya bhAratIyaArya bhASAomAM (jema ke paMjAbI-hiMdImAM) niyama pramANe moTha, paNa gujarAtImAM maTha. 3. saMskRta mukuTabaI parathI prA. muuDabadda mauDabadda ane pachI jUnI guja. muDadhau, arvA. guja. maDadho. prAkRtamAM lagolaganA akSaromAM be ukAra hoya, tyAre AgaLanA uno a thAya che. (saM. mukuTa, prA. mauDa, guja. moDa) vAlabaMdha parathI thayela vALaMdamAM paNa baMdha akSara pUrveno bakAra lupta. thayo che. 4. saM. mukhavAlaka, prA. muhavAlaa. te parathI guja. movALA, paka bolImAM mavALA. 5. saM. godhUma, prA. gohUma te parathI gohUrvaM, gohUM ane pachI niyama pramANe ghoMu thaQ joIe, tene badale ghauM. AmAM pAchaLanA ukArano prabhAva kAraNabhUta hovArnu jaNAya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [120] be kahevata navamI zatAbdInA svayaMbhUkRta 'svayaMbhUcchaMda'mAM uddhRta karela rohiNI chaMdanA kavi udbhaTakata udAharaNamAM 1.3.3.1 'sae palo, ghaaM' e kahevatano prayoga thayo che. artha che 'ghI DhoNAyuM te sUpa'mAM ! hajI paNa ApaNe te vAparIe chIe : 'ghI DhoLAyaM te khIcaDImAM'. thoDoka paraMparA pramANe pheraphAra thayo che-jema jUnI kahevata-'gAya vALe te arjuna' (virATaparvano saMdarbha)ne badale have 'gAya vALe te govALa / teja pramANe vinayacaMdrasUrikRta neminAtha catuSpadikA (13 mI zatAbdInA aMta)mAM maLatI kahevata 'caNaya jima na miriya khajati' caNAnI jema marI na khavAya', AmradevasUrikRta 'AkhyAnaka-maNi-koza'mAM paNa maLe cha : cAvijjaMti na miriyA jaha caNayA / (pR. 195, gAthA 52) 'caNAnI jema marI na cavAya' / vidhavAne rAto sADalo paheravAnI rUDhi mALavAmAM I.sa. 1020 mAM vIrakavie apabhraMza kAvya 'jaMbUsAmicariu'nI racanA karI hatI / temAM AvatA eka yuddhavarNanamA eka vIra subhaTe zatrusenAno ghANa kADhyo temAM eka vigata A pramANe che. 'ratta-potta-dhara-rAma-raMDiyaM / kAvyanA saMpAdaka vimalaprakAza jaine A zabdono 'saubhAgya-sUcaka raktavastroMko dhAraNa karanevAlI zatrunAriyoMko vidhavA banA diyA hai|' evo je artha karyo te bhrAnta cha / kAvya paranI saMskRta TIkAmAM 'raktAni potAni vastrANi dharanti yA tA rAmAzcaitA raMDitA yatra' e pramANe je samajaNa ApI che, tenuM tAtparya 'strIone rAtAM vastra paheratI vidhavA karI dIdhI' evaM che / gujarAtamAM vidhavAo paraMparAthI rAto sADalo pahere che. 'rAte sADale rAMDa, laI gaI pAzera khAMDa' e kahevatamAM paNa hakIkatano nirdeza che. A rivAja agiyAramI zatAbdIthI mALavAmAM paNa hovAnI mahattvanI mAhitI AthI ApaNane maNe che. 'pRthvIrAja-rAsau' nI mULa bhASA sadgata muni jinavijayajI 'pRthvIrAja-rAsau' nA thoDAka chappAnuM prAcIna Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [121] kRtiomAM maLatuM je mULa apabhraMza svarUpa prastuta karyu ane e racanAnI mULa bhASA (tenA pAThanI ane pramANanI jema) uttarottara ghaNI badalAtI gaI hovAnuM sthApita karyu te mATe temane ananya yaza ghaTe che / e bhASA mULe rAjasthAnI ke hindI na hovAnA samarthanamAM huM ahIM temAMthI traNacAra prayogo tarapha dhyAna kheMcu cha : 1. munijIe noMdhelA eka uddharaNamAM 'khaNai khuddai' evo prayoga maLe che. A gujarAtI 'khaNa-khoda' zabdanI yAda Apaze. rAjasthAnI-hiMdImAM evo koI prayoga nathI. 2. 'saMbharisi' marisi' evo 'isi' pratyayavALo bhaviSyakALa gujarAtImAM z- pratyayavALA bhaviSyakALa tarIke jaLavAyo che. rAjasthAnI hiMdInA bhaviSyakALay aMga sAdhato pratyaya judo che. 3. 'bhaMgANauM' 'saccauM' evAM napuMsaka liMganAM rUpa apabhraMza ane gujarAtInI lAkSaNikatA che. rAjasthAnI ane hindImAM napuMsaka liMga nathI. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'paraMparAgata prAkRta vyAkaraNa kI samIkSA aura ardhamAgadhI' e pustakano paricaya ke. Ara. candra prastuta graMthamAM 15 adhyAya che jemAM prAkRta bhASAmAM thatAM dhvani parivartana ane tenA vyAkaraNanA niyamo viSe viziSTa carcA karavAmAM AvI che. prAkRta bhASAnA vyAkaraNakAro zuM zuM niyamo Ape che ane upalabdha prAkRta sAhityanI bhASA upara te kyAM sudhI lAgu paDe che tathA zilAlekhonI prAkRta bhASAne dhyAnamAM laIne vyAkaraNanA niyamonuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che je A pramANe che : 1. prAkRta bhASAnI utpatti viSe bharatamunino zo abhiprAya che ane saMskRta bhASA sAthai prAkRta kevI jAtano saMbaMdha dharAve che. upasaMhAra rUpe ema kahevAmAM kaMI doSa jaNAto nathI ke prAkRta bhASAnI mAtra samajUtI mATe saMskRta bhASAno AdhAra levAmAM Avyo che, na ke saMskRtamAMthI prAkRtanI utpatti thaI che. 2. madhyavartI 'ta'kAranuM 'da'mAM parivartana mAtra zaurasenI ane mAgadhImAM ja thAya che ke mahArASTrI prAkRtamAM athavA to sAmAnya prAkRtamAM paNa vararucinA prAkRta vyAkaraNa pramANe kyAreka kyAreka 'ta'nA badalAmAM 'da'nA prayogo maLatA hatA. 3. madhyavartI 'pa' nuM prAyaH 'va'mAM parivartana thAya che evo je niyama ApavAmAM Avyo che te prAcIna prAkRta bhASAmAM keTale aMze lAgu paDe che. 4. madhyavartI alpaprANa vyaMjanono prAyaH lopano niyama ardhamAgadhI bhASA athavA prAcIna prAkRta bhASAo upara lAgu paDato nathI. 5. udvRtta svaranA sthAne 'ya' zrutino prayoga mAtra jaina prAkRta sAhityanI vizeSatA gaNavAmAM AvI che paNa zilAlekhomAM paNa AvI ja pravRtti jovA maLe che. 6. anunAsika vyaMjana G, ane J (kaMThya ane tAlavya) nA potAnA ja varganA vyaMjano sAthai saMyukta rUpe prayogo Ama eka prAcIna paddhati che ane arddhamAgadhI bhASAmAM temanA sthaLe anusvArano prayoga paravartI kALamAM thavA pAmyo che ema jaNAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [123] 7. Adya daMtya 'na'kArano prayoga prAcIna prAkRta bhASAomAM thato hato jyAre temanA sthAne mUrdhanya 'Na'kArano prayoga sarvathA paravartI kALanI vizeSatA rahI 8. e ja rIte madhyavartI 'na'kAra(dantya)nA prayoganI paraMparA paNa prAcIna che paNa paravartI kALanA vyAkaraNakAronA niyamone lIdhe prAcIna prAkRtomAM paNa tenA sthAne mUrdhanya 'Na'kAranA prayogo dhIre dhIre pracalita thavA pAmyA che. A prakAranA prayogomAM vararucinA prAkRta vyAkaraNano vadhAre paDato prabhAva che, e eka nirvivAda hakIkata che. 9, 10. enI ja rIte 'jJa', nya, ane na'nuM daMtya 'na'mAM parivartana prAcIna gaNAya che jyAre emanA sthAne mUrdhanya 'NaNa' nA prayogo paravartI kALanI pravRtti che. sAthe sAthe saMyukta vyaMjana 'Nya' ane 'Na'(Nya-rNa) paNa dantya 'na'mAM badalAi jAya che evaM pUrva bhAratanI prAcIna zilAlekhonI bhASAmAM jovA maLe che. eTale ardhamAgadhImAM to sAmAnyarUpe 'na'nA sthAne 'paNa'nA prayogo enA mULa svarUpathI viruddha thaI jAya che. 11. saptamI ekavacana mATe '-ssi ane pachI-mhi' A banne prAcIna vibhakti pratyayo che. paravartI kALamAM emanA sthAne 'mmi'- pracalana thavA pAmyaM che. je mahArASTrI prAkRtano pratyaya che, na ke ardhagadhI prakRtano. 12. (a) prathamA dvitIyA bahuvacanano '-Ni' (ba) tRtIyA ekavacanano '-eNa' (sa) tRtIyA bahuvacanano '-hi' (da) SaSThI bahuvacanano '-NaM' ane (ka) saptamI bahuvacano '-su' A badhA pratyayo prAcIna prAkRta bhASAonA prAcIna pratyayo che jyAre jyAre emanI jagyAe kramazaH (a)-I-i, (ba)-eNaM, (sa)-hiM, hi~, (da)-Na, ane(ka) -suM pratyayo paravartIkALamAM vikasita thayAM che ane teo vadhAre paDatA paravartI prAkRtomAM vaparAyelA jovA maLe che. ardhamAgadhI jevI prAcIna prAkRta bhASA paNa paravartIkALamAM temanA prabhAvathI bacI zakI nahIM e eka hakIkata che. eTale ema kahevU joIe ke paravartIkALanA pratyayo paNa mULa ardhamAgadhImAM ghUsI gayA che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [124] 13. madhyavartI vyaMjana eTale ke vedo ane pAlimAM vaparAto 'Na' (gajarAtI 'La', marAThI-rAjasthAnI 'La') prAcIna prAkRtamAM paNa vaparAto hato paNa paravartI kALamAM. anI jagyAe 'la ane Da' AvI gayA ane paravartI kALamAM ardhamAgadhImAMthI paNa 'La' no lopa thaI gayo ema kahevU anupayukta nathI jaNAtuM. 14. ardhamAgadhI sAhityamA prAcIna ane uttaravartI kALamAM pracalita thayelA ema banne prakAranA pratyayo eka sAthe ja prayukta thayelA jovA maLe che. A badhuM pramAdanA lIdhe thayuM haze athavA to pachInA kALane anurUpa bhASAne samajavAmAM saralatA lAvavA khAtara paNa Aq banyuM haze ema paNa kahI zakAya. kAraNa ke jaina athavA to zramaNa paraMparAmAM artha upara vadhAre bhAra mUkavAmAM Avyo che, na ke vaidika paraMparA pramANe bhASA upara viziSTa bhAra mUkavAmAM Avyo hato. 15. jesalameranI eka tADapatranI hastapratamAM maLatA pAThonA AdhAre 'vizeSAvazyaka-bhASya'nA navIna saMskaraNa(saMpA. paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA, lA. da. bhA. saM. vidyAmaMdira, amadAvAda, 1966)mAM dhvani-parivartananI dRSTie ghaNA kharA zabda-pATho badalAI (enA karatAM A graMthanA jUnA saMskaraNonI dRSTie) gayA che. evI ja rIte ardhamAgadhI Agama jevA prAcIna graMthonI prAcIna bhASAmAM paNa hastapratomA upalabdha thatAM prAcIna zabda-rUpone prAthamikatA ApavI joIe ane e dRSTie ardhamAgadhI Agama graMthonuM puna: sampAdana tharbu joIe evaM eka nivedana prastuta karavAmAM AvyuM che. chelle, prAcIna lekhana paddhati ane pachInI lekhana paddhatimAM thayelA pheraphArane lIdhe akSaromAM koIka vAra thayelA bhramane lIdhe 'na'kAra 'Na'kAra rUpe vaMcAvA mAMDyo hoya ema paNa jaNAya che tethI mULa 'na'kAra 'Na'kAramA badalAI javAnI paNa saMbhAvanA ochI nathI. A badhAM adhyayana ane vizleSaNano sAra eTalo ja ke ardhamAgadhI jevI prAcIna ane pUrva bhAratanI bhASAmAM paravartIkALanI prAkRto ane vaiyAkaraNonA niyamone lIdhe je je pheraphAro thavA pAmyA che te te sthaLe prAmANika AdhAro pramANe prAcIna zabda-rUpo paristhApita thavA joIe e ja aMtima phalazruti che.* pustakanA prakAzaka : prAkRta jaina vidyAvikAsa phaMDa, amadAvAda. 1995. pR. 130. kiM. rU. 50 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinastutiH // saM. muni jagaccandravijayagaNi // zrI jinebhyo namaH // ku kha goM' gha Ga ca chohe jaa| jho baTa' Tho' Da DhANa te |(taiH) thyu da dhi' ni pa pho' bA bhU' / mA~ yA ra lo'' va' zaM Sa sa // 1 // iti jinastuti / / asya zlokasya vyAkhyA he aja tvaM mAmavarakSa ityarthaH / aja iti kiM ? jAyate iti jaH na jaH ajaH / na vidyate ja-janma yasya sa vItarAgastasya saMbodhanaM he ajaH / tvaM kathaMbhUtaH ku pRthvI tasyAM khagaH sUryaH iti kukhagaH / punaH kathaMbhUtastvaM aghaM pApaM tasya GaviSaya tasya ca samUhaHtasya cha chedakaH ityarthaH iti aghaGacachaH / punaH kathaMbhUtastvaM ? na vidyate jho baMdhanamasya asau ajhaH / baMdhanaM kiM ? krmnnaam| punaH a iti niSiddhe a viSaya eva Ta vAto yasyAsau aJaTa tasya saMbodhane he abaTaH / puna kathaMbhUtastvaM aNamajJAnatA krodho taiH Tha zUnyo rahita ityarthaH / puna kathaMbhUtastvaM - Da candramaMDalaH tadvat Dho vikhyAtaH / puna kathaMbhUtastvaM - thayo: lakSaNAni samudrikAdayaH teSAmudadhiH iti thyuddhiH| puna kathaMbhUtastvaM - ni bhadraM tadeva paM prauDhaM phaM phalaM yasyAsau nipaphaH / puna kathaMbhUtaH-ba klezaH tasya na vidyate bhU utpatti ryasyAsau bAbhUH / puna kathaMbhUtaH-yA pRthvI tasyA rAn bhayAn laH lunAti iti yAralaH / he abaTa:(Ta!)-punastvaM kathaMbhUtaH zaM sukhaM tadeva SA zreSThA sA lakSmIryasyAsau zaMSasaH idRzastvaM iti zabdArthaH / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [126] artha he ajanmA ! vItarAga ! tuM mArI rakSA kara... he prabhu ! A pRthvI upara tuM sUryasama che. pApanAM viSayasamUhone chedanAra ! karmabaMdhanathI mukta ! he viSaya(vAsanA)rUpa vAyune rokanArA prabhu !!! tuM ajJAnatA kaSAya AdithI rahita che. candranI jema prakhyAta sAmuddika Adi lakSaNono samudra = sArA uttama lakSaNavALo kalyANarUpa prauDha - pratApI phalane meLavanAra saMklezathI rahita pRthvInAM mahAbhayone dUra karanAra (mokSarUpa) zreSTha sukha lakSmIne prApta karanAra he prabhu ! tane namana... vaMdana... ho... noMdha : eka purANA phuTakara ha.li. pAnAM sacavAyelI A laghuracanA ajJAtakartRka hovA chatAM sAhityika rIte camatkRtipUrNa lAgavAthI yathAmati saMpAdita karI atre prastuta karI che. bArAkhaDInA akSaro pAsethI kevaM majA- arthaghaTana hAMsala karI zakAya che teno tathA kartAnI pratibhAno AmAM ApaNane paricaya thAya che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina vizvabhAratInI Agama-graMthamAlAnAM cAra adyatana prakAzana ( 1 ) gata cALIza varSathI jaina vizva bhAratI saMsthAna -lADanUM dvArA, eka rIte kahIe to, je jaina Agama - sAhitya-prakAzanano mahAyajJa cAlI rahyo che, ane jene pariNAme Aja sudhImAM batrIza Agamono mULa pATha, temanI zabdasUci tathA aneka Agamono hindI anuvAda prakAzita thaI cUkyo che, tenA anvaye 1996mAM prakAzita cAra grantha amane prApta thayA che : (1) aNuo gadArAI (saMpAdaka : vivecaka - AcArya mahAprajJa) (2) vyavahAra/bhASya (saMpAdikA samaNI kusumaprajJA), (3) zrIbhikSu Agama viSaya koza (saMpAdikA : sAdhvI vimalaprajJA, sAdhvI siddhaprajJA), (4) jaina AgamaH vanaspati koza (saMpAdaka : muni zrIcandra 'kamala' ) 'aNuogadArAI' mAM saMzodhita pATha, saMskRta chAyA, hindI anuvAda, prakaraNavAra Amukha tathA vistRta TippaNI ane sAta pariziSTa (jemAMthI eka dezI zabdone lagatuM che) eTalI sAmagrI ApelI che. www. 'vyavahAra bhASya' mAM mULa pATha, graMthanuM anuzIlana ane 23 pariziSTa (eka dezI zabdonuM) Apela che. 'zrIbhikSu Agama viSaya koza' mAM (1) 'Avazyaka' (2) 'dazavaikAlika' (3) 'uttarAdhyayana' (4) nandI ane 'anuyogadvAra' tathA temanA vyAkhyAgraMthone AdhAre 175 viSayono saMgraha karyo che. 'jaina Agama : vanaspati koza' mAM mULa prAkRta saMjJA, maLato hoya tyAM teno saMskRta paryAya, hindI saMjJA, nighaMTuomAMthI AdhArabhUta sAmagrI, vanaspatinuM vivaraNa, paryAyo ane citro eTalaM ApyuM che. aneka pariziSTone lIdhe jaina Agama-gata sAMskRtika, bhASAkIya vagere sAmagrInA akhUTa khajAnA samA saMdarbhagraMtha tarIke paNa A prakAzano atyaMta upayogI nIvaDaze / saMpAdakone athAga vidyA- puruSArtha mATe dhanyAvAda / gaNAdhipati zrI tulasIjIne mULa preraNA tathA samagra Ayojana ane temanA sahAyakagaNane kAryasiddhi mATe dhanyavAda / T aMte meM 'vyavahArabhASyamAM' Apela dezI zabdonI sUcimAMthI je thoDuMka Acamana kartuM teno saMketa nIce A chu / - Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [128] (2) keTalAka dezya zabdo para TippaNa vyavahAra bhASyanI dezIzabda-sUci (pR.113-123) aNaMtaga-NaMtaga 'vastra' : gA.2850mAM ukkosANaMtagA che. tyAM aNaMtaga evaM zabdarUpa ane 'vastra' artha haze ? hoya toye zabdarUpa NaMtaga evaM ja hoya / gA. 3277mAM mULamAM pATha NaMtaga che. paNa TIkAmAMthI sUcimAM NaMtiga evaM zabdarUpa Apyu che. pAsama.mAM NaMtaga, "dezI zabdakoza'mAM NaMta, NaMtaka, NaMtaga 'vastra'nA arthamAM tathA NaMtikka 'vaNakara', 'chIpo' evA arthamAM nodhyAM che / moniara viliamjhanA saMskRta kozamAM laktaka 'cItharehAla vastra' (suzruta) ane naktaka (e ja arthamAM) noMdhyA che / TarnaranA kozamAM kramAMka 10930 nI nIce latta enA AnumAnika mULa zabda parathI laktaka evaM saMskRtarUpa ghaDI kaDhAyuM hovAnuM mAnyuM che| gujarAtI 'kapaDulattuM' 'kapaDAM-lattAM' emAM te ja zabda jaLavAyo cha / uttuNa, uttuyaya, uttUiya : denA. (1.99) meM uttuNa 'dRpta' artha meM diyA gayA hai| isa se banA huA nAmadhAtukA vyabhA. 2390 meM prayoga huA hai| sahI pATha uttuiya honA caahie| uttUiya zabdarUpa bhraSTa hai, isase chaMdobhaMga hotA hai| gA. 3010 meM zAyada 'garva se uttejita' esA artha ho / dezako0 meM bhI uttuiya aise zuddhi karanI hogii| uppeuM : TIkA meM diye gaye artha ('uppeuM dezIpadametad abhyaGgya') ke AdhAra para mUla pATha tuppeuM ho esI prabala saMbhAvanA hai| uppa-/oppa-no 'zANa vagere para ghasI ujjva La karatuM' evo artha cha / juo oppa, oppia, oppa (tathA gujarAtImAM opa; TarnaranA kozamAM oppa'Polish' kramAMka 2556) tuppa 'ghI-tela vagerethI lipta' 'ghI' (tuppaia 'ghI se lipta' uttuppia 'snigdha, cIkaguM') enA uparathI banela nAmadhAtunuM A saMbaMdhaka bhUtakRdaMta cha / pATha meM tuppeuM diyA gayA hai yaha ThIka hai| sUci meM tuppeuM bhI denA cAhie thA / ullaNa/ollaNa : isakI carcA ke lie dekhiye isI aMka me ... / goliya : koliya aisA pATha honA cAhie / dekhiye kolia 'taMtuvAya', denA0 1, 65. cappuTikA : mULa artha 'capaTI' denA. 8,43-dezya sevADaono arthavAcaka / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1291 pachIthI 'jAdU-TonA'nA eka prakAra tarIke (koInI upara bhabhUtanI capaTI nAkhI ke capaTI vagADI tenA para kAmaNa- TramaNa karavU) e te lAkSaNika arthamAM vaparAvA lAgyo hoya / dezako.mAM cappuTTikA ne badale cappuTikA evo sudhAro krvo| khaDiyAcuppaDiyAmAM paNa cuppaDiyA bhraSTa pATha che / tyAM khaDiyA che, to vyavahArabhASyanI TIkAmAM khiTikA che, jenuM prAkRta svarUpa khiDiyA thAya / kayuM zabdarUpa sAcuM che teno nirNaya karavo jarUrI ch| __paheNaga : eno sarvasAmAnya artha utsava nimitte khAdya padArthanI lahANI karavI evo cha / denA0 6, 73mAM tenA paryAya tarIke lAhaNa Apyo che| 'saMnyAsIne apAtuM bhojana' e saMdarbhane AdhAre karelo artha cha / paddiyA : bhraSTa zabdarUpa che / paDDiyA ja kharaM che / mULe drAviDI zabda prAkRtamA pracalita thayelo cha / hindI pADI, guja. pADI vagere / juo Tarnarano koza, pADDa, kramAMka 8042 bhraSTa rUpa che / pANaddhi joie Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [130] royala esiTika sosAyaTI (laMDana) mAMnA ToDa-hastapratasaMgraha - gata keTalIka noMdhapAtra hastaprata enAlsa enDa enTikvi Tijha ova rAjasthAna' nA prakhyAta lekhaka karnala jemsa ToDe I.sa. 1799thI I. sa. 1823 sudhInA temanA bhAratamAM kAryakALa daramiyAna je saMkhyAbaMdha saMskRta, prAkRta, hiMdI ane rAjasthAnI hastaprato prApta karI hatI te temaNe laMDananI royala esiTika sosAyaTIne bheTa ApI dIdhI hatI. pachIthI temAM bIjA keTalA bheTa ApelI thoDIka hastapratono umero thayo hato / e saMgrahanuM je sUcipatra ela. DI. bArneTa 'jarnala ova dha royala esiATika sosAyaTI' nA 1940 aMkamAM prakAzita karI hatI te laMDananI 'skUla va orieNTala eNDa ekrikana sTaDIjha' nA adhyApaka je. sI. rAiTanA saujanyathI mane hamaNAM maLyuM / temAMthI thoDIka hastapratono nirdeza nIce karUM chu, jethI karIne saMzodhakone e mAhitI upayogI nIvaDe / sosAyaTI e hastaprato kampyuTara dvArA jemane joiye mane sulabha karI ApavAno prabandha karI rahI che / kramAMka 5 kramAMka 10 : : azvamedha-parva (jemini-bhAratano eka bhAga) | kramAMka 13 : kramAMka 18 : kramAMka 20 : kramAMka 28 : kramAMka 31 : kramAMka 33 : upadezamAlA / uvaesamAlA ( dharmadAsakRta) jayazekharakRta avacUrisahita / upadeza - rasAla : ratnamandirakRta 'upadeza - taraMgiNI' mAMthI uddhRta / vAsupUjya - carita (vardhamAnasUrikRta ) ( adhUrI prata ) nirayAvali - sUya : solamI zatAbdImAM likhita / prajJApanA- TIkA : malayagirikRta / vi. saM. 1693mAM likhita / kumArapAla rAsa : RSabhadAsakRta / vi. saM. 1746mAM likhita | vRddha-zatruMjaya mahAtmya : dhanezvarakRta, gujarAtI TabA sAthe / 798 patra / lAvaNyazIla - ziSya suMdarazIlanI hastaprata / - kramAMka 47 : harivaMza (prAkRta) : neminAtha - caritra sudhI / 159 patra / hastaprata adhUrI / anumAne sattaramI zatAbdImAM likhita / kramAMka 48 : kathAmahodadhi : somacaMdrakRta | Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [131] kramAMka 49 : bhaDalI-vAyaka / 320 padya / vardhamAnasUri saMgRhIta / mukhyatve rAjasthAnanA / kramAMka 50 : siMghAsana - batrIsI - kathA - copAI : netasIkRta / racanAsaMvat 1572 / lekhanasaMvat 1824 / 53 patra | kramAMka 61 : uttarAdhyayana avacUri : jJAnasAgara-sUri- kRta / 32 patra / anumAne solamI zatAbdImAM likhita | kramAMka 65 : zAntinAtha deva-carita : ajitaprabhakRta / cha prastAva / 137 patra / kramAka 107 : lekhanasaMvat 1665 / bIjI prati aMtabhAge adhUrI / 121 patra / kramAMka 66 dazavaikAlika - cUrNi / 11 patra / sattaramI ke aDhAramI zatAbdImAM likhita | : kramAMka 68 : vikrama- khAparA - cora-caritra : rAjazIlakRta / racanAsaMvat 1719 / lekhanasaMvat 1726 / kramAMka 72 : vaccharAja haMsarAjanI copI : jinodayakRta | patra 37 / kramAMka 74 : nAyAdhamma kahA / vi. saM. 1591 mAM likhita / 134 patra / kramAMka 87 : abhidhAnacintamaNi : hemacaMdrakRta / vallabhagaNikRta 'nAmnAM sAroddhAra' nAmaka TIkA sAthe (racanAsaMvat 1667) / (patra 107) / kramAMka 108: (patra 34 - 61) Avazyaka - avacUrNi : jJAnasAgarakRta / paMdaramI zatAbdImA likhita | kramAMka 114 : upadezarasAyana - rAsa / dharma- rasAyaNa / carcarI : jinadattakRta / jinapAlakRta 'saMkSepa - vivaraNa' (racanAsaMvat 1294) / tADapatrIya | 67 patra / kramAMka 119 : vivekamaMjarI : AsadakRta / bAlacaMdrakRta saMskRta TIkA (cothA mahiyala sudhI) / tADapatrIya / 294 patra / lekhanasaMvat 1336 / kramAMka 134: RSabha caritra : diNayarasAgarakRta / traNa kANDa (vanitA, kaivalya, uddhAra) / 91 patra | ha. bhA. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [132] dasamI vizva saMskRta pariSadamAM jaina vibhAgamAM rajU thayela nibaMdho beMgaloramAM tA. 3-9 jAnyuArI 1997nA divasomAM bharAyelI dasamI vizva saMskRta pariSadamAM rajU thayelA nibaMdhono sAra prA. vijaya paMDyAnA saujanyathI mane jovA maLyo. temAM jaina adhyayanonA vibhAgamA je nibaMdho rajU thayA hatA temanA DhUMka paricaya ahIM aapuNchu| 1. 'dazavaikAlika niyukti'nuM saMpAdana (aruNA AnaMda, dilhI vishvvidyaaly)| ATha hastapratone AdhAre lekhikAe saMpAdanakArya hAtha dharyu che. temAMthI udbhavatA keTalAka praznonI nibaMdhamAM carcA karI ch| 'bhagavatI-avacUri'no paricaya (baMsIdhara bhaTTa, bhaavngr)| / 1974mAM pothIrUpe prakAzita bhagavatI-avacUrI' nu viSaya-pRthakkaraNa ane abhayadevasUrinI vRtti sAthe teno saMbaMdha / bhartRharinAzabdArthavAdanuprabhAcande 'prameyakamalamArtaMDa' ane 'nyAyakumudacaMdra'mAM kareluM khaMDana (dAmodara zAstrI, rAjIva gAMdhI kendrIya saMskRta vidyApITha, shRNgerii)| jaina sAhityanI sarvasparzI saMdarbhasUci taiyAra karavAnuM mahattva (royaTA vAyalsa, osTreliyana nezanala vizvavidyAlaya, kenaberA). 2. bhAna Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 5. A Note on ullaNa, kusuNa/ kusaNa, ubhejja pejja kaMgu takkollaNa- sUpa - kaMji-kaDDiyAI / ee u appa - levA pacchA-kammaM tahiM bhaiyaM // ( piMni. 624). sIra dahi jAu kaTTara tella ghayaM phANiyaM sa - piMDa - rasaM / icchAI bahu-levaM pacchA - kammaM tahiM niyamA || (piMni. 625 ). ullaNa v. m. of ullei; ullei - Ardrayati (Glossary to piMni-oni.) tImaNa ullaNa : khAdya vastu-vizeSa; osAmana (cooked pulse of slight consistency (piMDa. 624) (pAsama.) ullaNa : 'a kind of parridage', 'pulse-water' ('vyavahAra-bhASya' 3805; jaina vizvabhAratI saMpAdana) H. C. Bhayani ollaNI : mArjitA; Curls mixed with sugar, cardamom, Cinemon etc. (denA. 1, 154) (pAsama.) As PN. 624, 625 refer to various types of cooked food, ullana also means there what is understood by PSM. and VB. refer ences navaNIya maMthu takkaM va jAva abhaTThiyA vA gehaMti / desUNA jAva ghayaM kusaNaM pi ya jattiyaM kAlaM // ( piM. ni. 282) kusuNa : kusuNitamapi karambhAdi-rUpatayA kRtam(-TIkA) kusuNa : kuzaNa- dadhyAdi (piMni. 607 TIkA) kusaNa : tImaNa ( denA. 2, 35 ). kusaNa : tImana, Ardra karanA (denA. 2, 35) (pAsama.) kusaNa : gorasa (piMni. 282) (pAsama.) kusaNiya : gorasa se banA huA karambA Adi khAdya / (piMDani. 282 - TIkA) (pAsama.) tImaNa: kaDhI, khAdya-vizeSa, jhora (denA. 2, 35) (pAsama.) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [134] THU : 161, 31HIHUI (MINH GIAidt): 947 : moistening, sance (CDIAL. 5949) Compare tica : qnarecollas-114f (fo3-870, E74, 630) (PN-ON. Glossary) "Moistening is the primary meaning of ullana when some liqueous food-preparation etc. like pulse-water, curds, buttermilk is mixed with rice to moisten it also came to be included in the meaning range of ullana. Similarly the primary meaning of temana is moistening. When some liqueous food-preparation like curry, pulse-water, curds etc. was mixed with rice to moisten it, that also came within the meaning-range of timana. In Modern Gujarati kasanvu means to commingle rice and same eiqueous latable like curds, cooked pulse etc. to form a thin Jump. That seems to have been the primary meaning of Pk. kusana, kusaniya (n.) also. Later on it came to signify such a mixture. References : Pinda-and oha-nijjhuttis-Vol. II, Test and Glos sary W. B. Bollee. 1994. vyavahAra-bhASyaH samaNI kusumaprajJA. 1996 pAiasaddamahaNNavo (pAsama.) JP11441, 242161 (G.) Comparative Dictionary of Indo-Aryan Languages. (CDIAL) R. L. Turner Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasAna noMdha vizvavikhyAta purAvastuvida ane itihAsavida DaoN. ra. nA. mahetA- dinAMka 22-1-97 roja Akasmika duHkhada avasAna thayuM che. teo 75 varSanA hatA. mahetA itihAsa, purAvastuvidyA ane bhAratIya saMskRtinA prakhara abhyAsI hatA. emano janma 15 DIse. 1922mAM katAragAmamAM, mULavatana marolI. prAthamika zikSaNa vaDodarA ane marolI. mAdhyamika zikSaNa navasArImAM. snAtaka ane anusnAtaka zikSaNa ma. sa. yuni. vaDodarAmAM, pIeca.DI.nI DIgrI I. sa. 1927mAM ane I. sa. 1954mAM ina myujhiyolojI paNa ma. sa. yuni. vaDodarAmAMthI. duHkhada nidhana zrI rameza mAlavaNiyAnuM tAjetaramA (tA. 21-12-96) duHkhada nidhana thayuM. bhAratIya darzanonA jagavikhyAta paMDita zrIdalasukha mAlavaNiyAnA te putra hatA. svayaM acchA phoTogrAphara hovA uparAMta citra tathA zilpakalAnA UMDA - marmajJa abhyAsI paNa hatA, ane jaina dharmagraMthonA padArtho tathA te sAthe saMkaLAyela citro viSe temaNe ghaNo rasaprada abhyAsa karIne te viSe ghaNA abhyAsalekho temaNe lakhyA che, je apragaTa hoI pragaTa thavA joIe. temaNe sArAbhAI (keliko) myujhiyama-amadAvAdamAM potAnI sevA ghaNAM varSo sudhI ApI hatI. temanA nidhanathI jaina kalAnA eka abhyAsInI khoTa paDI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________